CHNG 1: GII THIU CHUNG 1.1.

GII THIU TNG QUT Trn th gii ngy nay nhu cu nng lng ang l vn thi s cho s pht trin ca nn kinh t v s gia tng dn s ton cu, trong nng lng in ng vai tr then cht. T h thng in cng lin tc m rng, pht trin c v ngun v cc ng dy truyn ti. Do tnh cht tiu th in cc khu vc trong tng thi im l khc nhau cho nn tro lu cng sut trn cc ng dy truyn ti lin tc thay i theo thi gian. Kinh nghim vn hnh h thng in cho thy ti mt thi im trn h thng c nhng ng dy b qu ti trong khi cc ng dy khc non ti v ngc li. Nu c nhng bin php iu chnh thng s h thng in thch hp c th lm thay i tro lu cng sut v lm gim qu ti cho mt s ng dy m khng cn phi ci to nng cp h thng in. Vic s dng hiu qu v ti u cc ngun cung cp l mt vn m cc nh nghin cu rt quan tm. V vy ngi ta t ra bi ton phn b cng sut ti u nng cao kh nng tn dng h thng in hin c. y l bi ton m ngnh in lc phi tm cch gii quyt t rt lu, dng nhiu thut ton c in v tr tu nhn to nh Differential Evolution , Ant Manners, Ant Colony Optimization, Genetic Algorithm, Tabu Search, Simulated Annealing, Harmony Search, Firefly Algorithm Trong s pht trin ca tr tu nhn to, gn y trong lnh vc cng ngh thng tin xut hin thut ton PSO, y l thut ton c nhiu u im v c ng dng rng ri vo trong rt nhiu lnh vc, mt trong nhng lnh vc ng dng ca PSO l lnh vc h thng in. Mt s nh khoa hc trn th gii trin khai a thut ton PSO vo ng dng tnh ton ti u trong h thng in v cho ra nhng kt qu tt hn nhng gii thut khc, chng trnh chy nhanh hn. Phng php PSO l phng php da trn s ti u by n thng qua vic i tm v tr c nhiu thc n nht cho by n da trn kinh nghim ca nhng ln tm

kim trc. Mt d phng php PSO c tui i cn rt tr mi ch c xut ln u tin vo 1995 bi James Kenedy v Russel C.Eberhart nhng phng php PSO c nhng ng gp to ln cho khoa hc bi tnh hi t u vit ca phng php nh: thut ton n gin, d thc hin, chng trnh chy nhanh hn v kt qu chnh xc hn cc phng php khc. 1.2. MC TIU CA TI Bi ton phn b ti u cng sut khng (ORPD) c lch s pht trin t rt lu n c ngha v cng quan trng trong quy hoch v iu khin h thng in. Mc ch ca bi ton ORPD l ci thin bin dng in p (Voltage Profile), cc tiu tn tht cng sut tc dng trong h thng. Hu ht cc phng php u gp phi 3 vn chnh: Mt l, cc phng php ny c th khng a ra c li gii ti u hoc thng b kt li gii ti u. Hai l, tt c cc phng php ny u da trn gi nh hm mc tiu l hm lin tc v kh vi m khng ng i vi h thng thc t. Ba l, cc phng php ny u khng th p dng cho cc bin ri rc. V th ch c thut ton da trn tr thng minh nhn to v tin ha m in hnh l phng php PSO mi ph hp vi cc loi bi ton ny v loi tr b c cc vn kh khn trn. 1.3. TM QUAN TRNG CA TI Hin cha c lun vn, cng trnh nghin cu trong nc v p dng thut ton Stochastic Weight Trade-off Particle Swarm Optimization (SWT_PSO) vo bi ton phn b ti u cng sut khng trong h thng in. iu ny cho thy tm quan trng ca n trong vic tm ra mt li gii tt nht, ti u nht. 1.4. 1.5. PHM VI NGHIN CU NI DUNG LUN VN

CHNG 2: TNG QUAN 2.1. TNG QUAN V BI TON TI U HA CNG SUT PHN KHNG Bi ton ti u ha cng sut phn khng c th chia lm hai loi, ty theo lnh vc p dng: Quy hoch: Xc nh dung lng nh mc v v tr t ti u ca thit b b Cng sut phn khng trong h thng in. Vn hnh: Xc nh gi tr t ca cc phn t lien quan n cng sut phn khng nh: Kch thch my pht, my bin p c iu chnh di ti, t b v cc thit b FACTS. Trong lnh vc vn hnh, sau khi xc nh cng sut tc dng phn phi cho cc nh my in t bi ton ED, bi ton ti u ha cng sut phn khng c s dng cc tiu tn tht cng sut tc dng ng thi m bo in p ti cc nt trong h thng nm trong phm vi cho php. 2.2. TNG QUAN CC PHNG PHP GII C P DNG

2.2.1 Phng php DE (Differential Evolution) Bi bo [] trnh by ng dng gii thut DE vo vic gii bi ton phn b cng sut ti u. DE l mt thut ton tin ha c xut bi Storn and Price vo nm 1997. Phng php DE cho thy hiu qu trong vic gii quyt bi ton ti u khng tuyn tnh vi nhiu rng buc. DE c u im hn cc phng php tin ha khc l cu trc n gin, gn, t thng s iu khin, im hi t cao.Hm mc tiu c dng bc hai dng tnh ton l cc tiu chi ph nhin liu my pht vi cc rng buc gii hn cng sut thc v cng sut phn khng my pht, in p cc nt, u phn p v dng cng sut trn cc ng dy. Phng php xut c ng dng vo gii mng in IEEE 30 nt v kt qu c so snh vi cc phng php: EP, TS, SA.

2.2.2 Phng php AM (Ant Manners ) Bi bo [] trnh by phng php tnh ton da trn hnh vi ca n kin v cch thu nhn tin tc ca chng. Phng php ny c ng dng vo vic gii bi ton phn b cng sut ti u cc tiu chi ph nhin liu my pht vi cc rng buc gii hn cng sut thc v cng sut phn khng my pht, in p cc nt, u phn p, t b v dng cng sut trn cc ng dy. M hnh la chn tnh ton l mng in IEEE 30 nt v kt qu c so snh vi cc phng php EP, GA. 2.2.3 Phng php ACO (Ant Colony Optimization) Mt trong nhng phng php tin ha da trn tr thng minh nhn to c gii thiu gn y l phng php ACO c xut bi Marco Dorigo nm 1992. ACO a ra cch tip cn mi mnh m v hiu qu hn cho nhng bi ton ti u ha phc tp, thut ton ny tiu biu cho vic s dng m hnh xc sut tm ra li gii ti u. Phng php ny da trn cch c x ca n kin i tm thc n. Trong khi tm thc n cc c th kin t ng khi to xung quanh khu vc t ca chng cc thi quen ring. Ngay khi c 1 c th kin tm c ngun thc n, n s nh gi cht lng v s lng thc n v mang v t s thc n tm c. Trong sut qu trnh quay v t c th kin ny s li trn li v loi pheromone do n tit ra. Lng pheromone li c th ph thuc vo cht lng v s lng thc n, lng pheromone ny s dn cc c th kin khc ti ngun thc n ny. S truyn t khng trc tip ny gia cc c th kin qua cht pheromone li trn li mn cho php chng tm c ng i ngn nht gia t ca chng v ngun thc n . Ni chung phng php ACO gii quyt bi ton ti u ha bng cch lp li 2 bc sau: Li gii ng vin c xy dng da trn m hnh cht pheromone c trng ca loi kin m s phn b tn sut c thng s ha qua khng gian bi ton.

 Li gii ng vin c s dng thay i cc gi tr ca cht c trng vi cch m c ngh rng thin v s ly mu hn l v li gii cht lng cao. Phng php ACO c ng dng thnh cng trong nhiu bi ton khc nhau nh: bi ton ngi bn hng du lch, nh tuyn xe c, mng li vin thng 2.2.4 Phng php GA (Genetic Algorithm) Bi bo [] trnh by vic gii bi ton phn b cng sut ti u trong mng in ln s dng phng php gii thut gen. Thut ton GA(Genetic Algorithm) c pht minh bi Holland vo u nhng nm 1970 l phng php tm kim ton cc ngu nhin m da theo s nh gi di truyn t nhin GA hot ng trn qun th ca nhng li gii ng vin gii m chui hu hn gi l nhim sc th(NST). Thng thng cc kt qu ny c biu din di dng chui s nh phn hoc cc k hiu m ha khc c gi l nhim sc th. thu c s ti u, mi NST phi trao i thng tin bng cch s dng nhng ton t mn t gen t nhin lm ra li gii ti u.Hm mc tiu dng tnh ton l cc tiu chi ph nhin liu my pht vi cc rng buc cng sut my pht, in p cc nt, t b, u phn p nm trong gii hn cho php. Thi gian tnh ton c th gim xung bng cch phn chia cc rng buc ti u thnh rng buc tch cc thao tc trc tip bng gii thut GA, duy tr cc rng buc th ng trong gii hn mm s dng bi ton dng cng sut truyn thng. Mng IEEE 30 nt c ng dng kim tra s hiu qu ca gii thut. Kt qu c so snh vi cc cch gii khc ca gii thut GA v phng php EP. GA c nhiu u im trong tnh ton, nh n gin v tng qut ha. Ngoi ra, n cn tm ra nhiu kt qu mt cch ng thi m cc phng php thng thng khng lm c. V th, kh nng tm ra kt qu ti u ton cc c nng ln. u im chnh ca GA l tm ra kt qu gn ti u trong thi gian ngn so vi cc phng php d tm ngu nhin khc nh Simulated annealing (SA) hay Qui hoch ng (DP) Tuy nhin, GA ph thuc nhiu vo hm tng thch, nhy vi t l lai v t bin, s m ha cc bit ca n, v dc ca ng cong khng gian d tm dn n li

gii. GA c ci tin v kim chng trong bi ton iu kinh t h thng in vi nhiu dng khc nhau cho thy kt qu kh tt. 2.2.5 Phng php TS (Tabu Search) Phng php TS l phng php tm kim tm gii php ti u da trn b nh linh ng ca my tnh. Phng php ra i nm 1986 bi Fred W. Glover. u tin TS chn kt hp tt c cc hm chi ph ca cc t my. Kt qu tnh ton c m ha dng thp phn v c lu vo b nh my tnh. u m ca TS l thi gian tnh ton nh. Phng php ny c chng minh l gii quyt tt bi ton iu kinh t vi nhiu rng buc khc nhau. S thun li ca thut ton TS l vic n s dng s ghi nh uyn chuyn ca lch s tm kim ngn nga dao ng v trnh b kt gi tr ti u cc b. TS c th gii quyt c cc bi ton khng li, khng phng 2.2.6 Phng php SA (Simulated Annealing) SA(Simulated Annealing) l phng php c xut bi Kirt Patrick, Gelatt v Vecchi nm 1983. SA c kim chng trong mt s bi ton ti u ha v cho kt qu rt tt. SA l phng php da trn vic tm kim cc b mi bc di chuyn c chp nhn nu ci thin c nng lng h thng. Mt li gii khc c th chp ty theo tiu ch tn sut m s phn b tn sut da trn quy trnh luyn kim v chng c thu li nh hm nhit ca h thng. Chin thut SA khi u vi nhit cao a ra tn sut phn b cao chp nhn vi cc bc di chuyn khng c ci thin. Nhit v mc phn b gim bt ng k nh s ci thin ca thut ton v li gii ti u. 2.2.7 Phng php HS (Harmony Search) Thut ton HS m phng ngu hng ca ngi nhc s tm kim mt s hi ha, c xut bi Geem nm 2001. Thut ton HS ci tin gii quyt bi ton

ED vi nhiu rng buc cho thy kt y qu ha hn. Tuy nhin thi gian tnh ton vn cn lu. 2.2.8 Phng php FA (Firefly Algorithm) Ly cm hng t hnh nhp nhy ca om m, FA c xut bi Xin-She Yang vo nm 2008. Cc kt qu th nghim cho thy tnh hiu qu ca thut ton FA trong bi ton ED a mc tiu vi nhiu rng buc phc tp. FA ph thuc nhiu cc thng s la chn. y l thut ton mi, ha hn v thut ton n gin v cho kt qu nhanh hn cc thut ton trc . 2.2.9 Phng php particle swarm optimization Bi bo [] trnh by gii thut PSO cho phn b cng sut phn khng v iu khin n nh in p. xut mt phng php iu khin bin lin tc v gin on nh l gi tr hot ng AVR, v tr nc OLTC v gi tr cng sut phn khng cn b. Trng hp 1: xem xt n nh in p s dng k thut dng cng sut lin tc. Tnh kh thi ca phng php xut c chng minh trn m hnh h thng in vi kt qu kh quan.[] Trng hp 2: xem xt vn an ninh in p trong h thng in s dng phn b cng sut lin tc. Tnh kh thi ca phng php xut c chng minh trn k thut phn tch ngu nhin v so snh vi phng php tm kim RTS (Reactive Tabu Search) v phng php lit k trn m hnh h thng in vi kt qu kh quan.[] Trng hp 3: phn b cng sut ti u c rng buc qu - n nh in p c xem nh l dng m rng ca bi ton phn b cng sut ti u vi thm vo rng buc bt ng thc gc ca rotor. Trong trng hp ny, hm mc tiu c xem xt l hm cc tiu chi ph nhin liu ca h thng.[]

CHNG 3: GII THIU V PHNG PHP PSO 3.1. GII THIU Thut ton PSO (Particle Swarm Optimization) - ti u by n (tm dch) l mt trong nhng thut ton xy dng da trn khi nim tr tu by n tm kim li gii cho cc bi ton ti u ha trn mt khng gian tm kim no . PSO l mt dng ca cc thut ton tin ha qun th c bit n trc y nh gii thut di truyn (GA) , Thut ton n kin (ACO) . Tuy vy PSO khc vi GA ch n thin v s dng s tng tc gia cc c th trong mt qun th khm ph khng gian tm kim. PSO l kt qu ca s m hnh ha vic n chim bay i tm kim thc n cho nn n thng c xp vo loi thut ton c s dng tr tu by n. PSO c gii thiu vo nm 1995 ti mt hi ngh ca IEEE bi James Kennedy v Russell C. Eberhart . Thut ton c nhiu ng dng quan trng trong tt c cc lnh vc m i hi phi gii quyt cc bi ton ti u ha. hiu r thut ton PSO ta hy xem mt v d n gin v qu trnh tm kim thc n ca mt n chim. Khng gian tm kim thc n lc ny l ton b khng gian ba chiu m chng ta ang sinh sng. Ti thi im bt u tm kim c n bay theo mt hng no , c th l rt ngu nhin. Tuy nhin sau mt thi gian tm kim mt s c th trong n bt u tm ra c ni c cha thc n. Ty theo s lng thc n va tm kim, m c th gi tn hiu n cc c th khc ang tm kim vng ln cn, tn hiu ny nhanh chng lan truyn trn ton qun th. Da vo thng tin nhn c mi c th s iu chnh hng bay v vn tc theo hng v ni c nhiu thc n nht. C ch truyn tin nh vy thng c xem nh l mt kiu hnh ca tr tu by n. C ch ny gip c n chim tm ra ni c nhiu thc n nht trn khng gian tm kim v cng rng ln. Nh vy n chim dng tr tu, kin thc v kinh nghim ca c n nhanh chng tm ra ni cha thc n. By gi chng ta tm hiu lm cch no m mt m hnh trong sinh hc nh vy c th p dng trong tnh ton v sinh ra thut ton PSO m chng ta tng nhc n. Vic m hnh ha ny thng c gi l qu trnh phng sinh hc (bioinspired) m chng ta thng thy trong cc ngnh khoa

hc khc. Mt thut ton c xy dng da trn vic m hnh ha cc qu trnh trong sinh hc c gi l thut ton phng sinh hc (bioinspired algorithms).

Hy xt bi ton ti u ca hm s F trong khng gian n chiu. Mi v tr trong khng gian l mt im ta n chiu. Hm F l hm mc tiu xc nh trong khng gian n chiu v nhn gi tr thc. Mc ch l tm ra im cc tiu ca hm F trong min xc nh no . Ta bt u xem xt s lin h gia bi ton tm thc n vi bi ton tm cc tiu ca hm theo cch nh sau. Gi s rng s lng thc n ti mt v tr t l nghch vi gi tr ca hm F ti v tr . C ngha l mt v tr m gi tr hm F cng nh th s lng thc n cng ln. Vic tm vng cha thc n nhiu nht tng t nh vic tm ra vng cha im cc tiu ca hm F trn khng gian tm kim. 3.2. BIU THC C BN CA THUT TON PSO Phng php Particle Swarm Optimization (PSO) l k thut ti u ha c phi trin bi Kennedy v Eberhart vo nm 1995. ng c thc y s pht trin ca phng php ny da trn s m phng x hi ca cc ng vt cp thp nh c, chim, v.v.

Ging nh nhng phng php ti u da trn m hnh dn c khc nh GA, PSO bt u bng mt trng hp ngu nhin ca cc c th ca cng ng dn c trong khng gian tm kim. Tuy nhin, khng ging vi cc phng php tin ha khc, trong PSO khng c s kt ni gia cc phn t di truyn trong qu trnh tm kim, thut ton PSO lm vic da trn ng x x hi ca cc phn t trong nhm. V vy, kt qu ti u ton cc do s hiu chnh qu o ca cc c th s dn n v tr tt nht v phn t ti u nht trong nhm sau mi ln bc tnh. Phng php PSO ang tr nn ph bin v tnh n gin v kh nng hi t nhanh chng t kt qu tt. Trong thut ton particle swarm (tm dch l by nhm), qu o ca mi c th trong khng gian tm kim c hiu chnh bng cch thay i vn tc ca tng c th, thng qua kinh nghim bay ca n v kinh nghim bay ca nhng c th khc trong khng gian tm kim. Vector v tr v vector vn tc ca mt c th th i trong khng gian d chiu l:
X i = ( xi1 , xi 2 ,..., xid ) ;Vi = ( vi1 , vi 2 ,..., vid )

Thng qua cch t hm nh ngha, chng ta s tm ra c gi tr ph hp nht t c bi mt phn t ti thi im t l: Pbesti = ( pi1 , pi 2 ,..., pid ) v c th ph hp nht ti thi im t l Gbest = ( pg1 , pg 2 ,..., pgd ) . Sau , vn tc mi v v tr mi ca cc c th c tnh ton bng 2 biu thc sau:
vid = vid + c1.rand (.).( pid xid ) + c2 .Rand (.). ( pgd xid ) xid = xid + vid (3.2)

(3.1)

Trong c1, c2 l nhng hng s gia tc. rand(.) v Rand (.) l dng to s ngu nhin trong on [0,1] (2 hm ny c mi lin h ng dng vi nhau).

Phn u tin trong cng thc (3.1) i din cho vn tc trc , to cho c th tip tc i lang trong khng gian tm kim. Thnh phn th 2, c xem l thnh phn cognitive, i din cho suy tnh nhn to ca cc c th, chnh thnh phn ny s hng cc c th n vi tr tt nht ca n. Thnh phn th 3 c xem l thnh phn x hi, n i din cho hiu ng colaborative ca cc c th trong qu trnh tm kim li gii ti u ton cc. chnh thnh phn x hi s li ko cc c th hng n gi tr ti u ton cc. Ban u cc c th s c to ra vi 1 v tr ngu nhin, sau cc vn tc ngu nhin c n nh cho tng c th. S ph hp ca cc c th c c lng thng qua hm mc tiu. mi thi k, vn tc ca tng c th c tnh ton thng qua (1) v v tr trong ln c lng ti c cp nht bng (3.2). Sau mi khong thi gian nu cc c th tm ra v tr ti u hn v tr trc th v tr ca n c lu vo b nh. Mt cch khi qut, vn tc ln nht ( Vmax,d ) cho mi module ca vector vn tc ca cc c th c nh ngha iu khin phm vi ca cc c th trong khng gian tm kin cho ngi dng t nh ngha. 3.3. MT S CI TIN QUAN TRNG TRONG QU TRNH PHT TRIN CA PSO 3.3.1. Dng Constriction PSO Vo nm 2002, Clerc v Kennedy chng t rng mt h s co c th gip tng cng tc hi t. H s co c to thnh bng s kt hp gia cc gi tr c1 v c2. Khi , dng constriction PSO c biu thc nh sau:
vid = vid + c1.rand (.).( pid xid ) + c2 .Rand (.). ( pgd xid )

(3.3)

Trong : c gi bng h s co, c xc nh bi biu thc:

=
= c1 + c2 2 2 4 vi
2

(3.4)

Thng thng gi tr c1 v c2 c chn bng nhau v bng 2.05 v khi =0.7298. Dng constriction PSO c p dng cho nhiu lnh vc khc nhau v tr thnh mt trong nhng dng PSO c s dng rng ri nht. V sau, Eberhart v Shi t li trng s qun tnh thay v s dng h s co , m ng cho s ra i phng php PSO TVIW. 3.3.2. PSO TVIW Shi v Eberhart gii thiu tng v trng s qun tnh thm vo phin bn chun ca PSO nhm cn bng kt qu cc b v ton cc trong qu trnh tm kim. Biu thc ton ca tng ny c th hin nh sau:
vid = .vid + c1.rand (.).( pid xid ) + c2 .Rand (.). ( pgd xid )

(3.5) (3.6)

Trong c cho bi cng thc: = ( 1 2 ) .

MAXITER iter + 2 MAXITER

Vi 1 v 2 l gi tr u v gi tr cui ca trng s qun tnh. iter l vng lp hin ti v MAXITER l gi tr ln nht ca vng lp c th chp nhn c. Phng php ny c gi l PSO TVIW. Kt qu nghin cu cho thy PSO TVIW t ra khng hiu qu cho cc bi ton c dng tracking dynamic systems. Thay vo , i vi cc ng dng dynamic trong t nhin, h xut mt trng s qun tnh ngu nhin cho tracking dynamic system.
= 0.5 +
rand ( .) 2

(3.7)

Phng php ny c gi l PSO RANDIW. C 2 phng php trn u php trin PSO theo hng TVIW. Tuy PSO TVIW c th cho kt qu ti u tt nhng khi so snh vi vi cc thut ton tin ha khc, th kh nng tm kim p n ng ca n li kh thp.

3.3.3. K thut TVAC Nh phn tch trn, phng php PSO tm kim gii php ti u c da trn 2 thnh phn gia tc. V vy, s iu khin thch hp ca 2 thnh phn rt quan trng tm ra gii php ti u mt cch chnh xc v hiu qu. Kennedy v Eberhart m t rng mt gi tr tng i cao ca thnh phn cognitive, so vi thnh phn social, s to ra kt qu lc li ca cc c th trong khng gian tm kim. Ngc li, vi gi tr tng i cao ca thnh phn social s dn cc c th n li gii cc b. Do , h ngh cch thit lp c 2 thnh phn gia tc nh biu thc (3.2), khi gi tr trung bnh ca 2 thnh phn s thng nht vi nhau, v vy cc c th ch cn bay mt na thi gian tm kim. K t , xut ny c s dng cho hu ht cc nghin cu. Suganthan kim tra mt phng php gim tuyn tnh ca c 2 h s gia tc theo gii gian, nhng kt qu cho thy h s gia tc c cho bi biu thc (3.2) vn cho gi tr tt hn. Tuy nhin, thng qua nghin ca mnh ng y cho thy rng h s gia tc khng nht thit phi lc no cng bng biu thc (3.2). Mt cch khi qut, trong cc thut ton ti u da vo cng ng, ta mong mun khuyn khch cc c th i khp ni trong khng gian tm kim m khng tm li ti quanh nhng gi tr ti u cc b trong giai on u ca qu trnh ti u. Bn cnh , trong nhng giai on sau, iu quan trng l phi tng cng s hi t v gi tr ti u ton cc nhm kim li gii mt cch c hiu qu. Mt k thut tng cng cho PSO c gii thiu l TVAC (time-varying acceleration coefficients). Mc tiu ca s ci tin ny l nhm tng cng tm kim li gii ton cc trong giai on u ca qu trnh ti u v khuyn khch cc c th hi t v gi tr ti u ton cc trong giai on cui ca qu trnh tm kim. Vi k thut TVAC ny, gi tr ca thnh phn cognitive s gim trong khi thnh phn social c tng ln, bng cch thay i h s c1 v c2 theo thi gian. Bng cch khi u bng thnh phn cognitive c gi tr ln v thnh phn social c gi tr nh, cc c th s c php di chuyn khp ni trong khng gian tm kim, thay v i thng

n im ti u. Bn cnh , vi gi tr nh ca thnh phn cognitive v gi tr ln ca thnh phn social cho php cc c th hng n gi tr ti u ton cc trong giai on sau ca qu trnh ti u. Ngoi ra, h s TVIW cng c s dng theo biu thc (3.4). Nh vy biu ton ca thut ton PSO TVAC nh sau:
c1 = (c1 f c1i ) iter + c1i MAXITR iter + c2i MAXITR

(3.8)

c2 = (c2 f c2i )

(3.9)

Trong : c1i, c1f, c2i, c2f l nhng hng s. iter l vng lp hin ti. MAXITR l s vng lp cc i cho php. Bng thc nghim, gi tr c1 thay i t 2.5 n 0.5 v gi tr c2 thay i t 0.5 n 2.5 l cho kt qu ti u tt hn c. 3.3.4. MPSO TVAC Trong PSO, s thiu phong ph ca cng ng, c bit trong giai on cui ca qu trnh ti u, c hiu nh l s vi v khi nh gi h s vt tri ca kt qu hi t so vi cc gi tr ti u cc b. Gn y, mt vi c gng nhm tng tnh phong ph ca cng ng c bo co, thng qua cch ng x ca cc c th trong by n khi tm kim. Xa hn na, c th s dng s t bin trong PSO (ging nh trong thut ton di truyn) nh l mt k thut tng cng. Sau y l thut ton MPSO tng cng kh nng tm kim ton cc bng cch tng tnh phong ph. Trong PSO, s tm kim hng n gii php ti u ton cc c cho bi 2 h s gia tc. V vy, Angeline lin kt 2 h s gia tc vi hm t bin trong thut ton tin ha, trong khi , Shi v Eberthard lin kt 2 h s vi hnh vi lai ging trong thut ton di truyn.

Kt qu s m phng cho thy PSO tm kim gii php cc b tt hn nhng i khi vn cn mt kt qu ti u cc b c s vng lp ln khng c tm ra. V vy iu khin trng hp ny, chng ta tng cng qu trnh tm kim ton cc bng cch thc hin s t bin, tng t nh s t bin trong thut ton di truyn. Vi chin lc mi ny, khi gii php ti u ton cc khng ci tin do s ln lp tng ln, mt c th s c la chn ngu nhin sau mt gi tr ln xn (kch thc t bin) c cng thm vo module vn tc c la chn ngu nhin theo mt quy lut xc sut c nh trc. Pseudocode cho thut ton MPSO nh sau:

Trong : randi(.) c lp vi nhau, to ra cc gi tr ngu nhin ng dng trong khong [0,1]. Pm l xc sut t bin global l mc ci tin ca gii php ton cc. m, k, l l nhng hng s.

3.3.5. SOHPSO TVAC Theo nhng nghin cu trc, s pht trin ca PSO u da trn trng s qun tnh, vi mt h s qun tnh c iu chnh tuyn tnh hoc mt h s co no . Tuy nhin, Shi v Eberthart ngh mt hm phc tp a phng thc, s iu chnh tnh phong ph ca cng ng bng mt h s qun tnh tuyn tnh c th dn cc c th hi t n mt gi tr ti u cc b. Mt khc, qu trnh nghin cu ca Eberthard v Shi cho thy phng php h s co khng nh hng n hm phc tp a phng thc. Ngc li, Kennedy v Eberthard ngh mt phin bn PSO m khng c vn tc ca vng lp trc (biu thc 3.1). Sau , h kt lun rng phin bn PSO ny rt n gin, n khng nh hng nhiu trong qu trnh tm kim gii php ti u ton cc cho hu ht cc vn phc tp. Chng ta quan st cch ng x ca cc c th trong cng ng m khng c biu thc hi quy vn tc (3.1). Khi khng c biu thc (3.1) cc c th nhanh chng x v gi tr ti u cc b v ng li do thiu . Tht vy, khi khng c biu thc vn tc, gii php ti u phc thuc nhiu vo gi tr u vo ca cng ng. Phng php SOHPSO s cung cp ng lng cn thit cho cc c th tm ra gii php ti u ton cc m khng cn n biu thc vn tc. Vi phng php ny, ta gi thnh phn ban u bng 0 v khi ng li module vn tc ca c th vi mt gi tr vn tc ngu nhin trong khng gian tm kim. V vy, vi phng php ny, mt chui cc gi tr ti u s c t ng to ra thng qua cch ng x ca c th trong khng gian, cho n khi tiu chun hi t t c.

Trong randi(.) l nhng hm ngu nhin c lp nhau v v l vecto vn tc khi ng li. 3.3.6. S kt hp gia phng php PSO v cc phng php ti u khc Bn cnh nhng ci tin v mt bn cht ca phng php PSO, mt hng tip cn khc nhm nng cao hiu qu ca phng php ny l s kt hp gia PSO v cc phng php ti u khc. Sau y l mt s kt qu c ghi nhn: Trc ht ta phi k n s kt hp gia cc thut ton tin ha (EA) v PSO. Nm 1998, Angeline s dng thut ton di truyn (GA) chn lc v thay th nhng c th c v tr hoc vn tc khng tt, t to nhng la c th c cch ng x tt hn. Kt qu cho thy, s hi t c tng cng trong s 3 trong 4 trng hp kim tra. Tuy nhin phng php ny b cho l xa ri ngha x hi ca thut ton PSO. Mt hng kt hp gia GA v PSO khc c nu ra bi Brits vo nm 2002. S kt hp ny to thnh dng NichePSO. Trc tin bng thut ton di truyn, NichePSO s to thnh nhng nhm c th dn u. Nhng l trn s c to ra v hnh thnh nn bn knh xung quanh n. Trong qu trnh ti u, cc c th s c xem xt gia nhp vo nhng nhm c th dn u ny. Kt qu cho thy, NichePSO c hi t rt tt tuy nhin qu trnh hi t ph thuc rt nhiu vo cch la chn im khi u cho cc c th. Nm 2003, Zhang v Xie kt hp DE vi PSO to thnh thut ton DEPSO. Vi tng thc hin cng lc c PSO ln thut ton DE cho tng vng

lp. u tin, thut ton PSO s c thc hin trc tm ra nhng c th ti u, sau qu trnh t bin s c thc hin nay trn nhng c th ti u . Kt qu cho thy DEPSO cho kt qu kh tt trong mt s trng hp c bit l nhng bi ton nhiu chiu. Bn cnh s kt hp gia vi EA, cn PSO cn c kt hp vi thut ton m to thnh Fuzzy Adaptive Turbulent PSO (FATPSO). Trong , thut ton m c p dng trong vic hiu chnh thnh phn vn tc ca cc c th trong qu trnh tm kim. Phng php ny rt hiu qu cho nhng bi ton c t phn t, khi s phn t cng tng th FATPSO khng cn hiu qu na. Ngoi ra, PSO cng kt hp vi nhiu thut ton ti u khc nh mng neuron, ant colony, tuy nhin nhn chung nhng s kt hp ny ch cho thy hiu qu trong mt s mt no ch cha tht s to bc t ph cho qu trnh ci tin ca thut ton PSO. 3.4. THUT TON SWT-PSO: T phng trnh cp nht vn tc (3.1), ta thy rng hai trng s ngu nhin cho cc thnh phn nhn thc v x hi c to ra c lp. Do , hai thng s ngu nhin ny c th c to ra hoc qu ln hoc qu nh cng mt lc. Trong trng hp c hai qu ln, kinh nghim t c v kinh nghim x hi ca cc phn t c s dng nhiu hn. V vy cc phn t c iu khin hng ra xa gi tr ti u cc b. Ngc li, nu c hai gi tr ngu nhin ny qu nh, tc hi t gim v kinh nghim x hi cng khng c s dng hon ton. iu ny c th dn n vn hi t sm, c bit l vi nhng hm mc tiu phi tuyn v c tnh lin tc khng cao. Theo , phng php SWT_PSO c xut y gii quyt nhng vn ny bng cch bo qun s cn bng gia thm d gi tr ton cc v khai thc gi tr cc b trong qu trnh tm kim. A. Trade-off gia cc thnh phn nhn thc v thnh phn x hi Cc trng s ngu nhin cho cc thnh phn nhn thc v x hi nn c to ra mt cch c lin h []. C th hn, nu mt thng s ngu nhin l ln th thng s kia

l s nh, hoc ngc li. Trong bi bo ny, mt trng s ngu nhin c s dng, c xt n kinh nghim ca tng c th v nhng c th hng xm, khi cp nht vn tc ca cc c th. Trng s ny c i din l r1 v 1 - r1 (). B. Trade-off gia ng lng vn tc c, thnh phn nhn thc v thnh phn x hi: ng lng ca vn tc c nh hng n kh nng tm kim gi tr ton cc ca thut ton. Nu ng lng qu ln, cc phn t c th vt qua gi tr ton cc tt nht, dn n kh khn trong vic thay i hng ca chng. Mt khc, mt ng lng nh s cho php ht thay i hng mt cch nhanh chng. iu ny c ngha l vi ng lng nh hn, cc thng s nhn thc v thng s x hi nh hng nhiu hn n vic iu khin v tr mi. Kt qu l, thnh phn vn tc c cn c cn bng vi cc thnh phn nhn thcv thnh phn x hi bng tr trung bnh ca cc trng s ngu nhin[13], c biu din l r2 v 1 - r2 (10),tng ng. Nh vy, biu thc cp nht vn tc () c sa i thnh:

C. Trade-off gia h s tng tc: C ch c bn xc nh gii php ti u trong nhng phng php ti u ha da trn m hnh dn c thng khuyn khch cc c th khm ph khng gian tm kim ton b trong giai on u ca qu trnh tm kim tm ra khu vc ha hn. Khi qu trnh tm kim hng v giai on cui, kh nng tm kim gi tr cc b s thu ht cc phn t hng n gi tr ton cc tt nht nhiu hn. tng cng hiu qu tm kim ca phng php PSO sa i (), cc h s gia tc cc thnh phn nhn thc v x hi khc nhau trong cc giai on ca qu trnh ti u ha [] nh sau:

D. Tng cng a dng ca cc phn t: tng cng hn na kh nng tm kim gi tr ton cc,tng tnh a dng ca thnh vin by n ng thi trnh vn hi t sm. Trong thc t, mt s phn t nht nh c th di chuyn theo hng ngc li ca mt khu vc kh thi do nhng yu km ca chng. V vy s nh hng vn tc ht nn c o ngc vo khu vc ti u []. Hnh vi ny dn n h s "th ". Do , tc cp nht tip tc sa i :

Trong : sign l hm du c nh ngha l:

Mt s c th trong mt cng ng x hi c th c hnh vi khc vi phn ln cc c th khc trong nhm. Hnh vi ny dn n h s "k d" [13], [15]. nh hng ca h s k d n vn tc ca c th c th c th hin nh:

trong sign (r4) c nh ngha l:

trong P (R4) c nh ngha l:

S a dng ngy cng tng ca cc phn t thng qua h s th v h s k d gip cc phn t thot khi gi tr cc tiu cc b do trnh nguy c xy ra sm hi t. Trong giai on cui cng ca qu trnh tm kim, kh nng tm kim gi tr cc b cn c khuyn khch iu chnh cht lng ca mt gii php ng vin. V vy, nh hng ca ng lng vn tc c nn c gim xung trnh cc phn t bay vo cc gi tr ti u ton cc trc trong qu trnh tm kim. Trong (), ng lng vn tc c c kim sot bi mt h s trade-off ngu nhin, i din bi r2sign (r3). y, chng ti xut gim hiu ng ngu nhin ny mt cch tuyn tnh thng qua tham s iu khin ( (k)). Do , phng trnh cp nht tc () c sa i:

Trong :

ng lng ca vn tc c by gi c kim sot bi mt h s mi ca (k) r2sign (r3). Thnh phn ny c gi l"H s kim sot trade-off ng lng ngu nhin". H s s dng phng php gim tuyn tnh s i thm d gi tr ton cc lu hn phng php gim phi tuyn. Kt qu ny lm gim nguy c b l vng ha hn. c tnh thay i ca cc h s iu khin ngu nhin vi s vng lp ca qu trnh ti u ha c hin th trong Hnh 1. S vng ti a, max , min v Pltg c thit lp 100, 1, 0,5 v 0,05, tng ng.

Nh thy trong hnh.1, dao ng ca H s kim sot trade-off ng lng ngu nhin c th nm trong vng i lp. iu ny s lm cho cc phn t a dng nhiu hn, dn n tng cng kh nng tm kim ton cu ny. Trong khi , dao ng cng gim mt cch tuyn tnh trong sut qu trnh ti u ha. Do , Kh nng tm kim a phng s c tng cng hn trong khi giai on cui cng ca qu trnh tm kim iu chnh cht lng ca mt gii php ng vin.