Cu 1: Phn tch, lm r bn cht, biu hin, nguyn nhn ca bnh ch quan duy ch v gii php khc phc cn bnh

h ny: 1. Khi nim, bn cht bnh ch quan duy ch Ch quan, duy ch l mt cn bnh kh ph bin ca nc ta v nhiu nc x hi ch ngha trc kia, n gy ra nhng hu qu nghim trng i vi s nghip xy dng ch ngha x hi. Bnh ch quan, duy ch thc cht l khuynh hng t tng ca ch ngha duy tm ch quan, V.I. Lnin gi l ch ngha duy tm ch. l tro lu t tng khng xut pht t thc ti khch quan, khng tn trng th gii khch quan, khng ly thc tin khch quan lm c s, tin cho vic ra ch trng, hoch nh ng li, chnh sch. Bnh ch quan, duy ch cho rng t tng v ch ca con ngi c th quyt nh tt c. Xt t mi quan h gia vt cht v thc, gia th gii khch quan vi thc, ch ca con ngi th bnh ch quan, duy ch l khuynh hng tuyt i ho vai tr ca nhn t ch quan, ca ch c nhn m xa ri hin thc khch quan, bt chp quy lut khch quan, thm ch cn ly nhit tnh thay cho s yu km v hiu bit v tri thc khoa hc. 2. Nguyn nhn bnh ch quan, duy ch C nhiu nguyn nhn dn n bnh ch quan duy ch. Nu vn dng nguyn l v mi quan h bin chng gia tn ti x hi v thc x hi xem xt th r rng, bnh ch quan duy ch l kt qu nu khng ni l tt c ca nhng iu kin sinh hot vt cht - x hi, c th l ca trnh pht trin thp km v kinh t. Bnh ch quan, duy ch ngun gc t s yu km v nhn thc, tri thc khoa hc, tri thc l lun, khng p ng c nhng yu cu ca thc tin v ang t ra. Trong tc phm Sa i li lm vic, Ch tch H Ch Minh vit: Nguyn nhn ca bnh ch quan l: km l lun, hoc khinh l lun, hoc l lun sung. Trong , km l lun, khinh l lun, l lun sung, l nhng biu hin v l thc t khng ch tn ti trong cn b, ng vin trc cch mng nc ta, m trong cng vic i mi hin nay, tnh trng vn cn tn ti nh mt hin tng ph bin. L lun sung dn n tc hi l ni khng i i vi lm; hoc ni nhiu lm t. Cn b, ng vin m l lun sung l khng lm trn vai tr tin phong gng mu ca mnh, s lm mt uy tn ca ng, gim lng tin ca nhn dn i vi ng v Nh nc. V vy, s yu km v trnh vn ho, khoa hc s tt yu dn n t duy kinh nghim v phm phi sai lm ch quan duy ch. Do thc sai lm v vai tr ca l lun m dn n lng qun vic thng xuyn ch ng nng cao nng lc t duy l lun (trong bao gm c qu trnh hc tp l lun v kim nghim thc tin). V im ny, Ph. ngghen tng khng nh: T duy l lun ch l mt c tnh bm sinh di dng nng lc ca ngi ta. Nng lc y cn phi c pht trin hon thin... V vy, khc phc tnh trng yu km , cch trc tin v ch yu l phi hc tp, rn luyn l lun. ca ch ngha duy vt bin chng. Tu trung, bnh ch quan duy ch l do s yu km v trnh nhn thc ni chung v s hn ch trong qu trnh p dng l lun vo thc tin ni ring. Do , V.I. Lnin gi cn bnh ny l s m qung ch quan, l sai lm t pht dn n ri vo ch ngha duy tm mt cch khng t gic. V l lun, bnh ch quan duy ch c nhiu bin th phc tp v tr thnh mm mng cho nhiu cn bnh mi trong nhn thc. Song l mt loi bnh u tr t khuynh nn n vn c kh nng c ngn nga v loi b. Thc tin cho thy, qu trnh hoch nh ng li chin lc, sch lc cch mng v s c th ho ng li bng cc ch trng, chnh sch v php lut, nu b s can thip,

p t ca mun ch quan t pht s lm nguy hi nghim trng n s pht trin ca t nc m trc mt cng nh lu di, hu qu ca n kh c th lng trc c. V vn ny, V.I.Lnin cnh bo: "i vi mt chnh ng v sn, khng sai lm no nguy l nguy him hn l nh ra sch lc ca mnh theo mun ch quan. nh ra mt sch lc v sn ni trn c s c ngha l lm cho sch lc b tht bi". S yu km v tri thc khoa hc nn cc ch th khng nng lc nm bt, khng nh gi ng vn , c bit l cc vn x hi. S yu km v tri thc l lun lm con ngi khng nm bt c bn cht ca cc vn ny sinh t thc tin, khng vch ra c s vn ng pht trin ca s vt hin tng. Khi xem xt, nh gi cc vn th da vo s hiu bit c nhn, cao c nhn trong khi s vn ng a chiu ca s vt, s vic lm cho chng c a bn cht, cc ch th khng nng lc gii quyt trit cc vn x hi, khng vch ra uc xu th vn ng v pht trin ca hon cnh kinh t x hi. Cng do s yu km m thng cao, cng iu, thi phng, bm to, tuyt i ho vai tr ca ch ch quan con ngi. V.I. Lnin tng ni: i vi mt chnh ng v sn, khng c sai lm no nguy him hn l nh ra sch lc ca mnh theo mun ch quan.... V s yu km v mt l lun v tri thc khoa hc nn khng p ng yu cu khch quan ca s vn ng v pht trin ca th gii khch quan, khng p ng c nhng yu cu ca thc tin ang t ra. T dn n s tr tr trong t duy, s yu km hn trong nhn thc v bo th hn trong hnh ng. Do tnh bo th hoc v li ch c nhn nn ch th tm cch che giu khuyt im, sai lm ch quan, tm cch thuyt minh cho s sng to hp quy lut hoc tm cch li cho ngi khc, hoc cho nguyn nhn khch quan... Trong tnh hnh , thay cho vic tm cch khc phc sai lm th c th l thi thi , ch i s may ri... v do , sai lm cng tr nn nghim trng. Bn cnh , bnh ch quan duy l mt phm tr lch s nn n c ngun gc lch s, x hi, giai cp v do c im tm l ca ngi sn xut nh, li t duy kinh nghim. Vit Nam l mt dn tc c nn vn minh la nc pht trin t rt sm, li sng cng ng, trng tnh, hng ni v lc quan. iu ny nh hng rt ln n li t duy ca ngi Vit. Lch s dn tc Vit Nam l lch s ca nhng cuc u tranh dng - ginh - gi nn c lp. Nhng thng li lch s l kt qu ca tinh thn on kt cng ng nhng cng chnh nhng thng li khin cho t duy chng ta thng ch quan, da vo kinh nghim. Tuy nhin, trong thc tin ngy nay, li t duy ch quan, da vo kinh nghim em li nhng hu qu to ln, trong dn n bnh ch quan, duy ch. iu ny chng ta d nhn thy khuynh hng tm l t tng thi k sau i thng ma Xun 1975, thng nht t nc v trong vic hoch nh v duy tr qu lu c ch kinh t tp trung quan liu bao cp. Ngun gc ca bnh ch quan, duy ch cn do xa ri nguyn tc thng nht gia l lun vi thc tin v thi thiu khch quan trong nhn thc, nh gi hin thc khch quan. V khng nm mi quan h bin chng gia l lun v thc tin, qu ch trng n l lun, coi l chic cha kho, sc mnh vn nng, dn n s my mc, ch quan khi vn dng v thc tin m qun i iu kin, hon cnh ca thc tin. 3. Biu hin ca bnh ch quan, duy ch nc ta T nm 1975 n 1986, chng ta mc nhng sai lm nghim trng m ch yu l bnh ch quan duy ch, nng vi. iu ny th hin vic chng ta nng vi trong vic ci to v xy dng ch ngha x hi, trong pht trin kinh t ch ch trng pht trin thnh phn kinh t quc doanh v tp th, xo b mi thnh phn kinh t khc. C thi gian, chng ta y mnh qu mc vic xy dng v pht trin cng nghip nng; s sai lm trong chnh sch ci cch tin lng, gi c, vi phm nghim trng quy lut khch quan.

Bn cnh , bnh ch quan duy ch nc ta c biu hin s thot ly c l lun khoa hc ln thc tin t nc, gy ra hu qu nghim trng cho nn kinh t x hi, gp phn lm cho nn kinh t x hi lm vo tnh trng khng hong nghim trng. Bnh ch quan duy ch cn dn n t mnh lnh hnh chnh, hnh thc ch ngha, bnh gia trng c on chuyn quyn, ban pht c n, t sng bi c nhn, tham , lng ph, coi thng ngi lao ng... Vit Nam, trong thi k xy dng CHXH trc y, chng ta cng mc phi cn bnh ny. Cn bnh biu hin ch, chng ta ch quan trong vic nh gi nhng kh nng hin c, o tng v tc ci to, pht trin kinh t, v do , dn n vic ra nhng ch tiu qu cao trong xy dng c bn v pht trin sn xut. Trong ci to v xy dng ch ngha x hi trc i mi, chng ta khng c c mt ng li, chnh sch pht trin kinh t linh hot v khoa hc dn ng. Sai lm ch quan duy ch l s vi phm nguyn tc khch quan ca s xem xt, tri vi tinh thn ca php bin chng duy vt. Bnh ch quan duy ch l cn bnh khng ch do yu km v trnh nhn thc, trnh l lun m cn l sn phm ca mt nn sn xut nh lc hu ko di, n lt n, bnh ch quan duy ch tr thnh mt trong nhng nguyn nhn lm cho nn kinh t b nh n, sa st. Do vy, qu trnh khc phc bnh ch quan duy ch phi l s kt hp gia vic nng cao trnh nhn thc, trnh l lun, trong bao hm c vic nm vng php bin chng duy vt vi vic y mnh i mi v pht trin kinh t. - Ch ngha ch quan duy ch a chng ta ti o tng c th a ngay nn kinh t cn ph bin l sn xut nh tin thng ln CNXH. Do mun tin thng, mun qu trc tip ln CNXH, chng ta b qua ch dn ca Lnin v hnh thc qu gin tip mt nc m nn kinh t cn l sn xut nh i ln CNXH. Do ch quan duy ch, do o tng, chng ta khng nhn thc ng v tr v vai tr ca cc bc qu gin tip v do chng ta b qua cc hnh thc kinh t trung gian qu ca mt nc nng nghip lc hu i ln CNXH. Biu hin r nt nht ca sai lm l ng li xy dng CNXH vi bn mc tiu ch yu m i hi IV ra, l k hoch hon thnh thi k qu trong vng 20 nm, l mong mun gii quyt mi vn kinh t - x hi c b rng ln chiu su trong mt khong thi gian ngn, l s ph nhn nn sn xut hng ha v thnh kin vi quy lut gi tr, vi mi quan h hng - tin, vi cnh tranh Chng ta c nhng thnh kin khng ng, trn thc t, cha thc s tha nhn nhng quy lut ca sn xut hng ha ang tn ti khch quan, do khng ch vn dng chng vo vic ch nh cc ch trng, chnh sch kinh t. - Mt biu hin na ca sai lm do mc bnh ch quan duy ch l ng li tin hnh cng nghip ha v tp th ha nng nghip. T ch khng nh gi y nhng c th ca mt nc ngho nn v km pht trin, nn kinh t vn tnh trng nng nghip lc hu, trang b k thut, kt cu h tng kinh t - x hi thp km, chng ta vi vng tin hnh cng nghip ha XHCN, hn na li tp trung ngay vo cng nghip nng vi vn u t ln song hiu qu chng thu c khng nh k hoch ban u. c bit, khi tin hnh tp th ha nng nghip chng ta my mc, rp khun theo nc ngoi, khng tnh n thc tin cn ang lc hu, nng tnh t cp, t tc v phn tn ca nn nng nghip nc ta. Ph. ngghen ch r: Bt c u, bn thn nhng bin php qu cng s phi thch ng vi nhng iu kin s c trong thi gian , nhng bin php qu , trong cc nc c ch chim hu t rung t, s cn bn khc vi nhng bin php qu trong cc nc c ch chim hu nhiu rung t. Sai lm c lp li sau khi gii phng min Nam , thng nht t nc. Khi , vi kh th ca mt dn tc va chin thng li cng thm nhit tnh mang nng tnh tiu t sn, chng ta ch thy mt mu hng m khng lng ht kh khn trong qu trnh cng nghip ha v tp th ha nng nghip. Ch ngha ch quan duy ch dn chng ta n ch to ra ch hnh chnh mnh lnh, to ra c ch tp trung quan liu bao cp. n lt mnh, ch hnh chnh mnh lnh, c ch tp trung quan liu, bao cp li tr thnh mnh t mu m ch ngha ch quan, duy ch pht trin. Bi l, chng lun c ci ngun kinh t - x hi, tm l v t tng, c nhng tin trit hc v c s phng php lun lm ny sinh v nui dng ch ngha ch 3

quan duy ch. Ch hnh chnh mnh lnh, c ch tp trung quan liu bao cp th hin di nhng hnh thc ht sc a dng, bt u t thi c on, gia trng n bnh hnh thc, t quan liu giy t. - Ch ngha ch quan duy ch cn dn n ch cng iu ha vai tr ca nhn t ch quan, ca yu t chnh tr trong vic hoch nh ng li, chnh sch v trong hot ng thc tin. Biu hin c th ca n l ch chng ta qu cao nhit tnh ca qun chng, o tng khi cho rng da vo nhit tnh ca qun chng, vo ch v nguyn vng ch quan. Chng ta s t c tt c nhng g mong mun, vt ln trn c nhng i hi ca thc tin, ca nhng quy lut khch quan ang tc ng trong i sng kinh t - x hi. l th o tng m V.I. Lnin tng ph phn khi ng ch ra rng nhit tnh cch mng ch l mt trong nhng yu t ch khng phi l yu t duy nht quyt nh s ra i mt ch x hi mi, n ch c th ph v c ci c ch khng th xy dng ci mi. i hi VI ca ng phn tch, nh gi nhng sai lm, khuyt im nghim trng, ko di nhiu nm trong cng cuc xy dng CNXH nc ta. Nhng sai lm, khuyt im y bt ngun t nhng sai lm trong quan im v l lun c bn v CNXH, v thi k qu ca chng ta. Khuynh hng t tng ch yu ca nhng sai lm y, c bit l nhng sai lm v chnh sch kinh t l bnh ch quan duy ch, li suy ngh v hnh ng gin n, nng vi chy theo nguyn vng ch quan. Ti i hi VII v trong Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln CNXH, ng ta ch r: Trong cch mng XHCN, ng ta c nhiu c gng nghin cu, tm ti, xy dng ng li, xc nh ng mc tiu v phng hng XHCN. Nhng ng phm sai lm ch quan duy ch, vi phm quy lut khch quan: nng vi trong ci to XHCN, xa b ngay nn kinh t nhiu thnh phn, c lc y mnh qu mc vic xy dng cng nghip nng, duy tr qu lu c ch qun l kinh t tp trung quan liu, bao cp Nhn nh cho thy ch ngha ch quan v duy ch l mt trong nhng yu t ch yu dn n nhng sai lm, khuyt im trong vic hoch nh ng li, chnh sch, trong hot ng thc tin ca ng v Nh nc ta sut mt thi gian di. Trong qu trnh xy dng CNXH, chng ta phm phi sai lm gio iu, cng nhc v ch quan duy ch khi p t mt m hnh CNXH c thit k khng xut pht t thc tin nc ta. l m hnh CNXH thun khit vi nn kinh t k hoch ha tp trung, ch hai hnh thc s hu ton dn v tp th c php tn ti vi s thng nht tuyt i v chnh tr v tinh thn. Do nhn thc mang tnh ch quan duy ch, xa ri thc tin, khng tn trng quy lut khch quan nn ng li, chnh sch nhm xy dng m hnh v cc bin php, phng tin thc hin ng li, chnh sch ny khng c tc dng ci to thc tin, lm cho thc tin kinh t - x hi ca nc ta pht trin theo chiu hng tin ln m ngc li cn km hm s pht trin . 4. Bin php khc phc Bnh ch quan duy ch nc ta hin nay a. Qun trit nguyn tc khch quan trong hot ng l lun v thc tin thc hin s nghip i mi, mt nguyn tc ht sc quan trng - nguyn tc nhn thng vo s tht, nh gi ng s tht, ni r s tht v rt ra bi hc kinh nghim b ch xut pht t thc t, tn trng v hnh ng theo quy lut khch quan. Nguyn tc khch quan l mt trong nhng nguyn tc hng u ca trit hc mc xt, n l h qu tt yu rt ra t mi quan h gia vt cht v thc, gia khch quan v ch quan trong ch ngha duy vt bin chng. Qun trit nguyn tc khch quan i hi chng ta trong nhn thc v hnh ng phi xut pht t thc t khch quan, t bn thn s vt, phn nh s vt mt cch trung thc ng nh bn cht vn c ca n; khng ly mun ch quan thay cho iu kin khch quan, khng ly ch ch quan, tnh cm c nhn lm chnh sch v p t cho thc t, ng thi phi tn

trng s tht, nhn thng vo s tht trnh thi ch quan, nng vi, nh kin, phin din, khng trung thc khi nh gi s vt hin tng. Nguyn tc ny i hi bt c lc no, bt c u cng phi tn trng v hnh ng theo quy lut khch quan. m bo nguyn tc ny l iu kin tin quyt khi ra ng li, hoch nh chnh sch, chin lc, nh ng ta tng khng nh trong cc vn kin i hi: Mi ng li, ch trng ca ng phi xut pht t thc t, tn trng quy lut khch quan. Quan im khch quan yu cu chng ta phi lun lun tn trng quy lut khch quan. Thc t lch s cho thy, mi khi lm tri quy lut, xa ri hin thc th chng ta phi tr gi cho nhng hnh ng ca mnh. Mc d con ngi lun tn ti vi t cch l mt ch th nhn thc v ci to th gii , l ch nhn ca x hi nhng con ngi khng th hot ng mt cch tu tin theo li t duy v mun ch quan ca mnh. Bi hc t thi k bao cp l mt minh chng sng ng, rng khng th ly nguyn vng tt p lm mc tiu chung m phi xut pht t thc tin v phi lm theo quy lut. Quan im khch quan yu cu ch th ci to mun nhn thc v ci to s vt phi xut pht t bn thn s vt hin tng, khng c p t cho s vt nhng ci m vn bn thn n khng c hoc khng thr c c. Con ngi ch c th phn tch chnh bn thn s vt, nhn thc bn thn n t tm ra bin php ci to n nhm phc v cho mnh, cn nu chng ta lm ngc qu trnh th tt yu s tht bi. Quan im khch quan i hi chng ta phi chng ch ngha ch quan di mi hnh thc, t ch ngha duy tm ch quan n nhng biu hin ca bnh ch quan duy ch, ch quan nng vi. Quan im khch quan i hi chng ta phi lun lun coi trng vic pht huy vai tr ca thc, t tng. Trong bt k x hi no, vic gio dc ch vn ln cho con ngi, vic xy dng mt i sng tinh thn lnh mnh, c bit l vic pht huy tnh nng ng, sng to ca thc cng ht sc quan trng. Nu thiu nhng yu t tinh thn ny con ngi khng th hot ng c hiu qu. Nhn thc c tm quan trng ca vic nm vng nguyn tc khch quan, ng ta lun t ln hng u nhim v pht trin kinh t. i hi i biu ton quc ln th IX ca ng xc nh nhim v: y mnh cng nghip ho, hin i ho, xy dng nn kinh t c lp t ch, a nc ta tr thnh mt nc cng nghip; u tin pht trin lc lng sn xut, ng thi xy dng quan h sn xut ph hp theo nh hng x hi ch ngha (ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th IX, Nxb CHnh tr quc gia, H Ni, 2001, tr.24). b. Qun trit nghim tc quan im ca ch ngha Mc - Lnin v t tng H Ch Minh ni chung v nguyn tc khch quan trong trit hc mc xt ni ring khi xem xt, phn tch s vt, hin tng. Bn cht ca ch ngha Mc - L-nin l cch mng v khoa hc. Bn cht cch mng, khoa hc i hi cc ch th nghin cu va phi ng vng trn lp trng cch mng, lp trng ca giai cp cng nhn va phi thc hin vic nghin cu vi mt tinh thn v phng php khoa hc nghim tc, ng n. S thiu ht v nng lc nhn thc v t duy, s yu km v trnh sng to mt b phn cn b ng vin, k c mt s ngi cn b lm cng tc l lun dn n tnh trng hi ht, gin n, mt chiu, thin v miu t, suy din mt cch ch quan v cc vn thc tin. Bnh gio iu trong nghin cu l lun, s hi ht, i khi, khng chu i su nghin cu nhng vn l lun c bn th s khng nhng khng th c s hiu bit l lun chc chn m cn c th lm mo m bn cht cch mng, khoa hc ca ch ngha Mc - L-nin c trong nhn thc cng nh trong vn dng vo thc tin. S nghip i mi, xy dng v bo v T quc ca nc ta ang din ra trong s vn ng ca lch s th gii ng i vi nhiu din bin phc tp, kh lng. Nhiu vn thc tin bc thit i hi phi c lm sng t; nhiu vn l lun cn c b sung, pht trin v hon thin. Trong khi , Cng tc t tng cn nhiu bt cp v thiu tnh thuyt phc, 5

tnh chin u. Cng tc l lun cha lm sng t c mt s vn l lun quan trng trong cng cuc i mi[ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb Chnh tr quc gia, H. 2006, tr. 48]. Mun lm sng t c mt s vn l lun quan trng ca cng cuc i mi, khc phc c bnh ch quan, duy ch th nht thit chng ta phi nm chc hn nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - L-nin, nhng t tng c bn ca Ch tch H Ch Minh. c. Tng cng i mi cng tc l lun V l lun, ng ta xc nh cn tip tc i mi t duy l lun v ch ngha x hi, v con ng i ln ch ngha x hi nc ta hin nay. Phi kin quyt khc phc tnh trng xem thng l lun, d ng vi l lun, chy theo mc ch thc dng trong hot ng thc tin; ng thi phi khc phc tnh trng xa ri thc tin, khng bm chc vo thc tin cch mng si ng ca t nc trong hot ng l lun. Phi kin quyt khc phc cn bnh li hc l lun trong mt s cn b, ng vin. Li hc l lun, hoc hc l lun mt cch hnh thc, mang tnh cht trang tr, ct c chng ch thun li cho con ng cng danh, th khng th tr thnh cn b thc s c tr tu, thc s c nng lc. Khng th vin c do qu bn rn, qu nhiu vic m khng chu hc tp, khng t bi dng ch ngha Mc - L-nin, t tng H Ch Minh, ng li, chnh sch ca ng v Nh nc, cng nh nhng vn v tnh hnh th gii, t nc, nhim v cch mng. Li hc l lun l mt biu hin suy thoi, v t s suy thoi ny dn n suy thoi v t tng chnh tr khng phi l khng th xy ra. L lun ch ngha Mc - L-nin, t tng H Ch Minh b xem nh, b b qua, th s to c hi, iu kin thun li cho s xut hin v pht trin trong x hi nhng l thuyt, nhng quan im c hi, thc dng, phi mcxt. V th, nng cao trnh tr tu, trnh l lun cho cn b, ng vin sc ginh thng li trong cuc u tranh trn lnh vc t tng - l lun l vn t ra rt cp thit v gay gt hin nay. Khng c trnh l lun, nm khng chc, khng vng, khng thc cht l lun ch ngha Mc - L-nin, t tng H Ch Minh, ng li, quan im ca ng th chng ta khng th ginh c thng li trong cuc u tranh ny. C nng cao trnh l lun ca i ng cn h, ng vin mi c th lm cho cng tc t tng l lun thc s ng vai tr quan trng trong vic bo v v pht trin ch ngha Mc - L-nin, t tng H Ch Minh, quan im, ng li ca ng, lm cho h t tng ca ng, ca giai cp cng nhn, l tng x hi ch ngha, nhng gi tr tt p trong truyn thng vn ha dn tc, nhng tinh hoa vn ha th gii chim v tr ch o trong i sng tinh thn x hi" nh Ngh quyt Trung ng nm kho X ca ng ch r. y, vic bi dng, nng cao trnh l lun cho i ng cn b lm cng tc l lun c ngha c bit quan trng. Theo , mt chin lc o to, bi dng cn b lm cng tc l lun mt cch khoa hc, st thc t, c bc i v l trnh ph hp l i hi bc thit ca tnh hnh. Nghin cu su hn, ton din hn v kinh in, nm chc hn nhng nguyn l ca ch ngha Mc - Lnin v t tng H Ch Minh phi l mt hng u tin, c tnh t ph trong cng tc o to cc trng ng ca c nc, nht l trong o to, bi dng cn b lm cng tc l lun. d. y mnh cng tc tng kt thc tin Trong tnh hnh hin nay, nhim v bao trm v cp bch ca cng tc l lun ca ng l nm vng v vn dng sng to ch ngha Mc - L-nin, t tng H Ch Minh; bm st v y mnh tng kt thc tin i mi; tham kho c chn lc l lun v kinh nghim nc ngoi, tng cng nghin cu l lun tip tc lm sng t hn quan nim v ch ngha x hi v con ng i ln ch ngha x hi nc ta. Vn kin i hi IX ca ng khng nh : y mnh tng kt thc tin v nghin cu l lun, tho lun dn ch, sm lm r v 6

kt lun nhng vn mi, bc xc ny sinh t thc tin ; tng bc c th ha, b sung, pht trin ng li, chnh sch ca ng ; u tranh vi nhng khuynh hng t tng sai tri. e. i mi c ch qun l kinh t, xy dng thnh cng nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha theo s qun l ca Nh nc. i hi VI (1986) ca ng Cng sn Vit Nam khi xng ng li i mi ton din, trc ht l i mi t duy kinh t, l mt bc ngot cch mng trong nhn thc v ch ngha x hi v con ng i ln ch ngha x hi Vit Nam. Ti Hi ngh ln th ba Ban Chp hnh Trung ng kho VI (20 - 28/8/1987) bn v i mi c ch qun l kinh t. Hi ngh bn v ra Ngh quyt V chuyn hot ng ca cc n v kinh t c s quc doanh sang hch ton kinh doanh x hi ch ngha, i mi qun l nh nc v kinh t. Hi ngh ra mc tiu kin quyt xo b c ch tp trung quan liu, bao cp, thc hin c ch k hoch ho theo phng thc hch ton kinh doanh x hi ch ngha ng nguyn tc tp trung, dn ch m khu ch yu l thc hin ch t ch sn xut, kinh doanh trong cc n v kinh t x hi ch ngha, trc ht l cc n v kinh t quc doanh, ng thi i mi mt bc c bn c ch qun l nh nc v kinh t, lm cho cc n v kinh t c s chuyn sang kinh doanh x hi ch ngha. n i hi VII (1991) v VIII (1996) ca ng Cng sn Vit Nam tip tc ng li v tin nhng bc mi trong nhn thc v ch ngha x hi. Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi c i hi VII ca ng Cng sn Vit Nam thng qua khng nh: Pht trin nn kinh t hng ha nhiu thnh phn theo nh hng x hi ch ngha, vn hnh theo c ch th trng c s qun l ca Nh nc. Vn kin i hi VIII ca ng Cng sn Vit Nam tip tc nhn mnh: Sn xut hng ha khng i lp vi ch ngha x hi, m l thnh tu pht trin ca nn vn minh nhn loi, tn ti khch quan, cn thit cho cng cuc xy dng ch ngha x hi v c khi ch ngha x hi c xy dng. n i hi IX ca ng Cng sn Vit Nam, vic a ra khi nim kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nh du mt bc pht trin mi trong t duy l lun ca ng. N th hin thi r rng, dt khot ca ng trong vic t b c ch tp trung quan liu bao cp, trong vic chp nhn kinh t th trng, trong vic tha nhn ch ngha x hi c th dung hp vi kinh t th trng, c th s dng kinh t th trng lm phng tin xy dng ch ngha x hi. Pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l bc i ph hp vi giai on lch s m t nc hin nay ang trong thi k qu ln ch ngha x hi. Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam l mt kiu t chc nn kinh t va da trn nhng nguyn tc v quy lut ca kinh t th trng va da trn nhng nguyn tc v bn cht ca ch ngha x hi. N l mt kiu t chc kinh t - x hi, trong qu trnh sn xut, phn phi, trao i, tiu dng gn vi th trng, c thc hin thng qua th trng di s qun l, iu tit ca Nh nc Vit Nam. V vy, kinh t th trng khng ch l cng ngh, l k thut m cn l quan h x hi, khng ch bao hm yu t lc lng sn xut m cn c quan h sn xut. N gm nhiu hnh thc s hu m trong n ph thuc vo ch s hu Nh nc x hi ch ngha thng tr. Sau gn 17 nm i mi, nht l 5 nm gn y nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam tng bc c hnh thnh. Qua , s qun l ca Nh nc v kinh t t c nhiu thnh tu quan trng. Tuy nhin, tt c mi ch l bc u, nht l s qun l ca Nh nc v kinh t cn nhiu yu km, hiu lc v hiu qu qun l cn thp. H thng lut php, chnh sch cha ng b v cha nht qun, k cng php lut cha nghim. Cng tc ti chnh, ngn hng, gi c, k hoch, quy hoch xy dng, qun l t ai... cn nhiu yu km, s h; th tc hnh chnh vn rm r, ci cch hnh chnh cn chm v cha kin quyt.

g. Thc hin dn ch ho ni b ng, dn ch ho x hi, y mnh dn ch ho c s, y mnh cuc u tranh chng nhng t tng bo th, tr tr, quan liu. Mt nhim v quan trng ca ng v Nh nc ta hin nay l cn pht huy dn ch trong ng tin ti pht trin dn ch x hi. Mt trong nhng mc tiu ln ca i mi l pht huy quyn lm ch ca nhn dn, xy dng nn dn ch x hi ch ngha. ng CSVN mang bn cht giai cp cng nhn, giai cp cch mng nht. Vi bn cht cch mng y, sc mnh ca giai cp cng nhn c th hin tp trung v kt tinh trong sc mnh ca ng, tt yu v t nhin bt ngun t mi lin h mu tht gia ng vi dn. ng CSVN tn ti khng c mc ch no khc ngoi phc v nhn dn, phn u cho li ch v quyn lm ch ca nhn dn trong x hi. thc hin dn ch trong x hi th trc ht phi m bo dn ch trong ng. Trong ng phi tin hnh dn ch rng ri, phi thc s m rng dn ch ng vin by t ht kin ca mnh. ng i hi mi ng vin phi ni v lm ng ng li, ngh quyt ca ng, thc hin nguyn tc tp trung dn ch trong sinh hot ng, chng mi biu hin vi phm quyn dn ch, dn ch hnh thc, li dng dn ch mu cu li ch c nhn. y mnh dn ch ha x hi trong iu kin mt ng cm quyn cng nhm pht huy quyn lm ch, vai tr ch ng sng to ca cc on th nhn dn v Mt trn T quc, c bit trong vic tham gia phn bin x hi, qun l nh nc v vn ng nhn dn thc hin cc ng li ch trng ca ng, t cng tht cht mi quan h gn b gia ng vi dn. Bn cnh , l ng cm quyn trong iu kin hin nay nc ta, ng cn c bit quan tm ti vic chm lo i ng cn b m bo s pht trin lin tc ca cch mng v v s bn vng ca ch . Mun vy, ng phi i mi quan nim v phng php tin hnh cng tc cn b theo hng thc s dn ch, kt hp vi tp trung thng nht theo mt quy trnh cht ch. Song song , cn tng cng vic lnh o, kim tra cn b, ng vin, kin quyt x l nhng ng vin, c bit l ng vin cn b c chc c quyn c sai phm. Hn bao gi ht, ng cn qun trit v vn dng mt cch su sc t tng H Ch Minh vo cng cuc xy dng, chnh n ng ng tht s trong sch, vng mnh, xng ng l i tin phong ca giai cp cng nhn ng thi l ca ton dn tc lnh o t nc i n mc tiu dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh. h. i mi phng thc hot ng ca h thng chnh tr Trong nhng nm qua, Vit Nam tin hnh mt bc ci cch nn hnh chnh, nhng phi tha nhn rng, "Ci cch hnh chnh tin hnh chm, thiu kin quyt, hiu qu thp. T chc b my nh nc cng knh, trng lp chc nng vi nhiu tng nc trung gian v nhng th tc hnh chnh phin h, khng t trng hp trn v di, trung ng v a phng hnh ng khng thng nht, gy kh khn cho vic pht trin kinh t - x hi v lm gim ng lc pht trin. Trc tnh hnh , trong nhng nm ti phi tip tc i mi ton din h thng chnh tr, trong phi: - Ci cch t chc b my cc cp t trung ng n a phng theo hng tinh gn, c hiu lc, hiu qu, phn nh r chc nng, nhim v, quyn hn v trch nhim. - Ci cch cng c v ch cng chc, xy dng i ng cn b, cng chc trong sch, tinh nhu. - Ci cch th tc hnh chnh theo hng thng nht, cng khai, minh bch, n gin, kin quyt xa b cc th tc hnh chnh gy phin h, sch nhiu cho nhn dn v cc doanh nghip. Tt c n lc nhm xy dng mt nn hnh chnh nh nc trong sch, vng mnh, c hiu lc, hiu qu theo hng xy dng mt Nh nc php quyn x hi ch ngha ca dn, do dn, v dn di s lnh o ca ng Cng sn Vit Nam .

i mi t chc, phng thc hot ng ca h thng chnh tr, c bit l i mi s lnh o ca ng bng cch nng cao nng lc, tr tu, trnh l lun ca ng. i mi h thng chnh tr Vit Nam gn lin vi cng cuc vn ng dn ch ho ton din cc lnh vc ca i sng, xy dng nn dn ch x hi ch ngha, pht huy quyn lm ch ca nhn dn,c bit c s. Vi i mi h thng chnh tr, vn mu cht l i mi t chc b my, i mi phng thc lnh o ca ng trong iu kin kinh t th trng m ca, hi nhp v xy dng Nh nc php quyn XHCN ca dn, do dn, v dn, phn nh r chc nng, nhim v quyn hn ca tng t chc gia ng, Nh nc, Mt trn v cc on th, cng hng vo mc tiu l pht trin v thc hnh dn ch, m bo v pht huy vai tr lm ch ca qun chng nhn dn. Vit Nam , vic ban hnh v thc hin quy ch dn ch c s, nng quy ch thnh php lnh dn ch c s l mt bc tin quan trng cal lun vthc tin dn ch. y l mt m bo rt quan trng phng, chng quan liu, tham nhng v nhng s bin dng quyn lc ca nhn dn, nht l quyn lc ca Nh nc do dn u quyn. Vic xy dng Nh nc php quyn x hi ch ngha ca dn, do dn, v dn l mt ni dungct li ca i mi h thng chnh tr Vit Nam . Xy dng v pht trin nn dn ch x hi ch ngha l mc tiu ca i mi h thng chnh tr, l mc tiu v ng lc ca i mi.

Cu 2: Phn tch tnh lch s, t nhin ca qu trnh pht trin cc hnh thi KTXH, t ch ra c s l lun v phng php lun ca quan im kin nh con ng XD CNXH Vit Nam? X hi loi ngi pht trin tri qua nhiu hnh thi KT-XH ni tip nhau. Trn c s pht hin ra cc quy lut vn ng, pht trin khch quan ca x hi, M i n kt lun: S pht trin ca nhng hnh thi KT-XH l mt qu trnh lch s-t nhin. Khng nh S pht trin ca nhng hnh thi KT-XH l mt qu trnh lch s-t nhin l khng nh: Cc hnh thi KT-XH vn ng, pht trin theo cc quy lut khch quan, ch khng phi theo mun ch quan ca con ngi. V.I.Lenin vit: Mc coi s vn ng x hi l mt qu trnh lch s-t nhin, chu s chi phi ca nhng quy lut khng nhng khng ph thuc vo ch, thc v nh ca con ngi m tri li cn quyt nh ch, thc v nh ca con ngi. S vn ng, pht trin ca cc hnh thi KT-XH va b chi phi bi cc quy lut ph bin, va biij chi phi bi cc quy lut ring, c th. Cc quy lut vn ng pht trin ph bin ca x hi l quy lut v s ph hp ca QHSX vi trnh pht trin ca LLSX, quy lut CSHT quyt nh KTTT v cc quy lut khc. Chnh s tc ng ca cc quy lut khch quan v cc hnh thi KT-XH vn ng, pht trin t thp n cao. Ngun gc su sa ca s vn ng, pht trin ca cc hnh thi KT-XH l s pht trin ca LLSX. Chnh s pht trin ca LLSX quyt nh, lm thay i QHSX. n lt mnh QHSX thay i s lm cho KTTT thay i theo v do cc hnh thi KT-XH vn ng v pht trin t thp n cao, t hnh thi KT-XH ny n hnh thi KT-XH khc cao hn. V.I.Lenin vit: Ch c em nhng QHXH vo nhng QHSX v em QHSX vo trnh ca LLSX th ngi ta mi c c mt c s vng chc quan nim s pht trin ca nhng hnh thi KT-XH l mt qu trnh lch s-t nhin. S tc ng ca cc quy lut khch quan lm cho cc hnh thi KT-XH pht trin thay th nhau t thp n cao, l con ng pht trin chung ca ton nhn loi. Tuy nhin, con ng pht trin ca mi dn tc khng ch b chi phi bi cc quy lut chung m cn b tc ng bi cc iu kin pht trin c th ca mi dn tc, nh vy v iu kin t nhin, chnh tr, v truyn thng vn ha, v tc ng quc t V vy lch s pht trin nhn loi va tun theo nhng quy lut chung va rt phong ph, a dng. Lenin ch ra: Tnh quy lut chung ca s pht trin trong lch s ton th gii khng loi tr m tri li cn bao hm mt s giai on pht trin mang nhng c im hoc v hnh thc hoc v trnh t ca s pht trin . Tnh phong ph, a dng ni ln tnh c o ring trong lch s pht trin ca mi dn tc. Tnh phong ph, a dng mt mt th hin ch: c nhng dn tc ln lt tri qua tt c cc hnh thi KT-XH t thp n cao, nhng c nhng dn tc b qua mt hay mt s hnh thi KT-XH no . Vic b qua cng din ra theo 1 qu trnh lch s-t nhin m khng phi theo mun ch quan ca con ngi. Nh vy, qu trnh lch s-t nhin ca s pht trin x hi chng nhng din ra theo con ng pht trin tun t, m cn bao hm c s b qua, trong nhng iu kin nht nh, mt hoc mt s hnh thi KT-XH nht nh. C s l lun v phng php lun ca quan im kin nh con ng XD CNXH Vit Nam: - Th nht: L lun hnh thi KT-XH ch ra: SXVC l c s ca SXH, phng thc SX quyt nh qu trnh sinh hot x hi, chnh tr v tinh thn ni chung. iu cho thy, khng th xut pht t thc t tng, t ch ca con ngi gii thch v SXH, m ngc li phi tm c s su xa ca cc hin tng x hi t trong sn xut, t PTSX. S thng

10

li ca x hi ny i vi x hi khc, suy n cng phi to ra c mt phng thc sn xut mi tin b hn, nng xut mi tin b hn, nng sut lao ng cao hn PTSX c. - Th hai: L lun hnh thi KT-XH ch ra: x hi khng phi ch l s kt hp mt cch ngu nhin, my mc gia cc c nhn m l c th sng sinh ng, cc mt thng nht cht ch vi nhau, tc ng qua li ln nhau. Trong QHSX l quan h c bn, quyt nh cc QHXH khc, l tiu chun khch quan phn bit cc ch x hi, QHSX li phi ph hp vi mt trnh pht trin nht nh ca LLSX. iu ny cho thy mun nhn thc ng SXH phi phn tch mt cch su sc cc mt ca SXH v mi quan h gia chng. Trong phn tch QHSX khng th tch ri LLSX, phn tch cc QHXH khng tch ri QHSX. Vic ci to x hi c, xy dng x hi mi tin hnh mt cch ng b tt c cc mt ca SXH, t LLSX n QHSX, t CSHT n KTTT, trong xy dng LLSX l ci c ngha quyt nh. - Th ba: L lun hnh thi KT-XH ch ra: S pht trin ca cc hnh thi KT-XH l mt qu trnh lch s t nhin din ra theo cc quy lut khch quan, m khng phi theo mun ch quan ca con ngi.iu cho thy, nhn thc ng v SXH, v vn ng v pht trin ca x hi phi i xu nghin cu tm ra c cc quy lut vn ng pht trin khch quan ca x hi ni chung, tng x hi c th ni ring. Lenin vit: X hi l mt c th sng ang pht trin khng ngng (ch khng phi ci g c kt thnh mt cch my mc v o , cho php c th ty phi hp cc yu t x hi ntn cng c), mt c th m mun nghin cu n th cn phi phn tch mt cch khch quan nhng QHSX cu thnh mt hnh thi x hi nht nh v cn phi nghin cu nhng quy lut vn hnh v pht trin ca hnh thi x hi dod. Vic ci to x hi c, xy dng x hi mi i hi phi nhn thc v vn dng ng quy lut khch quan, chng ch quan duy ch. - Th t: L lun hnh thi KT-XH ch ra: Quy lut pht trin chung ca nhn loi, va ch ra mi dn tc do iu kin lch s-c th m c con ng pht trin ring, c th. iu cho thy nhn thc ng n con ng pht trin ca mi dn tc phi kt hp cht ch gia vic nghin cu nhng quy lut chung vi vic nghin cu mt cch c th ca mi dn tc v KTN, v truyn thng vn ha, v quan h giai cp, v iu kin quc t iu cng c ngha l phi kt hp cht ch phng php logic vi phng php lch s trong iu kin nghin cu con ng pht trin ca mi dn tc. Trong hot ng thc tin i hi phi vn dng mt cch sang tc nhng quy lut chung vo nhng iu kin c th ca mi quc gia, dn tc tm ra con ng i mt cch ng n nht. K t khi Mac xy dng nn l lun hnh thi KT-XH cho n nay, loi ngi c nhiu bc pht trin ht sc to ln v mi mt, nhng l lun vn gi nguyn gi tr. N vn l phng php lun tht s khoa hc i vi nhn thc v thc tin x hi. Tuy nhin theo Lenin L lun khng bao gi c tham vng gii thch tt c, m ch c mun vch ra 1 phng php duy nht khoa hc gii thch lch s.1. Khi nim, cu trc hnh thi kinh t-x hi Khi nim hnh thi kinh t-x hi. X hi l tng th ca nhiu lnh vc vi nhng mi quan h x hi ht sc phc tp. Vn dng phng php lun duy vt bin chng vo phn tch i sng x hi, cc nh kinh in ca ch ngha Mc-Lnin a ra khi nim hnh thi kinh t - x hi. Hnh thi kinh t - x hi l mt phm tr c bn ca ch ngha duy vt lch s dng ch x hi tng giai on lch s nht nh, vi mt kiu quan h sn xut c trng cho x hi ph hp vi mt trnh nht nh ca lc lng sn xut v vi mt kin trc thng tng tng ng c xy dng trn nhng quan h sn xut y. Theo khi nim trn th kt cu ca hnh thi kinh t - x hi bao gm:lc lng sn xut, quan h sn xut v kin trc thng tng.

11

Vi khi nim khoa hc v x hi theo cu trc hnh thi nh vy em li phng php lun khoa hc trong vic nghin cu cu trc c bn ca x hi, cho php phn tch i sng ht sc phc tp ca x hi ch ra cc mi quan h bin chng gia cc lnh vc c bn ca n, ch ra quy lut vn ng v pht trin ca n nh mt qu trnh lch s - t nhin. X hi loi ngi bit n 5 hnh thi kinh t - x hi tng ng vi 5phng thc sn xut: Hnh thi kinh t - x hi cng ng nguyn thy, hnh thi kinh t - x hi chim hu n l, hnh thi kinh t - x hi phong kin,hnh thi kinh t - x hi t bn ch ngha, hnh thi kinh t - x hi cng sn ch ngha . Qu trnh lch s - t nhin ca s pht trin cc hnh thi kinh t - x hi Tnh lch s - t nhin ca s pht trin cc hnh thi kinh t - x hi: Khi phn tch s pht trin ca lch s nhn loi theo l lun cu trc hnh thi kinh t x hi, C.Mc cho rng: s pht trin ca cc hnh thi kinh t - x hi l mt qu trnh lch s - t nhin(C.Mc v Ph.ngghen: Ton tp, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 1995, t.23, t.r21. ). Tnh cht lch s - t nhin ca qu trnh pht trin cc hnh thi kinh t- x hi c th hin cc ni dung sau: Mt l, s vn ng v pht trin ca x hi tun theo cc quy lut khch quan, l cc quy lut ca chnh bn thn cu trc hnh thi kinh tx hi m trc ht l quy lut quan h sn xut ph hp vi trnh pht trin ca lc lng sn xut, quy lut kin trc thng tng ph hp vi c s h tng. Hai l, ngun gc ca mi s vn ng, pht trin ca x hi u c nguyn nhn trc tip hay gin tip t s pht trin ca lc lng sn xut x hi. Theo V.I.Lnin: Ch c em quy cc quan h x hi vo nhng quan h sn xut, v em quy nhng quan h sn xut vo trnh ca nhng lc lng sn xut th ngi ta mi c c mt c s vng chc quan nim s pht trin ca nhng hnh thi x hi l mt qu trnh lch s - t nhin(V.I.Lnin: Ton tp, Nxb Tin b, Matxcva,1974, t.1, tr.163. ). Ba l, qu trnh pht trin ca cc hnh thi kinh t - x hi, tc l qu trnh thay th ln nhau ca cc hnh thi kinh t - x hi l do s tc ng ca cc quy lut khch quan lm cho cc hnh thi kinh t - x hi khng tn ti vnh vin m ch tn ti trong nhng giai on lch s nht nh. Vai tr ca nhn t ch quan i vi tin trnh lch s: S hnh thnh, pht trin v thay th ln nhau ca cc hnh thi kinh t - x hi trong lch s trc ht do tc ng ca cc quy lut khch quan nhng ng thi cn chu tc ng ca cc nhn t ch quan nh iu kin a l, tng quan lc lng giai cp, tng lp x hi, truyn thng vn ha, iu kin quc t... Chnh v vy, tin trnh pht trin ca mi cng ng ngi c th din ra vi nhng con ng, hnh thc phc tp, a dng phong ph...Tnh cht phong ph a dng ca tin trnh pht trin cc hnh thi kinh t - x hi c th bao hm nhng bc pht trin b qua mt hay mt vi hnh thi kinh t - x hi nht nh. Tuy nhin s b qua phi gn vi nhng iu kin khch quan v ch quan nht nh. S thng nht bin chng gia nhn t khch quan v nhn t ch quan i vi s vn ng, pht trin ca x hi: Lch s pht trin ca mi cng ng ngi ni ring va tun theo tnh tt yu quy lut x hi, va chu tc ng a dng ca cc nhn t khc nhau, trong c c nhn t hot ng ch quan ca con ngi, t lch s pht trin ca x hi c biu hin ra l lch s thng nht trong tnh a dng v a dng trong tnh thng nht ca n. ngha phng php lun (gi tr khoa hc ca l lun hnh thi kinh t - x hi)

12

Vi s ra i ca ch ngha duy vt lch s m ht nhn ca n l l lun hnh thi kinh t - x hi cung cp mt phng php lun thc s khoa hc trong nghin cu v lnh vc x hi. Th nht, theo l lun hnh thi kinh t - x hi, sn xut vt cht l c s ca i sng x hi, phng thc sn xut quyt nh trnh pht trin ca nn sn xut v cng l nhn t quyt nh trnh pht trin ca i sng x hi v lch s ni chung, do vic gii thch cc hin tng trong i sng x hi khng th xut pht t thc, t tng hoc ch ch quan ca con ngi m phi xut pht t bn thn thc trng pht trin ca sn xut x hi, t trnh pht trin ca lc lng sn xut. Th hai, x hi l mt c th sng ng, trong cc phng din ca i sng x hi tn ti trong mt h thng cu trc cht ch, tc ng qua li vi nhau, trong quan h sn xut ng vai tr l quan h c bn nht, quyt nh cc quan h khc v vy, l gii cc vn i sng x hi cn xut pht t quan h sn xut hin thc ca x hi phn tch cc phng din khc nhau (chnh tr, php lut, vn ha, khoa hc...) ca i sng x hi v mi quan h gia chng. Th ba, s vn ng, pht trin ca x hi l qu trnh lch s - t nhin,din ra theo quy lut khch quan ch khng phi theo mun ch quan, do mun nhn thc v gii quyt ng n nhng vn thc t ca i sng x hi th phi nghin cu quy lut vn ng, pht trin ca x hi.

13

Cu 3: Phn tch nguyn tc lch s-c th, nu s vn dng nguyn tc ny vo vic xy dng l lun pht trin KT-XH Vit Nam hin nay. Nguyn tc lch s-c th l mt trong nhng nguyn tc-PP lun c bn, quan trng ca H nhn thc v hot ng thc tin. c trng c bn ca nguyn tc ny l xem xt s hnh thnh, tn ti v pht trin ca s vt, hin tng trong mi trng c th, hon cnh lch s c th. im xut pht ca nguyn tc lch s c th l s vn ng, pht trin ca s vt din ra trong khng gian, thi gian c th. Khng gian, thi gian, iu kin, hon cnh khc nhau th cc mi lin h v hnh thc pht trin ca SV, HT cng khc nhau, bi vy khng ch nghin cu chng trong sut qu trnh m cn nghin cu chng trong cc khng gian, thi gian, iu kin, hon cnh lch s-c th khc nhau . Theo trit hc Mc-Lnin, lch s phn nh tnh bin i v mt lch s ca th gii khch quan trong qu trnh lch s-c th ca s pht sinh, pht trin, chuyn ha ca s vt, hin tng; biu hin ca tnh lch s-c th ca s pht sinh v cc giai on pht trin ca s vt hin tng.Mi s vt, hin tng u c qu trnh pht sinh, pht trin v dit vong ca mnh v qu trnh th hin trong tnh c th, bao gm s thay i v s pht trin din ra trong nhng iu kin hon cnh khc nhau, trong khng gian v theo thi gian khc nhau. Bi vy nguyn tc lch s-c th i hi: nhn thc c y v SVHT chng ta phi xem xt svht trong qu trnh pht sinh, pht trin, chuyn ha trong cc hnh thc biu hin, vi nhng bc quanh co, vi nhng ngu nhin gy tc ng ln qu trnh tn ti ca svht trong khng gian v thi gian c th; gn vi iu kin, hon cnh c th trong svht tn ti. Nghin cu svht trong s vn ng v pht trin trong tng giai on c th ca n; bit phn tch mi tnh hnh c th trong hot ng nhn thc v hot ng thc tin l yu t quan trng nht trong cc yu t quan trng nht trong cc yu t ca ni dung nguyn tc lch s-c th. Nguyn tc ny c Lnin nu r v c ng, xem xt mi vn theo quan im sau y: mt hin tng nht nh xut hin trong lch s ntn, hin tng tri qua nhng giai on pht trin ch yu no v ng trn quan im ca s pht trin xt xem hin nay n pht trin ntn. Bn cht ca nguyn tc ny nm ch: trong qu trnh nhn thc svht trng s vn ng, s chuyn ha qua li ca n, phi ti to li c s pht trin ca svht y, s vn ng ca chnh n, s sng ca chnh n. Nhim v ca nguyn tc lch s-c th l ti to svht xuyn qua lng knh ca nhng ngu nhin lch s, nhng bc quanh co, nhng gin on theo trnh t khng gian v thi gian. Nt quan trng nht ca nguyn tc lch s-c th l m t s kin c th theo trnh t nghin ngt ca s hnh thnh svht. Gi tr ca nguyn tc ny l ch, nh c th phn nh c s vn ng lch s phong ph v a dng ca cc hnh thc biu hin c th ca svht qua nhn thc c bn cht ca n. Nguyn tc lch s-c th yu cu phi nhn thc c vn ng c tnh ph bin l phng thc tn ti ca vt cht, ngha l phi nhn thc c s vn ng lm cho svht xut hin, pht trin theo nhng quy lut nht nh v hnh thc ca vn ng quyt nh bn cht ca n; phi ch r c nhng giai on c th m n tri qua trong qu trnh pht trin ca mnh; phi bit phn tch mi tnh hnh c th trong qu trnh hot ng nhn thc v hot ng thc tin th mi c th hiu, gii thch c nhng thuc tnh, nhng mi lin h tt yu, nhng c trng cht v lng vn c ca svht. Nguyn tc lch s-c th khng ch yu cu nhn thc nhng thay i din ra trong svht, nhn thc nhng trng thi cht, lng thay th nhau m cn ch ra c cc quy lut khch quan quy nh s vn ng v pht trin ca svht, quy nh s tn ti hin thi v kh

14

nng chuyn ha thnh svht mi thng qua s ph nh; ch c ra rng: thng qua P ca P svht mi l s k tc svht c; l s bo tn svht c trong dng c lc b, ci to cho ph hp vi svht mi. Nh vy, ch khi tm c mi lin h khch quan, tt yu gia cc trng thi cht lng to nn lch s hnh thnh v pht trin ca svht ang nghin cu; to nn cc quy lut quy nh s tn ti v chuyn ha ca n, quy nh giai on pht trin ny, giai on pht trin khc cho ti dng chn mui v chuyn ha thnh trng thi khc hay thnh cc mt i lp ca n, th mi c th gii thch cc c trng cht lng v s lng c th ca n, nhn thc c bn cht ca n. Nguyn tc lch s-c th cn i hi phi xem xt cc svht trong cc mi lin h c th ca chng. Vic xem xt cc mt, cc mi lin h c th ca svht trong qu trnh hnh thnh v pht trin cng nh dit vong ca chng cho php nhn thc ng n bn cht cc svht v t mi c nh hng ng cho hot ng thc tin ca con ngi. i vi vic nghin cu qu trnh nhn thc, nguyn tc lch s-c th cng i hi phi tnh n s ph thuc ca qu trnh vo trnh pht trin ca SX v cc thnh tu khoa hc trc . S kin tuy c vai tr quan trng i vi nguyn tc lch s-c th ni ring v i vi nguyn tc khc ni chung, nhng nguyn tc ny khng kt hp cc s kin ring l, m t cc s kin, m ti hin s kin, ch ra mi lin h nhn qu gia cc s kin vi nhau, khm ph quy lut v phn tch ngha v vai tr ca chng to nn bc tranh khoa hc v cc qu trnh lch s. Nhn thc svht theo nguyn tc lch s-c th l cn thy cc MLH, s bin i ca chng theo thi gian, cng nh trong nhng khng gian tn ti khc nhau ca mi mt, mi thuc tnh, c trng ca svht, trnh khuynh hng gio iu, chung chung, tru tng khng c th. Mt khc cng cn phng khuynh hng tuyt i ha tnh c th khng thy svht trong c qu trnh vn ng bin i. Trong hot ng nhn thc v hot ng thc tin phi va thy tnh c th, va thy c qu trnh pht trin ca svht l iu tt yu. Khi qut t gc lch s M-A cho rng: Cch mng XHCN ch c th thng li cng 1 lc tt c hoc cc nc TBCN tin tin. khi CNTB bin i, pht trin n giai on quc ch ngha, quan im c Lnin pht trin bng quan im CM XHCN ch c th thng li trc tin 1 hoc vi nc, khu yu nht ca CNTB. Vn dng nguyn tc lch s-c th t nm 1930 ng ta la chn con ng CNXH. Ngy nay, xy dng thnh cng CNXH, ng ra ng li xy dng nn KTTT, y mnh CNH-HH; u tin pht trin LLSX, ng thi xy dng QHSX ph hp theo nh hng XHCN; pht huy cao ni lc ng thi tranh th ngun lc bn ngoi v ch ng hi nhp kinh t quc t. pht trin nhanh, c hiu qu v bn vng; thc hin tng trng kinh t i lin vi pht trin vn ha, tng bc ci thin i sng vt cht v tinh thn ca nhn dn, thc hin tin b v cng bng x hi, bo v v ci thin mi trng; kt hp pht trin KT-XH vi tng cng ANQP; BV v XD vng mnh h thng chnh tr vng mnh. Nguyn tc lch s - c th - Xem xt s vt trong hon cnh lch s ca n, chng cch nhn phi lch s - Xem xt t m, cn k, chng cch nhn hi ht, chng tc phong quan liu - Nguyn tc lch s - c th gn lin vi nguyn tc ton din, nguyn tc khch quan, nguyn tc thc tin Quan im ton din v Lch s c th l mt trong nhng nguyn tc quan trng ca Bin chng Mc-xt. hiu r hn v vn ny ta cn bit: - Quan im ton din l quan im khi xem xt nghin cc cc svht th phi xem xt nghin cu tt c cc mt, cc yu t k c cc khu trung gian c lin quan n svht.

15

- Quan im Lch s c th l quan im khi xem xt nghin cu cc svht phi nghin cu n trong iu kin thi gian v khng gian nht nh. Nghin cu qu trnh vn ng ca cc svht trong qu kh, hin ti v d on tng lai. - Pht trin l s vn ng theo chiu hng tin ln ci mi, ci mi, tin b ra i thay th ci c, lc hu. - C s ca Mi bin chng ca hai quan im trn xut pht t nguyn l v mi lin h ph bin ca cc svht trong th gii khch quan. + Phi c quan im ton din v s vt no cng tn ti trong mi lin h, khng c svht no tn ti trong s c lp, tch ri vi s vt khc. + Phi c quan im Lch s c th v svht no cng c qu trnh hnh thnh, tn ta, bin i v pht trin. + Mi giai on pht trin ca svht c nhng mi lin h c trng ring ca n. Cho nn, khi xem xt svht phi xem xt qu trnh pt ca n, va phi xem xt trong tng iu kin, qu trnh c th. ng thi phi t svht trong trng thi khch quan, tn trng quy lut khch quan ca n. + C nghin cu xem xt ton din, lch s c th v pht trin ca svht trong iu kin khch quan th mi hiu c bn cht ca svht v ci to n. Phn tch c s l lun ca quan im ton din v lch s c th, vic qun trit nhng yu cu ca nhng quan im ny trong ng li i mi ca ng ta? Quan im ton din v lch s c th l mt trong nhng nguyn tc quan trng ca bin chng Mc xt. Trong l lun: - Quan im ton din l xem xt y cc mi lin h ( bn trong v bn ngoi) ca s vt hin tng, phi bit phn bit cc mi lin h khc nhau, lm ni bt ci c bn ci quan trng nht ca s vt hin tng. C ngha l phi xem xt tt c cc mt, cc yu t lin quan n s vt. - Quan im lch s c th i hi phi t s vt hin tng trong khng gian, thi gian c th (hon cnh lch s) m xem xt, nh gi. Nghin cu qu trnh vn ng ca s vt hin tng trong qu kh, hin ti v d on tng lai. Quan im ton din v lch s c c s t ni dung nguyn l v mi lin h ph bin. Nguyn l v mi lin h ph bin: Mi s vt hin tng tn ti trong nhiu mi lin h rng buc li vi nhau, quy nh v chuyn ha ln nhau. Mi lin h ny phi l mi lin h ph bin khch quan s vt v hin tng lun pht trin, khng c lp, ring l, din ra trn mi lnh vc trn mi quan h gia cc yu t. Do nm vng nguyn l mi quan h ph bin, trong nhn thc cng nh trong hnh ng thc tin cn phi c quan im ton din khi xem xt nh gi s vt hin tng v th gii, nht l cc vn thuc lnh vc x hi. - Nguyn l v s pht trin: Mi s vt, hin tng lun khng ngng vn ng v pht trin. pht trin l khuynh hng ca vn ng, i t thp n cao, i t n gin n phc tp. Cn vn ng th c ci sinh ra v c ci mt i; c ci vn ng i ln, c ci vn ng i xung. S pht trin v i mi l hin tng khch quan din ra khng ngng trong v tr. N din ra trn mi lnh vc. S pht trin khng phi bao gi cng din ra thng tp. Do , nm vng nguyn l v s pht trin cn c quan im pht trin khi xem xt nh gi s vt hin, khc phc t tng bo th, tr tr

16

Trong php bin chng duy vt, Hai nguyn l ny thng nht vi nhau. Do vy, khi xem xt v gii quyt vn phi da trn quan im ton din v quan im lch s c th. Vi t cch l nhng nguyn tc phng php lun, quan im ton din, quan im lch s - c th, quan im pht trin gp phn nh hng, ch o hot ng nhn thc v hot ng thc tin ci to hin thc, ci to chnh bn thn chng ta. Song thc hin c chng, mi chng ta cn nm chc c s l lun ca chng - nguyn l v mi lin h ph bin v nguyn l v s pht trin, bit vn dng chng mt cch sng to trong hot ng ca mnh. * S vn dng yu cu ca quan im ton din v lch s c th trong ng li i mi ca ng ta: Trong qu trnh lnh o cch mng dn tc dn ch v cch mng x hi ch ngha nc ta, ng li chnh sch ca ng v nh nc ng n c ngha quyt nh mi thng li ca t nc. trong qu trnh ch o pht trin kinh t x hi ng ta lun ly da ch ngha Mc l nin lm nn tng. Trn c s qun trit nhng nguyn tc quan trng ca bin chng Mc xt : quan im ton din v lch s c th vo iu kin thc tin ca t nc. c bit l trong cng cuc i mi t nc. Quan im ton din v lch s c th gip cho ng ta ra ng li i mi t nc vo i hi 6 (12/ 1986) v i mi nh th no? Qu trnh ch o pht trin t nc phi da vo tnh hnh c th, mi quan h bin chng cc yu t, cc lnh vc kinh t, chnh tr bi cnh trong nc v ngoi nc ra ng li chin lc ng n. Do trn c s nhn ng s tht, nh gi ng s tht ni r s tht gip cho ng ta thy c nhng v nhng thnh tu v hn ch, yu km trong nn kinh t x hi. c bit l thy c nhng tn ti yu km, nguyn nhn khch quan v ch quan thi k trc i mi: - Thnh tu: Trong nhiu thp k trc i mi nc ta duy tr m kinh kinh t - x hi: ch s hu ton

17