Ngµy so¹n : 14.09.

2008
TiÕt 13 Bµi ca ngÊt ngëng.
( NguyÔn C«ng Trø )
A.Môc tiªu .
Gióp HS:
1. KiÕn thøc:
- HiÓu ®îc phong c¸ch sèng cña NCT víi tÝnh c¸ch mét nhµ Nho vµ hiÓu ®îc v×
sao cã thÓ coi ®ã lµ sù thÓ hiÖn b¶n lÜnh c¸ nh©n mang ý nghÜa tÝch cùc.
- HiÓu ®óng nghÜa cña tõ “ngÊt ngëng” ®Ó kh«ng nhÇm lÉn víi lèi sèng lËp dÞ
cña mét sè ngêi hiÖn ®¹i
- N¾m ®îc tri thøc vÒ thÓ h¸t nãi lµ thÓ th¬ d©n téc b¾t ®Çu phæ biÕn réng
r·i tõ TK XIX.
2. KÜ n¨ng: rÌn luyÖn kÜ n¨ng ®äc – hiÓu v¨n b¶n thÓ lo¹i h¸t nãi
3. Th¸i ®é: Gi¸o dôc hs sèng cã ý thøc v¬n lªn kh¼ng ®Þnh b¶n th©n, cã b¶n
lÜnh.
B.chuÈn bÞ gi¸o cô:
1. Gi¸o viªn: SGK , SGV, TLTK .
2. Häc sinh: vì so¹n bµi, ®å dïng häc tËp c¸ nh©n
C. Ph¬ng ph¸p : §äc, Ph©n tÝch , Trao ®æi nhãm.
D. Lªn líp.
1.æn ®Þnh tæ chøc.
2. KiÓm tra bµi cò.
§äc thuéc lßng bµi Th¬ng vî cña TX. C¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh bµ Tó.
3. Bµi míi. Em hiÓu thÕ nµo vÒ 2 ch÷ ngÊt ngëng?(hs tr¶ lêi). Tuy nhiªn cã
mét nghÜa tån t¹i cña ch÷ ngÊt ngëng mµ kh«ng t×m thÊy trong tõ ®iÓn,
chØ cã trong bµi th¬ cña NCT. Chóng ta cïng kh¸m ph¸ nÐt nghÜa nµy qua v¨n
b¶n…
Ho¹t ®éng cña Gv – Hs Néi dung kiÕn thøc cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng1 I. T×m hiÓu chung.
Hs: ®äc phÇn TiÓu dÉn SGK. - NguyÔn C«ng Trø ( 1778 – 1858), biÖt hiÖu lµ Hi
Gv chèt l¹i nh÷ng nÐt c¬ b¶n V¨n, xuÊt th©n trong mét gia ®×nh Nho häc ë Hµ
vÒ con ngêi NCT TÜnh.
Gv nói qua về thể loại hát nói. - Lµ ngêi cã tµi n¨ng t©m huyÕt trªn nhiÒu lÜnh vùc
( Là một trong những thể điệu của ca nh v¨n hãa – kinh tÕ – qu©n sù
trù. ( Ca trù do người con gái hát thì - Lµ 1 bÒ t«i trung thµnh cña nhµ NguyÔn, c/® lµm
gọi là hát ả đào). Một bài hát nói quan cã nhiÒu lËn ®Ën, lªn xuèng ®¶o ®iªn.
gồm hai phần: phần mưỡu và hát nói. - C¸c s.t¸c : HiÖn cßn 50 bµi th¬, 60 bµi ca trï, 1 bµi
Phần hát nói đúng thể cách gồm 11 phó.
câu, chia làm 3 khổ: khổ đầu 3 câu, - V¨n b¶n :
khổ cuối 3 câu, khổ giữa có thể + S.t¸c n¨m 1848 khi t/g c¸o quan vÒ hu.
khuyết hoặc dôi) + ThÓ lo¹i : Ca trï.
Ho¹t ®éng2
Hs: §äc diÔn c¶m.
(Trước khi phân tích, cần cho hs biết II. T×m hiÓu VB.
về nhà nho cùng với quan niệm đạo 1. Gi¶i thÝch tõ “ ngÊt ngëng”
đức nhân cách và cách hành xử của - Khu«n mÉu øng xö phæ biÕn cña nhµ Nho lµ sù
họ trong quá khứ, đặc biệt là quan khiªm tèn, nghiªm cÈn, lÔ nghi phÐp t¾c. Nãi c¸ch
niệm về lễ và danh giáo của nhà kh¸c lµ cÇn giÊu ®i c¸i riªng t c¸ nh©n, uèn m×nh
nho.)
Gv: tõ “ ngÊt ngëng” ë trong theo khu«n khæ lÔ gi¸o.
bµi nªn hiÓu nh thÕ nµo ?
(2hs tr×nh bµy, gv gi¶ng
thªm)
Gv: Gi¶i thÝch nghÜa cña - Quan niÖm sèng “ ngÊt ngëng” cña NCT : Lµ sù
c©u th¬ ch÷ H¸n ? ngang tµng, ph¸ c¸ch, ph¸ vì khu«n mÉu hµnh vi cña
NCT quan niÖm ntn vÒ viÖc nhµ Nho ®Ó h×nh thµnh mét lèi sèng thËt h¬n, d¸m
lµm quan ? V× sao «ng lµm lµ chÝnh m×nh, d¸m k/® b¶n lÜnh c¸ nh©n
quan ? 2. Lêi tù thuËt :
Cã g× ®¸ng tù hµo trong a. NgÊt ngëng t¹i triÒu :
qu·ng ®êi lµm quan cña - K/® trong trêi ®Êt, kh«ng cã viÖc g× lµ kh«ng cã sù
NCT ? tham gia cña ta -> Kiªu h·nh, tù hµo vÒ sù cã mÆt
cña m×nh trªn câi thÕ.
Hs lµm viÖc theo nhãm - T/g tù gäi m×nh :
+ ¤ng Hi V¨n, tµi bé : Lµ ngêi tµi hoa vµ ý thøc ®îc
sù tµi hoa cña b¶n th©n.
+ §· vµo lång : Coi viÖc lµm quan lµ bã buéc, nh bÞ
giam h·m ë trong lång.
Nh÷ng hµnh ®éng cña NCT - Qu·ng ®êi lµm quan cña NCT:
khi vÒ hu cã thÓ coi lµ ngÊt + Cã tµi thao lîc.
ngëng ? + Cã danh vÞ : Thñ khoa, tham t¸n, tæng ®èc.
Gv: NCT làm một việc ngược đời, + Cã c«ng tr¹ng : B×nh T©y.
đối nghịch. Người ta tán lọng, ngựa -> Tù hµo kiªu h·nh v× m×nh ®· cèng hiÕn hÕt tµi
xe nghiêm trang, còn ông thì ngất n¨ng vµ nhiÖt huyÕt cho XH, xøng ®¸ng lµ mét tay
ngưởng trên lưng con bò. Đã là một ngÊt ngëng nhÊt ë trong triÒu. HÖ thèng tõ H¸n – ViÖt
giống vật thấp kém, bò mà lại bò cái, uy nghiªm, trang träng, ©m ®iÖu nhÞp nhµng ®îc t¹o
nhưng lại được trang sức bằng đạc bëi ®iÖp tõ, ng¾t nhÞp c©u th¬-> kh¼ng ®Þnh tµi
ngựa - đồ trang sức quý của loài vật n¨ng døt kho¸t, râ rµng
cao cấp ( ngựa). Song ông còn buộc => phÐp øng xö nhµ nho bÞ vît qua (Coi thêng LÔ)->
mo cau vào đuôi bò ở cái chỗ cần th¸i ®é sèng ph¸ c¸ch (C¸i t«i ý thøc c¸ nh©n ®· trçi
che nhất với một tuyên ngôn ngạo dËy m¹nh mÏ)
ngược: để che miệng thế gian trêu b. NgÊt ngëng khi “ ®« m«n gi¶i tæ”
ngươi khinh thị cả thế gian kinh kì. - VÒ hu : Cìi bß vµng, ®eo nh¹c ngùa vµ ®eo mo cau
ë ®u«i bß
-> Th¸i ®é ung dung tho¶i m¸i vµ tá ra khinh thÞ ®/v
V× sao NCT d¸m sèng nh thÕ giíi kinh k×.
vËy ?
Hs lµm viÖc theo nhãm - Trë vÒ víi quª h¬ng :
+ Ngao du s¬n thñy.
+ Gi¶i trÝ : Khi ca, khi töu, khi c¾c, khi tïng.
Gãt tiªn theo ®ñng ®Ønh 1 ®«i d×.
Gv: NCT ®· k/® m×nh ntn ? ->Mét con ngêi ®Çy c¸ tÝnh, ®Çy b¶n lÜnh, kh«ng
chÊp nhËn sù kh¾c kØ, phôc lÔ. §ng d¸m sèng nh thÕ
v× tinh thÇn ®· tho¸t ra khái nh÷ng rµng buéc cña lÔ
Ho¹t ®éng3 vµ danh gi¸o. ChuyÖn ®îc hay mÊt, khen hay chª
kh«ng quan träng => ThÓ hiÖn kh¸t väng sèng tù do,
Gi¸ trÞ néi dung vµ NT cña TP thuËn theo tù nhiªn, cña NCT.
? c. Mét tuyªn ng«n k/® m×nh.
- K/® m×nh lµ 1 bÒ t«i trung thµnh, 1 danh tíng cña
 triÒu NguyÔn
- Mét lÇn n÷a k/® m×nh lµ ngêi ngÊt ngëng nhÊt ë
trong triÒu.
=> NCT cã ý thøc s©u s¾c m¹nh mÏ vÒ gi¸ trÞ b¶n
th©n.
III. Tæng kÕt.
1. ND : TP lµ tuyªn ng«n ®ßi quyÒn thÓ hiÖn c¸ tÝnh,
ngîi ca vÎ ®Ñp c¸ tÝnh.
2. NT :
- ThÓ h¸t nãi cã h×nh thøc tù do, phï hîp víi quan
niÖm míi mÎ vÒ phong c¸ch sèng cña NCT.
- Sù kÕt hîp tµi t×nh tõ H¸n víi tõ ViÖt : Häc vÊn uyªn
th©m vµ c¸ tÝnh m¹nh mÏ cña t/g.
- Phãng tóng trong viÖc biÕn ®æi nhÞp ®iÖu.

4. Cñng cè: Muèn thÓ hiÖn phong c¸ch sèng vµ b¶n lÜnh ®éc ®¸o cÇn cã
nh÷ng phÈm chÊt, n¨ng lùc g× ?
5. DÆn dß: Häc thuéc lßng, ph©n tÝch bµi ca. ChuÈn bÞ bµi: Bµi ca
ng¾n ®i trªn b·i c¸t