PHN 2: KINH T CHNH TR. Chng IV: HC THUYT GI TR.

I. iu kin ra i, tn ti, c trng v u th ca SXHH: 1) nh ngha hng ha: L sn phm ca lao ng c th tha mn mt nhu cu no ca con
ngi thng qua trao i, mua bn. 2) iu kin ra i ca sn xut hng ha: a. Phn cng lao ng XH:

+ Phn cng lao ng XH l s chuyn mn ha sx mt ngnh, ngh nht nh. + Do phn cng lao ng, mi ngi ch sx 1 hoc 1 s sp. Trong nhu cu cn nhiu th,
mun tha mn nhu cu, ngi ta trao i sp cho nhau. Nh vy, phn cng lao ng XH lm xut hin nhu cu trao i. b. C s tch bit tng i v mt KT:

+ S tch bit tng i v mt KT c ngha l nhng ngi sx tr thnh nhng ch th sx c

lp vi nhau. V vy, sp lm ra thuc quyn s hu ca h, do h chi phi. + S tch bit tng i v mt KT biu hin : Ch chim hu t nhn v TLSX. C nhiu hnh thc s hu v TLSX. S tch ri gia quyn s hu v quyn s dng.

S tch bit tng i v mt KT lm cho trao i mang hnh thc trao i HH. 3) c trng v u th ca SXHH: a.
c trng ca SXHH:

+ Th nht, SXHH l sx ra sp trao i, bn. + Th hai, L ca ngi SXHH va mag tnh cht t nhn, va mang tnh cht XH. b.
u th ca SXHH: So snh vi sx t cung t cp, SXHH c nhng u th:

+ Th nht: Khai thc c nhng li th v t nhin, XH, k thut ca tng ngi, tng c s
cng nh tng vng, tng a phng.

+ Th hai: To iu kin thun li cho vic ng dng nhng thnh tu khoa hc k thut vo sx,
thc y sx.

+ Th ba: Buc ngi SXHH phi lun lun nng ng, nhy bn. + Th t: Lm cho giao lu kinh t vn ha gia cc a phng, cc ngnh ngh ngy cng pht
trin. + Th nm: Xa b tnh bo th, tr tr ca KT t nhin.

II. Hng ha:

1) Hng ha v hai thuc tnh ca n: Khi nim: hng ha l sp TM nhu cu no ca con ngi thng qua trao i mua v bn.

+ HH hu hnh: lng thc, qun o sx + HH v hnh: HH dch v

Hai thuc tnh ca hng ha:

a. Gi tr s dng: l cng dng ca hng ha nhm tha mn 1 nhu cu no ca con ngi.

+ Gi tr s dng c pht hin dn trong qu trnh pht trin ca tin b KHKT.

+ Gi tr s dng do thuc tnh t nhin ca HH quy nh, do vy, gi tr s dng l phm tr

vnh vin.

+ Gi tr s dng l ni dung vt cht ca ca ci.

b. Gi tr ca hng ha:

+ Gi tr trao i l mt quan h v mt t l trao i gia hng ha c gi tr s dng khc nhau.

Vd: 2m vi = 10kg thc.

+ C s ca s trao i nhau: mi HH u l sp ca L. Thc cht ca trao i HH l trao i

L cho nhau. Ti sao trao i c: v u l sp L. Ti sao phi l t l ny m khng phi l t l khc: v hao ph L/ chi ph sx lm ra 2m vi tng ng hao ph L/ chi ph sx lm ra 10kg thc. Kt lun: khi trao i 2m vi ly 10kg thc c ngha l ngi ta tha nhn hao ph L lm ra 2m vi tng ng vi hao ph L sx ra 10kg thc. Vy, gi tr HH l L ca ngi sx kt tinh trong hng ha ( cht, thc th ca gi tr )

+ Gi tr ca hng ha l phm tr lch s, phn nh gia ngi sx HH, tc l tnh XH ca HH.

+ Gi tr trao i l hnh thc biu hin ca gi tr, gi tr l ni dung, l c s ca gi tr trao i.

+ Gi tr ca hng ha do L to ra v c to ra trong lnh vc sx.

c. Mi quan h gia hai thuc tnh ca hng ha:

+ Tnh thng nht: l HH phi c 2 thuc tnh. + Tnh mu thun: tuy l 2 mt thng nht trong mt HH nhng gi tr v gi tr s dng li c s
tch ri nhau trong khng gian v thi gian.

+ i vi ngi sx, ngi bn HH-iu h quan tm l gi tr. Nhng thu c gi tr, trc
ht h phi sx ra cc gi tr s dng trong sx, sau mi thu c trong lu thng trn th trng.

+ i vi ngi mua, ngi tiu dng-iu h quan tm l gi tr s dng. Nhng c gi tr s

dung, trc ht ngi ta phi thc hin gi tr lu thng trong th trng, sau mi c c gi tr s dng trong tiu dng.

+ Mu thun gia gi tr s dng v gi tr ca HH l mu thun ni ti ca HH.

2) Tnh cht 2 mt ca L sx hng ha: a. L c th:

+ L L c ch di 1 hnh thc c th ca 1 ngh nghip chuyn mn nht nh.

+ Mi L c th c mc ch ring, phng php, cng c L, i tng L v kt qu L

ring.

+ L to ra gi tr s dng ca hng ha. + L c s ca phn cng L XH. + KHKT ngy cng pht trin, cc hnh thc L c th ngy cng a dng, phong ph. + L phm tr vnh vin ( XH ngy cng pht trin, cc hnh thc L c th c th thay i ). b. L tru tng: + Nu gt b cc hnh thc biu hin c th th mi L SXHH u c 1 c im chung ging
nhau, l s hao ph sc lc ( thn kinh, c bp ) ca ngi SXHH.

+ L tru tng to ta gi tr ca HH, gi tr ca HH ch c biu hin ra bn ngoi thng qua

trao i, mua bn. V vy, L tru tng l mt phm tr lch s. Trong nn SXHH:

+ L c th biu hin thnh L t nhn. + L tru tng biu hin thnh L XH. + Mu thun c bn ca nn SXHH l: mu thun gia L t nhn v L x hi.
Biu hin: + Sp do ngi sx nh to ra c th khng ph hp vi nhu cu XH.

+ Hao ph L c bit ca ngi sx c th cao hn hao ph L m XH chp nhn. + Mu thun gia L t nhn v L XH cha ng nhng mm mng ca mi mu thun trong
nn SXHH.

3) Lng gi tr HH:
a. Thc o lng gi tr hng ha:

+ Gi tr hng ha o s lng L XH cn thit sx ra HH quyt nh. + n v o: thi gian L nh ngy thng nm b. Thi gian L: + Thi gian L c bit. + Thi gian L XH cn thit ( trong k bnh thng ca XH: KT trung bnh, thnh tho trung
bnh, cng L trung bnh ). Lu : lng gi tr HH khng o bng thi gian L c bit m o bng thi gian L XH cn thit.

c. Cc nhn t nh hng ti lng gi tr HH:

Nng sut L:

+ Khi nim: l nng lc sx ca L. + Nng sut L c tnh bng:

+ S lng sp sx ra trong 1 n v thi gian.

+ S lng L hao ph sx ra 1 n v sp. + Tng nng sut L: tng hiu qu, nng lc sx ca L. + Khi nng sut L tng:
S lng sp sx ra trong 1 n v thi gian tng.

S lng L hao ph sx ra 1 n v sp gim. + Nng sut L tng, gi tr 1 n v HH gim.

Phn bit nng sut L v cng L:

+ Khi nim: Cng L ni ln mc L khn trng, nng nhc ca ngi L trong 1

n v thi gian.

+ Cng L c o bng s tiu hao L trong 1 n v thi gian v thng c tnh bng
s calo hao ph trong 1 n v thi gian.

+ Tng cng L: tng s hao ph L trong 1 thi gian nht nh.

Khi tng cng L, s lng sp sx ra trong 1 n v thi gian tng, ng thi s hao ph sc lc cng tng tng ng kt qu: tng cng L th gi tr 1 n v HH l khng i.

+ Cng L cng ph thuc:

Trnh t chc, qun l. Quy m v hiu sut ca TLSX.

Th cht, tinh thn ca ngi L.

L phc tp v L gin n: + Khi nim:

L gin n l L khng qua hun luyn, o to. L phc tp l L phi qua hun luyn thnh tho, l L thnh tho. + Khi trao i trn th trng, ngi ta ly L gin n lm cn c v quy tt c L phc tp v
L gin n.

+ L phc tp l bi s ca L gin n. + Trong cng 1 thi gian, L phc tp to ra nhiu gi tr hn L gin n.

d. Cu hnh lng gi tr hng ha: III. Tin t: Quy lut lu thng tin t:

+ Quy lut lu thng tin t l quy lut qui nh s lng tin cn thit mi thi k nht nh. + Khi tin mi ch thc hin chc nng l phng tin lu thng th s lng tin trong lu
thng c tnh thao cng thc. Cng thc: Tng gi c hng ha trong lu thng S lng tin cn cho lu thng =

S vng lun chuyn trung bnh ca 1 n v tin t

+ Trong iu kin tin thc hin chc nng thanh ton th cng thc s lng tin t cn thit
cho lu thng s c trin khai nh sau: K hiu: G: tng gi c. T: tng s tin. Gc: tng s gi c HH bn chu. Tk: tng s tin khu tr cho nhau. Ttt: tng s tin thanh ton n k hn tr. N: s vng lu thng ca cc ng tin cng loi. G ( Gc + Tk ) + Ttt T= N IV. Quy lut gi tr: 1) Ni dung ca quy lut gi tr:

+ L quy lut KT cn bn ca sx v trao i HH. bt c u c sx v trao i HH th u c

s tn ti v hnh ng ca quy lut gi tr.

+ Ni dung: Sx v trao i HH phi da trn c s gi tr ca n, tc trn c s hao ph L

XH cn thit.

+ C th: trong sx, khi lng sp do ngi sx to ra phi ph hp vi nhu cu c kh nng thanh
ton ca XH.

+ Hao ph L c bit ph hp vi hao ph L XH cn thit. ( Hao ph L c bit <= hao ph L

XH cn thit ). 2) Tc dng ca quy lut gi tr: Kch thch sx pht trin: Ci tin KT. Nng cao trnh . T chc sx hp l. V mc tiu li nhun.

+ Cc HH c sx ra theo gi tr c bit nhng khi bn ra trn th trng th theo gi tr XH. Nh

sx no c gi tr c bit ca HH mnh sx ra < gi tr XH th s pht trin, lm giu. Cn ngc li th s thua l, ph sn. Mun gim gi tr c bit, ngi ta phi ci tin KT cng ngh, p dng KT cng ngh mi, hp l ha sx nng cao nng sut L.

+ Thc hin la chn t nhin v phn tn giu ngho. KT HH, KT th trng gn lin vi s
phn ha giu ngho nhng trong KT HH, nh sx no sx ra HH co gi tr c bit < gi tr XH th s

pht trin lm giu, cn ngc li th thua l, ph sn. Mt khc, KT th trng cn chu tc ng ca yu t thi c, may ri; cng dn ti s phn ha giu ngho. KT th trng cng vinh danh nhng nh sx c ti ng thi o thi nhng nh sx, qun l yu km. V. Th trng: Gi c th trng:

+ L gi bn thc t ca HH trn th trng hay gi c HH c tho thun gia ngi mua v

ngi bn trn th trng. i vi ngi kinh doanh, l gi kinh doanh ( gi tr b p chi ph v c li ).

+ Gi c th trng l cng c quan trng Nh nc thc hin qun l, kch thch, iu tit cc
hot ng kinh t theo nh hng, mc tiu nht nh. Nhng nhn t tc ng ln gi c hng ha:

+ Gi tr ca HH.
+ Quan h cung cu:

Cung = cu gi c = gi tr. Cung > cu gi c < gi tr. Cung < cu gi c > gi tr.
+ Quan h cnh tranh.

+ Gi tr ng tin ( sc mua ca ng tin ): nu sc mua ca ng tin tng gi c gim v

ngc li. Gi tr hng ha l yu t quyt nh n gi c hng ha. Gi tr s dng khng quyt nh gi c hng ha.