Mc Lc

Chng 1 Cu 1: Trnh t ni dung, c im thit k chi tit my v my Cu 2: Ti trng v ng sut? Cu 3: bn mi Cu4) Cc ch tiu ch yu v kh nng lm vic ca chi tit my Cu 5:Yu cu chung i vi vt liu v nguyn tc s dng vt liu Trang 2 3 4 6 7 8 8 9 11 11 12 12 13 14 15 15 16 17 18 19 20 20 21 21 22 23

Chng 8 CC CHI TIT MY GHP

Cu 1: Mi ghp hn Cu 2: Mi ghp ren (xt bulong chu lc ngang) Cu 3: Mi ghp then (then + then hoa)(hnh v kt cu)

Chng 9

AI

Cu 1: lc cng trn cc nhm ai, lc tc dng ln trc Cu 2: ng sut trn dy ai Cu 3: Hin tng trt trong b truyn ai Cu 4: H s ko, ng cong trt v ng cong hiu sut Cu 5: Tnh ai theo kh nng ko

Chng 10- BNH RNG

Cu 1: lc n khp - cch xc nh phng chiu Cu 2: Gii thch cng thc tnh ng sut tip xc v ng sut un Cu 3: tnh s vng quay, s rng, ng knh ln, t s truyn Cu 4: ng hc v b truyn xch? Ti sao trong b truyn xch th cc nhnh xch li dao ng? Cu 5: tnh xch theo bn

Chng 11 CC CHI TIT MY

Cu 1: Phn loi v kt cu trc bc Cu 2: Cc bc tnh trc theo bn mi Cu 3: Nguyn l v iu kin bi trn thy ng Cu 4: Tnh quy c trt Cu 5 : Tnh trt bi trn ma st t Cu 6: Lc tc dng ln con ln Cu 7 ng sut trong ln Cu 8 : Tnh chn ln theo kh nng ti ng

CHNG 7 C s thit k v tnh ton chi tit my

Cu 1: Trnh t ni dung, c im thit k chi tit my v my a) Trnh t thit k CTM Thit k CTM l mt phn cng vic trong qu trnh thit k my thng c tin hnh theo th t sau: _ Lp s tnh ton, trong kt cu c n gin ha, cc lc tc dng c coi nh tp trung hoc phn b theo 1 quy lut no . _ Xc nh ti trng tc dng ln CTM _ Chn vt kiu thch hp vi iu kin lm vic ca CTM, kh nng gia cng v c xt n cc yu t kinh t ( gi thnh, vn cung ng vt liu, tui th .) _ Tnh ton cc kch thc chnh ca chi tit my theo cc ch tiu ch yu v kh nng lm vic. Cc tnh ton ny thng l tnh ton s b, bi v ch da trn cc s c m gin ha, cc nhn t ti trng v ng sut cha c nh gi chnh xc _ Da theo tnh ton v cc iu kin ch to, lp ghp v kt cu c th ca chi tit my vi y kch thc, dung sai, nhm b mt, cc yu cu c bit v cng ngh (nhit luyn, m, ln p tng bn) _ Tin hnh tnh ton kim nghim theo cc ch tiu ch yu v kh nng lm vic, c th l xc nh h s an ton ti cc im nguy him, xc nh bin dng, nhit ca b phn myv so snh vi tr s cho php. Nu thy khng tha mn cc ch tiu quy nh phi sa i li kch thc, kt cu v kim nghim li. _ Lp thuyt minh b) Ni dung thit k CTM Thit k my l thit k hnh dng kt cu, hnh dng ca my bao gm cc vn sau: _ Xc nh nguyn tc hot ng v ch lm vic ca my c thit k _ Lp s chung ton my v cc b phn my, tha mn cc yu cu cho trc _ Xc nh lc, mmen tc dng ln cc b phn my v c tnh thay i ca ti trng theo thi gian _ Chn vt liu ch to chi tit my _ Tin hnh tnh ton v ng hoc, ng lc hc, kh nng lm vic, tnh ton kinh t nh hnh dng, kch thc tt c cc b phn v chi tit my _ Quy nh cng ngh ch to cc CTM v lp rp cc b phn my _ Lp thuyt minh v cc ch dn v s dng v sa cha my c) c im ca thit k CTM _ iu kin lm vic ca CTM thng rt phc tp nn n gin ha vn ngoi s dng cc cng thc chnh xc ngi ta cn s dng cc cng thc gn ng theo kinh nghim. Sai s trong tnh ton theo cng thc gn ng theo kinh nghim c b li bng cch chn hp l ng sut cho php v h s an ton _ Thit k chi tit my phi tri qua 2 bc: +, Tnh gn ng sau th nghim li +, Cng 1 CTM c nhiu phng n thit k do phi chn phng n ti u nht ( theo 1 ch tiu no ).

Cu 2: Ti trng v ng sut? Ti trng +) Khi nim: l tt c cc yu t tc ng ln my, CTM (ch yu l lc, mmen) +) Phn loi: _ Da theo tnh cht thay i cuat ti trng theo thi gian, chia 2 loi: +, Ti trng tnh: l ti trng c phng, chiu, tr s, im t khng i +, Ti trng thay i: c t nht 1 trong cc gi tr phng, chiu, tr s, im t thay i theo thi gian. +, Ti trng va p: l ti trng t nhin tng mnh ri gim ngay trong khonh khc _ Da vo s tnh ton trong thit k chi tit my: +, Ti trng danh ngha:(Qdn) l ti trng c chn trong s cc ti trng tc dng ln my co th l ti trng ln nht hoc c thi gian tc dng lu nht. +, Ti trng tng ng:(Qt) l ti trng quy c khng i c tc dng tng ng vi ch ti trng cho. Qt = Qdn.kl vi kl l h s tui th +, Ti trng tnh ton: (Qtt) l ti trng xt n ca s truyn ti trng gia cc b phn my nh mc chn ng, s phn b ti trng gia cc b mt tip xc Qtt = Qdn.kl.ktt.k Trong ktt h s xt n s phn b khng u ti trng trn cc b mt tip xc k h s ti trng ng, gy nn bi cc c im ca b phn truyn lc ng sut +) Khi nim:l cng phn b ni lc trn 1 n v din tch (N/m2) +) Phn loi: _ Da theo tnh cht gm: ng sut ko (k,), ng sut nn(n), ng sut un (u), ng sut ct, ng sut xon, ng sut tip xc _ Da vo s thay i theo thi gian: ng sut khng i, ng sut thay i +)Chu trnh ng sut: l 1 vng thay i ng sut i t gi tri gii hn ny sang gii hn khc ri tr v gi tr ban u. Thi gian thc hin mt chu trnh ng sut gi l 1 chu k ng sut Chu trnh ng sut c c trng bi (hnh 1.1). bin ng sut: C hai loi chu trnh ng sut: chu trnh i xng v chu trnh khng i xng _ Trong chu trnh i xng cc gii hn ng sut (max v min) bng nhau v tr s tuyt i nhng du li ngc nhau: max = -min a = max ; m = 0 min H s chu trnh ng sut: r = max _ Chu trnh khng i xng cc gii hn ng sut khng bng nhau v tr s v chia ra thnh chu trnh i xng khc du v chu trnh i xng cng du _ Chu trnh khng i xng mch ng gi l chu trnh mch ng trong mt gii hn ca ng sut bng khng. Trong chu trnh mch ng dng th min = 0, a = m = max
2

Trong chu trnh mch ng m th max = 0, a = 3

min , m = min 2 2

+) ng sut thay i n nh nu nh bin ng sut v ng sut trung bnh khng i theo thi gian +) ng sut thay i khng n nh khi bin v ng sut trung bnh hoc mt trong hai i lng ny thay i theo thi gian ng sut tip xc +) Tip xc theo din rng (ng sut dp) hnh v d =
F vi l l chiu di on tip xc l.d

+) Tip xc theo din hp _ Tip xc ng (hnh a ) H = ZM. vi ZM hng s vt liu ZM =

qH 2. 2.E1 .E 2 [ E1 (1 1 ) + E 2 (1 2 ) ]

E1, E2 l mun n hi ca vt liu 1 v vt liu 2 1, 2 l h s pot xng qH l lc phn b tc dng ln 2 mt l bn knh cong tng ng _ Tip xc im (hnh b ) H = a. 3
E 2 .Fn 2 1 1 1 = 1 2

trong :

a = const ph thuc vo tnh cht vt liu Fn l lc php tuyn Cu 3: bn mi a) Hin tng mi - Khi CTM lm vic vi ng sut thay i v s chu k chu ti ln th CTM b ph hy ngay c khi ng sut sinh ra nh hn rt nhiu so vi ng sut cho php. Quan st qu trnh hng do mi bt u t nhng vt nt nh sinh ra ti nhng vng chi tit my c ng sut tng i ln khi s chu trnh lm vic ca chi tit tng ln th vt nt s rng ra lm chi tit my ngy cng b yu v cui cng gy ra gy hng chi tit y l hin tng mi ca chi tit my - Khi nghin cu hnh dng CTM b ph hy thy 2 hnh dng phn bit: Vng ngoi th nhn mn Vng trong th v nhiu kim loi thy th kim loi b) ng cong mi biu din mi quan h gia ng sut thay i v s chu k thay i ng sut N m chi tit my chu c cho n khi hng. (hnh v) m.N = const m bc t do mi r gii hn mi ca CTM: l ng sut ca CTM b ph hy khi lm vic vi ng sut chu k chu ti c s N0 4

- Nu N < N0 th chi tit lm vic ngn hn ( N0 l s chu k chu ti c s) - Nu N > N0 th CTM lm vic ch di hn tc l CTM lm vic s chu k rt ln song khng b ph hy c) th ng sut gii hn(hnh v) -1 gii hn bn mi ca CTM trong chu trnh i xng a bin ng sut b gii hn bn mi ca CTM 0 - ng sut trong chu trnh mch ng dng d) Cc yu t nh hng ti bn mi +) nh hng ca hnh dng kt cu r r - Hin tng tp trung ng sut: k = ; k = rc rc

Trong : r ,r gii hn mi ca mu th khng tp trung ng sut rc , rc gii hn mi ca CTM co s tp trung ng sut H s tp trung ng sut l t s gia mu th khng tp trung ng sut vi gii hn mi ca CTM c tp trung ng sut +) nh hng ca kch thc tuyt i ( xt cng loi vt liu) rd rd = ; = trong : rd rd
0 0

rd , rd gii hn bn mi ca CTM c ng knh d rd , rd - gii hn bn mi ca mu c ng knh d0 +) nh hng ca tng bn b mt - B mt cng bn th bn mi cng tng do khuyt tt kh pht trin > 1 khi c s tng bn < 1 khi khng c s tng bn +) nh hng ca trng thi ng sut - bn mi ca CTM ph thuc vo bin ng sut - Khi ng sut trung bnh tng lm cho bin ng sut gim xung lm cho bn mi gim e) Bin php nng cao +) Bin php kt cu: - Ti nhng v tr c tit din thay i cn lm gc ln hoc vt trnh s tp trung ng sut - Trnh b tr tit din tp trung ng sut tai ni c ti trng ln i vi CTM phi lm rnh then th dng dao phay a thay cho dao phay ngn nu trong iu kin c th dng then hoa thay cho then bng +)Bin php cng ngh: -Dng cc phng php nhit luyn hoc ha nhit luyn tng bn mt -S dng cc phng php gia cng c chnh xc cao (nu c th)
0 0

Cu4) Cc ch tiu ch yu v kh nng lm vic ca chi tit my a) bn +)Khi nim : l kh nng tip nhn ti trng ca CTM m khng b ph hy +)Phn loi :- bn mt - bn th tch +)Tc hi : B mt lm vic ca CTM b ph hng gy nn sai lch hnh dng,nh hng nghim trng n s phn b ti trng trn b mt tip xc,gy chn ng ,sinh nhit cao,nhiu ting n +)Ch tiu tnh ton: [] hoc [] s >[s] vi s =

s .s s +s
2 2

; = const

s : l h s an ton s , s : h s an ton k ti ng sut tip, ng sut php b) cng : +)Khi nim:l kh nng chng li ti trng ca CTM m khng b bin dng qu ma cho php +)Tc hi:-Gy ra sai s gia cng i vi cc trc,dng c ct,my cng c khng m bo -Nu bin dng qu ln gy ph hy chi tit -Lm cho cc chi tit chuyn ng cong vnh dn n mt kh nng hoc tng ti trng ph,tng ma st lm gim hiu sut ca my +)Phn loi : - cng bn mt - cng th tch +)Ch tiu tnh ton: -khi ko nn: l [ l ] dn di -khi xon : [ ] Gc xon -khi un: y [y ] vng [ ] Gc xoay +)Bin php nng cao: -Dng phng php nhit luyn -Trnh c cu c s tp trung ng sut -i vi ko nn tit din cng ln th cng cng ln - tit din cng di th cng cng gim c bit ni tp trung ng sut c) bn mn +)Khi nim: l kh nng chng li s suy gim chiu dy trn b mt +)Tc hi: -Mt chnh xc ca CTM => mt kh nng lm vic -Tng ma st gim hin sut ca my ng thi lm gim bn b mt +)Qa trnh mn: - Gon 1: xy ra khi va ch to cc nhp nh b mt tip xc nhau qu trnh kt thc khi cc nhp nh b san phng - Gon 2: ( gon lm vic) thi gian di nht - Gon 3 : ( giai on khc lit ) +)Ch tiu tnh ton : 6

p [p ] p.v [ p.v] +)Bin php nng cao: - lm gim ma st trong c cu bi trn - Nng cao chnh xc khi gia cng b mt - Nng cao cng b mt d) n nh dao ng +)Khi nim: l kh nng chuyn ng ca CTM khi b dao ng khng vt qu dao ng cho php +)Tc hi : -gy sai s lm mt chnh xc -gy ra lc qun tnh v cc ti trng ph -khi dao ng qu mc cho php gy mt kh nng lm vic +)Ch tiu tnh ton : A [A] A : l bin dao ng r V f n.f f : tn s dao ng ca my f r : tn s dao ng ring ca my +)Bin php nng cao: - gim chiu dai trn cc gi - tng kch thc CTM - trnh v tr rung ng - cn bng my trit tiu lc qun tnh e) chu nhit +)Khi nim:l khong nhit cho php m CTM c th lm vic bnh thng +)Tc hi: - lm cong vnh chi tit - nh hng cht lng du bi trn - lm mt chnh xc chi tit +)Ch tiu tnh ton : t0 [ t0 ] v Q sr = Q tr =>pt cn bng nhit : nht lng sinh ra bng nhit lng truyn i +)Bin php nng cao: -lm mt -tng din tch Cu 5:Yu cu chung i vi vt liu v nguyn tc s dng vt liu a)Yu cu chung +)m bo cho CTM c kh nng lm vic +)Tha mn yu cu v khi lng v kch thc ca CTM v c b my +)Vt liu phi c tnh cht cng ngh thch ng vi hnh dng v phng php gia cng CTM +)C li nht v phng din gi thnh sn phm +)Hn ch s lng vt liu gim bt kh khn trong vic cung cp bo qun b)Nguyn tc s dng vt liu +)Nguyn tc cht lng cc b +)Chn phng n ti u +)Hn ch chng loa vt liu

Chng 8 CC CHI TIT MY GHP

Cu 1: Mi ghp hn +) Khi nim: l vic ni 2 hoc nhiu chi tit vi nhau nh cc ng hn. ng hn l vic luyn kim cc b bng cch dng nhit lm cho chi tit my chy do sau khuych tn vo nhau, khi ngui to thnh ng hn. +) Phn loi: - Theo cng dng: mi hn chc, mi hn chc kn - Theo hnh dng kt cu: mi hn gip mi, mi hn chng, mi hn gc. +) u nhc im: - u im: - n gin, tit kim cng sc, v vt liu - to mi hnh dng, kt cu phc tp - d sa cha - Nhc im: - d lm cong vnh chi tit c bit vi chi tit mng, ngoi ra to ng sut nhit - c khuyt tt do x, kim tra mi hn cn c thit b c bit +) Tnh ton thit k mi hn chng - Kt cu (hnh v) 1- ng hn ni 2- ng hn phng 3- ng hn lm h- chiu cao mi hn - Tnh ton thit k mi hn chng ch chu lc ko i qua tm mi ghp c =

F 0,7.k .Ld

[ c ]

Trong : Ld = Ld1 + Ld2 k : chiu cao ng hn Cu 2: Mi ghp ren (xt bulong chu lc ngang) +) Khi nim: l vic ghp 2 hoc nhiu chi tit my nh 1 chi tit ph mang ren +) Phn loi: - Phn loi theo nguyn l hnh thnh ( tit din ca ren): tam gic, hnh thang, hnh vung - Phn loi theo cng dng: - dng truyn ng - dng ghp cht - Phn loi theo hnh dng chi tit my mang ren: vt cy, bulong- ai c, vt +) u nhc im: u im: cu to n gin, c th c nh bt k chi tit my v tr no, d tho lp, gi thnh thp v c ch to ha Nhc im: tp trung ng sut, tin ren kh +) Tnh chn mi ghp chu lc ngang - Lp c khe h: 8

iu kin: Fms F N =

F .s i. f

Trong : F ngoi lc tc dng s = ( 1,3 1,5) h s an ton f h s ma st i- s b mt ghp N phn lc Kim tra bn: =

1,3.F .s.4 [] i. f . .d12

ng knh; d1 =

1,3.4.F .s i. f . .[ ]

Ch : nu 3 b mt khc nhau v vt liu th c f khc nhau N = - Lp khng c khe h: iu kin: c =

f
i =1

4F .d 2

[ c ]

d =

F [d] vi Smin l chiu dy nh nht trong cc tm ghp .d1 .S min

mang ren Ch : khi thit k ta cn tnh ng knh ca bulong theo iu kin bn ct v bn dp sau chn bulng c ng knh ln nht Cu 3: Mi ghp then (then + then hoa)(hnh v kt cu) +) Khi nim: l vic ni 2 chi tit my c dng may , dng trc nh mt chi tit ph hnh tr nhm hn ch chuyn ng theo phng tip tuyn +) Phn loi: - Then ghp lng: then bng, then dn hng v then bn nguyt - Then ghp cng: then ma sat, then vt, then tip tuyn +) u nhc im: - u im: - d tho lp, ch to n gin - l chi tit tiu chun - Nhc im: - do phi phay rnh then trn trc nn tp trung ng sut lm gim bn mi ca trc - khng truyn c cng sut v mmen ln +) Tnh chn mi ghp then 9

- iu kin bn ct: c =

F Ac

[c ]

c =

2.T d .b.l

c ]

Trong : T- mmen xon truyn qua mi ghp d- ng knh trc b- b rng rnh then l chiu di lm vic ca then - iu kin bn dp: d1 =

Fd 1 Ad 1

d2 =

Fd 2 Ad 2

2T d .l.t1 2T d .l.t 2

vi t1 chiu su rnh then trn trc

vi t2 chiu cao rnh then trn trc

S then bng

- i vi then bng thng t1 > t2 do d = - Mmen xon: Tc max =

1 .d.b.l.[c] 2 1 Td max = d.(h t1).l.[d ] 2

2T d .l.t 2

2T [d ] d .( h t1 ).l

ghp bng then hoa +) Khi nim: l ghp may vo trc nh cc rng ca trc lng vo cc rnh c ch to sn trn may +) Phn loi: - ghp c nh trong may c nh trn trc - ghp di ng: may c th trt dc trn trc +) u nhc im: - u im: - m bo mi ghp ng tm, d di ng tit my trn trc - Kh nng chu ti ln hn so vi mi ghp then cng kch thc - bn mi cao hn, chu va p v ti trng tt hn - Nhc im: - C tp trung ng sut - Ti trng phn b gia cc rng khng u - Cn c nhng dng c v thit b chuyn dng ch to, ktra +) Cc phng php nh tm mi ghp then hoa: - Theo cnh bn: dng cho cc mi ghp chu mmen xon ln, nhng khng yu cu cao v ng tm 10

- Theo ng knh ngoi: khi kt cu yu cu ng tm cao nhng khi l may khng nhit luyn hoc rn khng ln, c th chut c - Theo ng knh trong: yu cu ng tm cao, +) Tnh chn mi ghp then hoa. - iu kin bn dp: d =

2T d m .l.h.z.

[d] Trong :

T - Mmen xon truyn qua mi ghp l - chiu di mi ghp dm ng knh trung bnh ca then hoa vi dm = m.z S then hoa hnh ch nht m- mun ca rng z - s rng (0,7 0,8) h s xt n s phn b khng u ti trng h chiu cao b mt tip xc ca rng - iu kin bn mn: m =

2T d m .l.h.z

[m]

Chng 9

AI

Cu 1: lc cng trn cc nhm ai, lc tc dng ln trc +) Khi b truyn cha lm vic n1 = n2 = 0 F1 = F2 = F0 vi F0 l lc cng ban u +) Khi b truyn lm vic n1 n2 0 bnh dn chu tc dng ca mmen xon T1, trong nhnh dn lc F1 s tng ln, cn trong nhnh b dn lc F2 s gim xung T1 =
d1 ( F1 F2 ) 2

F1 = F0 + F v F2 = F0 - F Gi Ft l lc vng c ch F =

(1)

Ft 2

; Ft =

2T1 d1

2T2 d2

Theo cng thc le c: F1 = F2. T (1), (2) c:

e f 1

(2)

e f 1 F1 = Ft . e f 1 1
F2 = Ft .

e f 1 1
11

+) Lc qun tnh: Fv = qm.V2 Vi qm khi lng ca phn t ai trn mt n v chiu di V vn tc trung bnh ca b truyn ai +) Lc tc dng ln trc: Fr =

e f 1 + 1 F0 = Ft . e f 1 1

F + F 2 F1 .F2 . cos
2 1 2 2

= 2F0sin

1 2

Vi 1 gc m trn bnh ai nh Cu 2: ng sut trn dy ai +) ng sut do lc cng ban u: 0 =

F0 A
F2 A

Trong : F0 - lc cng ban u A- din tch tit din dy ai +) ng sut lm vic 1 =

F1 A

v 2 =
Ft A

+) ng sut do lc vng: t = +) ng sut do lc qun tnh: +) ng sut do un: u1

v =

= E. d1

Fv A

u2 = E.

d2

Nu ai dt th l chiu dy dy ai, vi ai thang th l chiu cao lp trung ha ng sut ln nht: max = v + 1 + u1 ng sut nh nht: min = v + 2 Cu 3: Hin tng trt trong b truyn ai(HNH V)

12

Khi truyn ti trng gia ai v bnh ai xy ra hin tng trt n hi - cc phn t ai chy trn nhnh dn chu lc F1 vng qua bnh ai dn sang nhnh b dn chu lc F2 < F1 do dn di tng i ca ai cng gim xung (1>2) dn n ai chy chm hn bnh ai - Khi phn t ai chy vng qua bnh b dn, dn di tng i ca ai tng ln ( 1<2) ai chy nhanh hn bnh b dn y l hin tng trt n hi ca b truyn ai - tuy nhin s trt n hi khng xy ra trn ton b cung m 1 v 2 m ch xy ra trn mt phn ca cung m gi l cung trt. cung trt pha nhnh ai sp ra khi bnh ai, ti trng ngoi cng tng th cung trt cng tng theo - Dy ai chuyn ng trt trn bnh ai th l hin tng trt trn Cu 4: H s ko, ng cong trt v ng cong hiu sut a) H s ko:l t s gia lc vng v lc cng ban u trn 1 nhnh ai =

Ft 2.F0

- ngha: h s ko c bao nhiu % lc cng ban u thnh lc vng c ch b) ng cong trt: l ng cong biu th mi quan h gia h s trt thng qua h s ko ( hnh v) = () c) ng cong hiu sut:l ng cong biu th mi quan h gia h s truyn thng qua h s ko ( hnh v) = () 0: tng truyn tnh tng v t max khi = 0 y l hin tng trt n hi ( vng lm vic) > 0: : tng rt nhanh gim nhanh y l hin tng trt trn b truyn ai chuyn ng tt nht khi = 0

Cu 5: Tnh ai theo kh nng ko a) Xy dng cng thc tnh ai theo kh nng ko m bo kh nng ko ca ai, khi lm vic khng xy ra trt trn ( d ch trt trn tng phn) th 0 t 0 t 2.0.0 = [t] 2. 0 13

Mt khc do tc dng ca ng sut thay i, sau mt s chu k lm vic ca ai c th b hng do mi. Quan h gia ng sut ln nht max trong ai v s chu k lm vic Nc cho n khi ai b hng c biu th bng phng trnh ng cong mi: m max .Nc = C

C1/ m C0 ai khng b hng do mi th: max = 1 / m = 1 / m Nc Nc

C0 t = ( 1 / m - tt u1) Nc F .k +) iu kin thc t: t = t [t] A

Vi k c tnh ti trng [t] - ng sut ti trng cho php b) p dng cho ai dt +) Tnh chn chiu rng ai: b Ft =

1000.P V

P=

F t .V 1000

A = b. +) ng sut cho php: [t] = [t]0. C0. C .Cb Trong : [t]0 - ng sut c ch cho php b truyn ai lm vic trong phng th nghim C0 h s k ti nh hng ca s cng ai C h s k ti nh hng ca gc m Cb h s k ti nh hng ca vic b tr b truyn b =

1000..P.k [ t ] 0 .V . .C 0 .C .Cb

c) p dng cho ai thang (tm s ai z) Gi A1 l din tch tit din ca dy ai T cng thc: t =

Ft .V .k t .V 1000.z. A1 1000
z. A1 .V .[ t ] 1000.k

Ft .k A

[t]

[ ]

P1

14

 P1 = thang z

z.[ P ] k

vi [P] =

A1 .V .[ t ] 1000

(1) y l cng thc thit k b truyn ai

P1 .k vi:[P] = [P ]0.CZ.Cu.Cl.C [ P]

Trong : [P]0 cng sut cho php b truyn ai lm vic trong phng th nghim CZ h s k n phn b khng u ti trng trn cc dy ai Cu h s k n nh hng ca t s truyn Cl h s k n nh hng ca b truyn ai C h s k n nh hng ca gc m

Chng 10- BNH RNG

Cu 1: lc n khp - cch xc nh phng chiu a) Xt b truyn bnh rng tr rng thng (hnh v) F = Ft + Fr c im t t ti tm n khp Ft lc vng t trn bnh ch ng th quay ngc chiu quay ca bnh rng, t trn bnh b ng th quay cng chiu vi chiu quay ca bnh rng Fr lc hng tm Ft1 = Ft2 =

2.T1 d w1

Fr1 = Fr2 = Ft1.tgw (Vi w gc n khp ) b) Xt b truyn bnh rng tr rng nghing (hnh v) im t ti tm n khp Ft Lc vng Fr lc hng tm v Fa lc dc trc

Ft

Fa + Fr

Ft1 = Ft2 =

2.T1 d w1
Ft1 .tg w cos

Fr1 = Fr2 =

Fa1 = Fa2 = Ft1.tg ( vi l gc nghing ca rng) Ch : cc cp lc trn u l cp lc trc i nn chng cng phng ngc hng c) Xt b truyn bnh rng cn (hnh v) F = Ft + Fa + Fr 15

Ft - theo chiu quay ca bnh rng Fr hng vo tm bnh rng Fa - hng vo y cn ln ca bnh rng Ft1 = Ft2 =
2.T1 vi dm1 l ng knh trung bnh d m1

Fa1 = Fr2 = Ft1.tgw.sin vi l gc cn ca bnh ch ng Fa2 = Fr1 = Ft1.tgw.cos Cu 2: Gii thch cng thc tnh ng sut tip xc v ng sut un a) Cng thc tnh ng sut tip xc Vi b truyn bnh rng tr
H =

Z M .Z H .Z .

2.T1 .K H .K Hv .( u 1) d .bw .u
2 w1

trong :

ZM =

2.E1 .E 2 Hng s vt liu [ E1 (1 1 ) + E 2 (1 2 ) ]

ZH =

2 l h s k ti nh hng ca hnh dng tip xc sin ( 2 w )

Z = khp

4 3

l h s k ti nh hng ca s trng khp vi h s trng

T1 moomen xon trn trc ch ng KH h s k ti s phn b khng u ti trng gia cc i rng n khp KHv h s ti trng ng U t s truyn dw1 ng knh vng ln du (+) khi n khp ngoi v (-) khi n khp trong bw chiu rng vnh rng b) cng thc tnh ng sut un 2.T1 .K H .K Fv .YF F = trong : d w1 .bw .m T1 moomen xon trn trc ch ng KF h s tp trung ti trng KFv h s ti trng ng m mun bw chiu rng vnh rng dw1 ng knh vng ln YF h s dng rng Cu 3: tnh s vng quay, s rng, ng knh ln, t s truyn 16

+) S vng quay

n1 =

60.1000.V1 .D1
60.1000 .V2 .D2
w1 n1 D2 (1 ) = = w2 n2 D1

(m/s)

n2 =

Vi V1, V2 - vn tc vng ca bnh dn v bnh b dn D1 , D2 ng knh trung bnh ca cc bnh rng +) T s truyn u=

Vi w1, w2 vn tc gc ca bnh dn v bnh b dn h s trt +) S rng - Chn s b gc nghing ( 8 20) tnh c z1 theo cng thc: z1 =

2.aw m( u + 1)

trong

aw =

k a .3

[ H ]

T1 .K H
2

. ba .u

.( u 1)

l khong cch trc

[ H ] ng sut tip xc cho php T1 m men xon trn bnh ch ng KH h s k ti s phn b khng u ti trng gia cc i rng n khp ba h s ka ph thuc vo s b mt lm vic ca rng m = (0,01 0,02).aw l mun - Sau tnh z2 theo cng thc: z2 = u.z1 +) ng knh vng ln dw dw1 =

dw2 = dw1.u Cu 4: ng hc v b truyn xch? Ti sao trong b truyn xch th cc nhnh xch li dao ng? a) Vn tc V=

2.a w u 1

z1 . p.n1 z 2 . p.n2 = trong : 60000 60000

z1, z2 : s rng a xch ca bnh ch ng v bnh b ng p : bc xch n1, n2 : l s vng quay bnh ch ng v bnh b ng b) T s truyn (hnh v) 17

+) T s truyn trung bnh u=

z2 z1

n1 n2

+) T s truyn tc thi Do vn tc v t s truyn thay i theo thi gian v cc mt xch n khp vi cc rng a theo hnh a gic cho nn ngay c khi a dn quay u vi vn tc gc w1 th xch vn chuyn ng khng u. Ta xt rng a xch v xch ang n khp: C vn tc tuyt i V c phn tch thnh 2 thnh phn: Vx v Vy Gi LOA = d Trn bnh ch ng c: V1 = w1.
d1 .cos 2 d Vy1 = V1.sin = w1. 1 .sin 2 2 Vi (0 1 ); 1 = z1 2 d1 2

Vx1 = V1.cos = w1.

Trn bnh b ng c: V2 = w2.

d2 .cos 2 d Vy2 = V2.sin = w2. 2 .sin 2 2 Vi (0 2 ); 2 = z2 2

d2 2

Vx2 = V2.cos = w2.

- xch chuyn ng th Vx1 = Vx2 w1.

d1 d .cos = w2. 2 .cos 2 2

w1 = w2

ut =

d 2 . cos d 1 . cos

Do , thay i nn ut cng thay i theo thi gian Cc nhnh xch trong b truyn xch li dao ng v - c w2 =
w1 do ut thay i theo thi gian, nn vn tc gc w2 ca bnh b dn thay i theo ut

chu k, bnh b dn chuyn ng khng u mc d bnh ch ng quay u xch b dao ng - Do vn tc theo phng vung gc vi dy xch trn a xch v trn dy xch ngc chiu nhau do khi n khp gy ra va p lm cho b truyn xch b dao ng Cu 5: tnh xch theo bn 18

iu kin bn ca xch c tnh ton da trn yu t p sut sinh ra trn b mt xch p nh hn p sut cho php [p] p=

Ft .k A

[p0] trong :

Ft - l lc vng A din tch mt mt xch k h s tnh ton k = k0.ka.k.kc.kc.kbt k0 h s xt n vic b tr b truyn ka h s xt n nh hng ca khong cch trc k h s ti trng ng kc h s nh hng vic iu chnh lc cng ca b truyn xch kc h s xt n nh hng ca vic lm vic lin tc ca b truyn kbt h s k ti iu kin bi trn tnh ton thit k xch c thun li hn th ta bin i iu kin trn nh sau:

A.[ p 0 ].V k .1000 A.[ p 0 ].n1 .z1 . p P1 = k .6.10 7

Ft .V 1000

P1 =

A.[ p 0 ]. p.n01 .

n1 z .z 01 . 1 n01 z 01 k .6.10 7

kn =

n01 n1

v kz =

P1.k.kn.kz

A.[ p0 ]. p.n01 .z 01 = [P0] 6.10 7

z 01 z1

i vi b truyn xch nhiu dy th Pt [P0] vi Pt =

P1 .k .k n .k z kd

Trong : kd h s phn b khng u ti trng trn cc dy xch

Chng 11 CC CHI TIT MY

Cu 1: Phn loi v kt cu trc bc a) Phn loi +) Phn loi theo cng dng - Trc tm: l trc dng cc chi tit my khc 19

- Trc truyn: l trc va truyn c mmen xon va cc chi tit khc +) phn loi theo kt cu: - Trc trn: l trc c tit din khng i trong sut chiu di trc - Trc bc: l trc c tit din thay i trong sut chiu di trc - Trc rng: l loi trc c l rng tm +) Phn loi theo ng tm trc: - Trc c ng tm khng i: l ng thng - Trc c ng tm thay i: trc khuu - Trc mm: khng l ng thng m l ng ln sng +) Ngoi ra cn c th phn loi trc theo ng knh, chiu di - Trc ln - Trc trung bnh - Trc nh b) Kt cu trc bc

- Thn trc (2): cc chi tit my c dng may nh bnh rng, bnh ai, khp ni - Ngng trc (1): l v tr ti c lp trn trc. Trng hp ngng trc lp ln th ng knh ly theo tiu chun - on trc chuyn tip (3): dng chuyn tip gia cc bc trc c th l vai trc hoc on thot dao khi gia cng Phn c nh cc chi tit my lp trn trc (4) C nh theo ph-ng dc trc: dng vai trc, g trc, mt cn, vng chn, ai c hoc lp bng di v.v... C nh theo ph-ng tip tuyn c th dng then, then hoa hoc lp bng di Cu 2: Cc bc tnh trc theo bn mi - Chn vt liu v phng php nhit luyn - Xc nh ti trng tc dng ln trc - Tnh ng knh trc s b - Xc nh khong cch gia cc gi v cc im t lc - Xc nh phn lc ti cc gi - V bu mmen - Tnh ng knh trc ti cc tit din - Chn then v kim nghim then - Kim nghim trc theo bn mi - nh kt cu +) Tnh ng knh trc 20

- Tnh gn ng: ng knh u trc vo ca hp gim tc bng (0,8 1,2) ng knh trc ng c in ng knh trc b dn ca mi cp trong hp gim tc bng (0,3 - 0,35) khong cch gia hai trc - Tnh s b: da theo mmen xon d
3

T 0,2.[ ]

9,55.10 6.P trong : 0,2.[ ].n

P cng sut truyn qua trc n s vng quay trong 1 pht ca trc [] - ng sut xon cho php Cu 3: Nguyn l v iu kin bi trn thy ng (hnh v) +) Phng php bi trn thy ng : to ra mt s iu kin nht nh v kt cu, vn tc, nht ca du khi ngng trc chuyn ng s hnh thnh ch bi trn ma st t +) Nguyn l bi trn thy ng

- Xt 2 tm vt liu A, B c ngm trong cht lng c nht ng hc . - t ln trn 1 ti trng tc dng Fr sau cho hai tm chuyn ng tng i vi vn tc V - Khi tm A chuyn ng so vi tm B lp du dnh vo b mt tm b ko theo v nh c nht cc lp du pha di cng chuyn ng theo. - Du b dn vo phn hp ca khe h v b nn li to nn p sut d. p sut c phn b theo phng trnh:

dp dx

= 6 .V .

h hm h3

Trong : h, hm chiu dy lp du ni c p sut ti p v pmax - Khi vn tc V ln th 2 b mt A, B c ngn cch hon ton bi lp cht bi trn +) iu kin bi trn thy ng: - Du bi trn phi c nht ng hc v lin tc chy vo - Gia ngng trc v lt phi c khe h hnh chm - Vn tc tng i ca 2 b mt phi c phng chiu tr s ph hp CMR trt lun c bi trn thy ng - Do kt cu ca trt , khe h hnh chm vn c ch to sn (v ng knh ngng trc nh hn ng knh v tm ngng trc nm lch so vi tm ca ) 21

Do rnh du c ch to dc theo chiu di trc, vng theo chu vi phn b lin tc vo . m bo cung cp du mt cch n nh c th lm thm ti du - trt c th bi trn thy ng th cn chn du c nht ng hc ph hp nu khng chng b mn hng, mt mt cng sut do ma st - Vn tc tng i sinh ra khi lm vic lun c phng chiu tr s xc nh Cu 4: Tnh quy c trt +) Tnh theo p sut cho php: Khi ngng trc v lt tip xc trc tip vi nhau tr s p sut sinh ra gia cc b mt tip xc phi nh hn p sut cho php: Vi trt p=

Fr l.d

[p]

Vi trt chn

p=

Fa A

[p]

trong : Fr , ti trng hng tm trong trt Fa ti trng dc trc tc dng ln L , d chiu di v ng knh A din tch b mt ta ca ngng trc +) Tnh theo tch s gia p sut vi vn tc trt Tch s gia p sut vi vn tc trt c trng cho s sinh nhit trong v mi mn p.V [p.V] Vi V=

.d .n 60.1000

Cu 5 : Tnh trt bi trn ma st t - trt lm vc trong ch bi trn ma st t khi chiu dy lp du ngn cch ngng trc v lt ln hn tng cao trung bnh ca cc mp m b mt ngng trc v b mt lt nn tnh phi tha mn iu kin: hmin k.(Rz1 + Rz2) trong : k h s an ton khi tnh trt ( k = 1) Rz1 , Rz2 cao trung bnh ca cc mp m b mt ngng trc v lt hmin - chiu dy lp du nh nht trong hmin =

(1 ) 2

.d (1 ) 2
=

lch tm tng i ca

h tng i d ng knh ngng trc xc nh c hmin th trc ht phi xc nh c h s kh nng ti CF 22

2.l

 Fr 2 . CF = = p. l.d . .
2

da vo CF v l/d tnh hmin Cu 6: Lc tc dng ln con ln (hnh v) Xt chu lc hng tm Fr ( nh hnh v). Cc con ln i xng nhau qua mt phng tc dng ca lc Fr chu ti nh nhau: - Do trng thi cn bng c: Fr + Fi = 0 - Chiu ln phng Fr c: Fr = F0 + 2F1.cos1 + 2F2.cos2 + ..+2Fn.cosn Vi n (1)

z 4

360 0 i = i.; = z
(1) Fr = F0 +2F1.cos + 2F2.cos1 +2F2.cos2 + .+2Fi.cosi - Ga thit vng trong khng b un v khng c khe h hng tm. Do tc dng ca lc Fr vng v con ln b bin dng ti ch tip xc vng trong ca di chuyn theo phng Fr mt lng 0. Ta c h thc: i = 0.cos(i) J - gia bin dng con ln v lc c quan h: i = C. Fi C: 0 = C. F0J F0J =
J

0 C
1 J J

0.cos(i) = C. Fi Fi = 0 . cos i 2
n J +1 1 + 2.( cos i ) J i =1 Fr = F0

= F0. ( cos i )

Fr

F0 =

1 + 2.( cos i )
i =1 1

J +1 J

F =k r z

(a)

vi h s k = 1 + 2( cos i ) J J+1
i =1

C: Fi = F0 ( cos i ) J (b) (a) v (b) l cng thc tng qut tnh lc tc dng con ln trong Cu 7 ng sut trong ln (hnh v) ng sut tip xc sinh ra trong vng tip xc gia con ln vi vng trong v vng ngoi ng sut tip xc gia con ln vi vng trong ln hn ng sut tip xc gia con ln vi vng ngoi 23

Trong bi,vng v bi tip xc theo im, ta c con ln F0 chu lc ln nht tnh theo CT:

F0 .E 2 HA = a. 3 2 A
Gi bn knh con ln 0 , bn knh vng trong d , bn knh vng ngoi D A =

d . 0 d + 0

ng sut ti im B ( ng sut tip xc gia con ln vi vng ngoi)

F0 .E 2 HB = a. 3 2 B
vi B = Do D > d A< B HA > HB im c ng sut ln nht trong ln l im A l im tip xc gia con ln chu ti ln nht v vng trong ca trong bi chn th vng no quay tui th cao hn? V sao? - Khi lm vic, mi im trn b mt tip xc gia vng v con ln chu ng sut tip xc thay i theo k mch ng gin on - ng sut tip xc gia con ln v vng trong c tr s ln nht ti cc im tip xc trn vng trong. Khi vng trong quay, c sau mt vng quay mi im trn vng trong chu 1 ln ng sut ln nht. Nu vng trong ng yn, vng ngoi quay th c mi ln con ln ln qua im ny, vng trong li chu li mt ln ng sut ln nht tc l: s chu k ng sut ln nht v mi im tip xc ca vng trong phi chu s tng ln nhiu. - Do nu vng ngoi quay th bn mi ca s gim xung v ch lm vic trong thi gian ngn hn so vi vng ngoi quay. Cu 8 : Tnh chn ln theo kh nng ti ng a) Kh nng ti ng - Di tc dng ca ng sut tip xc H thay i, b hng ch yu do mi b mt tip xc. Xut pht t phng trnh ng cong mi: m H .Nc = const Nc s chu k thay i ng sut m s m - ng sut tip xc c quan h vi ti trng tc dng ln v s chu k thay i ng sut c lin quan n s vng quay ca cho ti hng. Ta xc nh c mi quan h gia ti trng Q vi s vng quay L: Qm.L = const = Cm C = Q.L1/m - kh nng ti ng kh nng ti ng l ti trng tnh m ln tip nhn khi >90% s ln mang i lm th nghim khng xut hin trc r b mt b) Tnh chn ln theo kh nng ti ng 24

D . 0 D 0

Cd = Q.L1/m C +) Tnh s vng quay L L = 60.106.n.Lh trong : n s vng quay ngng trc Lh khong thi gian phc v ca ln +) Tnh ti trng - Q - Vi bi, chn: Q = (X.v.Fr +Y.Fa).kt.k - Vi a chn : Q = (X.Fr + Y.Fa).kt.k - Vi a tr ngn: Q = X.v.Fr.kt.k - Vi chn: Q = Y..Fa.kt.k Trong : X, Y l h s k ti nh hng ca lc hng tm, lc dc trc v h s k ti nh hng ca vng lp quay Fa , Fr lc dc trc v lc hng tm kt h s k ti nh hng ca nhit k h s k ti nh hng c tnh ti trng tc dng ln

25