D n VIE 61/94 H tr Xc tin Thng mi v Pht trin Xut khu ti Vit Nam Chin lc Xut khu - Hng dn Tip

th Xut khu.

BO CO

Ngnh rau qu

Ngi thc hin: Nguyn Th Tuyt Mai Mai Th Cng

Bo co thc hin theo yu cu ca D n H tr Xc tin Thng mi v Pht trin xut khu thuc Cc Xc tin Thng mi (B Thng mi)

28-12-2006

NI DUNG
1. GII THIU...........................................................................................................................2 1.1. C s....................................................................................................................................2 1.2. Tip cn................................................................................................................................3 2. TM NHN V CHUI GI TR TNG LAI CA NGNH........................................5 2.1. Tm nhn..............................................................................................................................5 2.2. Chui gi tr tng lai ca ngnh........................................................................................5 3. NH GI THC TRNG NGNH..................................................................................9 3.1. Hot ng xut khu v nng lc canh tranh......................................................................9 3.2. Chui gi tr hin ti ca ngnh.........................................................................................13 3.3. Hot ng ca ngnh da vo nhng nhn t quyt nh thnh cng.............................22 3.4. Chnh sch ca nh nc v chin lc h tr ngnh......................................................24 3.5. Mng li h tr ca ngnh..............................................................................................27 4. PHN TCH SWOT (IM MNH, YU, C HI, THCH THC)..........................29 5. PHNG HNG..............................................................................................................30 6. NH GI TRIN VNG ................................................................................................37 7. HUY NG NGUN LC................................................................................................37 PH LC..................................................................................................................................42 TI LIU THAM KHO........................................................................................................45

Chin lc xut khu rau qu Vit Nam

(D tho ln 3)
1. GII THIU
1.1. C s Rau qu c vai tr quan trng trong ba n hng ngy ca ngi Vit Nam. Bn cnh , ngnh rau

qu cn ng gp ng k vo qu trnh pht trin nng thn v gii quyt cng n vic lm cho ngi lao ng. Nhu cu ngy cng tng v rau qu th trng trong nc v nc ngoi mang n nhng iu kin thun li pht trin ngnh ny Vit Nam. Nhng c hi v th trng ny cng ng ngha vi vic ngnh rau qu cn phi c nhng bc pht trin ph hp p ng c nhu cu. Theo B Nng nghip v Pht trin nng thn (NN & PTNT), rau qu ca Vit Nam hin nay vn ch yu phc v th trng trong nc v thng ch l mt hng rau qu ti. Ch c mt lng nh (10-15%) cung ng cho cc nh my ch bin v xut khu, trong t l xut khu t 3-5% tng lng sn xut. Kim ngch xut khu rau qu ti ca Vit Nam cng mc rt khim tn, chim 2,5% kim ngch xut khu ca ngnh. Trc nm 1991, th trng xut khu ch yu ca Vit Nam l Lin bang X Vit v cc nc x hi ch ngha khc. Trong thi gian gn y, mc d rau qu ti ca Vit Nam xut khu ti gn 60 nc trn th gii, nhng chu vn l th trng xut khu chnh vi mt s th trng quan trng nh Trung Quc, Hng Kng, i Loan v Hn Quc. Mt s th trng c nhu cu ln v rau qu nhng Vit Nam vn cha tm ra phng thc thch hp tip cn, c bit l Nht Bn v Hoa K c nhu cu ln v rau qu ti. Bn cnh , mt s loi rau qu chn lc cng c tim nng ln v c th xut khu sang Chu u v Trung ng. xut khu thnh cng mt hng rau qu ca Vit Nam sang cc th trng tim nng ny, ngnh cn phi vt qua c nhng tr ngi v nguyn liu th, cc tiu chun v sinh, cng ngh sau thu hoch Theo K hoch c Chnh ph ph duyt, n nm 2010 ngnh Rau v Hoa qu s phn u t c din tch canh tc l 1,3 triu hecta, khi lng sn xut l 20 triu tn v kim ngch xut khu l 1 t la M, trong tng kim ngch xut khu rau qu s chim khong 900 triu la M. Mc d ngnh rau qu t c mt s thnh tu trong nhng nm qua, nhng ngnh thc s vn cha to dng c bc tin vt bc trong tin trnh pht trin. Ngnh cn gp nhiu kh khn v thch thc lin quan n nhng vn trc v sau thu hoch, c bit l xut khu mt hng rau qu. Vic xy dng mt chin lc xut khu ngnh c tnh kh thi cao c ngha rt quan trng trong vic gip cho ngnh c th t c nhng mc tiu xut khu ra, ng gp vo qu trnh pht trin nng thn, to cng n vic lm v nng cao i sng ca ngi dn. 1.2. Tip cn T chc thng mi th gii (ITC)1 gii thiu phng php xy dng chin lc tip th xut khu gm 13 bc2. Cc bc ny c p dng trong qu trnh vit Chin lc xut khu cho ngnh Rau qu3. Khun kh phn tch Quy trnh c bn chnh l m bo vai tr dn dt ca ca khu vc t nhn v s h tr t khu vc nh nc theo nhng hnh thc sau:
1

D n H tr Xc tin Thng mi v Pht trin xut khu do ITC v Vietrade ng thc hin theo phng thc quc t iu hnh trong giai on u v c chuyn giao sang phng thc quc gia iu hnh (Vietrade thc hin) vo cui thng 9/2006. ITC vn gi vai tr l i tc k thut ca d n 2 Xem v Xy dng Chin lc xut khu, Chin lc cp ngnh: Hng dn cc nh xy dng chin lc. 3 C mt hot ng tng t do Th trng Thng mi ng u ang c trin khai thc hin. Vo cng thi im ny, B NN & PTNT ang xy dng Chin lc xut khu cho mt hng Tri cy v Hoa ct cung. Nhm xy dng chin lc xut nn cng hp tc vi hai nhm ny. Vic phi hp hot ng cn c thc hin mt cch nghim tc trong qu trnh thc hin chin lc ny v/hoc vi cc chin lc xut khu cp ngnh khc

 Cc vn v nng lc ni ti ca ngnh (Border-in gear): Pha cung ng sn phm cn p ng ti a c hi t th trng quc t bng cch (i) nng cao hn na nng lc hin c; (ii) thc y nhng kh nng mi; (iii) cng c k nng, nng lc k thut v khuyn khch cc hot ng kinh doanh. Cc vn v mi trng hot ng ca ngnh (Border gear): Cn phn tch mi trng hot ng ca ngnh i vi (i) nhng vn v h tng cn tr hot ng kinh doanh nh cng ngh sau thu hoch, giao thng vn ti, ng gi, lm sch; (ii) nhng yu t v thun li ho thng mi nh cc quy nh v cc th tc hnh chnh v (iii) nhng chi ph cho hot ng kinh doanh nh truy cp internet, ng k cng ty, ph cu cng, ph kim nh Cc vn v mi trng bn ngoi (Border-Out gear): Nhng yu t lin quan n xm nhp ca ngnh vo th trng quc t c phn tch theo ba kha cnh (i) nhng vn v tip cn th trng ca sn phm xut khu nh cc hng ro thu quan v phi thu quan; (ii) cc dch v h tr trn th trng nh thng tin v th trng quc t, cc mi lin h trn th trng quc t, thu ht u t nc ngoi; v (iii) xy dng hnh nh ca ngnh v t chc cc chng trnh qung co bn hng thng qua tham gia cc hi tr thng mi quc t v t chc cc phi on thng mi.

Cc vn v ng gp ca ngnh cho x hi (Development gear): Nhng ng gp ng ghi nhn ca ngnh cho x hi nh gim ngho, pht trin nng thng, bo v mi trng

Phm vi ca chin lc Chin lc ny cp n c sn phm rau qu ti v sn phm ch bin, tuy nhin, trng tm vn tp trung vo rau qu ti4. Rau v qu sau khi ch bin c xc nh thuc cc cc hng mc 6, 7, 8 ca h thng HS. Chin lc s ch yu phn tch tnh hnh ca ngnh trong vng mi nm tr li y, c bit trong giai on t 2000-2005 v xut nhng bin php cho 3-5 nm ti. Ngun thng tin Nhm mc ch xy dng Chin lc xut khu cho ngnh Rau qu, c ngun thng tin th cp v thng tin cp hai u c s dng, c th:

Ngun cp hai l ngun t nhng bo co ca B NN & PTNT, B Thng mi, UNCTAD/ITC, v CBI. Ngun th cp l t cc bn tham gia nh doanh nghip, B NN & PTNT, B Thng mi v cc n v h tr thng qua cc cuc hi tho, phng vn, tho lun nhm v nghin cu thc a.

Ngnh rau qu ti v rau qu ch bin c mt s nn tng v sn xut tng ng nhng v c bn vn l khc bit v lnh vc ch bin cn phi c t v tr l mt ngnh nng nghip ch bin ring bit. Mt iu th v l chnh ph Vit Nam khi xng mt s chng trnh (do BThng mi v B NN & PTNT thc hin) nhm y mnh hot ng xut khu sn phm rau qu ti. Nhng chng trnh ny c nhng chuyn gia xy dng chin lc xem xt kh k lng nhm khai thc c ti u cc kt qu nghin cu ca chin lc.

2. TM NHN V CHUI GI TR TNG LAI CA NGNH

2.1. Tm nhn V lu di, ngnh rau qu ca Vit Nam t mc tiu phn u tng 40% t l xut khu trong 10 nmc tiu. Ngnh s huy ng nng lc t cc thnh vin v t chc thc hin bi bn v thng nht, tn dng ti a cc c hi xut khu, gp phn gii quyt cng n vic lm, pht trin khu vc v nng thn v ng gp vo cng cuc xy dng t nc. 2.2. Chui gi tr tng lai ca ngnh. Danh sch cc nh xut khu sn phm rau qu tim nng c xy dng da trn nhng tiu ch khc nhau v trin vng. Tiu ch u tin ch yu da trn (i) nng lc ni a, v (ii) hot ng xut khu hin ti v trc sang cc nc lng ging trong khi nhng hot ng gn y li ch yu da vo nhng u tin/th hiu ca th trng quc t. Bng 2.1 cp n cch tip cn gn y. Tuy nhin, hai cch tip cn i vi sn phm tri cy c cp di y u c s trng lp. Ph lc 1 cung cp chi tit hn v nhng loi tri cy v rau xut khu. Bng 2.1. Loi tri cy v rau tim nng cho xut khu.
Tri cy: Xoi, da, thanh long, hng vng, l tu; qu ch l, chanh leo (chanh dy); qu me; mng ct Rau: Mng ty, u, u ty (Fine bean); Runer bean; u H Lan; ng bao t; mp; c rt bao t, t, gng, nm, qu, ti, khoai s

Ngun: Nhm t vn (2006)

Chui gi tr tng lai ca ngnh rau qu ch bin v rau qu ti c th hin trong hnh minh ho 2.1. Hnh 2.1. c im chnh ca Chui gi tr tng lai ca ngnh c t chc nh sau:

Ngi trng rau qu c t chc cht ch hn: Ngi nng dn c khuyn khch thnh lp cc hp tc x hoc thnh lp cc nhm, v hnh thnh vng nguyn liu.

Tham gia nhiu hn vo cc hp tc x chuyn v xut khu v cc hot ng h tr xut khu.

Lin kt cht ch gia cc nh xut khu/ch bin, ngi trng rau qu v cc t chc h tr thng mi t khu sn xut n tip th sn phm.

Pht trin hn na mng li cung cp u vo nh ht ging, thuc tr su, o to v cng ngh x l sau thu hoch. iu ny i hi c s tham gia su hn na ca cc c quan nghin cu v pht trin (R & D Institutions).

Cc hot ng qun l v c s h tng trong nc v quc t cn c ci thin mang li hiu qu hn.

M rng th trng cho sn phm rau qu ti sang EU, Hoa K, Nht Bn trong th trng H Lan v Tiu vng quc rp thng nht s l trm trung chuyn sang cc ncTrung ng v EU.

Hnh 2.1 Chui gi tr tng lai ca ngnh

Cung cp ging/phn bn/thuc tr su Cung cp ng.liu ng gi

i l phn phi

Th trng bn bun trung tm

Th trng bn bun khu vc

ng li hng Cung cp in, nc

Hng vn ti quc t

Cc nh nhp khu/bn bun

Cc nh bn l nh

UAE
Ngi thu mua, ng gi, vn chuyn

Ca hng ln v siu th

Khch sn v ni cung cp thc phm

Cc t chc

Ngi trng

Nh xut khu/ch bin

H Lan
Hng vn ti quc t
i l phn phi

ng gi trc

Bn l/siu th

Cc nh nhp

Cung cp my mc

Cung cp cng ngh, b quyt k thut

Ngn hng v cung cp vn

u gi

Nh XK/phn phi

Eu v cc nc khc
Ngi trng Hp tc x ca ngi trng Nh xut khu/ch bin i l phn phi Cc nh nhp khu

Cc nh phn phi

Bn l/siu th

T.Quc v cc nc Chu khc

Hng vn ti quc t
i l phn phi Cc nh nhp khu Bn bun

Bn l

Ngi thu mua, ng gi/vn chuyn

Hoa K v Nht bn (rau qu ti) i l phn phi Cc nh nhp khu Ngi bn bun/phn phi

Bn l/siu th

Lu : Cc mu trng l nhng yu t hin c trong chui gi tr hin ti. Cn m l nhng yu t xut nn c trong chui gi tr tng lai

Ngun: Nhm t vn (2006)

3. NH GI THC TRNG NGNH

3.1. Hot ng xut khu v nng lc canh tranh. Th trng ni a l ni tiu th chnh ca rau qu. Xut khu ca ngnh chim phn nh trong tng lung sn xut cng nh kh nng sn xut. Xut khu ca ngnh cn r sot mt s yu t (i) kim ngch xut khu; (ii) so snh vi tng lng xut khu ca Vit Nam; (iii) cc hng mc xut khu ch yu; (iv) th trng xut khu chnh; v (v) nhng cng ty ch cht. So snh cc i th cnh tranh chnh c th hin Phn 3.3. Xut khu ca ngnh rau qu. D liu thng k cho thy xut khu ca ngnh rau qu c nhiu bin i trong mi nm gn y5. Tr s liu thng k th hin trong nm 2001 (c s gia tng t bin), tnh hnh xut khu ca ngnh rau qu th hin mt s gia tng kh u (Hnh 3.1). Hnh 3.1. Kim ngch xut khu ca ngnh rau qu 1996-2005
330

n v: triu USD

350 300 250 200

213.6

219.7 179 151.5

235.5

150 105 100 61 50 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 68.2 53

Ngun: Tng cc Thng k (2006)

So snh xut khu ca Vit Nam Sn phm nng v lm nghip chim di 20% tng xut khu ca Vit Nam. T l xut khu ca sn phm rau qu trong sn phm nng v lm nghip gim i trong nhng nm gn y. Xut khu rau
5

Cc chuyn gia cho rng s liu ca nm 2001 cn phi xem xt thn trng do cc s liu thng k khng phn nh y tnh hnh xut khu trn thc t. Cn a VAT vo gii thch r rng hn.

qu chim di 1% trong tng xut khu t Vit Nam. y l mt t l rt nh. Hnh 3.2. T l xut khu sn phm rau qu trong tng xut khu ca Vit Nam.

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2001 2002
Xut k hu khc Kim ngch xut k hu rau qu Tng kim ngch xut khu ca cc sn phm nng v lm nghi p 330 2,569 219.7 2,800 151.5 3,246 170 4,520 235.5 5,000 12,461 13,910 16,654 21,151 27,230

2003

2004

2005

Ngun: Tnh ton ca Nhm chuyn gia da trn d liu t Tng cc Thng k (2006)

Nhng sn phm xut khu chnh ca ngnh rau qu Xut khu rau qu ti ang c xu hng gim -i trong khi sn phm ch bn li gia tng. Rau qu ti chim 2,5% xut khu ca ngnh. Thanh long l loi xut khu chnh trong sn phm rau qu ti. Cc loi xut khu ch yu ca rau qu ti gm c: Sn phm tri cy ti: Thanh long, da hu, vi, nhn, xoi, mng ct, chm chm v chui. Sn phm rau ti: hnh, ti, c chua, bp ci, da leo, khoai s, u di

Cc loi xut khu dng thnh phm v bn thnh phm ch yu gm c: Sy kh: da, nm, mng tre, vi, nhn, mt, chui, khoai s ngm/ trong nc mui: da leo, nm, ng bao t Ngm trong nc ngt: da, vi, nhn, xoi Nc qu: da, xoi, i, vi, b , c chua Sn phm ng lnh: Rau chn vt, da, chm chm, vi v da hu

10

Th trng xut khu chnh Trc nm 1991, 98% xut khu ca ngnh l sang Lin Bang X Vit. Trong thi k t 2001-2005, th trng chnh ca ngnh l cc nc Chu . Th trng Trung Quc chim t l ln nht trong xut khu ca Vit Nam. Th trng xut khu sn phm rau qu ca Vit Nam vn ang tip tc m rng vi gn 60 nc trn th gii. Nhng th trng hng u l Trung Quc, Nht Bn, Nga, Hoa K, i Loan v cc nc EU. Tuy nhin, t l xut khu sang Trung Quc v cc nc Chu ang c xu hng gim i, Hoa K v EU ngy cng tr thnh nhng th trng c vai tr quan trng (Hnh 3.3) Hnh 3.3: Th trng xut khu rau qu thi k 2000-2005

Ngun: Tnh ton ca nhm t vn theo d liu t Tng cc Thng k (2006)

Xut khu rau qu sang cc nc Nht Bn, Hoa K v EU ang ra tng hng nm (Xem Hnh 3.4) Cc cng ty ch cht Cc cng ty xut khu sn phm ch bin. Cc cng ty chuyn v sn phm ch bin gm c cc doanh nghip quc doanh (SOEs), cc cng ty t nhn v cc doanh nghip c vn u t nc ngoi (FIEs). n cui nm 2005, c 25 cng ty nh nc, 127 cng ty t nhn v 7 cng ty c vn u t nc ngoi theo hnh thc lin doanh v 10.000 h gia nh kinh doanh sn phm ch bin. Qu trnh c phn ho chuyn i cc doanh nghip quc doanh thnh cc cng ty c phn. Cng ty c vai tr quan trng l Tng cng ty rau qu nng sn Vit Nam (Vegetexco Vietnam). Cng ty ny c 12 nh my trn ton quc chim 34% tng lng sn xut ca c nc, bao gm Cng ty xut khu thc phm ng Giao (Doveco) - mt cng ty ch bin sn phm da hng u Ninh

11

Bnh. Cc cng ty khc l Vegetigi, Antesco, cng ty thc phm nng sn Lt, cng ty ch bin thc phm xut khu An Giang, Bo Thanh, Treximco, Cng ty thc phm Sannam, Cng ty thc phm Bc Giang. Cc nh xut khu sn phm rau qu ti Phn ln cc cng ty xut khu sn phm rau qu ti l cc cng ty va v nh. Cc cng ty hng u l Vegetexco I, Vegetexco thnh ph H Ch Minh, cng ty Hong Hu, cng ty Fruit and Green, cng ty thc phm nng sn Lt, cng ty VietFruit, Vegetigi v Antesco. Danh sch v cc cng ty hot ng c hiu qu c cp nht trn trang web http://www.vinafruit.com Hnh 3.4. Th trng xut khu ca sn phm rau qu giai on 2000-2005

25
22.1 21.5

20

19.2 16.7

15

14.5 11 9.2

14.7 13

14.9

Hoa K EU Nht

10

8.1

5
2.2 1.2 2

5.9

0 2000 2001 2002 2003 2004

Ngun: Tnh ton ca Nhm t vn trn c s d liu t Tng Cc Thng k

Nng lc cnh tranh Cc nc lng ging nh Thi Lan, Trung Quc, Ma-lai-xi-a to dng c tn tui cho mt s sn phm rau qu th trng EU. Chng hn Ma-lai-xi-a vo nm 2004 chim n 46% lng nhp khu ca EU i vi nhng loi tri cy c a chung. Thi Lan c th phn ln cho cc loi u (4%), qu me (7%), ng ngt (67%), mng ty (8%), t (2%). Trung Quc cng ni ting vi sn phm l (4%), hnh (24%), nm trup (85%), v nm (16%) (xem chi tit trong ph lc 2) Ngoi tr Thanh Long xut khu cn cc sn phm rau qu xut khu khc t Vit Nam ch chim t l nh trn th trng quc t. V d, rt kh c th tm thy Vit Nam trong s nhng nc xut khu

12

hng u sang th trng EU (Ph phc 2). Tng kim ngch xut khu sn phm rau qu ca Vit Nam sang cc nc thnh vin EU c th hin trong Bng 3.1. Kim ngch xut khu ca Vit Nam qu nh b so vi tng lng nhp khu ca cc nc EU. Bng 3.1: Tng kim ngch xut khu rau qu ca Vit Nam sang cc nc thnh vin chn lc ca EU
STT Nc Kim ngch nhp khu tri cy (triu Euro) 3.600 2.500 1.800 1.900 675 335 Kim ngch nhp khu rau (Triu Euro) 2.600 1.900 787 459 161 464 Tng kim ngch xut khu rau qu ca Vit Nam (triu la M) 4,9 1,1 5,9 0,89 0,36 3,2

1. 2. 3. 4. 5. 6.

c Anh H Lan B Ty Ban Nha Italia

Lu :Cc s liu ca EU l s liu nm 2000 trong khi cc s liu ca Vit Nam l ca nm 2004 Ngun: EBI trch dn t Eurpstat (2003)

3.2. Chui gi tr hin ti ca ngnh Phn ny trnh by v chui gi tr hin ti ca ngnh rau qu Vit Nam. Hnh 3.1 m t ngn gn v chui gi tr hin ti ca ngnh. Mt s cng ty ch cht trong chui gi tr (ch yu tp trung vo nhng i tng mang tm quc gia), vai tr, c im v nhng lin kt trong chui c din gii c th di y: Ngi trng rau qu Hot ng trng rau qu Vit Nam ch yu do cc nh sn xut quy m kh nh thc hin. H l nhng ngi va trng trt va l ngi cung ng ch yu cho th trng. Khi lng xut khu ch chim phn trm rt nh trong tng sn lng. Quy m sn xut nh vi din tch t 0,5 n 02 hecta trn mt h gia nh (trng cy n qu). Hot ng canh tc ch yu l cy Thanh Long (tnh Bnh Thun, tnh Tin Giang v Long An), da (Ninh Bnh, Bc Giang, Kin Giang v Tin Giang), nhn ( cc tnh Tin Giang, Bn Tre v Hng Yn), vi (tnh Bc Giang), bi (Vnh Long, Tin Giang) Gn y, nh chnh sch khuyn khch pht trin trang tri, ngy cng c nhiu vng trng rau qu vi din tch ln hn khu vc trung du min ni pha Bc, vng cao Ty Bc v Chu th Sng Mkng.

13

Chng hn, c mt s khu vc trng da c din tch t 2.000 n 5.000 hcta c thit lp cc tnh Ninh Bnh, Tin Giang, Kin Giang, Bnh Phc v ngoi Thnh ph H Ch Minh. Cc nh u t ch yu l cc n v nh nc. i vi sn phm rau, rau thng c trng trong vn c mi che hoc trong nhng khu vc canh tc tp trung vi din tch nh hn t vi trm mt vung n 01 hcta trn mt h gia nh. Trong chin dch v pht trin kinh t trang tri, nhng ngi trng rau qu c lp c khuyn khch tham gia vo cc cu lc b canh tc, hp tc x, hi v hip hi. Tuy nhin, s lng tham gia vo nhng t chc ny vn cha nhiu. C hai khu vc ln trng rau Vit Nam, trong , vng Chu Th Sng Hng chim 26% v Chu Th Sng Cu Long chim 25%. Cc loi rau vng chu th sng Ca Long bao gm nm rm, nm kh, rau dn, hng qu, cc loi h u, ci Bruxel, ci bp, sp l, cc loi rau ly l khc nh cn ty, su su, cc loi l thm dng lm gia v, mo g, rau mi, ci xong, th l, bu b, mp ng, l m tc. Loi rau ch yu c trng vng chu th sng Hng l da leo, da chut bao t (gherkin), c chua, mng tre, nm, su su, su ho, mp, nm hu, c rt, khoai ty, bm bm, ng bao t, c trng nh, bu b, bp ci Vng cao pha Ty vi tng din tch 44,000 hc ta chuyn sn xut v cung cp rau c cht lng cao cho Thnh ph H Ch Minh v cho cc nh xut khu i vi cc sn phm nh rau chn vt, ci bp cc loi, rau dip, khoai ty, nm, c chua, hnh, sp l, atis, khoai s, nm cc. Sn xut manh mn v nh l ang gy ra nhng hn ch i vi yu cu nht qun trong cht lng sn phm cng nh kh khn trong thanh ton. C mt s yu t lin quan n ngi trng rau qu hin nay nh sau:
Mc d nhn thc ca ngi nng dn v cht lng v an ton thc phm trong sn xut sn

phm rau, chng hn nh vi rau chn vt tng ln, song nhn chung vn thiu s hiu bit v nhng k thut canh tc hin i v dn n sn xut nng sut thp, sn lng thp, chi ph cao, v gp phi nhng vn tim n v su bnh trong sn xut rau qu.
Nhng k thut sau thu hoch cha m dn ti vic sn phm b dp nt, b thm v thi hn s

dng ngn.
Cha c trang thit b gi lnh chuyn dng m bo duy tr mi trng cho ni ct gi v thit

b lc CO2 v Etylen.
C rt t hp ng di hn gia ngi trng rau qu v nhng ngi thu mua/xut khu/ch bin

v cng c rt t nhng cam kt t pha ngi trng v thc hin cc tho thun cung ng sn phm. Vic k kt trc tip gia ngi trng v nh ch bin ch dng li mt s nhng cam kt nh nh cung cp phn nh sn phm da, da leo, c chua ti v rau c cht lng cho cc nh xut khu ch bin. Theo bo co ca IFPRI vo nm 2001, c 16% h gia nh canh tc c kim nh k kt tho thun vi ngi mua, nguyn liu th l da v c chua chim

14

n 80% tng s. Nhng phn tch trn gi m ra nhng thay i cn phi c tin hnh trong thi gian ti nh hp l ho c s sn xut thng qua khuyn khch thc hin canh tc trn nhng khu vc canh tc hay nhng khu vn rng ln hn; t chc cho nhng ngi trng rau qu tham gia vo cc hp tc x c th pht trin thnh nhng hp tc x xut khu. iu ny c th lm cho sn lng sn xut tng ln, m bo tnh nht qun v cht lng sn phm v gp phn vo cng cuc pht trin khu vc/nng thn. Ngi thu mua/Trung gian Chui phn phi ca ngnh rau qu c qu nhiu cc nh trung gian tham gia, h l nhng ngi ng vai tr quan trng trong vic thu mua rau qu t ngi trng trt, ri cho ng gi v a ra th trng bn cho cc nh xut khu/nh ch bin. c bit l rau v qu ti c nhng trung gian t nhn mua trc tip t ngi trng, h kim li bng cch bn li cho cc nh trung gian t nhn khc hoc bn cho cc nh ch bin/xut khu v cc ca hng rau qu ti.

Ngun: T Higginson (2006)

Vic ny khng nhng lm tng gi thnh m cn gy ra qu nhiu nhng gin on trong chui gi lnh sn phm, c qu nhiu nhng hot ng trong chui mua i bn li lm gim gi tr v cht lng sn phm cui cng. Phng thc ny c th chp nhn c trong ch bin sn phm, vic x l qu mc, nhng gin on trong chui gi dn n gim cht lng sn phm, lm cho nhng sn phm ny khng th mang i xut khu, c bit l xut khu rau qu ti. Vic x l sn phm qu mc trong hot ng mua bn ca cc nh trung gian gy ra s khng ng nht v cht lng v nhng khim khuyt ca sn phm thng khng c biu hin r rng ngay m ch bc l khi sn phm n cng nhn hng. Ni tm li, di y l mt s vn chnh ca nhng ngi thu mua hin nay v n lc cn phi t chc li nhng i tng ny theo mt cch thc hiu qu v h thng hn.
Nhng k thut sau thu hoch cha m dn ti vic sn phm b dp nt, b thm v thi hn s

dng ngn.
Cha c khu lm mt cho sn phm t cnh ng ti ni ng gi dn ti cht lng b gim

gi tr.
Cha c xng ng gi c gi lnh chuyn dng cho sn phm xut khu vi vic lm mt

sn phm trc , lm mt bng chn khng/nc v h thng kho lnh.

15

 Cha c trang thit b gi lnh chuyn dng m bo duy tr mi trng cho ni ct gi v thit

b lc CO2 v Etylen. Nh xut khu/ch bin Trc kia, ngnh tp trung pht trin khu cung ng nguyn liu th cho nhiu nh my ng lnh v ch bin hoa qu. Nhiu nh my c trang b my mc, thit b hin i v tt c c chng nhn v tiu chun qun l cht lng (ISO 9001 v HACCAP). Vic qun l nhng nh my ny c duy tr tt thng qua cc Tiu chun Cht lng do cc nc nhp khu ra c bit i vi sn phm nhim ho cht vt mc d lng cho php (MRLs) and Quy trnh Sn xut Nng nghip tt (GAP). C nhiu doanh nghip nh sn xut sn phm rau qu di dng s ch v thnh phm bng cc hnh thc sy kh, chin, ng lnh. Theo bo co thng k ca 35 tnh, c 25 doanh nghip quc doanh, 7 cng ty lin doanh, 129 doanh nghip t nhn v trn 10.000 h ang hot ng trong lnh vc ch bin. Tuy nhin, nhiu nh my ch bin rau qu ca Vit Nam vn cha s dng c ht cng sut ng k do thiu nguyn liu th. Theo bo co t Ban ch o K hoch Pht trin sn xut ca B NN & PTNT, cc nh my ch bin rau qu ca Vit Nam ch t c t 20-25% so vi cng sut ng k, mc cao nht c th t c l khong 40-50% (nh my Doveco, nh my Kiveco, nh my Dona New Tower). c bit, c nh my sn xut vi cng sut di 10% nh nh my Vegetexco Hi phng v Bc Giang. Mt vn ln m cc nh my ch bin ang gp phi l lm th no c th tip cn c ngun cung ng nguyn liu th n nh v bn vng. iu ny c bit quan trng i vi nhng nh my t thnh ph, xa cc vng sn xut v ch da vo nguyn liu th t cc ngun nh ngun trc tip t ngi trng, t cc i l/trung gian, hoc l t c s bn bun.

Ngun: hoanghau.com.Vit Nam (2006)

Thc t ny l do mt s hiu lm chung rng nhit l mt yu t chi phi trong qu trnh lu gi, gi nh l sn phm c xp vo cng-ten-n c nhit l 5 oC. Tri cy s tip tc h hp v sinh nhit, nhit ny phi c loi b i duy tr nhit mc hp l cho vic lu gi. Mt cng-tenn c thit k duy tr nhit cho cc loi tri cy khng sinh nhit trong qu trnh h hp, do , vic cc loi tri cy sinh nhit c xp vo cc cng-ten-n trn thc t s lm cho nhit tng ln cho d nhit xung quanh vn c t mc thp. Hn th, tt c tri cy u cn c s kim sot v m, lc tylen v xy vic lu gi t hiu qu tt nht. Trang thit b ny kt hp vi quy trnh lm mt trc c coi l iu kin tin quyt ca xut khu rau qu thnh cng.

16

Vn v ngun nguyn liu t nhng c s sn xut nh l v c vic t chc cc c s chuyn dng ng gi/xut khu sn phm ti c th gii quyt c thng qua vic khuyn khch nhng ngi trng rau qu thnh lp nhng hp tc x ca mnh, nhng hp tc x ny c th pht trin thnh nhng c s chuyn xut khu. Hp tc x c th cung cp nguyn liu trng rau qu, phn bn v cc ho cht vi gi thnh thp do sc mua ln, chia s my mc thit b, v cung cp nhng h tr k thut nu cn. Nhng ngi trng trt n l, vi t cch l cc thnh vin, cng s c li ch t cc hot ng ca hp tc x v thu c li nhun. Cc kho hng ca hp tc x c th cung cp trang thit b cho cng on trc khi lm mt, ng gi, gi lnh sn phm v tin hnh xut khu sn phm vi mt thng hiu ring. Cc nh cung cp ging cy, phn bn, thuc tr su v ng gi. Nhng yu t cn thit nh phn bn, ging cy, ng gi v gieo trng c nhiu v sn c trn th trng ni a. Hu nh tt c nhng nguyn liu ny u c nhp khu v c th c mua bn t do trn th trng trong nc. i khi, cn thit phi s dng cc ngun nhp khu khc phc vic thiu ht nguyn liu ng gi. iu ny tng xy ra mt s nh my sn xut bao b v lm cho chi ph sn xut tng ln. Rau qu ti xut khu sang Trung Quc (bun bn qua bin gii) ch yu c ng gi bng nguyn liu trong nc nh gi tre, l chui, rms khng th trnh khi thit hi. Ging cy trng rt sn c Vit Nam t nhiu ngun v cht lng cng rt khc nhau. Tuy nhin, Vit Nam vn ang phi c gng cho cc v thu hoch rau qu c sn lng cao hn v cht lng tt. iu ny cn phi c s ci thin hn na trong thi gian ti nhm nng cao hiu qu ca sn xut sn phm rau qu. Ngnh cng cha c c ngun phn bn/phn ho hc trong nc ph hp lm cho chi ph u vo ca sn xut tng cao. o to cc nh cung cp Nhn chung, ngi trng rau qu cn thiu kin thc v k thut canh tc hin i lm cho sn lng thp, nng sut thp, chi ph sn xut cao v gp nhiu vn tim n v su bnh Thc t cho thy, cn phi c nhng ci tin trong tng lai cho ngnh. Nhn chung, nhng tiu ch trong canh tc nh kim sot c di, su b ph hoi, bnh tt v ma mng c v kh tt. Tuy nhin, cng c s quan ngi v vic thiu kin thc v lun chuyn ma mng v hu qu ca tnh trng c canh y l mt thc t kh ph bin trong cc khu vc sn xut rau. Nhng vn tim n v giun trn v t bc mu cng vi thc nu t trn s chnh l nhng vn phi i mt trong tng lai, do , cn phi c nhng iu tra nghin cu su hn. Cc nh cung cp cng ngh/B quyt k thut. C mt s Vin nghin cu v trng i hc kh uy tn Vit Nam, tuy nhin, thng thng cng tc nghin cu v pht trin vn cha gn vi thc t. Do Vit Nam khng c s lin kt cht ch vi cc th trng rau qu nhp khu ln v v nhiu chng loi trong nc vn cha c cc th trng ny chp nhn, nhng lnh vc nghin cu chnh ch dng li vic gii thiu nhng ging v cy trng mi cho sn lng cao v nhng k thut sau thu hoch nh ging mi, cng ngh lm mt ct gi

17

sn phm v phng php c hiu qu khc phc nhng vn v su bnh. u t v khu hu cn c ch trng Vit Nam. Nhng trang thit cho h thng lm lnh t nh my n cng nhn chung l m bo yu cu, tuy nhn, h thng ny ch tp trung vo sn phm c ng lnh. Rau qu ti c nguy c b hng do sn phm c gy ra v nu nh khng c nhng ni ct gi rau qu chuyn dng th nhng sn phm rau qu ny cng s b ng cng li. Nhiu loi qu to ra kh etylen trong khu vc ct gi v c th gy ra nhng nh hng khng tt cho cht lng ca cc loi rau qu khc, c bit l i vi cc loi qu nh Kiwi v Thanh Long. Do , cn thit phi c mt s hiu bit y v hiu su hn na v nhng yu t lin quan n khu vc ct gi sn phm v cc khu x l sau thu hoch xut khu c thnh cng. iu ny cng c ngha l cc nh cung cp cng ngh v b quyt k thut trong tng lai cn phi tnh n iu ny. Vn chuyn Xe ti nh c s dng ch yu vn chuyn rau qu t trang tri v nh my ch bin/ng gi (chu th Sng Hng, cc khu vc vng cao v min ni), cng c ni vn chuyn bng thuyn (Chu th sng Mkng). Vn chuyn rau qu sang cc nc lng ging (Thi Lan, Campuchia, Lo v Trung Quc) cng c th dng xe ti. T mim nam ca Vit Nam sang Trung Quc c th s dng phng tin vn chuyn l xe ti, tu ho v bng ng bin. Cng bin ch yu l cng Si Gn (mim Nam ca Vit Nam), cng Nng (min Trung ca Vit Nam) v cng Hi phng (min Bc ca Vit Nam). Sn bay chnh l sn bay Tn Sn Nht ( min Nam) v sn bay Ni Bi ( H Ni). C nhiu cc cng ty vn chuyn bng tu thuyn, cc i l vn ti. Cng ty vn chuyn hng khng Vit Nam cung cp dch v vn ti, tuy nin, cc ph thng cao hn so vi cc ph ca Thi Lan. Nhn chung, vn ti ng khng c cng sut cho hng ho v cc cng-ten-n hng xut khu nhng ph vn chuyn li cao hn. Mt l do gii thch cho cu hi v sao cc ph ca Vit Nam li cao hn l do khi lng vn chuyn hai chiu n v i t Vit Nam thng t hn so vi Thi Lan. Cc nh nhp khu. Hin ti, ngnh rau qa ch tp trung vo xut khu sn phm sang Trung Quc v cc nc Chu do c nhng li th v khong cch a l v nhng yu cu v sn phm khng qu kht khe. Bn cnh mt s th trng truyn thng, trong thi gian ti, ngnh rau qu c th s tin hnh xut khu mt s sn phm chn lc sang cc th trng nhp khu ln nh EU, Hoa K v cc th trng ti xut Ni tm li, t nhng phn tch trn v nhng yu t chnh trong chui gi tr, nhiu lnh vc cn phi c cn nhc k lng khi tin hnh pht trin chui gi tr ca ngnh rau qu trong tng lai. chnh l nhng hot ng cn thc hin lm tng hiu qu (v d nh thnh lp cc hp tc x, pht trin nhng c s sn xut ln hn, tng cng hn na hiu qu t pha nh cung cp ht ging v gim chi ph ca v hp); gim thiu nhng k h (thit lp nhng mi lin kt cht ch gia cc nh cung cp cng ngh /b quyt k thut vi ngi trng rau qu/nh xut khu/nh ch bin, ng gi cho sn phm rau qu ti); tng gi tr (v d nh Chng nhn cht lng v ng gi li); to ra gi tr (v d nh tm thm th trng mi cho xut khu, a ra nhng chui gi tr mi). Nhng bin chuyn ny s phn nh chui gi tr tng lai, ni dung ny c trnh by phn trc.

18

Minh ho Chui gi tr hin nay ca rau qu. Qu Thanh Long ti. Tnh Bnh Thun, Long An v An Giang min Nam Vit Nam l nhng khu vc trng ch yu loi tri cy ny. Qu Thanh Long c trng trn uy m v din tch tp trung v ln. y l im khc bit t hot ng trng rau qu vi hnh thc nh l Vit Nam. Th trng quc t ch yu cho qu Thanh Long Vit Nam l Hng Kng (Trung Quc). c, Php, H Lan, Xinh-ga-po v Ma-lai-xia.

Bng 3.2. Chui gi tr ca qu Thanh Long ti (thi v t thng 4 n thng 9).

STT 1 Thnh phn Ngi trng rau qu Phn bn, bo v cy trng Nhn cng Ti tiu, h thng bm nc, thit b in, in, kho bi Li sut ngn hng Ph qun l St gi Gi tr gia tng Trung gian/trung chuyn Gi mua t cc trang tri Chi ph thu hoch Chi ph vn chuyn trong nc Ra sch, nh kch c, x l, dn nhn mc, ng gi, bc vc Ti PE, bng PP, lm sch hp cc-tng Kho lnh (in, chi ph vn hnh) Ph qun l Li sut ngn hng, st gi v cc yu t lin quan khc. Gi tr gia tng Nh xut khu Gi mua t ngi trung gian vn chuyn t khu vc ng gi/kho lnh n khu vc ng cng-ten-n Dn nhn mc X l, ln hng, kim nh, th tc hi quan Ph qun l Li sut ngn hng Gi tr gia tng Cc cng ty vn ti quc t Gi tr gia tng Cc nh nhp khu v knh phn phi Gi ng/kg 4500 Chi ph ng/kg 3644 1563 375 1025 72 75 534 865 6350 4500 80 100 200 250 850 170 50 150 500 8036 6850 200 302 154 250 280 1500 3000 1611 94147 T l trong tng gi tr sn phm. 3,75% 1,30 0,31 0,85 0,06 0,06 0,45 0.71 5,17 3,75 0,07 0,08 0,17 0,21 0,71 0,14 0,04 0,13 0,42 7,95 5,71 0,17 0,25 0,13 0,21 0,23 1,25 3,84 1,34 78,46

6850

9536

4 5

4611 120000

19

nc ngoi (Th trng EU) Gi CIF Chi ph khc Gi tr gia tng nc ngoi

14147 11,79 80000 66,67 25853 21,54

Trung Quc v Thi Lan l nhng i th cnh tranh ca Vit Nam trong nhng nm gn y. Tuy nhin, c hai nc ny cng vn nhp khu t Vit Nam. Cc nh xut khu Vit Nam xut khu thanh long ti bng ng khng v ng thu. Ngun: Tnh ton ca Nhm chuyn gia (2006)

20

Hnh 3.5 Chui gi tr hin ti ca rau qu ti v rau qu ch bin.

Nh cung cp ht ging/phn bn/thuc tr su

Cung cp nguyn liu ng gi EU, Hoa K, Nht, nc khc (ch bin rau qu)

Cung cp in/nc Thu mua/ng gi/vn chuyn

i l phn phi

Nh nhp khu

Phn phi

Bn l/siu th

Ngi trng

Nh xut khu/ch bin

Vn chuyn quc t

Th trng Chu v Trung Quc

i l phn phi Nh nhp khu

Bn bun

Bn l

Cung cp my mc

Cung cp cng ngh/b quyt k thut

Ngn hng v cp vn

Ngun: Nhm t vn (2006)

3.3. Hot ng ca ngnh da vo nhng nhn t quyt nh thnh cng. Kh nng p ng nhu cu ca ngi mua hay nhng Nhn t quyt nh thnh cng ca ngnh rau qu c th phn tch trn mi th trng v c th trng n l. Nhng nhn t c kho st bao bm (i) giao hng ng hn; (ii) mi v; (iii) s lng/khi lng; (iv) kch c; (v) v sinh; (vi) cht lng; (vii) thng hiu v nhn mc hng ha; v (viii) gi c. Xut khu rau qu ca Vit Nam phi cnh tranh vi cc nh xut khu t Chu bao gm Thi Lan, Phi-lip-pin, Trung Quc, i Loan, c v cc nc khc nh Ixa-ren, Chu Phi, v cc nc Nam M. Sn phm chnh xut khu sang cc th trng c khong cch xa xi nh Hoa K, EU, Nga l nhng sn phm cng nghip nh tri cy ng hp, tri cy ng lnh, rau ngm, qu sy kh, nc qu c c Tt c nhng sn phm ny c th duy tr cht lng tt cho d phi tri qua nhng hnh trnh di. Cht lng ca rau qu ph thuc chnh vo ging cy, canh tc, bo qun v vn chuyn. Cc nh xut khu sn phm rau qu ch bin thng gp phi nhng vn v ging cy trng lm cho nng sut thp v cht lng khng m bo. Cn cc nh xut khu rau qu ti li phi i mt vi nhng vn nh lm th no duy tr cht lng rau qu m bo a n cc th trng nh EU, Hoa K t thc t v (i) khong cch a l xa xi; (ii) cng ngh sau thu hoch cn yu km.. Khch hng chu u thng yu cu m bo thi gian giao hng v m bo cht lng tt. c c sn phm m bo cht lng, cc nh xut khu phi tun th cht ch GAP. Vn chnh y l lm th no duy tr c cht lng tt cho sn phm ti xut khu sang th trng ny. Khong cch a l xa xi t Vit Nam sang EU lm cho vic duy tr cht lng sn phm gp kh khn. Chng hn nh i vi tri thanh long ti l mt hng xut khu hng u ca Vit Nam, nhng Vit Nam cng gp phi nhiu kh khn khi thc hin. Th trng ch yu ca thanh long vn l Trung Quc, i Loan, Xinh-ga-po, In--n-xia v Ma-lai-xia. Hin nay, xut khu thanh long sang H Lan, c, Php ch chim mt t l nh trong tng lng thanh long xut khu. Phi mt 28 ngy chuyn tr thanh long t Vit Nam sang EU. Lc , thanh long c bn trong cc siu th trong khong 7-10 ngy. Tng thi gian tri thanh long Vit Nam n vi ngi tiu dng EU mt khong 38 ngy trong khi loi qu ny duy tr cht lng tt trong 20 ngy. Vi s cnh tranh ca Thi Lan v Ma-lai-xia, Vit Nam cn phi khc phc c vn ny. Cc cuc phng vn vi cc nh kinh doanh cho thy, cc nh xut khu ca Thi Lan c hng tr cp vn chuyn trn 30%. Vy, gii quyt vn ny, Vit Nam cn lm tt khu ct gi sn phm v rt ngn thi gian giao hng. H Lan v B, c bit l H Lan chnh l ca ng vo th trng EU v H Lan l mt nh nhp khu sn phm rau qu ln v ti xut sang cc nc EU khc. H Lan chnh l cnh ca m ra th trng EU. Nhn mc hng ho v thng hiu sn phm ca Vit Nam vn cha gy c n tng vi cc th trng quc t. Khch hng, thng bit n nhiu nhng sn phm t cc nc Nam M v cc nc Chu khc nh Thi Lan v Trung Quc. Cc nh xut khu ca hai nc Chu ny rt nng ng

v c nhiu kinh nghim vi th trng Nht Bn, Hoa K, c, Hng Kng v Xinh-ga-po. EU, Nht Bn v Hoa k thng yu cu rt kht khe v nhng yu cu trong GAP. Trong khi , Vit Nam li cha k kt nhng tho thun kim dch ng thc vt vi Nht Bn, Hoa K v Hn Quc. Vic ny v hnh chung cn tr vic m rng th phn ca cc nh xut khu nhng th trng ny. Th trng Nht Bn thm ch cn yu cu nhng nh xut khu mua my mc t Nht bn m bo cht lng sn phm. Hn na, cc nh xut khu phi cung cp hng ho vi kch c ng nht v khi lng n nh. Thng mi hai chiu v rau qu gia Trung Quc v Vit Nam c cc doanh nghip t nhn thc hin ch yu thng qua bun bn qua bin gii. iu ny cng xut pht t thc t l cc doanh nghip t nhn c th linh hot vi nhng iu chnh thng xuyn v chnh sch ca cc cp c thm quyn vng bin gii caTrung Quc. th trng Trung Quc, CSF chnh l gi c. Gn y, Thi Lan c t do thm nhp th trng Trung Quc vi mc thu nhp khu l 0% trong khi Vit Nam vn mc 12-14% cho n tn ngy 01 thng 01 nm 2006. Vic ny lm cho xut khu rau qu ca Vit Nam sang Trung Quc gim i. Tuy nhin, y ch l mt yu t trong cnh tranh. Hin ti, cc nh xut khu Vit Nam ang xut khu sang Trung Quc mt cch n l, mi ngi u v bn thn mnh. H khng c t chc tt v thng th yu hn so vi khch hng Trung Quc. Cung ng tri v l (Off-Season) yu cu ca th trng Trung Quc, EU, Nga v Bc M. Vit Nam c li th v Vit Nam c kh hu t nhin t nhit i m min Nam n kh hu n i min bc v nhit mc cao hn mim Nam v min Trung. Do , Vit Nam c th canh tc nhiu loi cy trng theo yu cu ca th trng quc t. Cui cng, c rau qu ch bin v rau qu ti u gp kh khn khi gi thnh thng cao hn so vi gi ca cc i th cnh tranh, nguyn nhn l do (i) gi nguyn liu cao; (ii) gi vn chuyn cao; (iii) nng sut thp. Cc cuc phng vn vi cc nh xut khu cho thy gi chui t Vit Nam cao hn 10% so vi Phi-lip-pin; chi ph sn xut cho da ng hp ca Vit Nam cao hn 10% so vi ca Thi Lan. R rng l chng ta phi c chi ph so snh vi Thi Lan, Phi-lip-pin v c l do hp l l gii cho cc khon chi ph cao hn . Ph lc 3 so snh chi ph vn chuyn gia Vit Nam, Thi Lan v Trung Quc. Nghin cu thc a di y minh ho cho hai nhn t thnh cng ch o cho xut khu tri thanh long ti sang EU. Nghin cu thc a. Xut khu tri thanh long ti sang EU chu s nh hng ca hai yu t chi ph vn chuyn v hn ch v chng loi. Th trng EU nhp khu 4 nhm thanh long ti ch yu vi 15 loi. Tri thanh long v v ci trng th ch yu nhp khu t Vit Nam v Thi Lan. EU cng nhp khu loi ny t I-xra-en, Ma-laixia; loi v ci tm nhp khu t Gua-t-ma-la, Ni-ca-ra-goa v E-cu-a-o; loi v vng, ci trng li nhp khu t C-lm-bi-a, E-cu-a-o v I-xra-en. H Lan, Php, c v Anh ang l nhng nc nhp khu hng u tri thanh long EU. Ba nc H Lan, c, Php li ti xut khu sang cc nc EU thnh vin.

Vit Nam xut khu 700 tn loi v , ci trng sang EU hng nm, chim 40% th phn ca th trng ngch. Thanh long ca Thi Lan v I-xra-en chim 18-42% th phn ca th trng ngch. Nhng nh nhp khu ln ca thanh long Vit Nam l Bud Holland, TFC t H Lan, Exofarm, Dang, Drevin, h thng siu th Tang Freres t Php, Weichert t c v Utopia v MWW t Anh. Vit Nam hu nh vn chuyn thanh long ti sang bng ng khng. Chuyn c B777 tr thanh long Vit Nam 04 ln mt tun sang EU vi gi c vn chuyn mc 03 la M/kg. Thi Lan v Ixra-en vn chuyn thanh long ti sang EU vi gi vn chuyn l 2 2,5 la M/kg. Th phn ca Vit Nam ang gim i do gi km cnh tranh. Thanh long ca Vit Nam li c v nht trong khi ngi tiu dng ca EU li thch v ngt hoc chua ca tri cy. Thanh long v v ci trng ca Vit Nam ang gim th phn nhng ch cho loi v vng ci trng ca Thi Lan v I-xra-en. Ngun: Thi bo kinh t Vit Nam, bi Ngy cng c nhiu ngi a thch tri thanh long, c ti website: http://www.ven.org.Vit Nam/view_news.php?id=4788 3.4. Chnh sch ca nh nc v chin lc h tr ngnh. Trong nhng nm gn y, nh nc c nhiu n lc nhm to iu kin thun li khuyn khch pht trin nng nghip trong c ngnh rau qu. Di y l mt s tm tt v chnh sch lin quan. Chnh sch v t ai. Trong nhng nm qua, nhng thay i quan trng nht v mt chnh sch trong nng nghip l chnh sch v t ai. Lut t ai sa i (c hiu lc t 1 thng 7 nm 2003) th ch ho v m rng cc quyn s dng t. iu ny khuyn khch nng dn u t sn xut di hn v chuyn hoc thay i c cu cy trng nhm pht trin sn xut mt cch c hiu qu. V d, nng dn c th chuyn t trng la sang trng cc loi cy n qu, t c ph sang cy n qu Nh tng bc hnh thnh cc c s sn xut ln hn hoc cc nng trang trng rau v hoa qu. Thng t s 95/2004/TT-BTC ca B Ti chnh hng dn thc hin cc chnh sch h tr ti chnh v u i thu quan nhm pht trin cc vng nguyn liu v ngnh ch bin nng lm thu sn v mui. Thng t s 35/2001 ca B Ti chnh hng dn thanh ton thu t, tham gia lin doanh di hnh thc quyn s dng t ca cc t chc, h gia nh v cc c nhn. Cc chnh sch trn to iu kin thun li cho vic pht trin cc vng nguyn liu c th xut khu rau v hoa qu vi khi lng ln. Vi cc iu khon u i, cc doanh nghip v c nhn s c thm nhiu c hi u t trng rau v hoa qu.

Chnh sch thu quan Min gim thu thu nhp doanh nghip Theo Thng t s 18/2002/TT-BTC ca B Ti chnh, cc nh u t s c min thu thu nhp doanh nghip trong hai nm u v tip tc c gim ti 50% trong vng ba nm tip theo nu trng cc cy n qu lu nm cc vng t hoang hoc vng i ni trc hoc tham gia cc ngnh bo qun, ch bin v gy ging Vi cc nng trang hoc doanh nghip mi thnh lp cc vng ni, h c th c min thu thu nhp doanh nghip trong vng bn nm v tip tc c gim ti 50% trong by n chn nm tip theo. Min gim thu gi tr gia tng (VAT) Theo Thng t s 91/2000/TT-BTC ca B Ti chnh, doanh nghip c th c min thu VAT v thu thu nhp doanh nghip nu h quay vng cc sn phm nng sn nhm khuyn khch tn dng cc sn phm ma v. Min gim thu t ai Theo Ngh quyt s 15/2003/QH11 do Quc hi ban hnh, c th khuyn khch ngi trng rau qu di hnh thc min gim thu t nng nghip. Cc chnh sch ti chnh khc Chnh sch khuyn khch tiu th nng sn Chnh ph ban hnh Quyt nh s 80/2002/Q-TTg ngy 24/06/2002 khuyn khch cc nh kinh doanh k kt hp ng thu mua nng sn. Theo , chnh ph khuyn khch doanh nghip k cc hp ng tiu th nng sn trc tip vi ngi trng, cc hp tc x v cc h nng dn, kt ni trc tip cc ngun cung nng sn vi cc nh ch bin cng nh ngi tiu dng cui cng nhm gip cho vic sn xut n nh v bn vng hn. Tuy nhin, vic thc thi Quyt nh ny cn gy ra nhng kh khn cho nh xut khu. Ngi trng rau qu/ ngi sn xut v doanh nghip k cc hp ng tiu th hoc c cc d n sn xut/ ch bin hng xut khu s c h tr u t t Qu H tr Pht trin vi li sut u i (thp hn mc thng thng). Doanh nghip k hp ng tiu th trc tip v thc hin xut khu s c php vay t Qu H tr Xut khu v c th s dng ti sn c nh c c t ngun ny th chp cho khon vay.

Chnh sch pht trin th trng ni a

Chnh ph ban hnh Ngh nh s 02/2003/N-CP ngy 14/1/2003 quy nh vic pht trin v qun l ch v Quyt nh s 311/Q-TTg ngy 20/03/2003 ph duyt n tip tc t chc th trng ni a v tp trung pht trin thng mi nng thn n nm 2010. Mt trong nhng vn chnh c cp n trong cc vn bn ny l vic cng c v pht trin cc c s h tng th trng trong nc nh xy dng cc ch u mi, cc khu trao i hng ho Mt s khu vc ang tin hnh chng

trnh ny nh: tnh Tin Giang u t vo ch u mi hoa qu v thnh ph Lt d nh xy dng mt trung tm u gi hoa ti. Chnh sch khuyn khch xut khu rau v hoa qu Doanh nghip xut khu s c hon thu VAT v thng xut khu nu t kim ngch xut khu gia tng ln. Rau qu ti v ch bin xut khu sang cc th trng nh Hoa K, EU, Nht Bn, Trung Quc, Nga, Ty u v Hn Quc s c hng u tin trong cc chng trnh xc tin thng mi (h tr ti chnh tham gia cc trin lm quc t, tham gia cc kho o to marketing). Chnh sch xc tin thng mi v cc chnh sch h tr khc Cng ging nh cc lnh vc xut khu khc, ngnh xut khu rau qu cng nhn c s h tr nht nh t Chnh ph trong lnh vc xc tin thng mi. V d, gn y Chnh ph xa b mt s th tc v cc loi ph lin quan n hng xut khu. Chnh ph cng c mt s quy nh khuyn khch cc nh xut khu m rng th trng. Cc cam kt ca Chnh ph v t do thng mi rau qu ca Vit Nam Theo biu thu MFN hin ti, thu sut i vi mt hng rau qu c bo h mc t trung bnh n cao: 30% i vi rau qu ti v t 40% n 50% i vi rau qu ch bin. Khu vc thng mi t do ASEAN (AFTA) Rau v hoa qu ti thuc danh mc hng ha theo Chng trnh Thu quan u i c hiu lc chung (CEPT). Mc d rau v hoa qu ch bin c xp vo danh mc loi tr tm thi v theo k hoch s c gim thu chm hn so vi rau qu ti, t 1/1/2006 thu quan i vi tt c cc loi rau qu gim xung cn t 0 n 5%. Vic Vit Nam tr thnh mt thnh vin ca AFTA nh hng trc tip n xut khu rau qu v v th nh hng n s pht trin ca ngnh ny. Tc ng ca AFTA ph thuc nhiu vo kh nng cnh tranh ca rau qu Vit Nam so vi hng ha ca cc nc khc trong khu vc. Ngoi ra, cng c th thy c r rt cc tc ng ca AFTA s khc bit v gi gia hng ha nhp khu v hng ha sn xut trong nc do vic gim thu, n gin ha thng mi v cc quy trnh th tc an ton v sinh thc phm s lm gim gi cc mt hng nhp khu. Nhng yu t khc nh tiu chun cht lng v mu m cng s thay i theo p lc cnh tranh t cc nc thnh vin AFTA. Khu vc thng mi t do ASEAN Trung Quc (AC-FTA) Chng trnh thu hoch sm (EHP) c xc tin t nm 2004, cc mt hng nng sn c lit k trong 8 chng u ch yu l rau qu ti, rau qu s ch v cc loi hoa (chng 6, 7 v 8). i vi rau qu ti, Vit Nam c hng thu sut 0% t 1/1/2006, i vi rau qu ch bin, thu quan s gim xung cn t 0 n 5% trc nm 2009. WTO

Hin nay, Vit Nam ang trong qu trnh thng lng m ca th trng nng sn vi nhiu nc. Nhiu nc thnh vin WTO, c bit l cc nc c cc mt hng nng sn xut khu mnh nh xtry-lia, Niu-Di-ln v B-ra-xin, ang yu cu gim thu hng nng sn. V th, Vit Nam s phi m ca th trng trong nc cho cc mt hng rau qu nhp khu t nc ngoi. Gia nhp WTO s em li nhng c hi ln cho Vit Nam trong vic xut khu sang nhiu nc trn th gii. Tuy nhin, Vit Nam s phi cnh tranh vi cc nc khc, c bit l nhng nc c nn sn xut pht trin hn nh Thi Lan. Tm li, hi nhp thng mi khu vc v ton cu m ra nhiu c hi cng nh thch thc ln cho ngnh rau qu Vit Nam. Mc d Chnh ph c nhng n lc ng k nhm h tr ngnh rau qu, nh h tr xut khu rau qu, nhng vn cn phi tng cng hn na vic cung cp thm thng tin th trng, nng cao cht lng cc trung tm nghin cu v pht trin (R&D) v xy dng c s h tng cn thit h tr xut khu rau qu. 3.5. Mng li h tr ca ngnh Mng li h tr ca ngnh c s tham gia ca nhiu t chc nh cc c quan b ngnh, cc nh ti tr, cc hip hi, cc vin Hot ng ca cc t chc c lin quan c nh gi bao gm: (i) pht trin ht ging; (ii) cng ngh sn xut; (iii) cng ngh sau thu hoch; (iv) dch v o to; (v) thng tin thng mi; (vi) ti chnh thng mi; (vii) qun l cht lng xut khu; v (viii) cc vn hu cn khc.

B Thng mi: B TM/Cc XTTM ang trin khai thit k chin lc xut khu quc gia cho ngnh rau qu. Cc thc hin cc chng trnh xc tin thng mi quc gia t nm 2003. Cc hot ng ca chng trnh bao gm: thng tin thng mi, o to, nghin cu th trng, trin lm, thng hiu, pht trin cc trung tm xut khu v pht trin thng mi in t. Vegetexco v Vinafruit l cc n v ch tr thc hin cc chng trnh XTTM quc gia trong ngnh rau qu. Nm 2006, ngn sch xc tin thng mi ca chng trnh cp cho hai t chc ny xp x 2,3 t ng. Nhng hot ng ny gp phn gip cc doanh nghip xut khu tip cn/ m rng th trng quc t. Tuy nhin, mc h tr vn cn khim tn v cc doanh nghip c hng li t chng trnh mi ch gii hn cc doanh nghip thnh vin ca Vegetexco v Vinafruit. B Nng nghip v Pht trin Nng thn : B NN& PTNT pht trin lnh vc rau qu thng qua cc chng trnh xc tin nng nghip, p dng GAP, pht trin cc chng trnh bo qun sau thu hoch, nng cp nhiu chng trnh, bo v khi dch rui gim, pht trin cc chng trnh cng ngh trng cy, thng lng cc hip nh v kim dch n v thc hin l cc n v trc thuc MARD. Vic pht trin cng ngh sau thu hoch cn trin khai chm, cn thiu cc d n kh thi. Hin cc S nng nghip v pht trin nng thn t chc kh tt vic gii thiu cng ngh trng cy. Cc n v ny pht hnh cc cun sch hng dn v thc hin cc chng trnh marketing. B Ti nguyn v mi trng: B TN&MT xut cc bin php khuyn khch u t lin quan n quy trnh x l t v nc thi. B y nhanh qu trnh ci cch hnh chnh. Qua

cc cuc phng vn cho thy t l thu t cn c a dng ha hn na.

B Ti chnh: B TC c trch nhim trong vn u i v thu, u i li sut cho vay v thu nhp khu i vi cc mt hng nguyn liu ng gi quan trng cn thit phi nhp khu. Hin nay thu VAT v thu thu nhp cao. Bn cnh , mc d thic tm (dng lm hp) vn cha p ng nhu cu trong nc nhng thu nhp khu vn cao. Hip hi Tri cy Vit Nam: Cung cp thng tin v xut vi Chnh ph, tuyn truyn v rau qu an ton, t chc cc hot ng o to k thut v xc tin thng mi cho cc doanh nghip thnh vin. Hot ng ca Hip hi vn cn khim tn do hn ch v ngn sch. Cc vin: C nhiu vin tham gia hot ng xc tin sn xut v xut khu ngnh rau qu nh RIFAV (Vin nghin cu rau qu Vit Nam), SOFRI (Vin nghin cu cy n qu min Nam), IAE (Vin kinh t nng nghip), NIAP (Vin k hoch nng nghip quc gia), VIAEP (Vin c in nng nghip), VASI (Vin khoa hc nng nghip), HAU (i hc Nng nghip H Ni), HUT (i hc Bch khoa H Ni), UAF (i hc Nng lm nghip thnh ph H Ch Minh), i hc Cn Th, RIAE (Vin nghin cu c kh nng nghip). Nhng vin ny u thu cc d n nghin cu do B Nng nghip v cc nh ti tr quc t ti tr. Tuy nhin, ch c RIFAV v SOFRI c cc doanh nghip trong ngnh bit n rng ri. Cc nh ti tr quc t: ITC/ Thy S - Thy in (nh ti tr cho bn d tho chin lc ny), USAID, AusAID, SIDA, DANIDA, JICA, ADB, GTZ h tr ti chnh v k thut cho ngnh nng nghip v pht trin nng thn bao gm t vn v chui gi tr, v cung cp thng tin thng mi. Theo D n EUREGAP (Cc thng l sn xut nng nghip tt theo tiu chun EU) cho sn phm qu thanh long c USAID ng ti tr, AusAID tp hun cho nng dn v cc tiu chun EUREGAP, nng cao hiu bit v SPS cho cc cng ty trong ngnh, cung cp cc k thut sau thu hoch. Hip hi kinh doanh v cc t chc i din thng mi: VCCI (Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam) cung cp cc dch v o to kinh doanh cho doanh nghip v chui gi tr v cc thng tin tip cn th trng. VCA (Lin minh hp tc x), VARISME (Hip hi doanh nghip va v nh ngnh nng thn Vit Nam) cng cung cp dch v o to cho nng dn v cc thng tin v sn xut nng nghip. Cc vn phng i din thng mi Vit Nam nc ngoi v vn phng i din thng mi nc ngoi Vit Nam cung cp cc thng tin thng mi, t chc cc din n kinh doanh v hi tho. Tuy nhin, nhng hot ng ny trong ngnh rau qu vn cha ph bin v thng xuyn. Cc qu h tr ti chnh: Tn dng cho nng dn v pht trin nng thn do Ngn hng Nng nghip v Pht trin Nng thn (Agribank), Ngn hng chnh sch x hi, v Qu tn dng nhn dn thc hin. Cc ngun khc c th h tr ti chnh cho ngnh rau qu bao gm Ngn hng pht trin, Qu H tr pht trin cng ngh v khoa hc quc gia, Qu to vic lm quc gia, Qu m rng ngnh nng nghip. Thng tin v cc hot ng v iu kin s dng cc qu h tr ti chnh ny cn phi c qung b rng ri hn

4. PHN TCH SWOT (IM MNH, YU, C HI, THCH THC)

Di y l bng tm tt phn tch SWOT(im mnh-im yu/C hi-Thch thc) ca ngnh rau qu Vit Nam:

im mnh

Kh hu a dng lm tng kh nng sn xut nhiu loi rau qu Lc lng lao ng chm ch v chi ph lao ng thp C s h tng tng i tt (ng, bn cng, h thng ti tiu, in) Nhn thc tt v cc chng ch qun l cht lng (ISO 9001, HACCAP) v cc tiu chun cht lng (MRL v GAP) C kinh nghim trong vic cung cp nhiu loi sn phm quanh nm

im yu

Cch xa EU v Hoa K v mt a l Chi ph u vo tng i cao Chi ph nguyn liu cao hn Trung Quc, Philippines, Thi Lan, i Loan t 2 n 5 ln Hu ht cc nh my ch bin u ang hot ng thp hn cng sut rt nhiu trong khi cc nh my ch bin ca Thi Lan c th hot ng ng cng sut. Sn bay quc t Ni Bi cn thiu cc phng tin chuyn ch hng ho bng c hng khng tng ng. Chi ph vn chuyn t Vit Nam n th trng quc t cao hn so vi Thi Lan t 10 n 25% Nhn thc v thc t v cc vn lu kho v sau thu hoch cn km Phng tin x l, ng gi v gi lnh cc sn phm ti cn km Ngun cung nguyn liu th cho cc nh my ch bin khng n nh Sn xut ngt qung khin cho cht lng khng n nh Quyt nh 80 ca Chnh ph v cc hot ng thu mua v ng gi gy kh khn cho cc nh xut khu Thiu kin thc v quay vng ma v S lng hng xut khu khng n nh vi khi lng ln Kt qu ca cc vin nghin cu v pht trin khng c ng dng vo thc t cc nng trang Qu nhiu khu trung gian tham gia vo h thng phn phi Thng tin th trng, k nng marketing v xc tin thng mi ngho nn Th trng th gii t bit v cc thng hiu ca Vit Nam

C hi

Thch thc

Nhu cu trong nc ang tng Hot ng ca cc siu th v cc knh phn phi hiu i c th c tc ng tch cc n ngi trng rau qu Vit Nam Nhu cu ca th trng quc t i vi hoa qu nhit i v hoa qu c gi tr cao quanh nm ang tng ln, c bit l hoa qu nhit i hu c Cc tho thun hu c hoc thng mi cng bng c th to ra nhng c hi cho nh xut khu Vit Nam Chnh ph c chnh sch khuyn khch pht trin cc khu nng trang, c bit l cc tnh pha Nam Hip nh thng mi song phng Vit Nam Hoa K to ra nhng iu kin thun li cho cc sn phm ca Vit Nam Chnh ph quyt tm thng lng cc hip nh kim dch ng thc vt vi Nht Bn, Hn Quc v Hoa K Chnh ph quyt tm h tr cc cng ty m rng th trng sang EU v Hoa K bng cch m thm cc ng bay mi k c vn chuyn hng bng ng hng khng Ngy cng nhiu cc cng ty giao nhn hng hi quc t nh Mitsui OSK vo Vit Nam Cc vin R&D ang n lc thu hp khong cch gia nghin cu v thc tin Gii thiu cc bin php trng rau qu mi

Chnh sch i vi cc tnh gip bin vi Trung Quc khng n nh Cha c hip nh v kim dch ng thc vt vi Nht Bn, Hn Quc v Hoa K Cc thng hiu ca cc i th cnh tranh nh Trung Quc v Thi Lan c th gii bit n Qu tp trung vo cc th trng gn khin cc nh xut khu kh khn trong vic m rng th trng mi Cc ro cn k thut trong thng mi vi EU, Nht Bn v Hoa K

5. PHNG HNG

Mc tiu Kh nng cnh tranh a dng ho nng lc Hnh thnh cc hp tc x ca chnh ngi nng dn v/ hoc cc nhm ngi trng rau qu, v/ hoc cc vng nguyn liu c th pht trin thnh cc c s chuyn xut khu (export house); v Huy ng s tham gia ca cc hp tc x v/ hoc nhm ngi trng rau qu vo cc hot ng xut khu v h tr xut khu Kh nng cnh Pht trin nng lc tranh

Bin php Tng s lng cc hp tc x ca nng dn v/ hoc nhm ngi trng rau qu v/ hoc vng nguyn liu c th cung cp cc phng tin thc hin cc cng vic trc khi gi mt, ng gi, gi lnh v xut khu sn phm ng gi c cng mt nhn hiu chung.

Mc tiu n nm 2010 5 hp tc x v/ hoc vng nguyn liu mi. 3 c s xut khu ca hp tc x v/ hoc nhm ngi trng rau qu, v/ hoc vng nguyn liu

Sng kin v cc t chc c lin quan Chng trnh thnh lp nhm ngi trng rau qu (cc n v lin quan: B Nng nghip& PTNT v cc n v trc thuc, U ban nhn dn cc tnh, Lin minh Hp tc x Vit Nam, Hip hi Tri cy Vit Nam) Cc chng trnh o to marketing xut khu cho cc hp tc x v/ hoc nhm ngi trng rau qu (cc n v lin quan: B Nng nghip &PTNT, Cc XTTM, cc hip hi)

Tht cht quan h gia cc nh xut khu/ ch bin, ngi trng rau qu, v cc t chc h tr thng mi t khu sn xut n marketing

Tng s lng cc chng trnh lin kt nh xut khu/ ch bin vi ngi trng rau qu v cc t chc h tr Tng lng cc hp ng/tho thun cung cp di hn gia ngi trng rau qu v nh xut khu/ ch bin Gim vic li gia cc bn

n nm 2010, mi nh xut khu hoc ch bin c t 3 n 5 chng trnh lin kt vi ngi trng rau qu cc vng nguyn liu. n nm 2010, cc tho thun cung cp di hn chim 80% cc giao dch cung cp rau qu. n 2010, khng cn tnh trng li ph v hp ng xut khu trong ngnh rau qu.

Hu b Quyt nh 80 (n v c lin quan: B Nng nghip, B Thng mi). Cc chng trnh o to nng cao nhn thc ca ngi trng rau qu (cc n v lin quan: B Nng nghip, Lin minh hp tc x Vit Nam, cc hip hi, cc nh ti tr). o to cho cc nh lnh o hng u ca cc qun huyn v cc vn pht sinh khi thc hin hp ng (cc n v lin quan: B Nng nghip, Lin minh hp tc x Vit Nam, cc hip hi, cc nh ti tr). Trng pht nghim khc nhng ngi trng rau qu vi phm hp ng vi cc nh xut khu/ ch bin (cc n v lin quan: cc nh xut khu/ ch bin, y

ban nhn dn, cc to n a phng). Cc bn th ba tham gia nhm m bo v khuyn khch thc hin hp ng gia ngi trng rau qu vi nh xut khu/ ch bin (cc n v lin quan: Hi ph n, Hi nng dn, Ngn hng Nng nghip v Pht trin nng thn). Cc chng trnh truyn thng pht nhng kin tn thnh v phn i vic thc hin cc tho thun cung cp rau qu (n v lin quan: B Nng nghip, Lin minh hp tc x Vit Nam, cc hip hi, cc nh ti tr, y ban nhn dn) Kh nng cnh tranh Pht trin nng lc Ch ng lin kt gia cc vin nghin cu v trng i hc vi ngi trng rau qu v nh xut khu trong ngnh rau qu. ng dng cc nghin cu c tnh thc tin cao Gip nh xut khu, ch bin v ngi trng rau qu bit n cc vin nghin cu. 2-5 nghin cu mi mang tnh thc tin trong cc lnh vc cy trng, ht ging cho nng sut cao, cng ngh lm mt v cc bin php gii quyt vn su bnh. Cc nh xut khu, ch bin v ngi trng rau qu bit n 5-7 vin nghin cu v cc trng i hc. p dng GAP vo thc tin. GAP c p dng 100% trong xut khu sn phm. 3 c s xut khu sn phm ti c trang b thit b trc khi lm mt, lm mt bng hi nc/ hydro v lu kho lnh. Quay vng ma v cc sn phm rau qu ti chim 70% gi Hnh thc u thu nghin cu mi (cc n v lin quan: B Nng nghip, B Ti chnh, B Ti nguyn mi trng, cc nh ti tr). Thng xuyn t chc cc din n nghin cu gia cc vin v nh xut khu, ch bin, ngi trng rau qu (cc n v lin quan: B Nng nghip, Cc hip hi ngnh hng, Lin minh hp tc x Vit Nam, cc nh ti tr, y ban nhn dn cc tnh)

Kh nng cnh tranh Pht trin ngun nhn lc Nng cao nhn thc v cc k nng ca nhng ngi tham gia ngnh rau qu v cht lng, an ton thc phm, quay vng ma v v cng ngh sau thu hoch.

Tng s lng cc c s xut khu c trang b cc thit b trc khi lm mt, lm mt bng hi nc/ hydro v kho lnh Tng s lng thit b lu kho lnh c th lu kho bng cch kim sot kh quyn (C/A), lc CO2 v

Cc chng trnh o to v GAP (cc t chc c lin quan: B Nng nghip, Lin minh hp tc x Vit Nam, cc hip hi) Tp hun v qun l cc c s xut khu.

(Cc n v c lin quan:B Nng nghip, Lin minh Hp tc x Vit Nam, cc hip hi, cc nh ti tr).

tylen Tng s lng nng trang v ngi trng rau qu, ng dng quay vng ma v. Kh nng cnh tranh a dng ha nng lc S dng cc ht ging cho nng sut cao trong ngnh rau qu v p ng nhu cu ca th trng quc t. Tng s lng cc loi ht ging mi c s dng. Tng s lng cc mt hng rau qu c xut khu ra th trng quc t.

tr xut khu

Trin lm v cc thit b trc khi lm mt, lm mt bng hi nc/ hydro v lu kho lnh (cc n v c lin quan: B Nng nghip, B Thng mi).

Gii thiu 5-7 loi ht ging mi cho ngi trng rau qu. Gii thiu 3-5 sn phm xut khu mi ra th trng quc t

Cc chng trnh khuyn khch nghin cu thc t v cc loi ht ging (cc n v c lin quan:cc vin trc thuc B Nng nghip, cc cng ty quc t v cc nh ti tr). Cung cp cho cc nh xut khu v nhu cu ca th trng quc t (cc n v c lin quan: B Nng nghip, B Thng mi). Tham gia cc trin lm rau qu quc t (Cc n v c lin quan: B Nng nghip, B Thng mi).

Kh nng cnh tranh a dng ha nng lc Cung cp cc sn phm tri ma cho Trung Quc, EU, Nga v Bc M

Tng s lng cc sn phm tri ma mi xut khu sang Trung Quc, EU, Nga v Bc M Tng gi tr cc sn phm tri ma xut khu

Xut khu 7-10 sn phm tri ma mi sang Trung Quc, EU, Nga v Bc M Gi tr xut khu ca cc sn phm tri ma chim khong 10% tng kim ngch xut khu rau qu.

Cc chng trnh khuyn khch nghin cu thc t v cc loi ht ging (cc n v c lin quan:cc vin trc thuc B Nng nghip, cc cng ty quc t v cc nh ti tr). Cung cp cho cc nh xut khu v nhu cu ca th trng quc t (cc n v c lin quan: B Nng nghip, B Thng mi). Tham gia cc trin lm rau qu quc t (Cc n v c lin quan: B Nng nghip, B Thng mi).

Kh nng cnh tranh - Tip cn th trng M rng th trng rau qu ti sang EU, Hoa K v Nht Bn, trong UAE v H Lan s l cc trung tm trung

Tng gi tr xut khu sang EU, Hoa K v Nht Bn. Tng gi tr xut khu sang H Lan v UAE. Tng s lng cc sn phm xut

Xut khu rau qu ti sang EU, Hoa K v Nht Bn chim t 40% n 50%. Tng gi tr cc sn phm rau qu ti xut khu sang EU,

K cc hip nh kim dch ng thc vt vi Nht Bn v Hoa K (Cc n v c lin quan: B Thng mi, B Nng nghip) Cc chng trnh xc tin thng mi nh: cc kha o to marketing v tham gia cc trin lm

chuyn gip y mnh xut khu sang EU v cc nc Trung ng

khu sang H Lan v EU, Hoa K v Nht Bn.

Hoa K v Nht Bn nhm t mc 100 triu USD mi th trng. Xut khu 5-7 sn phm mi sang EU, Hoa K v Nht Bn

thng mi quc t (Cc n v c lin quan: B Nng nghip, B Thng mi/VIETRADE, Vegetexco, Vinafruit v cc cng ty t nhn) Cc chng trnh lin kt thng mi (Cc n v c lin quan: cc vn phng i din thng mi ca Vit Nam nc ngoi v cc vn phng i din thng mi nc ngoi Vit Nam) Chng trnh pht trin 3PL (cc nh cung cp hu cn bn th ba) (Cc n v c lin quan:B Giao thng vn ti, B K hoch u t, y ban nhn dn cc thnh ph H Ni, Hi Phng, Nng). Thc hin cc hot ng cung cp thng tin v cc qu h tr ti chnh (Cc n v c lin quan: B Nng nghip, Ngn hng nng nghip v pht trin nng thn, Qu tn dng nhn dn, Lin minh Hp tc xc Vit Nam, U ban nhn dn cc tnh, cc nh ti tr)

Kh nng cnh tranh Chi ph kinh doanh Ct gim cc chi ph vn chuyn. Kh nng cnh tranh Ph bin rng ri cc thng tin ti chnh Ph bin rng ri hn cc thng tin v cc hot ng v iu kin s dng cc qu h tr ti chnh cho ngi trng rau qu. Kh nng cnh tranh C s h tng M rng c hi la chn cho nh xut khu v cc hnh thc vn chuyn nhm p ng yu cu ca th trng th gii v giao hng ng hn v cht lng tt.

Gim chi ph vn chuyn trong tng chi ph xut khu hng ha.

n nm 2010 chi ph vn chuyn gim t 10 n 25%

Tng t l ngi trng rau qu bit n cc qu h tr ti chnh. Tng s lng ngi trng rau qu c th tip cn cc qu ti chnh.

100% s ngi trng rau qu xut khu bit n cc qu h tr ti chnh. 50% s ngi trng rau qu xut khu c th tip cn cc qu ti chnh.

Tng cc ng bay mi ti cc th trng quc t. Tng cc phng tin chuyn ch hng ha ng hng khng ti sn bay quc t Ni Bi. Tng s lng cc cng ty giao nhn ng bin quc t.

C t 7-10 ng bay mi ni Vit Nam vi EU, Nht Bn v Hoa K. Cc phng tin vn chuyn hng ha ng hng khng ti sn bay quc t Ni Bi pht trin tng ng.

Chng trnh gii quyt vng mc (Cc n v c lin quan: B Giao thng vn ti, B K hoch u t, y ban nhn dn cc thnh ph H Ni, Hi Phng, Nng v thnh ph H Ch Minh).

C thm 5-10 cng ty giao nhn quc t hot ng kinh

doanh ti Vit Nam. C thm 5-10 cng ty giao nhn quc t hot ng kinh doanh ti Vit Nam. Pht trin Tng s lng cng n vic lm v thu nhp ca ngi trng rau qu thng qua vic y mnh xut khu rau qu. Tng s lng cc khu vc mi trng rau qu xut khu. n nm 2010 c t 7-10 khu vc mi trng rau qu xut khu. Nhng nghin cu v t cn tt trng rau qu xut khu (Cc n v c lin quan: Vin nghin cu rau qu Vit Nam, Vin nghin cu tri cy min Nam, Qu to vic lm quc gia, cc trng i hc v cc vin nghin cu khc). Nhng nghin cu v t cn tt trng rau qu xut khu (Cc n v c lin quan: Vin nghin cu rau qu Vit Nam, Vin nghin cu tri cy min Nam, Qu to vic lm quc gia, cc trng i hc v cc vin C chnh sch khuyn khch u t r rng cho cc nh xut khu v nh ch bin v c s lin kt vi cc vng xa v/ hoc vng ni (Cc n v c lin quan: B Nng nghip, Lin minh hp tc x Vit Nam, Hip hi tri cy Vit Nam, cc nh ti tr). xut v c ch lm vic ca t chc kim sot chin lc xut khu rau qu (Cc t chc c lin quan:B Thng mi/Cc XTTM, B NN & PTNT, Lin minh hp tc x Vit Nam, Hip hi Tri cy Vit Nam) xut c ch phi hp ca cc t chc xc tin thng mi (Cc t chc c lin quan: B Thng mi/Cc XTTM, B NN&PTNT, Lin minh Hp tc x Vit Nam, Hip hi Tri cy Vit Nam).

Pht trin Pht trin cc vng xa v/ hoc khu vc min ni thng qua vic tng cng xut khu rau qu. Trin vng ca cc t chc Mng li h tr chin lc Nng cp h thng h tr thng mi, trong cc t chc c s lin kt hiu qu vi nhau nhm h tr xut khu.

Tng s lng cc vng xa v vng ni trng rau qu xut khu.

n nm 2010 c t 7-10 vng xa v vng ni trng rau qu xut khu.

Cc t chc c trch nhim r rng. Cc t chc h tr c s lin kt hiu qu.

Mt t chc chu hon ton trch nhim kim sot chin lc xut khu ngnh rau qu v c ngun nhn lc, ti chnh v k hoch hnh ng ph hp. Mi nm c 2 cuc hp v trao i kinh nghim gia cc t chc h tr v cc nh xut khu. Cc t chc h tr t chc thnh cng t 3-5 nhm hnh

ng gii quyt cc vn v xut khu rau qu. Trin vng khch hng Thng hiu v nhn hiu Nng cao nhn thc ca cc th trng xut khu chnh trn th gii v cc sn phm rau qu xut khu ca Vit Nam. Thng hiu ca Vit Nam c cc th trng quc t bit n. Tng s lng khch mua quc t. C t 5-7 thng hiu Vit Nam tr nn ph bin trn cc th trng quc t ln. C t 7-10 nh nhp khu/ ch bin ln nht trn cc th trng ln phn phi cc thng hiu rau qu ca Vit Nam. Thc hin cc hot ng xc tin thng mi rau qu trn cc th trng quc t nh thng tin thng mi, trin lm thng mi, din n kinh doanh, tham gia cc hot ng Nh Vit Nam ti cc nc v thng mi in t (Cc n v c lin quan: B NN&PTNT, B Thng mi/Cc XTTM, cc nh ti tr quc t, cc hip hi kinh doanh, cc vn cc vn phng i din thng mi, Vegetexco, Vinafruit v cc t chc t nhn) Thc hin cc chin dch marketing FDI cho ngnh rau qu (Cc n v c lin quan: B Nng nghip, B K hoch v u t, y ban nhn dn cc tnh).

Trin vng khch hng u tin khch hng Khuyn khch FDI v ng dng cc cng ngh tin tin p ng th trng quc t.

Tng s lng cc d n FDI trong ngnh rau qu.

C t 10-20 d n FDI u t vo Vit Nam v xut khu sn phm ra th gii.

6. NH GI TRIN VNG
Hai c im ni bt ca ngnh rau qu hin nay l:

Cc sn phm rau qu ch yu c tiu th trong nc (85% cc sn phm rau qu). Kim ngch xut khu ca ngnh rau qu tng i nh so vi tng kim ngch xut khu ca Vit Nam. Hy vng cc sn phm rau qu ni chung v rau qu ti ni ring s tr thnh sn phm xut khu chnh ca Vit Nam.

T trin vng pht trin, ngnh rau qu c th tng cng pht trin cc vng xa v khu vc min ni. Vit Nam, chc nng x hi ca ngnh nng nghip l m bo an ninh lng thc trong khi chc nng x hi ca ngnh rau qu nhm cung cp cht dinh dng cho ngi dn. Ngnh rau qu c th l mt ngun to ra cng n vic lm. Theo B NN&PTNT, mi hecta trng rau c th to ra 10 n 15 vic lm. T trin vng cnh tranh, cn c nhng n lc trong di hn nhm gii quyt cc vn lin quan n tnh trng sn xut nh l, pht trin cc loi ht ging cho nng sut cao, quay vng ma v v cng ngh sau thu hoch. Cc sng kin trong ngn hn phi ch ra c nhng vn ca nhng cng ty tham gia trong ngnh nh: nhn thc v p dng cc yu cu v cht lng, an ton thc phm v thc hin cc cam kt. C sng kin di hn v ngn hn u phi c cam kt tun th cc quy nh v kim dch thc vt, mi thm cc nh cung cp hu cn bn th ba, m rng thm cc la chn v vn ti ng bin v ng hng khng n t cc nc pht trin v/ hoc cc nc ti xut. T trin vng khch hng, cn u tin cc hot ng xc tin thng mi trong ngnh nh hi ch thng mi, din n kinh doanh v tham gia cc s kin Nh Vit Nam cc th trng mc tiu. Vic thu ht FDI cho ngnh rau qu c th gip y mnh xut khu sang th trng ni a ca cc nh u t. T trin vng ca cc t chc, vic hp tc gia cc t chc h tr thng mi cn c u tin hng u. lm c vic ny, nn c mt t chc/ n v c trch nhim trong vic kim sot chin lc xut khu. C ch lm vic ca t chc/ n v ny phi c kim tra nghim ngt.

7. HUY NG NGUN LC
i vi vic huy ng ngun lc, vic quan trng nht cn phi lm l thit lp mt t chc/ n v kim sot chin lc. Trong khi B NN&PTNT tp trung vo khu sn xut, B TM/Cc XTTM li tp trung ch yu vo hot ng xc tin xut khu ni chung ca Vit Nam. Do ngnh rau qu hin ch chim mt phn nh trong kim ngch xut khu ca Vit Nam, nn ngnh ny cng khng phi l ngnh c u tin hng u trong cc hot ng marketing quc gia. Tuy nhin, di s h tr ca ITC/ UNCTAD, ngnh rau qu thu ht c s quan tm ca cc nh hoch nh chnh sch, c bit l B Thng mi.

SNG KIN TRONG NGN HN

Di y l mt s sng kin trong ngn hn cn c thc hin trong nm 2007: 1. Thit lp mt t chc/ n v kim sot chin lc (n v u mi ca ngnh rau qu) Cc t chc c trch nhim

B Thng mi/Cc XTTM, B NN&PTNT, Hip hi rau qu Vit Nam v cc nh ti tr.

Cc ngun ti tr

B Thng mi/Cc XTTM, B NN&PTNT, Hip hi rau qu Vit Nam v cc nh ti tr.

Thi gian thc hin

6 thng u nm 2007: Tp hp cc kin ng gp v xy dng c ch lm vic ca t chc/ n v u mi T thng 6/2007: T chc u mi s kim sot chin lc xut khu ngnh rau qu

2. o to cho nhng ngi tham gia ngnh rau qu v GAP v o to ngi trng rau qu v vic tun th nghim tc cc hp ng, tho thun Cc t chc c trch nhim

B Nng nghip& PTNT, Hip hi rau qu Vit Nam, Lin minh Hp tc x Vit Nam, cc hip hi, cc nh ti tr v cc nh xut khu/ ch bin.

n v phi hp Cc ngun ti tr

n v u mi ca ngnh rau qu Qu h tr cng ngh v khoa hc quc gia Qu m rng ngnh nng thn ODA

3. K kt cc tho thun v kim dch ng thc vt vi Nht Bn v Hoa k v xo b Quyt nh s 80 Cc t chc c trch nhim Cc ngun ti tr

B Nng nghip&PTNT, B Thng mi

Khng cn h tr ti chnh, ch yu lin quan n chnh sch

Cc hot ng lin quan

Ph bin thng tin

SNG KIN TRONG DI HN

4. Chng trnh hnh thnh cc hp tc x ca ngi trng rau qu hoc nhm nhng ngi trng rau qu Cc t chc c trch nhim

B Nng nghip&PTNT, Lin minh Hp tc x Vit Nam, U ban nhn dn cc tnh, Hip hi tri cy Vit Nam v Cc XTTM.

Cc ngun ti tr

Qu h tr pht trin cng ngh v khoa hc quc Qu m rng ngnh ngh nng thn Qu Xc tin Thng mi quc gia

gia

Cc hot ng lin quan

Chn mt vi hp tc x h tr h nng cao nng lc thc hin cc cng vic trc khi lm mt, ng gi v dn nhn

Cc chng trnh o to marketing xut khu cho cc hp tc x Cc chng trnh truyn thng

5. Tng s lng cc nghin cu thc tin cho ngnh rau qu Cc t chc c trch nhim

B Nng nghip &PTNT, B Ti nguyn & Mi trng, B Ti chnh, cc nh ti tr

n v phi hp Cc ngun ti tr

n v u mi ca ngnh rau qu Qu h tr pht trin cng ngh v khoa hc quc Qu m rng ngnh ngh nng thn Qu Xc tin Thng mi quc gia Hnh thc u thu nghin cu mi T chc cc din n nghin cu gia cc vin v nh xut khu, ch bin, ngi trng rau qu Pht trin ht ging Cng ngh sau thu hoch Quay vng ma v Ngun t ph hp trng rau qu xut khu

gia

Cc hot ng lin quan

cc

Nghin cu tp trung

6. Qung b thng tin v (i) nhu cu ca th trng quc t; (ii) cng ngh sau thu hoch cho ngnh rau qu, c bit rau qu ti; v (iii) cc qu h tr ti chnh Cc t chc c trch nhim

B Nng nghip&PTNT, B Thng mi/Cc XTTM

n v phi hp Cc t chc c lin quan

n v u mi ca ngnh rau qu

Ngn hng Nng nghip v Pht trin nng thn, Qu tn dng nhn dn, Lin minh Hp tc x Vit Nam, cc nh ti tr, U ban nha dn cc tnh

Cc ngun ti tr

Qu h tr pht trin cng ngh v khoa hc quc Qu m rng ngnh ngh nng thn Qu Xc tin Thng mi quc gia Tp hun v qun l cho cc c s xut khu

gia

Cc hot ng lin quan

Trin lm cc cng on trc khi lm mt, lm mt bng hi nc/ hydro v kho lnh Thng tin v nhu cu v nhu cu tri ma ca th trng quc t Thng tin v cc trin lm thng mi quc t ngnh rau qu 7. Chng trnh thng hiu ngnh rau qu Vit Nam Cc t chc c trch nhim n v phi hp Cc t chc c lin quan

B Thng mi/Cc XTTM n v u mi ca ngnh rau qu

Cc t chc t nhn, Hip hi tri cy Vit Nam, v cc hip hi khc

Cc ngun ti tr Cc hot ng lin quan

Qu Xc tin Thng mi quc gia Tham gia cc trin lm thng mi ng t chc v tham gia cc din n kinh doanh

8. Chng trnh gii quyt cc vng mc Cc t chc c trch nhim n v phi hp

B Giao thng, B K hoch v u t n v u mi ca ngnh rau qu

Cc t chc c lin quan

U ban nhn dn thnh ph H Ni, Nng, H Ch

Minh, Hi Phng Cc ngun ti tr Cc hot ng lin quan

Qu Marketing FDI quc gia

Mi thm cc nh cung cp hu cn bn th ba vo Vit Nam M thm ng bay n cc th trng quc t, c bit cc th trng xut khu chnh v/ hoc cc th trng ti xut khu

Tng cng cc phng tin vn ti hng ho ng hng khng sn bay Ni Bi

PH LC

Ph lc 1. Cc mt hng rau qu c tim nng xut khu Hng tip cn

Tip cn nng lc trong nc

Sn phm
Tri cy: Xoi (Ha Lc v Ct Chu); ging cam qut; chui; su ring; vi, chm chm v nhn; thanh long, v sa; da; l tu; u ; hng vng; qu th l (physalis) v Tomatillos; qu lc tin; qu kh; qu me Cc loi rau: rau chn vt ng lnh, da chut, gng, nm, khoai ty ngt, ci bp, khoai mn

Tham kho th trng quc t

Tri cy: Xoi; da; thanh long; hng vng; l tu; Qu kh; Qu lc tin; Qu me; mng cu Cc loi rau: mng ty; u; u ty; u H Lan; ng bao t; mp ty; c rt bao t, t

Ngun: Nhm T vn v Tp on ngnh nng nghip v ng vt sng VINAS (2006)

Ph lc 2. Danh sch cc nc ang pht trin cung cp rau qu hng u sang EU T l % trong tng kim ngch nhp khu t cc Tng th phn ca cc nc ang pht nc ang pht trin trin Ton b tri cy Nam Phi(14%), Costa Rica (12%), -cu-a-or (10%), 36% C-lm-bi-a (8%), Chi-l (8%) B-ra-zin (72%), n (5%), Pa-kis-tng (5%), Ghana (5%), u 74%
Thi Lan

me, chanh chui i, xoi da ch l qu lc tin l tu qu sung, v bi nho chanh cc loi mn, mn gai qu anh o l Ton b rau cc loi u ng ngt mng ty b xanh hnh atis c chua bch hoa t c nm trup nm da chut

Ma-a-gas-car (55%), Nam Phi (32%), Thi Lan (7%), n (2%) -cu-a-or (25%), Costa Rica (22%), C-lm-bi-a (20%), Panama (10%), Ca-m-run (8%), B bin Ng (6%) B-ra-zin (50%), P-ru (10%), B bin Ng(8%), Nam Phi (8%), Pa-kis-tng (6%) Costa Rica (46%), B bin Ng (26%), Ghana (13%), -cua-or (5%) Tunisia (67%), An-gi-ri (16%), Iran (10%) Malaysia (46%), K-ny-a (23%), C-lm-bi-a (9%), Zimbabwe (8%) Nam Phi (38%), Mexico (26%), K-ny-a (15%), P-ru (12%), Chi-l (5%) Th Nh K (74%), B-ra-zin (23%), P-ru (1%) Nam Phi (44%), Th Nh K (21%), c-hen-ti-na (13%), Hn-u-ras (6%) Nam Phi (41%), Chi-l (26%), B-ra-zin (10%), c-hen-tina (6%), Th Nh K (6%) c-hen-ti-na (65%), B-ra-zin (12%), Th Nh K (9%), Nam Phi (8%), Mexico (4%) Nam Phi (56%), Chi-l (28%), c-hen-ti-na (9%), Th Nh K (4%) Th Nh K (83%), Chi-l (8%), c-hen-ti-na (4%) c-hen-ti-na (46%), Nam Phi (29%), Chi-l (18%), Trung Quc (4%), Th Nh K (3%) Ma-rc (32%), K-ny-a (15%), Th Nh K (11%), Ai Cp (6%) P-ru (5%), Thi Lan (4%), c-hen-ti-na (3%) K-ny-a (34%), Ma-rc (32%), Ai Cp (11%), Gua-t-ma-la (5%), S-n-gan (4%) Thi Lan (67%), Ma-rc (21%), Zimbabwe (4%), Zambia (4%) P-ru (82%), Thi Lan (8%), Mexico (3%), Ma-rc (2%), Nam Phi (2%), Ma-rc (90%), Th Nh K (9%), Nam Phi (1%) c-hen-ti-na (29%), Trung Quc (24%), Ai Cp (13%), Chi-l (9%), Th Nh K (8%) Ai Cp (99%), Tunisia (1%) Ma-rc (75%), Th Nh K (18%), S-n-gan (2%) Ma-rc (98%), Dominican Republic (2%) Th Nh K (50%), Ma-rc (32%), Ai Cp (4%), Thi Lan (2%), Cng ha Dominica (2%) Th Nh K (74%), Thi Lan (7%), K-ny-a (7%), Surinam (4%) Trung Quc (85%), Croatia 12%), Ma-rc (2%) Serbia & Montenegro (36%), Trung Quc (16%), Th Nh K (15%), Nam Phi (8%) Th Nh K (55%), Ma-rc (27%), Jordan (7%)

72% 69% 67% 64% 61% 54% 50% 46% 39% 37% 36% 32% 32% 32% 9% 54% 47% 22% 16% 13% 10% 7% 6% 5% 5% 3% 3% 2%

Ngun: CBI ly t ngun Eurostat (2005)

Ph lc 3. Chi ph vn chuyn container t Vit Nam n cc th trng quc t Chi ph vn chuyn container t H Ni v thnh ph H Ch Minh n cc th trng quc t cao hn nhiu so vi cc nc lng ging nh Thi Lan, Malaysia, Singapore, Philippines v Trung Quc. Biu. Chi ph vn chuyn container 40-feet t cc thnh ph Chu n Yokohama, Nht

Bn
H Ni HCM Singapore Hongkong Bangkok Jakarta Thng Hi Bc Kinh

Ngun: Nguyen Ngoc Son (2006) tnh ton theo s liu ca JETRO giai on 2001 2005

Nguyn nhn: Container t Vit Nam vn chuyn i cc nc khc phi trung chuyn qua Hong Kong, Singapore hoc Cao Hng (i Loan), v sau mi c vn chuyn ti cc nc im n (tham kho s Hub and Spoke). S . HUB AND SPOKE (Trung tm trung chuyn v Hnh trnh)
Ghi ch Cng trung chuyn Cng feeder Hnh lang chnh Hnh lang ph

Pusan

Thng Hi

Cao Hng

HCMC Vit Nam Hi Phng, Nng

Source: Chnh sa theo Nguyen Ngoc Son (2006)

Hng Kng
i Hoa K, Chu u v Nht Bn

Singapore

TI LIU THAM KHO