Professional Documents
Culture Documents
C IM CU TO NGUYN T
C 2 electron lp ngoi cng => nn chng l kim loi Cc phn lp bn trong (d hoc f) cha y in t. Cu hnh e ca cc kim loi chuyn tip h d: (n-1)d110ns2. Cu hnh e ca cc kim loi chuyn tip h f: (n-2)f114(n-1)d01ns2. Trong bng h thng tun hon, chng c xp vo nhm B v hai dy Lantanic v Actinic xp cui bng.
4. C TNH THUN T
Ta bit cht thun t l cht b t trng ht, chng thng c electron c thn. Cn cht c electron ghp i b t trng y gi l cht nghch t. a s kim loi chuyn tip v ion ca n thng c mt hoc nhiu electron c thn nn c tnh thun t.
1.2. HA TNH
L cc kim loi hot ng trung bnh, hot ng gim dn t Fe n Ni. *Vi nc v khng kh: khi nguyn cht hay dng khi bn. Tuy nhin do st thng ln tp cht nn trong khng kh m b n mn to ra r st xp khng bo v c kim loi.
Vi phi kim: nhit thng v khng c hi m chng khng tc dng, nhng nhit cao chng tc dng kh mnh.
Fe + 3Cl2 = 2FeCl3 X + Cl2 = XCl2 (X: Co, Ni) 600 10=1000C, Fe cn tc dng vi cacbon to xe men tit. 3Fe + C = Fe3C
*Vi axit:
Chng y c hydro ra khi axit khng c tnh oxi ha to mui c s oxi ha +2.
Vi axit oxi ha :
Fe b th ng bi H2SO4 c ngui v HNO3 c ngui. H2SO4 c nng d ha tan cc kim loi trn. 2Fe + 6H2SO4(n) = Fe2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O Fe + 4HNO3(long) = Fe(NO3)3 + NO + 2H2O
1.3. HP CHT
i vi Fe, hp cht +2 v +3 u in hnh, cn i vi Co v Ni ch c hp cht +2 l in hnh. *Hp cht +2 - Oxit MO: FeO(en), CoO(xanh lc xm), NiO(xanh lc) l nhng hp cht rn khng tan trong nc v trong kim nhng d tan trong axit nn chng l cc oxit bazo. Khi un nng, chng b hydro kh n khi kim loi t do. MO + H2 = M + H2O - Hydroxit M(OH)2 Fe(OH)2 mu trng, Co(OH)2 mu hng, Ni(OH)2 mu xanh lc sang u l nhng kt ta keo khng tan trong nc v kim nhng d tan trong axit. Nh vy chng l hydroxit bazo, nhng tnh bazo rt yu.
V vy Fe(OH)2 va iu ch xong s bin dn thnh mu xanh (mu ca hp cht trung gian) ri mu vng t v cui cng l mu nu.
4Co(OH)2 hng + O2khng kh + H2O = 4Co(OH)3nu sm (p chm)
Ni(OH)2 khng tc dng vi oxi khng kh, ch th hin tnh kh khi gp cht oxi ha mnh.
2Ni(OH)2 xanh lc + Cl2 + 2NaOH 2Ni(OH)3en + 2NaCl
- Cc mui: a s cc mui tng ng tan trong nc v b thy phn. Trong dung dch, Fe2+ c mu xanh l cy nht, Co2+ mu hng, Ni2+ mu lc ti. Chng l nhng cht kh, khi i t Fe2+ n Ni2+ tnh kh gim dn: 4FeSO4 dd mu xanh ngc + O2 khng kh + 2H2O 4Fe(OH)SO4 mu vng t V vy dung dch Fe2+ lu trong khng kh b chuyn thnh Fe3+. Cc mui Co2+ v Ni2+ khng b bin i trong khng kh. Cc ion M2+ d to phc cht. phc cht bn hn mui. FeSO4 + 2KCN Fe(CN)2 trng + K2SO4 Nu d KCN: Fe(CN)2 + 4KCN K4[Fe(CN)6] tan Fe3+ tc dng vi K4[Fe(CN)6] s cho mt kt ta mu xanh thm (xanh Berlin): 4FeCl3 + 3 K4[Fe(CN)6] Fe4[Fe(CN)6]3xanh thm + 12KCl Kt qu ny c dung lm phm nhum
*Hp cht 3+: Khi i t Fe n Ni tnh kh ca M2+ gim dn nn tnh oxi ha ca M3+ tng dn. - Oxit M2O3 Fe2O3 (nu), Co2O3 (nu sm), Ni2O3 (en sm) l nhng cht rn khng tan trong nc Co2O3 v Ni2O3 l nhng cht oxi ha mnh. M2O3 + 6HCl 2MCl2 + Cl2 + 3H2O (M: Co, Ni) Cc hydroxit M(OH)3 to thnh khi cho mui M3+ tc dng vi dung dch kim. Chng l nhng cht oxi ha mnh trong axit. Khi i t Fe(OH)3 n Ni(OH)3 tnh oxi ha tng dn: Fe(OH)3 oxi ha c I- nhng khng oxi ha c Cl- v Br-; cn Co(OH)3 v Ni(OH)3 oxi ha c c ba. Nh th Co(OH)3 v Ni(OH)3 c tinha oxi ha rt mnh. Fe(OH)3 + 3HCl FeCl3 + 3 H2O Co(OH)3 + 6HCl FeCl3 + 3H2O
- Mui M3+ Mui Co3+ v Ni3+ Mui Fe3+ bn v thng to thnh mui kp c cng thc tng qut M[Fe(SO4)].12H2O (c gi l phn), trong M l cation +1. Ion Fe3+ thc t khng mu nhng trong dung dch c mu vng, l sn phm ca s thy phn. Mui ca Fe3+ tc dng vi dung dch SCN- to cht tan mu mu, phn ng rt nhy: FeCl3 + 3KSCN Fe(SCN)3tan, mu + 3KCl Phn ng ny dung nhn bit ion Fe3+., Cc ion M3+ d tao phc cht v phc cht bn hn mui. Khi cho Cl2 hay Br2 tc dng vi K4[Fe(CN)6] ta c K3[Fe(CN)6]: 2K4[Fe(CN)6] + Cl2 2 K3[Fe(CN)6] + 2KCl K3[Fe(CN)6] l thuc th ca Fe2+: 2 K3[Fe(CN)6] + 3FeCl2 K3[Fe(CN)6]2xanh thm (xanh turbin) + 6KCl
2. Cu, Ag, Au
2.1.Cu to nguyn t v l tnh *Cu hnh electron l ns1 (ging kim loi kim) nhng lp st ngoi c 18e (trong khi kim loi kim cng chu k ch c 8e) nn chng l nhng kim loi yu hn ki loi kim nhiu. - Ngoi kh nng nhng 1e ca lp ngoi cng, cc nguyn t phn nhm ng cn c th mt 1 hoc 2e lp (n-1). Do tuy nhm I nhng cc nguyn t ny c th to cc hp cht tng ng vi cc s oxi ha +1, +2 v +3. - Khi i t Cu n Au bn knh nguyn t tng rt chm nn tnh kim loi gim nhanh. *Trong t nhin Cu, Ag, Au c th tn ti trng thi t do nhng t. Chng c khi lng ring ln, dn in v dn nhit tt, d dt mng (vng c th dt thnh l mng 1m), d ko si (1g vng ko thnh si di 3400m), nhit nng chy v nhit si cao, d to hp kim.
2.2. HA TNH
Cu, Ag, Au l cc kim loi yu. i t Cu n Au tnh hot ng ha hc gim nhanh. *Tc dng vi phim kim - Trong khng kh, di tc dng ng thi ca oxi, hi nc v kh cacbonic, Cu b bin i v to lp cacbonat bazo (cn gi l tanh ng): 2Cu(r) +O2(k) +H2O(k) + CO2(k) Cu2(OH)CO3 xanh lc xm, c Ag, Au khng b bin i. - C 3 khng phn ng vi hydro, nito, cacbon ngay c nhit cao. *Tc dng vi axit Cu, Ag, Au ng sau hydro trong dy in ha nn ch tan trong cc axit c tnh oxi ha mnh (HNO3, H2SO4 c nng) hay trong nc cng toan (Au ch tan trong nc cng toan).`
2.3. HP CHT
Tuy nhm I nhng Cu, Ag, Au c th cho cc hp cht ng vi cc s oxi ha +1, +2, +3. Cc hp cht bn l hp cht Ag+, Cu2+, Au3+. *Hp cht Ag+ - Ag2O l bt mu nu t, hu nh khng tan trong nc nhng tan trong axit nn l oxit bazo. - AgOH l mt bazo khng bn, phn hy sau khi tao thnh: AgNO3 + NaOH NaNO3 + AgOHtrng 2AgOHkhng bn Ag2Oen + H2O - a s cc mui Ag+ kh tan trong nc, d b nh sang phn hy (nn c ng dng trong vic ch to phim v giy nh), d to phc cht vi NH3, CN-, S2O32- AgCltrng + 2NH3d [Ag(NH3)2]Cltan, dd khng mu
*Hp cht Cu2+ - CuO l bt mu en, khng tan trong nc nhng tan d trong axit. - Cu(OH)2 l kt ta xanh da tri, to thnh khi cho mui Cu2+ tc dng vi dung dch kim. Cu(OH)2 t bn, d mt nc khi un nng. Cu(OH)2xanh da tri CuOen + H2O N l mt hydro lng tnh, c hai tnh cht u yu, nhng tnh bazo tri hn Cu(OH)2 + 2HCllong CuCl2 + 2H2O Cu(OH)2 + 2NaOHc 50%, si Na2[Cu(OH)4]tan, dd tm - Cc mui Cu2+ u c v d to phc cht, CuSO4.5H2O c dung lm thuc tr su trong nng nghip. CuSO4 + 2NH3 + 2H2O Cu(OH)2 xanh + (NH4)SO4 Cu(OH)2 + 4NH3d [Cu(NH3)4](OH)2 tan, dd xanh tm
3. Zn, Cd, Hg
3.1. TNH CHT NGUYN T - Cu hnh electron ns2, c 2e lp ngoi cng v 18e lp (n-1) nn chng l nhng kim loi yu hn cc kim loi IIA cng chu k. 3.2. L TNH - Zn, Cd, Hg l nhng nguyn t itys ph bin hn so vi cc kim loi kim th. - nhit thng Hg l cht lng, Zn v Cd l cht rn. Chng c nhit nng chy v nhit si tng i thp, t bit l Hg co th bay hi nhit thng. Hi Hg rt c. Hg ha tan kim loi ngay nhit thng. Hp kim ca Hg c gi l hn hng. Hn hng c th dng rn, lng hoc st ty thuc vo thnh phn ca n.
3.3.HA TNH Cc nguyn t Zn, Cd, Hg l nhng kim loi yu hn cc kim loi kim th cng chu k. *Tc dng vi phim kim - Trong khng kh kh, nhit thng, Zn, Cd, Hg khng b bin i. - Khi un nng, Zn v Cd chy cho ngn la mu (Zn: xanh da tri, Cd:). Hg ch b oxi chm. - Vi lu hunh v cc halogen, Zn v Cd phn ng mnh lit khi un nng, Hg phn ng ngay nhit thng. *Tc dng vi axit Zn v Cd ng trc hydro trong dy in ha nn tc dng c vi axit long, Hg ng sau hydro nn ch tan trong HNO3 v H2SO4 c nng. * Tc dng vi kim Ch c Zn ha tan trong kim v c hydro lng tnh. Zn(OH)2 + 2NaOHdd Na2[Zn(OH)4]tan,dd khng mu
3.4. HP CHT * Oxit ZnO (trng), CdO (nu), HgO(tinh th: ti, dng bt mn c mu vng) l cc cht rn khng tan trong nc. CdO v HgO v oxit bazo. ZnO l oxit lng tnh. ZnO c s dng sn xusowntr trng. * Hydroxit Zn(OH)2 v Cd(OH)2 l kt ta keo trng, to thnh khi cho mui Zn2+, Cd2+ tc dng vi dung dch kim. Cd(OH)2 l hydroxit bazo. Zn(OH)2 l hydroxit lng tnh, c hai tnh cht u yu nhng tnh bazo mnh hn. Hg(OH)2 khng bn, va to thnh b phn hy to HgO mu vng. HgCl2 + 2NaOH HgOvng + 2NaCl + H2O
Cc mui M(II) a s cc mui u khng mu, cc nitrat v sulfat d tan. Mui ca thy ngn rt c. cc mui u to thnh phc cht: ZnCl2 + 2H2O Zn(OH)2 trng + 2NH4Cl
Hp cht Hg(I) Ngoi hp cht +2, thy ngn cn c hp cht +1. Trong phn t ca hp cht +1 c dy Hg-Hg- nn thng vit l Hg22+ V d: Hg2Cl2 , Hg2(NO3)2. Cc mui Hg(I) khng bn, lu b phn hy: Hg2Cl2 trng Hgen + HgCl2
4. Mn
4.1. HA TNH *Vi oxi: iu kin thng to lp oxit bo v, nhng dng bt th d dng b oxi ha.
*Vi phim kim: Mn + Cl2 MnCl2 *Vi nc nhit thng khng phn ng, nhit cao phn ng nhanh. *Tan c trong axit thng v axit oxi ha. B HNO3 c ngui th ng ha.
4.3.HP CHT Mn cho nhiu hp cht t +2 n +7. *Hp cht +2 - MnO l bt mu lc xm, khng tan trong nc nhng tan trong axit. - Hydroxit tng ng ca n l Mn(OH)2. Mn(OH)2 c kt ta mu trng hng, c tnh bazo yu, ngoi khng kh b oxi ha d dng thnh Mn(OH)4. Mn(OH)2trng hng + O2 + 2H2O Mn(OH)4nu a x cc mui Mn2+ d tan, dung dch m c c mu hng nht, dung dch long gn nh khng mu, bn trong khng kh.
*Hp cht +4 - Oxit MnO2 l bt mu en, thc t khng tan trong nc. hydroxit tng ng vi n l Mn(OH)4. - Mn(OH)4 c tnh lng tnh, c hai tnh cht u yu nhng bazo mnh hn. MnO2 v Mn(OH)4 c c tnh oxi ha ln tnh kh. Trong mi trng axit chng l nhng cht oxi ha mnh 2MnO2 + 4HCl MnCl2 + Cl2 + 2H2O (dng iu ch clo) Trong mi trng kim, khi gp cht oxi ha mnh, chng th hin tnh kh. 2MnO2 + 4KOH + O2 2K2MnO4 xanh lc + 2H2O
*Hp cht +6 Axit manganic H2MnO4 l cht khng bn, d phn hy. 3H2MnO4( dd xanh lc sm) MnO2en + 2HMnO4 dd xanh lc + 2H2O Mui ca n l manganat MnO42- bn hn axit. Axit manganic H2MnO4 v mui ca n l nhng cht oxi ha mnh, chng d b kh n Mn2+ (trong mi trng axit), MnO2 (trong mi trng kim hay trung tnh). Ngoi ra khi gp cht oxi ha mnh hn, chng th hin tnh kh: 2K2MnO4(dd xanh lc sm) + Cl2 2KMnO4 dd tm + 2KCl
*Hp cht +7 Mn2O7 l cht lng nht nh du, mu xanh l cy en, c to thnh khi cho permanganate tinh th tc dng vi H2SO4 c ngui. N l cht rt khng bn, thy phn ngay nhit thng. 2 Mn2O7 4MnO2 + 3O2 Mn2O7 l cht oxi ha rt mnh, cc cht hu c bc chy khi tip xc vi n. Mn2O7 d tan trong nc to axit permanganic: Mn2O7 + H2O 2HMnO4 Axit permanganic HMnO4 l axit mnh gn bng HCl v HNO3, n rt khng bn, phn hy khi nng ln hn 20%. 4HMnO4 4MnO2 + 3O2 + 2H2O Mui ca n l permanganate MnO4-, mu tm, bn hn axit. 2KMnO4 K2MnO4 + MnO2 + O2 (dng iu ch oxi trong PTN)
Cc permanganat MnO4- l cc cht oxi ha mnh, nhng trong mi trng khc nhau th hin mc oxi ha khc nhau: mnh nht trong mi trng axit, yu nht trong mi trng kim. - Trong mi trng axit, permanganate b kh n Mn2+ MnO4- + 5e + 8H+ Mn2+ + 4H2O 2KMnO4 + 5K2SO3 + 3H2SO4 2MnSO4 + 6K2SO4 + 3H2O - Trong mi trng trung tnh, axit yu hay kim yu, permanganate b kh n MnO2 MnO4- + 3e + 2H2O MnO2 + 4OH2KMnO4 + 3K2SO3 + H2O 2MnO2 + 3K2SO4 + 2KOH - Trong mi trng kim mnh, permanganate b kh n MnO42MnO4- + e MnO422KMnO4 + K2SO3 + 2KOH 2K2MnO4 + H2O
5.Crom L kim loi mu trng xm, kh ph bin trong thin nhin, c nhit nng chy v nhit si rt cao. Crom cng nht trong tt c cc kim loi. 5.1. CU TO NGUYN T Cu hnh: 3d54s1 3.2.HA TNH *Vi khng kh v nc: Cr bn vi nc v khng kh nhit thng. *Khi un nng trng thi bt, Cr d b oxi ha bi cc phi kim. 4Cr + 3O2 2CrO3 2Cr + 2Cl2 2CrCl3 *Vi axit: tan trong axit nhit thng, th ng trong H2SO4 c ngui v axit HNO3 c ngui.
5.4.HP CHT C nhiu hp cht tng ng vi cc s oxi ha khc nhau, nhng c trng v bn nht l hp cht +3, +6. *Hp cht +6 - Oxit CrO3 l mt oxit axit, d tan trong nc, khng bn, trn 2000C b phn hy: 4CrO3 2Cr2O3 + 3O2 - Hydroxit H2CrO4 (axit cromic) l mt diaxit mnh trung bnh, ch tn ti trong dung dch. Mui ca H2CrO4 l cromat CrO42- bn hn axit. a s cc cromat kh tan trong nc, tr cc cromat kim loi kim, Mg+2, Ca+2. Ion CrO42- c mu vng ti. Ngoi H2CrO4 ra, crom cn c mt hydroxit na l axit bicromic.
l mt axit mnh, ch tn ti trong dung dch. Mui ca n l bicromat Cr2O72- bn hn axit. Cc bicromat tan nhiu hn cromat. Ion Cr2O72- mu da cam. Trong dung dch ca mui cromat hay bicromat lun c cn bng: Cr2O72- ( da cam) + H2O 2H+ + 2CrO42- (vng ti) Do khi them axit vo dung dch mui cromat (mu vng ti) th cromat chuyn thanh bicromat (mu da cam) v ngc li, khi them kim vo dung dich bicromat th bicromat chuyn thnh cromat: 2K2CrO4(dd vng) + H2SO4 K2Cr2O7(dd cam) + H2O + K2SO4 K2Cr2O7(dd cam) + 2KOH 22K2CrO4(dd vng) + H2O
Trong mi trng axit, cc cromat v bicromat l nhng cht oxi ha mnh, chng d b kh thnh Cr3+: Cr6+ Cr3+ K2Cr2O7(dd cam) + 3SO2 + H2SO4 Cr2(SO4)3(dd lc xm) + K2SO4 + H2O
Dung dch K2Cr2O7 bo ha trong H2SO4 c trng c gi l sulfocromic c tnh oxi ha rt mnh, c dng ra sch chai l, bnh thy tinh trong PTN.
*Hp cht +3 - Cr2O3 l mt cht bt mu xanh l cy sm, rt kh nng chy, khng tan trong nc, khng tan trong axit, bazo nhit thng. Hydroxit tng ng vi n l Cr(OH)3 l kt ta xanh xm, lng tnh, to thnh khi cho mui Cr3+ tc dng vi dung dch kim long. CrCl3 + 3NaOH(long) Cr(OH)3 xanh xm + 3NaCl Cr(OH)3 xanh xm + 3HCl CrCl3 + 3H2O
- Trong mi trng kim chng l cc cht kh: Cr3+ Cr6+ 2Na[Cr(OH)6](dd xanh lc) + 3Br2 + 4NaOH 2Na2CrO4(dd vng ti) + 6NaBr + 8H2O