C s l lun v quan nim ca hc sinh 1.1.

Khi nim
1.1.1. Khi nim quan nim Theo T in ting Vit th: Quan nim l s nhn thc nh th no v mt vn , mt s kin. Cn theo t in trit hc th Quan nim l c trng thc con ngi, da trn vic i lp n v mt nhn thc lun vi ci vt cht, vi vt cht. Tri thc v th gii vt cht l mt hnh thc quan nim v nhng mi lin h khch quan ca s vt, nhng hnh thc khng tn ti c lp m ch tn ti trong mi quan h ca hot ng con ngi vi th gii khch quan. V vy, khc vi th gii ang tn ti mt cch c lp, khch quan, tri thc v th gii v thc ni chung c c trng nh ci quan nim. Theo t in ca Petit v ca Paul Robert th Quan nim l s hnh thnh mt khi nim, mt ngha khi qut trong c con ngi, quan nim l kt qu ca hot ng tr tu. Hay theo Vinacke nh tm l hc th: Quan nim l h thng cu trc nhn thc, nh n nhng thuc tnh cn li ca nhng kinh nghim tri qua, c th c ti hin nh nhng kch thch hin ti. Nh vy, ta c th hiu quan nim l s hiu bit ca con ngi v s vt, hin tng v cc qu trnh t nhin c hnh thnh trong qu trnh sinh hot v lao ng sn xut hng ngy. Nhng hiu bit ny tim n trong no b v c ti hin khi c nhu cu bc l. Trong thc t, mi c nhn li c mt tm hiu bit khc nhau v c cch nhn nhn di nhng gc ring nn quan nim c tnh c bit rt cao. ng thi nhng quan nim ca c nhn c hnh thnh mt cch t pht v mang yu t ch quan nn thng khng khch quan v thiu khoa hc. 1.1.2. Khi nim quan nim ca hc sinh Trc y ngi ta cho rng hc sinh l nhng t giy trng v thy gio l ngi u tin vit ln nhng tri thc khoa hc. Nhng n thp nin 70 ca th k XX, nhiu nh l lun dy hc trn th gii tin hnh nghin cu nhng QN ca HS v a ra kt lun: Khi n trng hc sinh mang theo mnh mt ti sn ring, l nhng quan nim ca hc sinh c trc gi hc v nhng hin tng, khi nim vt lm cc em s c nghin cu trong gi hc. Theo nh tm l hc J. Piaget nhn nh: Tr em c cch nhn, cch ngh v cm nhn ring ca n. Cch nhn, cch ngh v cm nhn ring ca hc sinh trc gi hc chnh l quan nim ca cc em. Theo gio s Nguyn c Thm th Hc sinh khi bt u hc vt l, do kinh nghim i sng c mt s hiu bit nht nh v cc hin tng vt l. Nh vy, quan nim ca hc sinh l nhng hiu bit m hc sinh c trc gi hc. Quan nim ca hc sinh thng khng ng vi bn cht vt l, bn cht khoa hc vn c ca cc s vt, hin tng, ngi ta gi l nhng quan nim sai lch ca hc sinh. minh ha, chng ta c th ly mt s v d sau: V d 1: Trc khi hc bi s ri t do, nu t cu hi: Trong khng kh vt c t im no s ri nhanh? a s cc em s tr li vt nng ri nhanh. y chnh l quan nim ca cc em v s ri ca cc vt trong khng kh. V d 2: Khi cha hc v s truyn nhit, a s hc sinh cho rng nu b nc vo nc th nc s truyn hi lnh cho nc v lm cho nc lnh i. V d 3: Khng t hc sinh cp 1 v cp 2 cho rng s d ta nhn thy cc vt l do nhng tia nhn t mt ta chiu ti cc vt. Nu che chn vt cc tia nhn khng chiu ti cc vt th chng ta khng nhn thy cc vt.

1.2. Ngun gc quan nim ca hc sinh

L lun v thc tin cho thy quan nim ca hc sinh c hnh thnh do nhiu nguyn nhn khc nhau. Trong , ch yu do nhng yu t sau: Qua thc t, kinh nghim i sng thng ngy Mi con ngi sinh ra, ngay t nh c tip xc vi th gii t nhin v giao tip vi mi ngi xung quanh. T , t duy v s hiu bit ca mi ngi ngy cng c m rng. Tuy nhin, nhng kin thc c tch ly qua thc t i sng hng ngy ch l nhng kin thc mang tnh cht kinh nghim. Nhng kin thc ny l vn sng, vn hiu bit ring ca mi c nhn, hay chnh l quan nim ca mi ngi v cc hin tng t nhin, x hi. V d, quan st thc t chng ta thy khi mun lm cho mt vt chuyn ng th ta phi tc dng ln vt mt lc ko, khi thi tc dng lc th vt chuyn ng chm dn ri dng li. V th, chng ta quan nim lc l

nguyn nhn ca chuyn ng. Sau ny, qua hc tp trong trng lp, t duy ca hc sinh mi thc s pht trin v hiu bit ca cc em mi thc s y v chnh xc. Nh vy, kinh nghim thc tin l ngun gc ch yu hnh thnh quan nim ca HS. V chnh nhng kinh nghim ny s tr thnh nhng quan nim bn vng v rt kh khc phc trong gi hc. Ngoi v d trn, ta c th ly thm mt s v d v cc quan nim ca hc sinh c ngun gc t thc t i sng hng ngy. V d 1:Em hy tr li cu hi sau: C hai nhit k, mt c qun trong khn len v mt c t ngoi mi trng. Hi nhit k no ch nhit cao hn? v d ny phn ng hc sinh cho rng nhit k c qun trong khn len ch nhit cao hn, v khi qun khn len vo ngi s c cm gic m hn khi khng qun. V d 2: Quan nim Dng in b tiu th Khi nim v dng in c nghin cu hu ht mi ni trn th gii. Di y l quan nim ca hc sinh nhiu nc khc nhau v dng in. Phn ln hc sinh cho rng khng cn n 2 ng dn dng in, tiu th in ch vic cm dy dn vo cm th l c dng in. Mt s hc sinh th cho rng dng in chy t c hai cc ca pin ( hoc ngun in khc) n vt tiu th. Mt s khc th cho rng dng in chy t pin n n ri b tiu th mt phn mt phn cn li chy tr v pin. Cc quan nim kiu dng in b tiu th ny l ca hu ht cc hc sinh cp 2. iu ny cng th hin s nh hng ca cc ngn ng hng ngy: vt tiu th in, ci qut ny tn in, bn in cho tng h dn. vo suy ngh v quan nim ca hc sinh. V d 3: Nhiu HS quan st cc hin tng xy ra trong i sng hng ngy u bit rng p sut v th tch kh c mt mi quan h vi nhau. Tuy nhin, cc em khng quan tm n quan h nhn qu trong vt l. V vy, c 36% HS lp 10 v 28% HS lp 11 cho rng: i vi mt lng kh xc nh, thay i th tch dn n thay i p sut v ngc li, thay i p sut lm thay i th tch. Thc t, chng ta khng th thay i th tch bng cch thay i p sut. Do s phong ph ca ngn ng S phong ph ca ngn ng cng l mt nguyn nhn hnh thnh quan nim ca hc sinh. Ngn ng thng rt phong ph, c bit l ngn ng ting Vit, c khi cng mt t li mang nhiu ngha khc nhau, hay vi mt vn nhng ta c th dng nhiu t khc nhau din t. Ring mn vt l, mt s thut ng dng din t cc khi nim, hin tng vt l trng vi nhng t s dng trong i sng hng ngy. i vi nhng t nh vy thng c hai ngha: ngha trong sinh hot v ngha vt l. V d, trong trong sinh hot thng ngy, t sc v t lc c cng mt ngha, dng ch sc mnh nh sc lc, sc khe...Tri li, trong vt l, hai t ny c phn bit v s dng vi nhng ngha c th nh: lc ht, lc y, lc ma st...; sc cng, sc nga... Nh vy, chnh s phong ph v a dng ca ngn ng l nguyn nhn dn n nhng hiu bit sai lch ca hc sinh v cc hin tng, khi nim vt l. Ngc li, cng c nhng khi nim tuy c cng ni hm nhng c th dng cc thut ng khc nhau din t nh: in th - in p; ng lng xung lng; iu ny i khi lm cho cc em hiu sai lch v cc cch din t t thng dng hn. Do kin thc t nhng mn hc khc hay t nhng gi hc trc Nhng kin thc HS c hc t cc mn hc khc hay t cc tit hc trc c lin quan n kin thc sp hc nhng khng c tm hiu k cng c th lm cho HS hiu khng y hoc hiu sai v mt khi nim mi no . y cng l mt trong nhng nguyn nhn hnh thnh quan nim ca hc sinh v thng l nhng quan nim sai lch, khng trng vi kin thc khoa hc. vd, khi hc bi Chuyn ng thng bin i u, n gin chng ta chn chiu dng l chiu chuyn ng, lc nu a > 0 th chuyn ng l nhanh dn u cn a < 0 th chuyn ng l chm dn u. Nu gio vin khng lu v nhn mnh rng kt lun trn ch ng khi chn chiu dng l chiu chuyn ng th hc sinh s quan nim kt lun ng cho c khi chng ta chn chiu dng ngc vi chiu chuyn ng. 1.3. c im quan nim ca hc sinh Quan nim ca hc sinh thng l nhng kin thc mang tnh cht kinh nghim, c hnh thnh v tch ly dn dn, ngy cng c khc su ri tr thnh vn hiu bit ring ca mi c nhn. Chnh v vy, quan nim ca hc sinh c c im l rt bn vng v kh thay i. Mt khc, quan nim ca hc sinh c hnh thnh mt cch t pht nn: a s nhng quan nim ca hc sinh u sai lch so vi ci m HS phi hc. V mt bn cht chng khng ph hp vi nhng quan nim khoa hc ca nhng ci c hc. Tuy nhin, bn cnh nhng quan nim sai lch cng c nhng quan nim

khng sai lch nhng cha hon chnh hoc cha tht chnh xc. i vi nhng quan nim nh vy s c tc dng tch cc trong qu trnh dy hc, gio vin cn pht hin v b sung nhng quan nim ny thnh kin thc khoa hc. Nh vy, quan nim ca HS c hai c im c bn l rt bn vng v a s sai lch so vi bn cht vt l ca cc hin tng m hc sinh s c nghin cu.

1.4. Vai tr ca quan nim trong dy hc

i vi nhng quan nim khng sai lch nhng cha hon chnh hoc cha tht chnh xc, ngha l nhng quan nim ph hp vi bn cht vt l th chng c vai tr tch cc trong dy hc v to iu kin thun li hc sinh tip thu kin thc mi. Ngoi ra, gio vin c th s dng nhng quan nim sai lch to s mu thun gia kinh nghim vn c ca hc sinh v tri thc khoa hc, ngha l to ra nhng tnh hung c vn , t kch thich tr t m v lm tng lng say m tm hiu kin thc mi cng nh nim am m, yu thch mn hc ca cc em. Mt tch cc ca quan nim ca hc sinh i vi nhng quan nim khng sai lch nhng cha hon chnh hoc cha tht chnh xc, ngha l nhng quan nim ph hp vi bn cht vt l th chng c vai tr tch cc trong dy hc v to iu kin thun li hc sinh tip thu kin thc mi. V d: Trong cuc sng hng ngy: +Khi chng ta i ra xe hoc khi ti cy, mun nc chy mnh hn th a s cc em s bit l thu nh din tch u ng li. +Hc sinh thng vy bt khi bt b nghn mc hoc ht mc th bt s ra mc. Hoc khi tra cn ba, mun li ba tra c vo cn, ta thng nn cn ba xung mt t. =>Nhng hiu bit trn ch l kinh nghim thc t ca cc em, tuy nhin cc em cha th vn dng kin thc Vt l gii thch mt cch tht chnh xc hin tng trn. Trong nhng trng hp nh th ngi gio vin cn t chc hot ng dy hc nhm b sung nhng phn cha y , iu chnh nhng ch cha chnh xc ch ra cho hc sinh nhng kin thc m hc sinh cn lnh hi. Ngoi ra, gio vin c th s dng nhng quan nim sai lch to s mu thun gia kinh nghim vn c ca hc sinh v tri thc khoa hc, ngha l to ra nhng tnh hung c vn , t kch thich tr t m v lm tng lng say m tm hiu kin thc mi cng nh nim am m, yu thch mn hc ca cc em. Mt tiu cc ca quan nim ca hc sinh Nhiu nghin cu c cng mt khng nh: Mt trong nhng tr ngi ln nht cho hot ng nhn thc ca hc sinh chnh l nhng quan nim sai lm m h c c do i sng hng ngy mang li. V th khng th coi nhng hiu bit y l c s nghin cu vt l v nhng l do sau y: + Mt l nhng hiu bit y c th rt khc nhau nhng hc sinh khc nhau, cng mt vn nhng mi hc sinh c th hiu theo cch ring ca h. + Hai l c th c hc sinh hiu sai vn v nhiu l do. + Ba l hiu bit y hon ton khng hiu bit nhng vn s c nghin cu trong gio trnh vt l trng ph thng V d: Quan nim v chiu dng in trong mch: dng in ch chy t mt cc n cc vt tiu th in v kt thc v b cc vt tiu th. Quan nim ny lin quan cht ch vi quan nim v s tiu th dng in. a s HS cho rng dng in l dng in dng v dng in m xut pht t hai cc chy n mt bng n v va chm vi nhau lm cho bng n sng. Quan nim v vn tc ca dng in: HS cng thng cho rng vn tc ca dng in rt ln v gn bng vn tc nh sng, v ch cn HS bt cng tc th ngay lp tc n s sng. Khi nung nng l kim loi c khot l trn gia, HS thng quan nim rng ng knh ca l trn s gim v: khi nung nng l kim loi th n n v mi hng. Nh chng ta bit quan nim ca hc sinh l vn hiu bit ring ca c nhn nn chng rt bn vng, kh thay i v a s quan nim ny thng sai lch vi nhng ci m hc sinh cn phi hc, gy kh khn trong qu trnh dy hc vt l trng ph thng. Bi vy, nu khng c nhng bin php s phm thch hp nhm sa i, khc phc nhng quan nim sai lch trong qu trnh dy hc th nhng quan nim ny vn c tn ti dai dng trong hc sinh mi, ngay c sau khi hc. c bit i vi nhng quan nim v mt hnh thc ta thy n ph hp trong cuc sng v trong sinh hot hng ngy th chng ta rt kh lm cho hc sinh t b c cc quan nim .

Tr em by gi khng phi nh t giy trng ngi thy v g ln t giy cng c. Hc sinh ngy nay trc khi n trng u c mt lng kin thc nht nh m cc em tch ly c t kinh nghim ca cuc sng, t sch v l nhng quan nim v cc s vt, hin tng, khi nim, nh lut vt l m cc em sp c hc. V phn nhiu trong s nhng quan nim ny khng ph hp vi nhng quan nim khoa hc c cp n trong gi hc. V th, n s gy nhng kh khn trong qu trnh dy hc. => Nh vy, chng ta cn phi nhn thc c rng nhng quan nim sai lch ca hc sinh s l tr lc i vi qu trnh dy hc vt l. Chng chnh l nhng vt cn trn con ng nhn thc s vt, hin tng, nhn thc chn l ca ngi hc. Bi vy, nu khng c bin php khc phc chng th nhng kin thc m cc em thu nhn c trong gi hc s tr nn mo m, sai lch vi bn cht vt l. Kt qu l dn dn trong t duy ca cc em s hnh thnh v tn ti mi mi nhng hiu bit sai lch. Vi nhng kin thc sai lch , cc em s nhn nhn v gii thch cc hin tng, nh lut vt l . theo cch ring ca mnh. T nhng phn tch v nh hng ca quan nim i vi qu trnh dy hc vt l trng THPT, chng ta hiu rng mang li hiu qu cao trong qu trnh dy hc th ngi thy gio phi hiu r hc sinh ca mnh, bit c cc em c nhng quan nim nh th no v nhng khi nim, hin tng hay nh lut vt l s c nghin cu trong gi hc. l c s ngi thy xem xt v xut cc bin php nhm khc phc nhng quan nim sai lch ca hc sinh.

1.5. Pht hin quan nim v bin php khc phc

1.5.1. Cch pht hin quan nim sai lch ca hc sinh - To iu kin thun li cho HS bc l quan nim + To ra v duy tr khng kh dy hc trong lp + GV to khng kh vui v, thoi mi, thn thin gia thy v tr + To hng th hc tp nhm kch thch t duy hc sinh. + To nim tin, s yu mn, knh trng ca hc sinh i vi GV. - To ra tnh hung hc tp thng qua cu hi thc t cc hin tng, s vt gn gi trong i sng hng ngy hc sinh bc l quan nim ca mnh. Tip tc duy tr v pht trin khng kh dy hc. - Nhn xt, nh gi ng mc cu tr li ca hc sinh khuyn khch t duy hc sinh, hc sinh s bc l quan nim nhiu hn. - T chc cho hc sinh tho lun a ra quan nim c th hn. + Bng cc cu hi v cc hin tng, s vt gn gi trong i sng hng ngy: y l bin php n gin da vo kinh nghim sng hnh ngy lm bc l quan nim ca hc sinh. V d bng cu hi chng ta c th lm bc l quan nim ca hc sinh v s chuyn ng hay ng yn ca Tri t so vi Mt Tri. V d: Hin tng nc rn trn sn nh, vt nng ri nhanh hn vt nh + Bng cc th nghim n gin, d lm: Vi cc th nghim n gin, GV cho HS quan st hin tng v t cu hi hc sinh bc l s nhn thc ca mnh v mt hin tng, mt khi nim mi. V d: Th nghim: Ly mt ly nc, t vo vi cc lnh. Sau mt thi gian, bn ngoi ly nc b t. Gii thch ti sao? + Bng cc bi tp n gin: Thng qua cc bi tp n gin c th a vo trong cc giai on ca gi hc gio vin c th pht hin ra nhng quan nim, cch hiu sai ca hc sinh v mt vn , mt khi nim vt l. V d 1: V vc t lc tc dng vo qu bng ti 3 im trn qu o ca mt qu bng bn khi n ny trn mt bn ti A. im cao nht B : im va chm vi bn C im bt k trn qu o. Hu ht hc sinh u v vc t lc theo phng chuyn ng ca qu bng ( tc l cho rng phng vc t lc lun trng phng vi vec t vn tc), trong khi thc ra y phng ca lc ti v tr A v C chnh l phng ca trng lc (b qua ma st ) cn ti B th hng ln theo phng vung gc vi mt phng ti im va chm. 1.5.2. Bin php khc phc cc quan nim sai lch ca hc sinh Ty vo mc ca hc sinh quan nim sai lm m chng ta c nhng bin php s phm thch hp c th, sinh ng dn dn un nm, khc phc nhm thuyt phc hc sinh nhn ra v sa i nhng quan nim sai lm t cc em ghi nhn kin thc khoa hc vt l mt cch chnh xc v ng n. Trn c s ni dung dy hc ca tng bi, tng khi nim, hin tng m ch ra cc bin php c th nhm pht hin v khc phc nhng quan nim sai lch c hc sinh qua hnh thnh cho cc em nhng quan nim vt l. Tuy nhin, cn qun trit nhng bin php chung sau y: - To ra v duy tr KKDH trong lp v pht trin n ngy cng tt hn. - S dng cc th nghim v phng tin trc quan. y l bin php c th, l th mnh ca b mn vt l. Cc th nghim v phng tin trc quan s c tnh thuyt phc cao lm thay i nhng quan nim sai ca

hc sinh, gip cc em c s nhn nhn ng n v mt khi nim, mt hin tng vt l. Bi v trm nghe khng bng mt thy, chnh qua th nghim trc quan mi c sc thuyt phc lm cho cc em d dng phn bit c quan nim ng, sai v tin tng vo khoa hc, trnh hnh thc tip thu kin thc mt cch cng p, gio iu. Trong qu trnh dy hc, GV nn tm cch khai thc trit bin php ny. V d bng th nghim vi cc ng mao dn s gip hc sinh c nhng hiu bit ng n v hin tng mao dn. - La chn v vn dng mt cch hp l cc phng php dy hc ph hp vi ni dung v i tng, c bit ch n phng php tch cc nh: phng php dy hc gii quyt vn , phng php thc nghim, phng php kin to - Tng cng vic tho lun, lm vic theo nhm, phi hp tt hot ng ca thy v tr, nhm pht huy tnh tch cc ch ng v sng to ca hc sinh trong hc tp. - S dng cc kin thc khoa hc: Vi nhng lp lun cht ch da vo cc kin thc khoa hc bit gio vin c th gip hc sinh c nhng nhn thc, hiu bit ng n v mt hin tng, mt khi nim vt l. V d bng cc bin i t nhng kin thc bit gio vin c th chng minh hc sinh thy rng trn mt on mch in xoay chiu th cng sut tiu th trn cc phn t l cun cm L v t in C u bng 0. cc bin php c th nhm trin khai tin trnh mt cch c hiu qu trong dy hc vt l nh sau: - To iu kin thun li cho tit hc din ra To iu kin thun li cho tit hc din ra l tin gi hc thnh cng v t hiu qu cao. Thy gio l ngi iu khin, t chc hot ng dy hc nn c vai tr quan trng v quyt nh trong vic to ra khng kh ca lp hc. GV cn trnh thi gia trng, c quyn v to ra khng kh ci m, thoi mi, thn thin gia thy v tr. C nh vy, HS mi c th t nguyn bc l nng lc c nhn, nhng QN ca bn thn, hng th hn trong hc tp v tch cc tham gia cc hot ng dy hc. - Pht hin QN ca HS Chng ta bit HS trc khi n lp c sn nhng QN v cc kin thc sp c nghin cu trong gi hc. khc phc tn gc nhng QN sai lch ca HS th vic pht hin ra chng l rt cn thit. V vy, GV cn lng trc nhng QN sai lch ca HS da vo kinh nghim dy hc ca bn thn hoc thng qua vic iu tra. Trong tit hc, HS bc l QN ca mnh, ngoi vic to khng kh dy hc ci m, GV to ra nhng tnh hung hc tp bng cc th nghim n gin hay cc v d thc t. Sau cho HS tho lun theo nhm tranh lun v trnh by kin ring ca mi em. T , HS c iu kin bc l QN ca bn thn, ng thi GV c c hi pht hin cc QN ng ln nhng QN sai lch ca i tng HS m mnh ang dy nhm c bin php khc phc hp l. - Lm cho HS thy c s v l ca cc QN sai lch Sau khi pht hin ra cc QN ca HS, iu quan trng l lm cho HS t nhn ra s v l ca cc QN sai. lm c iu ny, GV dng th nghim gip HS nhn ra rng nhng hiu bit ca mnh tri ngc vi thc t. T , trong t duy ca HS xut hin s mu thun gia kin thc c v kin thc mi, gia nhng iu cc em ngh vi kin thc khoa hc. Lc ny, s ngc nhin v tnh t m s thi thc cc em gii quyt mu thun trong tm l bng vic t gic t b cc QN sai lch v tm ra kin thc mi ng n. C nh vy, cc QN sai lch ca HS mi c khc phc trit . y l giai on quan trng nht trong tin trnh khc phc QN ca HS. V vy, GV cn chun b k th nghim, nu c iu kin th chun b nhiu b TN HS t tin hnh. Ngoi ra, GV phi xy dng tin trnh dy hc logic, cht ch HS theo di bi d dng; cc kt lun c rt ra mt cch t nhin, hp l. Trong gi hc, GV cn khai thc nhng cu hi nu vn , tng cng m thoi, phi hp cht ch hot ng ca thy v tr. V d 1: Khi dy bi nh lut Bc-nu-li, GV cho 2 t giy c gn vo 2 thanh g mnh( 2 chiu a). Nu thi mnh vo khong gia 2 t giy a s hc sinh s d on 2 t giy tch ra xa nhau. Kt qu khi gio vin tin hnh l 2 t giy b ht vo nhau. iu lm xut hin trong t duy hc sinh ti sao li nh vy. V d 2: Hc sinh cho rng nu 2 dy dn in cng chiu th y nhau, ngc chiu th ht nhau ging nh tnh cht ca nam chm. - Tho lun i n kin thc mi Sau khi HS nhn ra s v l trong cc QN ca bn thn, GV tip tc t chc cho HS tho lun nhm loi b nhng QN sai; b sung, iu chnh nhng ch cha chnh xc v rt ra nhng kin thc cn lnh hi. Tip theo, GV cn lm cho HS thy gn gi hn vi kin thc va thu nhn, gip cc em hiu su v nm vng kin thc mi.

C th, GV t chc m thoi vi HS, t ra cc cu hi gi , cu hi nu vn nhm b sung, iu chnh nhng ch HS cha hiu chnh xc. c bit, thy gio cn lin h vi kt qu th nghim ch ra cho HS nhng kin thc cn lnh hi. Sau , GV cn gii thch cho HS ngha cc i lng, cc hng s vt l, cc thut ng chuyn mn; nu mi tng quan gia cc i lng trong cc cng thc v phm vi p dng ca nh lut vt l. - Lin h, vn dng y cng l bc quan trng gip HS thc s chuyn nhng kin thc va lnh hi trong gi hc thnh vn hiu bit ca mnh. Qua , HS mi khc phc trit nhng QN sai lch v hn ch kh nng phc hi chng trong t duy. V vy, GV cn u t thi gian lin h, vn dng nhng kin thc mi m HS va hc. C th, GV t chc cho HS lin h kin thc va hc vi thc tin thng qua cc v d thc t, cc th nghim. c bit, GV cn cho HS lin h kin thc mi vi kin thc c nhm ni kt kin thc thnh mt khi cht ch. Ngoi ra, HS c th vn dng kin thc vo vic gii bi tp, gii thch cc hin tng thc t. Hn th, nu bi hc c lin quan n cc lnh vc khoa hc khc nh mi trng, kinh t, o c th GV c th nu cc cu hi v cc lnh vc ny gip HS thy c mi lin h gia vt l v cc lnh vc khoa hc khc. Pht hin v khc phc mt s quan nim hc sinh phn c hc 1. Quan nim v chuyn ng v ng yn * Quan nim sai lm: Ch c xe t ang chy trn ng l chuyn ng cn xe t trong bn xe l ng yn. * Quan nim vt l: Chuyn ng ca mt vt l s thay i v tr ca vt so vi vt khc c chn lm mc. * Nguyn nhn: Do kinh nghim sng thc t, thut ng chuyn ng trong thc t khc vi nh ngha trong vt l. * Cch khc phc: Dng m phng trc quan bng cch dng hai chic t nha v cho chng chuyn ng tng i vi nhau, cho hc sinh thy c im khc bit gia cch hiu chuyn ng thng thng vi nh ngha chuyn ng trong c hc. Cn ch s dng cc cu hi nh: Vt chuyn ng so vi vt mc no? V tr ca n so vi vt mc c thay i khng? Cn xoy su vo suy ngh thng thng: t chuyn ng th bnh xe phi quay! Dn dt hc sinh n cch hiu cao hn: Chuyn ng v ng yn c tnh tng i. 2. Quan nim v di v ng i * Quan nim sai lm: di chnh l qung ng vt i c v lun c mt gi tr xc nh khc khng. * Quan nim vt l: di l vect c gc l v tr ban u, ngn l v tr cui (im ang xt). * Nguyn nhn: Do hc sinh quen vi dng chuyn ng thng, trong pham vi hp. * Cch khc phc: M phng trc quan bng cch cho mt vt dch chuyn trn ng cong, dn dt hc sinh n trng hp c bit l ng trn khp kn (im u v im cui trng nhau di bng khng). 3. Quan nim v vn tc trung bnh v trung bnh cng cc vn tc * Quan nim sai lm: Vn tc trung bnh bng trung bnh cng cc vn tc. * Quan nim vt l: Vn tc trung bnh: v = s/t (s l qung ng vt chuyn ng trong thi gian t). * Nguyn nhn: Ch yu do thut ng trung bnh c hc sinh hiu theo ngha thng thng ging nh cch cng im trung bnh trong hc tp. * Cch khc phc: Dng bi tp, cho hc sinh tnh ton nhn ra s khc bit v kt qu gia hai cch tnh vn tc trung bnh trong vt l v trung bnh cng cc vn tc. 4. Quan nim v nguyn nhn ri nhanh hay chm ca cc vt trong khng kh * Quan nim sai lm: Vt nng ri nhanh hn vt nh. * Quan nim vt l: Nguyn nhn ca s ri nhanh hay chm l do sc cn ca khng kh ln vt t hay nhiu. * Nguyn nhn: Do kinh nghim sng thc t, hc sinh thng quan st thy vt nng thng ri nhanh hn vt nh. * Cch khc phc: Dng th nghim vi hai t ba v th nghim vi ng Niutn. Ct hai t ba ging ht nhau ( chng cng khi lng), vo vin mt t, t kia gi nguyn ri cng th ri, t vo vin ri nhanh hn. Chng t khng phi vt nng hn th ri nhanh hn. Dng th nghim ng niutn loi b sc cn ca khng kh khi khng c sc cn ca khng kh, mi vt u ri nh nhau. 5. Quan nim v tc dng ca lc

* Quan nim sai lm: Lc l nguyn nhn gy ra chuyn ng. * Quan nim vt l: Lc l nguyn nhn lm vt thay i vn tc hay lm cho vt b bin dng. * Nguyn nhn: Do kinh nghim sng thc t, nu khng dng tay y mt vt nh chic bn chng hn th bn thn n khng th t dch chuyn c. * Cch khc phc: Dng th nghim vi mng nghing Galil v th nghim chuyn ng trn m khng kh. Th nghim mng nghing Galil cho thy, khi thi tc dng lc nu cng gim ma st th vt chuyn ng c qung ng cng xa ri mi dng li. Th nghim chuyn ng trn m khng kh cho thy khi cc lc tc dng cn bng nhau th vt chuyn ng thng u. 6. Quan nim v tc dng ca lc ma st * Quan nim sai lm: Lc ma st lun l c hi. * Quan nim vt l: Trong nhng iu kin khc nhau, tc dng ca lc ma st l khc nhau, c trng hp lc ma st l c hi nhng c nhng trng hp khc ma st l c li. Trong cc loi xe t hnh, lc ma st ngh ng vai tr l lc pht ng. * Nguyn nhn: Do kinh nghim sng thc t, hc sinh thng thy tc dng c hi ca ma st, chng hn nh dp i lu b mn, lp xe t, xe my cng b mn dn ... * Cch khc phc: Hng dn hc sinh tm hiu mt s trng hp ma st l c li nh trng hp my mi, xe t b sa ly (bnh xe quay nhng xe khng tin ln c). Gio vin c th lm th nghim: dng mt chic xe t chi (loi chy pin, cho xe chy trn mt knh nm ngang c nc x phng, xe s khng tin ln c mc d bnh xe vn quay. Nu t xe ln mt bn, xe c th chuyn ng bnh thng. 7. Quan nim v mi lin h gia lc, khi lng v gia tc trong biu thc nh lut II Niutn. * Quan nim sai lm: Da vo cc biu thc: a = F/m ; F = ma v m = F/a nhiu hc sinh thng pht biu: khi lng ca mt vt t l thun vi lc tc dng ln n v t l nghch vi gia tc ca vt. * Quan nim vt l: Khi lng l i lng bt bin i vi mi vt. * Nguyn nhn: Hc sinh c thi quen suy lun kiu ton hc thun ty m khng ch n ngha vt l ca cc i lng. * Cch khc phc: Hng dn cho hc sinh li ngha ca cc i lng: lc, khi lng v gia tc. C th thc hin th nghim bng php cn vt chng t khi lng l i lng bt bin. 8. Quan nim v lc tc dng v phn lc trong nh lut III Niutn * Quan nim sai lm: ln ca lc tc dng v phn lc khng bng nhau. * Quan nim vt l: ln ca lc tc dng v phn lc bng nhau. * Nguyn nhn: Do kinh nghim sng thc t, hu ht cc trng hp hc sinh quan st c v tng tc gia cc vt u thng qua hu qu ca tng tc. V d: hai xe t ng nhau, kt qu thng l xe nh hn b h hi (mp mo nhiu hn) t hc sinh cho rng lc do t ln tc dng ln t nh ln hn so vi lc do t nh tc dng ln t ln. * Cch khc phc: Dng hai lc k ko mt chic vng nh theo hai hng ngc nhau, s ch ca lc k l nh nhau. 9. Quan nim v cc yu t nh hng n ln ca lc ma st trt * Quan nim sai lm: ln ca lc ma st trt ph thuc vo din tch mt tip xc. * Quan nim vt l: ln ca lc ma st trt khng ph thuc vo din tch mt tip xc. * Nguyn nhn: Do s suy lun nh tnh sai lm ca hc sinh, hc sinh thng lp lun rng din tch mt tip xc cng ln th din tch phn g gh ca cc mt tip xc cng cng ln lm cho ln lc ma st cng cng ln. * Cch khc phc: Dng th nghim o lc ma st trt vi cng mt vt hnh khi hp ch nht, trong hai trng hp din tch mt tip khc nhau a ra kt qu: Lc ma st c ln nh nhau. 10. Quan nim v qu o ca vt nm ngang * Quan nim sai lm: Qu o ca vt nm ngang lun l ng cong. * Quan nim vt l: Qu o chuyn ng c tnh tng i ph thuc vo h quy chiu. * Nguyn nhn: Do kinh nghim sng thc t, hu ht cc quan st ca hc sinh trong iu kin hc sinh ng trn mt t quan st. * Cch khc phc: Dng m hnh ho trng hp my bay nm bom (thc hin trn my tnh) cho hc sinh thy qu o chuyn ng ca bom i vi ngi ngi trn my bay l qu o thng (phng thng ng). 11. Quan nim v lc hng tm

* Quan nim sai lm: Lc hng tm l mt lc thng thng ging nh nh lc khc nh trng lc, phn lc ... Khi phn tch cc lc tc dng ln vt chuyn ng trn u, hc sinh thng phn tch lc hng tm nh mt lc c lp. * Quan nim vt l: Lc hng tm khng phi l loi lc trong t nhin m chnh l hp lc ca tt c cc lc tc dng ln vt chuyn ng trn u. * Nguyn nhn: Do cch nhn nhn phin din, suy din khng chnh xc cu: Khi vt chuyn ng trn u, lc hng tm gy ra gia tc hng tm. * Cch khc phc: M hnh ha cc lc tc dng ln vt chuyn ng trn my tnh, hng dn k cho hc sinh phn tch lc tc dng ln vt chuyn ng trn u. 12. Quan nim v lc qun tnh * Quan nim sai lm: Khng th c lc qun tnh v khng ch ra c vt gy ra lc qun tnh. * Quan nim vt l: Lc qun tnh xut hin trong cc h quy chiu chuyn ng c gia tc so vi h quy chiu qun tnh. * Nguyn nhn: Do kinh nghim thc t, khi phn tch cc lc tc dng hc sinh quen ch ra cc vt c th gy ra cc lc , chng hn Trng lc l lc do Tri t ht vt, Phn lc do mt bn tc dng ln vt ... * Cch khc phc: Phn tch k hn v tnh qun tnh ca cc vt (trong ni dung bi nh lut I Niutn). Dng th nghim treo vt nng bng mt si dy mnh, u c nh gn trn mt gi, chn gi gn vi xe ln, khi cho xe chuyn ng nhanh dn u trn mt phng ngang (c th cho xe chuyn ng tc thi hoc hm t ngt), cho hc sinh quan st hin tng phng dy treo b lch so vi phng thng ng hc sinh thy c cc gii thch v lc qun tnh l hp l.