Professional Documents
Culture Documents
Khi đứa trẻ được tròn 1 tuổi, người ta tổ chức cúng đầy năm. Lễ đầy năm còn gọi là lễ
Thôi nôi. Thôi nôi có nghĩa là bỏ cái nôi. Từ khi sinh ra cho đến lúc được một tuổi, đứa
bé thường được đặt trong nôi. Nhưng sau khi đầy năm người ta sẽ cho bé nằm giường
và thôi không nằm nôi nữa. Vào ngày này, ngoài việc cúng lễ, người ta còn có tục thử
trẻ.
Vào ngày làm lễ. đứa trẻ được tắm rửa sạch sẽ, mặc quần áo mới. Nếu là con trai,
người ta sẽ bày bên cạnh nó những đồ chơi là cung tên, giấy bút; nếu là con gái thì
bày kim chỉ, dao kéo. Theo phản xạ tự nhiên, đứa trẻ sẽ bò đến và nhặt lấy những thứ
mà nó thích.
Người xưa cho rằng: nếu đứa con trai chọn kiếm cung thì sẽ theo nghiệp võ, còn chọn
giấy bút theo nghiệp văn chương; đối với con gái nếu chọn kim chỉ sẽ có tài may vá,
còn chọn dao kéo sẽ có tài nội trợ.
Trong lễ cúng đầy năm, người ta làm lễ cúng mụ và cúng gia tiên. Có nhà tổ chức lớn
còn mời rất nhiều khách khứa.
Bài văn khấn Mụ cũng giống như ở phần cúng đầy tháng. Sau đây là bài văn
khấn Gia tiên nhân ngày đầy năm của cháu bé:
Kính dâng lễ bạc: trầu rượu, trà nước, vàng hương, hoa quả cùng phẩm
vật. Lòng thành nhân dịp sinh hạ cháu trai (gái) được đầy năm, kính
mời hương hồn nội ngoại gia tiên, cụ, kỵ, ông, bà, cha mẹ, cô, dì, chú,
bác, anh chị em chứng giám và hưởng lễ.
Con kính xin gia tiên phù hộ độ trì cho cháu... hay ăn chóng lớn và toàn
gia khang kiện.
Ông bà ta xưa quan niệm rằng: Đứa trẻ được sinh ra là do các vị Đại Tiên (Bà chúa
Đầu thai), Tiên Mụ mà trực tiếp là 12 bộ Tiên Nương (12 bà Mụ) nặn ra ban cho. Vì
vậy, khi đứa trẻ đầy cữ (đứa trẻ chào đời được 3 ngày), đầy tháng, đầy năm; bố mẹ
đứa trẻ phải bày tiệc cúng Mụ để tạ ơn các bà Mụ, và cầu xin các Mụ ban cho đứa trẻ
mọi điều may mắn tốt lành.
Lễ cúng Mụ phải được làm cẩn thận chu đáo, với các lễ vật bao gồm:
1. 12 đôi hài xanh giống hệt nhau và một đôi hài cũng màu xanh nhưng to hơn
2. 12 nén vàng xanh giống hệt nhau và một nén vàng xanh to hơn
3. 12 bộ váy áo đẹp màu xanh giống hệt nhau và một bộ váy áo xanh cắt giống 12 bộ
kia nhưng to hơn
4. 12 miếng trầu cánh phượng giống hệt nhau và một miếng trầu têm cánh phượng to
hơn
5. 12 bộ đồ chơi: bát, đĩa, đũa, thìa, chén cốc, con giống, xe cộ, nón, mũ... giống hệt
nhau và một bộ cũng như vậy nhưng to hơn (những đồ lễ này có thể bằng nhựa, bằng
sành sứ)
6. 12 con cua, 12 con ốc to nhỏ bằng nhau để sống. Và mỗi loại một con to hoặc nhiều
con cũng để sống (các con này để vào bát to bày cúng, sau khi cúng xong thì đem thả
ra ao hồ)
7. Phẩm oản, bánh kẹo, hoa quả chia đều thành 12 phần giống nhau và một phần có
đủ phẩm oản, bánh kẹo, hoa quả nhưng lớn hơn (hoặc nhiều hơn)
9. Bát hương, lọ hoa tươi nhiều màu, tiền vàng, cốc nước thanh tịnh (bày ở mâm trên
cùng lễ mặn)
Bày lễ cúng Mụ mang tính chất thành kính, văn hoá và nghệ thuật, thường bàn lễ
cúng Mụ được bày (trình bày) một cách hài hoà, cân đối như sau:
Sau khi bày lễ xong, bố hoặc mẹ cháu bé thắp 3 nén hương, rồi bế cháu bé ra trước
án khấn:
Nay nhân ngay đầy tháng (đầy cữ, đầy năm) chúng con thành tâm sửa biện
hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bày lên trước án, trước bàn toạ chư vị
tôn thần kính cẩn tâu trình:
Nhờ ơn thập phương chư Phật, chư vị Thánh hiền, chư vị Tiên Bà, các đấng
Thần linh, Thổ công địa mạch, Thổ địa chính thần, Tiên tổ nội ngoại, cho con
sinh ra cháu, tên... sinh ngày... được mẹ tròn, con vuông.
Cúi xin chư vị Tiên Bà, chư vị Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng
thành thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì, vuốt ve che chở cho cháu được ăn
ngoan, ngủ yên, hay ăn chóng lớn, vô bệnh vô tật, vô tai, vô ương, vô hạn, vô
ách, phù hộ cho cháu bé được tươi đẹp, thông minh, sáng láng, thân mệnh
bình yên, cường tráng, kiếp kiếp được hưởng vinh hoa phú quý. Gia đình con
được phúc thọ an khang, nhân lành nảy nở, nghiệp dữ tiên tan, bốn mùa
không hạn ách nghĩ lo.
Cẩn cáo.
Khi đã khấn xong thì bố hoặc mẹ cháu chắp tay bé lại vái trước án 3 vái, sau 3 tuần
hương thì lễ tạ và:
- Gia đình mang vàng mã, váy áo đi hoá, vẩy rượu lúc đang hóa
- Đem tôm, cua, ốc đi phóng sinh tại các ao, hồ, sông để cầu phúc
- Các đồ chơi bằng nhựa, sành sứ thì giữ lại cho cháu bé để lấy khước
- Cuối cùng cả gia đình và bạn bè cùng thụ lộc chúc cho cháu bé mọi điều tốt lành
3.
Để giúp cho quý ông , quý bà, anh chị em và các cháu có lòng thành sắm lễ đến chùa, đền,
điện, miếu trong những ngày Tết, ngày lễ lớn theo phong tục cổ truyền hằng năm hoặc các
ngày đào mống – làm nhà, dọn về nhà mới , cưới vợ gả chồng, thăm tảo mộ, các ngày 1 – 15
hàng tháng , giỗ gia tiên ,cúng rằm tháng 7, không biết chữ Hán, dùng những bài khấn nôm
trong số khấn này, đọc lên , để tỏ lòng thành khi đã đặt lễ.
Dịch tù âm Hán ra Nôm và dựa vào các bài cúng của” tập văn cúng gia tiên : do Ban văn hóa
dân tộc xuất bản mà do ông Tân soạn thảo . Tôi cố gắng soạn lại theo thể thức thơ lục bát ngũ
ngôn…để dể nhớ dể thuộc”.
Trong quá trình soạn thảo có những chữ hoặc từ chưa thật hoàn chỉnh, quí vị tự sửa cho phù
hợp với thực tế và hết sức thông cảm cho những điều sai sót.
Kính bút
Thái Bình
Con lạy Đông trù tư mệnh , táo chủ thần quân, Long mạch tôn thần , cập thổ chư vị Thiền tài.
Họ tên
Thành tâm sắm lễ, tuân theo quy luật tục lệ thời gian.
Dốc lòng cầu khẩn.Cúi xin soi tận . Ý thật tâm thành
Bài 2- Khấn tạ mộ
( Thanh minh hoặc thăm mộ )
Đội dức từ bi
Số nhà…
Cung thỉnh chư vị đồng lai hiến hưởng –Chấp kỳ lễ bạc phù hộ độ trì cho chúng con .
2. Dọn nhà từ ….
Về ….
(Nam mô A di đà Phật )
Tín chủ:
Sinh quán:
Trú quán:
Toàn gia quyến cùng nhất tâm cúi lạy thánh hoàng bản thổ đại vương đông trù tư mệnh táo phủ
thần quân long mạch chính thần.
Chấp tay vái trước bàn thờ kính dâng lễ bạc, hương hoa đủ màu.
Cẩn cáo
Tạ thế ngày:
(Trong nhà)
Vợ chồng con, con trai, con gái ở tại số nhà… thôn xã … tỉnh..
Nam mô A di đà Phật
(chia thành nhiều dòng hoặc ghi tên tuổi từng vong linh cụ, ông bà- bố mẹ- anh emv.v…)rồi
khấn.
(Ngoài trời) *
Con lạy Bồ Tát Quan Âm con lạyTáo phủ Thần quân chính thần
Chết vì chó dại , chết đuối , chết vì sinh sản giống nòi
Tên là
Vợ
Chồng
Con trai
Con gái
Nam mô A di đà Phật
Khi đốt tiền vàng quần áo đứng vãi gạo muối ra 5 phương 4hướng.
Bài 9. Khấn cúng 23 tháng chạp
(Nam mô A di đà Phật)
Nam mô A di đà Phật
(Khấn xong 3 lần rồi đốt vàng. Nếu cúng cá chép sống thì đem thả ra sông)
[(ngoài trời)
Sau khi nghi lễ xong kẹp nén hương vái bốn phương trời.
Đường phố……………………..
Hạn thấu……….
Nam mô A di đà Phật.
(ngoài trời)
Con lạy :
Con lạy Đông trù tư mệnh, Táo phủ thần quân Long mạch,Thô’ thần . Cập thổ chư vị thần tài
mớ bái. Tín chủ con tên là:
Chồng ….tuổi
Vợ… tuổi
Nhân ngày…
Nam mô A di đà Phật
Lễ tạ kính trình-
Phụ lục I
(Năm nào thì khấn danh hiệu của quan năm đó thiếu ổn hành
binh thần ly tào phán quan)
1. Năm Tý : Quan Chu vương hành khiển thiếu ổn hành binh chi thân.
2. Năm Sửu :Quan Triệu vương hành khiển tam thập lục phương hành binh chi thân.
3. Năm dần : Quan Nguy vương hành khiển mộc tinh tri thầntiêu tào phán quan.
4. Năm Mão: Quan trịnh vương hành khiển thạch tinh tri thần liễu tào phán quan.
5. Năm Thìn :Quan Sở vương hành khiến , hảo tinh chi thần biểu tào phán quan.
6. Năm Tỵ ; Quan Ngô vương hành khiển , địa tinh chi thần hứa tào phán quan .
7. Năm Ngọ : Quan Tần vương hành khiển, thiên hào chi than nhãn tào phán quan
8. Năm Mùi : Quan tông vương hành khiển, ngũ đạo chi thần lâm tào phán quan.
9. Năm Thân: Quan tề vương hành khiển, ngũ miếu chi thần tống tào phán quan.
10. Năm Dậu : Quan Lỗ vương hành khiển, ngũ nhạc chư thần nguyễn tào phán quan.
11. Năm Tuất : Quan Việt vương hành khiển, ngũ ôn chi thần nguyễn tào phán quan.
12. Năm Hợi: Quan lưu vương hành khiển, ngũ ôn chi thần nguyễn tào phán quan.
Chú thích : 12 vị Đại vương hành khiển,mỗi vị đều có một địa vị đều có một địa vị phán quan
giúp việc.
1. Sao La hầu : Cúng ngày 8-9 cây nến lạy hướng bắc.
3. Sao Thủy diệu ; Cúng ngày 21 – 7 cây nến lạy hương tây.
4. Sao Thái Bạch ; Cúng ngày 15 – 8 cây nến lạy hướng tây.
5. Sao Thái Dương : Cúng ngày 27 9 12 cây nến lạy hướng tây.
6. Sao Vân Hớn : Cúng ngày 29 – 15 cây nến lạy hướng tây.
9. Sao Mộc Đức : Cúng ngày 20 – 25 cây nến lạy hướng tây.