PHNG PHP H S BT NH Trong thi cp hai khi c li gii ca kh nhiu bi ton c bit l bt ng thc ti khng th hiu ni ti sao li c th ngh

ra n nn hay cho rng y l nhng li gii khng p thiu t nhin.n cp ba khi c hc nhng kin thc mi ti mi bt u c t tng i su vo bn cht mi bi ton v li gii ca chng.Nh anh Hatucdao ni :khi gp mt bi ton th iu quan trng l "nhn ra u l k thut chnh,qua gii thch c vi sao li gii nh vy v cao hn c l v sao li ngh ra bi ton"Trong qu trnh hc ton vi li suy ngh ti rt ra v hiu c kh nhiu ci hay trong mi bi ton v li gii ca chng.V cng t cng thm mt s tng hp nht nh ti rt ra c mt phng php chng minh bt ng thc:"Phng php h s bt nh". y l mt phng php kh hay v mnh i km vi nhng li gii p,ngn v n tng. By gi ta i xt mt vi v d V d 1 Cho cc s dng .Chng minh rng:

Nhp Nhn thy du bng xy ra Gi s th bt ng thc cn chng minh tr thnh:

Nhim v ca chng ta by gi l phi tm cc s thc sao cho bt ng thc :

ng vi mi Gi s tn ti t V

ng vi mi

.Ta c:

vi mi

nn ttheo nh l Fermat ta c

Vi cc bn THCS cha c hc o hm th phi pht biu nhim v trn nh sau: Tm cc s thc sao cho phng trnh:

C nghim kp . (Tng t vi nhng phn bn di.) By gi ta ch cn phi chng minh :

Tht vy Vy l s duy nht sao cho ng vi mi Cng cc bt ng thc tng t ta c:

Qu trnh trn gip ta bit rng ch tn ti duy nht mt s sao cho ng vi mi v iu vt qua c iu ta mong mun la ch cn tm mt gi tr ca sao ng vi mi .Ring trong bi ny cn c mt cch xc nh cc nhanh l :

Nhng ng li ny khng th tng qut c. khng nh iu hy th chng minh bt ng thc:

Vi cc s dng tha mn pha trn ta chng minh bt ng thc ny sau khi chun ha v t rng bt ng thc :

ta thy ngay

ng vi mi s dng .Ta thy rng l bt ng thc thun nht con th khng nn cng c cch khc tm ra m khng cn chuyn v (qua chun ha). By gi chng ta phi tm sao cho bt ng thc :

ng vi mi s dng Ta bit rng bt ng thc Csi l mt bt ng thc thun nht vi iu kin xy ra du bng nghim ngt.Do khi p dng Csi c trng s ta s tm ra nhng h s thch hp vi mt bt ng thc mi xc nh c mt v. p dng Csi ta c:

ng nht h s ta c: .Ch rng vic p dng Csi trn dn n vic tm cc h s thnh cng c c l t nhn xt v du bng,qua ta p dng Csi c trng s nh trn. By gi ta ch cn chng minh :

Tht vy ta c:

M: Vy ng hay l mt b s sao cho ng vi mi s dng .Theo kiu ny th khng th khng nh y l b s duy nht c. Cng cc bt ng thc tng t ta c: V d 2 Cho cc s dng

.Chng minh rng:

Nhp y l mt bi ton hay v kh kh vi khng di ba cch gii. y ch xin trnh by cch

lm ph hp vi bi vit. Nhn thy du bng xy ra Nhim v by gi l phi i tm s thc sao cho bt ng thc :

ng vi mi s thc dng Gi s tn ti sap cho ng vi mi s thc dng Cho th vi mi dng ta c:

t V

vi mi

nn

Vic cn li l phi chng minh :

Tht vy:

M : Vy ng tc l gi tr duy nht sao cho Cng cc bt ng thc tng t ta c:

ng vi mi s dng

Cng ging nh bi 1 qu trnh tm ny cng gip ta khng nh ch c duy nht mt s thc tha mn.By gi ta s i theo mt con ng khc c tnh cht d on . p dng Csi ta c:

ng nht h s ta c Nhn xt: Cch gii hai bi trn s dng ng thc:

V lc no phi i tm v lc no phi i tm nh xt bt ng thc:

th c th ni l nhn th bit ngay.V d

Th khi c nh cho th nn bt ng thc khng th ng vi mi s dng .Biu din s di hai dng trn gip ta gii quyt c rt nhiu bi ton dng ny,nhng liu cn cch biu din no na khng? V d 3 Cho cc s dng .Chng minh rng:

Nhp Nhn thy du bng xy ra Vi cc s thc khng m T chn:

p dng Csi Ta c:

Cng cc bt ng thc trn li ta c:

y l mt bi ton trong bo ton tui th vi rt nhiu li gii khc (khng c cch ny).Ti ngh nu a li gii ny ln chc chn s c nhiu bn THCS thc mc . V d 4 Cho cc s dng .Chng minh rng:

Nhp Nhn thy c ba phn du bng xy ra a, p dng Csi ta c:

Cng cc bt ng thc tng t ta c:

b, phn ny th khng th c on dng Csi nh phn a nhng ta cng s thit lp mt bt ng thc tng t nh phn a bng cch tm s thc sao cho bt ng thc :

ng vi mi s dng Gi s tn ti sao cho ng vi mi s dng Cho th vi mi dng ta c:

t V

vi mi a dng v

nn

Ta ch cn phi chng minh:

Tht vy: Vy ng hay l s duy nht tha mn ng vi mi s dng v nu nn di dng:

Cng nh cc bi trc cng c cch dng Csi d on nh sau.D thy ngc li tc th khi c nh dng v cho c.Vi th th vit li

khng th ng vi mi s dng

Ri p dng Csi ta c:

ng nht h s ta c ngay Thc ra th vic l lun l p dng Csi vi cc s dng.Nhng ci ny cng khng cn thit m c th p dng lun nh sau:

ng nht h s ta cng c R rng vi va tm c th ta s dng Csi vi s m nhng iu ny cng khng sao v y ch l nhp Cng cc bt ng thc tng t ta c: c,Tng t nh phn b ta d on c bt ng thc :

ng vi mi s dng

Nhng iu ny l khng ng v khi cho th .Nh vy phng php ny khng hiu qu vi phn ny. Tuy rng khng ng nhng n vn c mt tc dng khng h nh v ta c:

Cng cc ng thc tng t ta c: Tc l quy bt ng thc v dng SOS Cch gii ca dng ny kh hay nhng khng thuc phm vi ca bi vit ny. Cng t vic khng ng vi mi s dng th ta ngh ngay n bi ton:Tm tt c cc s thc sao cho tn ti s thc tha mn bt ng thc:

ng vi mi s thc dng

y l mt bi ton khng kh nhng n th hin mt tng.V vi mi tm c ta s c c mt bi ton mi. Pha trn ta i xt cc v d l cc bt ng thc thun nht .V cu hi t ra l khi no th s dng c phng php ny trong cc bt ng thc thun nht?Bng kinh nghim ca bn thn th ti cho rng iu kin cn c th s dng phng php ny vi cc bt ng thc thun nht l: 1,Du bng ca bt ng thc xy ra khi v ch khi cc bin s bng cc gi tr trong mt tp hu hn no (thng th tp ch c mt s cng lm l hai) 2,Bt ng thc l tng ca mt dy cc biu thc i xng nhau v tn ti mt cch chun ha mi biu thc ch cn ph thuc vo mt bin s hoc cc biu thc l hon v lin tip ca nhau. y ch l iu kin cn cn ch cn iu kin th ti ch bit th cho tng bi ton. By gi ta i xt v d v bt ng thc c iu kin. V d 5 Cho cc s dng tha mn Chng minh rng: Nhp Nhn thy du bng xy ra Ta c: R rng khi nhn bi ny ta c ngay t tng ban u l phi tm s thc sao cho bt ng thc:

ng vi mi s thc Gi s tn ti sao cho Ta c: t V vi mi v nn ng vi mi s dng .

By gi ta ch cn phi chng minh: Tht vy:

Vy ng hay l gi tr cn tm. Cng cc bt ng thc tng t ta c: T bi ton trn ta i n cch gii cho mt lp cc bi ton bt ng thc c iu kin dng sau: Cho cc s thc tha mn : Chng minh rng:

V bt ng thc cn chng minh v c biu thc iu kin ca bi ton u mang tnh i xng vi cc bin nn du bng thng t c khi cc bin bng nhau.Vic ta phi lm l tm s thc sao cho bt ng thc : ng vi mi s thc tha mn bi.y l mt ng li c bn gii quyt dng ton ny.ng thi vi cc bt ng thc thun nht th sau khi chun ha ta s chuyn ngay bi ton v dng ny. V d 6 Cho cc s thc khng m Tm gi tr nh nht ca biu thc: tha mn :

Nhp Khc vi nhng bi ton trc l cc bt ng thc xc nh c ngay du bng ,y l mt bi ton cc tr c iu kin cha xc nh c im cc tr. Ta c: By gi theo ng li chung ta tm s thc sao cho bt ng thc:

ng vi mi s thc Gi s tn ti sao cho Ta c: t Ta c: cho

ng vi mi s thc

vi mi

.V .Xt h phng trnh:

nn theo nh l Rolle tn ti

By gi ta phi chng minh:

Tht vy : M ta c: Vy ng hay l gi tr duy nht cn tm. Cng cc bt ng thc tng t ta c:

Du bng xy ra l mt hon v ca Vy gi tr ln nht ca biu thc l bi by cng c th dng Csi nh sau:

V y cng chnh l cch trnh by li gii ny ca chng ta.Ti a v d ny ln th hin rng khng phi lc no khi s dng phng php ny ta cng cn phi c du bng ca bt ng thc xy ra khi tt c cc bin s bng nhau C mt iu ch rng hu ht cc bi ton khi s dng phng php ny u c th m rng cho bin s.Tuy vy trn ti ch ly cc v d cc bt ng thc c ba bin s v ti ngh n hay nht khi ch c ba bin. Hy vng qua bi vit ny cc bn hiu c phn no ni dung ca phng php ny.Sau y l mt s bi tp p dng (c rt nhiu trn din n) Bi 1 Cho cc s dng .Chng minh rng:

Bi 2 Cho cc s thc dng

.Chng minh rng:

Bi 3 Cho cc s dng Bi 4 Cho cc s dng

.Chng minh rng: .Chng minh rng:

Bi 5 Cho cc s dng Bi 6 Cho

tha mn

.Chng minh rng:

l di ba cnh ca mt tam gic .Chng minh rng:

Bi 7 Cho cc s dng Bi 8 Cho cc s dng

.Chng minh rng:

tha mn

.Chng minh rng:

Bi 9 Cho cc s dng

tha mn

.Tm gi tr ln nht ca biu thc :

Bi 10 Cho cc s thc dng ............. Ph lc

.Chng minh rng:

1, Bt ng thc Csi m rng Cho cc bin s dng t ta c: Du bng xy ra 2, nh l Fermat Cho hm s lin tc trn

v cc s thc dng cho trc

.Khi

.Khi nu hm s

t cc tr ti

th

3,nh l Rolle Cho hm s lin tc trn khong cho

tha mn

th tn ti

sao