TRNG I HC CN TH KHOA KHOA HC

----- -----

TN TI:

SUY THOI V NHIM T BSCL

Gio vin hng dn: PGS-TS. Lu Cm Lc Hc vin thc hin : Lm Tn Tng M s HV: 090828 Lp : Ho Hu C K 15

Cn Th,ngy 22 thng 5 nm 2009

MC LC I. T VN :.................................................................................................................3 II. NI DUNG:....................................................................................................................4 2.1. Khi nim v t:......................................................................................................4 2.2. Suy thoi t: ...........................................................................................................6 2.2.1. Khi nim v cc dng suy thoi t:................................................................6 2.2.2. Nguyn nhn v hin trng suy thoi t BSCL:.........................................6 2.2.3. Hu qu ca suy thoi t:...............................................................................12 2.3. nhim t:............................................................................................................14 2.3.2. Tc nhn gy nhim t:...............................................................................14 2.3.3. Hin trng v nguyn nhn dn n nhim t: ........................................15 2.3.4. Hu qu:...........................................................................................................20 2.4. Bin php chng suy thoi v nhim t:............................................................21 III. KT LUN KIN NGH: .......................................................................................26 PH LC...........................................................................................................................28 TI LIU THAM KHO.................................................................................................31

I. T VN : Mi chng ta t lc sinh ra n khi nhm mt xui tay u lun gn lin vi t v sng nh vo t. Tht ra, cn hn th na, t hay th nhng l ngun ti nguyn quan trng bc nht trong vic duy tr s sng cho c hnh tinh chng ta. Tuy nhin, do tnh trng tng dn s, nhu cu lng thc ngy cng cao nn vic khai thc s dng t trong nm rt cao, nhiu ni khai thc t rt trit , trng la 7 v/ 2 nmT a n s bc mu v mt l ha hc v dinh dng trong t. Hin nay c khong 500 triu ha t trn th gii b suy thoi di dng ny. Khi t b suy thoi s mt mu m t nhin quan trng. Bn cnh , qu trnh th ha din ra nhanh chng lm gim din tch t mt cch ng k; cng vi qu trnh thm canh trong sn xut nng nghip, s dng mt lng ln phn bn, thuc Bo v thc vt khin t b nhim trm trng, mt i ph nhiu, kh nng t lc sch ca t,dn n hng lot cc vn nh: cc h sinh vt t thay i, gim a dng loi, gim mt s vi sinh vt t, nng sut cy trng gimChnh v vy, ngun ti nguyn t ngy cng suy gim li cng khin con ngi ri vo vng lun qun ca s ngho i. ng bng sng Cu Long l mt trong nhng ng bng chu th rng v ph nhiu ng Nam v th gii, l mt vng t quan trng, sn xut lng thc ln nht nc ta, l vng thy sn v vng cy n tri nhit i ln ca c nc. Cuc sng ca ngi dn BSCL ch yu l da vo sn xut nng nghip cho nn i vi h, t l ngun ti nguyn qu gi. Tuy nhin, hin nay do nhiu nguyn nhn lm cho ti nguyn t BSCL b suy gim, t ai b suy thoi v nhim nhiu ni. V vy, vic hc tp, nghin cu v t cng nh hiu r nhng nguyn nhn, hu qu ca s suy thoi, nhim t t tm ra nhng bin php hn ch v khc phc suy thoi, nhim t l rt quan trng. Do , ti thc hin tiu lun nh vi ch Suy thoi v nhim t BSCL.
3

II. NI DUNG: 2.1. Khi nim v t: Theo hc thuyt sinh thi hc cnh quan, t ai c coi l vt mang ca h sinh thi. t ai c nh ngha y nh sau: Mt vt t xc nh v mt a l l mt din tch b mt ca tri t vi nhng thuc tnh tng i n nh hoc thay i c tnh cht chu k c th d on c nhng sn phm bn trn, bn trong v bn di n nh l: khng kh, t, iu kin a cht, thy vn, thc vt v ng vt c tr, nhng hot ng hin nay v trc y ca con ngi, chng mc m nhng thuc tnh ny nh hng c ngha ti vic s dng vt t ca con ngi hin nay v tng lai (Christian v Stewart-1968, Brinkman v Smyth-1973). Ngoi ra, t l cn l t liu sn xut, l i tng lao ng, l vt mang c c th bi tnh cht c o m khng vt th t nhin no thay th c l ph nhiu. * t l mt h sinh thi: Cu trc t chc ca t trc ht th hin qua chc nng ca sinh vt t vi sinh vt sn xut nh a y, to, ru, vi sinh vt c nh nit v thc vt bc cao sng trn t Sinh vt tiu th v phn hy l khu h ng vt t, nm v vi sinh v. Cc sinh vt t rt phong ph v s lng v th loi, ph thuc vo ph nhiu v nhiu tnh cht l, ha hc ca t khc. Hp phn khng sng bao gm: nc, cht khong, cht hu c v khng kh. Gin cc h sinh thi khc gia cc yu t sng v khng sng trong t lun xy ra s tao i nng lng v vt cht, phn nh tnh cht nng ca mt h sinh thi. H sinh thi t c kh nng t iu chnh, lp li cn bng gip cho h c n nh mi khi c tc ng bn ngoi. (sinh thi v mi trng t, L Vn Khoa, NXB HQG H Ni, 2004).

Hnh1. H sinh thi t

* Vai tr ca t c th hin qua hai mt: Trc tip: l ni sinh sng ca con ngi v sinh vt cn, l nn mng, l a bn cho mi hot ng sng, l ni thit t cc h thng nng- lm ng nghip sn xut ra lng thc, thc phm nui sng con ngi v mun loi.
Gin tip: l ni to ra mi trng sng cho con ngi v mi sinh vt

trn Tri t, ng thi thng qua c ch iu ha ca t, nc, rng v kh quyn to ra cc iu kin mi trng khc nhau. * t c 5 chc nng c bn sau:
L mi trng sng con ngi v sinh vt trn cn sinh trng v

pht trin.
L a bn cho cc qu trnh bin i v phan hy cc ph thi khong

v hu c,
Ni c tr cho cc ng vt, thc vt t, 5

a bn cho cc cng trnh xy dng, a bn lc nc v cung cp nc. * Tnh hnh s dng t Vit Nam: Vit Nam c tng din tch t t nhin 33.104 nghn ha, l nc c qui m trung bnh, xp th 59 trong tng s 200 nc trn th gii nhng ng dn vo th 14 khong 84 triu ngi (2007) nn bnh qun din tch t ai theo bnh qun u ngi rt thp(0.45 ha/ngi) ch bng 1/5 mc trung bnh ca th gii (ng th 9 trong 10 nc ng Nam v th 125 trong s 200 nc trn th gii). 2.2. Suy thoi t: 2.2.1. Khi nim v cc dng suy thoi t: Theo nh ngha ca FAO: suy thoi t l qu trnh lm suy gim kh nng sn xut ra hng ha v cc nhu cu s dng t ca con ngi. Suy thoi t thng lin quan n: Qu trnh si mn, ra tri t v h qu lm mt i cht dinh dng vn c ca t hoc lm gia tng cc cht bt li: keo nhm, keo st, qu trnh laterit ha; S xo trn cu trc t lm tng qu trnh phn ha, axit ha, gim pH ca t, khng thun li cho s dng t vo mc ch nng nghip; Qu trnh th ha, cng nghip ha thnh ph gy nh hng n tnh cht l hc, ha hc ca t: xi mn, nn cht, ph hy cu trc t do hot ng xy dng. V mt ha hc: cc cht thi kh, nc, cht thi rn u c tc ng n t. Bn cnh , trong cc hot ng cng nghip hin nay c cha nhiu cc cht nguy hi, c tnh cao, kh phn hy sinh hc c th tch ly trong t trong thi gian di gy nh hng xu n mi trng. 2.2.2. Nguyn nhn v hin trng suy thoi t BSCL: Vit Nam, c trn 50% din tch t (3,2 triu ha) vng ng bng v trn 60% din tch t (13 triu ha) min ni c nhng vn lin quan ti suy thoi t.
6

Ti nguyn t BSCL c khai thc v s dng qua nhiu th h, cng vi thi gian con ngi nh c v sinh sng ti y. Vi s canh tc ny, ngi dn a phng p dng nhiu bin php v kinh nghim, nh: Lm t th cng, lm t bng c gii, m phn, ra phn, ti tiu, bn phn hoc ch thun ty da vo sc sn xut t nhin ca t trn tng vng t khc nhau nhm t hiu qu cao nht. Ngoi nhng tc ng ca con ngi, t BSCL vn pht trin theo cc tin trnh l-ha-sinh hc t nhin trong t di nh hng ca cc iu kin mi trng. Kt qu ca nhng qu-tin trnh ny lm cho t ngy cng thay i, pht trin c kh nng dn n nhng suy thoi v dinh dng, phn ha, mn ha, l tnh km, ngho v qun th vi sinh vt v cui cng lm cho t c tim nng bc mu ton din, a n s pht trin nng nghip khng n nh v lu bn trn ton vng. * Qu trnh Mn ha, xm nhp mn: Din tch t mn BSCL hin nay l 0.75 triu ha. Din tch t b nhim mn ang bin i rt ln do pht trin thy li v chuyn i h thng canh tc. Xm nhp mn BSCL nhng nm gn y tr nn gay gt hn v ngy cng nh hng n qu trnh kinh t-x hi BSCL ni chung, c bit l cc tnh ven bin. ng ranh gii xm nhp mn ngy cng li su vo trong t lin: tnh Bn Tre, trn sng Hm Lung, C Chin, Ca i, ranh mn 4 vo su trong t lin 30 - 40km.

Ti Kin Giang, mn xm nhp su vo cc ca sng t 10 40km vi mn o c l: 0,9 trn sng Ci Ln (huyn G Quao), 13,5 ti Rch Gi, 4,7 ti Tc Cu (huyn Chu Thnh)

Sng Tin v sng Hu (on qua tnh Tr Vinh), nc mn xm nhp vo t lin hn 30 - 40km. Ranh mn 3 - 4 n cng Cn Chng (huynTiu Cn) v cng Lng Th (huyn Cng Long), ti TX Tr Vinh l 4,9, x nh An (huyn Tr C) l 13,4
7

* Nguyn nhn: BSCL do iu kin kin to, kh hu, thy vn hnh thnh nn nhng vng t nhim mn phn b tp trung nhng vng ven bin chu nh hng nc mn trc tip t bin a vo ch nht triu khng u Vnh Thi Lan v ch bn nht triu khng u vng bin pha ng, phn b cc tnh ven bin nh Kin Giang, C Mau, Bc Liu, Sc Trng, Tr Vinh, Bn Tre, Tin Giang, Long An, vi mc xm nhim mn ty thuc vo s xm nhp ca nc bin ng thi ty vo ma trong nm, cao im vo cc thng c lng ma thp, khong thng 3-4 hng nm. Nhn chung BSCL t nhim mn, t b nhim theo tng thi k, vo ma kh lng ma t km theo nhit cao, m thp, bc hi cao, to iu kin cho nc bin theo cc knh rch sng ngi vo su trong t lin lm cho t b nhim mn. Vo ma ma, vi lng nc ma ln to iu kin ra mn c tch t trn tng mt theo cc ca sng ra bin tr li hoc thm su vo t, hn ch mc xm nhim ca nc bin. Trnh t nh th c lun phin t ma ny sang ma khc. Ngoi ra cn do tc ng ca con ngi lm cho qu trnh xm nhp mn ngy cng tng dn n suy thoi t, nh:

Chuyn i c cu canh tc (latm)

Ph cc cng trnh ngn mn dn nc mn vo ng nui tm.

H thng thy li ngn mn cc b, trit lm mn ln sang vng ln cn Sn xut la nhiu v trong nm lm thiu nc; Pht trin nhiu knh rch lm gim lu lng chy ca sng vo ma kh dn n nc mn ln su.

Cht ph rng ngp mn ven bin. p p v s dng nc nhiu thng ngun. *Qu trnh chua ha, phn ha:

Din tch t phn BSCL ln ti 1,6 triu hecta ( chim 41% tng din tch vng). Phn ln din tch t phn tp trung TM, TGLX, Bc bn o C Mau v mt s im nm ri rc khp cc tnh. C hai nhm t phn chnh: t phn tim tng l loi t c cha pyrite dng kh v t phn hot ng l loi t c tng pyrite b oxy ha to tng jarosite c kh nng gy axit ha. Do axit khng qu thp (pH 5 - 6), trn t phn tim tng cn c kh nng pht trin cy trng, ngun nc trong vng cha b axit ha, thy sinh cn c iu kin pht trin. Tuy nhin, t phn hot ng c axit cao (pH thp hn 5) khng ph hp cho cy trng, ng thi cn gy axit ha nc sng rch do ma chy trn dn ti tc ng tiu cc n cp nc, cy trng v cy thy sinh. Qu trnh phn ha mi trng t din ra trong ma kh do xy ra hin tng phn ha tng phn tim tng (pyrite) thnh phn hot ng (Jarosite) lm xut hin nhiu Al3+, Fe2+, S042- v pH thp. Nhim phn do nc phn t cc vng khc a n v do p b, lm vung tm to nn qu trnh xy ha phn t b bao ra kinh rch m rung. Nguyn nhn:

Khong phn tan tt trong nc nn d b nc mao dn ko ln mt t v d b l ra tri phn t vng cao xung vng trng. Thi tit nng hn ko di. Trong nng nghip: o knh x mng, ci to t, ph b thm thc vt, thot nc lm kh mt t, ln lp nhm tn to mt t ti mc cn thit khi b ngp ng , x phn t nhng ni nhim phn nng.

Trong nui trng thy sn: khi o p ao nui thy sn, kinh rch cp v thot nc, v sinh ao nui sau ma thu hoch.

tnh C Mau, qu trnh s dng t ven bin vi cc tc ng ca con ngi lm cho mi trng t b bin i theo cc chiu hng phn ha. Din th phn ha ch yu do qu trnh tc ng ca con ngi nh bao v bi bi, o p thy li, m rng vung tm, canh tc nng nghip chuyn phn tim tng ca mi trng t t nhin (pyrite) thnh phn hot ng (Jarosite) gy ra cc
9

c t mi trng t S042- , AL3+ ,Fe3+, kim loi nng... cng vi l qu trnh ym kh ngp nc b ph v ca t ven bin sang trng thi l thin, xy ha mnh lit. Ti Trng Xun, Thnh Li (ng Thp), Ci Mn, Ci Sch (Long An) nhiu nng dn ln lip trng trm nn khi ma xung, phn t cc rnh thot dy ln v tun ra kinh rch. *t b xi mn, st l t: Nc ta nm trong vng nhit i kh hu nng m, ma quanh nm vi lng ma ln, c bit l khu vc BSCL. Lng ma trung bnh gn 2000mm/nm, ma thng tp trung theo ma, khong 85% ma tp trung vo t thng 5 10 hng nm gy xi mn t. BSCL, ma ma vi lng ma ln gy ra l qut cc tnh nh An Giang, Kin Giang, lm mt i lp t mt mu m. Sau t kh hn ko di, BSCL ang bc vo ma ma. Nc t nhng trn ma ln u ma ang khot su cc vt nt ven sng, lin tip gy nn cc v st l nghim trng. St l t din ra ch yu nhng h thng knh sng c phng tin giao thng ng thy hot ng mnh. Hin tng st l t xy ra cc tnh nh C Mau, Cn Th, Vnh Long Nhng nguyn nhn ch yu l do con ngi ph hy mi trng t nhanh chng qua cc hot ng ch yu sau: khai thc t mt cch ba bi, khng bo v cy rng, khai ph nhng ni t dc, ph c rng u ngun, rng hnh lang, khai hoang trng, khng ng thi v *Ra tri v bc mu: Do hm lng mui dinh dng trong t b ra tri vo mi trng nc gy s bin i v tnh cht ca t, cu trc t, t tr nn nh, chua, ngho cht dinh dng. t b ra tri mnh, hm lng cc cht dinh dng tng canh tc b trc vi xung su, tng ra tri dy trong phu din t, lm cc tng t mt ngy cng kit mu, sa cu th dn, hm lng nc hu dng cung cp cho cy trng thp.

10

C 2 loi hnh bc mu vt l chnh trn cc vng thm canh la l s nn d v s suy thoi cu trc ca t. Thm canh la lin tc trong thi gian di, gia tng c gii ha trong khu chun b t cng vi qu trnh ra tri v tch t ca cc ht st xung cc tng bn di to nn s nn d. S suy gim cht hu c v vic cy t s khin cu trc t b suy thoi.

11

Hnh 2. Cc dng bc mu t *t c ph nhiu thp, mt cn bng dinh dng: S thm canh qu lm cn kit dinh dng t, c bit l gim dn lng hu c trong t. Nhng vng canh tc c canh la, t ngp nc thng xuyn, vng quay ca t cao t 3-3.5 v/nm v nht l nhng khu vc bao ngn l nguy c suy thoi t rt cao. Trng la lin tc trong nm khng c thi gian phi kh t hay cy phi i lm mt dn cu trc t v l tnh ca t b suy thoi. Qua nghin cu, kho st nhng vng thm canh la huyn Vnh Ngn, Vnh M, Chu Ph, Tnh Bin (An Giang), huyn Cu K (Tr Vinh), huyn Cai Ly (Tin Giang) v huyn Mc Ha (Long An), cc nh khoa hc nhn nh: t nhng vng ny ang b suy thoi, bc mu dn n nng sut la b st gim. Nguyn nhn l do canh tc la 3 v lin tc trong nm, t b ngp nc t 8-10 thng, dn n gim s phn hy cht hu c, gim kh nng cung cp dng cht t t, gim hot ng ca vi sinh vt c li... Nhng din tch canh tc la c bao ngn l khng cn ph sa bi p nn ph nhiu, mu m ca t b gim ng k. *S di chuyn ca ct: Ct c bi p do gi v sng bin c vun vo to thnh cc dy ct ln c khong 43000 ha BSCL. Hin tng ct bay din ra cc tnh nh Bn Tre, Tr Vinh, 2.2.3. Hu qu ca suy thoi t: 2.2.3.1. Phn ha:
S gia tng phn ha gy ra bt li cho s pht trin rng ngp mn

v cc h sinh thi thu vc.

12

Tc ng tiu cc n cp nc, cy trng v cy thy sinh nh la

b nhim phn l l la tr nn mu vng cam, l non b , cy km n bi, sinh trng km, nhiu ht lp v dn n thit hi ln v nng sut, tch ly cht c trong cy trng.
Nc phn cht khng th nu nng, git gi

nhng vng su ca vng su TM nh Hng Thnh, Thnh Li, Trng Xun (T), Vnh Chu, Vnh Bu, Hu Qui (LA), M a, Hu Ph (TG), nc phn lm cho cc loi thu sn cht hng lot. VQG Trm Chim: o knh x mng lm thot phn t mi trng t sang mi trng nc dn n din tch nng gim t lm s lng su v VQG gim, v thy sinh vt cng gim. Hn Chng (KG): c nhiu vng t b b hoang do va b nhim mn li thm phn ha ngy cng tng do vic nui trng thy sn ca dn a phng. 2.2.3.2. Mn ha: Mt i ngun nc sinh hot, trng trt Kh khn cho sn xut la, cy n qu, hoa mu Thiu nc ngt trm trng nhiu a phng ven bin Lan rng n cc vng xa sng Cu Long qua h thng kinh o chng cht Hng nm cc tnh u ngun u t hng chc t ng lm thy li nhng vn khng m bo c nc ti trong ma kh. Nhiu ni phi p dng bm chuyn 2 3 cp tn km ln.
2.2.3.3.

Xi mn, st l t: - t b bo mn, tr nn ngho, xu, bc mu. - Nng sut cy trng gim nhanh chng. Xi mn lm gim kh nng gi nc ca t, lm cy b khng hong nc thng xuyn v nghim trng.
13

* Tc hi i vi h sinh thi nng nghip:

Xi mn lm mt cht dinh dng. C cu ca t b thoi ha, lm tng kh nng xi mn ca t, b

mt b kh cng, qu trnh thot nc gim. Lp t mt khng c bc mt cch u n trn tan b din tch cnh ng. * i vi mi trng: - Xi mn gy nhim ngun nc: lm cho nc b c, ph dng hav gy hi n ngi dn s dng nc mt sinh hot. - Lm sp l t gy nh hng ln c s h tng. 2.3. nhim t: t thng l ch tip nhn ch yu tt c cc ngun thi. S thi cc cht thi rn cc th sinh ra hng lot vn v bo v sc khe, nhim t v nc, ph hy cnh quan, chim dng t lm bi thi,... 2.3.2. Tc nhn gy nhim t: 2.3.2.1. nhim t bi cc tc nhn sinh hc: Do dng phn hu c trong nng nghip, cht thi sinh hot cha qua x l cc mm bnh, k sinh trng, vi khun ng rut,... gy ra cc bnh truyn t t cho cy sau sang ngi v ng vt. t c coi l ni lu gi cc mm bnh. Trc ht l cc nhm trc khun v nguyn sinh vt gy bnh ng rut: trc khun l, thng hn v ph thng hn, phy khun t, l amp, xon trng vng da, trc trng than, nm, bnh un vn,... Tip n l cc bnh k sinh nh giun, sn l, sn dy, ve bt,... 2.3.2.2. nhim t bi cc tc nhn ha hc: - Cht thi t cc ngun thi cng nghip bao gm cc cht thi cn b, cc sn phm ph do hiu xut ca nh my khng cao. - Do ngun t d lng thuc bo v thc vt: phn bn, thuc tr su, dit c,...

14

Phn bn v cc thuc tr su, dit c c dng vi mc ch tng thu hoch ma mng, cc loi mui c trong nc ti cho cy trng khng c hp th ht u gy nhim cho t. Cc tc nhn gy nhim khng kh khi lng ng, cc cht phn hy t cc bi rc lan truyn vo t u l nhng tc nhn ha hc gy nhim t. Thuc tr su l tc nhn s mt gy nhim t. c hn 1.000 ha cht l thuc tr su m DDT l ph bin nht t trc n nay. DDT l cht kh phn hy trong nc v to ra nhng d lng ng k trong t sau i vo chu trnh t cy - ng vt - ngi. Ngi b nhim DDT do n c c nng DDT rt cao qua chui thc n (s tch t sinh hc v khuych i sinh hc) t b nhim trc tin s gy tc hi n h sinh vt sng trong t, cc ng vt v thc vt sng trn t. t thiu sinh vt tr nn mi trng tr, khng th s dng vo sn xut nng nghip c na. 2.3.2.3. nhim t do tc nhn vt l : Bao gm nhim nhit v phng x - nhim nhit ch yu t cc qu trnh sn xut cng nghip v thng mang tnh cc b: nhim t ngun nc thi cng nghip, t kh thi,... Ngoi ra cn c cc ngun t t nhin. Nhit trong t tng s nh hng n hot ng ca vi sinh vt do lm gim lng oxy v s phn hy din ra theo kiu k kh vi nhiu sn phm trung gian gy c cho cy trng nh NH3, H2S, CH4... ng thi lm chai cng v mt cht dinh dng. Cc hot ng chy rng, t nng lm ry cng l ngun gy nhim nhit. - Ngun nhim do phng x l cc cht ph thi ca cc c s khai thc, nghin cu v s dng cc cht phng x. Cc cht phng x i vo t, t t vo cy trng sau c th i vo ngi. 2.3.3. Hin trng v nguyn nhn dn n nhim t: 2.3.3.1. Trong sn xut nng nghip: - Tnh hnh s dng phn bn:
15

Trong rt nhiu nguyn nhn th thi quen s dng cc ha cht trong nng nghip nh phn bn ha hc, thuc bo v thc vt mt cch trn lan v khng c kim sot lm cho cc vi sinh vt c ch nm trong t canh tc b suy gim v s lng cng nh chng loi. Khi phn bn c bn vo t, cy khng s dng hon ton, phn khng s dng c s chuyn thnh cht nhim trong mi trng nc, tch lu trong t v di chuyn vo kh quyn. Theo ti liu ca FAO (1981), s dng phn bn ca th gii nh sau : 17 kg/ ha ( 1961) 40 kg/ ha ( 1980) : cc nc pht trin 2 kg/ ha (1961) 9 kg/ ha ( 1980) : cc nc ang pht trin

Bng 1: S lng phn bn ho hc s dng trong nng nghip Vit Nam ( n v tnh : 1000 tn) Loi phn bn Phn m quy ra ur - Sn xut trong nc Phn DAP (nhp100) NPK - Sn xut trong nc 1990 979,9 23,6 326,2 41,0 1991 1.366,6 44,89 130,0 200,0 135,0 391,3 13,0 1992 1.122,6 82,6 193,0 215,0 120,0 423,0 55,6 1993 1.148,7 100,0 123,5 180,5 130,0 450,0 21,6 1994 1.432 106 186 320 100 700 84 1995 1.400 110 150 250 100 800 60
16

Phn Ln trong nc Phn Kali (nhp100) Trong nguyn liu sn xut phn ln c ch 3% flo, khong 50 60% lng flo ny nm li trong phn bn. Khi bn nhiu phn ln s lm tng hm lng flo trong t v s lm nhim t khi hm lng ca n t ti 10 mg/1 kg t. Trong cc cht thi ca nh my sn xut phn ln c cha 96,9% cc cht gy nhim m ch yu l flo. Khi bn m cho cy trng, cy ch s dng c 40 60%, phn cn li nm trong t v gy nhim t. Cc nh nghin cu v dinh dng cy trng thng ni n nh hng xu ca hm lng nitrat qu cao trong nng sn c th gy ung th. -Tnh hnh s dng thuc bo v thc vt: Mt in hnh v vic s dng thuc BVTV khng theo hng dn, l khu vc t 4, p An Bnh, x An C (Ci B, Tin Giang), y c khong 30 ha t rung sn xut 3 v/nm xen t ry canh tc cc loi hoa mu, cho nn b con nng dn thng phun thuc qu liu cho php v thng pha trn nhiu loi thuc vi nhau theo tp qun lu nay, cho rng nh vy s cho nng sut cao hn. Cng ti mt rung da hu khong 2.000m2 trong vng, tri to bng bp tay nhng nhiu dy b h vng a, ngi ta ang ra sc phun thuc tr bnh, bn phn cho da. Xung quanh rung da c rt nhiu v bao thuc BVTV mi nhn hiu vt t tung trn b v tri lp l di dng knh nc chy chm chp. C dn p An Bnh, cho bit kh lu ngi dn trong khu vc khng dm s dng nc knh n ung, tm git bi ngun nc b nhim nng do lng phn bn, thuc BVTV tn d trn ng rung chy xung. Khng ring khu vc p An Bnh m bt c u ca vng nng thn BSCL cng d dng bt gp v s chai l, bao b ng thuc BVTV loi nhn
17

hiu vt trn lan khp ni. C lao Ch Mi ca tnh An Giang, ni ni ting vi ngh trng rau mu, chuyn t ai nhim c cng ang l vn thi s i vi nng dn. Theo s liu thng k ca ngnh nng nghip, t nm 1995 ton huyn Ch Mi xy dng c 76 tiu vng bao khp kn 23.000ha t sn xut nng nghip, a din tch gieo trng ln n 75.000ha/nm vi s vng quay ca t trung bnh gn 4 v/nm. Hin ti nng gia trong huyn ang c xu th gim din tch trng la, tng din tch rau mu, bi l trng mu c th thu nhp 300 triu ng/ha/nm, vng quay khai thc t ln n 6-7 v/nm trong khi cng lng trng la ba v ch thu c 42 triu ng/ha/nm. Nhng ci gi phi tr cho vic bt t ai quay 6-7 vng sn xut/nm khng nh. ng L Thnh Mng, ch 1,4ha t va trng mu va trng la p Ha Trung, x Kin An, ni vi chng ti t ai nhng nm qua b con ngi khai thc qu mc nn nhim c trm trng bi hm lng phn ha hc, vt t nng nghip thm thu trong t rt cao. Nhng ngi trng rau mu khc, tnh cnh cng khng kh g. Trong khi vng t gic Long Xuyn v ng Thp Mi d nng sut la vn c th t 18 tn/ha/nm nhng tnh trng t ai nhim c do nng dn lm dng phn ha hc, thuc BVTV cng ang mc bo ng . Vn p bao quay vng, thm canh tng v cng lm cc cht c ha hc, lng ng trong t, khng x ra ngai theo l c. Ngoi ra trng trt lin min cng lm cho t b bc mu khin nng dn cng ngy cng phi s dng nhiu phn bn hn na dn n ngun thu nhp gim. Tin s Nguyn Hu Chim c kin: p s mang mt s chuyn khng tt, lng ph sa khng c a vo hng nm. Thc t ngi dn cng thy l lm mt thi gian nng xut khng c cao ti v n khng trao i cht, c cht trong rung khng c x ra nht l trong giai on nc l, nc ln. Trong qu trnh lm bao, t c trng trt lin tc, t mt cht dinh dng phi a phn bn, thuc tr su vo nhiu, nng xut c th n nh nhng chi ph tng cao, ngi nng dn khng c li. Ci l quan trng.
18

- Trong chn nui: Tp qun s dng phn bc, phn chung ti vo canh tc v lm ngun thc n cho c .Vic s dng phn ti cha oai khng nhng gy nhim t, nc, khng kh m cn nh hng xu n sc khe con ngi v nhng mm bnh tim n trong phn.. Nhu cu thc n, nc ung, tp tnh by n, nhu cu bi chn th... ca gia sc cng ang c coi l mt trong nhng tc nhn chnh gy thoi ha t nng nghip, nhim ngun nc v mt cn bng h sinh thi. 2.3.3.2. Trong cng nghip: Nc thi cng nghip c cha cac cht thi c hi nh nhng kim loi nng nh Pb, Hg, As, Cd,v thuc st trng, cc cht ty ra, cc cht hu c kh phn hy sinh hc thm vo t lm tch t nhng cht c hi, gy nh hng n cy trng, lm t b suy thoi nghim trng. Kh thi t nh my sinh ra kh nhim khng kh vng xung quanh nh SO2, NOx,..dn n lm lng ng gy ma acid lm nhim mi trng t v ha tan cc kim loi nng. 2.3.3.3. Cc nguyn nhn khc: Vic khai thc nc ngm thiu quy hoch, khng kim sot, gy nhim ngun nc ngm, xm nhp mn, ln st t; do khai thc t, ct tri php v khng kim sot ni, gy st l t v nh hng ln n dng chy; do s c trn du c kh nng gy nhim nc, t trm trng. Mi ngi dn thnh ph trung bnh Vit Nam, nh thnh ph Cn th chng hn, thi 0,6 kg rc mi ngy. S rc ny c thu gom mt phn, em bi rc Chu thnh (Ci Rng), gy nhim mt vng ngoi . c bit, rc thi t bnh vin cha phn loi b chung cng rc thi sinh hot n cha nhiu mm bnh nguy him v cc cht c hi gy nhim t. Ngoi ra, cc bi rc lm nhim t, nc v khng kh, tiu tn nng lng, chim mt din tch t ln. S t rc to ra kh c theo gi i rt xa, tro c th cn cha cht c li dng lp cc ni trng hay trng cy.
19

Nc thi t sinh hot, nc t cc lng ngh, t cc tnh u ngun v vi mc nhim nng i trn din rng cng lm cho t b nhim. 2.3.4. Hu qu: Vic lm dng phn bn khng ch e da sc khe con ngi, m cn lm mt n nh h sinh thi nng nghip. Kiu canh tc dng nhiu phn v c, kt hp vi vic ngng quay vng ca cht hu c trong t trng, to nn mt e da nghim trng trong vic gi ph nhiu ca t. L do s tch ly lin tc cc cht tp (kim loi, kim) c trong phn ha hc v s bin i cu trc ca t. Thnh phn cht hu c ca t b gim nhanh v kh nng gi nc v thot nc ca t b thay i nh hng n cht lng v nng sut ca cy trng. S dng nhiu phn bn lm t b chay, b chua t. S dng d phn bn ha hc gy ph dng ha v gy nhim nc ngm. Bn cnh cc hp cht chnh l N, P, K th trong phn cn c hm lng kim loi nng v mt s cht c khc. Vic s dng phn hu c khng ng liu lng v khng ng cch s gy hi cho mi trng t, lm pht tn vi khun gy bnh, trng giun sn c iu kin sinh si ny n v lan truyn qua mi trng nc mt, ng thi lm tng cc c cht nh CH4, H2S, CO2. T gy ra vic bnh ngi v gia sc nh: trc khun ly, thng hn, amip, k sinh trng (trng giun, sn) Thuc bo v thc vt nu s dng ng liu lng th s tr hi c nhiu su bnh, nhng nu s dng qu liu th s to ra d lng thuc bo v thc vt trong t lm nh hng n h sinh thi, gy nhim t nghim trng. Thuc bo v thc vt rt kh phn hy nn thi gian tn ti trong t nhiu nm, i khi thuc bo v thc vt li gy cht cho thin ch, to hin tng ln thuc su bnh. Cht mn khng cn quay v t. S ngho mn lm ph hy cu trc ca t, gim phc hp hp th st mn (complexe absorbant argilo humique) nn gim ph ca t. Phn ng vt v thc vt khng quay v vi t m cht ng s nhim mc thy cp sau khi ln men amoniac. Hoc chng b em thiu
20

t b, khng v t c. S t rc c ngha l thay i nhim i phng ca t bng s nhim khng kh din rng hn nhiu. Vit Nam, trong chin tranh chng M, mt lng ln thuc tr c c s dng gy nhiu thm ha cho mi trng. D ch mt ln phun nhng cc thuc khai quang ny lm cht cc cy i mc nhit i, c bit rng St: Mm, c, Vt ... Lng thuc li lu tn trong cc sinh vt, t, chui thc n Thuc tr nm mc d khng qu c i vi cy xanh v ng vt, nhng hu qu sinh thi hc ca chng vn c. Nh chng t ra c i vi trn t l sinh vt ng vai tr quan trng trong sinh thi hc t, nht l vic gi ph nhiu cho t. Ht ging trn vi thuc dit nm gy hi cho chim. Mt s cht c th c tch ly trong m ca ng vt. Hin nay cha c mt nghin cu y no xc nh lng c cht t ngun phn bn ha hc, thuc BVTV ang tn lu trn ng rung cc tnh BSCL, nhng c th ni mc nhim ang rt nghim trng v mun ty ra sch cn phi c thi gian rt di v s tin rt ln. 2.4. Bin php chng suy thoi v nhim t: - Tng cng s dng bn vng qu t ai c v s lng v cht lng: Tng cng s dng bn vng qu t ai tt c cc cp v i vi tt c cc ch s dng t trn nguyn tc tit kim t, bo v v tng ph nhiu ca t, m bo cn bng sinh thi v pht trin bn vng. Xy dng h thng c s thng tin d liu v mi trng t t Trung ng n a phng. Trong vn v mi trng t phi c quan trc, phn tch v cp nht thng xuyn vo c s d liu. c bit phi sm pht hin nhng im nng v mi trng t kp thi xut hng x l v gii php khc phc. Ngn chn, gim thiu cc vn nhim t ngay t ngun gy nhim. Cc c s gy nhim, thoi ha mi trng t phi c thit b x l cht thi, cht thi phi c ni quy nh, cm ba bi ra mi trng xung quanh.
21

- Quan tm n vic qun l lu vc, pht trin thy li: Qun l lu vc bo v t v nc, pht trin thy li, gi cn bng sinh thi v iu ha cc tc ng ln nhau gia ng bng v min ni, hn ch c cc vn suy thoi t: xi mn, st l, bc mu, kh hn, sa mc ha, nhim mn, nhim phn,... - p dng cc bin php k thut tng hp, cng ngh sch, cng ngh thch hp trong sn xut v u t thm canh s dng t theo chiu su: Vic s dng t hp l nht thit phi i i vi bo v v bi dng t, song mun bo v t khng th ch p dng mt bin php duy nht. Nu ch p dng bin php n c, thiu tnh tng hp th bin php s mang li hiu qu thp. Cn phi ch trng p dng cc tin b khoa hc k thut. Trong , ch vic chn la cc ging cy con thch hp trn tng loi t, s dng cc ging c nng sut cht lng cao. - Tip tc nghin cu v s dng cc loi phn hu c, v c, vi sinh. p dng cc bin php sinh hc, cc phng php phng tr su bnh tng hp... hn ch vic nhim v suy thoi t.... Tng cng u t cho cng tc khuyn nng, coi vic u t cho cng tc ny l khon u t di hn di dng h tr k thut. - m bo thc hin v t c cc tiu chun v mi trng t: Xc tin nhng nghin cu c th, chi tit cc tiu chun nh mc v mi trng t chun ho cc tiu ch nh gi mi trng t ng thi lm c s cho cc ngnh, a phng v cc nghin cu chuyn ngnh p dng thng nht trong phm vi c nc. - i vi suy thoi t do phn ha cn c nhng bin php sau:

Xy dng h thng thy li ni ng Trang phng mt rung S dng nc ngt ra phn (nc ma, nc l) Bn phn cn i: bn thm phn cha nhiu ln d tiu nh DAP, NPK.

Khng rung la b cn nc.

22

Chn ging cy thch hp cho vng t phn

o ao trnh l tng pyrite

Xy dng h thng thy li ni ng Trang phng mt rung S dng nc ngt ra phn (nc ma, nc l) Bn phn cn i: bn thm phn cha nhiu ln d tiu nh DAP, NPK.

Khng rung la b cn nc.

Chn ging cy thch hp cho vng t phn

o ao trnh l tng pyrite

Kh phn nc thi trc lc thi ra sng bng cc gii php kh trng, trung ha bng vi, ha cht Bin nc phn chua thnh nc ngt bng DS-3 Mt s bin php kh phn: + Kh phn st bng trao i ion + KDF 85 + FILOX-R - i vi suy thoi t do mn ha cn c nhng bin php sau: Phn vng quy hoch v s dng hiu qu vng ngp mn cho pht trin TS, HSTR ngp mn Ngnh NN cn khuyn co ND iu tit, tch tr nc hp l, qun l knh p ngn mn i ph vi thi gian nh im kh hn, xm mn. Theo di din bin hn-mn trn ton B v ngay ti a phng c bin php phng chng hiu qu. Sa cha b bao, cng bng, cng kim sot mn.

p p tm thi v, theo di din bin mn c th ly nc ti khi cha c mn.

23

 Sx la-tm cn ng m cng hp l, kim sot ranh mn, c bin php khng ch, ngn chn kp thi nc N do NTTS

Vng sx nh nc mach ng s kh ch ma, c lch gieo s hp l.

Hon chnh h thng bao ngn mn dc sng, xy dng cc cng ngn mn v ly nc ngt. Tng kh nng cp nc ngt cho vng mn.

Chuyn dch c cu cy trng, b tr thi v hp l gim lng nc ti ma kit v tit kim nc.

- i vi suy thoi t do mn ha cn c nhng bin php sau: Bin php thy li: o mng, p b trn mt dc, ngn chn dng chy, hn ch tc dng chy Bin php nng nghip: Che ph t. Lm t gieo trng theo ng ng mc. Bn phn hu c cho t tng lng mn v kt cu t. Bin php lm nghip: Bo v rng nht l rng u ngun, rng phng h mi trng Trng rng ph xanh i trc, ch mt trnh xi mn Trng rng vi b r n su kt hp xen vi cy ph t, chng xi mn - i vi nhim t:
Hn ch ti a vic s dng phn ha hc, thuc tr su, thuc dit

c. S dng phi bo v c i sng vi sinh vt, thc vt v ng vt sng trong t nh p dng nguyn tc 4 ng ( ng thuc, ng bnh, ng liu, ng lc); 3 gim ( gim phn bn, gim thuc tr su, gim ging), 3 tng ( tng nng sut, tng cht lng, tng li nhun), IPM trong sn xut nng nghip
24

Khng s dng cc loi phn ti hoc phn hu c cha oai bn cho cy trng. a ra cc quy nh v vic x thi ra mi trng cc khu cng nghip, ng thi c bin php x pht hp l. Vic tm bi rc chn vi cc cht thi rn th v khu cng nghip cn phi c la chn cn thn, ngn nga c s r r cht thi, gy ra nhim v sau khi san lp vn c th s dng vo cc cng vic khc. Cc bi rc ny tr nn cc "bi rc v sinh". Cn c vo s dn th v khu cng nghip, d tnh hng ngy s thi ra bao nhiu rc m qui hoch bi rc cho thch hp. Cc k thut cng ngh nh thu dn, vn chuyn, x l, chn vi cht thi rn, rc ri th cn c p dng bo m v sinh mi trng. Cc tnh ng bng sng Cu Long (BSCL) va ra chng trnh bo tn, s dng bn vng ti nguyn t ngp nc vng h lu sng M kng. Theo , cc tnh tng cng nng lc qun l cp vng v a phng, tip tc thc hin cc bin php gio dc, nng cao nhn thc ca cc tng lp trong x hi v gi tr ca mi trng.
Hn ch vic thm canh tng v:

gii quyt tnh trng nhim ng rung v gip nng dn tng nng xut cy trng m vn c n trong nng nghip chng hn nh: Trng xen canh nhng cy mu c li cho t chng hn nhng cy h u. Khng khai thc mt cch qu mc hay bao mt cch cht ch, nh hai nm hay ba nm c th m bao hoc l khng hon ton khp kn. i vi nhng vng t phn BSCL khng nn p ngn l, v l BSCL l mt yu t gip ra phn rt tt. Ngoi lun canh cy trng, ci thin cht hu c trong t bng cch bn phn hu c hoc phn rm c cho hoai. S dng cc loi nm v vi khun phn hy rm tr li dinh dng cho t. Tin hnh cc bin php lm t thch
25

hp: i vi canh tc rau mu nn lm m thch hp; i vi canh tc la nn s dng cc loi my cy nh trong khu chun b t hn ch tc ng nn d trong iu kin lm t t Hin nay cha c cuc nghin cu no bit mc nhim ca ng rung vng ng Bng Sng Cu Long nhng mt iu chc chn l nu tnh trng thm canh tng v, s dng nhiu phn bn, thuc tr su v lp nhiu bao cha c ci thin th s trong sch ca mi trng v sc khe ca con ngi c th b nh hng v lu v di.
Qun l v s dng t c hiu qu thit thc. Cn nng cao nhn thc ca

cng ng v bo v mi trng, bo v ngun nc... cng gp phn ng k chng nhim v suy thoi t. chng thoi ho t, s dng hiu qu v bn vng ti nguyn t, chng ta v ang thc hin cc chnh sch, chng trnh v d n nh: giao t khon rng cho h gia nh, trng rng v bo v rng u ngun, sn xut theo m hnh nng lm kt hp, pht trin cy lu nm, cy bn a trn t dc, bo tn v s dng bn vng t rng ngp nc, qun l lu vc sng v t ven b. III. KT LUN KIN NGH: - Phn v c c nhiu tc dng, l yu t tht cn thit cho thm canh tng nng sut, thiu phn v c s khng th cho nng sut cy trng cao. Tuy nhin, iu quan trng l phi s dng ng k thut v hu ht cc trng hp gy ra hu qu khng tt do phn bn l do s dng khng ng k thut. Phn hu c c tc dng lm tng ph nhiu ca t, nhng cng cn phi bn phn hp l nu khng s gy nhim t. - Vn ng nng dn thc t gic tiu hy bao b thuc BVTV v trnh lm dng thuc ha hc gim thiu tc hi n mi trng sng. Trong sn xut chng ta phi nng cao tinh thn trch nhim ca ngi sn xut i vi ngi tiu

26

dng. Khng nn v li ch trc mt m lm cho thin nhin ngho i, mi trng sng ca c cng ng b nhim. - Tng cng quy hoch v s dng hp l ti nguyn thin nhin, c cc bin php gim nh thin tai, cung cp nc cho cc vng hn hn nghim trng, xo i gim ngho... cng ang c coi l gii php hu hiu trong cuc chin chng thoi ho, sa mc t - Tng che ph ca rng bo v t.

27

PH LC Cc tiu chun nh gi t b nhim: - Khi t b nhim bn, vi sinh vt hot ng yu, nit hu c tng, nit anbumin trong vi sinh vt gim xung. Qui nh nh sau: Ch s v sinh <0.7 0.7-0.85 0.85-0.98 >0.98 Tnh trng t Nhim bn nng Nhim bn trung bnh Nhim bn t t sch

- nh gi hm lng cht hu c trong t ( Theo IV. Chiurin, (1951, 1972)) Cht hu c trong t (%) < 1.0 1.1 3.0 3.1 5.0 5.1 8.0 > 8.1 nh gi Rt ngho Ngho Trung bnh Kh Giu

nh gi t theo hm lng m tng s ( Ky uma, 1976)

N tng s (%) < 0.08 0.081 0.10 0.11 0.15 0.16 0.20 > 0.20

nh gi Rt ngho Ngho Trung bnh Kh Giu

28

nh gi t theo hm lng ln tng s ( L Vn Cn, 1978) nh gi Rt ngho Ngho Trung bnh Kh Giu

Ln tng s (P2O5) (%) < 0.03 0.04 0.06 0.061 0.080 0.080 0.13 > 0.13 -

nh gi t theo hm lng Chlor ( L Vn Cn, 1978) nh gi Khng mn Mn t Mn trung bnh Mn nhiu

Chlor (Cl-) (%) < 0.05 0.051 0.15 0.16 0.25 > 0.26
-

nh gi t theo hm lng Fe2O3 t do ( L Vn Cn, 1978) nh gi Thp Trung bnh Cao Rt cao

Fe2O3 t do < 0.5 0.6 1 1.1 1.5 > 1.6

-

nh gi t theo hm lng SO4 2- (%) ( L Vn Cn, 1978) nh gi Phn t Phn trung bnh Phn nhiu Rt phn

SO4 2- (%) < 0.2 0.21 0.30 0.31 0.80 > 0.80

29

Ngun: Hi Khoa hc t Vit Nam, 2000

30

TI LIU THAM KHO

1. L Tuyt Minh, 2006. nh gi cht lng mi trng t, nc, khng

kh. i hc Cn Th. 2. L Huy B, 1996. Sinh thi mi trng t. NXB Nng Nghip 3. Chu Th Thm, Phan Th Li, Nguyn Vn T, 2006. Hng dn s dng t ai theo nng nghip bn vng. NXB Lao ng. 4. L Vn Khoa, 2004. Sinh thi v mi trng t. NXB i hc Quc gia H Ni.
5. http://www.nongthon.net/apm/modules.php?name=News&file=save&sid=4

400
6. http://www.sggp.org.vn/thongtincanuoc/nam2005/thang6/55054/ 7. http://www.qhkt.hochiminhcity.gov.vn/web/tintuc/default.aspx?cat_id=607

&news_id=830
8. http://www.cema.gov.vn/modules.php?name=Content&op=details&mid=48

30
9. http://www.nongthon.net/apm/modules.php?name=News&file=save&sid=4

400

31