Qut bn

Qut in c to ra theo c ch hot ng ging nh qut ko vng Trung ng vo u th k 19. l mt h thng gm mt ci khung lm bng vi bc kt ni vi mt si dy dn ko ti v lui to ra lung gi. Sau cuc cch mng cng nghip vo cui th k 19, cc nh my thy lc to ra mt loi qut dn ng bng ai. H thay trc gia ca qut bng b phn my mc ng v t qut in bt u c pht trin dn. Mt trong nhng ngi to ra qut my u tin l Omar-Rajeen Jumala vo nm 1832. ng gi pht minh ca mnh l my qut ly tm, hot ng ging nh my bm khng kh. Cc loi qut ly tm ny c s dng rt thnh cng trong cc nh my vo nm 1832-1834. V khi Thomas Alva Edison v Nikola Tesla pht hin ra ngun nng lng in cho ton th gii vo cui th k 19 v u th k 20

T cc loi qut chy bng c hc ci tin thnh qut in. Gia nm 1882 n nm 1886, Tin s Schuyler Skaats Wheeler pht trin thnh loi qut bn v qut in c nhn. Mt cng ty ng c in M Crocker & Curtis mua li sn phm ny v a vo th trng cho ngi s dng. Nm 1882, Philip Diehl gii thiu n chic qut in trn v Diehl c xem l cha ca chic qut in hin i ngy nay. Vo cui th k 19, qut in c cc h gia nh s dng. Nhng loi qut i lu nhit c chy bng cn, du, hoc l du ha ph bin khp th gii vo th k 20.

1. Phn tnh (stato) Phn tnh gm li st, dy qun v v my. a. Li st: l phn dn t. -c lm bng nhng l thp k thut in dy 0,35 0,5 mm, b mt c ph sn cch in chng tn hao do dng in xoy. -Khi ng knh my nh, cc l thp c dp theo hnh trn nh hnh 8-2a. - Khi ng knh ngoi li thp ln (trn 990 mm) cc l thp c dp thnh hnh r qut (hnh 8-2b). -Cc l thp ghp li vi nhau ri p cht to thnh hnh tr rng, bn trong hnh thnh cc rnh t dy qun nh hnh 8-2c. -Nu li thp di qu th cc l thp c ghp thnh tng thp dy 6 8 cm, cc thp t cch nhau 1 cm to ng thng gi hng tm. b) Dy qun: l phn dn in, c lm bng dy ngc bc cch in Dy qun stato ca my in khng ng b 3 pha gm ba dy qun pha t lch nhau trong khng gian 1200 in, mi pha gm nhiu bi dy, mi bi dy gm

nhiu vng dy (hnh 8-3a). Cc bi dy c t vo rnh ca li thp stato (hnh 83b) v c ni vi nhau theo mt quy lut nht nh. c) Vmy: gm thn my, np my v chn . V dng c nh li thp v dy qun, ng thi bo v an ton cho ngi khi chm vo dy qun (hnh 8-4). V khng lm nhim v dn t, thng c bng gang. Vi cc my cng sut tng i ln (1000 kw) thng dng thp tm cun li v hn thnh v.

I- Cu to cc b phn 1- ng c in. ng c in ca qut bn c nhim v bin i in nng thnh c nng to gi. ng c in ca qut bn c hai phn: Starto v Roto. a- Starto Gng - t Gng t ca Stato cu to t nhiu l tn Silic mng (hnh 1), ghp li thnh mch t c cc rnh thng t cc t bi dy (hnh 2).

HH nh 1 hinh 1 Hnh 1

Hn h2
Hnh 2

- Dy cun Trn Stato ca ng c t cc t bi dy cun chy v cun . Cun LS mc ni tip vi mt t in, ri c hai mc song song vi cun chy LR nh hnh 3

LR

b- Roto

LS Hn h3

L Roto kiu lng sc. l loi Roto m mch t ging nh ci lng sc (hnh 4).

Ngi ta lp y cc khong trng gia cc nan lng bng cc l tn silic hnh trn c c l (hnh 5).

Hnh 4

Sau gia cng b mt v gn trc to khi nh hnh 6.

Hn h5

Roto v Starto lin kt vi nhau bng cc p nhm v gn B i hng gi nh hnh 7.

Hn h6

2- Cnh qut Cnh qut bn thng bng nha, c cu trc nh hnh 8, Trung tm cnh qut c l gn vi trc Roto.

Hn h7

3- Gi Gi dng ng c v gn cc ph kin nh: B iu tc, B hen gi, n ng...

Hn h8

Hnh 9
a s cc qut bn u iu tc bng cch mc ni tip vi ng c mt cun phn p. Cun ny cng c cun thnh bn t bi dy v t trong rnh ca Starto. T ly ra cc u dy ni vi h cng tc iu khin. B hn gi thng dng c cu dy ct bt tt mt cng tc ni tip vi ng c. 2. Phn quay (rto) Phn quay gm hai b phn chnh lli thp v dy qun. a) Li thp. Li st rto c lm bng cc l thp k thut in, dp nh hnh 8-5a. Cc l thp sau khi ghp li thnh khi hnh tr mt ngoi hnh thnh cc rnh t dy qun rto, gia c l ghp trc. Trn thc t, tn hao st li thp rto khi my lm vic l rt nh nn khng cn dng thp k thut in. Nhng li dng phn thp k thut in sau khi dp li st stato, ngi ta dng p li thp r to lun (hnh 8-5b).

a)

b)

Hnh 8-5. L thp rto ca my in khng ng b

b) Dy qun rto

Dy qun rto ca my in khng ng b chia thnh hai loi: loi rto kiu dy qun v loi rto kiu lng sc. Loi rto kiu dy qun: Dy qun c t trong rnh ca li thp rto. Dy qun 3 pha ca rto thng u hnh sao (Y), ba u cn li c ni vi ba vng trt lm bng ng c nh u trc (hnh 8-6a), t ln ba vng trt l ba chi than (hnh 8-6b). Thng qua chi than c th ghp thm in tr ph hay a sc in ng ph vo mch rto ci thin c tnh m my, iu chnh tc hoc ci thin cos . Khi lm vic bnh thng dy qun rto c ni ngn mch.

Dy qun rto

Vng trt Chi than

R

a)

b)

Hnh 8-6. Rto (a) v s mch in (b) ca rto dy qun

- Loi rto lng sc (cn gi l rto ngn mch)

a)

b)

Hnh 8-7. Dy qun rto lng sc (a) v rto lng sc rnh cho (b) Trong mi rnh ca li thp rto t vo thanh dn bng ng hoc bng nhm, hai u di ra khi li thp. Cc thanh dn c ni tt li vi nhau hai u bng hai vng ngn mch cng bng ng hoc nhm to thnh mt ci lng (quen gi l lng sc) nh hnh 8-7a. ci thin tnh nng m my, trong cc my c cng sut tng i ln rnh rto thng lm rnh su hoc lng sc kp (2 rnh lng sc). Trong my in c nh, rnh rto thng lm cho i mt gc so vi tm trc ci thin dng sng s.. (hnh 8-7b).

 phn quay cn c cc b phn khc nh trc my, cnh qut lm mt (vi my c nh). 3. Khe h Gia rto v stato c khe h rt u. Khe h trong my in khng ng b rt nh (khong 0,2 1,0 mm) hn ch dng t ho ly t li vo, lm cho cos ca my cao hn.

a)

b) Hnh 8-2. Li thp stato my in khng ng b a) Hnh vnh khn; b) Hnh r qut; c) Mch t stato

c)

a) Hnh 8-3. Dy qun stato

1 2 3

b)

4 Hnh 8-4. Stato ca my in khng ng b. 1. Mch t; 2. V my; 3. Dy qun; 4. Chn

Mt vi hnh nh v qut bn