Professional Documents
Culture Documents
3- CC CHC NNG CA VN HA
Chc nng t chc x hi Chc nng iu chnh x hi Chc nng giao tip Chc nng gio dc
5
VN HA VI VN MINH, VN HIN, VN VT @ Vn hin: Thin v gi tr tinh thn C tnh truyn thng @ Vn vt: Thin v gi tr vt cht ( nhn ti, di tch, hin vt )
IM CHUNG CA VN HA VN HIN V VN VT
VN HA VIT NAM
I- C S HNH THANH VAN HOA
NGI VIET
A/ Nhng iu kin bn trong 3 -ac iem con ngi Viet nam @ Mnh t con ngi xut hin sm => Tnh bn a c khng nh @ Cng vi qu trnh thin di cc lung dn c @ => Ch th l quc gia a dn tc, th hin tnh a dng
11
VN HA VIT NAM
C S HNH THANH VAN HOA NGI VIET
4- c im lch s: l: Lch s dng v gi nc @ Thi k 18 th Vua Hung ( 2500 nm ) @ TK 1000 nm Bc thuc @ TK 1000 nm ginh v gi ch quyn @ TK h thc dn ( 80 nm ) @ Tky giai phong dan toc va khang chin chng ngoai xm @ Tky xy dng t nc 12
VN HA VIT NAM
C S HNH THANH VAN HOA NGI VIET
B/ Nhng nh hng bn ngai 1- Khng gian vn ha @ Khng gian gc ca VH Vit Nam: Nm khu vc c tr ca Ngi Nam - Bch Vit => Nam sng Dng T -> Bc Trung B Vit Nam
VN HA VIT NAM
C S HNH THANH VAN HOA NGI VIET B/ Nhng nh hng bn ngai 1- Khng gian vn ha @ L ni giao im ca cc nn vn ha: Giao lu vi VH Trung Quc, n => o Pht v cc o Lao, Nhoxm nhp Giao lu vi cc nc ng nam Trong giao lu vi Chm Pa l su m nht
14
VN HA VIT NAM
C S HNH THANH VAN HOA NGI VIET B/ Nhng nh hng bn ngai @-nh hng ca vn ha Phng Ty: - Kito giao - Php - M @- Hc thuyt Mc L Nin
15
( Khi u t trc cng nguyn ) * thc i khng trc nguy c xm lc * S suy tn ca vn minh Vn Lang u Lc - S suy thai t nhin - S tn ph ca k xm lc * M u cho giai an giao lu tip bien VH Trung Hoa v khu vc
Tom lai: Ve van hoa va co dung hoa, chon loc t nguyen, va b cng che 17
- Chong Au hoa, y thc bao ton VH dan toc, ao dai khan ong, e toc nhuom rang
* Giai oan Trnh Nguyen phan tranh * ay la thi ky xuat hien s xam nhap truyen giao t Phng Tay * Xuat hien 2 xu hng: - Au hoa, m ca, lai cang, co suy van minh phng Tay
19
20
VAN HOA NHN THC @- Hai qui luat Am- Dng: => Khong co g hoan toan am hoac dng, trong am co dng, trong dng co am
=> Am - Dng gan bo mat thiet vi nhau, van ong chuyen hoa cho nhau
25
VAN HOA NHN THC 2- Nhan thc ve cau truc khong gian:
*Mo hnh Ngu hanh: o la mo hnh nhn vu tru bang mo hnh 5 yeu to La s phat trien t Tam Tai, the hien s nang ong, thch ng trc s phat trien, giai thch vu tru ay la 5 loai quan he c ban vi tnh khai quat cao: Kim, moc, thuy, hoa, tho 28 o: Tho la trung tam
*So Sanh quan niem cau truc khong gian VH VN: Thai cc->lng nghi ->Tam tai -> ngu hanh 29
VAN HOA NHN THC 3- Nhan thc ve cau truc thi gian: * Lch am- dng: San pham loi t duy tong hp
Ket hp viec xem xet chu ky mat trang va mat tri => Tac ong vao trai at Phan anh s bien oi cua thi tiet co tnh chu ky
30
36
TOM LAI
@ Van hoa to chc i song tap the tao nen nhng nhom lng phan - Quoc gia: Bao gom nong thon va o th - Nong thon:Lang thuan nong, lang cong thng - o th: Bao gom phan o va phan th Quan he gia cac yeu to moi cap Ban chat la moi quan he Am - Dng @ Van hoa to chc i song tap the trong lch s am luon luon manh hn dng - Kha nang bao ton manh hn kha nang phat trien - Tao ra s/ manh chong ng/ xam, chong ong hoa - Am cang thnh th dng cang suy -> Bao thu, km ham s phat trien, oi mi
37
@ ay la san pham cua moi trng song - Song phu thuoc vao t nhien - Khong giai thch c t nhien - Nhu cau i song tam linh @ The hien: * Tn ngng a than, do chat am tnh trong /s nong nghiep + tn ngng phon thc nen thien ve sung bai, 40 ton th nhieu n than
TUC
@ Phong tuc: Phong: Gio Tuc: Thoi quen @ Mot hnh thc ieu chnh ca nhan theo nhng qui nh cong ong @ ac iem phong tuc: Rat de lan rong PHONG TUC HON NHAN * Hon nhan phai the hien quyen li gia toc * Hon nhan phai ap ng quyen li cong ong lang xa 42 * Sau quyen li cong ong mi ti
@ Bieu hien 2 quan niem: * a tien ngi mat ve the gii ben kia * Xot thng, coi chet la het @Phong tuc tang le tham nhuan triet ly am dng ngu hanh Phng Nam * The hien: Trong trang phuc,lay trc linh cu, chon hng chon
43
@ Le tet: - Thien ve i song vat chat - La he thong phan bo theo thi gian - Le tet ong, gii han trong moi gia nh - Le tet duy tr quan he ton ti trat t gia cac thanh vien trong gia nh @ Le hoi: - Thien ve i song tinh than 44 - Phan bo theo khong gian, mang tnh m
4- NHNG AC TRNG VAN HOA GIAO TIEP CUA NGI VIET Ve thai o:Ngi Vit coi trng giao tiep - Thch giao tiep -> boc lo qua thai o - Thch tham vieng, hieu khach Ve quan he giao tip: Ngi Vit lay t/ cam lam nguyen tac ng x Ve oi tng giao tiep: Ngi Vit 45 a:
4- NHNG AC TRNG VAN HOA GIAO TIEP CUA NGI VIET . Ve gc ch th giao tip: - Ngi Vit trng danh d
- Mat trai: S dien, s c che tin on, d luan
Ngon ng la linh hon cua dan toc: @ Ngon t Viet Nam co tnh bieu trng cao:
* Xu hng khai quat c le *Trong s can oi hai hoa trong mot cau -> oi xng * Chat th trong ngon t * Ngon ng giau am ieu -> tao tnh nhac, cha ng a tiet tau 47
49
NGHE THUAT THANH SAC VA HNH KHOI @ Tnh bieu trng cua nghe thuat thanh sac Hnh khoi: * S dung bieu tng c le e dien at, the hien tren cac mat: - Nguyen ly oi xng - Thu phap c le - Thu phap mo hnh hoa -> Tao nen mot nen nghe thuat trang tr * S dung tnh bieu trng e nhan manh, lam noi bat trong tam trong nghe thuat hnh khoi la pho bien, nh: - Thu phap 2 goc nhn 50 - Thu phap nhn xuyen vat the
NGHE THUAT THANH SAC VA HNH KHOI @ Tnh bieu cam cua nghe thuat thanh sac Hnh khoi: - Am nhac, dan ca, muathien ve dien ta tnh cam - Mua khong am , on ao, luon tron trnh, mem mai - Trong nghe thuat hnh khoi khong tao ra nhng tac pham chien tranh, au ri mau chay, rung rn => Tat ca eu khuynh hng bieu cam, trong tnh @Tnh tong hp cua nghe thuat thanh sac Hnh khoi: 51 - Khong co s phan biet cac loai hnh ca
NGHE THUAT THANH SAC VA HNH KHOI @Tnh tong hp cua nghe thuat Thanh sac Hnh khoi ( Tiep ): - Ve phong cach the hien:Co s tong hp cua bieu trng va ta thc @ Tnh linh hoat nghe thuat thanh sac: - Khong oi hoi nhac cong chi giong nhau - Khong oi hoi dien vientuan thu mot cach chat che,bai ban cua tch dien - San khau truyen thong co s giao lu mat thiet vi ngi xem: Dien ngay san nh, co ngi lang cam chau, khan gia52 co
VAN HOA NG X
Chng ta s nghin cu: @ VH ng x vi mi trng t nhin - n - Mc - , i li.. @ VH ng x vi mi trng x hi: - Giao lu vi cc lung VH
53
@ Quan niem ve an cua ngi Viet: * Ngi Viet coi trong van e an uong, moi hoat ong eu lay an lam au - n ung, n ni, n chi, n cp - C thc mi vc c o - n l nhiu, bao nhiu * Ngi Viet coi an uong la van hoa; Trong an uong ngi Viet boc lo rat ro dau an truyen thong van hoa nong nghiep lua nc
54
VAN HOA NG X VI MOI TRNG T NHIEN I- VAN HOA AM THC VIET NAM @ C cau ve ba an cua ngi Viet * Thien ve thc vat: Trc lua gao -> rau qua -> cac loai gia v, ma no thc ny * Sau thc vat mi la ong vat, nhng thuy san la thong dung(SP ac thu vung song nc ) - Thuy san c che bien: Thanh nc mam, mam cac loai rat phong phu, tien s dung * Sau thuy san mi en tht - Tht chiem mot v tr khiem ton - Chu yeu la gia cam 55 @ o uong- hut: Kha phong phu
VAN HOA NG X VI MOI TRNG T NHIEN I- VAN HOA AM THC VIET NAM @ ac trng trong c cau ba an cua ngi Viet * Tnh tong hp: Trong pha che thc an: - u moi chat: am, beo, bot, nc - u ngu v:man, ngot, chua, cay - u ngu sac * Tnh tong hp con the hien trong cach an: - Mam cm nhieu mon, an 1 mieng cung nhieu mon - Khi an cam nhan u moi giac quan: Mui ngi, li nem,mat nhn, tai nghe 56 * Cai ngon cua ba an Viet la cai ngon
VAN HOA NG X VI MOI TRNG T NHIEN I- VAN HOA AM THC VIET NAM @ ac trng trong c cau ba an cua ngi Viet * Tnh cong ong: - An chung: T noi cm, bat canh, nc mam - Thch chuyen tro trong ba an - Khi ngoi phai y t * Tnh mc thc: - Khong an nhanh qua, cham qua - Khong an qua no, qua t - Khong an het, khong e tha nhieu 57
VAN HOA NG X VI MOI TRNG T NHIEN I- VAN HOA AM THC VIET NAM @ ac trng trong c cau ba an cua ngi Viet * Tnh linh hoat: - S dung cong cu an nh oi ua - Kha nang chon mon trong ba an * Tnh bien chng: - Ngi Viet chu y quan he am dng: -> Trong an uong, trong c the,trong quan he vi t nhien - An uong phai hp vi thi tiet, ung mua 58 - Phai chon ung thc pham e pha che
VAN HOA NG X VI MOI TRNG T NHIEN II- VAN E MAC @ Quan niem cua ngi Viet trong van e mac: - Mac rat thiet thc nham oi pho vi thi tiet - Mac co y ngha xa hoi - Mac la bieu tng cua dan toc @ Chat lieu mac: - Co nguon goc t thc vat: T ay, t gai, bong - Trang phuc ao, khan, vay phu hp thi tiet, ung mua, tien li trong sinh hoat, SX va the hien quan niem tn 59 ngng
VAN HOA NG X VI MOI TRNG T NHIEN III- VAN E @ Quan nien ve cua ngi Viet: - Ngoi nha la to am gia nh - Nha e oi pho vi thi tiet - Nha phu hp vi moi trng song nc Va co nhng ac iem sau: @ Kien truc nha ngi Viet: - Thien hng nha cao ca rong: on gio, tranh nang - Chon hng nha, hng at -> thuat phong thuy - Rat ong va linh hoat t tam thc, 60 khung, mong
I- GIAO LU VI AN O:
VAN HOA CHAM 1-Vai yeu to a van hoa - lch s cua ngi Cham: *Ve a ly:Ven bien mien Trung, chu yeu t vung Nam song Gianh keo dai en vung Bnh Thuan ngay nay - a hnh c dan ngi Cham song: Doc, hep, at ai kho can, mot ben la bien, ben la nui - Kh hau khac nghiet, khu vc thng 62 xay ra ma lu, han han
VAN HOA NG X VI MOI TRNG XA HOI I- GIAO LU VI AN O: VAN HOA CHAM *Ve lch s: - Nhng nam au CN, vung at ngi Cham sinh song, cung nh mot so lanh tho khac NA la thuoc a cua TQ - T TK th 2 Ngi Cham lap quoc Quoc hieu au tien la Lam Ap -> thoat khoi o ho cua TQ - Cham la rut gon cua t ChamPa ten nha nc Cham hung manh vao thi Che Bong Nga TK 14 ( Am Viet hoa la Cham, Han Viet la Chiem63 Thanh )
I- GIAO LU VI AN O:
VAN HOA CHAM 1-Vai yeu to a-van hoa-lch s cua ngi Cham ( Tip ): * Do ieu kien cua moi trng song: Con ngi Cham phai: - Vat lon vi thien nhien - Gianh giat vi cac nc lang gieng =>Tao tnh cach ngi Cham: Cng ran, cng ngh, thngvo va co phan hieu chien 64
VAN HOA NG X VI MOI TRNG XA HOI I- GIAO LU VI AN O: VAN HOA CHAM 2-Vai net ve van hoa An o va con ng tiep can van hoa ban a cham: - An o la mot quoc gia Nam A a sac toc, a van hoa - Noi en An o la noi en ni khi thuy phat sinh ra ao Phat, Balamon, ao Hoi, Hinu - T nhng nam au CN cac thng nhan ngi An, oi quan truyen giao cung VH An a en Viet Nam Nhat la khi ngi Cham lap quoc. 65 - VH An en bang ng bien, en
3- ac trng cua van hoa cham ( Tiep ): *VH khu vc: S giao thoa, tiep xuc vi cac nc lang gieng * Van hoa An o: Hap thu ao Balamon ( Quoc ao cua An o khi Phat giao lui tan) ao Balamon th chua te cac loai than -> Nguon goc cua vu tru, hien 3 ngoi, 3 v than: Than sang tao Brahma 67 Than Bao ton Visnu
3-ac trng cua van hoa cham la san pham cua s dung nap co chon loc ( Tiep ) *The hien qua chc nang cua thap: - Chc nang ao goc la th than. - Chc nang sau khi tiep nhan: La va th than, va co tnh chat lang mo( Thap tieng Cham: Kalan lang ) *The hien qua ieu khac: - Trong thap Siva c coi trong va th nhieu nhat - Vat c th nhieu nhat la Linga- sinh kh thc nam => Than, vat c th co cung ban chat 71 dng tnh
VAN HOA NG X VI MOI TRNG XA HOI II- PHAT GIAO VAN HOA VIET NAM 1-S hnh thanh va noi dung c ban cua phat giao: *Phat giao hnh thanh An o vao TK th V trc CN - Theo cac nha s vao VN trc tiep t au cong nguyen. Sau tiep tuc c truyen t Trung Hoa * Thc chat cua ao phat: ay la hoc thuyet ve noi kho va s giai thoat - Ban chat noi kho -> Nguyen vong khong c thoa man - Nguyen nhan: Do dung vong ham muon 73
2- ac iem phat giao Viet Nam *Phat giao viet Nam mang tnh tong hp:
- Phat giao tiep xuc vi cac tn ngng truyen thong dan toc => He thong chua thc chat la nhng en mieu dan gian: Va th Phat, th cac v than, thanh, ngi co cong vi cong ong,ke ca cho nhng linh hon, vong74
VAN HOA NG X VI MOI TRNG XA HOI II- PHAT GIAO VAVAN HOA VIET NAM 2- ac iem phat giao Viet Nam *Phat giao Viet Nam co xu hng hai hoa am dng va thien ve n tnh: - Cac v Phat An eu la an ong sang VN co ca phat ba, Phat giao VN cai bien Quan the am bo tat thanh Ba quan am nghn tay nghn mat - V than ho menh cua c dan vung song nc - Ngi Viet con tao ra Phat mau, phat to rieng - VN co nhieu chua mang ten cac Ba 75 - ay chnh la dau an cua van hoa nong
VAN HOA NG X VI MOI TRNG XA HOI II- PHAT GIAO VAVAN HOA VIET NAM 2- ac iem phat giao Viet Nam ( Tiep ) *Phat giao Viet Nam hien than cua s linh hoat: - Tao ra mot lch s vat giao rieng, co ngay phat an 8/4 ngay sinh phat to VN - Ngi Viet coi trong viec song phuc c, trung thc -> cho phep tu tai gia - Coi th gia tien ong ba cao hn th phat - Phat c ong nhat vi cac v than - Tng phat mang dang dap hien hoa vi nhng ten goi dan gian gan gui - Ngoi chua c thiet ke nh ngoi nha ngi 76 Viet -> tao cam giac gan gui, con la ni
VAN HOA NG X VI MOI TRNG XA HOI III- NHO GIAO VAVAN HOA VIET NAM 4/ ac iem cua nho giao Viet Nam :
* Trong 1000 nam Bac thuoc, nho giao cha co cho ng Viet Nam * Di thi Ly Thai To (1070 ) Nho giao c tiep nhan ng vi nha Tong ben Trung Quoc * VN tiep thu nho giao la tiep nhan tng yeu to rieng le va Viet hoa theo cach cua mnh . Chu yeu khai thac nhng yeu to the manh cua nho giao. Cu the: - Nhn nho giao nh mot cong cu van hoa - Hoc tap cach to chc trieu nh va he thong luat Phap - He thong thi c, cai tien ch Nho thanh ch Nom 79
IV- AO GIAO VAVAN HOA VIET NAM * Hnh thanh vao Tk th 2 sau CN do Lao
T va Trang T sang lap * Tren c s thuyet vo vi vi triet ly ton trong t nhien, tham nhuan tinh than bien chng am dng, khong lam g thai qua ma phai hoa nhap vi t nhien e ieu chnh * Ngi Viet san mang trong mnh t tng phan khang giai cap thong tr, s dung ao giao ( Phu thuy nhng80
VAN HOA NG X VI MOI TRNG XA HOI V- PHNG TAY VI VAN HOA VIET NAM 1/ Kito giao vi van hoa Viet Nam * Ngi phng Tay a en Viet nam vao nhng nam au Cong nguyen; Sau thi trung co giao lu b gian oan * Nam 1533 xuat hien nha truyen ao au tien, sau o cac giao s Bo ao Nha, Tay Ban Nha xuat hien ngay mot ong truyen ao Kito. Kito giao ten goi chung cua cac tong phai cung th chua Jesus Ton giao cua nhng ngi b ap bc * ay la thi iem: Che o phong kien Viet Nam khung khoang tram trong, phat giao suy oi, nho giao be81
1/ Kito giao vi van hoa Viet Nam * Tuy vao VN nhng Kito giao khong co cho ng vng chac va rong khap, v: - Nhng giao s phng tay dnh lu va thoa hiep vi bon xam lc - Kito giao mang am tnh cng ran cua van hoa Phng tay -> Kho hoa ong c vi Vh Viet Nam 82 * Sau o cac nha truyen giao cung co
Van hoa ng x vi moi trng xa hoi o chnh la qua trnh chon loc, dung hp va tch hp nhieu nguon van hoa => Tao ra VH Viet Nam. o la qua trnh: * Dung hp gia van hoa ban a va van hoa ngoai lai -> Boc lo tnh chu ong va kha nang chi phoi, tac ong tr lai cua van hoa ban a trong qua trnh tiep nhan. * S dung hp gia cac hien tng van hoa ngoai lai vi nhau - S ton tai cua Tam giao ( Phat giao, Lao giao, Nho giao) -> Tong hp cac ton giao - xuat hien ao Cao 84 ai
86