TƯỞNG NIỆM DAISETZ TEITARO SUZUKI

DAISETZ TEITARO SUZUKI (1870 - 1966)
TNG NIM DAISETZ TEITARO SUZUKI In ln u, 2001. Nxb An tim, Hoa K, ti bn 2002. Nxb Vn ha Si Gn ti bn ln 2, 2008.
NHIU TC GI Ngi dch: HNH VIN
TNG NIM
DAISETZ TEITARO SUZUKI

(1870 1966)
NH XUT BN VN HA SI GN
MC LC Tiu lun
Thomas Merton D. T. Suzuki: Nhn cch v s nghip Charles A. Moore Suzuki: Con ngi v Hc gi Sir Herbert Read Suzuki: Thin v Ngh thut ShinIchi Hisamatsu Vn p: V ci cht ca mt "Ngi-cht-v-i" Hiroshi Sakamoto Mt Ngi din gii Thin c o Masao Abe Thin v t bi Richard Demartino V ln u tin hi ng bc s D. T. Suzuki Somei Tsuji Ngi ca thin Zyoiti Suetuna Trong trng Hoa nghim Paul J. Braisted Ngi thy v Ngi bn Edward Conze Tnh ring Erich Fromm Nhng k nim vi Bc s D. T. Suzuki Akihisa Kondo Cy cu ca Triu Chu Sohaku Kobori T duy bng sng 9 9 21 35 51 59 87 109 119 123 131 135 139 145 157
Shokin Furuta Daisetz T. Suzuki Alan Watts Hc gi v tm Charles Morris Tng Wilhelm Gundert Ngi gieo ht ging Shojun Bando D. T. Suzuki La Salle
173 185 191 195 205
Hi k
Ryojin Soga Tng nh Bc s D.T. Suzuki Daiei Kaneko Hi tng v D.T. Suzuki Huston Smith D.T. Suzuki: vi k nim Heinrich Dumoulin S.J. Nhng ln gp Daisetz Suzuki Zenkei Shibayama Cu chuyn ca hoa Ksho tani Tng nh D.T. Suzuki Ryichir Narahara Suzuki, ngi thy Bernard Leach Suzuki Daisetz Karl Fredrik Almqvist Tng nim Eva Van Hoboken N ci 221 223 227 231 237 242 250 256 259 262
John C. H. Wu K nim ca ti Jeannette Speiden Griggs Hi k 1950 - 1961 Douglas V. Steere L hnh th Richard Gard Gi Bc s Daisetz Teitaro Suzuki Margaret J. Rioch Nhng k nim v Bc s Daisetz Suzuki Jikai Fujiyoshi Daisetz Suzuki v Shinichi Hisamatsu A. W. Sadler Nh v D.T. Suzuki Lunsford p. Yandell Cht: Trng tri NIN BIU VN TCH CH NHNG NGI CNG TC
269 279 285 289 291 295 302 306 317 328 346
THOMAS MERTON
D. T. SUZUKI: NHN CCH V S NGHIP

"Ta c th cm thy t ho khi c sng cng thi vi mt s ngi no trong thi i ny"*
(Albert Camus)
ta ang mt i bt C hng ngi btsng trongD clthikhngrtquen thng. Cho nn cng khng nu xut hin nhng con thng. l thuc bng nhng tn tui nh Einstein hay Gandhi ( tr thnh biu tng ca thi i chng ta) song Daisetz Suzuki hon ton khng km li lc hn bt c ngi no nh vy. V d s nghip ca ng c th khng gy ting vang v tc ng rng ri nh ca h, ng cng gp phn khng nh vo cuc cch mng tri thc v tm linh ca thi i chng ta. nh hng ca Thin vo phng Ty, tc ng vi sc mnh sung mn nht ca n lc tn cuc th chin th hai, gia s ni lon ca hin sinh ch ngha, vo bui bnh minh ca k nguyn ht nhn v iu khin hc, khi trit hc v tn gio Ty phng ang khng hong v khi thc con ngi b e da bi s tha ha su sc nht, th s nghip v nh hng nhn cch ca Bc s
Nguyn vn Php: On peut se sentir fier dtre contemporain dun certain nombre dhommes de ce temps.
THOMAS MERTON
Suzuki chng t va ng lc va hiu qu: c l hiu qu hn chng ta tng rt nhiu. y ti khng ni n nhit tnh hi ht ca phng Ty i vi v ngoi v nhng bt bo ca Thin (m Suzuki c th t lng gi mt cch khch quan v lng), m v hot cht men ca tu gic Thin ng a vo t tng Ty phng vn ang dy men, qua nhng tip xc ca ng vi cc gii phn tm hc, trit hc, v t tng tn gio nh trng hp Paul Tillich. R rng Bc s1 Suzuki em n cho thi i i thoi ny mt tng phm tuyt vi ca ring ng: kh nng thu hiu v nm vng nhng tiu im minh xc vn l tin cho s giao tip c th hy vng t hiu qu. ng lm c iu ny mt cch hiu nghim hn th rt nhiu v ngi ta thy r ng hon ton thot khi nhng chi phi ca cc m thc t tng b phi v ch ngha hnh thc khoa bng. Khng c g thc p ng tham gia nhng tr chi phc tp phi vn dng mnh khe to u th trong gii tr thc. Do , hin nhin, mt cch t nhin v khng kh khn, ng ng vo v tr kit xut. ng pht ngn vi y thm quyn, thm quyn ca mt con ngi n gin nhng sng sut, hiu r nhng gii hn ca con ngi v khng c ci thin chng bng nhng cu trc gi to khng c cht ngha hin thc. Ni theo
1
Nguyn Anh: Dr. (vit tt t Doctor, ting Php Docteur), Bc s, danh xng v hc v dnh cho ngi c kin thc qung bc v mt lnh vc chuyn mn, nh Doctor of Science/ Philosophy/ Letters/ Medical...: Bc s Khoa hc/ Trit hc/ Vn chng/ Y khoa...; khng gii hn trong ngha Bc s l bc s y khoa nh ta quen gi. ND.
10
D.T. SUZUKI: NHN CCH V S NGHIP
mt thin ng, ng khng cn t thm mt ci u na ln u mnh. iu ny hin nhin l li th trong bt c cuc i thoi no, v khi con ngi n lc giao tip vi nhau, tt hn h nn ni bng ting ni c th ca ring mnh ch khng phi xa m nhng c tnh bng cch cng mt lc ni qua hng lot lp mt n quy cch. Ti may mn c quen bit Bc s Suzuki v c hai ln tr chuyn ngn vi ng. Ngh li, iu ny khng nhng ng gi, ti cn mun ni l kh c th qun c. Vi ring ti, l mt s kin phi thng bi l, trong mi trng sng ca ti, khng phi lun lun gp c tt c nhng ngi mnh mun gp trn phng din ngh nghip nu ti ang ging dy ti mt trng i hc. T lu, ti bit n s nghip ca ng, trao i th t vi ng, v chng ti cho n hnh mt tp i thoi ngn, trao i v Tu gic v Tnh khng mt cch tng i, trong Thin v trong Cc Linh mc sa mc Ai-cp. (Tu gic v Tnh khng, i thoi gia D. Suzuki v Thomas Merton, trong New Directions s 17, New york, 1961). Trong chuyn i M cui cng ca ng ti vinh d c ng tip kin. Ta phi gp con ngi ny cm nhn su sc v ng. i vi ti, dng nh ng l hin thn ca tt c nhng phm cht k cng ca mt con ngi siu vit trong truyn thng ng c i, Lo gio, Khng gio v Pht gio. Hay hn th, gp ng ngi ta c cm gic gp v v chn nhn m Trang T v cc Thin s tng ni. V d nhin y l ngi m ta tht s mun gp mt. Cn ai khc na? Trong lc gp g Suzuki v ung vi ng mt chn tr, ti c cm tng mnh ang i mt vi ngi . N
11
THOMAS MERTON
ging nh cui cng ngi ta ang tr v nh mnh. Mt kinh nghim tuyt vi, t nht cng c th ni vy. Ngi ta khng cn phi ni nhiu, v ni nhiu th thng quay s ch vo nhng tiu tit m cui cng th lc . Khi ta tht s ng trc mt con ngi, mun trng tiu tit s t nhin bin vo trong ci i ng c nhn thy m khng cn din t. Khi ta thut li iu ln na, ch cn l chi tit trng lp m thi. Chn nhn lc i lm cng vic ca ng u t lu ri. Ny gi ti pht ngn ch n gin nh l mt con ngi. Hn ti cng phi pht ngn vi t cch l mt tu s v gio s Cng gio, c nui ln trong mt truyn thng tn gio Ty phng nht nh, nhng vi, hy vng vy, lng cu th chnh ng v tinh thn rng m trc nhng truyn thng khc. Mt ngi nh vy ch c th mo mui nu ln nhng nhn nh v Pht gio mt cch y thn trng, bi y khng th oan chc l mnh c tm nhn ng tin tng nhn su vo nhng gi tr tinh thn ca mt truyn thng mnh hy cn xa l. Ring ti, c th mo mui ni, qua Bc s Suzuki, Pht gio cui cng tr thnh hon ton d hiu i vi ti, d trc n tng l m hn tp rt b him v m hoc ca nhng t ng, hnh tng, gio thuyt, truyn thuyt, nghi l, kin trc v nhiu th khc. Theo ti dng nh v hoa l vn ha v i v gy nhiu ng nhn vn tng khoc ln mnh nhng hnh thi a dng ca Pht gio nhiu min khc nhau ca chu , l b y trang dim l ph ln mt ci g rt mc n gin. Nhng tn gio v i nht, thc cht, u rt n gin. Tt c chng u bo lu nhng d bit ct yu rt
12
quan trng, nhng chc chn tn cng tm khm, Ky-tgio, Pht gio, Hi gio v Do Thi gio u v cng gin d (d ti vn c th ni v v hoa l gy nhiu ng nhn) v cui cng tt c u qui kt v iu n gin nht gy nhiu ng nhn nht: s i din trc tip vi Hu th Tuyt i, Tnh yu Tuyt i, lng T bi Tuyt i, hay Tnh khng Tuyt i, bng s dn thn trc tip v hon ton tnh thc i vo cuc sng thng nht. Trong Ky-t gio s i din c tnh cht thn hc v cm tnh, thng qua ngn ng v tnh yu. Trong Thin n c tnh siu hnh v tr nng thng qua tu gic v tnh khng. Tuy th Kyt gio cng c truyn thng t duy khc t hay tri thc v ci "bt thc" trong khi nhng li cui cng m ti nh Bc s Suzuki thng ni (trc nhng li t gi thng l): "iu quan trng nht chnh l Tnh yu!" Phi ni l vi t cch mt ngi Ky-t gio, ti tht s rng ng. Thc ra Praja (Tr tu) v Karua (T bi), theo nh Pht, ch l mt; hay Caritas2 (tnh yu) qu thc mi l tri thc cao nht. Ti gp Bc s Suzuki trong hai ln ving thm ngn ngi, v khng h cm thy mnh ph thi gi mu tm nhng ging gii tru tng, gio iu v truyn thng ca ng. Tri li ti cm thy mnh c tip chuyn vi mt ngi thuc truyn thng hon ton khc vi mnh, rt chn chn, hon thin; mt ngi tm ra con ng ca mnh. Ngi ta kh c th hiu Pht gio nu khng tip cn n bng
Caritas, ting La-tinh, cng dng vi t Sanskrit, Carita: hnh. ND.
13
THOMAS MERTON
phong cch sng thc ny, trong mt con ngi m trong Pht gio ang th hin sinh ng. Cho nn chng cn vn hiu hay khng hiu nhng hc thuyt khng th khng ni l ngoi lai i vi mt ngi Ty phng, m ch c vn nhn chn mt gi tr t n r rng hin nhin. Ti dm chc khng c mt ngi Ty phng tnh thc v thng minh no li khng cm thy nh vy khi gp Daisetz Suzuki. Mt khc, phm cht sng thc ny cn th hin r trong khi lng s nhng tc phm n hnh ca Bc s Suzuki. Mt ngi lao ng nng n, c o v hiu qu, c ban cho mt i sng trng th v lng nhit tnh khng mt mi i vi ch ca mnh, li cho chng ta c mt th mc Thin bng Anh ng. Rt tic ti khng c bit cc cng trnh bng ting Nht ca ng hoc c th ni n l bao nhiu. Nhng nhng g chng ta c bng ting Anh chc chn l s trnh by y v ng tin cy nht v mt truyn thng v kinh nghim ng cha tng c gii thiu bng th ngn ng m Ty phng c th lnh hi. Ci c o ca Bc s Suzuki nm s trc ch m mt nh t tng ng dng truyn th kinh nghim ca mnh v mt truyn thng c xa v su thm ca ng phng bng ngn ng Ty phng. iu ny hon ton khc vi nhng bn dch t nhiu ng tin cy v cc kinh in ng phng ca cc hc gi Ty phng vn khng c kinh nghim v nhng gi tr tinh thn ca chu , hay ngay c kinh nghim v nhng truyn thng chu c Ty phng thu nhn. Mt l do v sao s truyn b Thin qua phng Ty
14
ca Bc s Suzuki c bit hiu qu l v ng c mt kh nng khc thng chuyn ha Thin thnh nhng tng th xc thc thuc truyn thng huyn b Ty phng vn rt gn gi vi n. Ti khng r Suzuki c s hiu bit su sc th no v cc nh thn b Ty phng, nhng chc chn ng nghin cu k v Meister Eckhart3 (ti mun m ngoc y rng ti ng vi lun im cui cng ca ng v Thin v ch ngha thn b, trong ng khng nh Thin khng phi l ch ngha thn b nhm trnh mt s thc m h tai hi. Nhng vn ny cn nhiu nghin cu su xa hn). Mc d Bc s Suzuki coi tng Ty phng kh hi ht vo lc v Eckhart nh mt hin tng c nht v hon ton d gio, chng ta phi tha nhn, vi nn hc thut mi m hn, rng Eckhart i din cho trng phi chnh thng su sc v rng ri lc by gi trong t tng tn gio Ty phng: l quay v vi Plotinus 4 v Pseudo-Dionysius Php quan Ti cao Php vin,5 c truyn li Ty phng qua Scotus Erigena 6 v trng phi trung c ca Thnh Victor,
3
Johann Eckhart (khong 1260), trit gia thn b c, thuc dng tu a Minh (Dominic). Thn hc ca ng c xu hng phim thn nn b Ta Thnh cm. ND. 4 Plotinus (205-270), sng lp trng phi Tn Plato. ND. 5 Areopagite, trong h thng ta n C Hy lp. Dionysius the Areopagite, cn gi l Pseudo-Dionysius, Pseudo-Denys hay Denis, nh thn hc thn b, c tng hp Ky-t gio vi ch ngha Tn Plato. ND. 6 Scotus Erigena hay John the Scot Erigena (810-877), ngi i Nh Lan, dch v lu truyn t tng Hy Lp; dch tc phm ca
15
THOMAS MERTON
nhng cng nh hng mnh m n thy ca Eckhart, Thnh Thomas Aquinas.7 Sau khi tip xc vi truyn thng tng i t c bit n ny, Suzuki thy n ng iu nn c th vn dng n. Ti cm thy, nh trong cuc i thoi ni trn vi ng, rng ng c kh nng s dng ngn ng thn hc, m bng ngn ng s Sa a ca Con ngi8 c m t, trong Thnh Kinh v bi cc Gio ph ca Gio hi, nu bt li th tm l v tm linh. ng ni mt cch thoi mi v hon ton t nhin v nhng hm n ca s Sa a lin quan ti s vong thn ca con ngi, v ng lm th cng vi cung cch t nhin gin d nh cc Cha trong Gio hi l Thnh Augustine hay Thnh Gregory Nyssa9 lm. Nu chn l m ni c, n c ni chung chung rt nhiu trong kin gii tm linh v tm l ca cc Gio ph v trong c t duy hin sinh Ky-t gio c nh hng mt cch phn tm hc ca nhng ngi nh Tillich, vn chu nh hng nhiu hn c nhng ngi c khai th trong truyn thng Augustine. Bc s Suzuki hon ton quen thuc vi mi trng ny v ng hon ton c kh nng nm vng cc biu tng truyn thng ny.
Pseudo-Dionysius. ND. 7 St. Thomas Aquinas (1225-74), linh mc, gc Nam , chu nh hng nng trit hc Aristotle; ng tng hp trit hc ny vi Kyt gio, lm nn tng cho thn hc La m. ND. 8 Ch ti t tng hay ti li nguyn thy, bt u t khi Adam n tri cm v b Thin Cha ui ra khi vn a ng. ND. 9 Gregory of Nyssa, sinh khong 335, Nyssa, Turky; nh thn hc ca Gio hi phng ng. ND.
16
Thc ra ng quen thuc chng cn hn rt nhiu l thuyt gia Ty phng. ng thu hiu v nh gi cao ngn ng biu tng ca Thnh Kinh v ca cc Gio ph mt cch trc tip hn nhiu ngi hin i chng ta, k c Ky-t gio, nhng ngi t nhiu vn cn lng tng vi ti ny. Ton b thc ti v "Sa a" ghi m nt trong bn tnh chng ta, trong ci m Jung gi l archetypes, nhng nguyn tng,10 v cc Gio ph (cng nh nhng nh trc tc Kinh Thnh) quan tm n ngha hnh mu ny nhiu hn l s Sa a nh mt bin c lch s. Ngoi Suzuki cn c nhiu ngi khc, d khng thuc Ky-tgio, trc nhn tm quan trng ca biu tng ny. Hai tn tui d nh nht l Erich Fromm, nh phn tm hc, v nh th c o t c bit n: Edwin Muir, ngi dch Franz Kafka sang Anh ng. Ti khng ngh Bc s Suzuki thuc loi ngi quan tm n vic mnh c hin i hay khng. Mt chn nhn khng ngi th11 chng bao gi quan tm n nhng nhn hiu nh vy, v ng bit khng c thi gian no tr hin ti, v rng ng bit khng th nm bt c qu kh hay tng lai, m ch c hin ti m thi. C th ni ton b cc tc phm ca Bc s Suzuki u tp trung nhiu v cng ch ny. Thnh thong ng mi quay li v nhn Thin qua tiu im vn ha hay
Nhng hnh mu nguyn thy xc nh cch thi hnh thnh ca s vt. Theo Jung, v thc tp th cha ng cc hnh nh v biu tng thuc hnh mu nguyn thy. ND. 11 True Man of No Title, V v chn nhn. ND.
10
17
THOMAS MERTON
phn tm hc, hay t quan im ca ch ngha thn b Ky-t (trong Eckhart), nhng ngay c lc ng cng khng thc s xa ri Thin sang mt lnh vc no khc, khng ngay c mt ci nhn trit mi v mc tiu ca ng. ng ni rt nhiu v nhng ti nh nhau, k nhng Thin thoi tuyt vi nh nhau, c l bng nhng ngn ng tinh t khc nhau, cui cng kt lun nh nhau: s khng bng v hn. 12 Tuy th khng h c s n iu trong cc tc phm ca ng v ngi ta khng cm thy ng lp li chnh mnh, bi thc t mi cun sch l mt iu hon ton mi m. Mi cun sch l c mt trng kinh nghim mi. Nhng ai trong chng ta tng vit nhiu hn c th ngng m phm cht ny trong s nghip ca Suzuki: tnh kin nh ng phc ca n, tnh nht th ca n. Pseudo-Dionysius ni tr tu ca nh tu trm mc chuyn dch trong ci motus orbicularis tc ci chuyn ng ln vng, nh s ln vng ca con diu hu bn trn con mi v hnh no , hay s xoay vn ca mt hnh tinh quanh mt mt tri khng thy c. S nghip ca Bc s Suzuki qu l chng nhn ca s vn hnh cm lng ca praja vn l (theo ngn ng ca cng truyn thng Ty phng Areopagite v Erigena) mt "vng tun hon m chu vi ca n khng u v tm ca n mi ch". Cn li chng ta du hnh trong ng bay tuyn tnh. Chng ta tin xa, t n nhng v tr tt m, t b chng, chin u v ri ng ngng v sao chng ta li khch ng n vy; dng nn nhng h thng ri vt b i, ri li lang
12
Th cho k hiu: 0 = 1 1? ND.
18
thang cng tri cui t mu tm mt ci g mi hn. Bc s Suzuki ngay ni ng , trong ci Thin ca ng, v tm thy iu mi m bt tn trong tng cun sch mi. Chc chn y l biu th ca mt tng vt tuyt trn, mt phm cht c bit ca thin ti. Trong bt k trng hp no, s nghip ca Suzuki i vi chng ta vn nh l mt tng phm v i, nh l mt trong nhng thnh tu tinh thn v tr tu v song ca thi i. i vi chng ta, iu qu hn ht chnh l cung cch xch li gia ng v Ty, a Nht Bn v Hoa K n ch ha hp trn bnh din su xa gia lc m mi th dng nh ch nhm nui dng mu thun, chia r, thiu cm thng, hiu nhm ln, v chin tranh. Thi i chng ta khng lun lun c nhiu cng trnh v ha bnh. Chng ta c th t ho v mt con ngi ng i dng hin trn i mnh cho nhng cng trnh , v hon thnh mt cch m mn. T.M.
19
CHARLES A. MOORE
SUZUKI: CON NGI V HC GI
qu ca hn T hnhtht s.Bc svSuzuki trong lnh vc ny lm Ni i ng trn lnh vc l khng cn thit, cng nh bt c nhn nh hay nh gi no v nhng thnh qu v ng gp to ln ny ca ng u l khp khing.
Nhng ng gp ca ng cho hc thut tuy vy, tht ra cha phi l iu c ngha nht trong s nghip ca i ng. Nhng ng gp ca ng cho s thng cm trn th gii, v nht l cho s cm thng ln nhau gia cc dn tc phng ng v cc dn tc phng Ty, tuy k v nhng thng cha c nh gi ng mc. Nim hm m Thin tng ngy nay phn ln nh vo nhng trc thut phong ph v c sc ca Bc s Suzuki v ch , li dn n s xao lng hay thm ch qun mt khi lng hot ng khn k ca ng trong sut cuc i hc gi tri gn 70 nm chuyn ch vo vic pht trin s cm thng gia ng v Ty.
CHARLES A. MOORE
ng l mt trong s rt t nh t tng ng phng tht s hiu Ty phng; v ng cng l mt trong s rt t ngi ng phng c th gii thch Ty phng cho ng phng m khng xm hi n tinh thn phng Ty t tng, trit hc, v tn gio Ty phng. S gii thch a din ca ng v ng phng cho ngi Ty phng tht lng danh v rt c ngha. Chng ta khng c lng qun gi tr ca nhng ng gp v k ca con ngi ny cho vic hiu nhau ca nhn loi. Nhng ai trong chng ta ngy nay ang b ng tr bi cng mt mi quan tm ny, cng mi quan tm hai mt l lm pht trin mt cch tch cc s cm thng v lm hy dit mt cch tiu cc s hiu nhm, thy u mang mt mn n n ngha rt ln i vi Bc s Suzuki v s nghip tin phong v trng cu ny ca ng dnh cho s cm thng. Chng ta cng c th thng thn cn nhc xem liu khi lng s cc cng trnh hin ang c nghin cu trong cng chiu hng c bt r c chng nu khng nh s gieo trng ht ging t y v s pht trin ht ging cho n khi n hoa trn vn. Trc khi tr li kha cnh tr thc trong cuc i v s nghip ca Bc s Suzuki cui bi ny, chng ta hy nhn qua mt Suzuki con ngi, mt c nhn, mt bn hu, v y chnh l kha cnh dng nh cha c hiu r hay nh gi ng v nhn cch v i ny bi v tt c mi iu v ng mt ln na b mt ht trong tng n nht v s ging thut Thin ca ng. Tht l bi kch bi v ngi ny l mt nhn vt d thng vi tt c mi phm cht ca s v i v khng mt khuyt im no. Vi tnh bn thm giao trong gn 27 nm, ngi ta tht s b chinh phc bi
22
s n cn, t i, s hp tc, thn hu, v s nng nhit trong nhn cch ca con ngi v i ny. Mt phm cht ni tri ni con ngi v i ny, ci phm cht nh hnh tnh cch ca mi v nhn tht s, tuy th, li thng b qun lng. l tnh khim tn. T cao t i v ch k l nhng khi nim xa l i vi ng. Tt nhin ng hn phi t ho v nhng thnh qu ca mnh; ai cng vy. Nhng t ho v kiu mn th hon ton tuyt tch ni tnh cch con ngi ny. Hin nhin Bc s Suzuki ngh v i mnh l mt cuc i lm vic. ng l mt con ngi dng hin. ng lm vic mit mi. Ch c s an tnh phi thng ca tm thc mi c th lm cho con ngi khng bit mt mi ny kin tr rt lu di nh vy, rt tch cc nh vy v rt hiu qu nh vy, di nhng cng thng rt hao tn tm lc i vi bt c ngi cao tui no. l nhng tnh cch chung, d nhin, nhng chng cho thy nhng kha cnh th v v con ngi v i ang c vinh danh trong tp san Ngi Pht t ng phng ny. Nhng thm vi thng tin c nhn nhng tiu tit cng c th rt th v. Chng khng nht thit vn m mt ci g c ngha v Bc s Suzuki nh t tng ng nh mu ngi m mi ngi khp th gii bit v ng, nhng chng cho thy, hn bt c tnh cch chung no, s n cn, t t, lng ca Suzukicon ngi. Cu chuyn tm c ca ti lin quan n vic ng ti Honolulu d Ngh hi Trit gia ng Ty ln th t, vo nm 1964. Cc quan chc hng khng lc y c lu l trc rng mt trit gia Nht Bn li lc, trn 90 tui, s n trn mt chuyn bay. Tng l s n
23
CHARLES A. MOORE
mt ng gi l kh hn khng th t i t my bay n ch cc bn hu ang ch n, nhn vin hng khng cho t ngay chn cu thang my bay mt chic xe ln. Bc s Suzuki l mt ng gi, hin nhin, nhng khng phi l bt lc. ng khng cn mt chic xe ln. Tuy nhin, nhy bn trc tnh th y v cm kch s chu o dnh cho mnh, trong tch tc ng quyt nh chp nhn s u i ngi ln xe ln v c y vo phng khch ca phi trng vi tt c v ng b ca mt ngi bt lc. Nhng ai chng kin cnh tng ny u nhn thy tinh thn ca ng hin l qua hnh ng , vic chp nhn s u i mt cch c thc ca ng d ng khng cn n, v s mn nguyn thy r m ng em li cho cc tip vin khi h tng l thc s gip ng. Mt tnh hung hi khi hi, vng, nhng cng y cm ng. Mt tnh tit th v khc, nghim tc hn, din ra trong mt hi tho ca Ngh hi Trit gia ng Ty ln 3 nm 1959. Mt thnh vin ca hi tho vn l ngi Ki-t trit t ra xao ng khi Thin khng chu suy ngh mt cch nghim tc v s cht v nh mnh ca con ngi, cng nh s phn ca n sau khi cht. ng ta lu Bc s Suzuki rng chnh ng Suzuki cng khng th phn bit s khc nhau gia sng v cht. Bc s Suzuki gin d p: ", sng v cht, nh nhau thi!" Ngi cht vn cha tha mn, nhng cc thnh vin cn li u cm nhn su sc v hi lng v c l h cn ng ra mt iu g . y qu l mt v d hoa m v tr tu Thin v tnh tro lng ca Bc s Suzuki. Mt chuyn vui khc, tuy vn nghim tc, ti din n
24
ba ln trong sut thi k nhng cuc Hi tho cc Trit gia ng Ty m ln no Bc s Suzuki cng ha s tr li vo ln sau d khng ai ang hin din lc thc s tin ng c th tr li. Vi t cch c nhn ti thng bo trc thnh gi qu ng o ang tham d bui thuyt trnh trc cng chng ca ng nm 1964 rng ng s tr li y nm 1969, d lc ng gn 100 tui. p li l s hoan nghinh nhit lit dnh cho con ngi can m c tinh thn bt khut ny khng cam chu ngay c ci kt thc khng trnh khi ca con ngi. Bt hnh thay, ng khng th thc hin nh , nhng lng can m, c quyt, v tinh thn lc quan ca ngi nhn thy nhng cuc hi tho y rt c gi tr m ng cn phi tham d c thnh gi hm ghi nhn mt cch su sc. Tht xc ng. Mt in hnh v lng tt ca ng c th hin trong thi gian Ngh hi Trit gia ng Ty ln th nht, vo nm 1939. ng nhn li tham d ca Vin i hc Hawaii v hin nhin s tham d ca ng c ngha c bit i vi Hi tho. Tuy nhin lc v ng lm trng bnh v l ng nhin mi k hoch ca ng buc phi hy b. Vy m, thc rng cuc hi tho cn n s ng gp ca mnh, ng vn hin din bt chp nhng kh khn v tr ngi ang c. ng vit bn tham lun v gi n hi ngh mt c ch hp tc y lch thip v rt in hnh. N c coi l mt trong nhng tiu lun v Thin c sc nht ca ng. (H s lu ca Hi tho nm : Trit hc ng v Ty). C nhiu chuyn k v tnh cch thm trm su sc ca
25
CHARLES A. MOORE
con ngi v i ny, ngi khng bao gi m chm trong trit l cng nh lnh vc hn lm n mc nh mt phong cch c nhn ca mnh. Mt cu chuyn v lng nhit tnh lin quan n hip c m Bc s Gregg M. Sinclair, Vin trng Danh d Vin i hc Hawaii, v Bc s Suzuki k kt trong Hi tho cc Trit gia ng-Ty 1964, c hai ha s gp li nhau Kamakura (Lim Thng) mng sinh nht bch nin ca Bc s Suzuki. Tnh thn nng nhit hu gia hai con ngi xut chng ny hai nh hot ng trng k cho s thng hiu ng Ty hn s tuyt vi bit bao trong mt dp gp g nh vy, nhng tic thay, iu khng bao gi xy ra. Cng c th k li mt chi tit hi c nhn. Nm 1963, vi t cch Ch tch ca Ngh hi, ti c dp ving thm Nht Bn, Trung Quc, v n , tho lun trc vi cc thnh vin ca Ngh hi Trit gia ngTy sp ti vo nm 1964 v lnh vc ring ca tng ngi trong chng trnh ngh s, v bn tham lun m mi ngi s trnh by trc hi ngh. Ti tht hn hnh c d ci m ti tm gi l bui tic tempura.1 n v thc ung u tuyt ho, nhng cn tuyt hn l s hin din ca mt v nhn m ti c vinh d gi l bn thn. ng cm c vi tt c chng ti trong nhiu phng din khc nhau, khin cho mi ngi hin din u rt thch th. Khng ai ng l mt ng gi 90 tui. ng vn cn tr y nng lc v nhit tnh ung dung thoi mi trong
Tempura (thin phu la), mn n dn tc ca ngi Nht gm c tm, c v rau ci tm bt c trng ri chin. ND.
26
nhm bn hu v cc hc gi thn quen bt chp tui tc! Ta hy im qua kha cnh hc thut v hn lm ca Bc s Suzuki, khng phi trong ngha chuyn mn, m l mt c gng ghi nhn nhng hon cnh in bng con ngi ng sau s nghip ca ng. Rt thng khi tt c phn ng trc nhng tc phm ca Bc s Suzuki l tm trng hoang mang, khng lnh hi c. V cng thng khi s khng hiu ny dn n nhng bnh phm rng sch ng vit ti ngha, v ni theo ngn ng ca nhng nh t tng vn khng th hay s khng bao gi hiu, n gi ln nhng bnh phm bi bc chng hn nh, ni theo li mt trit gia Ty phng ni ting: V ngha! Mt trng hp nh vy khng phn nh con ngi Suzuki m phn nh, ni nhng ngi khng lnh hi c, s thiu tm hn ci m v c l thiu c chiu su thng hiu bt c iu g nu khng l nhng tng quen thuc ca h. Ngc li, cho php ti trch dn nhn xt ca nh Hn hc li lc E. R. Hughes, ngi c tham lun ti Ngh hi Trit gia ng-Ty nm 1949, tip theo bui hi tho m Bc s Suzuki trnh by bn tham lun c nhan "L tnh v Trc gic trong Pht gio" ca ng. Bc s Huges ni: "Khng ai nghe tham lun ca Bc s Suzuki m khng c n tng rng ng trnh by quan im ca mnh mt cch trn vn v chnh xc n t m. T nhn quan ca ngi ngoi cuc, dng t tng ca ngi Suzuki c th so snh vi s iu luyn ca vic i trn dy Ring ti, ngi Suzuki bng sc mnh mi gip ti hiu iu m
27
CHARLES A. MOORE
i vi ti l mt s kin hin nhin ca lch s, theo con ngi khng th min tr trit l, v quan tm hng u ca trit l l ch ngha ph bnh, ph bnh ngoi din, ph bnh t tng, ph bnh ngn ng; v, do vy, mt trit gia t u ti cui phi ng x vi nhng nghch l m mt s c th l bt kh l gii mt cch rt con ngi". Bt c ai c sch ca Suzuki vi s hiu bit su sc v vi hng chn thnh u c n tng v "tnh hon thin v chnh xc nghim cch" m ng lun t th hin vi c s chn tnh ca con ngi. S chn tnh ny cng tng c minh ha trong k Hi ngh cc Trit gia ng-Ty nm 1964. Lc y Bc s Suzuki c bi tham lun uyn bc trc cng chng mt ln na li trn ngp thnh gi v a v ca nhn cch c bit trong Thin. V bi din vn ca ng, cng nh cc bi khc trong lot ti, c truyn hnh v do cn phi gii hn trong di chnh xc mt gi, Bc s Suzuki tht ra khng c thi gian trnh by ch ny mt cch trn vn. Mt hc gi thiu cn mn s mc khng bn tm min ng lm xong nhim v. Nhng Bc s Suzuki th khng. ng t nguyn ngh trnh by thm trong gi ung c ph c bit dnh cho cc thnh vin ca Hi ngh (khng trc cng chng), nh vy mi y v ng c th thuyt minh thm v cc kha cnh chuyn su ca ti. Tht l mt c ch rng lng. M cng l mt kinh nghim ng ghi nhn cho tt c nhng ai c lin quan. Bc s Suzuki bn su vo cc lnh vc chuyn mn ca Thin vi s trong sng r rng ng ngc nhin v tn tm n mc ngi hoi nghi nht trong c ta cng b cun ht vo nh cao
28
thng ngon trit l him thy ni tc gi ny. l mt thng li v nhn cch ln trit hc ca con ngi dng ht cch d c th kit qu mang n cho cc nh nghin cu trong hi ngh trn vn li ch ca nhng tc dng tinh thn ca trit hc vn c ngha v cng i vi ng v, vi tm lng tn ty ca ng, cng c ngha nh th vi cc hc gi khc. Mi v nhn, d trong hay ngoi lnh vc hc thut, u l i tng ca ph bnh. C nhng ngi vch l tm su trong vic trnh by Thin ca Bc s Suzuki vi lp lun rng cch ng ch trng mt vi kha cnh, nht l nhng khuynh hng phn l ca n, m xem nh mt s nhng thc hnh lin h, nht l ta Thin (zazen). Hin nhin cng c nhng s ph bnh thin cn, i hi hc gi no cng phi qun thng mi kha cnh ca mi ti m ng quan tm. Thay v vy, Suzuki chc chn cm thy rng kha cnh Thin m ng ang gii thiu l ct li ca ti v c ngha nht, c bit i vi nhng ngi phng Ty. Vi h, ng c gng gii thch ci ng ngh l nn tng ca tm thc ng phng xt trn tng th tng phn vi tm thc Ty phng xt trn tng th. ng hon thnh cng vic ny mt cch xut sc v ton vn. Cng c ngi ni n Thin ca Suzuki, ng loi Thin m ng m t khng phi l Thin chnh thng m ch l s din gii c nhn ca Suzuki v do cn khim khuyt nhiu. H pht l khi lng s cc tc phm cn bn ca Thin Trung Hoa (Chan) v Thin Nht Bn (Zen) cha ng y s kin, vn bn, v t liu trnh, c bit l b ba quyn Thin lun
29
CHARLES A. MOORE
(Essays) ca ng. Gi l Thin ca Suzuki r rng l phi l. Tuy nhin, cn c mt cch khc xem xt hin trng ny, nht l vi nhng tc phm sau ny ca Suzuki. Chng bc l hai s kin cn bn v rt gi tr. Th nht, Suzuki c tinh thn phng khong khng b khng ch bi s nh hnh t chng, chun mc theo cng thc ca Thin, m i mt vi s nghin cu v gii thch Thin vi tnh sng to ca mt hc gi chn chnh. Th hai l vn quan trng hn t c ch l Suzuki trong nhng nm cui i khng ch l mt phi vin ca Thin, khng ch l din gii vin, m l mt cng s quan trng cho s pht trin Thin v lm cho n phong ph. Suzuki chc chn a vo Thin vi kin gii no ca ring ng. ng a thm vo nhng khi nim xem ra khng tng hp vi nhng tc phm ban u v vi ci c th c coi l Thin nguyn thy d l Thin g! khng phi l hc vn cn ct. Thay v vy, nn xem xt n trong nh sng ca ton b truyn thng trit hc ng phng, ni m, qua bao th h, cc trit gia ni tip nhau a nhng t tng c o v sng to ca h vo quan im truyn thng, ng gp cho s phong ph ca n, ngha uyn bc ca n, v s pht trin chnh thng vt khi tm din t thun ty truyn thng. V cui i, Suzuki vit nhiu v ci c gi l Thin ca Suzuki m mt c gi c u c t chng khng mun thy cho lm, nhng iu ch pht huy nhng tim nng phong ph hn ca Thin v, ni theo kiu trit l, iu ny cng tt thi. Mt con ngi v i, mt hc gi ln, khng ch n thun lp li qu kh; h pht
30
trin v lm phong ph qu kh bng nhng kin gii mi ca thin ti ca h. Cng c ngi khng ngt nhc nh chng ta rng Suzuki khng phi l mt Thin s, lm nh iu ny s t nhin gim i s tinh thun trong s nghip ca ng. Vic lm ny, gii lm, cng ch l s ph bnh vt vnh m ta nn b qua. Nhng ngi bit r thc t chc chn s pht l n. Suzuki thnh tu gic ng, ng kinh nghim satori, l mt s kin lch s r rng. Ngi ta ni, cho ti nhng ngy cui i, ng vn hnh l ti ngi cha ni m s chng c v i ny xy ra. Nhng, cn hn th, Suzuki cha bao gi tuyn b ng l mt Thin s. ng t nhn mnh l mt nh nghin cu Thin v chc chn ng l nh nghin cu xut sc. Mt hc gi dnh trn i mnh nghin cu mt trit l hay mt nhn sinh quan c th pht ngn vi thm quyn xem ra nh ng khoc ly mt loi thm quyn c th ng khng c. Suzuki l mt ngi c thm quyn v Thin. C l ng l ngi c kin thc su sc uyn thm nht trong sut lch s Thin tng. Nhng Suzuki cn l mt ngi khim tn. ng khng bao gi khoa i v mnh; l mt hc vin v mt hc gi, v chc chn ng l th y, vt ngoi mi thnh tu ca bt c ai trong lnh vc ny. (Th ngh xem Thin c ngha g i vi th gii ng v Ty nu khng c cng trnh v thnh qu to ln ca Suzuki.) Cho php ti cp thm ln na mt kinh nghim c phn c bit. l nim hnh din ti tng tri qua, cng vi mi ngi vin i hc Hawaii, t Vin trng cho ti cc sinh vin, khi Bc s Suzuki, cng
31
CHARLES A. MOORE
vi Bc s S. Radhakrishnan v Bc s H Thch, c chnh thc trao Hc v Danh d trong mt bui l trang trng bt thng nht trong k Hi ngh cc trit gia ng-Ty nm 1959. y l nhng b c xut sc v i nht ca ba truyn thng ln chu . Mt kinh nghim y gi hng cho mi ngi. Nim hnh din m chng ti, nhng ngi vin i hc Hawaii d phn vo vic tn vinh Suzuki, cm nhn, cng gia tng bi phn bi s kin oi om thay rng i hc Hawai (theo ti bit) l vin i hc Ty phng duy nht tn vinh con ngi v i ny, hc gi v i, v l nh bin h ti cao cho giao ng ng-Ty, trong hnh thc duy nht m cc vin i hc c th tn vinh nhng ngi c thnh tch to ln nh vy tm bng Hc v Danh d. Chng ti vin i hc Hawai cm thy chnh mnh c tn vinh khi tn vinh ng. kt lun, ti mun thm mt li v Suzuki v Hawai. C rt nhiu nhn vt v i cc chnh khch, cc ng trm cng nghip, cc nh lnh o tn gio n Hawai v nhn c ni y lng hiu khch ni ting ca n. Lng hiu khch chn thnh v lun trn y. Nhng cha c v khch no ca Hawai i vo lng Hawai su m nh Suzuki. ng ving thm Hawai nhiu ln. ng lun dnh thi gian v ti nng ca mnh cho n mt cch ho phng. V ngi dn Hawai cc hc gi Hi ngh, hng ngn cng chng ch nghe din vn ca ng, nhng ngi tm thy ni ng li khuyn hay s gip , cc sinh vin, cc hi ng khoa, v hng trm Pht t tt c u tn sng ng. Tn trng, ngng m, ngay c sng knh cng cha . Tt c chng ti u yu qu con ngi ny v chng ti ngh ng cng yu thch
32
chng ti, v iu cng tng thm ngha cho s mt mt ln lao v s ra i ca ng. C.A.M.
33
SIR HERBERT READ
SUZUKI: THIN V NGH THUT1
tim nng thm m, v th, n l mt tn gio thu ht s quan tm ca ngh s khp ni, k c th gii Ty phng. Hu ht mi ngi Ty phng u nh Bc s Daisetz Suzuki m hiu tinh thn Thin trong ngh thut, v chnh ng hn bt c ai khc thnh cng khi l gii ti sao Thin Pht gio, xt nh mt trit l tn gio v tm linh, dng nh li thch hp v cng vi th gii ngh thut Ty phng. t c nh t tng Ty phng v ngh thut c th t cho l c hiu bit thit yu v tn gio ny m bn thn vn l mt th k lut tinh thn. Ring ti tm thy ni Thin sc mnh tng cng cho vi th kin nhn su vo bn cht ca ngh thut v ca hot ng sng to vn d
1
rong tt tn Pht gio l tn T gio rn c cc mt gio, Thintrng nht nhng luyn cch c
Phng thut bi Gii thiu sch Zen, Rocks, and Waters (Thin, , v Nc) ca Frederic Spiegelberg. Bn quyn 1961 ca Pantheon Books. In li vi s cho php ca nh xut bn Randon House, Inc.
SIR HERBERT READ
khng phi xa l trong lch s ngh thut Ty phng, nhng li l ci phng Ty cha tng l thnh phn ca mt nn trit hc tng quan v i sng, cha tng d phn vo mt truyn thng nht qun. Plato, Boehme, Goethe, Schiller, Schelling, Novalis, Wordsworth, Blake, Hopkins, Simone Weil tt c h v nhng ngi khc na din t nhng tnh cm vn hon ton ph hp vi hc thuyt Thin, nhng h pht biu trong t cch c nhn v ngh s, v khng h c thc l ang cng hin cho mt truyn thng chung. Nhng ngi c thm quyn u ng rng Thin, trc tin v trn ht, l k lut hn l hc thuyt, hay t nht, nhng th kin cn bn c trng ca mt Thin s ch c nh l kt qu ca k lut. Cc tn gio khc c l hu ht cc tn gio u c gio lut ring, c giai on di nhp mn hay rn luyn tm linh; nhng k lut Thin c c trng bng mt s hnh tr v nhng hnh tr ny ni thng Thin vi k lut ca cc mn ngh thut. D nhin, ngi ta c th ni (nh BS Suzuki tng ni) l do ti sao c nhiu Thin s cng l ngh s chnh v s rn luyn tm linh ca h khng trnh khi khi dy ni h nhng bn nng ngh thut.2 H t nhin thnh ngh s, v cng v loi gic ng m h truy tm ch c th t c khi nhn thy th gii ny nh mt chui nhng c bit c th bng d tri c tnh cch vt l, nh Whitehead ni, v nhng thc th hin tn. S d tri ny v thc
Zen and Japanese Culture (Thin v Vn ha Nht Bn), Daisetz T. Suzuki (New York: Bollingen Series, 1959), tr.30.
36
THIN V NGH THUT
ti trong hin thc tnh ca n chc chn l iu ha s Czanne mun ni l "s nghin cu c th v thin nhin", mang "hnh dng c th cho cm gic v tri gic", v thnh cng ca ng l kt qu ca mt k lut th gic, mt s rn luyn i mt hu trnh nhng tru tng ha ca tinh thn hay tri thc, gip cho cm gic ca ng khi ng trc thin nhin c th chn nhn n trong tn cng hin thc tnh v c th tnh ca cc cm gic y. Bc s Suzuki ni rng, "th gii ca ngh s l th gii ca sng to t do", l s khi qut ha nguy him; nhng lin sau ng thm: "iu ny ch c th n t nhng trc gic trc tip v tc thi khi ln t hin thc tnh vn vt, khng b cn ngi bi gic quan hay tr nng".3 Ngh s "sng to nn hnh v ting t ci khng hnh v khng ting", v phng din ny, Suzuki ni, th gii ca ngh s trng hp vi th gii ca Thin. Nhng lm sao ngi ngh s sng to hnh v ting m khng b cn ngi bi gic quan v tr nng? Tnh c th qu tht l mt phm tnh c gn lc i tt c nhng cn b ca tri thc thot khi nhng phc tp tr nng v nhng cu n lun l trong mi s m t, nhng ngh s, khc vi Thin gi, phi d cm tnh c th bng gic quan ca mnh. Thin khng h cn n ngoi gii, cn ngh thut l mt tin trnh ngoi gii ha, hay vt th ha. Mt bn l Thin s c th hi lng m phc ha... ln trn khung vi v bin ca thi gian v khng gian ging nh mt n nhn ang bay in bng trn mt nc m khng h lu tm,
Sd., tr. 17.
37
SIR HERBERT READ
v mt nc lung linh bng hnh n nhn mt cch t nhin nh nhin,4 th bn kia ngi ngh s (gc qua mt bn mt vi tinh xo kiu Croce) phi mn s din t ca cht liu ni ln nhng trc gic ca mnh, m iu ny ch c th thc hin thng qua cc gic quan. Tuy nhin, v vn ny, hn phi c cch nhn no c th loi tr tin trnh sinh l hc t nhin ca cm tnh. Tm l hc hin nay v ngh thut pht trin khi nim thu cm (Einfuhlung), v ngy cng da trn l gii nhng gi tr thm m. C nhiu nh ngha v thu cm, khc nhau theo mc tinh vi v phc tp, nhng tu chung u l s ng nht ha tm (tinh thn) v vt (hnh thi). Tm ty thun vt (khi chng ta d cm tc phm ngh thut trong tnh c th ca n) v vt ty thun tm (khi ngi ngh s nho nn hnh th cho ti lc n nhn c mt cch chnh xc du n ca tinh thn). C nhiu Thin thoi minh ha tin trnh bin chng ny nh cu chuyn ni ting v mt ngh s nui nh v mt cnh trc trong mi nm tri, nhp thn thnh trc, cui cng qun mt trc khi v mt cnh trc.5 Trong trit l nh Thin, iu ny c gi l nhp ha iu ca tm, ng mun ni tm t ng ha mt cch v thc vi s pht trin hu c v hnh th ca trc.
th ca Thin Y Ngha Hoi: Nhn qu trng khng, nh trm hn thy. Nhn v di tch chi , thy v lu nh chi tm. ND. 5 Thnh ng Hung hu thnh trc, theo ph bnh ca T ng Pha v v trc, C v trc, trc ht phi thnh trc trong bng. ND.
4
38
THIN V NGH THUT
Ngh s lc y v trc vi tnh tt yu hu c, c ngha l, mt cch t nhin, vi ci tm bnh thng. Nhng trong mi lin h ny, tinh thn c ngha g? l mt t ng c th c cc trit gia v tn gio s dng mt cch ty tin v khinh xut, nhng nhng ai ang i mt trc nhng thc th hin hnh ca ngh thut hn s e d trc tnh m h mng lung ca n. M hc l bin chng php ca hnh th v tnh cm, m tnh cm khng h ng nht vi tinh thn, mc d tinh thn th c l c th ng nht vi xc cm. S phn bit gia tnh cm v xc cm c l cha tng c nh hnh mt cch rch ri v ng nhin cha c ranh gii no c th; nhng ngi ta c khuynh hng xem tnh cm l mt chc nng tm l cn bn, mt tin trnh din ra gia ci bn ng v mt ni dung cho sn, v truyn cho ni dung y mt gi tr xc nh hiu theo ngha l chp nhn hay chi b (nh ngha ca Jung), trong khi xc cm nhn chung l mt hot ng tm thn ton din, "mt mu chung ca linh hn, c c trng mt mt bng s cm gic vn ng thn th c th cm nhn v mt khc l s nhiu lon c th ca qu trnh nim ha". 6 Ngi ta tng ni: "chng ta c cm gic, v cm xc c chng ta".7 i vi tm tnh thi mng mui, nh Jung vch r, "mt ngi b khng ch bi xc
Psychological Types (London, 1938), tr. 543. Dn E. Harms trong Feelings and Emotions The Mooseheart Symposium (New York, 1950). Trch dn bi James Hillmann, Emotion A Comprehensive Phenomenology of Theories and Their Meanings for Therapy (London, 1960), tr. 60.
7
39
SIR HERBERT READ
cm mnh lit l ngi b ma qu m". Cm xc trong ngha ny tr thnh c lp, bt khi ng trt ca thc. "Do , khng c g l l, tm tnh thi mng mui nhn thy trong hot ng ca mt hu th v hnh xa l, mt hn ma (tinh thn). Tinh thn hay hn ma y l s phn nh ca mt cm tnh c lp, gii thch ti sao ngi xa gi mt cch thch ng nhng tinh thn l nhng hnh bng hn ma bng qu". 8 Nh vy, c v nh khi nim ngh thut ca Thin gn gi vi xc cm hn tnh cm, v khi Jung xc quyt thm rng xc cm bt ngun t mt vi mu hnh thc (m ng t tn l archetypes: nhng tng nguyn thy hay nguyn tng), vn ti c, c tnh tp th, ph qut v rt nhy cm n ni lm pht sinh mt s bin dng thc m Janet gi l h thp bnh din tm l,9 lc chng ta c cm tng t c ci tng t nh trng thi thc c nng cao m cc Thin gi s c Nht Bn gi l Satori, ng. Jung, trong cun Minh gii v Thin nhin v Tinh thn (ngay ta sch cng gi nhiu Thin), nu ln mi quan h gia s h thp bnh din tm l ny vi nhng hin tng cn tm l hc (hay tin tm l hc, para-psychological). Cm xc do vy c th c nh ngha nh mt trng thi v thc tng i, l ni din ra s hon i gn nh ma thut trong tng quan
The Structure and Dynamics of the Psyche. Tuyn tp 8 (New York & London, 1960), tr. 330. 9 Nguyn Php: abaissement du niveau mental. ND.
40
THIN V NGH THUT
ch th khch th. Mt "mu bn nng" ca hnh nh ni ln. Nhng hnh nh ny khng c nn tng trong tri gic trc tip. Dng nh trong v thc lun c mt tin nghim (a priori), ci nhn thc khng th l gii theo nhn qu v mt tnh cnh c khi khng th hiu theo th cch bnh thng ca tri gic. T hu c kh l gii ny ca nhn thc xut hin nhng hnh nh thch ng nhng khng phi c gy ra bi nhng bin c trc tip (c ngha l, bi mt tnh cnh khch quan). Jung c cch gii thch ring v hin tng k l ny, m ng gi l tnh ng b (synchronicity), v khng qun nu ln nhn cch ni tri trong gi thuyt ca ng c ni n t lu trong trit hc Trung Hoa, nht l trong Lo gio m Thin l hu du. c im chung ca nn trit l ny l t duy bng ci ton th, v, nh Bc s Spiegelberg nu ra trong bi Gii thiu, iu dn n khi nim bao hm ton th vn ban pht "ngha l" (ch ca Wilhem dch ch Tao, o) cho vn vt trong tnh c th ca chng, khc phc s "phn lit tm thn" ca nhng tn gio ch trng tch ri Thng v Thin nhin. Trit l ton din ny vi nhng tp k ca n "nm bt ton b tnh hung" c v nh xem s hin hu ca tnh ng b l ng nhin, v Bc s Jung ch ra rng khng ging nh tinh thn Ty phng c o to theo cch Hy lp, "tm thc Trung Hoa khng xem chi tit l cu cnh ca vn vt, m quan nim chi tit l mt phn ca ci ton th". V nhng l do hin nhin, mt s vn hnh tri thc nh vy l bt
41
SIR HERBERT READ
kh i vi tr nng khng c h tr. S phn on do li cng phi da trn nhng mnh hm v t ca thc,10 ngha l da trn cm quan (ci sens du rel, cm nhn v thc ti) v trc gic (tri gic bng nhng ni dung thng hoa)."11 Ngh thut Thin phn nh nghch l ny: "Mt trong Tt c v Tt c trong Mt", do n tm cch trnh by nhng mu nguyn tng no siu vit phm tr ni ngoi v c lin kt nhng tnh cm ch quan vi nhng trng hung hon ton mang tnh xc cm trong ci "Mt", trong khi vn duy tr th tnh c th v cm quan ca n, li tr thnh, c v nh vy, mt nh tinh khng th tch ri khi hnh nh ton th chm sao. Nu c th duy tr s khc bit gia cm xc v cm gic (m vi n, nu chng ta eo ui lun im n tn cng, chng ta c th tng lin s d bit gia nhng nguyn l ni kt nhn qu v phi nhn qu), nh th s khc bit c th gia ngh thut Thin v hu ht nhng hnh thc ngh thut Ty phng tr thnh r rt. Ch "hu ht" y thn trng c dng y l v c th c mt vi giai on no trong ch ngha lng mn Ty phng tng thc c s d bit v c tm hiu tng "Mt trong Tt c v Tt c trong Mt" Schelling c tng , ri Coleridge v Wordsworth c th hin
10
The irrational functions of consciousness: hm s v t ca thc, theo ngha ton hc; nhng theo ngha thng thng: nhng chc nng phi l ca thc. ND. 11 The Interpretation of Nature and the Psyche (London, 1955), tr. 49.
42
THIN V NGH THUT
c th trong th ca h. c bit Coleridge nhn thy tng (m ng nhn t Heraclitus, Spinoza, cng nh t Schelling) v mt s hu gia "Thng nh l ch th ti hu" vi "Th gii nh khch th ti hu", trong mt th ton th c xy dng mt cch hu c, l mc tiu bt bin ca ng.12 Chnh ni lo s ri vo "ci sai lm th kch nht" , ch ngha phim thn, ngn ng pht trin mt trit l gn gi hn na vi o Lo hn vi C c gio. C l l quan im ca ring ng, cng nh Blake tng cng khai kt n Wordsworth ri vo sai lm ny. Trong dp ny, ti s khng ni n mi lin h gia ngh thut Thin vi nhng th loi ngh thut ng i i khi vn tha nhn ly cm hng t trit l Thin. D rt ng cm vi nhng nh th v ha s say m Thin nh mt trit l, ti vn cm thy ni chung h cha tht s hiu ngha ( Ngha vit hoa) cng nh cha thc hnh k lut ca n. Tru tng ni ring (m ti l ngi cui cng xem thng n nh mt loi hnh ngh thut hu nh gy n tng vi chng ta chng qua bng s trng vng tinh thn ca mt nn vn minh k thut) dng nh mu thun vi nguyn tc "Mt trong Tt c v Tt c trong Mt". N mu tm ci m Mondrian gi l "nn vn ha ca nhng quan h thun l", c ngha l "nhng to hnh thun ty khng chu iu kin ca tnh cm v khi nim ch quan". C mi quan h gn gi hn gia
12
Cf. Kathleen Coburn, The Philosophical Lectures Of Samuel Taylor Coleridge (London, 1949), tr. 407.
43
SIR HERBERT READ
Thin v phong tro trong ngh thut hin i nay c gi l Hi ha ng (Action Painting: Hi ha hnh ng). Bn ca ti, Georges Duthuit, to ra nhng h tng tt yu t nhng nm 1936. 13 Nhng m t ca ng v cc phng php ca mt s Thin s hu nh thu ht s quan tm ca nhng ngh s Ty phng no tng pht trin mt trng phi gi l hi ha-ng (action painting) vo lc : "Vo khong nm 1215, mt ha s Thin tn l Mu chi (Mc Kh) n Hng Chu sa sang li mt tu vin nt. Bng nhng nt bt cun cun mc nh dng xoy, vi s thnh cng khng th ph nhn, ng c bt chp nhng khonh khc xut thn, ghi li nhng nh hin phiu ht n t ci cung ca ru, ci ngc ca tr, hay khong khng h ca ci v tri. Chen Jung (Trn Dung), cng thi , ni ting v np sng thanh m v nng lc chu ton trch nhim ca mt quan n. Kh lc ca nhng ng vn, nhng bi th ca ng v ca nhng con rng m nhng chic vng ca chng c ng ti luyn nn t bt sng ca thc l trn mt chic e bng hoa cng. V cui cng, ng cn ni ting bi ci dng dp ca mt tu quanh nm ly ty. ng vy mc thnh my trn tranh. ng phun nc thnh sng m. Khi cao hng v ru, ng ht to v, v ci m trong tay, ng bin n thnh ngi bt lng nguch ngoc mt cch th bo trn tranh, sau hon chnh li bng cy bt tht. Mt trong cc ha s tin phong ca trng phi, Wang
Chinese Mysticism and Modern Painting (Paris and London, 1936), ri rc.
13
44
THIN V NGH THUT
Hsia (Vng Hip),14 sng vo u th k th 9, khi say thng thc hin nhng kit tc phi thng15 bng cch nhng c u ng vo mc ri ty hng ln n trn mt la, vy m hnh thnh, nh c php l, nhng sng nc, cy c, non ni chp chng. Nhng c l khng ngi no, trong s cc bc thy ny, ph l hn Ying Yu-chen (?), tr s ca t vin lng danh ChingTzu (?), c th vui nh mo l try trt v v nt giy v."16 So vi iu ny th phng php sng tc ca mt ha sng ngy nay c v tng i hin lnh. Nhng cc Thin s, bt chp nhng tr l lng m hoc ca h, trc ht v trn ht l nhng ngi c ti luyn tinh xo. Nh Duthuit dn, "t khi tr tng tng c tn ln ngi cao, tip tc ng tr, n cn phi s c mt vi cng c tri qua th thch v khng th thiu, v c hon chnh dn qua nhiu th h. iu ny i hi ha s phi c mt c tay nhun nhuyn, mt bn tay vng vng v iu luyn". "Bn tay" ny ch c c bng s t nguyn rn luyn ngh thut vit ch (th php). Ngh thut Thin, nh hu ht mi nn ngh thut ng phng, khng th l ci g khc hn s ni rng th thut cn bn ny. Ton b ch ca k lut Thin trong hi ha l bin cy bt
14
Trng phi Bt mc ha bt u t Vng Hip, ngi i ng. Theo Tuyn ha ha ph: Vng Hip, khng r ngi gc u; gii vy mc thnh tranh; ngi ng thi gi ng l Vng Bt Mc. ND. 15 Nguyn vn Php: tours de force. 16 Sd. tr. 33-34.
45
SIR HERBERT READ
thnh du ch ngu hng v t nhin ca cm xc, mt th phn nh tc thi nh mt ci nhy mt hay mt ting ci bt ra. "Phng tin" c dng phi v hnh nh th xung lc chy trong huyt qun. Ha s Ty phng hin i c th hiu nhng phng php v bn ca k lut Thin, nhng him khi y c kh nng thnh tu ci n in tri ban cn thit ny, hoc v y khng th thot khi l li t duy tr nng hay phn tch khi nim vn l bn tnh th hai i vi ngi Ty phng, hoc ch n gin v y cha tng tri qua (bi n kh thc hnh) s rn luyn cn c ca th php. Nhng yu cu ny tng quan mt thit v nu khng c s gii phng v vt l t c bng ti nng iu luyn trong s din t nhp nhng, ngi ngh s khng chc s c c s gii phng v tinh thn, trng thi thc trc gic hay tr tu siu vit, cn gi l praja. Bc s Suzuki ni: "Con ngi l mt cy sy bit suy ngh nhng s nghip ln ca n ch hon thnh khi n khng cn tnh ton ngh suy. Tnh ngoan ng phi c phc hi sau nhiu nm rng r luyn tp ngh thut vong ng. t c iu ny, con ngi ngh m khng ngh. Y suy ngh nh ma ro t tri cao, y suy ngh nh sng vn trn mt bin, y suy ngh nh sao sng gia tri m, y suy ngh nh mm l xanh rn nh ra di ln gi xun sang. Qu tht, y l ma, l bin, l sao, l l."17
Li gii thiu tc phm Zen in the Art of Archery (Thin trong ngh thut bn cung) ca Eugen Herrigel (London, 1953).
17
46
THIN V NGH THUT
Nu chng ta tin, nh ti tin, rng Ty phng sng st qua nhng sc mnh hy dit tinh thn ca nn k thut duy l cn phi tm li bn tnh ngoan ng nh Bc s Suzuki ni, nh th hi ha tru tng (c th hn l hi ha-ng) c th l mt phng php hu hiu. Nhng i vi bn tnh ca vn hu, ngi ngh s Ty phng mi ch khi bc trn hnh trnh ti nh hng v ti cu trc di ng ng ny. Ch ci ha cha . Vic rn luyn cn c trn thc t v v tinh thn vt qua nhng gii hn nh b ca mt kip nhn sinh. Theo nhng g ti ni, v nhng g m nhng bc thy v ti ny, nh Bc s Suzuki, ni, th s khai ng ny khng th c c t sch v. N ch thm su hn tri thc n thun. Mt tc gi ch c th khi gi nim kht khao t ng. V s kht khao ny, theo Suzuki, khng dn n u bn ngoi, m trong chnh ni tm ca ngi khao kht tm cu. "Truy cu v ngi truy cu, khao kht v ngi kht khao u l mt. Nh vy ng nhin khng th c bt c tiu ch ch o tri thc no. Khi l khch v ng ci quan l mt th ngi ngoi cuc c th gip g cho anh ta? Kim ch nam ca tri thc v l lun mi mi khng hn kim ch nam. Kinh nghim c nhn v trc gicBt nh l mt."18 (Hi k sau y ca Sir Herbert Read xut hin ln u tin trong s k nim c bit ca tp ch F.A.S (s 59 v 60 nm 1960) bn dch Nht ng. Ed.)
18
Zen and Japanese Culture, tr. 157.
47
SIR HERBERT READ
Bc s Daisetz Suzuki tr thnh hnh nh huyn thoi chu u, mt hin trit in hnh ca ng phng, xa cch, trong sng, tch bit vi nn vn minh duy vt v trit l vt cht ca chng ta. Nhng chng ta tha bit ng khng h ch trch li sng ca chng ta v cng tng sng nhiu nm mt t nc duy vt cht nht l Hoa K. Tuy th, ln u tin gp ng Thy S, vo nm 1953, i vi ti vn l mt cm gic l lng. Lc c hai chng ti l din gi hi tho thng nin Eranos Tagung Ascona, cng chia s lng mn khch ca phu nhn Frau Olga Frobe-Kapteyn, ngi bin tng t chc cuc hi tho lng danh ny thnh hin thc. Trong bi cnh chng ti tr thnh bn hu, v sau ny chng ti gp li nhau trong nhiu dp khc. Dp cui cng ti gp ng tm thng trc khi ng mt. Thng 11 nm 1965, ti ving thm Nht Bn theo li mi ca ngi bn v l ngi bo tr ca Suzuki, ngi Sazo Idemitsu, v c u tin gp Suzuki mt cch ring t thn tnh. iu ng nh nht trong ln gp ny l cuc ving thm t tht ca ng, m ng gii thiu vi ti vi nim t ho gin d. Chng ti ngi m o trong ba, bn ting. ng k vi ti nhng "cng vic ang lm", v nhng g ng vn d nh lm "nu ti cn sng". Cng i vi ti lc l con trai ti, mt thanh nin mi 23 tui, v iu gy n tng mnh ni ti l cung cch lch thip m Suzuki dnh cho n, i x nh vi mt ngi xng ng c hng
48
THIN V NGH THUT
cung cch y ca ng, nh vi mt nhn vt thng thi. Ti khng th t gi mnh l hc tr ca Bc s Suzuki, nhng ti c nhiu tc phm ca ng v cng nh mi ngi Ty phng khc, ti mang n ng su sc gip mnh hiu c Thin, c bit trong quan h vi lnh vc m thut. Qu tht, ti c th ni r hn: qua s thu hiu trit l v ngh thut ca Thin m ti nhn thc c mt s chn gi tr ca ngh thut ng phng, v ca tin trnh sng to trong mi nn ngh thut khc. Bc s Suzuki tng ni rng "th gii ca ngh s l th gii ca sng to phiu bng v iu ny ch c th n t trc gic, tri dy mt cch trc tip ngay tc th t t thn ca vn hu, khng l thuc vo tr nng hay gic quan." Ngi ngh s "sng to nn thanh v sc t ci v thanh v sc". C ngha l, theo cch ni ca Ty phng, ngh s l ngi c th bin trc gic ca mnh thnh s din t hu hnh v kh kin, v anh ta lm iu ny khng phi bng cch m phng th thin hnh thc bn ngoi m bng s t ng nht vi nhng trng thi ca thin nhin v vi mch chuyn ng nhp nhng vn mang n cho chng ngha sinh ng. Bc s Suzuki cn cho rng bt c ai trc khi thnh tu s v i, phi phc hi c tnh ngoan ng ca mnh bng nhng nm di rn luyn trong ngh thut vong ng. Bn thn ng thnh tu tnh ngoan ng ca mnh; v n
49
SIR HERBERT READ
tng cn mi trong ti v ngi, l s dung ha gia nt ngy th ca mt a tr v s thnh thin ca mt v thnh. H. R.
50
SHINICHI HISAMATSU
VN P: V CI CHT CA MT "NGICHT-V-I"
hnh ngi thy ng knh ca ti, Bc s Kitaro Nishida, gii thiu ti vi Bc s Suzuki vo nm 1920. K t , ti tip nhn nhiu s tr Php ca ngi trong thi gian gn 45 nm. V vy khng nhng ti knh trng Bc s Suzuki nh l "S thc" m bn thn ti cn cm thy rt gn gi vi ng. Th ri, sng sm ngy 12 thng 7 nm 1966, ng bt ng vin tch sau cn au d di do tc rut. Nhn li qung i ng, ti khng khi cm nhn nim sng knh thing ling. Bun thay, tang l ng, ti khng d c v cn bnh ca mnh. Thay vo , ti gi bc in chia bun: Cch nhau v lng kip; khng ri nhau mt st-na. Sau , khi mn k tang ch tht tun, chng ti nhng ngi Thin vin F.A.S, t chc l truy iu trng th Bc s Suzuki vo tra ngy 4 thng 9 nm 1966, gia k nhip tm (sesshin) ma thu, Linh Vn vin (Reiun-in), cha Diu Tm (Myshin-ji).
SHINICHI HISAMATSU
Trong dp , ti bng go ln v lm cuc vn p cui cng vi Bc s Suzuki. Cuc vn p ny v bi din vn truy iu tip theo c k li nh vy: Ohhhhhhhh ! i, hi Ngi ang m au! Ngi c au n khng? - Xin ng lo, Cm n! Bc s Suzuki, tri qua mt i gn trn th k, trc sau vn chuyn tm tham cu Thin trong mt ng hng c o. i vi ng, tu v hc l mt v nh nhau. ng cn mu tm, nh kh nng Anh ng thng tho ca mnh, c hi truyn b Thin ra hi ngoi. Nh vy ng lm cho Thin, t ch ch c bit phng ng, tr thnh ph bin khp th gii, v hn th, thnh dng cht cho cuc sng tm linh con ngi v do ng gp cho nhn loi mt cch su sc v qung i. y qu l i h cho Chnh Php. Khong mi nm trc, khi ti xut ngoi ving thm nhiu vng khc nhau, t Hoa K, chu u, Ai Cp, Cn ng, Trung ng, v n , ti bt ng nhn thy bt c ni no ti n tn tui ca Bc s Suzuki u c bit n nh mt nh minh trit ca ng phng, v Thin tng gn lin vi tn tui . Trong danh ting ca ng khng th trnh khi nhng mc nhn thc khc nhau gia nng cn v su sc, chnh xc hay sai lm, tn thng hay ph phn. Nhng d sao, s trng vng mt ngi nh Bc s Suzuki, ngi c bit n trn khp th gii v
52
VN P: V CI CHT CA
nhng ng gp c o ca ng cho tn gio v vn ha, khng nhng cha tng c Nht Bn m cn rt him c trn th gii. C th ni khng ngoa rng ng l mt trong nhng kho tng v i nht ca th gii cng nh l quc bo ca Nht Bn. Cho nn thng bo bt ng v ci cht ca ng lm ng bo trong nc v c hi ngoi au bun, thng tic. i din vi s ra i ca ng, lm sao chng ta c th thu hiu thch ng ci c gi l cht ca con ngi-ton-cu ny? Ngay c khi chng ta suy nim v ci cht vi ngha thng thng ca n ci cht ca bn thn chng ta hay ca ngi khc chng ta nhn ra, nu chim nghim n mt cch su lng, rng cn lu ta mi bit c cch tr li. Do cng nan gii hn nhiu lnh hi ngha mt ci cht m vi s am hiu thng tnh khng bao qut c nh ci cht ca Bc s Suzuki. Bit bao ngi gi in chia bun v n d tang l. Nhng ti t hi h gii thch th no v ci cht ca con ngi siu vit sngcht ny ci cht ca Bc s Suzuki, mt "NgiCht-V i". Ti cho rng y l mi quan tm su thm ca ht thy chng ta. T trc n nay, Thin tng, nh mi ngi u bit, khng cn nhn vn "sng v cht" n thun l mt i tng bin lun m l mi quan tm ton din v ch yu nht ca chnh ch sng v cht. M khng ch trong Thin tng, ni chung trong c Pht gio, vn "sng v cht" c xem l vn cn bn nht. S cht khng t hu ngoi s sng; s sng khng tch ri s cht. S sng c ci cht theo sau; s cht ng hnh vi s sng. Chnh v th ci cht khng phi l
53
SHINICHI HISAMATSU
mt khng hong tuyt i duy nht; sng cng l mt khng hong. Do trong Pht gio c nhng t ng nh Shji jidai (sinh t s i: vn ln lao l sng v cht) hay Shji no ichi daiji (sinh t nht i s, mt vn trng i duy nht l sng v cht). i vi thut ng "sinh-t" (hay sng v cht), qu l vn mnh mng n . N mang nhiu ngha hn ng ngha ca n. C l n bao hm c nhn loi, do , c th gian ny. Nu khng chng ta chng th ni l "sinh t s i". Vn sng v cht ny s khng c tnh h trng hay tuyt i nu n bao hm bt c iu g c tnh cc b chng hn nh sinh l hc hay tm l hc, hoc nu n bao hm bt c ci g c th c th phn bit bng nhng khi nim nh ng-sai, tt-xu, a-ght v.v y chng ta thy ci l do ti sao cn phi thm d bng yu tnh hin sinh vo n ca hng t "sinh-t". Mt s thm d bng yu tnh hin sinh vo n ca hng t hon ton ging nh s thm d bng yu tnh hin sinh vo chnh vn sng v cht. Vn n y, do , khng phi l vn c th hay c bit; cng khng phi l vn - ngay c khi n bao hm ht thy - c th c l gii vi cung cch thun khch quan. N thc s l vn ct li ca hu th ch quan. Do gii php ca n s mang ngha cng lc vi gii php rt ro cho ton b vn v con ngi. i vi ci cht ca Bc s Suzuki, mi phng cch tip cn thng thng r rng l bt xng khi chng ta bit ng l ngi tng dn gii vn sinh-t cho th gii. Ti ngh trong chng ta chc c ngi nghe chuyn
54
VN P: V CI CHT CA
Pht Thch-ca-mu-ni, trc khi nhp Nit-bn, ni vi cc mn vy quanh ngi: "Nu c ai trong cc ng ngh rng Ta sp nhp Nit-bn th ngi cha phi l t ca Ta. M ai ngh rng Ta khng nhp Nit-bn cng cha phi l t ca Ta." Theo Thchca-mu-ni, khng nh cng nh ph nh vic nhp Nit-bn ca Ngi u khng th l t ca Ngi. Thin tng ly iu ny lm mt cng n.1 Chng ta, cng nh nhng t ca Pht Thch-ca, lm sao trc nhn iu vo giy pht ny? Nghe cu ni ny ca Thch-ca-mu-ni v vic nhp Nit-bn, nhng ngi bnh thng c th hoang mang v ta thn: "Chng con khng hiu ni nhng n ng ny ca Ngi; n vt ngoi tm lnh hi ca chng con." Nhng mt mn ca Thch-ca s i din vi ci cht ca Pht nh th no xng ng l mn tht s? y l vn ti h trng. Vo th k th 9 Trung Quc, thin s KygenChikan 2 c ni: "Trn ng i, nu ngi gp mt ngi t o, hy cho ng y khng bng li cng khng im lng." Hng Nghim mun ni, vi mt ngi t Chnh gic hay Nit-bn, th c li ni ln im lng u v dng. Nh vy, chng ta s cho mt ngi Gic ng bng cch no? Cu hi ny cn c
Cf. Thin tng tng c lin chu thng tp (Nht: Zen-sh-ju-ko-ren-ju-ts-sh) vol. II son tp bi Php ng (Nh. H-), b. 1175. i Tng; Thin Tng chnh mch (Nh. Zen-sh-sh-myaku), vol. I; Ng ng hi nguyn (Nh. Go-t-e-gen), vol. I.
2
Hng Nghim Tr Nhn, . ND.
55
SHINICHI HISAMATSU
xem xt nh mt vn ton din v trit , ch khng phi bt c g c th k c li ni hay s lng im. Khng gii p c thch thc ny ca Thch-camu-ni trc s nhp dit ca Ngi, chng ta khng trnh khi nhn nhn Bc s Suzuki n gin ch l mt ngi c sinh ra v cht, mt cch thng thng. D nhng thnh qu ca ng to ln v k, ch ca ngi chng cha phi l tn dng ng tht s. Ti mun ni tr khi chng ta c th tht s tn dng ng trong phng din Gic ng, ta khng th tip cn thu o v hiu r ngha tht ca nhng thnh tu ny ca ng. Tt c nhng ngi ngng m Bc s Suzuki u nht tr cho rng ng khng ch l quc bo v tin ca Nht Bn m cn l kho tng v gi ca th gii. Nhng khng phi ch c vy. i vi nhng ai ang bn khon t vn v s hin hu ca mnh, vi s tra vn trit v th gii v lch s, vn i mt vi Nit-bn ca Suzuki qu tht nan gii. Tuy nhin, mt cch cn bn, cng l ni v ci cht ca mi ChnNhn. y l mt trng hp khc v cch nhn vn ca mt Thin s, Dgo-Shchi,3 cng Trung Quc th k th 9. Mt hm o Ng cng th gi l ZengenChk 4 n ving tang mt o hu. Th gi Tim Nguyn xoa tay vo quan ti, hi thy: "Ngi ny
3 4
o Ng Tng Tr, . ND. Tim Nguyn Trng Hng, . ND.
56
VN P: V CI CHT CA
sng hay cht?" Thng thng, hin nhin ngi nm cht, nhng Tim Nguyn ang truy tm gii p cho vn nn sinh-t, phi hi mt cu chng nh v ngha. S o Ng lin p: "Ta s khng ni sng; ta cng khng ni cht". Li p ny th hin cng tiu im vi cu ni trn ca Thch-ca-mu-ni. (Nhng v d tng t rt thng xy ra trong Thin tng trong thi k u.) Thin s o Ng, d c thnh vn nhiu ln cng cu hi ny, ch mt mc tr li: "Ta khng ni! Ta khng ni!" V Tim Nguyn, khi nghe cu p ca thy ng ra iu m thy thc s mun ni. Ngy nay, bn th ngh xem ng ng ci g? i vi cch tip cn ci cht, khng ch c li gii p thin v ph nh "khng sng cng khng cht", m cn nhng cu mang v khng nh. Th k th 10 Trung Quc c thin s Taizui-Hshin,5 khi c hi "ng s ra sao khi sinh-t n?" ng tr li khng cht do d: "c mi tr ta ung; c mi cm ta n." Ti e l nhiu ngi s cho rng cu tr li lc . Nhng ngc li, iu ny bn trng ngay tm im. C nhiu v d tng t nh vy trong Thin tng; nhng chng ta khng nht thit ch gp trong qu kh. Chng ta ang trc din s "sinh-t n" ca Bc s Suzuki. Vy Bc s Suzuki sng hay cht? Nn hiu ci cht ca mt ngi t n ci Cht v i vt ngoi sinh-t nh th no? Nn hiu th no v cuc sng ca ng? Nn tr li cu hi ny ra sao?
i Ty Php Chn, . ND.
57
SHINICHI HISAMATSU
Ti thc hin cuc vn p trc din cui cng ca mnh vi Daizets-kji. 6 Bn lm vic nh th no? Ring ti, bng cch y ti th hin nim knh trng v bit n su sc c Bc s Suzuki. khng g hn l: "Cch nhau v lng kip, khng ri mt stna" NGI ang m au ny l ai? Nu anh mun nhn thy "TI" lc lm chung, Trc tin hy cht ci Cht v i! V "Ti" khng tr li bn u; "Ti" hin din v hnh trc mt bn, Chm n, khng cm thy, Mng tng, khng tng tch. S.H.
Daisetz-kji: i chuyt hnh gi, va l tc hiu ca Suzuki, va ng : Hnh gi vng v. ND.
58
HIROSHI SAKAMOTO
MT NGI DIN GII THIN C O
c s Daisetz Teitaro Suzuki ni ting l nh t tng uyn thm. Nhng nhn xt sc xo ca ng, cm th v thm m v vn phong tinh t ca ng rt c bit; v trn ht, ng l mt tm hn v i. Tuy nhin chng ta nn nh, tt c nhng thnh tu thin ti ny c th hin mt cch c bit hiu qu sut cuc i ng trong t cch ngi din gii Thin. S minh trit by lu sng ng trn mnh t Vin ng c ng m li cho tm hn hin i bng mt ng li mi m v rc r. Cng bt ngun t mnh t tm linh ca Thin tng, Kitaro Nishida, ngi bn thm nin ca ng, pht trin mt h thng trit hc v cng c sc. Nishida nhn thc r vic pht trin t tng trit hc ca ng nh rt nhiu vo nhng gi cng nh chnh c nhn Bc s Suzuki. 1 Tuy vy Bc s Suzuki t nguyn vn ch lm ngi din gii Thin, ngi din gii c bit nhm cho Ty phng. Vai tr ny c ngha v cng i vi ng.
1
Xem Bi Ta ca Kitaro Nishida vit cho Culture and Religion (, Vn ha v Tn gio) ca Suzuki (Tokyo, 1947).
HIROSHI SAKAMOTO
I. S dng thut ng "Zen" Trc ht, cch s dng thut ng "Thin" ca Bc s Suzuki li cun s ch ca chng ta. Trc khi c cc trc tc ca ng, "Zen" c s dng i khi ch cho trng phi Thin tng ca Pht gio. Mc d vy, Bc s Suzuki cho rng cn phi pht mt ng nt ranh gii ring gia "Thin" theo quan nim ca ng v Thin nh mt tng phi. ng nhn mnh trong mt trong nhng bi vit u tin ca ng: Thin l s kin tm thn cui cng din ra khi thc tn gio c nng cao tt nh. D vic din ra trong lng ngi Pht t, trong tn Thin Cha, hay trong cc trit gia, rt cc n vn l ngu nhin i vi Thin. R rng Vin ng, Thin c tri nghim mt cch sng ng, khng nh gi tr, c truyn b v truyn tha gia cc tn , nht l cc tn i tha. S kin ny tuy th khng c ngha Thin l ca o Pht v ch duy o Pht m thi. Ta khng th ph nhn nhng t tng v li dy Pht gio v mt lch s l ng lc mnh m thc y tn tnh ng n kinh nghim Thin. Nhng d sao, khng c lm ln gia ng c thc y v thc t kinh nghim Tm li, khng h c lin quan nhn qu no c hnh thnh gia t tng Pht gio di mi hnh thc v thc ti hin tin ca Satori, tc Gic ng.2
The Problems of Zen. Tokyo, 1941, tr.7-8.
60
Bc s Suzuki cn tin xa hn khi ni: Nu nh cc Thin vin ca n b hy, Thin tng xa, kinh in vn hin Thin b th tiu, chc chn tng phi Thin Pht gio s dit vong. Ngay c lc , Thin trong ngha ti ni vn trng tn. Pht biu nh vy, ti tin rng s khc nhau gia Thin v tng phi Thin s r rng hn.3 Nhng li ny c th hi to bo, c khi l qu ng i vi mt s c gi. Nhng tng ny ca Bc s Suzuki rt d hiu. Gn nh ng ha Thin vi ng (Nh. satori; Skt. praja), ng tuyn b Thin, trn thc t, l tinh thn ca mi tn gio v trit thuyt, v vy khng l do g n ch thuc ring Pht gio. Tuyn ngn ny l kt qu t nhin phn nh kinh nghim ring ca ng v s nghin cu su sc ca ng v ch ngha thn b ca c ng ln Ty phng. Cng lc, s nhn mnh ca Bc s Suzuki v tnh c lp ca Thin khi mi sc thi t tng cng rt ng k. Vi khng nh dt khot ny, ng chi b quan nim c v hp l cho rng ni dung ca ng do mt hnh thc truyn thng no ca trit l o Pht quyt nh, hay ni cch khc, rng ng l s ti to ca trit hc Pht gio truyn thng no di hnh thc chng nghim c nhn. Ni nh vy khng c ngha ng coi thng vai tr ca t tng trong vic truy cu chn l Thin; ng ch bo v tnh c lp v t do ca ng trc yu t tri thc.
Sd., tr.16.
61
HIROSHI SAKAMOTO
Tuy nhin, Bc s Suzuki nh gi cao h thng gii lut tng l pht trin trong truyn thng Thin Pht gio. ng cho rng ng lin quan vi th gii lut nhiu hn vi t tng. i vi ng gii lut l yu t thit thn trong vic truy cu Thin. Chc chn l l do v sao ng m t Thin l "h thng gii lut c thit lp trn nn tng ng"4 hay khi ng c l gii c th v r rng hn, l "ngh thut nhn vo chn bn tnh ca con ngi (kin tnh. ND)".5 Tm li, Bc s Suzuki s dng thut ng "Thin" din t, trong vi trng hp, ci kinh nghim hay sinh lc ca ng (satori), v mt khc, c th hn, gii lut trn nn tng ca ng. II. Ng nh l Kinh nghim tm linh Hai kha cnh c th l ni bt trong cch din gii v ng ca Bc s Suzuki l tm l hc v trit hc. D rt kh phn chia nhng cng trnh ca ng ra lm hai mng khc bit nh vy, c phn thin v tm l hc trong nhng trc tc ban u v u th ca trit hc trong nhng trc tc v sau, y ti vn mun th bn hai kha cnh ny trong cc cng trnh ca ng. Hy xem ng m t v lun v ng. Ni ngn gn, l kinh nghim tnh thc siu vit xy n trong chp nhong, c tm quan trng sinh t i vi hnh gi. Bc s Suzuki lit k cc tnh cht ch yu ca n nh sau: 1. Phi l tr;6 2. Th kin trc gic;7 3. T ch
Sd., tr. 15. Essays in Zen Buddhism (Thin lun) tp I (London, 1927), tr. 1. 6 Phi l tr hay siu vit l tr (irrationality), cng cc t ng
5 4
62
trng;8 4. Khng quyt;9 5. Cm thc Siu vit;10 6. Cch iu v ng;11 7. Cm gic Xut thn;12 8. Tc khc.13 Mun tm hiu k hn v nhng tnh cht ny c gi nn trc tip c cc tc phm ca Bc s Suzuki, nht l tp mt v hai ca b Thin lun l ni ng dn gii chi tit v ng, cng v s dn chng t cc v thin s. y ti t hn ch ch bnh lun v tnh cht th hai, "th kin trc gic". Cn c mt phm nh no khi dng t "trc gic" ch cho ng (satori); n ch lin h n ng chng
ngha khc: khng th gii thch (inexplicability), khng th hi thng (incommunicability). D.T. Suzuki, Essays in Zen Buddhism tp II (London 1933), tr. 16. ND. 7 ng ngha ca kin tnh. Sd., tr. 16. ND. Thin ng: nh nhn m thy, lnh non t tri . (Ng Thin) nh ngi ung nc; nng hay lnh ch t mnh bit. Sd., tr. 17. ND 9 ng ngha vi Nhn (Skt. knti), chp nhn s vt trong ngha siu vit, tuyt i bt nh. Sd., tr. 18. ND. 10 Ci Siu vit (the Beyond), ng ngha vi ci Tuyt i (the Absolute). Mt Thin s ni: Trn u khng mnh ngi; di chn khng tc t. Sd., tr. 19. ND. 11 Dn th ca Triu Bin c s (Tc truyn ng lc, q.12): Mc ta cng ng h n k. Tm nguyn bt ng trm nh thy. Nht thanh tch lch nh mn khai. Hon khi tng tin t gia . Lng l cng ng ta gh sung. Ngun tm khng ng nh nc trong. Sm vang mt ting xt qua nh. Cht nh nh xa t y lng. Sd., tr. 19. ND. 12 Sd., tr. 21.: Nh mt ngi cng kh lang thang i u cng b khinh khi, ngc i; bng nhin khm ph ra mnh s hu mt gia ti s, quyn lc v bin. ND. 13 Ch cho ngha n ng. ND.
8
63
HIROSHI SAKAMOTO
no mang tnh cht trc tip v tc th; nhng v ngha khi gi nh trc mt i tng no trc gic, v Thin khng c mt i tng no nh vy. C th ni bn cht trc cm hay tm linh ca ng mang dng dp nh kinh nghim tnh mng. Khi nm mng, chng ta m chm trong t duy v thc ni quan ca mng, l ni th, thc ra chng ta hon ton khng nhn thc c hin trng. Khi tnh gic v thc li, chng ta mi nhn thy mnh m chm trong t duy v thc ni quan ca mng. Trong trng hp ca ng, thay cho t duy v thc ni quan l l tnh (Skt. vijna, thc), hay r nt hn, l tm phn bit (Skt. vikalpa). Phn bit l tnh cch nhn xt vt ny khc vi vt kia; n lun tc ng trn mi kinh nghim ca chng ta, v tri gic, l tr, v cm xc. Chng ta khng bao gi phn bit m khng t lin h kt qu phn bit vi chnh bn thn mnh. Phn bit dn n chp trc, v chp trc a n phin no. Nh vy phn bit chi phi ton b nhn thc ca chng ta trong khi chng ta ngy th hoc khng thc c vic ny, d thnh thong chng ta cng cm thy bn khon m h no v chnh mnh. iu ny ging nh chng ta ang m mt cn c mng m khng bit mnh ang nm mng. Ng chnh l s tnh ng khi tnh trng b s phn bit khng ch mt cch v thc. Trong kinh nghim tnh ng ny s vn hnh ca phn bit b ph v v trng khng. Ta c th m h hiu c s ph v ny qua
64
nhng li sau ca Thin s Tokushan:14 D tri thc ca ng v trit l vi diu c su xa n u, n cng nh si tc trong khng gian v cng; d kinh nghim th tc ca ng c quan trng th no, n ch l git nc ri vo vc thm.15 S ph v phn bit tuy vy khng c ngha l c cu ca n tiu vong. Tc ng ca n by gi sng li di hnh thc phn bit v ci khng-phn bit.16 Ta s cp n lun im ny sau, c bit khi ni n vn "khng nh tuyt i". Ngi ta c th phng on c s lin h gn gi gia ng v kinh nghim thn b vn c nhng ngi theo thuyt thn b khng nh tin n hp nht vi Thng v hnh. Nhng ng khng lin quan g n bt c trng thi thn b no vn xa ri trng thi bnh thng ca tm. M Thin cng khng mu tm bt c i tng no hp nht; n chng c Thng , Thnh thn, V tr, cng khng c ci khng (skt. snyat). Hy tr li vn tin trnh tm linh tin chng ng. Theo l thng, hnh gi Thin c nn tng ng k v trit l nh Pht trc khi khi s truy cu nghi tnh ca h. H cm thy nghi ng v bt an vi kin gii ca l tr v chnh mnh v s phn cui cng ca
14
c Sn, (782-865). Thin s ni ting v s i x nghim khc vi mn v khch. 15 Essays in Zen Buddhism I, tr. 232. 16 D.T. Suzuki, Essence of Buddhism. Kyoto, 1948, bi ging s 1.
65
HIROSHI SAKAMOTO
mnh. S nghi ng bt an ny thc y h tm kim. H lao kh vi tt c tm lc mong nm bt nn tng rt ro, vng chc ca thc ti. Bc s Suzuki nhn mnh tm quan trng ca tinh thn cn kh ny: S truy cu mnh lit chnh l ng lc dn n thc Thin. "Hy hi s c tr li; hy g ca s m", cng l li dy thc tin a ti kinh nghim Thin. Nhng nghi tnh hay s truy cu ny nhn chung l ch quan v nhng k lc Thin khng ghi li my dn chng; nht l trong nhng thi k u ca lch s Thin tng, tm quan trng ca n thng c suy din t nhiu cnh ng khc nhau lin quan n kinh nghim. Ni chung, ng li tip cn ca h hon ton hng v ph nh; Thin gi l ngi tm kim ph nh, nh vy mi thu trit hn bt c g khch quan ha, quan nim v t tng c, tm li, bt c g phn bit c. Nghi tnh ny l s cn cu lao kh ca h, bi khng c mt phng hng no pha trc cho h nng theo. H buc phi dn bc v khng ngng g ca. Tuy nhin gia trng thi phn bit ca tm v s ph nhn n trong tin trnh cn cu s hnh thnh tm trng cng thng; tinh thn cn cu cng ln mnh cng tr nn cng thng. Tm trng cng thng cao ny biu hin mt cch r rng thc Thin. N chng bao gi c th gii quyt dt on, chng no trng thi phn bit ca tm cha b ph v v trng khng trong kinh nghim ng.
66
V mt thc hnh, h hnh tr dhyna 17 l phng php chung rt thng dng trong cc t vin Pht gio. Tuy nhin vi ngi truy cu Thin, dhyna c hnh tr khng nhm mc ch to ra trng thi tch tnh gi l samdhi 18 nh trng hp ca cc nh yoga. Cho d samdhi c din ra trong tin trnh truy cu ca Thin, n vn l mt ci g phi c chi b ch khng dng li . Bc s Suzuki c bit nhn mnh s khc nhau gia Thin v dhyna, satori v samdhi, d ng vn tha nhn ngha thch ng ca dhyna i vi vic truy cu Thin. 19 Khi thc Thin chn mui, bn tay dn dt ca cc v thy c bit cn thit gip mn h thnh tu bc t ph cui cng. H cn thn theo di mn trong sut qu trnh truy cu v ty lc a ra nhng gi hay khch l gip h n ch thc tnh ti hu trong satori. Nh trng hp ca Rysui20 hc o vi Mayoku.21 Mt hm, nhn thy thc Thin ca t
Thin nh, (Nh. Zazen, ta thin) c ngha l gi cho tm mnh tp trung, nh tnh, khng n i lang thang ra ngoi chnh o; trn thc t, n ch cho s tp trung tm trn mt i tng.
18
17
, tam-mui, hay chnh nh (Nh. sammai) l trng thi tp trung cao , trong ch th hp nht vi i tng. Khi dng t ny theo mt phm vi rng hn, samdhi gn nh ng ngha vi praj (bt-nh; hay satori, ng). Nhng theo nguyn ng th hai t khc nhau. 19 Essays (Thin lun) I, tr. 67ff.
20 21
Lng Toi . ND. Ma Cc . ND.
67
HIROSHI SAKAMOTO
chn mui, Ma Cc gi "i Lng Toi!", Lng Toi nghe gi, p "D". C th Ma Cc gi ba ln, Toi p ba ln, v ng thy ku tri: " g ny kh qu!" khin Lng Toi cht hiu thy. Ngy nay ai cng bit cc v Thin s thng i x th bo vi ngi tm o, nh mng chi, tt, hay mt c nh v.v l ch nhm thc tnh h. Lin quan vi vic ny l vn cng n. 22 Tu tp cng n c cc v thin s cn trng v y kinh nghim a ra nh mt phng php c h thng ha mt cch hu hiu nht, khi dy thc Thin trong tm hnh gi v nng cao n ti ch bng v cui cng thnh ng. D nhin bui s k Thin tng khng h c cng n. N ch bt u thnh hnh t triu i nh Tng, khi nhng du hiu suy tn bt u hin r trong tinh thn cn cu Thin. V nhng li ch v tai hi ca cng n, Bc s Suzuki bnh lun: Trong cng chiu hng, vic a vo Thin h thng cng n, thun ty, t nhin, v s yu, va l s tha ha va l bc tin b. Nhng mt khi tn ti, ngi ta kh m th tiu n. ng nhin n hon ton mang tnh nhn bn gc mt thin s ngh n nhng huynh km may
Cng n ; Nh. Kan, nguyn thy l t ch cho n l cng ng. Tuy nhin, trong truyn thng Pht gio Thin tng n c dng ch cho trng hp mt Thin s c c c th l mt giai thoi, mt cuc i p, mt pht biu hay mt cu hi t ra cho cc s tng, hay bt c ci g c vn dng nhm mc ch cnh tnh nhng ngi hc Thin. V gii thch chi tit, xem Essays (Thin lun) II, tr. 1-165; An Introduction to Zen Buddism (Dn vo o Pht Thin) Kyoto, 1934, tr. 112-113.
22
68
mn hn v thin t cha hi nh ng, v do , c th l c hi t n chn l Thin V thy bit r vic to ra cng n l gi to v ph phim, bi v tr khi Thin pht sinh t chnh hot ng tm linh ca mi ngi, n khng th c sc sng ch thc v trn y sng to c. Nhng ngay c khi v ngoi c l iu hnh phc khi vic xc thc kh n th v him xy ra, v hn na, nu c mc n, n hu nh bin mt hon ton khi tri thc ca kinh nghim con ngi. V ngoi khng nht thit l mt phng tin tm thi m c th c mt ci g hon ton thc v y kh nng; v h thng cng n v ta Thin, khi c s dng ng, hon ton m rng tm mnh trc chn l Thin.23 Trc khi kt thc mc ny, ti mun ni vi li v cch s dng thut ng V thc ca Bc s Suzuki. Chng ta vn thng gp thut ng ny trong cc tc phm ca ng, nht l trong cc tc phm thi k u. Chng hn, ng vit: "Khi n ( thc Thin) hon ton chn mui, chc chn n s bng v thnh satori (ng), vn l ci nhn thu sut vo V thc."24 Khi nim V thc ny ca ng v cn bn c ging nh khi nim ca tm l hc chiu su? nh rng ng t ra quan tm c bit v tm l hc chiu su, v nh rng c mi ng cm gia Bc s Suzuki v C.G. Jung, tuy vy ng phn bit r rng khi nim V thc ca Jung v khi nim ca Thin (chnh
23 24
An Introduction to Zen Buddism. Kyoto, 1934, tr. 112-113. S d., tr. 110.
69
HIROSHI SAKAMOTO
xc hn, l V tm ).25 Trong khi vn tha nhn gi tr ca khi nim ny trong chng mc no khi dn gii v Thin v trn thc t vn c lc s dng n, ng hon ton thc r bn cht gi thuyt ca n v tnh cch quy c khi ng dng n vo vn ng. Bc s Suzuki vit: Nhng s tht l, trong thc chng ta khng h c s "vt ra ngoi", "bn di" hay "bn trn". Tm l mt tng th bt kh phn v ta khng th x n thnh tng mnh Khi cng n ph v mi ro cn n chn l ti hu, chng ta rt cuc nhn ra rng chng c g ng gi l "ch u n ca tm" ngay d chn l Thin lun mang y v n mt. III. Ng nh l Thc ti ti hu phi by Nhng m t tm l ca Bc s Suzuki v Thin l c gi lm quen vi nhng s kin tm l ca Thin hn l dn gii Thin theo cch tm l hc. Mc ch ny thnh cng m mn trong b Thin lun ca ng. Chc chn c mt gii hn trong cch tip cn tm l vi Thin; n khng th gii quyt vn Thin mun ni hin thc l g, tc vn chn l ca Thin. Lm cho ngha ca Thin hay ca ng sng t bng nhng hng t ca t tng hay trit l chnh l nhim v ca nh t tng Thin. (Ti khng c ni c mt ngh c gi l nh t tng Thin. Mt thin s hay
25
The Zen Doctrine of No-mind (Hc thuyt V tm ca Thin; 1949). tr. 60-61.
70
thin gi t t mnh trc vn chn l Thin xng l nh t tng Thin.) Cho nn hon ton t nhin khi Bc s Suzuki t bn cht l nh t tng, nh minh trit, v cui i chuyn trng tm t tm l Thin sang t tng Thin. V mt cu hi c th khi ln t y: kh nng ca t tng Thin. C th no lm sng t ngha ca ng qua nhng hng t ca t tng, nu ng, nh Bc s Suzuki khng nh, khng l thuc bt k hnh thc trit l no? Tnh cch c lp ca ng khi mi hnh thi t tng l bt bin. Nhng iu ny khng c ngha ng khng bao gi c th c din t bng t tng. Nh ni trc y, trong kinh nghim ng chc nng ca t duy b ph v v trng khng, nhng khng h tiu vong. N c hi sinh nh l mt cng c nng ng ca ng m Bc s Suzuki cp nh "t duy v ci khng-t duy", "l ca phi-l", hay "phn bit v ci v-phn bit". R rng bng s t duy v ci khng-t duy hay phn bit v ci v-phn bit m ngha ca ng c sng t qua nhng hng t ca t tng, c ngha, t tng Thin l kh dng. Vy th, theo Bc s Suzuki, c trng ca t tng Thin l g? Trc ht l s bc trc ca n hay li din cm trc tip ca ng. Xut pht thng t kinh nghim chng ng v ung dung vn dng l ca phi l, n t duy, ni, v ph din chn l chng ng. Mi phong cch giao tip vng vo, bng li ph nh hay bng s u nh, bng phng d hay tng hnh, m chng ta thng
71
HIROSHI SAKAMOTO
bt gp trong vn chng huyn hc, u khng thch hp vi t tng Thin. Th hai l tnh xc thc ph qut ca n trn phng din t tng hay trit l. T tng Thin, bao lu n cn c t tng, phi mi mi v ch yu l kh tri vi tt c mi ngi bt k s khc bit v thi gian, khng gian hay hon cnh. Nh tnh xc thc ph qut ny m t tng Thin c th c phn bit vi hnh ng Thin nh ci nhy mt, c nh, ting thng tht, d c hai t tng v hnh ng Thin u l nhng din t trc tip kinh nghim chng ng. Bc s Suzuki coi hai c im trn rt quan yu i vi t tng Thin, 26 nht l im u. Chnh v th, khng nn nhm ln t tng Thin n gin l s tip cn Thin v mt trit hc. Tr li ch chnh, Bc s Suzuki chuyn tm gii thch nhng hnh thi lch s ca t tng Thin cng nh ca trit hc Pht gio. ng thch lm vy v ng tm thy trong nhng hnh thi ny mt ci g vt ngoi khng gian v thi gian ang soi sng cho con ngi hin ti mu tm s gii thot v do cn phi c din gii di nh sng mi soi ri vo th gii ngy nay. Trong nhng cng trnh dn gii tm quan trng c bit ny l t tng Thin ca nhng Thin s nh En, 27 Jinne, 28 Rinzai, 29 Jsh, 30 Bankei, 31
26
Xem Studies in the History of Zen Thought (Nghin cu lch s t tng Thin) quyn 1 (Tokyo, 1943), tr. 114-115.
Hu Nng (638-713). T th su Thin tng Trung Hoa. ND.
27
72
Hakuin 32 mt bn, bn kia l Shinran 33 v nhng diu ho nhn 34 thuc truyn thng Tnh tng. Chng ta s thy ni h nhng c trng ca t tng Thin mt cch r rng v c trnh by mnh m nht. V t tng ring ca Bc s Suzuki, ng khng pht trin n thnh h thng c lp, m ng hn, ng th hin n qua cc cng trnh din gii ca mnh. Tch n ra khi nhng cng trnh ny qu l iu nan gii, nhng nhng quan im v khi nim do ng c kt v ng dng vo vic din gii nhng t tng Thin cng nh trit hc Pht gio, chng hn nh l lun Tc phi,35 "Phn bit ci v-phn bit", "Tuyt i
Thn Hi (686-760). K tha Hu Nng, sng lp phi H Trch, Thin tng Trung Hoa. ND. Lm T (tch 867). Sng lp phi Thin Lm T, Trung Hoa. ND.
30 29
28
Triu Chu , (778-897). Thin s sc xo nht ca Trung Hoa. ND.

31
Bn Khu , (1622-1693); Thin s Nht, c lp ngoi mi tong phi Thin. ND.

32
Bch n , (1685-1768), ngi trung hng tng Lm T Nht, hon chnh h thng cng n ca tng ny. ND. Thn Loan , (1173-1262), sng lp Chn tng (Tnh tng) Nht Bn. ND.
33
Diu ho nhn , Nh. myoknin, nhng ngi xut sc k diu (nh mt a sen); li xng tn dnh cho cc tn Tnh tng thnh tu mt cch k diu. Tc phi , Nh. soku-hi, Bc s Suzuki nh thc ha lun l ca tu gic bt-nh, A khng phi l A cho nn l A, v gi
35
34
73
HIROSHI SAKAMOTO
khng nh",36 v.v s mang li t nhiu hiu bit v t tng hay trit l ring ca ng. Tip theo y, ti xin t gii hn trong vic phc ha quan im ca Bc s Suzuki v t tng Thin ca Bankei37 v thuyt "bt sinh" v sau l quan nim ca ng v "tuyt i khng nh"; vic u l v d minh ha cch ng din gii nhng hnh thi lch s ca t tng Thin v vic sau l c trng ca s din gii ca ng v ng. IV. T tng ca Bankei v Bt sinh Khi nim trng tm ca t tng Thin ca Bankei l "bt sinh".38 Thut ng "bt sinh" thng xuyn xut hin trong cc kinh in v ti liu ca Pht gio i tha. N l mt khi nim quen thuc, hay ng hn l kh so mn i vi mt Pht t c hc thc vo thi Bankei. Tuy vy, Bankei li tm thy khi nim ny iu tiu biu cho chn l Gic ng. Sau khi c o, tri qua nhiu nm suy tng, ng nghim thy c th gio ha
lun l ny l tc phi. Xem Studies in Zen (London, 1955), tr. 119ff. 36 An Intoduction to Zen Buddhism (Dn vo o Pht Thin), Chng V. Bn Khu Vnh Trc , Thin s Nht Bn, sinh di triu Thy V Thin hong, nin hiu Thin Ha th 8 (Ty lch 1622), th 72 tui, tch di thi ng Sn Thin hong, nin hiu Nguyn Lc th 6 (Ty lch 1693). Hnh trng v ng lc c ghi li trong Bn Khu i Ha thng k nin lc lc. Xem Suzuki ton tp, I, ; Tokyo 1968. ND.
38 37
Bt sinh , Nh. fush; Skt. anutpda.
74
chng sinh vi khi nim ny v t ng bt u thuyt php v ging dy. Bankei tuyn b: Ta khng thuyt ging v Pht gio cng khng v Thin; ch ct lm cho mi ngi thy r cng c qu gi ca tm-Pht t bn tnh ai cng sn c ni mnh. Cho nn ta khng lun bn c li Pht dy ln li ca ch T.39 Vy th no l bt sinh? Hy nghe Bankei pht biu: Ci m tt c cc ngi nhn c t m cha khng l g ngoi tm-Pht. Tm ny cha tng sinh, lc no cng trn y tu gic v rng ngi. V cha bao gi sinh, n chng bao gi dit. Nhng ta khng gi n l bt t. Tm-Pht bt sinh, v t Pht-tm bt sinh ny m vn vt vi diu vn hnh.40 V t tng bt sinh ca Bankei y xin trnh by ngn gn v sc tch, t nht c hai im cn lm sng t: 1. Bankei quan nim c th bt sinh l g? 2. "tu gic v rng ngi"41 tht s c ngha g?
39
Bn Khu Thin s ng lc ; D.T. Suzuki bin son (Tokyo 1941), tr. 96. 40 Sd., tr. 33; D.T. Suzuki, Living by Zen (Tokyo, 1949, tr. 147). T Hn Nht ca Bankei: linh minh ; dn bi Suzuki, Studies in the History of Zen Thought (Thin t tng s nghin cu) I, tr. 31. Tokyo 1968. (n bn m ND ang c khc vi n bn ca tc gi bi vit, do s trang trch dn c th khc nhau). ND.
41
75
HIROSHI SAKAMOTO
im u, thut ng bt sinh c cng lc hai ngha: khng sinh v khng sn sinh (sn sinh ra t tng phn bit). Sinh v t hin nhin l vn mun thu ca nhn loi. Vi ngi dng dng trc ci cht. Cn li ai cng hy vng trng tn. Th nhng Pht gio xem vic sinh l vn ch yu i ph hn l vic t. Theo quan nim Pht gio, ni s cht, cng nh mi ni lo s khc, bt ngun t s sng, tc sinh. Quan nim nh th, sinh khng cn l s kin sinh hc n thun m quan trng hn l tm tnh phn bit ni con ngi b vng mc; "c sinh ra i" rt ro c ngha l "sinh ra tm phn bit". "Bt sinh" l ph nh ca s sinh ny. Tuy nhin, t tng bt sinh ca Bankei tuyt nhin khng phi l mt khi nim tru tng, d trc ng n c s dng t nhiu cho khi nim tru tng nh vy. Bankei l ngi u tin nhn mnh rng bt sinh t ti, khng hnh tng, khng phn bit, m vn rng ngi, trn y tr tu v tuyt i t-thc nim "c nhn" trong ngha su sc ca t ng ny. Bt c lc no ging dy ngi khc ng u trc ch tm bt sinh ny thc tnh h, hay ni ng hn, thc tnh tm bt sinh ni h. Bc s Suzuki m t s nhn thc v bt sinh nh sau: Trong khi thc phn bit ca chng ta ht lo sinh li lo t, th bt sinh, khi ln nh mt t ng tuyt i t su thm khn d ca thc phn bit, ph v c sinh ln t nn thnh tu c khng nh tuyt i, ng s nh mt li gm trn sau khi chm bay hai ci u (ca
76
thc phn bit), ng ngo ngh nhn tri cao.42 im th hai, Bankei mun ni g vi s "trn y tu gic v rng ngi"? ng ni trong mt bi thuyt php: Khi cc ngi sp nghe ta thuyt php, hay khi cc ngi ang nghe ta ni y, gi d nh cc ngi nghe mt ting chung hay mt con qu, cc ngi lin bit chung ang v qu ang ku, v cc ngi khng nhm. Ci thy ca cc ngi cng vy: cc ngi khng ch tm nhn, nhng khi trng thy vt g, cc ngi bit ngay l ci g. Chnh tm Bt sinh trong cc ngi thc hin php mu , v chng no ht thy cc ngi cn nh vy, cc ngi khng th ph nhn Bt sinh vn l Pht-tm lun rng ngi v soi sng.43 Nhng nhn xt nh th c th tha h gp nht t "ng lc" ca ng. Thot nhn, tng nh Bankei qua nhng li ny mun m ch nhng p ng thuc bn nng hay v thc trc nhng tc nhn kch thch gic quan. Trn thc t, ng thng b hiu lm v phng din ny. S hiu lm phn no cng do cch ni ca ng. Nhng mc tiu ca ng l thc tnh ci bt sinh ni ngi nghe bt c s toan tnh no ca thc. iu ny c thc chng qua lp lun sau ca ng: "Gi nh c mt con tru hay nga ang ng trc mt ti v ti thuyt cho n nghe v bt sinh, c th hy vng
42 43
Studies in the History of Zen Thought, I, tr. 21. Living by Zen, tr. 156.
77
HIROSHI SAKAMOTO
n hiu ti chng?" 44 Vn i vi ng l s thc tnh hay t-khng nh ca bt sinh ch khng phi s quay v vi s mn tip v thc. Cng lc, Bankei mun ng s t-khng nh ca bt sinh, mt khi thnh hin thc, lin tc le sng trong tng giy pht, ngay ti mi ng thi p ng ca thc, v ng nhn mnh tc dng t-i mi ca bt sinh "lun trn y tr tu v s chiu diu" (tc linh minh, ND). V s soi sng (linh minh tnh) ca bt sinh, Bc s Suzuki a ra mt nhn nh b sung: Ci gi l linh minh tnh s khng tm thy c trong trng thi thc ngng ngh no cng nh trong st-na chuyn dch t trng thi thc ny n trng thi khc; chnh ng thi p ng ca thc t n l bt sinh v linh minh. Khng th quan st linh minh tnh ca bt sinh t bn ngoi. N l s t thc le sng trong tng khonh khc ni con ngi cng vi ng thi p ng ca thc; nu phn bit bng khi nim, n nht nh b tiu hy. Ci hot ng cng lc chnh l ci t gic v linh minh, v ngc li.45 Tm li, Bc s Suzuki nh gi cao t tng bt sinh ca Bankei, khng ch v gi tr v sc mnh gi ca t tng m cn v c tnh chiu diu trc tip nh mt biu hin ca kinh nghim satori. Khng qu ng khi ni Thin ca Bankei c Bc s Suzuki lm
44 45
Bn Khu ng lc, tr. 65. Studies in the History of Zen Thought, I, tr. 35.
78
ni bt, ngi nhit tnh cao nguyn ca Bankei dnh c i thuyt ging mong thc tnh ng loi bng phng tin trc tip nht, khng nh lng b mc h d dm tm ng gii thot mt cch v hiu. V. Tuyt i Khng nh Trc khi kt thc, ti mun th nhn lt qua khi nim ca Bc s Suzuki v "tuyt i khng nh" nh l mt cch din t mi v satori, hay ng. Lc cn tr, quan tm chnh ca ng dng nh c tp trung quanh vn thc ti ti hu ca cuc sng. Vi ci cht ca ngi m thn yu, t ng chim nghim li cn hn ni bun ly bit, iu chim lnh tm tr ng l nim xc quyt rng ng vn "bt sinh" v cng bt t cng vi m, v rng thc ti ti hu ca cuc i vt ngoi chuyn sinh v t.46 Vo giy pht mt Thin c xa cht thong qua tm tr m Bc s Suzuki t s thc tnh quyt nh ca Thin. Cu ni : Hiji soto ni magarazu! Khuu tay khng bao gi cong ra ngoi.47 Nhiu nm trc y, ng ni v trng hp chng ng ring ca mnh nh sau: Khy tay khng bao gi cong ra ngoi c v nh din t mt iu tt yu, nhng bng nhin ti cht thy s hn ch l hon ton t ti, v ton b vn t do i vi ti c gii
46 47
Xem In Memory of Ryga Rshi (Zend, No. 102, 1923). Early Memories. (Middle Way, Nov. 1964, tr. 108).
79
HIROSHI SAKAMOTO
quyt xong.48 T nhng s kin ny khng c g ngc nhin rng Bc s Suzuki t trng tm trn kha cnh "tuyt i khng nh" ca Thin. T ng ny, d sao, cng l cm t ring ca Bc s Suzuki t ra. Vy th ng mun nu bt iu g qua cm t ny? Khng nh, cng nh ph nh, theo ngha thng thng l mt hnh thc gii hn. Gii hn th khng c t do ln nht th; gii hn git cht linh hn; v cuc sng tm linh rt ro l t do v nht th. Nhng "khng nh tuyt i" th khc. N hin ln t chiu su thm bn di b mt ca gii hn tnh, c ngha, thc phn bit; n xut hin m khng ch th khng nh no theo ngha thng thng ca t ng ny. Ta c th gi l v-phn bit, tnh ch quan-khng ch th, vt qua nhng i nghch gia khng nh v ph nh, thnh tu t-khng nh k cng. S tkhng nh ca tnh ch quan v ch th ny, Bc s Suzuki gi l "khng nh tuyt i". iu u tin cn ghi nhn v tuyt i khng nh l bn tnh t xut, tch cc tuyt i, tuyn b quyn uy ca n. Vn hc Pht gio v nht l vn hc Thin c rt nhiu din t v tnh cht ny m Bc s Suzuki c bit lu , gi l "pht biu tuyt i khng nh" hay "ngn ng tuyt i khng nh". Ti mun a ra vi pht biu nh vy t nhng bn dch v kho cu trong cc tc phm ca ng. Bi t tuyt sau y ca Pht Quang lm trong giy
48
Sd., tr. 108.
80
pht chng ng: Mt chy p nt ng tinh linh; Mt st Na-tra cht l hnh! Ming khp nh cm, tai nh ic; Dng dng chm n, xt sao bng.49 V Din Th, chng ng khi nghe ting mt b ci ri xung t: Ri rt, u vt khc; Dc ngang chng phi trn; Ni sng v i a Ton l Php vng thn.50 Cn y l bi k ca s Nh Tnh v chic phong linh treo di mi hin: Ton thn l ming, treo gia tri Nam, Bc, ng, Ty mc gi lay Din thuyt Bt-nh v phn bit Leng keng, leng keng, leng keng hoi.51
49
Pht Quang ; Nh. Bukko (1226-1286), Cf. Essays in Zen Buddhism (Thin Lun) b 1, tr. 239, 241. ph ch ND: Nguyn vn bi th ch Hn: Nht chy ph tinh linh qut, t xut Na-tra thit din b; Lng nh nh lung khu nh ; ng nhn xc trc ha tinh phi. Vnh Minh Din Th , (904-975); tc gi Tng knh lc , 100 quyn. Xem Sd., tr. 234. ph ch ND: Nguyn vn Hn ca bi th: Phc lc phi tha vt, Tung honh bt th trn. Sn h tnh i a, Ton l Php vng thn.
50
81
HIROSHI SAKAMOTO
Bc s Suzuki cn tm thy tuyt i khng nh c th hin trong ng lc ca Thn Loan: i vi ti, Thn Loan, khng c s la chn no khc; ti mt mnh vng tin ni li dy ca minh s l chng ta, bng php nim Pht, nht nh s c Pht A-di- cu . Ti chng h bn tm liu nim Pht l nhn lnh vng sinh Tnh hay l nghip xu dn n ha ngc; d ti c b Php Nhin Thng nhn52 (minh s ca ti) la di m a a ngc, ti cng khng bao gi hi tic.53 Theo Bc s Suzuki th php nim Pht m Thn Loan tuyn b chnh l con ng V Ngi, t n l Pht A-di-, v ng thi, cng chnh l Thn Loan, tc l s khng nh tuyt i. Bc s Suzuki cng rt thch nhng bi th ca Saichi,54 mt trong nhng diu ho nhn c ti din t kinh nghim tn gio. Th ca ng: A-di- xng nim A-di-
Nh Tnh Thy ca o Nguyn (Nh. Dgen) khi o Nguyn du hc Thin ti trung Hoa gia 1223-1228. Xem Suzuki, The Training of the Zen Buddhism Monk (Tokyo, 1934), tr. 91.
52 53
51
Php Nhin Thng nhn ; Nht: Hnen Shnin.
Cf. Tannish (Thn d sao ), Tit 2. Tp hp ng lc v cc bnh lun do mt t xut sc, c l l Duy Vin . Asahara Saichi (Thin Nguyn Ti Th; 1851-1933). Sng trong tm ti bng ngh lm geta, mt loi guc g. Xem Suzuki, Mysticism: Christianism and Buddhism (New York, 1957), tr. 143ff.
54
82
m iu ny Nam m A-di- Pht, Nam m A-di- Pht!55 Nim Pht nh h khng bao la. H khng bao la bng sng bi Nim Pht ca Oya-sama.56 Oya-sama soi sng tm ti Nam m A-di- Pht!57 Oya-sama an tr gia ngn la rc ca kh no, Ti xng nim "Nam m A-di-" l Oya-sama ca ti.58 Trong bi sau cng ny, Bc s Suzuki bnh, "ch an tr c coi l khng hm bt ng; xng nim l hnh ng. Vi ngn la rc chy ca kh no, Nam m A-di- cng rc chy". 59 Theo Bc s Suzuki, "Nam m A-di-", cng nh "Thin thng thin h duy ng c tn", u l nhng tuyn ngn tuyt i khng nh. Mt kha cnh khc cn c nhn mnh v tuyt i khng nh l, mt khi tri nghim, n khng ngng i mi trong tng khonh khc ca cuc sng. N
55
Sd., tr. 176. Ting Nht trong nguyn vn: Oya-sama. Oya ngha l cha; sama l ui knh ng. Trong cc bi php ca Chn tng Tnh , Pht A-di- c gi l Oya-sama. ND. 57 Sd., tr. 184. 58 D.T. Suzuki, Japanese Spirituality. Tokyo, 1944, tr. 213. 59 Sd., tr. 213-214.
56
83
HIROSHI SAKAMOTO
khng bao gi l mt kinh nghim qua; n khng bin mt. N cht le "t soi sng", nh Bankei ni, trc mi c duyn p ng nhng thi thc ngoi ti. Vi tuyt i khng nh, nhng thi thng trong cuc sng cho nhau khi gp mt, ung nc n cm, lm lng hay i do u tr thnh ti mi mt cch l k v mang y ngha. Cho nn mi c nhng li Thin sau: Thn thng v diu dng Gnh nc, v mt ci.60 Tuy vy, nn nh l, mt tm hn thc tnh trong ng hay tuyt i khng nh lun hng lng trc n v nhng ngi vn cn trong vng cu thc ca tm phn bit cu gip h cng thnh tu chng ng. Tm tuyt i khng nh kht khao nhn thy tuyt i khng nh mi ngi v mi th trc mt n. Bi tm ny (Skt. Karu) l sinh mng ca B-tt, v n c th hin mt cch cao c c Pht A-di-61 (Ph. Amityus-amitbha).62 V phm cht thng hng ny ca B-tt hnh, Bc s Suzuki vit: "Ngi l B-tt ch khng phi A-la-hn. Bn cht B-tt ca ngi, tc A-di- hn su trong
Li ca Bng C s (mt 788). Xem D.T. Suzuki, Living by Zen, tr. 136. 61 V quan im ca Dr. Suzuki v Pht A-di-, c bit xem The Essence of Buddhism. Tokyo, 1948, tr. 71ff., bn cnh cc tc phm ca ng v Tnh tng. 62 Skt. Amityus: V Lng Th; Amitbha: V Lng Quang. ND.
60
84
tm ngi, s khng bao gi ngi yn trong t mn v v k m ngi phi thit lp ni tha nhn nhng g mnh ang th hng Bn nguyn Adi- l thng hng; ngi bit lc no cng c nhng sinh linh no cha tht gic ng hon ton, do ngi s khng bao gi ngng ngh nu ngi cui cng cha n b gic ng v gii thot.63 Lun mong mun cu ngi khc nn hnh ng ca B-tt c nh hng mt cch r rng. Nhng ngi gic ng vn dng mi phng tin v nng lc no c xem l thch hp cho mc ch ny. Tuy vy cng lc, hnh ng ca h li khng v mc tiu no c v n tuyt i khng nh nh chnh n; hnh ng ca h l hnh ci v-hnh; cu cnh ca h l nhm v ci phi cu cnh. Trong ngha , hnh ng ca B-tt thng c coi nh s du h. Bch n, t sng lp dng Thin Lm T hin i, din t n cch hoa m m Bc s Suzuki thng nhc n: Thu g hin ngu y Chng ta hy cng nhau Lp cn ging khi bng tuyt!64 Trong nhng nm cui i ng, ngi ta thng thy Bc s Suzuki nhng n ci rng r v hn nhin.
The Essence of Buddhism, tr. 77. T nhng bnh lun ca Bch n (Hukuin) v Ng v trong Keisdokuzui (Kinh tng c dc, thuc c trong bi gai). Xem Suzuki, E. From & R. DeMartino, Zen Buddhism and Psychoanalysis (Thin v Tm phn hc).
64
63
85
HIROSHI SAKAMOTO
ng rt thch ci, nht l nhng "ting ci Thin".65 Vi ng, ci cng thot ra t tuyt i khng nh. H. S.
65
Trch t D.T. Suzuki, Introduction to Sengai (cha xut bn).
86
MASAO ABE
THIN V T BI
I Dch Lm T lc1 ra Anh ng l d nh p lu di trong i Bc s Suzuki. Tht khng may, ng ra i trc khi kp hon thnh c nguyn ny. 2 Lm T lc, theo Bc s Suzuki, "c nhiu ngi cho l Thin lun hng hn nht".3 V xa nay n c gi l "Vua ca cc Ng lc Thin". Tuy th tuyn tp ng lc Thin m Bc s Suzuki nh gi cao nht li l Triu Chu lc. 4 Theo ng, Triu Chu lc tuy chia s Chng ng Thin sng ng nh Lm T lc, li th
Lm T lc , Nh. Rinzai-roku, tuyn tp nhng bi php ca Lm T Ngha Huyn (H. Linchi I-shuan; Nh. Rinzai Gigen; ?-867). 2 Tuy nhin, chng ta c th thy cc trch dch ca ng t nhng on vn quan trng ca Lm T lc trong Thin lun I (Essays I; New York, 1948; tr. 332-333); Thin Lun II (Essays II, London, 1933, tr. 33-35); Thin lun III (Essays III, London, 1934, tr. 3033); Thin v Tm phn hc (Zen Buddhism and Psychoanalysis, New York, 1950, tr. 33-43). 3 Essays III, tr. 30. Triu Chu lc , Nh. Jsh-roku, tuyn tp cc bi php ca Triu Chu Chn T (H. Chao-chou Chn-chi, Nh. Jsh Shinsai; 778-897).
4
MASAO ABE
hin sc nt kha cnh t bi ca Thin. V Lm T lc, Bc s Suzuki n hnh mt tc phm bng Nht ng nhan "T tng cn bn ca Lm T" (Rinzai no Kihon Shis)5 vi ph "Nghin cu v khi nim Nhn trong Lm T lc" (Rinzai-roku ni okeru Nin shis no kenky). y l mt trong nhng trc tc quan trng nht ca ton b cc trc tc a dng ca Bc s Suzuki vit bng ting Anh hay ting Nht. Trong sch ny ng trnh by quan nim c o v sc xo ca Lm T lc, mt cch tip cn minh nh Nhn l im ct li ca ng lc v tinh thn Thin chn chnh. Bc s Suzuki khng n hnh ring bn dch no v Triu Chu lc d ng vn thng trch dn n trong cc tc phm ca mnh nh dn Lm T lc. Vy m, bn su tp cui cng c bnh ch c dch ra Nht ng m Bc s Suzuki cho xut bn li l Triu Chu lc.6 Tng nh Bc s Suzuki, y ti mun nhn li nhng nhn nh v din ging ca ng v Triu Chu lc trn cn bn khi nim Nhn m ng cho l ging nhau c Lm T lc v Triu Chu lc.7
Cho-kron-sha, Tokyo, 1949, (Sau y dn l RKS).

6
Triu Chu Thin s ng lc, Nh. Jsh Zenshi Goroku, n hnh vi s cng tc ca Rymin Akizuki (Kamakura: The Matsugaoka Bunko, 1962). Ti bn bi Shunjsha, Tokyo 1963. 7 RKS, tr. 137, 195-197.
88
THIN V T BI
Trc khi tip tc, d sao, cng nn lu rng Bc s Suzuki quan tm n c tnh Thin ca Lm T v Triu Chu hn l nhng tuyn tp ng lc ca hai ng. Hn na iu lm ng quan tm l th "Thin" chn chnh v sng ng t hin l trong cc k lc Thin hay trong v qua cc thin s, vn cng c th t hin l trong bt c ai, mi thi i, ng hay Ty. Nhng cn hn th, cui cng chnh v vn chn hin hu ca con ngi m Bc s Suzuki gn lin vi Thin tng. Qua cc tc phm bao qut ca ng, Bc s Suzuki ch s dng cc k lc Thin minh ha th no l Thin chn chnh v sinh ng. ng nh gi cao Lm T lc v nht l Triu Chu lc gin d v ng tin l trong chn Thin c th hin mt cch hon ho nht. II Mt hm Lm T thng ng thuyt php: "C v chn nhn khng ngi th8 trong khi tht lm kia, lun vo ra ni ca mt cc ngi. Ai cha chng c, hy nhn, nhn i!" Mt v tng bc ra hi: "Chn nhn khng ngi th l g?" Lm T bc xung thin sng, chp c thy tng, ht: "Ni, ni!" Thy tng p ng.
Hn: V v chn nhn . ND.
89
MASAO ABE
Lm T bung tay, bo: "(Chn nhn khng ngi th) l ci que gt ct y!"9 y l mt trong nhng bi thuyt php lng danh trong Lm T lc m Bc s Suzuki gn cho tm quan trng c bit. Ch ca bi php ny l "Chn nhn khng ngi th".10 Chnh y l im Suzuki xem l then cht ca ng lc Lm T v l tt nh ca t tng Thin. ng ni: "Chn nhn khng ngi th l khi nim ca Lm T v Bn ng. S ging dy ca ng hu nh ch xoay quanh ch Nhn ny (Nh. nin) hay Con ngi, i khi cn c gi l o nhn (Nh. dnin). C th ni, Lm T l v Thin s u tin trong lch s t tng Thin Trung Hoa khng ngng nu cao s hin din ca Con ngi ny trong mi kha cnh sinh hot ca con ngi. ng khng mt mi gip mn nhn chn ch Nhn hay l chn Ng ny".11 Quan im ca Bc s Suzuki, coi ch Nhn ca Lm T l nh cao ca t tng Thin Trung Hoa, c th c soi sng bng nhng lun c sau y ca ng trong tc phm Rinzai no Kihon Shis (T tng cn bn ca Lm T). Trong khi Tm (Nh. shin; ) c coi l ct li truyn tha ca Thin tng khi t B--t-ma, th Kin tnh (Nh. Kensh; ) li c Lc t Hu
9
Zen Buddhism and Psychoanalysis (Thin v Tm phn hc, t y s ghi l ZBP), tr. 32.
10 11
Nht v v chn nhn , Nh. Ichimui no shinnin. ZBP, tr. 32.
90
THIN V T BI
Nng nhn mnh. iu ny c l v Tm d b hiu l tnh ti khi qun st ch bng nhng khi nim v nh tm (Skt. Dhyna). Cng khng sai khi ni rng Hu Nng nhn mnh tnh nht th ca nh v Hu (Skt. Dhyna v Praj) trong Kin tnh nh l ht nhn ca Thin l trnh ni hm tnh ti trong khi nim Tm. 12 Ci Thy ca Hu Nng, bi nhn mnh vo Bt-nh, mt mt c Thn Hi thay th bng Tri (Nh. Chi; ). Tuy nhin Tri c khuynh hng tru tng v thuc v thc khng ph hp vi bn cht Thin, 13 v vy Thy ca Hu Nng mt khc li c M T14 pht trin thnh Dng (Nh. Y; ). Trong khi tng phi Thn Hi vi khi nim Tri suy tn, th chi phi M T pht trin rc r v Dng t n chnh l Thin. Tuy nhin, ch vi Dng th cha hon ton tha ng. Phi c mt ci g sng ng ng sau Dng. Dng phi l Nhn. Trong Thin ca M T, Nhn, d tc ng ng sau Dng, cha c nhn thc r rng nh l Con Ngi. Chnh Lm T a ra mt cch sinh ng ch Nhn nh l Nhn. Hy nhn N ngay ch m Lm T, khi tm o nh s, bo: "Ni! Ni i!" tr li cu hi "Chn nhn khng ngi th l g?" V vy Bc s Suzuki ni: "Trong ch Nhn ny, ci kin, tri, v dng c hp nht trong mt ng hng c th. V kha
12 13 14
RKS, tr. 27. RKS, tr. 112. M T o Nht , Nh. Baso Ditsu (707-786).
91
MASAO ABE
cnh Lm T qu l nh t tng v i."15 Theo Bc s Suzuki, Lm T lc l bn ghi chp cc bi thuyt php v cc ng dng v ch Nhn ny, v Lm T thit lp o ca ng ch trn t tng Nhn. C th ni s phn ca tng phi Lm T hon ton ty thuc vo Nhn.16 Vy, Nhn tht ra l g? III Hy tr li bi thuyt php trn ca Lm T. "C v chn nhn khng ngi th trong khi tht lm kia, lun vo ra ni ca mt cc ng. Ai cha chng c, hy nhn, nhn i!" y l tuyn ngn ca Lm T v Con Ngi nh l Bn ng sng ng v c th nht. ng cn gi l "Ngi m, hin ti ang ng trc mt ta, n c, sng t, y tnh thc, lng nghe php thoi ny".17 Tuy nhin, nu ai hiu tnh c th ca ch Nhn ny bng nhng hng t ca cm gic nh l khu bit vi tinh thn duy tr th ngi hon ton lc hng. Cng vy h cn xa mc tiu nu hiu "chn nhn khng ngi v, ngi ang vo ra ni ca mt cc ng" l mt bn ng tm l. 18 Din ging ch Nhnca Lm T l chn bn ng, Bc s Suzuki ni: "Chn bn ng l mt loi bn ng siu hnh i ngc vi bn ng tm l hay o c vn thuc v
15 16 17
RKS, tr. 112. Sd., tr. 113.
Tc kim mc tin c minh lch lch thnh php . ZBP, tr. 33. 18 ZBP, tr. 32.
92
THIN V T BI
th gii tng i hu hn. Con Ngi ca Lm T c nh ngha l khng ngi v hay t ti (mu-ye, wu-i, v v), hay khng mt manh o, tt c nhng ci khin ta ngh n "bn ng siu hnh". 19 Tuy th, nu ta bm cht khi nim bn ng siu hnh, gi nh Con Ngi l thc chung chung hay mt nhn tnh tru tng th cng sai lm cht ngi. C thc chung chung ln nhn tnh tru tng u khng phi l mt ngi sng, mt hin hu c th. L nhng sn phm duy l ha, chng tru tng, khng c sinh kh. Ngc li, Con Ngi ca Lm T l "Ngi m, hin ti ang ng trc mt ta, ang lng nghe php thoi". N khng phi mt gi thuyt trit l cng khng phi mt nh lun l, m l mt ngi ang lm, hon ton sinh ng, y (ngay trc mt ta) v by gi (ngay hin ti). V vy m Lm T ni: "Hy nhn, nhn i!" v "Ni, ni i!" Nh vy, hiu c ch Nhn ca Lm T, ta cn phi vt qua thc phn bit. thc con ngi lun b giam hm trong tnh khch quan v i i. Thin y ta "dn thm bc na trn u so trm thc";20 n thc y thc hay tr nng con ngi n b vc tn cng nhy mt bc nh thnh tu s "chuyn i ton din" m thut ng Pht gio gi l
19 20
RKS, tr. 236. V mn quan, tc 46. (Ph ch ND: Hn, bch xch can u tu tin b; thp phng th gii hin ton thn ).
93
MASAO ABE
chuyn y21 (Parvtti). S thay i ton din ny nh mt c nhy khi mi trng by lu ca thc chnh l s thc tnh ch th tuyt i m t tnh khng th c khch quan ha n l cn nguyn ca s khch quan ha ca con ngi trong nhng gii hn ca thc hay tr nng. Ni cch khc, s thc tnh ch th tuyt i xy ra trong khonh khc ngi ta nhn thc c tin trnh bt tn ca tr nng khng l g ngoi s quay tr li t u. V v chn nhn ca Lm T chng qua l ch th tuyt i ny. T khi Nhn trong ngha ca Lm T thnh gc r v sui ngun ca s khch quan ha con ngi, chnh n cng khng c gc r m vn l sui ngun linh ng v sng to ca s khch quan ha ca con ngi. Cho nn Lm T ni v Nhn ny: "N l k nng ng nht ngoi tr n khng c gc r, cng khng c thn cnh. C th cc ng c nm bt n, nhng n khng ng t li; c th cc ng c xua n i, nhng n khng tan ra. Cng c t n, cc ng cng xa n. Khi khng mun t n na, th ka, n ngay trc cc ng. Ting gi siu gic quan ca n vang di trong tai cc ng".22 Bc s Suzuki m t Con Ngi ny nh l ch th tuyt i, "reiseiteki jikaku",23 "V
21 22 23
RKS, tr. 239, 252. ZBP, tr. 41.
Linh tnh ch t gic khng c t Anh tng ng mc d c th dch l Spirituality. Dch ting Anh st ngha l spiritual Self-realization.
94
THIN V T BI
thc V tr",24 hay "trc gic-bt nh".25 Nhn ca Lm T khng phi l mt ngi ng sng sng i nghch vi thin nhin, Thng , hay mt ngi no khc, m ng hn l ch th tuyt i ca con ngi, l trc gic-bt nh, vt ngoi mi hnh thc nh nguyn ch v khch, ti v th gii, hin hu v khng-hin hu. "Nu ngi Hy Lp Bc s Suzuki ni dy chng ta cch l lun, v C c gio dy ta nn tin g, th Thin dy chng ta vt ngoi lun l v khng chn ch ngay c khi i mt vi nhng ci khng nhn thy. Bi v quan im ca Thin l tm ra im tuyt i ni khng cn bt c hnh thc nh nguyn no. L lun bt u bng phn chia ch th v khch th, cn c tin th phn bit gia ci c thy vi ci khng c thy. Cch t duy ca phng Ty khng bao gi c th loi b tnh trng lng u mun thu: ci ny hay ci kia, l tr hay c tin, con ngi v Thng , v.v Vi Thin, tt c nhng iu ny b qut sch sang bn nh tm mng che m tm nhn ca chng ta vo bn tnh ca cuc sng v hin thc. Thin a chng ta n b ci rng khng hay chn khng ni khng cn khi nim no ng tr".26 Ni nh vy, Bc s Suzuki khng c ni C c gio, chng hn, l nh nguyn theo ngha thng thng. ng ni iu ny nh l cch so
ZBP; cc tr. 16-17, 19, 51. Zen and Japanese Culture (New York, 1959), cc tr. 165 cht., 192-193, 199, 226, 242-243, 250. 25 ZBP, tr. 57-58; Studies in Zen (New York, 1955), cc tr. 80ff., 147, 159f. 26 Zen and Japanese Culture, cc tr. 360-361.
24
95
MASAO ABE
snh vi ci tnh khng hay rng khng ca Thin m s chng nghim n c gi l ng (satori), kin tnh (Hu Nng), hay Nhn (Lm T). C th hiu c iu ny khi ta nghim tc nghe cu hi sau ca Bc s Suzuki: Ai l ngi nghe Thng ni cu ny sau ghi li: "Thng bo hy c nh sng v lin c nh sng"?27 Hn phi c mt chng nhn nhn thy vic sng to ca Thng giu mt ng sau s tng thut ca Thnh kinh. T tng C c gio v Thng chc chn phi vt qua tnh nh nguyn ch v khch, siu nghim v ni ti, hin hu v khng-hin hu. Tuy th vn c tnh nh nguyn n giu gia Thng sng to nn th gii v mt chng nhn n np u chng kin s sng to ny. Ngay c Thng trc khi sng to cng c m t, vy ai m t Thng trc khi sng to? Nh nguyn lun b him cui cng ny qu l vn nghim trng m Thin cho l con ngi cn phi vt qua hon ton nu mun c gii phng ton din. Thin hon ton quan tm n bn lai trc khi c tnh nh nguyn. T khi tnh nh nguyn tim n l cu cnh lin quan ti chnh Thng , chng nhn b che ph v s sng to ca Thng khng th l Thng cng chng th l con ngi nh mt to vt. Chng nhn ny, theo thut ng ca Lm T, l v v chn nhn, hay trong nhng thut ng khc
27
Shinran-kygako, No.6 (Kyoto: Buneido, 1965), tr. 105. Cng loi cu hi y trong phng vn Suzuki ca Linh mc H. Dumoulin, A history of Zen Buddhism (The Eastern Buddhist, vol. I. September 1965, tr. 125).
96
THIN V T BI
nh Tnh khng, Khng h, Tm, Kin tnh, Dng, Tri tng c s dng mt cch truyn thng trong Thin. Chng nhn b che ph ny c gi l Tnh khng hay Khng h bi v, l nhn chng ti hu, n khng th b khch th ha. N c gi l Tm, Kin tnh, Tri, Dng, hay i loi nh vy, v mc d n khng th b khch th ha, n khng ch l rng khng sung m cn l ch th tuyt i nh l cn nguyn ca vic khch th ha con ngi. Lm T gi chng nhn ti hu ny l Nhn hay V v chn nhn l din t tnh c th sng ng ca n. Trong bi Chng o ca28 ca mnh, Vnh Gia i s29 m t nh sng tm linh 30 ny nh sau: "Ngi khng th nm gi n, cng khng th bung b n; m trong khi ngi khng th nm khng th bung, n vn tip din theo cch ca n."31 "N" y chnh l chng nhn ti hu, hay l Con Ngi theo ngha ca Lm T. Ta khng th nm gi cng khng th bung b chng nhn ti hu hay Con Ngi ny. y th, ngay trong nhng ci bt kh, N hay Hn vn c sn. Cho nn V v chn nhn ca Lm T cng nh chng nhn ti hu khng c
28 29 30
, Nh. Shdka. , Nh. Yka Taishi (665-713).
Linh gic, , Nh. Reikaku. D.T. Suzuki, Manual of Zen Buddhism (London 1965), tr. 98. (Ph ch ca ND: nguyn vn Hn: th bt c x bt c; bt kh c trung ch ma c ).
31
97
MASAO ABE
trc cng khng phi sau s sng th ca Thng . Y ng v hnh ng ngay ti y v by gi "tin thin" i vi bt c hnh thi nh nguyn no nh trc v sau, thi gian v vnh cu, con ngi v Thng , ngi thy v ci c thy. Chng nhn ti hu khng l g hn s thy chnh n. Thy l hot dng tuyt i c trc c nhn cch ha ln thn thnh ha. Theo ngha ny, Thy khng l g khc ngoi V hay Khng. Chnh v l do ny m Thy thc s l hot dng tuyt i khng th khch th ha c. L hot dng tuyt i, Thy khng nhn thy chnh n cng nh con mt khng nhn thy con mt. i vi chnh mnh, Thy l khng-thy. V chnh v khng-thy i vi chnh mnh m Thy l s thy hot dng tuyt i. Li ca Thng "Hy c nh sng" tun tro t ci Thy nh l hot dng tuyt i ny c ngha l chnh bn thn Thng v s sng th ca Ngi. Trong ci Thy Thng nhn thy nh sng v nh sng nhn thy Thng ; Thng thy Thng v nh sng thy nh sng. V Thy lun vn hnh bt k trc hay sau, do n vn hnh ngay y v by gi, nn Lm T, nm bt c n cch sinh ng nht, gi n l Nhn. Cho nn ng ch r: "N l ngi hin ang ng trc chng ta, lng nghe ta ni php" v tm c nh s m ht "nhn, nhn i!" v "ni, ni i!" Do , Bc s Suzuki nhn mnh rng: Nhn ca Lm T va siu-c32 th va l c th.33 Nhn siu32
Siu-c th (supra-individual), thut ng ch s siu vit khi
98
THIN V T BI
c th v Nhn ca Lm T ng nht vi Rng khng, Nhn thy, hay theo thut ng ca Bc s Suzuki, v thc V tr. Cng lc Nhn l c th, mt s hin hu c th v sinh ng nh Lm T, c Sn, anh hay ti. Nhn c hai phng din n hin hu nh mt c th hu hn m ng thi li l mt vc thm khng y. Khng th nm bt Nhn trn bnh din c th. V c th (hu hn) chc chn phi song hnh cng vc su khng y, v chng ta cn phi xuyn sut (phng din) vc su ny (ca n) nu chng ta mun l nhng c th ng ngha.34 Vc thm khng y , khi phi ni, chnh l Tnh khng, H khng, hay V thc v tr, ci siu-c th. Ngi ta thng coi Tnh khng, H khng, hay V thc v tr l mt ci g tch bit vi hin hu c th. Vy m Lm T ni rng n lun vo ra ni ca mt cc ng. Ai cha tng thy, hy nhn, nhn i! Ci Tnh khng, hay V thc v tr vt ngoi c th khng th t biu l mt cch trc tip tr phi n vt cht ha trong mt hu th c bit. Mt khc, mt hu th c bit ch thc s l c bit chng no ci Tnh khng hay V thc v tr siu c th cn t biu l trong n v qua n. Nhn ca Lm T chng qua l mt c th sng ng vn lun lun c mt (do m ngay ti y v
mi gii hn ca hnh thi v mu sc, thi gian v khng gian, ti v anh, mt v nhiu, v.v... trong khi C th b gii hn bi nhng hin trng ny. 33 RKS, cc tr. 13, 30. 34 Sd., tr. 117.
99
MASAO ABE
ngay by gi) nh l Tnh khng, V thc v tr hay Thy. Ni cch khc, ci sng ng ca c th v siuc th chnh l Nhn. Cho nn Lm T c cu Ny cc o lu, Ngi trong khonh khc ny y, ngay trc mt chng ta, n c, sng ngi, y tnh thc ang lng nghe ni php Ngi ny khng ngng tr bt c ni no n ang , n do khp mi phng, n l ch ca chnh mnh trong ba ci. Ha vo tt c, tch khi mi vt, khng th lay chuyn n (khi ci n vn l).35 y l hot dng sng to v t do ca Nhn. Hnh ng thng qua nm gic quan, Nhn vt ngoi chng khng vng mc trong chng. Hnh ng ty thun tm , Nhn siu vit thc khng b n giam hm. "Khi hi duyn, hy chng c bng sng.36 Cc ng ch cn tin tng vo ci Ngi ang hot dng trong khonh khc hin tin. N khng l thuc vo bt c hnh thi ring bit no. Ngay khi mt nim khi ln trong tm cc ng, ba ci th gii cng khi ln vi ht thy cc duyn ca n m c phn loi thnh su trn cnh. V cc ng tip tc hnh ng nh i li vi cc duyn ny, ci g ang thiu trong cc ng?" 37 Cho nn Lm T ni: " u n cng l ch ca chnh mnh. V n ng ch ca n".38
35
ZBP, tr. 33-34. (Nguyn vn Hn: bt nng hi hon . ND.).

36 37
Nguyn vn Hn: vt lai tc chiu . ND. Sd., tr. 38-39. 38 Lm T lc (Tokyo, NXB Iwanami Bunko, 1966), tr. 52.
100
THIN V T BI
Trn y l i cng kin gii ca Lm T v Nhn m Bc s Suzuki gii thch l ct li ca Lm T lc v cng l nn tng c th nht ca Thin. n y chng ta c th thy Bc s Suzuki quan nim th no l chn hin hu ca con ngi. IV Nh ti ni trc trong tiu lun ny, Bc s Suzuki cho rng Triu Chu cng chia s khi nim Nhn nh Lm T d ng khng s dng thut ng ny cch r rng nh Lm T. Bc s Suzuki minh ha iu ny qua vn p sau y t Triu Chu lc: Mt hm c nh s hi Triu Chu: "Bn ng ca ti l g?"39 Triu Chu p: "ng n cho sng cha?" "Tha, n ri", nh s p. Triu Chu bo: "n ri th ra bt i".40 Li khuyn ca Triu Chu y khng n gin l hy ra bt sau khi n, m thc tnh ci ng trong vic n v ra chn bt. Bnh lun v vn p ny, Bc s Suzuki ni: "n l mt hnh ng, ra bt l mt hnh ng, nhng ci thiu trong Thin l chnh ngi hnh ng; ngi n v ngi ra bt lm ci vic n
Nu dch st theo vn Hn, Truyn ang lc 10: Ngi hc ny m mui, xin S ch dn. V mn quan, tc 7: Con mi vo Cha, xin Thy ch dy. ND. 40 ZBP., tr. 29.
39
101
MASAO ABE
v ra, nhng tr phi ngi ny b cm gi v mt hin sinh v kinh nghim, ta khng th ni g c v hnh vi . Ai l ngi thc c khi hnh ng v ai l ngi truyn thng ci thc ny n anh v anh l ai khi ni tt c nhng iu ny khng ch vi chnh anh m cn vi mi ngi khc? ti, anh, c ta, n tt c u ch l mt danh xng thay cho mt ci g khc ng sau n. Ci l ci g?" 41 Chng ta cng c th thy Triu Chu nm bt cng mt yu ch Thin nh Lm T qua vn p sau: C ln, Triu Chu hi mt thy tng mi n: "Trc y ng tng y cha?" Thy tng p: "Tha thy, tng." Nghe th S bo: "Hy ung tr i" Lt sau mt thy tng khc n v S cng hi cu "ng tng y cha?" Ln ny cu tr li hon ton ngc li: "Tha thy, con cha tng y." Nhng v Lo S cng bo nh ln trc: "Hy ung tr i." Sau , Vin ch hi S: "Tr li sao cng c thy bo ung tr i l th no?" Lo S ku: "Vin ch i!" Vin ch lin p: "D, tha thy!"
41
Sd.
102
THIN V T BI
Triu Chu bo: "Ung tr i!"42 Ti ngh mnh ng khi ni cu ung tr i ca Triu Chu cng l nhn, nhn i! hay ni, ni i! ca Lm T, trong c hai u n lc gip ngi khc nh thc chn Tnh ca mnh cng chnh l Nhn vy. Ngi ta ni v Triu Chu, "Thin ca S ta sng trn mi S", v nhng pht ngn ca S lp lnh nh nhng ht minh chu. Tnh cch ny thng tri ngc thi d dn ca Lm T hay c Sn c biu hin qua ting ht (qut; Nh. kwatz) v cy gy (bng; Nh. b). nh gi cao ca Bc s Suzuki v Thin ca Triu Chu, c th ni phn no l thuc vo c tnh tng ng ca ng vi tnh cch ny ca Triu Chu. Nhng l do chnh quyt nh s nh gi ny hin nhin vt ngoi mt vn c nhn nh vy. C th thy r iu qua pht biu sau ca Bc s Suzuki: "Phi ni l tnh cch ni tri nht ni Thin ca Triu Chu nm li dy ca ng v s ray rc v kht vng gii thot ht thy chng sinh. D nhin, nhng Thin gi khc cng ni nh vy, bi ai khng mong mun nh th th cha th l Thin gi. Nhng trong Thin Triu Chu, n c tm quan trng ni bt."43 Bc s Suzuki trch dn vn p c lin quan nh sau: C b lo n hi Triu Chu: "Ngi n thng lun
42 43
An Introduction to Zen Buddhism (London 1948), tr. 81. Jsh-Zen no Ichitokusei (Mt tnh cch Thin ca Triu Chu). Lot bi v Pht gio hin i, Tokyo 1955, tp I, tr. 308.
103
MASAO ABE
b cho l b nm trng chng. Lm sao ti c th thot khi?" Thin s p: "Cu cho mi ngi sinh ln Tri, cn ti b lo ny44 th trm lun mi trong bin kh".45 C ngi hi: "Mt nhn cch thnh thin nh Thy khi cht s v u?"46 Triu Chu Thin s p: "S xung a ngc trc tt c cc ng." Ngi hi kinh ngc: "Sao vy?" Thin s khng cht do d: "Ta khng xung trc th ai ch cu vt nhng ngi nh ng?"47 Vi vn p u, Bc s Suzuki bo: "n th hin ci bn nguyn (praidhna) chu kh thay k khc". 48
Theo phn cn li ca vn p, ngha en ca on ny phi dch l: cn b lo ny c li bin kh mun i. Ni nh vy, Triu Chu d b ngoi c v nhn tm, thc ra ang c gip b lo ct c s chp trc vo mong cu gii thot khi nm chng ngi. Cu tr li tng nh th bo ca Triu Chu xut pht t lng i Bi ni m s phn bit gia Triu Chu v b lo b xa nha, v chnh Triu Chu mun gnh thay mi phin no ca ngi khc. Ti cho rng chnh v im ny m Bc s Suzuki dch on vn trn l cn ti b lo ny... 45 The Essence of Buddhism Tokyo 1948, tr. 91. 46 Xem Truyn ng lc 10: C ngi hi: Ha thng cn vo a ngc na khng? S ni: Ta l ngi vo u tin (Hn: mt thng: ngi cui cng?). Hi: i thin tri thc sao cn vo a ngc? S ni: Ta khng vo, ly ai gio ha ngi? ND. 47 ZBP., tr. 69 48 Jsh-Zen no Ichitokusei, tr. 308.
44
104
THIN V T BI
Vi vn p sau, ng bnh: "D nhin y l mt pht ngn anh thp, tuy nhin quan im Thin ca Triu Chu hon ton bin minh cho ng. Khng c ng c v k no y. L do tn ti ca ng l v li ch ca ngi; nu khng v iu , ng chng th khng nh mt cch bc trc nh vy. Cha Ki-t ni Ta l Con ng. Ngi mun qua mnh m mi ngi c cu ri. Tinh thn ca Triu Chu cng vy. Khng c mt cht t tn kiu mn no ni h. H bc l tinh thn yu thng mt cch gin d, v nhim, v ton tm". 49 Theo quan im ca Bc s Suzuki, Thin gi dng nh qu thin trng trau gii i Tr (praj) m c phn xao lng i Bi (karua). ng thng nhn mnh: "Ci lm cho Thin s d nh th chnh l ci phng tin quyn xo (upya) xut pht t i Bi mt cch nhanh chng nh ting vng theo sau mt m thanh".50 Chnh xc hn, trong Thin, i Tr praj v i Bi karua khng phi hai m ch l mt. Bc s Suzuki ni: "li ca Duy-ma-ct Ti bnh v chng sinh bnh th hin yu tnh ca kinh nghim tn gio. Khng c n khng th c tn gio, Pht gio, v do cng khng c Thin. Phi ni l Thin ca Triu Chu th hin kh r th kin ny".51 Mt ngi c th c gi l Chn nhn khng ngi v khi trong y i Tr ta trn i Bi v i Bi ta
49 50
ZBP., tr. 69. Mt tnh cch Thin ca Triu Chu, tr. 308. 51 Mt tnh cch Thin ca Triu Chu, tr. 309.
105
MASAO ABE
trn i Tr. Minh chng s thu t t tng ny ca Triu Chu, Bc s Suzuki trch dn thm mt vn p khc: C ngi hi Triu Chu "Pht l ng Gic ng l Bn s ca tt c chng ta. Ngi t hon ton thot khi mi am m (klea: phin no)?" Triu Chu p: "Khng, Ngi l ngi m p am m ln nht". "C th vy sao?" Triu Chu p: "am m ln nht ca Ngi l cu ht thy chng sinh".52 T quan im ny Bc s Suzuki nu r, nht l vo nhng nm cui i ng, s tng ng gia Pht gio Tnh v Thin. Qu tht ng nhn mnh cn tnh nht nh ca chn bn nguyn (praidhna) ca Pht A-di- v chng ng ca Thin v chn Nhn. ng thng xuyn trch dn cu chuyn v chic cu ca Triu Chu trong cc tc phm v bi ging ca ng vi cm tnh thn thit. Mt hm c v s n thm Triu Chu, ni: "Tha thy, chic cu ca thy53 c ni n khp ni, nhng khi ti nhn thy, n ch l cy cu g p p". Triu Chu p tr: "ng ch thy cy cu khp khnh ca mnh nn kh lng nhn thy cy cu thc s".
52 53
ZBP., tr. 69.
Nguyn vn Hn: Triu Chu thch kiu, , Truyn ng lc 10. ND.
106
THIN V T BI
Nh s hi: "Th no l cu ?" Triu Chu: "Nga i qua trn ; la cng i qua trn ".54 Bnh lun sau y ca Bc s Suzuki cho thy quan im ca ng v Thin v phong cch sng ca con ngi: Cy cu ca Triu Chu cng nh ct ca sng Hng, b loi sc sinh gim p v vy bn nhng ct vn khng mt li ta thn. Mi du chn li ca loi to vt trong pht chc u b xa tan, v cng nh bao rc ri ca chng, ht thy u b cun tri i, tr li cho ct s trong sch ban u. Cy cu ca Triu Chu cng vy, khng nhng la nga i qua m ngy nay mi phng tin chuyn ch k c xe ti hay xe la cng i qua m n vn (tn tm) thch nghi ht tt c. Ngay c khi h tn dng n, n cng khng phin toi cht no. Thin gi giai on th t55 cng ging nh cy cu ny. Y khng cn a m phi ra khi b tt vo m tri, nhng y m thm thc hin li ch v chng sinh."56
54 55
ZBP., tr. 68.
Kim trung ch, , giai on th t trong nm giai on (Ng v) Thin tp. Kim trung ch l giai on Thin gi hon ton vt khi s hiu bit bng tr nng v chn l Thin, n lc cn cu gic ng vi tt c nng lc bnh sinh (Thin v Phn tm hc, tr. 60) bng cch bc vo th gii i i hin tin. Bn v Ng v, xem thm Thin v Phn tm hc, cc tr. 59-76. 56 ZBP., tr.68.
107
MASAO ABE
Bc s Suzuki, theo ti, khng ch xem trng gi tr ca cu chuyn v chic cu ca Triu Chu; m chnh ng l chic cu cho mi ngi, nam hay n, hc gi v thng dn, ngh s v nh phn tm hc, ngi phng ng hay ngi phng Ty, tt c i qua trn trong sut qung i trng th chn mi lm nm ca ng. D sao, ng hay v v chn nhn hin hin trong ng, cng s khng ngng phng s nh mt nhp cu ni hai b ng-Ty cho ht thy ng loi ca mnh. M.A.
108
RICHARD DEMARTINO
V LN U TIN QUEN BIT BC S D. T. SUZUKI
rong cuc i i khi c mt ngi c bit hay mt cuc gp g c bit vi mt ngi c bit no , s l yu t thay i hon ton cuc sng ca bn. Trong i ti, Bc s Suzuki l con ngi c bit , v ln u gp ng vo thng 3 nm 1947 chnh l cuc gp g hy hu . Ti bit ci tn ny, Daizets Teitaro Suzuki, t hai nm trc, vo ma xun nm 1945. Lc y, ang phc v trong Hi qun Hoa K Trn Chu Cng, ti tn dng thi gian cn li d thnh mt kha hc v Trit ng phng. Kha hc do khoa Trit trng i hc Hawai t chc v Gio s khoa trng Charles A. Moore ging dy. Ti liu cho kha hc do chnh Gio s Moore bin tp, c nhan Trit l ng v Ty. l tuyn tp nhng tham lun c trnh by ti cuc Hi tho u tin cc trit gia ng Ty, do vin i hc Hawai t chc ma h nm 1939.
SOMEI TSUJI
Bc s Suzuki c mi d cuc hi tho ny; nhng ng khng th tham d v bnh tnh ca v ng b Beatrice Lane Suzuki ngi mt trong cng nm . Tuy nhin ng gi n mt bn tham lun. Chnh bn tham lun ny, "Mt cch din gii kinh nghim Thin", c trong tuyn tp "Trit l ng v Ty", dn ti n vi Suzuki v vi Thin tng. Phi th nhn s dn dt ny khng gy nh hng nhiu i vi ti. n gin l bi tiu lun vt qu phm vi hiu bit ca ti. Nu s tip xc ca ti vi Bc s Suzuki v vi Thin ch gii hn trong bn tham lun ny, th kt qu cui cng hn s hon ton khng ng k. Khi cuc chin tranh th gii th hai kt thc vo thng 8 nm 1945, ti c iu n Nht Bn. Lc n cho t bit Gio s Moore trc khi ln ng, ng bo ti: "n Nht, nu anh gp c Bc s Suzuki, cho ti gi li vn an ng y". Ti p nu gp c chc chn ti s chuyn li. Ti bit Bc s Suzuki sng Kyoto v ging dy ti vin i hc Otani. M nhim v ca ti ti Nht Bn, t thng 9 nm 1945 n thng 2 nm 1946, li ng qun o pha Nam o Kyushu. Cho nn mi n thng 3 nm 1946, cui cng ti mi n Kyoto, m ch l gh qua trn ng i Tokyo chun b v nc. Tokyo, trong lc ch tu v nc, ti quyt nh nhn mt nhim v dn s ca chnh ph Hoa K, lm chuyn vin lch s trong bi thm on ca Ta n
110
V LN U TIN HI NG
Qun s quc t vng Vin ng. y l phin ta s xt x nguyn Th tng Tj v 27 thnh vin lnh o ti cao ca Nht b xt x nh l ti phm chin tranh. Cng vic trong cng v mi ny bn rn n ni tng tm gp Bc s Suzuki tm thi phai m trong tm tr ti, nhng n khng bao gi mt hn, v mt nm sau n bng sng dy vo mt bui sng ngy th hai trong thng hai, nm 1947. Trn chuyn xe but c bit ch phi on t khch sn Daiichi n Ta n Qun s sng hm , ti thong nghe v ch huy Hi qun M, tng Denzel Carr, trng ban phin dch ca on Cng t Quc t ti Ta n, k cho ai v cuc ving thm Bc s Suzuki ca ng hi cui tun qua. Ti lp tc nhm dy n cui xe ch tng Carr ang ngi, v hi ng a ch ca Bc s Suzuki Kyoto. Tht th v bt ng khi tng Carr ni Suzuki khng cn Kyoto na, m hin ang sng ti Kita-Kamakura ch cch Tokyo vi dm, trong mt ngi nh nh trong khun vin cha Engakuji.1 Ngay giy pht y, ti bit cui cng thi c ving thm Bc s Suzuki v chuyn li cho ca Gio s Moore khng cn xa vi na. Vi ngy sau, trc khi kp thu xp c th chuyn ving cha Engakuji, ti c ngi bn thn, Philip Kapleau, cng lm trong Ta n Qun s quc t, mi i ngh cui tun vi mt ngi bn Nht ca anh. Ti sung sng nhn li. Cho n khi c 3 chng ti ln xe la ga Tokyo, ti mi bit ha ra v khch
Vin Gic t, . ND.
111
SOMEI TSUJI
Nht m chng ti n thm sng ti Lim Thng (Kamakura). Ti ngh ngay n kh nng nhn chuyn i ny s i lun ti Bc-Lim Thng (KitaKamakura); nhng v ngi ngh ny c th lm pht lng ngi bn Nht mi quen, nn ti quyt nh c y xem sau. Khi chuyn tu ri ga funa v bt u r li v hng Tkaid, ngi bn Nht (rt tic, ti khng nh tn anh) bng ngh chng ti nn xung ga k tip tuy cha n Lim Thng nhng v anh mun chng ti cng n thm mt ngi sng gn . Bc xung sn ga ny, ti mi bit l Bc-Lim Thng. Ngi bn tr dn chng ti i dc mt li mn d bn y x than nm song song vi ng ray xe la, ri leo ln nhng bc tam cp bng dn n mt cng cha uy nghim sng sng. Pha trn mi tam quan, ti thy tm bin g tn: "Engakuji". Ti vn cha bit mnh s n thm ai y, nhng ti ngh d sao cng khng phi l bt nh nu ti ngh ving thm Bc s Suzuki. V khi ti ni ra, khng bit ai l ngi sng st hn anh bn Nht hay chnh ti v cng l ngi anh mun a chng ti n gp. Trong lc bng qua qun th cha Engakuji hng v am Shoden, ti nhanh chng tm tt cho Phil Kapleau cht t hiu bit ca mnh v Bc s Suzuki, ng thi c tng tng ra hnh nh ca ng. Ti hnh dung mt ng gi cao ln vi chm ru di pht ph bc trng, dng v thanh tao, xa cch trong t thi m h no , rt tht l "ng phng". Sau khi i b mt qung, ln ny ngi bn Nht dn
112
V LN U TIN HI NG
chng ti leo ln nhng bc sp thnh mt nhm thp hn, xuyn qua mt ci cng nh bng g, v ri qua mt khu vn nh. Khi chng ti i qua khu vn v r v pha ngi nh, tc th, xuyn qua khung ca trt shji2 ca mt th phng khim tn, chng ti nhn thy rt r, mt c gi nh ngi, u co lng, khoc chic kimono mu en, ang ngi theo kiu qu gi ca ngi Nht, trc mt l ci my nh ch Ty phng m ng ang m c bng hai ngn tay tr, nhn xung qua cp mc knh, loi knh rm mu xanh ca cc vin k ton Ty phng. Nghe ting, ri nhn thy chng ti ang n gn, ng ngng nh my, ng dy khi ng ng ch cao hn nm b bc n n chng ti. ng cha ra bn tay phi cho Phil Kapleau trc ri n ti bng ting Anh ngay trc khi ngi bn Nht ca chng ti hon thnh nghi l, gii thch v gii thiu bng ting Nht. Sau khi c gii thiu trnh trng, sau s cho hi bt thn m u ny, ti lin chuyn li thm hi ca Bc s Moore. Bc s Suzuki hi ngc nhin nhng t ra rt vui mng, v p li, ng hi thm Bc s Moore. Mc d Bc s Suzuki vn ni p chng ti vo nh chi, chng ti cm thy v y l mt cuc ving thm khng c hn trc nn khng tin li lu. V vy ng vn ng hnh lang3 cn ba chng ti vn ng di sn tr chuyn trong vi pht. Nhng
Shji (chng t), loi ca ko lm bng giy ca ngi Nht. ND.

3
Nguyn vn Nht: rka: lang h . ND.
113
SOMEI TSUJI
trong vi pht , ti cm thy r rt l d hon thnh "s mnh" chuyn li vn an ca Bc s Moore, ti vn mong mun quay li y gp li con ngi c bit kh i ny. Ti ng li vi Bc s Suzuki. ng nhit tnh v lch s mi ti tr li. Ba chng ti bn t gi ra v. Tuy hnh nh lng mn y cht tng tng ngy th ca ti tan bin, thay vo l mt gng mt hin ha, khim tn v thn tnh ca mt ngi nh b trong b kimono en, mang cp knh rm ca nhn vin vn phng Ty phng, v ni ting Anh lu lot mt cch duyn dng; tt c khng nhng mang li hiu qu tch cc m cn to sc thu ht k l. Lc y ti hu nh cha bit g v Thin hay, d nhin, v Pht gio. Cuc tr chuyn ngn ngi cha ng ti nhng ti ny. Tuy nhin, qua ln tip xc thong chc ny ti mang theo mnh cm gic khng th cng rng c ci g ni gng mt li cun ny khin ti kht khao mnh lit mun tin xa hn na. Ti tr li thm Bc s Suzuki ln th hai, ri ln th ba, th t, cho n khi tr thnh u n mi tun mt ln, sau mi tun hai ln - vo nm 1948 - vo cc dp ngh cui tun. Ti tr thnh hc tr ring ca ng, v bt u mt mi thm giao ko di gn 20 nm cho n khi ng t trn vo ngy 12 thng 7 nm 1966. Trong sut thi gian , i vi ti c bit ni bt ba hnh nh hay "ha tit" v Bc s Suzuki m ti hoc chng kin trc tip hoc nghe k li. L thay, c ba chuyn u quy v khong thi gian u thp nin 1950 khi ng ang sng v ging dy ti M.
114
V LN U TIN HI NG
Chuyn u tin xy ra Claremont bang California, khi Bc s Suzuki lm Gio s thnh ging ti Ban Cao hc, trng i hc Claremont. Mt bui ti khi ang dng cm, ng k vi ti v vic ng va c phng vin ca mt trong nhng t nht bo Los Angeles phng vn. Hnh nh anh ny khi u bng cu hi "Thin l g?" Vi cu hi ny, Bc s Suzuki p: "Thin l Thin". Nh bo c v chng hng, tuy nhin anh vn c gng, v hi tip: "Vng, th n khi u t khi no?" Bc s Suzuki k, ln ny ng p: "T qu kh v khi". on ng quay li nhn thng vo mt ti, vi gng mt tr th sng ngi, du hin, vi n ci d thng, ng bo: "Lc y ti cht cm nhn iu ". Chuyn th hai c k li nhiu thng sau khi xy ra vin i hc Columbia, ni ng cng ang l Gio s thnh ging. Vo mt bui chiu ng c gii thiu vi mt nh n tm tr hc, ngi c bit hm n d cuc thuyt trnh chuyn ca ng. Trong thi gian vn p sau khi din thuyt, nh n tm tr hc ny bt u cht vn ng v s lin h gia Thin v nhng nng lc thu th khc nhau. Khng hi lng lm vi thi tiu cc chung chung ca Bc s Suzuki trc nhng cu hi nh vy, b ta gng hi, vi phn no hiu chin, l liu bn thn Bc s Suzuki c c nhng nng lc thu th khng. ng tr li ng khng c. Nhng b ny c chp, v d ng ci m nhn l khng c, b ta vn khng khng hn ng phi c c tm ca ngi khc. Vi trch c nh nhng thay v phn n hay phn khch, ng quay li ni vi b: "Bit tm ca ngi khc th c ch g? Bit tm mnh mi l iu quan trng".
115
SOMEI TSUJI
Chuyn th ba - mang nt tiu ha c th nht trong ba chuyn - xy ra vo mt bui chiu gi rt ca thng 3 New York, vo khong cng thi gian. Mt nhm ngi Nht mi Bc s Suzuki i n ti nh hng Miyako c ni ting trung tm ph Manhattan. Sau mt ngi trong s h k li vi ti cu chuyn ny. Vi tuyt ri y trong ci lnh m ca m , nhng bc thm bng mi dn ln ca vo nh hng Miyako lu trn tr thnh trn tru mt cch nguy him. Bit iu , ngi ch nh hng lo lng cn thn du Bc s Suzuki - ngi tui 80 - bc ln tng bc thang, v cng lo ngi hn khi sau , lc tan tic, du ng bc xung. Sau khi mi ngi xung ht, h ng bn v ng hn huyn chia tay nhau, tm thi khng n Bc s Suzuki. ng cht nhn thy mt con mo nh bng qua v li thng ln cu thang. Nhng n u cu thang th cnh ca ng kn, con mo khng th vo c. Trong lc nhng ngi kia cn ang bn rn tin cho nhau, Bc s Suzuki lng lng thn trng bc ln tng bc thang ng bng, n m cnh ca cho con mo, ri t t bc tr xung, lm cho nhm ngi bn di bt ng trng thy, h hong ht chy n bn ng. V phn ng duy nht ca ng vn l mt n ci say m y quyn r. Nhng hnh nh y n tng v kh qun nh th v s cn li mi mi, nhng hnh nh ng nh nht, hn su trong tm tr ti nht vn mi l hnh nh u tin ti nhn thy Bc s Suzuki thng 3 nm 1947 qu ngay ngn trn u gi trong am Shoden, khoc b
116
V LN U TIN HI NG
kimono en v mang king rm, ang ci xung m c trn bn phm nh ch. R.DM.
117
SOMEI TSUJI
NGI CA THIN
Cu Chi (Nh. Gutei) l mt Thin s Trung Hoa xa. ng au kh v khng th gic ng, cho n ngy ng gp Thin s Thin Long (Tenry). Khi Thin Long gp Cu Chi, ng gi mt ngn tr ln v trong khonh khc y, Cu Chi bng t ng. T v sau, khi c ai n hi Php Cu Chi, ng u gi ln mt ngn tay tr m chng ni. Khi Cu Chi bit mnh sp tch, ng ni vi chng vy quanh: "Ta nhn Thin-mt-ngn 1 ny t Thin Long. Ta dng n c mt i vn cha ht." Ni xong, S vin tch. (Cnh c truyn ng lc, quyn 11)
Ti lun nh n nhng li cui cng ny ca Cu Chi mi khi ngh n bt c thnh tu v i no ca Bc s Suzuki. Vo nm 17 hay 18 tui, Bc s Suzuki nhp mn hc o vi Lo s Setsumon cha Kokutaiji (Quc Thi t), qun Toyama. Nm 21 tui, ng n hc vi lo s Ksen cha Engakuji (Vin Gic t), Lim Thng, v lu li y n nm 1892 khi s ph
Nht ch u Thin . ND.
SOMEI TSUJI
Ksen qua i. ng tip tc theo ui vic hc o vi thy Sen, ngi k Php s ph Ksen. Thng 12 nm 1895 ng c n chng. Thy Sen ban cho ng xng hiu l koji-g (C s hiu) (hiu ban cho Pht t ti gia hc o xong), "Daizets", cng l tn ca mt i Thin s (s huynh ca ngi Gizan v ca thy ca lo s Ksen) tng ni ting nghim khc trong vic gio hun mn . ng kht khe n mc chng t gi ng l "Daizets khng khip". Chnh Ksen cng c thi hc o vi v thy ny. Ksen ban cho Bc s Suzuki xng hiu ny c l v ng nhn thy kh nng truyn o phi thng ca Suzuki. V Bc s Suzuki dng tn hiu Daisetz2 trong sut cuc i mnh nh mt Pht t ti gia, v hnh nh ngi ta qun ci tn tht ca ng l Teitar. Hn th, Bc s Suzuki gi mi nh tranh ca ng l D phong lu am, c ngun gc t Thin ng d phong lu (yafry , d ch chng ly g phong lu cng vn phong lu), cng c vit trong bi k th tch ca Ksen. D ti khng c dp hi Bc s Suzuki v s lin h gia D phong lu am ca ng vi bi k (Skt. gth) cui cng ca Ksen, ti vn c cm gic chng lin h mt thit. iu ny h chng ni ln rng sut cuc i mnh Bc s Suzuki thc r rt l ngi tha k ca Ksen v Sen? Hc vn ca ng, t tng v cng lao truyn b o php ra khp th gii ca ng c t vng chc trn kinh nghim ny vn l sui
Daisetz; Hn: i Chuyt , Rt Vng. ND.
120
NGI CA THIN
ngun nng lc hnh o ca ng. C l l l do ti sao d nhng tiu lun ca ng rt kh hiu vn c bit hp dn chng ti. Ti ngh y cng c th l trng hp ca Bc s Nishida,3 tuy v tr ca ng ny r rng l mt trit gia. So vi Bc s Nishida, Bc s Suzuki th hin hnh nh mt Thin gi. c t Tp ch Asahi, ti thy Bc s Suzuki c trn trng gi bng "Rshi" (Lo s) trong bi phng vn ca mt v gio s gii thiu tc phm va xut bn ca Bc s Suzuki, quyn Tyno Kokoro (Tm thc ng phng). trang khc ng li c gi bng "Reverend" (i c) trong bi tiu lun ngn ca bin tp vin tp ch Ashahi. Thng thn m ni, d t quan im Thin nhng danh xng ny vn khng thch ng, cng kh cho mi ngi khi khng bit nn xem Bc s Suzuki l hc gi hay l Thin s. Chnh ti cng nhiu ln b cht vn: Bc s Suzuki c phi l Thin s? D ti chng bao gi nh gi cng trnh ca ng nh mt hc gi Pht gio, nu ti t n tng ca mnh vo nhng tiu lun, nhng pht ngn v c v ngoi ca ng, ti mun ni rng Bc s Suzuki t bit r ng khng ch l hc gi m cn l mt Thin gi hay mt Pht t. Hc vn uyn thm ca ng, t tng v vn ha ca ng duy ch da trn kinh nghim thc tnh tm linh, c o su v lan ta bi chnh hnh ng v tinh thn B-tt ca ng. Tt c nhng ci , theo
Ty in K a. ND.
121
SOMEI TSUJI
ti, lm cho Bc s Suzuki c th t c s thnh tu v i v c o trong cc nghin cu Pht hc v cc hot ng truyn gio ton cu. S.T.
122
ZYOITI SUETUNA
TRONG TRNG HOA NGHIM
c bo bui sng ngy 12 thng 7 a tin Bc s Suzuki c khn cp a vo bnh vin St. Luke Tokyo trong tnh trng nguy kch. Tin tc lm ti chn ng v lp tc i thng n bnh vin, nhng ti thy ngi hu nh xui tay. Nh li mt ngy u thng 5, 1945, cng vo lc Bc s Kitar Nishida qua i Lim Thng - ngay trc khi chin tranh kt thc - m ti c vinh d gp Bc s Suzuki ln u tin. n ma h nm 1947, khi ti thp tng ng n thnh ph Komatsu qun Hokuriku cng din thuyt chung, trn xe la ng khuyn ti nn c bit ch trong cc hc thuyt ca Pht gio t tng Hoa Nghim. T ti tm tm hiu t tng Hoa Nghim v ng thi m ghin c sch ca Suzuki. Mi ln ving thm ng l bao nhiu ti phong ph
ZYOITI SUETUNA
li hin ra, khng ch c Thin hay t tng Hoa Nghim, m cn l nhng con s, tnh v hn, tnh lin tc (continuum), v nhng ti tng t m ng c kh nhiu hng th ni. Cho n ngy 24 thng 4 nm 1966 l ln cui cng ti gp ng. Lc y tuy ng c v lng tai nng, song trng ng vn khe v ti ngh ng hn phi sng n trm tui. Ai ng ng ra i v cn bo bnh t ngt nh vy. ng cp n t tng Hoa Nghim trong nhiu trng hp khc nhau, cho xut bn Phn vn c hiu i ca kinh Gaavyha tc phm Nhp php gii ca kinh Hoa Nghim (Avatasaka Stra) iu ny cho thy ng c bit quan tm kha cnh trit hc ca chng ny trong t tng Hoa Nghim. Hn na, dng nh ng rt ch n cc on ni v B-tt Di-Lc (Maitreya) l ni c th tm thy nhiu din gii khc nhau v B tm (Bodhicitta). Mt khc, ch c mt ln, trong quyn Nghin cu v Hoa Nghim ca ng n hnh nm 1955, ng cp ti phm Thp a (Daabhmi), l chng v mt l thuyt c coi nh ct li ca Hoa Nghim. Dng nh mc d Bc s Suzuki coi trit l Hoa Nghim do Php Tng - t th ba ca Hoa Nghim tng - hon chnh, nh l trit thuyt cao siu nht ng phng, ng cng khng ch tm lm c cu ca trit l Hoa Nghim. Ngay c Trung Hoa, hu ht cc Thin s u t ra t quan tm n trit l Hoa Nghim c h thng ha. Bc s Suzuki rt him khi cp n Ng gio chng ( ) v Thm huyn k ( ), l nhng trc tc chnh yu ca Php Tng. (Tc phm Vng tn hon nguyn qun c ng trch
124
dn trong Kegon no Genky, Nghin cu v Hoa Nghim ni trn, cng nh trong lun n ngha ca t tng Hoa Nghim trong thi hin ti ca ng, c trong Tuyn tp ca ng, v tc phm Hoa Nghim kinh ch quy cn c trch dn vi ni khc). ng ch cp n Thp huyn1 () v Lc tng2 ( ) khi ng l gii Thp huyn qua vic gii thiu phm Kim s t (, Suvarasiha) ca kinh Hoa Nghim trong cun Pht gio i 3 ca ng, mt tc phm c hnh thnh qua bi thuyt php ca ng trc Nht hong. Phm Kim s t ny l thnh qu cc bi ging v t tng Hoa Nghim ca Php Tng ni cho Tc Thin V hu (684-705), thuc triu i nh ng, v theo ti, vic Bc s Suzuki trch dn chng ny thuyt php cho hong gia Nht l khng ph hp. Ln u tin ni v trit hc Hoa Nghim vi ti, Bc s Suzuki khuyn ti nn c chng Kim s t ny v Ch Hoa Nghim php gii qun mn ca Tng Mt (). Hoa Nghim php gii qun mn c coi l trc tc duy nht cn li ca Thun ( ) t sng lp tng Hoa Nghim Trung Quc, v thc ra, n l s trnh by trit l Hoa Nghim v s s
Mi c im huyn diu ca th gian trong mi hin tng u ph thuc ln nhau; t ny do Tr Nghim s dng u tin. 2 Lc tng, 6 c tnh ph qut trong v tr: tng tng, tng bit, tng ng, tng d, tng thnh, tng hoi. The Essence of Buddhism; Nh. Bukky no Tai-I (Kyoto: Hzkan, 1947; Tokyo: Shunjsha, 1942).
3
125
ZYOITI SUETUNA
v ngi (jijimuge).4 Ti cho rng chnh trit thuyt v s s v ngi ly t t tng Hoa Nghim ny lm nn tng cho v vn l gii v Thin ca Bc s Suzuki, chng hn nh chng Thin v kim o trong quyn Thin v vn ha Nht Bn, sau khi vit "tnh lu chuyn v tnh khng l nhng hng t kh hon", ng thm phn ch thch: "Tnh lu chuyn" l khi nim quan yu trong cu trc t tng ng phng. Hu Nng, t th su Thin tng, nhn mnh o l thng lu khng tr ngi, v kim khch buc chng ta khng c tm dng trn mt im, phi n lun trng thi ng, nh vy li gm s chp nhong tn cng i phng ngay khi y l mt cht du hiu s h (suki). 5 chnh l tomaranu kokoro (tm khng dng ngh), tc "tnh lu chuyn". Trong trit hc Hoa Nghim n c gi l thc ti trong phng din s s v ngi (xem thm The Essence of Buddhism ca ti, tr. 50ff.) Cng c th din gii s s v ngi nh l i im siu hnh ca tomaranu kokoro v mt tm l. Theo ti, s sc bn ni con ngi ng m b ngoi l nt ha nh chc chn n t tri kin (Nh. ken, Skt. darana) thm su ca ng. C Bc s Kitar Nishida
4
S s v ngi Trit thuyt cho rng mi hnh tng ca hin hu trn hin tng gii u tng dung mt thit khng h cn ngi.
5
Chua ting Nht trong nguyn bn, suki (khch): k h; chuyn ng mt cnh gic. ND.
126
nhn xt v Bc s Suzuki: ng l mt ngi c hc thc uyn thm v ci nhn thu sut (insight).6 Ci nhn thu sut y chnh l darana (kin ). Chnh Bc s Suzuki cng tng ni "Darana, tri kin, thc ra, mt mt c ngha l tr tu v mt kia l lao ng".7 ng lp li: "Sraddh (tn) c ngha l thy chnh mnh".8 Ci thy ca Bc s Suzuki t hin l trong cch ng th hin "con ngi", nhn, nh trong Lm T lc cng nh trong vic ng chn trit thuyt s s v ngi nh l ct li ca t tng Hoa Nghim. Khi th gii thch Kin Tnh (Nh. kensh ) l "nhn thy bn tnh mnh", 9 ng nhn mnh s ng nht ca kin v tnh: "Thin l lch nghim rng kin khng khc tnh, tnh khng khc kin; c ngha l, khng c tnh ngoi kin v khng c kin ngoi tnh, rng kin v tnh l tuyt i ng nht".10 Bi l thc t c s khng nh tnh ng nht gia kin v tnh trong tc phm n ng yu mn () ca i Chu Hu Hi, 11 khng nh ny ca Bc s Suzuki khng mi, song n vn c sc thuyt phc mnh m khi cng mt quan nim nh vy c ng, ngi
6
Li ta cho bn dch Nht ng cun Zen and Japanese Culture (Thin v vn ha Nht) ca ng (Tokyo: Iwanami-shoten, 1940; Shunjsha, 1942).
7
Bn ting Nht T tng cn bn ca Lm T (Tokyo: Cho Kron-sha 1949; Shunjsha, 1953. 8 Sd., (n bn nm 1949), tr. 55. 9 Living by zen (Tokyo, 1949), tr. 80. 10 Culture and Religion (Tokyo, 1953) tr. 216.
11
, Nh. Taiju Ekai. ND.
127
ZYOITI SUETUNA
c coi nh c tri kin su xa, a ra. ng ni: "Mt ngi lm vic cng ng thi l nhn thy. Y lm vic trong khi thy v thy trong khi lm l cch hin hu ca con ngi".12 Trong cu ni ny phn nh r rng nim m trong trit hc ca Nishida gi l trc gic bng hnh ng ( hnh vi ch trc gic). D t tng hnh vi ch trc gic ny b ph phn nhiu cch khc nhau, n vn to thnh mt trong nhng khi nim quan yu ca trit hc Nishida t nm 1934, v bn thn ti cng nhiu ln khng nh rng khi nim hnh vi ch trc gic vn cn tc ng ln nn tng ca ton hc. Trong nhng tc phm ban u ca mnh Bc s Suzuki cng thng dng cm t hnh vi ch trc gic ny. 13 Tht th v khi nhn thy khi nim ny c trnh by r rng, d khng ng nht, trong li ta ca quyn Tyno kokoro ni trn ca ng. Song song vi khi nim hnh vi ch trc gic, trit hc ca Nishida t nm 1936 dn gii khi nim tuyt i mu thun ch t k ng nht (t ng nht trong mu thun tuyt i) vn l mt trong nhng khi nim quan trng trong t tng Nishida. Bc s Suzuki lun nhn mnh l lun sokuhi (tc phi)14 trn nn tng trit hc Bt nh, v trong nhiu
12 13
(Tm thc ng dng. Tokyo, 1965).
, Nghin cu v lch s t tng Thin tng (Tokyo, 1943). Xem ph lc: Suzuki Daisetsu Ton tp, III (Tokyo, 1957). 14 Lp lun: A l A, v A l Khng-A; hay A l Khng-A, do A l A.
128
dp khc nhau thng s dng cm t t ng nht trong mu thun tuyt i. Trn quan im trit hc Ty phng, ngha ca t ng nht trong mu thun tuyt i qu l cc k kh hiu. Tuy nhin i vi chng ti d dng hn khi chng ti lnh hi iu mt cch t nhin, khng rc ri, v vi ci nhn rng ri hn t quan im trit l Hoa Nghim ch trng ht thy vn php l ci m trong thc t c hnh thnh bi Nht Tm, v ht thy chng u tng dung tng nhip khng h cn ngi. S thc hin nhin l, tr khi tng ny c chp nhn, nu khng hu ht cc vn p (mond) ca Thin s mi mi l n ng. Trong sut cuc i tri qua gn mt th k, Bc s Suzuki dc tm gip nhiu ngi trn khp th gii hiu r gi tr ca Thin tng. Theo ti dng nh trit l trng tm ca ng trng hp vi quan nim s s v ngi ca Hoa Nghim, s tng dung v ngi ca tt c cc Php, iu c din t mt cch sc tch trong nhng khi nim ca Nishida nh tuyt i mu thun ch t k ng nht. Tht ng tic bit bao khi mt trong nhng nguyn vng p by lu ca ng l bn dch y trit hc Hoa Nghim ra Anh ng cha kp hon thnh. Z.S.
129
PAUL J. BRAISTED
NGI THY V NGI BN
ht kh cng li c mun by t lng tri n Suzuki Daisetz ngi Thy1 m cng l ngi bn d ta bit r s ph phim ca ngn ng. ng v ang hng bin vt khi s l thuc vo ngn ng. Nh mt v sao, mt a hoa, mt cnh chim tri l ng! v tm cch m t ng cng nh nh hng ca ng bng ngn t l v tnh tm cch gim thiu tm vc v i ca mt nhn cch v i. minh nh tnh cch ca ng, tng cu ch xut hin trong tm tr ti u tr thnh v ngha. Tuy th d sao, cng cn mt ngh c tr li: c l chng ta c th ni v ng nh mt con ngi phc sinh thi hin i trong ngha phn no c bit. Trong tc phm Phc sinh ca mnh, Walter Pater k mt huyn thoi: "Khi lng t thnh ch y tu ly t Jerusalem c trn ln vi t th ca Compo Santo Pisa, n mc ln mt cnh hoa mi, khng
Nguyn vn Nht: Sensei, tin sinh. ND.
PAUL J. BRAISTED
ging bt c loi hoa no con ngi tng trng thy loi d tho m ai nhn n lu s thy c nhng vng ho quang lp lnh mun sc mu k l tri di trn ng c Maremma". Cng c ngha, khi nh nghin cu Thin ngi Nht ny m mnh trong vn chng v kinh nghim tm linh ca Trung Hoa ri sau ca Meister Eckhart v th gii Ty phng, mt minh kin mi bng n, l nim hoan h cho nhiu ngi c ng v Ty. Cui ng cuc hnh hng ca ng y khi ng ang tm hiu nhng vng t hon ton mi l ca kinh nghim nhn vn l ng m rng lng n nhn nhng kinh nghim, nhng kin thc ca mi thi i. ng em kho tng c xa ca ng v Ty phng vo tro lu mi. ng l s hm h bt tn mun khm ph thc ti ni tm su thm nht, d l u, v thit tha truyn li kin thc cho ng loi mnh. Ai tng nghe ng ni m khng bit s mi m v y m hoc ca nhng minh kin ny? Rt t kinh nghim no ca con ngi thot khi s ghi nhn ca ng. T nhng ngy xa xa khi ng l phin dch vin cho nh thu th n Rabindranath Tagore trong ln ving thm Nht Bn u tin, n s hng ng nhit tnh ca c nhn ng i vi ngha ca cun Nhng Tiu ch (Markings) ca Dag Hammarskjold, ng l mt ting ni mt li gi t thc ti n thc ti t thc ti ni tm siu thot trong tm hn ng n thc ti trong tm hn ca tha nhn. Nh vy bng v vn cch thc, trong nhng bn tho ti din, ng mu tm cch nh danh ci v danh, v c nhiu ngi hiu c. ng lun hp th kin thc v kinh nghim v lun t li n di s hiu bit mi m. Nm thng
132
NGI THY V NGI BN
tri qua, quan im chn chn v thnh thc lun song hnh vi nim hoan h thanh thot s c nhng ngi tng bit ng kinh qua nh mt th tr tu y hp dn. Nhng bi vit ca ng s c nghin cu di lu bi cc trit gia v nhng nh ph bnh khng cng chung truyn thng vn ha. ng nhin, nhng bi vit ny v cc Thin s Trung Hoa hay Nht Bn, v Eckhart v v nhng nhn vt Ty phng khc, khng th mong i lun c cc hc gi tn thng. Nu, hay khi, nhng din t ca ng vt qua nhng gii hn ca l tnh v lgic nghim ngt, l v khng phi ng khng bit mnh ang lm nh vy, m ng hn l tnh hin nhin ca lng ng mong mun thc hin cuc Thin thoi thu o. R rng ng l mt a hoa "v ngn", mt loi hoa mi, khng ni, nhng y tnh hng bin. Nh vy vi nhng ai c may mn quen bit ng s coi ng nh va l Thy va l bn. i vi h, ng vn cn ni hay vn cn . Nhng t tng ca ng thng c din t bng Anh ng hn bng ngn ng qu hng ng, tuy vy cui cng ng ang dch cc kinh sch Thin tng Trung Hoa sang ting Nht v ting Anh. Trong nhiu tc phm bng Anh ng ca ng, ngi Ty phng s cn tm hiu tr tu v nhng th kin ca ng v s nng theo nhng nh sng y theo cch ring ca mnh, v ngi ta hy vng minh trit ny s c din t y hn bng Nht ng. Bng cch nhng ng hng ca ng s c th chia s tinh thn ng mt cch trn vn nh chng ti phng Ty tng
133
PAUL J. BRAISTED
bit n v trn trng. P.J.B.
134
EDWARD CONZE
TNH RING
phi bt ng di chuyn t Anh sang M m li mi vit bi cho s tng nim ny ca tp ch The Eastern Buddhist n vi ti qu tr c th vit iu g xng ng vi tm quan trng hin thc ca D.T. Suzuki, mt nh lnh o tn gio thin ti. Ti ch c th nu ln y mt nhn xt nh c tnh t truyn m thi. Vo nm 1937, tui 33, ci tng nn ca th gii m lc by gi ti ngh l ca mnh, st l. Nim tin chnh tr trong ti sp bi tc ng ca ch ngha Staline v nhng g ti nhn thy Ty Ban Nha, cuc hn nhn ca ti bt thnh, vic lm gn nh con s khng, ti thm ch phi bt u i tm t vn ni cc nh phn tm hc v dng nh chng cn g ng ti sng trn i ny. Ri c mt ngy tnh c nhn vo t knh ca mt hiu sch nm i din Vin Bo tng Anh quc, v ch v t m, ti mua th cun Essays in Zen Buddhism, vol. 3 (Thin lun quyn h). My tun lin sau ngy no ti cng quay v Hampstead Heath c ngu nghin tng trang sch ny, v nhanh chng tm mua cc tc phm cn li ca Suzuki, ht quyn ny n quyn khc.
EDWARD CONZE
iu l k l D.T. Suzuki lm sng li lng yu thch ban s v Pht gio ni ti. l lc ti c c quyn Gleanings in Buddha-Fields (Mt la trn rung Pht) ca Lafcadio Hearn, n bn Tauchnitz, khi ti mi 13 tui. Lng yu thch ny c hm nng li vo nm ti 21 tui, qua nhng tip xc vi cc hc gi Pht gio khi ti bc chn vo ging ng i hc Heidelberg. iu ng ghi nhn l ti thch nhng din ging ca Suzuki v s uyn thm siu hnh ca i tha Pht gio hn nhng kinh nghim thc t v Thin ca ng. C l v ngun gc v bi cnh Nht nh man ca ti, v hu ht nhng hc gi phi chu c nghin cu v Bt nh ba la mt t trc n nay u l ngi c. i vi ti, chnh tm vc v i ca con ngi m Suzuki lm cho i tha c chp nhn nh nhau trong c hai tnh cch tinh thn dn tc khc bit nhau nh c v Anglo-Saxon. V l, bi chnh c Pht khng l ngi c cng chng phi ngi Anh, c th v th m s din gii c v mt siu hnh cng nh thc tin rt c th u gn gi nh nhau vi gio l nguyn thy ca Ngi. Di tc ng ca thng ip Suzuki m ti lnh mnh vo mt khu rng t nhn ca mt ngi bn theo gio phi Quaker New Forest, v t dc ch thc tp Thin ci tui qu qui ny. Ri ti hi phc, tr li Oxford, xut bn mt s tc phm c gng chuyn t tri kin v i tha, c bit v Bt nh ba la mt, m D.T. Suzuki truyn cho ti trc ht. S chng nhn ca ng, mt ln qua li ni v mt ln bng th tn, rng ti trn thc t "thng hiu Pht gio", tip thm ngh lc v cho ti nim hnh phc v hn. i vi ti do Daizetz Teitaro Suzuki lun l mt
136
TNH RING
chn dung y thuyt phc tng vc ti ra khi d sng d cht, cho ti nng lc sng mt cuc i c ngha trong gn ba thp k qua. V nhng g ng lm c cho ti cng l iu ng lm cho nhiu ngi khc. E.C.
137
ERICH FROMM
NHNG K NIM VI BC S D. T. SUZUKI
un vit i li tng nh Bc s Suzuki, trong ti vng mt nghch l: lm sao hi tng v ng khi ti vn cn thy ng nh ang sng trc mt. Lm sao ta c th vit "hi tng" v mt ngi mi va bc ra khi phng trong chc lt, v s hin din ca ngi y vn cn sng ng quanh mnh? Ti vit nhng dng ch ny trong khu vn nh chng ti Cuernavaca (Mexico), ni Suzuki tng lu ng trong nhiu thng vi chng ti, cch y va ng mi nm. Cng ti ch ny ng ngi, do bc, c sch, chuyn tr, v d mi nm tri qua, nhn cch mnh m rng ngi ca ng vn lun thng ti. Nn vit v tm lng t ha mun thu ca ng, v tnh kin nh v chn tnh ca ng, v kh nng tp trung t tng ca ng, hay v s vng bng tnh kiu mn v ch k ni ng? Ai tng bit ng u bit r
ERICH FROMM
nhng iu ny; cn vi nhng ai cha bit ng th nhng t ng nh th khng c my ngha. C l ti nn ni n hng th thng trc ca ng i vi mi th xung quanh mnh. ng vui thch khi nhn mt tm thm Mexico, mt mu gm, hay mt mn bc. Khng ch nhn n, ng cn s chm n, cm nhn tng s vi, tng ng nt ca n. ng em s sng n cho mi vt bng chnh hng th ca mnh, bng tng quan sng ng ca mnh; mt ngi, mt con mo, mt ci cy, mt cnh hoa tt c u tr nn sinh ng nh s sinh ng ca chnh bn thn ng. Cu chuyn sau y lm chng cho iu ny: hai nm trc, khi cn Mexico, ng n thm ngi bn ng nghip ca ti, Bc s Francisco Garza, v tham quan khu vn nh tuyt p vi nhiu tn c th. Hai nm sau , khi tr li thm Bc s Garza ln na, ng nhn mt cy c th ri hi: "Hi y c mt nhnh cy m, n b chuyn g vy?" Qu tht, ngi ta c cht bt mt nhnh cy ny, nhng Suzuki vn cn nh nhnh cy v ng thng tic n. C nn thm mt in hnh v tnh chu o ca ng? T lu, ng c mun tng chng ti mt chic n Nht Bn. Nhng vic ng gi n gi t Nht sang Mexico tht qu nhiu kh, nht l lm sao nhp n vo Mexico m chng ti khng phi tr thu l iu ng hng quan tm. By nhiu kh khn tng nh ngn tr vn khng lm ng qun bao gi. n u nm nay ti nhn c mt l th ca ng, cho bit chic n c gi i bng ng thy, rng ng tm c cch tr thu nhp khu, v cn cn dn cch chn ch t ngn n sao cho p nht trong khu vn. By gi th ngn n n ni nh ng
140
NHNG K NIM
hng d tnh; ti ang ngm nhn n khi vit nhng dng ny; nhng ng th ra i trc khi ti kp hi bo rng qu tng n ni. C nn ni v nh hng m s hin din ca ng gi ra ni ti, ni nh ti, v ni bit bao bn b ng nghip? Tnh ng yu cuc sng, s thot khi nhng ham mun v k, nim vui tinh thn ca ng, sinh lc ca ng, tt c u c nh hng su m. Chng khin ta mnh m hn, sinh ng hn, tp trung hn. Tt nhin khng h v mt th knh phc m nhn cch ln mi lm vy. ng lun l chnh ng, khim nhng, khng bao gi l mt ngi "c thm quyn"; ng khng bao gi i hi ngi khc phi nghe theo quan im ca mnh; ng l mt ngi cha bao gi lm cho bt c ai lo s; khng c cht g l vng ho quang phi l v huyn b ca mt "v nhn" bao quanh ng; v ng cha tng c buc ai chp nhn nhng g mnh pht biu ch v mnh pht biu. ng "c thm quyn" ch n gin v ng ang hin hu, tuyt nhin khng v ng ha ng hay e da phn i. Nh ti v ti bit n Thin tng trc tin nh c sch ca ng, sau nh c tham d nhng bui thuyt trnh chuyn ca ng ti i hc Columbia New York; v sau na, nh nhng cuc m o vi ng Mexico y. i khi chng ti tng mnh hiu ch sau thy rng mnh cha hiu. Cn by gi chng ti tin mnh vt qua s hiu lm t hi nht, v chng ti hiu cng nhiu nh mt ngi c th hiu c vi tt c kinh nghim hu hn vn l s phn con ngi. Nhng iu chc chn l tt
141
ERICH FROMM
c nhng hiu bit v Thin m chng ti c c hm nay l nh vo khng ch nhng g Bc s Suzuki ni, vit, m cn s hin din ca ng. Nu ta c th din t "chng ng" l g, v nu ta c th pht biu t kinh nghim ca ring mnh, th con ngi Bc s Suzuki l nhng iu . Bn thn ng, ton th nhn cch ng, l "ngn tay ch mt trng". Ti k ng nghe nhiu mu chuyn v Chassid1 m ng rt thch v cng nhn l rt gn vi tinh thn Thin. Cu chuyn sau minh ha nhng g ti mun ni v vn : Chassid c hi ti sao anh ta hay n thm thy ca mnh; c phi c nghe nhng li dy minh trit? "Khng," anh tr li, "ti n ch xem ng buc dy giy nh th no". Trong thi gian Cuernavaca y, Bc s Suzuki tham d tun l hi tho v Thin v Phn Tm hc do Hi Phn Tm hc Mexico t chc. C khong nm mi nh Phn tm hc M v Mexico tham gia hi tho, ch yu v y l c hi c o nghe nhng tham lun ca Bc s Suzuki, nhng nhn xt ca ng trong cc bui tho lun, v c l trn ht l cng c mt vi ng trong mt tun l. V s hin din ca ng qu tht l mt hin tng ng ghi nhn. Nh mi ngi d on, cuc gp g bt u vi s lch hng thng l v qu nhn mnh n cc vn t tng v thut ng. Nhng hai ngy sau bt u c s thay i. Mi ngi u tp trung hn, trm lng hn.
Nhn vt huyn thoi ca Do Thi gio; sau danh t ny tr thnh tn gi mt nhnh ca Do Thi gio, bt ngun t Ba Lan vo th k 18.
142
NHNG K NIM
Cho n khi cuc hi tho sp kt thc r rng c thay i ni nhiu thnh gi. H tri qua mt kinh nghim d thng; h cm thy mt s kin quan trng n vi h; rng h t nhiu tnh thc v khng nn mt nhng g t c. Bc s Suzuki vui v n d tt c cc cuc tho lun v rt ng gi. ng khng bao gi nhng b v t tng c "hiu tt hn", nhng ng cng khng bao gi c chp hay tranh ci. ng ch l chnh ng, t tng ca ng bt ngun mt cch vng chc t nhn cch ng. Tho lun th trin min, gh ngi th cng. M ci ng cn l c mt mnh t l hng gi. C ln c Okamura v nh ti mun gp ng, h i tm ng khp ni u khng thy, cho ti khi h bt u lo lng th bt gp ng ang tnh ta di mt gc cy. Trng ng th thi nh ha nhp lm mt vi cy, v th tht kh tm ra "ng". Ti vn thng ngc nhin v mt phm cht c o ni Bc s Suzuki. Phi chng l s khng c tnh t yu mnh v lng ch k ni ng, s thn thin ca ng, hay tnh ng yu cuc i ny? N l tt c nhng iu , nhng ti vn thng ngh n mt kha cnh khc na: phm cht nh tr th ni ng. Cn ni thm mt cht v iu ny. Cuc mu sinh hng ngy lm tm hn ca hu ht chng ta chai sn. Nh tr th chng ta vn cn tm lng ci m v d un nn; chng ta vn tin vo n ci tht lng ca m, vo s trung thc ca nhng li ha, vo tnh yu v iu kin vn l quyn bm sinh ca mnh. Nhng "nim tin nguyn y" y chng my chc s tn phai sau thi nin thiu. Hu ht chng ta nh mt s du dng v nhy cm ca tm hn, tr thnh ngi ln v thng
143
ERICH FROMM
ng ngha vi tr nn chai sn. Mt s t trnh c s phn nghit ng ny; h vn gi tm mnh rng m v khng n thnh chai l. Nhng c th lm c vy, h khng nhn thy thc t trc mt. H tr thnh nh Don Quixote ch nhn thy s sang c v ci p ni tht ra khng p v sang; h u l nhng ngi nm m v khng bao gi tnh to nhn thy thc ti vi tt c xu xa v bn tin ca n. Cn gii php th ba, l gii php cc k him. Nhng ngi theo con ng ny vn gi tnh du dng ca tm hn tr th tuy vn nhn thy thc t mt cch minh bch v khng h c o tng. H ban u l tr th, ri trng thnh, ri quay v li l tr th m khng h nh mt tnh hin thc ca ngi trng thnh. iu ny khng d lm, chnh v vy n rt hn hu. Ti tin rng l tnh cch ca con ngi Bc s Suzuki. ng cng nh v mm nh sp; ng l ngi thc t v chn chn, ngi c kh nng nhn th gii ny vi s v t v nim tin ca tr nh. Bc s Suzuki l mt "gc r"; ch ti mun ni l ng i n tn cng ngun gc. V ngun gc, i vi ng, l con ngi. Tnh nhn bn ni ng sng t c nt c th ca nn tng vn ha v t nc ng. Sng vi ng, bn s qun mt quc tch ca ng, tui tc ca ng, v "c nhn" ng na. Bn ang ni chuyn vi mt con ngi, khng l g ht ngoi mt con ngi. Chnh iu ny lm ng trng tn nh mt ngi bn v ngi dn ng m s hin din hnh th tr thnh th yu so vi nh sng rng ngi ni ng. E.F.
144
AKIHISA KONDO
CY CU CA TRIU CHU
rong Bch nham lc, mt trong nhng trc tc quan trng ca vn hc Thin, c mu chuyn sau:
Mt v tng hi Triu Chu: "Cy cu ca Triu Chu lng danh khp chn, n khi nhn thy ch l mt cy cu g. Sao vy?" Triu Chu tr li: "ng ch nhn thy cu g, cha th nhn ra cu y thi." V tng hi: "Vy th no l cu ?" Triu Chu p: "L ni la nga i qua". Cy cu ca Triu Chu i din tinh thn nng ng phng s mit mi ca Thin Thin hnh ng c truyn tha tm n t bao th h ni tip nhau trong lch s Thin tng. Sut cuc i trng th chn mi lm nm ca ng, Bc s Suzuki sng mt i cy cu ng nh ngha Triu Chu mun ni. Thc t ai cng bit l ng dc sc n lc din gii ngha ca kinh nghim gic ng, satori, v tm quan trng ca tr tu bt nh (praj) trong Thin tng. Satori, ni cch khc, l thc tnh tr tu bt nh.
AKIHISA KONDO
Nh nhng n lc ca ng m ngy nay khng cn ai nghi ng tm quan trng ca kinh nghim thc tnh trong Thin. Cho nn hon ton d hiu khi c gn cho tm quan trng ny, t ng thng c coi l mc tiu ti thng ca Thin tp. Nhng nu ai ch n gin ly ng lm mc tiu v tha mn vi iu , y cha tht s hiu ht ni dung ngha l ca kinh nghim satori. Nh Bc s Suzuki ch ra mt cch chnh xc, gic ng l quan trng, nhng tm quan trng nm ch n khng n thun l khonh khc hon thnh c vng by lu ca ta m l khonh khc ti sinh s khi u cuc sng tm linh ni mt con ngi mi, sng khng phi v mnh m vi ht thy sinh linh hu tnh cng nh v tnh, chia s vi chng nhng au kh v phin mun, gip chng tu thnh gic ng, t gii phng mnh khi nhng h ly v kh au, nhng bt an v cm gic v ngha. Ni cch khc, vi s thc tnh tr tu bt nh, cuc sng mi vi th nhn v v th nhn ca h bt u p ng ni thc gic khn cng ca lng i Bi, biu hin trc tip ca tr tu bt nh. l cuc sng ca B-tt, m Triu Chu trong khi nim Thin chn cht v c th gi l cy cu . Trong ngha , sau khi tri qua kinh nghim chng ng, Bc s Suzuki i con ng ca B-tt sut cuc i ng vi tinh thn kin cng khng mt mi. Theo cch hiu ca ng v cy cu ca Triu Chu, khng nhng la, nga i qua m nhiu ngi c phng Ty ln phng ng, bt k nhng khc bit v quc tch, mu da, chng tc, giai cp, vn ha,
146
CY CU CA TRIU CHU
ngn ng, tr thc, tui tc, gii tnh, ngh nghip, giu ngho hay nhng gi tr th tc khc, u c th t mnh bc qua b v minh m i n b chn l. phng ng, khong thi gian ng bt u vit v Thin, th thc t Thin ch tu tp. Mi minh gii bc hc hay tm cch tip cn thun l u b coi l bng b hay t ra cng l v ch hoc chng ngi. ng nhin khi kinh nghim Thin cng c quan tm, chng no n cn l mt ci g phi c tri nghim, th vic hnh tr l quan trng. Nhng nu khng c s din gii bng tr nng, vic hnh Thin c nguy c ri vo tnh trng t mn thn b mt th Thin bnh vn l tr ngi tai hi hn nhiu cho vic thc tnh tht s tr tu bt nh. V ngay c tri thc - vijna trong thut ng Pht gio - l mt trong nhng chc nng ca bt nh, khng cn l tr lc nu n khng t ph khng nh uy th siu vit ca n v c vn dng trong chc nng thch ng bi mt ngi hon ton t ch vi s thc tnh tr tu bt nh. Tri li, tri thc s c s dng nh mt cng c c lc nht nhn thc bn cht ca kinh nghim chng ng v a n s hiu bit ng n v vic hnh tr Thin. ng l bn khng th lm cho con nga ht kht nc, nhng t ra bn c th dn n ti ch c nc. Mi n lc, do , vn dng cc phng tin v th on upya dn n ti ch c nc l rt c ngha v ta cho n c hi ung khi n kht. Trong ngha , s din gii Thin ca Bc s Suzuki qua hng lot trc tc ca ng soi sng v gip ch
147
AKIHISA KONDO
nhiu ngi ang cn s hng dn v ch bo. Vn phong Nht ng ca ng cc k gin d, r rng v d hiu. Khng s dng nhng thut ng Pht hc kh hiu, tc phm ca ng vn thm m tr tu uyn thm. ng vit vi lng nhit tnh phn nh tnh cch con ngi ng, lm cho mi ngi cm thy gn gi vi tinh thn Thin t bn cht c ni h nhng h lm tng n l mt ci g huyn b bt kh lnh hi ch c ni vi ngi xut chng. S tip cn bng tr nng ca ng cng thu ht v hng dn gii tr Nht Bn vn c nui dy bi ng li gio dc duy l Ty phng, kh lng cng hng vi khng gian truyn thng y uy lc ca Thin tng, d h trn trng gi tr ca n. Ni chung sch ca ng khng nhng khi gi cm hng ni gii tng l m cn gip cng chng hiu gi tr ca Thin nh mt ti sn truyn thng tip dng chnh cuc sng ca h. ng gp ca ng trong lnh vc ny c ngha v cng trong hin trng ca nn vn ha Nht ang b hin i ha di nh hng mnh m ca Ty phng, bi l khng c s thay i no c th thnh tu m mn trong bt c quc gia no m khng ha hp vi gi tr vn ha nn tng vn gn lin trong tm khm ngi dn. i vi Ty phng ni l li t duy bin bit l truyn thng ph bin, th phng php phn tch minh gii ca ng hu nh khng xa l; nhng n xa l i vi ng phng. Tuy th ng li gii thiu mt ch rt khng quen thuc vi tm thc Ty phng. Do khng l g khi ngi Ty phng thot u xem iu ng ni ch l mt sn phm b truyn no
148
CY CU CA TRIU CHU
ca ng phng huyn b. Mt trng hp ngu nhin y th v khi, vo nm 1900, Bc s Suzuki cho xut bn M tc phm u tin v Thin bng Anh ng ca ng, quyn i tha Khi tn lun ca Avaghowa (M Minh), th Freud cng ng thi xut bn tc phm u tay ca ng v Phn tm hc, cun Gii thch v Mng. C l iu ny khng l hay bt ng lm, v d h khng h quen bit nhau v khng nhn thc mnh cng c chung ci g, song h khi xng cng mt trch v: s ph phn bnh l hc ca nn vn ha Ty phng hin i, c bit l s thng lt ca l tr m c hai u a ra nhng phng php sa cha theo cch ring ca mnh. Freud ch trng ngha ca v thc, sc mnh ca cm xc, l i lc ca thc v sc mnh ca l tr, v mu thun ca chng chnh l ngun gc nhng ri lon tm thn. Bc s Suzuki c bit lm sng t bn tnh nh nguyn v phn bit ca l tr l ngun gc nhng phin no con ngi. V s vch trn vn mt cch to bo v khng thng xt ca Freud, tm thc Ty phng dn m mt trc s tha ha ca con ngi tch khi conngi-ton-din ca n c phi by qua hnh thc v s bnh n v nhng ri lon tm thn. Nhng ngi i trc Freud nh Nietzche, Marx, v Kierkegaard tin on hin tng ny cho d n tng c che y kho lo bng vinh quang ca nhng thnh tu duy vt cht c gi l tin b. Freud tin n gii php cho vn bng phng php phn tm hc. N c hng dn bi nguyn tc
149
AKIHISA KONDO
chuyn v thc thnh thc, ci phi l vo a ht l tr, hay ni theo cch ca ng, " u c bn ng (id), c ci ti (t ng, ego)". Theo ngha ny ng vn cn trong phm tr vn ha duy l truyn thng ca Ty phng. Tuy nhin, vi tt c thnh qu lao ng v i ca ng trong ngnh phn tm hc, ng t n kt lun bi quan v tng lai ca vn minh nhn loi v, qua s quan st c tnh ph phn, ng nhn thy khuynh hng t hy m ng cho l c sn ni bn tnh con ngi. ng cng kt lun, bng li t duy duy l, rng tn gio l mt o gic v l mt th ch ngha u tr. ng gp ca Bc s Suzuki trong lnh vc ny, hin nhin, l phng php Thin. ng nhn mnh tm quan trng ca vic thc tnh v cng dng ch " thc" nh Freud dng. Tuy nhin vi ng " thc" c ngha khc vi quan nim ca Freud l chuyn v thc dc tnh thnh thc. Dng ng ca Suzuki l lm sao thc v ci V thc V tr, thnh tu bng s thc tnh tr tu bt nh. V Pht gio ch yu pht sinh t s qun st thc t v t nhn thc v cnh trng ca nhn loi l au kh thn, nn c th ng quan im vi Freud ch ni rng cnh trng hin hu ca con ngi l bi quan trong hin ti cng nh tng lai chng no n cn b thc y bi khuynh hng t hy vn cm su gc r trong v minh ca n. Pht gio hiu rng, cnh trng hin sinh au kh ca con ngi v hai loi v minh lin kt nhau bt kh phn. Th nht l v minh khng bit mnh ang b tha
150
CY CU CA TRIU CHU
ha tch ri Pht tnh v th hai l v minh khng bit rng Pht tnh hin hu trong ht thy chng sinh l s tht. Tm tt, con ngi m mui v minh khng bit Pht tnh vn c sn ni mnh. V chnh v s khng bit ny m con ngi m qung u hng nhng thi thc bn nng vn b iu ng bi cc nguyn l, theo cch ni ca Freud, khoi lc v ci cht. Cng b thc y bi nhng ng lc ny v eo ui tha mn chng, d c s cng li ca l tr qua nhng c ch, con ngi cng b tha ha tch ri chn tnh ca mnh. Phng cch t gii phng mnh khi s t vong thn tha ha, theo Thin khng phi l c ch hay thng hoa bng l tr, m phi t ph v minh v nhn chn Pht tnh bng kinh nghim tnh thc ca tr tu bt nh. Nh th, ngay c khi Thin, mt trng phi ca Pht gio, chia s cng quan im vi Freud v cnh trng hin sinh ca nhn loi, n khi s pht trin hc thuyt ring v s gii phng khi im ni m Freud kt thc bng ch ngha bi quan. Thin gip con ngi khm ph bn lai din mc ca mnh, theo din t ca n, gip ti sinh lm mt con ngi ton din v cho php n t n mt cuc sng tm linh mi vt khi nhng nguyn l khoi lc v cht, ng thi siu vit tnh phn i ca l tr. Tri nghim iu ny v sng trong n, gip ngi khc gic ng, l i sng tn gio ca Thin tng. Vi Bc s Suzuki, tn gio m ng tin tng v thc hnh khng phi l mt o gic hay ch ngha u tr. Tn gio i vi ng l con ng thun thc v l ch ngha hin thc vi ngha ngi ta c th sng cuc i ca mnh trn vn vi n nh mt tn ti ton din mi m v gip ngi khc phc hi ci ton din ca h.
151
AKIHISA KONDO
Trong lc Ty phng bt u c t v bng khi nim mu hng v tin b trn nn tng tin tng vo s u vit ca l tr, ng lc y mt thng ip c gi n t phng ng. Thin tuyn b khi thc c hin trng t vong thn ca mnh do s u thng ca l tr, con ngi c th t gii thot mnh khi v minh t ng Pht tnh trong mnh. Hiu nh vy khng c g phi s b phi trn trc s rng khng v v ngha ca hin hu con ngi, v n c xem nh bc ngoc m ra con ng thc tnh ti hu cho tr tu bt nh c chun b trong Thin. l thng ip ca Bc s Suzuki gi ti khp th gii mt thng ip v s phc sinh ca chnh con ngi. C l hn ai ht, nhng ngi bn tm iu tr nhng con bnh ri lon tinh thn s tr nn nhy bn trc cn bnh ca vn minh Ty phng nh l kt qu trc tip t nhng gio nghim trong cc vn phng ca h. Trong khi nhng nh tr liu phi Freud t nhiu cn tiu cc v hoi nghi hay th trc Thin v nh hng v dc tnh ca h, th nhng nh tm tr hay tm l tr liu vi u c cha b g b bi l thuyt v ci m trc thc ti tm linh li t ra quan tm n nhng iu Suzuki ni. Trong s Jung l ngi u tin nhn thy v nh gi cao ngha ca kinh nghim Thin. Trong li ta vit cho cun Introduction to Zen Buddhism ca Suzuki, ng ni: "Xu hng ni ti duy nht trong nn vn minh ca chng ta vn c hay t phi c hiu bit nht nh v nhng n lc ny l liu php tm l". ng so snh kinh nghim Thin vi nhng kinh nghim thn b ca Meister Eckhart v John Ruysbroeck, v din
152
CY CU CA TRIU CHU
gii chng nh mt tin trnh c th ha, thut ng ca ng dng thay cho tr thnh ci ton th. Tuy th ng vn d phng hu l khi ni "Gi tr ca Thin tng hiu r qu trnh tin ha tn gio d to ln nh vy, cng dng ca n i vi Ty phng vn cn phi bn". Cho d cng dng ca n i vi Ty phng c vn hay khng n vn l cu hi phi gii p trong tng lai. Nhng nu Suzuki khng cm nhn c gi tr ca cng dng i vi Ty phng v mt tr thnh ci ton th, th u l ngha ca s nghip i ng dnh cho s truyn b Thin sang phng Ty? C nhn ti vn mun nhn mnh mt pht biu khc ca Jung: "Ti tin chc kinh nghim chng ng c xy ra phng Ty". Bi l ti tin l, chng no ci V thc V tr cn lin quan ti vic chng ng, th n cn ph qut v khng bin gii vt ngoi nhng d bit v vn ha. Ngay c khi b c nh bi vn ha, con ngi bn cht vn c tim nng thc hin mt bc nhy v t gii phng mnh khi s rng buc vo nhng nh kin vn ha - sn phm ca tnh phn bit, bng cch nhn thc c ci V thc V tr vn ph qut. Theo sau Jung l Karen Horney; sau nhng tip xc c nhn v m o vi Bc s Suzuki, b quan tm su sc n Thin tng. S tip cn tng th ca b vi chnh con ngi v quan nim cn bn ca b v chn bn ng vi s nhn mnh tm quan trng ca trc gic trong liu php, tt c thc y b nghin cu v hp th mt cch nng nhit nhng thnh tu ca Thin. Trong chuyn i Nht ca b cng vi Suzuki, k nim vn cn sinh ng trong tm tr ti, b gp v trao i kin vi rt nhiu Thin s. Cho d b c coi l mt trong nhng ngi lnh
153
AKIHISA KONDO
o nhm cc nh vn ha, nhn cch ca b cn v i hn hc thuyt ca b nhiu. V t cm thy thch hp v c nhiu tng c vi Thin, b mong mi khai trin tng ca mnh bng s khuyn khch t tng c tri nghim Nht Bn. Tht khng may, ci cht t ngt ca b khin nhng iu b t c trong chuyn i ny tr thnh dang d. Sau khi b mt, Suzuki t chc cc bui thuyt trnh v hi tho vi nhm ca b do Harold Kelman lnh o. Nm 1957, Erich Fromm mi Suzuki n d mt hi ngh Mexico. Cuc gp g ny ca h hnh thnh tc phm Zen Buddhism and Psychoanalysis (Thin v Phn tm hc). y l mt s kin y ngha v, mc d bt ngun t nhng nn vn ha khc nhau v vo nhng thi i khc bit, Thin v Phn tm hc vn cng chung mt nhim v khi phc con ngi nh mt hu th ton din trong thi i phn ha nhn cch v u t khc khoi ny, v h trc tip tip xc v s hp tc nhm khng nh mc tiu chung ca h. C th, nhng hot ng khng ngng ca ng gii thch v truyn b Thin ng cng nh Ty phng bt u kt tri vo cui i ng. S kin ni bt nht chnh l trong sut nhng nm di tin phong hot ng, trn thc t ng hot ng n c. Ngha l ng ch c mt mnh v t lo ly, d ng cng c s tr gip c lc v chm sc c nhn ca c Mihoko Okamura cho n khi nhm mt. Con ng do ng m ra c tip bc v vun xi bi nhng ngi nh R.H. Blyth, Alan Watts, R. De Martino, P. Kapleau.
154
CY CU CA TRIU CHU
Mt bui chiu, khi ang cng vi ng Ipswich, gn Boston, trong lc m o ti ngu hng hi ng: "Cu ni ca Bch Trng ngi mt mnh trn nh i Hng ngha l g?" Nh tr li, bt cht ng ng dy vi s nhanh nhn l k, ri ngi xung kit gi trn gh. Ti khng bao gi qun c hnh nh ton th con ngi ng vo lc bng trng nh ln hn v rng ngi nh sng ca mt sc mnh siu phm. Chnh y ti chng kin tnh cht mnh m v cao qu ca s n c ni ng. Nm 1952, trong cc din thuyt ca mnh ng vn ch yu nhn mnh tm quan trng ca Tr (, Praj). Nhng theo thin kin, trn thc t ng li dy chng ta Bi (, Karu) qua li sng thng nht ca ng. Mt bui ti ti ang k ng nghe kinh nghim ca ti v mt bnh nhn sp sau nhng c gng cng cc chu ng s au n, ti bng lng ngi khi thy ng khc. Mt lt sau, Suzuki ni: "Ti cm thy mang n ng bit bao v nhng vic ng lm". Ti cm nhn c mi lin h thit thn ca ng vi ni kh au ca con ngi. T thm tm ng cm thy mang n bt c s gip no gii thot con ngi khi kh au ca h. Do , ng by t lng tri n thay cho bnh nhn ca ti l ngi i vi ng khng h xa l m l mt ngi thn thuc theo ngha ngi y cng ang tn ti v ang bn khon kh cu gic ng v Pht tnh ca chnh mnh. Lc ti v cng xc ng trc c vng chn thnh ca ng biu hin ca lng i Bi mun gii thot mi ngi khi kh au v s v minh ca h. Li ng ni thm su vo lng ti v m vang ca n cn rung ng mi bn
155
AKIHISA KONDO
tai, nhc nh ti ngha tht s ca cu lng y nh t mu ca ngh nghip mnh. V cui i, ng ngy cng trnh by r nt ngha ca i Bi trong cc thuyt ging v lun vn ca mnh. Nht l sau khi dch ra Anh ng tc phm Kygy-shin-sh (Gio hnh tn chng) ca Shinran (Thn Loan), mt trong nhng trc tc quan yu nht ca Pht gio Tnh , ng nhn mnh ngha ca i hnh, biu hin sinh ng ca i Bi vn l s vn hnh ca Tr tu bt nh gip con ngi hi sinh nh mt hu th ton din. Di ngn ca ng trn ging bnh l "Khng sao, khng sao u", "Cm n", "Xin cm n". Trong giy pht cui i, ng khng mun ngi ta lo lng v s au n cng cc m ng phi chu ng bi cn bnh, v ng khng ngt tri n mi s din ra, ngay c ci cht. Trong ngha , bn thn ng chnh l thn gio cho nhng g ng thuyt dy chng ta trong sut cuc i: lng i bi v i nguyn. ng khp li i mnh trn th gii ny. Nhng, hy nhn! Vi nhng ai c th nhn ra, th cy cu ca Triu Chu vn thng hin hu. A.K.
156
SOHAKU KOBORI
T DUY BNG SNG
I Mt trong cc thnh tu ch yu ca Bc s Suzuki l ng truyn t thnh cng ci bt kh truyn. Hin thc Thin t bn cht khng chp nhn b bin thnh nhng tng Rosetta;1 n lun ph bc vic b din dch thnh bt c loi ngn t khi nim no. iu ny lm ti cht nh n cu chuyn v ba v thn ca Trang T: Mt v l Hn n2 cai qun trung tm v tr. Mt v l Thc, thn ca bin Nam v v th ba l Ht, thn ca bin Bc. C ba l bn thn v mt hm h gp nhau ch Hn n. V ny tip i hai ngi bn nng hu n mc hai v thn Nam hi v Bc hi bn nhau cch n p Hn n.
Rosetta, ph cng ca Ai-Cp, thuc thnh ph Alexandria. Ti y nm 1799 ngi ta pht hin bia trn c khc ch Hy Lp v cc mu t tng hnh ca c Ai-Cp. Nh vy, n nm 1822 Champollion c c ch tng hnh ca Ai-Cp c i. ND. 2 Nguyn Anh, Chaos (Hn n). Khng nn hiu ngha ca danh t ny l ri lon (confusion) sau khi trt t hay h thng b sp . ngha ban s ca n l tnh trng hn mang khng nh hnh v khng c vt cht nguyn thy trc khi c s sng to nhng hnh thc trt t (Webster). Tht ra, Chaos l v thn ca Hy Lp ti c.
1
SOHAKU KOBORI
H i n kt lun: Trong lc ai cng c by ci l nh m thy, nghe, n, v th, vy m Hn n chng c ci no; hai ta phi khot cho ng y my ci. Vy l, mi ngy h c khot cho Hn n mt ci l, sau mt tun khi h khot xong by ci l, Hn n ln ra cht." (Chng 7). Chnh Bc s Suzuki l ngi c gng gii thiu Hn n, thc ti ca Thin, vo l li t duy Ty phng. Khng git cht Hn n, ng khin n hi thng Ty phng lm cho h lu tnh hin thc ca mt quan im m du thi gian ca ng phng. phng Ty, vic hiu mt quan nim mi m nh vy xem ra rt c ngha, c bit gia lng tro lu t tng hin i. Erich Fromm, nh phn tm hc, ni: "Lo gio v Pht gio c tnh hp l v thc tin hn hn cc tn gio ca Ty phng. H c th nhn con ngi mt cch hin thc v khch quan, ch c nhng ngi thc tnh mi dn dt n, v n c th dn dt c bi mi ngi u c sn trong mnh kh nng tnh thc v gic ng. chnh l l do ti sao t tng tn gio ng phng, Lo gio v Pht gio v s hn hp ca c hai trong Thin tng mang tm quan trng n vy i vi Ty phng ngy nay."3 Trong th gii hin ti, con ngi, b tch bit vi thin nhin, li xa ri ngay c chnh n, ch cn nng da vo nhng tin b khoa hc v k thut ci thin chun mc ca cuc sng v xy dng mt thin ng c gii hn trn trn th. Nhng con
Zen Buddhism and Psychoanalysis (New York 1960), tr.80.
158
T DUY BNG SNG
ngi, trn thc t, hong ht nhn ra trong hai, ba trm nm tin b vt bc v tri thc khoa hc m tri thc sng chung vi ng loi t ra tin trin rt t, nu khng ni l chng c g. Do con ngi ngy nay phi chu ng cm gic bit lp bi mu thun gia tri thc c th trong khoa hc vi s ngu dt by on trong chin tranh. Chnh v hin trng ny m giao tip gia ng v Ty nhm tm kim nhng thi mi tr nn thit yu nhng thi theo con ngi c th hi nhp vi chnh n v cng lc c th ha mnh vi ng loi bt k nhng khc bit a v. II " nhim v ca chng ta l gip thit lp nhp cu vn ha gia ng v Ty, cho Tnh Yu c kh nng tu thnh mc tiuti hu ca n." l pht biu ca Bc s Suzuki trong bi x lun ca tp ch Vn ha ng phng. " u thiu tm nhn tm linh khng c vn ha, v vn ha phn nh nhng thnh tu tm linh ca con ngi. Tm linh ni thng vi tm linh; l Gic ng. Khi tm linh bng sng, V minh khng cn pht tc, con ngi c th cm thng nhau. Mt tm linh thc tnh th lun sng to v vn ha s bt ngun t bng mi hnh thc a dng ca n. Mt s cm thng vn ha do c ngha l xin dng phm cht tinh thn ca con
159
SOHAKU KOBORI
ngi."4 Nh ng vn nhn mnh, ng v Ty cn thng hiu nhau; c vy tinh thn con ngi phi c khai ng tn cn . y l mt trong nhng kha cnh quan trng nht trong t tng ca Bc s Suzuki. V, hiu c ngha ca tm linh thc tnh ti mun ni thm vi quan im ca mnh. T tng ca ng khng c phn loi tng t nhng thc h vn l nhng khi nim t tng c th c gii hn bi nhng quc gia hay dn tc. ng hn n th hin nhng ngha chung cho nhn loi m khng c bt k nh kin cc oan no, n gip h sng ha ng vi nhau. T tng ca Bc s Suzuki khng ch n gin l kt qu l lun ca mt dng thc no ca t duy khoa hc hay siu hnh, m n hnh thnh trc tip t kinh nghim ca ng, c ri sng vo thc ti rt ro ca con ngi cng nh ca th gii t nhin. Ni cch khc, ng khng t n thc ti t bn ngoi m chnh ng ha thnh mt vi thc t "V thc V tr" (thut ng ca ng) vn nm ngun cn mi hin hu v lin kt chng li thnh mt nht th. ng thng khng nh: "Ti khng phi l mt hc gi", chng nh gi rng mt hc gi thng thng, tm gi vy, sng m truy tm mt thc ti no thng qua t duy lun l hay khch quan, t t mnh tch ri ci mnh ang theo ui. Khi mt ngi nghin cu hay theo ui m mc tiu c nghin cu nm ngoi y th kt qu nghin cu khng phi l mt kt qu tch hp. Nh hin ti, con ngi,
4
The Cultural East, I (July 1946), tr. 1-2.
160
T DUY BNG SNG
khng c s phn chiu su xa, ch da vo nhng phng tin khoa hc ci thin cuc sng, khng thc c thc t hin nhin rng khi quan st thin nhin h hon ton b st bn thn. Einstein, theo ti hiu, khng nh "khng gian bn chiu", c ngha l thm mt chiu chiu thi gian vo ba chiu vt l c bit trc . Nhng theo ti, khng gian bn chiu ny vn cn thiu mt chiu, l ngi ang quan st n tc chnh Einstein, bi qua ng m bn chiu kia c tch hp. Liu ng c thc c bn thn mnh ng nhin l ci chiu th nm ny khng? Chng no khoa hc t nhin cha thc c ci chiu tim n ny vn lin kt con ngi vi thin nhin, th ngoi gii, d pht trin bao nhiu, cng khng iu kin a con ngi hng v thc th hon ho ca n, hng v th gii cm thng gia nhng tm hn thc tnh. III Nh ni, c tnh ni bt trong t tng ca Bc s Suzuki l dng chy t pht ca tri thc ng bt ngun su xa t kinh nghim Thin ca ng. Tri thc , mt khi t n cc im trong ng, bng v thnh V thc V tr (Chaos) vn c trc mi s r nhnh hay phn cc cn thit cho qu trnh t duy. V thc V tr nh th mi thc l nn tng hin thc chung cho s tri rng v cng ca t nhin khng gian, thi gian, cc tinh cu v v tr, v tnh hay hu tnh bao gm sc vt, cy c cho n con ngi. Ci V thc V tr ny vt ngoi nhng gii hn ca lnh vc tr nng con ngi s c c t trc n nay,
161
SOHAKU KOBORI
nn i khi cn c gi l "huyn b" hay "siu nhin". Nhng nhng thut ng nh vy l nhng khi nim hn ch xut pht t tri kin cha tch hp, cha thc c yu tnh ca t nhin v con ngi. Tuy vy, may thay thc ca con ngi li bt ngun su xa t V thc V tr. Vo khonh khc thc con ngi, vn dn d chm lng trong bin V thc V tr, bt cht tri ln trn b mt ca v thc , mt ln na n ca su vo tng thc thng thng. l lc Thin gi l thc ca con ngi bng tnh trc chn tnh ca mnh: ng hay satori. Chng ta phi ht sc thn trng trc tin trnh ca kinh nghim tnh thc; phi nghe c t tm khm mnh rng n khng h l s lin tc sung ca trng thi hu thc ca tm tr, cng khng phi s chm lm n thun vo vc thm v thc. N l s thc tnh li ca thc sau khi mt ln tri qua V thc V tr. S hi phc ny, tuy th, khng bao gi ln ln vi tri gic hay tri nhn m, theo thut ng quen thuc ca Bc s Suzuki, l s " thc v thc" hay "v thc thc". Tr phi chng ta thu hiu tin trnh ny, bng khng chng ta chng th hiu r hng t tinh thn bng sng m Bc s Suzuki xc quyt nh l nn tng chung con ngi c th cm thng nhau. IV
162
T DUY BNG SNG
Ti xin trch dn mt i thoi trong Bch nham lc5 nh mt v d in hnh m t tin trnh ca tinh thn thc tnh. Mt hm, nh Thng ta (mn ca Lm T) hi Lm T: "Yu ch ca Pht php l g?" Lm T bc xung b on, tm ly ng, tt6 mt ci ri y ra, lm nh ng cht trn. Thy vy, nh s ng k bn bo: "Thng ta, sao khng bi t i?" nh, nhn khi sp ci ly, hot nhin i ng. (Tc th 32)7 Cho php ti ghi ch y vi li bnh gii ca Vin Ng Khc Cn8 km theo mi cu trong cng n nh Thng ta. Di on vn "Lm T bc xung b
5
Xem D.T. Suzuki, The Hekigan Roku (Bch Nham Lc), The Eastern Buddhist, I, s 1 (thng 9.1965), tr. 5. 6 Theo tp qun Ty phng ci tt c th l s lng nhc hay c ngha trng pht, nhng theo quan im Thin n hm khc hn. N c gip mn nhn trc gii thc ti, dt b mi tri kin na vi bng ci tt ng lc. C nh l ng c thc y n thc ti. i khi n cn bao hm ngha ph nh ca tn gio, khng phi bng tng m bng hnh ng rt ro. Trong s ch gio Thin tng, mt c nh bng gy hay mt ci tt c mc ch khng khc nhau my. 7 Lm T Ngha Huyn (tch 867) l mt trong nhng thin s li lc triu i nh ng. ng thng dng phng php trc ch. Thng ta nh l mt trong cc mn ni php ca ng thnh cng vi phng php ch gio trc tip v th bo ca thy. Cu chuyn ny cho ta thy nh s c thc chng sau nhng n lc gh gm nh th no. Mt s chng ng nh vy s khng th xy ra nu ta khng tri qua qu trnh cn cu di lu v cn trong Thin nh. 8 Xem The Eastern Buddhist, I, S 1, thng 9 nm 1965, tr. 5-6.
163
SOHAKU KOBORI
on, tm ly ng, tt mt ci ri y ra", Vin Ng ch gii: Hm nay (Lm T) tm ly (mn ). l tm lng tha thit ca lo s gi. 9 Ngay c nhng Thin tng li lc trn i cng chng th thot khi n (ci tm bt). Li bnh mun ni rng li c x ca Lm T i vi mn - vo thi khc thc tn gio ca y chn mui - qu tht ng lc v y t tm. Vi cu "nh ng cht trn", Vin Ng bnh: Y ri xung ci hang tm ti ch ton qu x, hon ton mt thc.10 C ngha l thc ca nh ha ln vo V thc V tr, nhng cha ng, vn cn trong vng tm ti. Vi cu nhn khi sp ci ly, ng thot tnh ng, Vin Ng bo: N nh nh sng trn vo bng ti. Bch n thm: "Thot ci ngi cht sng li". y chng ta c th thy ci tm ti ca V thc V tr trong thong chc bin thnh nh sng tc gic ng ti thng. Theo Bc s Suzuki, tm hu thc ca nh, vn cn trn cp tnh t mu thun phn hai, n ch tn cng; m Lm T th qu snh si tin trnh tm thc ny (c th ng mi l mt Thin s li lc) nn gip mn bng mt ci tt. y qu nhin l t tm uyn o ca Thin. Nhng nh vn ng ngy ra , m chm trong i dng v thc, khng bit mnh l ai hay ang lm g, mt ht thc trc kia vn tng chp chn trong sut cuc
9
Nguyn Hn ng: lo b tm thit, tm lng tha thit ca b lo. ND. 10 Nguyn Hn ng: tht khc t khng, mt i ci l mi. ND.
164
T DUY BNG SNG
i truy tm chn l ca mnh. Chnh giy pht , mt t cao cp ca Lm T, chng kin s vic, gip bn ng mn ca mnh ph v h thm v thc. S gic: "Ny ng! Sao khng bi t i?" V li ny y y n ch thc tnh tr tu cn c. nh bi t v ka! ng bng sng li trong mt th gii mi tht tuyt vi! Hy xem Tuyt u miu t khonh khc vi diu ny trong bi k tn thn sau: ...
C Linh i th v a t Phn ph Hoa Sn thin vn trng.
C Linh ct tay chng nhc cng Ph v Hoa sn mun vn lp.11 Thn C Linh y l hnh nh ca Lm T. Ci tt ca ng p tan trng trng v thc ni nh Thng ta, v cng nh dng Hong H tun chy qua dy Hoa Sn, tr tu cn c c khi ngun trong khonh khc V thc V tr b p tan. V T trng hp trch dn trn chng ta c th phn no thy c tin trnh kinh ngim chng ng. Trong trit
C Linh, theo truyn thuyt, l H B sng Hong H, p tay mt nht ch i dy Hoa Sn chn li Hong H chy ra bin. Ci tt ca Lm T, ph tan trng ip nghi tm ca nh Thng ta, cng mnh nh c p ca C Linh.
11
165
SOHAKU KOBORI
hc Pht gio, n c ni n nh l "s thc tnh ca Tr (praj)". C ngha l mt tm linh c nhn n l, qua tri nghim v mt con-ngi-ton-thtnh, m siu vit th gii phn bit v hu hn, c nng ln tng v hn, v phn bit. y thy mnh thot khi lp v bc ca t ng c tn, hu hn, lun chi b ci ti ca ngi khc. By gi y ang ng trn nn tng hin hu c chia s ng u cho ht thy mi ngi v mi vt, ha mnh vo sui ngun ca dng i bt tn. V ri, trn c s c th m ngi ta nhn thy bn tnh i ng v v hn ca con ngi. Vi quan im ny mi ngi u c th thng hiu v tn trng ln nhau. Cng trong phm vi t tng ca Bc s Suzuki, nu c th gi quan nim ca ng v s thc tnh i Tr (maha-praj) l mt nh cao, th nh cao k tip l tng v i Bi (mah-karu) m i khi ng so snh vi Tnh Yu. ng gii thiu khi nim ny vi mi trng vn ha Ty phng nh mt yu t c bn tng hp mi khc bit trong cch sng v suy ngh. y ti s th lm sng t mi tng quan gia i Tr v i Bi. Thut ng bt-nh (praj) thng c dng chung vi t ba-la-mt (pramit), mt thut ng m ta c th hiu t nht theo hai ngha. Th nht l "n b bn kia" (bng tr tu siu vit); ngha kia l "t n tr tu siu vit". Trong kinh Lng-gi (Lankvatra) c on vn huyt mch sau: "Tr tu vt ngoi quan nim v hin hu hay khng-hin hu, m mt tm i Bi t
166
T DUY BNG SNG
thc tnh trong chnh n."12 y khng nhng l cu quan yu nht trong trit hc Lankvatra m trong ton b gio hun ca Pht gio i tha. Nh ti ni, praj pramit theo mt ngha l s hon thin ca tr tu siu vit thc tnh con ngi nhn thy nn tng cn ca mi tn ti. Nhng i Tr khng bao gi t n tu thnh n c; s thc tnh nhn thy nn tng cn ca ht thy tn ti phi l kinh nghim chung ca mi con ngi. Bao lu n cn trong trnh kinh nghim c nhn hay gii hn trong mt nhm ring bit no th n ch l tr tu b hn cuc, tng i v do ch l tr tu hu hn d n c th t n cuc sng c liu v thnh thin. N s chng bao gi l tr tu ti thng c c nhn loi cng chia s. V mi ngi u sng trong mt cng ng tng lin, s thnh tu tr tu ti thng ca c nhn n thun s khng bao gi c ngha; n chng dnh dng g ti hnh phc ca nhn loi nh mt tng th. Theo Bc s Suzuki, y quan nim v B-tt l ng nhin: mt v B-tt khng bao gi mun thnh Pht v hon thnh vin mn i tr tr phi ht thy chng sinh trn ci th t qu kh, hin ti cho n v lai u gic ng. "Nu ngi t n cnh gii t chng m ngi cm thy n trn y bnh yn, phc lc v hng mnh, c nguyn t nhin ca
Bi k m u ca Mahamati trong bn dch kinh Lng-gi thi nh Tng. Xem D.T. Suzuki, Nghin cu kinh Lng-gi (London, 1931), tr. 215. (Ph ch ND: Hn dch ca bi k m u kh ni ting ny nh sau: Th gian ly sinh dit, do nh khng hoa; tr bt c hu v nhi hng i Bi tm (Lng-gi, bn dch 4 quyn ca Cu-na-bt--la).
12
167
SOHAKU KOBORI
ngi l chia s iu vi ng loi. V l thuyt, sau khi c li mnh, bc k tip l lm li cho ngi. V thc t, ngi khng th c t li nu khng c li tha."13 i tr rt nhy cm vi s bt ton ca chnh n; n khng phi l mt tr nng tnh ti; n ch c th tc ng mt cch tch cc ln nhng ai cn m m. Chng no cn c nhng tm tr m m th tri tim ca mt tm hn bng sng cn nhc nhi. i tr lun b dn vt, au kh v s bt ton ca n. S nhy cm bm sinh ny ca i tr chnh l tm i bi. Trong tn cng cn ca V thc V tr th Tr v Bi khng phn hai, bi khi tr tu th thng c thc tnh trong con ngi th t bi cng ng thi pht khi chnh l s vin mn ca i tr cng nh bn cht ca nh sng l trn vo bng ti. Ti tin l ct li ca h t tng ca Bc s Suzuki bao gm hai nh cao ny, tr tu v tnh yu hay bt nh v i bi v c hai u pht sinh trc tip t thc chng ca ng. Khi mt tm hn bng sng m suy ngh, th n to ra mt t duy bng sng. Khi nh sng i gic chiu ri bn trong con ngi, n thnh i tr ct t mi tng hu hn, au kh v t ng c tn. Khi n chiu ri ra ngoi, n l i bi lng thng yu hng v li ch ca ht thy chng sinh, khi sng cho tm hn ca chng. VI
13
Nghin cu kinh Lng-gi (London, 1931), tr. 214.
168
T DUY BNG SNG
Trong lch s t tng Ty phng, con ngi c thi ng ngang hng vi Thng v khng h hoi nghi ngha hay gi tr ca s sng. Tuy nhin, t khi mi nguyn l thng tr con ngi mt i uy quyn ca n, con ngi i n ch cho rng: "Thng cht". T h bt u m nhn vai tr ca ng Sng th, i tm trong c gii nhng ci tng xng vi quyn nng sng to ca ng Sng th. Con ngi ngy nay tin l khoa hc v k thut s em n cho n mt thin ng tng i trn trn th. Tuy vy n vn khng hiu ti sao n v ng loi lun cm thy cuc i v cng trng tri v v ngha. Con ngi bi ri nhn quanh v cm nhn ni c n b tha ha tch ri khi tm im hin hu ca mnh. N cng bt u i din vi ni s hi rng, bng chnh nhng phng tin khoa hc, c th b qut sch khi th gii ny trong mt cn hy dit hch nhn. Chnh v nhng khuynh hng t tng hin i nh vy v cng chnh v nhng suy ngh su xa v cn hn nhiu v vn hin hu ca con ngi, m Bc s Suzuki c gng gii thiu mt tm nhn mi vo th gii ngy nay. Ci m ng mun ng gp, theo ti, l tng v con ngi ton din trong tr tu v t bi bt r vng chc. Trong khi tr tu s c kh nng kim sot tri thc khoa hc v do bo v con ngi khi t hy dit, tnh yu s thit lp c s thng hiu nhau gia con ngi mi tng lp v cng l c s ha iu gia con ngi v thin nhin. VII
169
SOHAKU KOBORI
Ln cui cng ti nhn thy Bc s Suzuki, thi th ng c t trong mt cn phng di tng hm bnh vin St. Luke Tokyo. ng nm trong quan ti t trc n th. Tri cn tinh m v ch c mnh ti trong phng. Ti bc n trc ng, thp ln mt ngn nn. Ti qu xung ly ng, v hng trm vi khi nhang ha quyn chng ti thnh mt. Ti c bi thi k sau y: D chng sinh v s Ti nguyn tt c D i dc v tn Ti nguyn dt ht c D Chnh php v lng Ti nguyn qun trit ht D Pht o v thng Ti nguyn s tu thnh Trong sut chn mi su nm i thy Khng g ngoi li nguyn ny M nhn ka, thy cn li mt li nguyn na Tht l D phong lu!14
Ya-fry, D phong lu, l Php danh do s ph ca ng, Sen Shaku, t cho ng lc cn l mt thin sinh ti gia. T ny tht kh din dch ra ngn ng Ty phng. N c ngha tinh t gn ging nh ci m nhng quy tc thm m Nht hm n trong t Wabi hay Sabi (Tch: vng v, ch ni bun u tch. ND). N bao hm nt tao nh hay tinh thn thanh cao trong cuc sng cho d cuc sng khng giu c hay t ra sung tc. Nguyn u t ny c cho l c t mt bi k ca Bch Vn Th oan, mt thin s thi nh Tng. Bi k bnh ch trng hp s Lm T ln u
14
170
T DUY BNG SNG
i thy, thy ti Kwatz!15 Ti dng ting ht ny ln ng vi tt c sinh lc pht ra tn y lng ti. N bt cht ht ln t lng bit n su nng tnh ng i vi ti. Khi c xong bi k trc quan ti ng, t nhin nc mt ln di trn m ti, d mnh khng c cht bun phin. l ln cui cng ti gi bit thn xc thy ti. Vo bui chiu ngy 14 thng 7, xc thn ng tan thnh my khi trong l ha tng Bc Lim Thng. V khi tan vo nhng ngn gi mt ht hiu t bin thi vo. ng i u v u? Nhn ka, ng vn cn y. ng khng bao gi cht vi bn nguyn ca ng. i c nguyn ca ng l truyn t ci bt kh truyn v chia s n vi ht thy nhn loi s khng bao gi tan bin. Vng lun chuyn ca li nguyn ny, vn hnh trong sut chn mi su nm qua, cn phi c lun chuyn xa hn, xa hn na, i ny tip ni i sau, bao lu con ngi cn hin hu trn mt t ny. S.K.
tin sng mt trc chn l thin di su mi ho ca s ph Hong B: D ch ngt ngho cng vn phong lu! 15 Chng ta bit Kwatsu, ting Ht, khng ch c cc thin s ngy xa s dng m vn c mn thin dng n tn ngy nay. N c tc dng nh mt phng tin thc tin h tr s lnh hi hin thc v dn d tr thnh hin thc sinh ng trong thin.
171
SHOKIN FURUTA
DAISETZ T. SUZUKI1
hnh php nhn tng (Nh. Shb Genz), trc tc tr danh ca thin s o Nguyn (Nh. Dgen, 1200 1253), t sng lp dng Thin To ng Nht Bn, c sc hp dn l k. Ngi ta khng th hiu c nhng tng trnh by trong bng nhng phng php l lun thng thng, d vy n vn c sc thuyt phc kh l gii. R rng n c ring mt trit l c th. Ni v mt trit l trong mt bi cnh Thin khng khi gi ta nh n Daisetz T. Suzuki. Lch s ca t tng Thin tng Nht Bn cho thy c rt t in hnh nhng ngi c mt trit thuyt minh bch; mt trit thuyt c h thng li cng t hn na. Trong thc t, nu ngi ta tm trong lch s ngi no c th xp k cn o Nguyn th mt trong nhng ngi l Daisetz Suzuki.
Bi ny in li t tp ch Japan Quaterly (Nht Bn Tam c nguyt), XIV, s 1 (thng 1-3/1967).
SHOKIN FURUTA
Thin, vi ch trng loi b vic da vo vn t v hc thuyt, c v ph nhn mi trit thuyt minh bch ngay t u; nhng tht ra khng phi. Nh chng ta s thy sau y, Thin m thiu trit l s mt i tnh sng to ca n. Mc ch chnh y khng nhm so snh o Nguyn vi Daisetz; nhng khc bit gia thi k Lim Thng (1192-1336) ca o Nguyn vi thi i ngy nay lm cho bt k so snh no nh vy u v ngha. C mt iu c hai cng c chung l s nhy cm sc bn ca qu trnh t duy ca h. Tuy kh cht h hon ton khc nhau, tnh cch ca h thng b sung cho nhau. Nu o Nguyn bn cht nhy cm vi tm trng cng thng cao , Daisetz c th c xem nh khng mng n s ng bng tm thc. Ni v nhng im ging v khc nhau ca h, c l ti ang thc hin nhng so snh v ci cng loi; cch no i na, cng u th v khi ta thy o Nguyn sang Trung Quc hc Thin di thi Nam Tng, cn Daisetz sang M tm hiu trit hc Ty phng. D iu h tm hc khc nhau, h vn ging nhau ch dn thn theo nhng t tng khc l. H cn ging nhau ch d m mi vi ci ang hc, h vn gi nguyn vn nng lc phn on ca mnh. Thi i ngy nay phc tp hn thi k Lim Thng nhiu. Ta khng th ni Daisetz c s chim lnh mt v tr trong lch s t tng nh o Nguyn hay khng. Mc d vy, bt k vai tr tng i th yu ca trit hc v tn gio trn din mo ca lch s hin i so vi chnh tr hay kinh t, hnh nh tn tui ca Daisetz cng kh c th b lng qun. Ci r ca nhng t tng ng a
174
DAISETZ T. SUZUKI
ra cm su xung, v nhng ci r nh vy khng d dng ho cht ngay c khi nhng mm non ca n va nh ln mt t b dm p. Ti mun v trit l ca Daisetz nh loi c di. So snh ny, ti s gii thch ngay y, c vay mn t o Nguyn, v ti thy tht thch hp khi chn Daisetz nhc n nhng trc tc ca mt ngi m tn tui lun gi n vai tr k tha ca ng trong th k hai mi ny. Vi nhng ai phn i s so snh ny, ti mun ni l ti khng h coi r loi c di khim nhng. Hu ht c di u c mt sinh lc mnh m thng b lm nhn qua b ngoi yu ui ca chng. S ngoan cng ca chng thng c th, tht vy, l cn nguyn ca s phin nhiu nhng khng phi l vic so snh ca chng ta y. Bi Kin thnh Cng n (Genj Kan)2 trong Chnh php nhn tng, o Nguyn ni: "Hoa tn ri th tic, c sng mi li qun". Yu ngha y l ch "sng mi": hoa (d nhin, y ng ni n hoa anh o) th p nhng thiu sc mnh sinh tn m nu khng c th mt vt d ng yu nht vn dit vong. Khng phi trit hc ca Daisetz khng h c nt p ca hoa, nhng so snh n vi hoa s to ngh sai lm v chn gi tr ca n d l cch din t thi v v vn hoa. T "lng qun", mt khc, c mt m sc kh chu, tuy
, hay Hin thnh cng n, , ni cng n c gii quyt ngay hin tin. Truyn ng lc 12, truyn Hi Tch T Dng: S thy thy tng n, lin ni: Kin thnh cng n, tha cho ngi ba mi ho. ND.
2
175
SHOKIN FURUTA
nhin thc ra ci hc hn lm khng phi l iu c th c tu thnh vi v ngoi c suy tn qu ng. B ngi xa lnh trong thc t li gip nh hc gi hin trn i mnh cho s nghip. Trong nhng nm sau ny Daisetz cho thy c s thay i ng k, tr nn ha ng hn, nhng hai hay ba mi nm trc ng hon ton khng phi l mt ngi gii giao tip. ng ng cch bit mi ngi, bng c tnh cch c nhn ln trong hc thut. Tc ng xa c ni: "a tr b ght th ti tt lu di". Dng nh, qu tht, nhng a tr c qu cng yu li thng on mng, ngc li nhng a b ht hi b b li sng lu v phn thnh. Cho nn nhiu ngi tin l hng nhan th bc mnh. Mt trng hp qui qu ca tnh cm con ngi l nhng g ngi ta yu mn dng nh chng qua, trong khi ci mnh khng thch th ko di l th. Thng tic mt ci g khng cn na ng ngha vi s ngn ngi, thong chc, ngc li khng a thch lun i i vi s bn lu v chm ri. Nhng ni ngc li, khng c ngha l s lu bn v chm ri nht thit phi bao hm ngha ght b, s bn lu v chm ri ch c ngha l n khng bao gi gi ln trong chng ta cm gic luyn tic v s tri i nhanh chng ca thi gian. Vi sc sng mnh lit, c di vn pht trin d khng c chn sc. Daisetz sng v sng mt cch mnh khe - n trn 96 nm. Ci cht ca ng, d n nhc nh chng ta bn cht ph du ca kip nhn sinh, hu nh khng mang n cng ni tic nui nh ngi ta cm nhn trc s li tn ca cnh hoa anh o trong mt m ma. Nu ta do d khi ni ng "trng thnh trong lng qun" th ta c t do thay th
176
DAISETZ T. SUZUKI
bng t "yu thng", nhng ngay c din t ny vn thiu sc mnh ct yu ca con ngi. Theo ti hiu, Daisetz l mt ngi ln ln bng tch cc th hng s lng qun, v sng trn cuc i nh ng quyt nh sng. o Nguyn mt nm 1253 tui 53. Daisetz sng lu hn th trn 40 nm. Ci cht ca o Nguyn, c l, l ci cht sm ca nhng ngi c t tri c bit ban n. Kh c th ni nh vy i vi mt ngi trng th nh Daisetz. Khi so snh trit hc ca Daisetz nh loi c di, ti cn c vi tng khc. l hai bi th tr danh trong tp Shin Kokinsh mt hp tuyn ni ting ca triu nh gm nhng bi ha ca3 m Riky4 mt i s tr o trch dn trong cun Nambroku ca ng. Bi th nht ca Fujiwara Sadaie: Mnh mng tm mt nhn khng thy / khng hoa Anh o, khng cy phong/ trn mi nh tranh ven bi / nh hong hn ma thu. Bi th hai, ca Fujiwara Ietaka: Vi ngi ch mong ch / ma hoa Anh o n / ti s ch ma xun / trn bn lng ro cao / c vn ln khi tuyt. Riky v bi th ca Sadaie nh mt din t tuyt m nhng khi nim ca Pht gio v tnh Khng v tinh thn ch yu ca tr o. ng xem th Ietaka nh l din t ci nhu cu, l giai on k tip, cn n tnh Khng sng to s vt t chnh n cn c mt chc nng ring bit lm hin l ci khng phn
3 4
waka; th 31 m tit. ND. Li Hu (1521 1591). ND.
177
SHOKIN FURUTA
bit. Cnh tr ma thu hong hn ni tp lu tranh bi bin xc x khng mt cnh hoa, nhng chic l bng rc, hay bt c mu sc no u b bao trm trong mn tuyt, nh th din t hon ho hn trng thi Khng chi, khng phn bit. Nhng ri, qua nhng tia nng u tin ca ma xun, tuyt bt u tan, v t bn di nhng chi non u tin ca ngn c s nh ln. i vi Riky, ngn c ny nh ln khi tuyt l s din t hon ho nhng tc dng huyn nhim ca ci Khng. Ngi ta cn hiu r ci Khng ny nu mun nm bt chn tinh thn ca nghi thc tr o. Trit hc ca Daisetz, theo mt ngha, nh m c di hn mn nh ln khi mt tuyt. N hin hu vt ngoi khm hoa v tn l thu. Chnh trit l v ci Khng y gi nh hnh nh "hong hn ma thu ni tp lu tranh ven bi". Trit l v ci Khng ny nguyn thy xut pht t kinh nghim ca ng do t duy Thin trong thi trng thnh, nhng tm nhn ra ca ng c m rng bng nhng nghin cu Pht gio ca ng v sau. V sau na, ng tp trung trn Thin v cc gio thuyt Tnh ; chng thm vo, nht l Thin, mt chiu su mi cho b rng m ng c c. C nhiu cch khc nhau din gii trit hc v tnh Khng hoc ni l hc thuyt v tm,5 hoc ni l tng v s "nim ci khng nim (nim v nim nim), hoc l "Lun l ph nh." "V tm" ch cho trng thi ca tm siu vit nhu cu hot dng bng nhng khi nim tr nng cng l cch
Hay ni theo T Hu Nng l V nim. ND.
178
DAISETZ T. SUZUKI
khc din gii "nim ci khng nim". "Lun l ph nh" mun ni n nim tin rng khng nh "A l A" ch c th l chn l hin thc khi no n vt qua s xc quyt "A l phi-A". Ni rng "A l A" l phn on da trn khi nim ha bnh phm. Pht biu "A l phi-A" gii thiu bc nhy vt vt qua qu trnh khi nim bnh phm y, trong khi s ti khng nh A tip theo sau l "nim ci khng nim". nim sau cng ny i khi ch cho "trc gic thin khi", mt t m Suzki thng dng khong trc sau 1944-1946. Tc phm xut bn nm 1939 tm tt cc quan im Suzuki v "v tm" l Mushin to ykoto (bn v V tm). iu c ngha l trong tc phm ny ng cp n "hot dng ca v tm". Thuyt v tm ca Suzuki, khi nim ha khng khi nim,6 lun l hc ca ph nh, i loi nh th, d nhin, khng phi l nhng th c sng, v r rng phn ln do t nn trit hc ca cc kinh in Thin v b kinh Bt nh (Praj-pramit; Nh. Hannya-gy), mt trong nhng vin tng trit hc ca Pht gio i tha. Ci lm cho nhng tng ca ng v tnh khng tr nn c sc l n lc ca ng mun h thng ha nim tnh Khng trn c s t duy v kinh nghim Thin ca ring ng. Thm na, kin thc t nhng nim phng Ty m ng thu lm c sut thi gian sng M gip ng trong c gng ri sng bn cht c hu ca khi nim tnh Khng mang tnh ng phng mt cch c bit. V phng din ny, s lun gii ca ng v nim tnh Khng khc
6
Cng tc l Nim v nim nim. ND.
179
SHOKIN FURUTA
rt nhiu so vi cc nh kinh in ng phng trong qu kh. i vi Daisetz, tinh yu ca tnh Khng khng phi l tuyt trng, m l nhng chi non tm ng vn ln mt tuyt. Khi ta nhn thy cch ng nhn nh t tng ng phng nh th no so vi t tng Ty phng, ta s thy ngn c t n tng ng vi t tng Ty phng. Trong cc tc phm ca Daisetz, nh th, nim v tnh Khng, d ch yu thuc v ng phng, n cng c mt vi ch gn gi vi cc nim ca Ty phng. Con s to ln cc c gi Ty phng b hp dn bi cc trc tc ca ng cho thy khng phi ch do ting Anh ca ng tuyt vi. Tuy vy, chng ta hy tr li ti nguyn khi ca mnh nhng cng c t lu phn thnh trong s qun lng. t c tr thc Nht Bn no trong thi cn i a ra nhiu tc phm vo cui i mnh nh Suzuki. Danh sch cc tc phm ca ng cho thy s phong ph vo nhng nm gia 1953 khi ng 64 tui v 1948 khi ng 79 tui. Tht ng kinh ngc, khng di chn tc phm c xut bn trong nm cui cng ca thi k ny, 1948. Li cn ng kinh ngc hn na, cng trong thi k ny chn tc phm cng c xut bn bng ting Anh. Ngay c c di cng khng th phn thnh mt cch him hoi nh vy. Thm ch, ngay sau hng nm ng tip tc xut bn nhiu tc phm mi, v ton b tc phm ca ng quyn cui cng l Ty no Kokoro (Tm thc ng phng), xut bn ma thu 1965, mt nm trc khi ng mt tng cng c hn mt trm quyn bng ting Nht v hn ba chc cun bng ting Anh. Cho ra nhiu sch khng
180
DAISETZ T. SUZUKI
nht thit l ng khm phc tt nhin mt s trit gia khng vit ra quyn sch no c nhng trong trng hp Suzuki, c nhiu ngi cn mun ng vit thm nhiu hn na nu c th. ng sng tri qua ba triu i Minh Tr (Neiji), i Chnh (Taish) v Chiu Ha (Showa) v mi giai on u c ngha lch s ca n. Tht vy, v tr ca ng, nh l nhn vt kinh qua s pht trin vng chc qua ba triu i ny tht ng ch , d ng c coi nh l mt ngi Nht hay l cng dn th gii. y, ng khc vi cc tr thc khc. Nht, ngi ta tin rng tr thc d suy sp ngay khi c du hiu i khng u tin. Nhng Suzuki bt chp th hnh nh con c s qu quyt sc mnh ni tm ng kinh ngc. Ngn c di, cho d ch l cng c di, cm su r ca n xung lng t. Cng c di tm thng kt ht, tung vi khp ni, khng ngng lan ta. Nhng n chi m Suzuki m ln ngoi ln mt tuyt ri s n lc cho tri xum xu khi ma xun nhng li cho ma h, v ma h sang ma thu. Bn thn Suzuki khng cn trn ci i ny na, nhng nhng ht ging m ng gieo ngi ta cng c th gi l c di s m chi nhng ch bt ng nht, Nht cng nh phng Ty. Mc du ngi ta c bn lun v "t tng Thin", th s thc vn l Thin trng th tnh c lp ca n ng ngoi vn t v l thuyt, v nh vy ngi ta c th nu ln cu hi l lm th no Suzuki c th c mt nn "trit hc Thin". y cn c mt li nh chnh s hiu lm thng thng i vi Zen. Khng lp trn vn t, khng hon ton c ngha rng vn t l v ch. K cng, n mun ni, rng ta khng nn
181
SHOKIN FURUTA
lnh hi bng vo nhng khi nim ca tr nng rng, ni cc hn, ta khng nn c hiu n bng ci u. Ngha l, ta phi kinh nghim s vt mt cch trc tip, khng qua khi nim ha kinh nghim chng, ngha l, bng ton th th tnh ca mnh, ch khng phi ch bng tr nng ca mnh. "T tng" Thin, ta c th ni, l thnh qu ca t duy khng thng qua khi nim. Trong nhiu tc phm xut bn ca mnh, Suzki bn v bn cht ca "t duy phi khi nim" v lm th no pht trin n trong truyn thng Thin sut qu trnh lch s. Tt nhin ta c th tm tt trit l Zen ca Suzuki nh l n lc p dng cng xa cng tt nguyn tc "t duy phi khi nim" trong khi truy tm nhng gio thuyt ca Thin nm ngoi vn v gio. Thin nh mt tn gio c t chc thng c xu hng y thi khng tin tng vn gio ny i n ch loi b tt c hnh vi trit l coi nh l tr ngi, nhng thc t Thin m khng c trit l th cn t hn ci xc khng hn. Thc hnh Thin m tc i cc nim th s thoi ha thnh mt th ch ngha khc kh, mt th k kut vt l thun ty. t ai dm nhn mnh nh Suzuki rng khng lp vn t khng c ngha l v vn t chng ch g. Tt c cc tc phm c vit ra, m ng b c cuc i mnh ln , trong phng din ny, u nhm bin minh v mt trit hc cho tng v mt chn l kh d hi thng bng phng tin vn gio. Chc chn l nh Suzuki ch khng phi nh Gio hi Thin tng m ngy nay c th gii chng t c hng th rt nhiu ni Thin. Mc d c tuyn b l bt lp vn t, gio ngoi bit
182
DAISETZ T. SUZUKI
truyn, Thin sn xut nn vn hc ln hn bt c tng phi Pht gio no. Hn th na, nn vn hc ny ngy nay vn cn c c rng ri. Chng hn, Hekigansh (Bch Nham tp), c bin tp di triu nh Tng, c truyn c nh l tc phm quan trng nht ca Thin ngay t xa. Tuy nhin, kinh in Thin ngy nay rt kh c th c truyn c mt cch ph thng i chng. y th m cc tc phm ca Suzuki li c c v thng thc bi s rt ln c gi ngy nay. S lng to ln sch Thin c trc tc l mt bng chng hin nhin cho thy vn t khng hn l v ch, v cc tc phm ca Suzuki l s tip ni cng truyn thng y. Nh ti ni, so snh Suzuki v trit hc ca ng vi hoa anh o hnh nh khng thch hp, c v nh lc mc d v vi m c di c th gn ging. Khng phi mi ngi khng thng tic ng qua i, nhng con ngi ng v t tng ca ng khng ri rt v khng bin mt trong mt sm mt chiu. S hin din hu hnh ca ng khng cn na, nhng chc chn ng s sng mi nh l ngun cm hng trong tm khm mi ngi, cn t tng ca ng th tn ti v khi thun tin th ri xa v rng khp c th gii. V vy, ti so snh ng vi m c di nhng mnh m v sung mn. D c v qun lng, Thin m ng ging dy ang tri rng c n trong cc tn gio khc. Nhng ngi C c chng hn, cng chng t tm thy hng th ni Thin, bt chp mt khi ln chng i. Daisetz bt ng t gi ci i ny hm 12 thng 7 nm 1966. Ti nh li mt thoi u ca Thin: "m
183
SHOKIN FURUTA
my hng ma H lm tan chy tuyt trng" cp n phng cch m s gic ng chn chnh tng kh cch lnh hi bng khi nim tm thng. Vo bui sng ma h nng v m y, ng tuyt tch t bng tri i v xung, bp nhng chi non va nh ln mt tuyt. Vo lc ny, Daisetz chm dt cc hot ng th gian. Tuy c b bp di tuyt, r ca m c vn vn su xung lng t. Khi tuyt tan, c s m nhng n chi mi. Mt li cui: c ngi ni Thin ca Suzuki l Thin ca trit hc Lm T. ng l mt vi tc phm ca ng c ni n trit hc Lm T, nhng iu khng c ngha l phi hiu Lm T nh l tng mn ring bit. T tng ca ng lin h bt c phi Thin c bit no, d Lm T hay To ng, hay B Trng. Do thc t ny m Thin ca ng c bn sc ring, v n s khng chu cho bt c nh no mun nht n vo mt khun kh tng ring phi bit. S.F.
184
ALAN WATTS
HC GI V TM
rong i sng tinh thn, ti cha tng c mt v thy chnh thc (Guru hay Rshi1); ch c mt ngi m phm m ti khng hon ton noi theo v khng mt ngi nhy cm no thch b bt chc. Ngi m phm chnh l Suzuki Daisetz mt ngi va tinh t va gin d nht m ti tng bit. Ti cm thy rt tng ng vi kh cht hay phong ( ) tinh thn v tr thc ca ng, d ti cha tng quen bit ng tht s thn thit v d bn thn ti l mt tnh cch hon ton khc hn. Suzuki khi m Thin cho ti khi ti c quyn Thin lun (Essays in Zen Buddhism) ca ng lc cn l thanh nin, v t ti say sa c ht mi th ng vit. V mi th ng ni u bt ng v kt thc m. ng khng i trn
Guru: o s. Rshi: , lo s.
ALAN WATTS
nhng li mn quen thuc ca t tng trit hc v tn gio. ng ni ty hng, ng lc , ng bung ra vi gi , ng bn l lng gia thinh khng, ng lm bn kinh ngc v s hc (phi thng) ca ng m vn cun ht bn bng s uyn bc c vn dng mt cch tinh t v khim nhng. V ti nhn thy trong khi lng tc phm ngn ngang y th v mt li i dn n khu Vn ca nhng i nghch c ha gii. ng cho thy ti sao Thin cc k kh v v cng d, ti sao n va khn d li va hin nhin, ti sao ci v hn v vnh cu cng c th nh ci l mi ca bn hin thi, ti sao o c va thit yu va chng lin quan ti i sng tm linh, v ti sao jiriki (n lc c nhn hay t lc) cui cng cng c ngha nh tariki (gii thot thun bng nim tin hay tha lc). iu tr tru theo Suzuki l khng bao gi "vn nh c", nh th cui cng bn hiu vn ca ng v cm thy vng chc th ln sau ng s cho thy bn hon ton nh mt n. Suzuki cn ng ngoi nhng l thi thng tnh , khng t ra cht lp d no, ng khng h xut hin di khun mu mt "tnh cch Thin" nh ta thng thy cc nh s Nht Bn. Bt c ai ln u gp ng, mong i tm thy mt ng gi kh i vi i mt sng quc, ngi trong mt gian phng trng tri kiu shibui2 v sn sng thu ht bn bng li ng x nhanh nhn v si ni, hn s rt ngc nhin. Bi v Suzuki, vi cp chn my phi phm, trng ging mt o gia mt
2
Shibui (mu nht): nh tr. ND.
186
HC GI V TM
kiu Lo t ca sch v c thin ti, nh mi o gia xut sc, v ci ch c th gi l tnh tro lng siu hnh. Rt thng khi mt ng sng long lanh nh th ng nhn thy Tr a Ti hu m dng nh, do s thng cm cho nhng ai khng c, ng km ch khng bt ci ha h. ng sng trong ngi nh kiu Ty phng Lim Thng qu ng gia hng ng sch bo. S ba bi ch ngha ny ging khp cc phng m mi ni ng dnh vit mt tc phm khc nhau hoc mt chng khc nhau trong mt tc phm. Nh vy ng ch vic i t phng ny sang phng khc ch khng cn thu dn ht cc ti liu tham kho khi ng mun nghin cu ring mt ti no; nhng khng bit lm sao m c Okamura, th k ng phc ca ng (nh mt n thn Apsara t ci Ty phng hin xung chm sc ng lc tui gi), u bit r mi th nm u. Suzuki ni ting Anh tuyt ho mt cch chm ri, cn nhc v t tn, hi pha ging Nht nghe rt th v. Trong m thoi, ng thng s dng giy v bt t gii thch thm, v nhng biu minh ha cc tiu im v dng ch Hn minh nh nhng thut ng ca ng. D l mt ngi kin nhn, ng c bit ti dp tt li lun bn mng lung hay v thng thi rm m khng gy xc phm. Ti nh trong mt bui din thuyt, c mt thnh gi hi ng: "Tha Bc s Suzuki, khi ngi dng t thc ti ngi mun ni thc ti tng i trong th gii vt l, hay thc ti tuyt i ca th gii siu vit?" ng nhm mt li v chm vo mt t thi y n tng m mt s hc tr ca ng thng gi l "kiu Suzuki", bi khng ai c
187
ALAN WATTS
th bit l ng ang m chm trong trm t hay mt thong chp mt ng. Sau khong mt pht im lng, d c cm gic lu hn, ng m mt ra, ri p: "ng". Trong mt kha hc v nhng nguyn l cn bn ca Pht gio: "Sng nay chng ta hc n Thnh th t gi l Bt chnh o. Th nht trong Bt chnh o l Sh-ken, ngha l Chnh kin. Chnh kin l ging mi ca Pht gio, v Chnh kin l khng c ci thy ring bit, ci thy c nh. Bc th hai ca Bt chnh o l (n y ng lng ngh mt lc lu). , ti qun bc th hai ri. Cc bn tm xem, n trong sch y". Cng phong cch , ti nh li ln thuyt trnh ca ng trc k hp cui cng ca i hi Tn gio th gii nm 1936 ti N hong i snh Lun n. Ch ca i hi l "L tng tinh thn ti thng", v sau khi nhiu din gi si ni trnh by lun im ca h, n lt Suzuki bc ln din n. ng ni: "Ln u tin khi ti c yu cu ni v L tng ti thng ca tinh thn, qu tht ti cha bit ni ci g. Trc ht, ti ch l mt ngi tnh l chn qu t mt gc xa xi ca th gii bng nhin b y ra gia chn th thnh Lun n no nhit ny, ti ng ngc v tm tr khng th lm vic nh ci cch n vn lm qu nh. Th hai, lm sao mt ngi thp b nh ti c th bn v mt ti bao la nh L tng tinh thn ti thng? Th l, ng dnh ht phn cn li ca bi thuyt trnh m t ngi nh v khu vn ca ng Nht Bn, i chiu n vi nhp sng mt th ln. Vy m l ngi dch b Kinh Lng-gi (Lankvatra stra)! V c ta ng lot ng dy hoan h ng.
188
HC GI V TM
thc r tnh tng i v bt cp trong mi quan im nn ng khng bao gi tranh lun. C ln mt sinh vin tm cch khiu khch ng bn lun v mt s tiu im i nghch vi nh hc gi Pht gio danh ting Junjiro Takakusu,3 ng ch nhn xt: "Th gii ny rng ln lm; c ch cho c Gio s Takakusu v ti m". Vy m, c l cng c mt s tranh lun khi hc gi Trung Hoa H Thch4 kt buc ng l ngu dn (v khng nh khng th din t Thin bng ngn ng duy l) v thiu thc v lch s. Nhng ng p li mt cch nh nhn: "Thin s, ni chung, khinh thng nhng ngi qu xem trng ngn t hay bn bun tng, v v kha cnh ny th c ti ln Hu Shih u l ti , nhng tay st Pht git t; c hai u ng a a ngc". Ti cha tng thy mt i hc gi v tr thc no khim cung n vy. Ln u tin gp Suzuki, ti sng st khi ng hi ti (mi 20 tui) cch chun b cho mt mc no , v khi ti c xc xc ch v th ng cng nghe theo. Tnh khoa trng hc thc v thi a th ti hon ton khng c ni ng. Cho nn mt s nh Hn hc M, c ngh thut tinh vi bi bc nhau bng nhng ch gii cay c, thng d ni cu v
Cao Nam Thun Th Lang , nh Pht hc ln ca Pht gio Nht Bn cn i. ng ch bin n hnh i chnh Tn tu i Tng Kinh, di s bo tr ca B Gio dc nht Bn. ND. 4 Hu Shih, mt trong nhng ngi vn ng cch mng vn hc Trung Quc. ng chu nh hng ca C-c gio rt m; cho rng B--t-ma v Hu Nng l nhng nhn vt ngy to. ND.
189
ALAN WATTS
cch s dng ngu hng t liu v "cng c ph bnh" ca ng, xem ng nh mt th "i chng ha". H khng hiu c rng ng thin t yu qu hc thc v do chng cn phi biu l "l hc gi". ng khng mng vic s dng mc sch tham kho nh mt mnh khe cao mnh. C l ta khng th hiu c tinh thn ch thc ca Suzuki ch qua nhng tc phm ca ng; ta phi bit con ngi ng. C nhiu c gi than phin sch ng khng-ging-Thin cht no ni dng di, lan man, ti ngha, v ri rm vi nhng thut ng chuyn mn. Mt Thin s c ln gii thch vi ti rng thi mushin (v tm, mt kiu v t thc ca Thin) ging nh mt ngi th mc Nht Bn dng nh m khng c lam bn. Ti hi: "Th no l ngi v lam bn m khng d tr mt n no?" chnh l, theo ti, thi hc thc ca Suzuki: ng t duy, ng tr thc ha, ng nghin ngm bn tho v t in nh mi Thin s phi qut sn trong tinh thn mushin. Theo cch ni ca ng: "Con ngi l cy sy bit suy ngh nhng s nghip ln ca n ch hon thnh khi n khng cn tnh ton ngh suy. Cn phi phc hi tnh ngoan ng qua nhng nm di luyn tp trong ngh thut t-qun mnh. Thnh tu iu ny, con ngi suy ngh m khng ngh. N suy ngh nh ma ro tun t tri cao; n suy ngh nh sng vn trn mt bin; n suy ngh nh sao sng gia tri m; n suy ngh nh mm non mnh m m chi trong gi xun. Qu tht n l ma, l bin, l sao, l mm." A. W.
190
CHARLES MORRIS
TNG
n u tin ti gp Daisetz Suzuki vo ngy mng 1 thng 10 nm 1948, ti Cha Engakuji (Vin Gic t) Kamakura. Ti c Gio s Shunsuke Tsurumi, ngi tng hc vi ti trong vi thng i hc Harvard, dn n gii thiu vi ng. Lc ti ang nghin cu v Pht Di-lc (Nh. Miroku) v l ti mn m ca chng ti. Ti cn nh ng khng nh rng s mnh x hi hin nay l s dung ha ca khi X vit cao tp th vi khi Ty phng coi trng c nhn. Ti by t mong mun thy Nht Bn s ng gp nhiu cho vic hon thnh s mnh ny. n thng 1 nm 1949, bn tng thut v cuc mn m ny c ng trn t Sekai Hyron (Tp ch Th gii Bnh lun). C Bc s Suzuki v ti u l thnh vin ca Hi tho cc trit gia ng-Ty ln th hai, c t chc
CHARLES MORRIS
Honolulu ma h nm 1949. Sau chng ti c nhiu ln gp nhau i hc Chicago (ni ng din thuyt v tham gia cc hi ngh) v New York trong thi gian ng ging dy ti i hc Columbia. Tip xc vi Bc s Suzuki l mt s kin quan trng trong i ti. N cng c v o su mi quan tm ca ti v Pht gio vn khi trong ti t tui hai mi. Ti trn trng tnh bn v s nh hng ny. N khin ti an lng khi thc hin nhng tng ring ca mnh. Cho php ti lp li nhng iu vit trong bi bo ng trn cun Buddhism and Culture (Pht gio v Vn ha),1 ni v tm quan trng ca vic truyn b Thin Pht gio ca Bc s Suzuki sang Ty phng ni chung v sang Hoa K ni ring: Trong bi cnh lch s, Daisetz Suzuki s cng ng bn cc bc c c n truyn b Pht gio sang Trung Hoa v cc bc c c Trung Hoa truyn n sang Nht Bn. ng sng v lm vic vi chng ta trong nhiu nm v qua mt qung i di. ng c mt nh hng to ln bng c tnh cch c nhn ln tnh cch mt nh vn, v nh hng vn ang pht trin l mt hnh ng v i v nhit thnh. Theo ti s cm thng v hp tc tch cc gia Nht Bn v Hoa K l mt trong nhng iu quan trng
1
tng Bc s Suzuki nhn sinh nht ln th 90, nh Susumu Yamaguchi n hnh.
192
TNG
nht trong hin trng th gii. y hn bt c ni no khc c kh nng phong ph cho s tng tc y hiu qu ca nhng nn vn ha chu v Ty phng, mt s tng tc c th c h qu trng yu cho mi nn vn ha v cho c lch s ca nhn loi trong tng lai. Cha c ai lm c nhiu vic chun b s tng tc ny cho nc M nh Daisetz Suzuki lm. Sau y l tng ti vit gi Bc s Suzuki sau ln mn m vi ng Chicago nm 1951: Daisetz Suzuki ng con ngi khim tn l thng: Ngi ta ni tui tr ca h qua ng: c C-m, Hoa Nghim, Thin Thai, v Thin. Ch l con ngi: khng rng buc; tht s con ngi. C. M.
193
WILHELM GUNDERT
NGI GIEO HT GING
tm kim l gii cho hin tng phi thng ca cuc i v s nghip ca Bc s Suzuki, vic xem li thi i sinh thnh ca ng cng nh nhng nhn t ni tri hnh thnh tnh cch ng vo nhng nm u i c th rt c ngha. Nm ng ra i, 1870, t nc ng di s lnh o ca Minh Tr Thin hong, va khi u ng li mi v hin i ha cp tin. Cha ca ng, mt thy thuc gia truyn thuc tng lp qu tc Samurai, b tc b c n ban cp la go hng nm. C gia nh lm vo cnh ngho tng. H khng cn kh nng cho con theo hc ngh thy thuc m n c v c nng khiu. Nhng n nm mi tm tui, ng xoay s c mt chn gio vin trng tiu hc ca mt lng chi, dy s hc, tp c, vit, v mn ting Anh c Nht ng ha m ng gp nht t nhng cun sch gio khoa
WILHELM GUNDERT
cn bn. T nhng iu trn xut hin ba nt c tnh: di sn tinh thn v s o ca ng biu hin s can m, trung thc, v tn ty; nng khiu y hc ca ng hay, ni rng hn, nng khiu quan st sc bn v r rng, c chng thc bng ngoi din th hnh ca ng ci u lun ngng cao, i mt tinh anh, hai tai thnh, ci mi nhy; v, nh mt im triu ca bui s thi triu i Minh Tr, cm tnh ca ng i vi hi ngoi nh vi mn ting Anh m ng a thch, c ging dy d mt ngi trng lng ho lnh. ng sau tt c nhng phm cht ny chng ta nhn ra mt tinh thn lc quan c ci ngun su xa thng i i vi tnh ngy th chn cht, tin rng mi tr ngi trn ng i d th no cng s khc phc c. Chnh v phm cht ny m thy ca ng sau t php hiu cho ng l "i chuyt", Daisetz. Ci cht ca thn mu khin ng hon ton tr tri v c t do theo ui nhng thin hng ring. ng i Tokyo tham d kha hc khng chnh thc i hc Hong gia1 mi m. Nhng iu thu ht ng hn c l s phc hi mi m nhng sinh lc ca Pht gio ang tp trung ti Thin vin thi danh Engakuji (Vin Gic t), gn Lim Thng. Lnh o tinh thn l Shaku Sen, ch ln hn ng mi mt tui, mt tnh cch cao thng, nhy cm, v bt khut, tri qua thi thanh nin cn kh vi v Thin s nghim khc nht, v xc ng khi thy r nhng nhu cu ca Pht gio trong thi i khng hong ny. ng nhn
1
Trng ng kinh quc i hc. ND.
196
NGI GIEO HT GING
thy qu hng ng ang b trn ngp bi nhng s vt ngoi lai, s suy tn nim tin vo Pht php v cuc sng ch chung hnh thc. Shaku Sen quyt tm ha gii mi him nguy cc k ny vi tt c n lc ca ng. Sau khi c thy Ksen n chng, ng t chi nh c ngay, nh thng l, mt t vin. V d ngho tng, ng vn i Tokyo hc Anh ng trong ba nm, "mt vic khng ch g cho Thin bt c u", nh thy ng vit cho ng, v sau tri tip ba nm chun b sng cng cc o hu tn Tch Lan xa xi hc, c cc vn bn Pli, tm hiu nhng d bit trong quan nim v Pht gio ca h so vi ng. l thi gian kh v thiu thn tt bc ca ng. ng tr v nm 1892 v ngay sau c c lm gim t Engakuji v cc tu vin chi nhnh. Dng nh ngay t u Shaku Sen nhn thy nhng nng lc c bit ca ngi hc tr mi v t t nhiu hy vng ng. Sang nm sau, 1893, mt cuc hp c tm quan trng c bit, Hi ngh quc t v tn gio, din ra Chicago c hi gii thiu trc th gii mt nim khi u v gi tr ca Pht gio Vin ng. Shaku Sen quyt nh xut dng ln na. ng cho Suzuki phin dch nhng ti liu ng bin son thuyt trnh trc Hi ngh. Nm sau, qua trung gian ca Sen, ng dch ra Nht ng cun The Gospel of Budha ca Paul Carus. l bc khi u ca s nghip Suzuki nh mt din gi tin phong ca Thin sang phng Ty. V mi vic din ra theo chiu hng thun li cho ng c c trang b tt nht m ng mun c thc hin s mnh ny, cng l s phn ca ng. Trong thi gian
197
WILHELM GUNDERT
hi ngh, Shaku Sen lm quen vi ng Hegeler, nh triu ph ch cng ty km Illinois, ngi cng vi con r l Bc s Paul Carus iu hnh mt nh xut bn chuyn n hnh sch v tn gio, khoa hc, v cc tp ch nh k. V Bc s Carus ang cn mt dch gi, Shaku Sen thy khng c ai tt hn tin c cho ng ta bng ngi ng hnh tr ca ng. Vic lm ny bao hm s tin tng kp: mt mt, bn nm kin tr hnh Thin Engakuji ca ngi bn tr ny y "min nhim" trc tt c cc nh hng ngoi lai khc, v mt khc, khng c phng php no tt hn ha gii mt mi him nguy bng cch tip cn ngay im xut pht ca n. Thi xa cc v thy Pht gio thng ng dng mt iu c gi l tin tri, vykaraa (th k; Nh. Juki), tc k thc trch v. Mt v thy bit r nng lc ca t v ty theo m giao cho y mt nhim v c bit no . S gii thiu Suzuki ca Shaku Sen vi ngi Hegeler chnh l a juki vo thc t vy. Suzuki tri qua mi mt nm tip theo cng ty xut bn Open Court lm vic vi Bc s Paul Carus, kim duyt cc bn in th, bin tp, bin dch t Hoa ng v Nht ng, k c Phn ng. Ngoi ra ng cn thp tng thy Shaku Sen trong nhng chuyn i din thuyt Hoa K vi t cch th k v phin dch ca ng. Trong mt chuyn du hnh ny ng gp Beatrice Erskine Lane, mt ph n M, ngi sau thnh hn vi ng Nht Bn. n nm 1908, ng xut bn quyn sch quan trng u tay, cun Outlines of Mahayana Buddhism (i cng Pht gio i tha).
198
NGI GIEO HT GING
Cui nm ng ri M, n Paris mt thi gian sao chp cc t liu bng Phn ng, dch Swedenborg t ting Anh sang ting Nht London, ri tr v Lim Thng nghin cu su thm di s hng dn ca thy Shaku Sen. By gi ng 38 tui v c ting l din gi duy nht v Thin v Pht gio ni chung Ty phng. ng vn lm cng vic khng ngng ngh trong nm mi tm nm tip theo, ging dy, vit sch v thuyt trnh bt c ni no mi, vn vi phong cch lng l, khng khoa trng m chinh phc c ta. S nghip vn chng ca ng, phong ph nh vy, khng ngoi ch Thin tng. Ngay c vn phong ca ng cng mang nt c th ca Thin. N khng cn h thng, khng c hoch nh; n l mt chui nhng "tiu lun" v "nghin cu"2 ngu hng. C l mt s tc phm ca ng c th lm tht vng nhng hc gi chuyn nghip. Nu qu vy th khng phi li ca tc gi m ca chnh Thin tng m tc gi ch l mt cy phong cm hp iu. V nu cc bn chuyn t nhng tiu lun ph thng n cc ch chuyn su hn ca ng, nh quyn Kho cu Kinh Lng-gi chng hn, cc bn s khm phc ti ca tc gi i ph vi nhng phc tp ca vn bin chng ny v nhng gii php minh bch d hiu ca ng. Cc bn dch t Hoa ng v Nht ng ca ng khng phi lc no cng chnh xc tng cu ch, nhng n lun ni ng tm im, v cui cng mi l vn
Essays v Studies l cc loi hnh trc tc phong ph ca Suzuki. ND.
199
WILHELM GUNDERT
. Gp trng hp nhng on vn phc tp ta khng bao gi thy ng chu b tay tm ra mt bin php vn tt t thng mc tiu. Tng lp c ta ca nhng bui thuyt trnh v tho lun ca ng cng rng ri nh chnh kin thc ng. ng n bt c ni no mi ni v Thin, vi cc trit gia, cc nh thn hc hay tm l hc. Mt s ngi ng vc; h hi Thin tng th dnh dng g n phn tm hc. Nhng ng khng nn ch, ng bit r mnh ang lm g. Nh th Suzuki Daisetz khm ph tt c mi giao im gia liu php tm l v Thin. D sao, cha c ai c th thy r hn ng nt d bit khng th ph nhn ca hai ngnh ny t ct li cho n quan im. Nhng s ph bnh v ci v b ngoi khng quan tm ca Suzuki cn i xa hn. c, mt gio s uyn bc v tn gio mi y ch trch ng tng gp phn hn bt c tc gi no vo tro lu Ty phng ha Thin tng Vin ng v lm mt i nhng sc thi tn gio c bn ca n. Nh minh chng cho iu mnh ni, ng ch ra hin tng t hi v tnh ua i hc Thin gn y tr thnh thi thng M v c chu u. Vy, bt u t "thi hm hnh ca Thin", ch cn nh li cu chuyn tng t chng 13 sch "Phc m theo Matthew" l : Xem ka, ngi gieo ht ra ng gieo ht ging; khi n gieo, mt vi ht ri xung trn , lp tc s b vng ra v khng c t, v khi mt tri mc ln, chng s kh ho, v v khng bt r c,
200
NGI GIEO HT GING
chng s li tn. R rng chn l ca v d ny bt u nhn thc chnh n. Mt ngi bn ca ti va M v k ti nghe ch mt hiu sch m ng gp v hi thm tnh hnh kinh doanh hin ti, tr li mt cch vn tt: "Thin ra, tnh dc vo". Suzuki Daisetz l ngi gieo ht ging vi ngh lc v lng kin nhn phi thng. ng tip ni nhng g thy ng, Shaku Sen, lm Hi ngh Chicago hn by mi nm trc, l: thu ht s quan tm ca nhn loi hng v hin tng Thin, khng g khc. y l mt trch v hon ton chnh ng xt t quan im Ty phng. Nhng nh ph bnh c th i xa hn, hi rng: Th no l tnh chnh thng ca Suzuki trong lnh vc ring ca ng, trong Thin? Liu ht ging m ng gieo rc c l Thin tht hay Thin gi? y c mt cm by cho cc chuyn gia trong khoa hc v tn gio. Mi tn gio thit lp mt nh chun ring cho tn ca n. Bn khng th so gia tiu chun Kytgio vi tiu chun Pht gio, v mt Thin gi ch c th c o bng chun mc ca Thin. Chng ta c tht bit chun mc Thin l g cha? Phi chng Suzuki cha bit cht g v n? Cch no th ng cng sn lng t th nhn mnh c ti, bi sut cuc i mnh, ng ni v vit v nhng iu siu vit ngn ng v vn t. Cng trong ngha ny m, thit ngh, ng k tn nhng trc tc ca mnh bng bt hiu b n nht: Daisetz (i Chuyt), va c ngha "v cng gin d" va c ngha "v cng kh kho". ng th nhn ti, nhng tip tc "phm ti". ng l
201
WILHELM GUNDERT
hin thn ca mt cng n Thin, qu b n i vi cch t duy Ty phng. C mt cu chuyn tng t nh vy trong tc th tm ca tc phm Bch nham lc, chuyn Thin s Thy Nham, sau cc ging kha sut ma H, hi thnh chng rng ng c rng si lng my no chng. Ba trong cc bng hu cao nin nhn xt v ng, mt ngi tiu cc, mt ngi tch cc, cn ngi th ba, Vn Mn, rt ngn gn. "Quan",3 ng ni, v chn ng cuc lun bn v nhng iu nm ngoi n. Nhn tin cng khng phi l v ch khi nh li, ni chung, thi ca Pht gio v nhng ngi ngoi o t ra n ha hn nhiu tn gio khc, k c Kytgio. Nhng t c s tn thnh ca ngi khc, mt loi thch nghi no , s vn dng phng tin thin xo (Ph. upya, Nh. hben), chng nhng c khuyn khch - nh trong Saddharma-pudarika (kinh Php Hoa) m cn c thc hnh trong chng mc m so ra nhng s dung tng v ti v ca Suzuki Daisetz ch l v ngha. V phn mnh, phi th nhn trong nhiu nm tri ti tng coi nh ngha to ln ca nhn cch v s nghip ca Suzuki Daisetz. S thay i ch n khi ti hnh thnh quyt tm nghin cu Bch nham lc, mt tc phm d c tm quan trng bc nht, vn cha c ai phin dch hon chnh. Ti bt u bng nhng n bn cn thiu st ang lu hnh ti Nht, khin ti tht vng, v cu vin ti s ch gii ca
Hn: quan (Nh. Kwan), quan i, hay ro cn. ND.
202
NGI GIEO HT GING
Kat Totsud t Nht gi n. Chnh vo lc , thng 9 nm 1954, Bc s Suzuki ti c thuyt trnh ti vin i hc Marburg v Stuttgart. Ti c vinh d phin dch cho ng. Mt trong nhng tiu im ca ng l cho rng Thin thch hnh ng t nhin hn s gii thch bng ngn t. "Chng ta khng cn ni vi mt ngi bn tt rng mnh thch anh ta. Mt ci v vai thn tnh s lm vic ." Ni n y, ng v nh vai ti, v ton th c ta lnh hi mt cch thch th. ng ng vi bt mn ca ti v cc n bn cha hon chnh ca Bch nham lc, cho rng nhng quyn sch nh vy cha xng ng vi nhan tc phm (mt nhn xt rt ng, v h lc b phn bnh gii quan trng nht ca Engo (Vin Ng) ng gp cho tuyn tp ca Setch (Tuyt u). Trn ng i Stuttgart bng xe in, ng c mt quyn sch bng Hn vn: cun Bch nham lc gm hai tp n hnh ti Nht Bn. n Stuttgart, khi chng ti chia tay, ng mang n ra, ghi trn mi tp li tng v thn tnh trao li cho ti. Trong nhng hnh vi ca ng khng c bng dng kiu cch. Nhng vi ti, trn tt c, l s ng vin quyt nh m ti ang cn tip ni cng vic ang b d. V trong nhng nm , n tr thnh mt th hun lnh khin ti phi tip tc d gp nhiu kh khn. Ti khng cn phi ni thm l t nhng tc phm ca ng tr thnh thit yu i vi ti, nht l cc bin kho v nhng kinh in c coi l xut x ca Thin tng; v s ngng m hc thc uyn thm ca ng ln n cao im khi ti nghin cu nhng bi vit ca ng v kinh Lng-gi. Nhng kt lun, ti phi k li mt kinh nghim c
203
WILHELM GUNDERT
nhn xy ra nm 1954. Chng ti ang ngi trong hnh lang mt khch sn th mt ph n, dng v au bun, bc n v cu xin c tip kin. V b ta khng bit ting Anh nn ti phi phin dch. Khng cn k n chi tit cuc i thoi, nhng ci lm ti khng th no qun l thi im lng, trang nghim v ng cm ca mt ng gi tm mi t tui khim tn lng nghe mi cu hi but thu ca ngi ph n, s thn i gin d trong li khuyn nh, an i v ng vin, cng nh nh mt sinh ng chn thnh ca ng. ng chp hai tay trn bn, n cui bui ni chuyn, ng rt tay phi ra v ngp ngng cha v pha ngi ph n. Cui cng b ta bt tay ng v chng ti chia tay. Thng 6 nm 1966, khi ti thng bo cho b tin con ngi kh knh y mt, b ni: "Lc , ng y cu sng ti". Chng ta ang sng trong mt thi i m ng phng khng cn l ng phng v Ty phng cng khng hn l Ty phng. Nhng dng chy ca cuc i, ca nim tin v tnh huynh ang lun chuyn v dn d cun tri mi ro cn lch s. l mt hin trng i hi, trn mi phng din, mt tinh thn rng lng ni ring v trn tt c l nim tin cy su xa v bn vng vo nn tng ni bt ngun cuc sng ca chng ta v l ni duy nht chng ta thn thuc. W.G.
204
SHOJUN BANDO
D. T. SUZUKI LA SALLE
I Nm 1897, Daisetz Teitaro Suzuki thc hin chuyn du hnh u tin qua phng Ty, lc ng 27 tui. ng sng La Salle thuc tiu bang Illinois trong mi mt nm, lm vic cho Bc s Paul Carus v cng ty xut bn Open Court. Cuc nh c ny c thu xp bi thy ca ng, Shaku Sen, vin trng Engakuji (Vin Gic t) Lim Thng, ngi tham d Hi ngh quc t v tn gio c t chc Chicago nm 1893. Bc s Paul Carus l nh t tng cp tin gc c, quan tm su sc n t tng ng phng, ni ting qua tc phm The Gospel of Buddha. Theo yu cu ca Bc s Carus tm mt ngi ph t t Nht c th bit c Hn c v Anh, Shaku Sen gii thiu vi ng chng thanh nin Daisetz. Lc Bc s Carus ang bin dch o c kinh ra Anh ng, v Daisetz gip ng nghin cu, dch cc vn bn Pht gio v Lo gio. Tc phm u tay ca Suzuki, cng nh nhng bn cng dch vi Bc s Carus u do nh Open Court ln lt xut bn. 1
1
l: o c kinh ca Lo T (Tao-t-ching, 1898), i tha
SHOJUN BANDO
Cng ty Open Court vn ni ting vi nhng n bn ca n, nht l sch v t tng trit hc. N cn n hnh cc tp ch nh k nh t The Monist (Nht nguyn lun). Bc s Carus sinh nm 1852 c v c hng nn gio dc theo Schopenhauer. ng quen thn vi nhng ngi ni ting ng thi nh K.R.E. von Hartmann v Max Scheler. Nm 1886 ng di c sang Hoa K v thnh hn vi trng n ca ngi Hegeler, cng l mt di dn c n Hoa K t u thp nin 1840 v tr thnh mt trong nhng triu ph Illinois. II Ti c dp i La Salle vo thng t nm 1966. i c Toshiaki Saito, ng Mitsuru Yamada v ng Roger Adams, thuc Gio hi Pht gio Chicago, a ti n . T lu ti mong mun tham quan ni m Bc s Suzuki thi trai tr v danh tng tri qua hn mi nm mit mi tu hc. Ti c cm gic l giai on nh hnh v gi i vi ng. L mt thanh nin nhy cm, y hoi bo v kht vng tu hc, ng mt mnh bc vo th k mi trong cnh t l qu ngi. C th ni s khi u ca mi hot ng tr thc v trit hc ca ng t y v sau u c du n ca giai on ny. Chnh ti y t tng Pht gio ca ng c mang ra i nghim vi t tng hin i bt
khi tn lun ca Asvaghosa (1900), Tai-shang Kan-ying Pien (Thi thng cm ng thin, 1906), Yin Chin Wen (1906), Nhng bi thuyt php ca Phng trng (1906), v i cng Pht gio i tha (1907).
206
D.T. SUZUKI LA SALLE
ngun t truyn thng Ky-tgio. Cng c th ni nh hng cuc i ng c hnh thnh ngay t lc . Ngoi ra, cng cn thm l ti b La Salle m hoc bi chng thanh nin Suzuki tng vo tui ca ti by gi. La Salle2 v hng Ty-Nam cch Chicago khong mt ting ri chy xe. Nghe ni vo nhng thp nin trc i t Chicago n phi mt ba ting xe la. Ngy nay, d c s pht trin thn k vi nhng xa l hin i, La Salle vn gi c nt khim tn ca nhng ngy u, v n vn l mt tnh l ng qu m m vi 14.000 c dn. Thm ch c lc chng ti cn trng thy c n chut ng bng ngang xa l. Chng ti n thm ngi nh ni anh thanh nin Suzuki c ng khi sng La Salle. T i b n vn phng Cng ty xut bn Open Court mt 20 pht m ngy xa Suzuki vn i v mi ngy. Khi tr li Tokyo, ti n thm Bc s Suzuki, v khi ti a ng xem tm nh chp ngi nh, ng reo ln: ", phi ri, n y!" v ch vo cnh ca s ngoi cng bn phi trn tng hai, cho ti bit ng sng trong cn phng nhn v hng Bc . Ta nh, theo ng ni, lc thuc v ng Ramsey, mt qun gia ca gia nh Hegeler, v trng chng khc my so vi su mi nm v trc. ng chm ch nhn n vi nhiu hoi nim.
Tn La Salle xut x t Hip s Ren Robert, Ngi de La Salle, nh thm him ngi Php th k 17, ni ting v cng trnh xy dng Pho i St. Louis trn sng Illinois vo nm 1682.
207
SHOJUN BANDO
y l bc nh chp ngi nh ca ng Hegeler. Cng ty xut bn Open Court vn cn gi vn phng lm vic tng mt ca ta kin trc c 116 nm, trng nh mt pho i ny. N hi c v iu tn v ng tr v cch bit nhng ngi nh k cn. Ngi ta ni Bc s Carus v Daisetz thng cng lm vic trong mt cn phng tng hm lng ca ngi nh. Khi chng ti n ving, c Elizabeth Carus, mt trong nhng ngi con ca Bc s Carus, ang vng nh v i Chicago; nhng thay vo l ng Alvin Carus, anh em ca c, tip n chng ti. Trc y vi nm, mt ngi bn ca ti khi n thm ta nh ny may mn gp v c tip chuyn vi C Carus, k vi ng rng gia nh Carus vn thng gi Bc s Suzuki l "Tei-san" (tc danh ca Bc s Suzuki, ting Nht l Teitar), v cho bit thi ng tp th dc trn x ngang rt iu ngh. Nhng k sch bao quanh tng ca vn phng cha y tc phm trit hc phn nh mt khng gian tri thc sinh ng ca th gii t cui th k 19 n u th k 20. Ti thy y nhng n phm ti bn cun The Canon of Reason and Virtue (Lo t, o c kinh) v cun Tai-shan Kan-yin Pien (Thi thng cm ng thin). Vn phng c iu hnh bi hai
208
ngi n ng, mt c gi v mt ph n trung nin. Tht ng ngc nhin khi thy mt hot ng b th nh vy c tin hnh trong mt ta nh y v m m ru phong. V d cuc ving thm ph La Salle ch din ra trong ngy, vn l mt kinh nghim b ch v ng nh ca ti. III Nhng l th ca D.T. Suzuki gi t La Salle cho thy l Shaku Sen va c xut bn bng Nht ng trong Tuyn tp Thin Suzuki Daisetz, phn ph lc. Tt c gm mi hai l th vit t thng Ging nm 1898 n thng 10 nm 1906, tc t nm Suzuki 28 tui n nm ng 36 tui, hin c lu gi ti n Tokeiji (ng Khnh t)3 Lim Thng. Qua nhng l th ny chng ta c th thy nhn sinh quan nghim cn ca ng. l nhng t liu qu vn m mt cch sc nt khng ch nhng hot ng hng ngy ca ng m c t tng ring ca ng trong nhng ngy y, v vy, ti xin trch ra y mt s. M t sinh hot hng ngy ca ng La Salle, chng thanh nin Suzuki vit trong l th ngy 11 thng 6 nm 1898: Mi bui sng con n phng bin tp dch cun Daij Kishin Ron (i tha Khi tn lun); bui chiu v ti thng nh mt mnh
Tn gi l Tng Cng Sn ng Khnh Tng tr Thin t; cha thuc phi Vin Gic t, dng thin Lm T Nht Bn. ND.
3
209
SHOJUN BANDO
trau gii v nghin cu thm. Gp khi p tri, tinh thn phn chn, con p xe v ngoi v thch th c sch mang theo trong khung cnh m m xung quanh. Nhng ngy ny con ang tri qua mt cuc sng kh k th, i khi ph nhng ngi gip vic trong nh nh ko nc ging, ch t, i mua lt vt tim tp ha, ba ci v c nu bp, nu cn4 Bn dch ting Anh u tin tc phm Daij Kishin Ron (i tha khi tn lun) l mt trong nhng thnh tu ng n ca chng thanh nin Daisetz La Salle, v trong bi cnh lch s Pht hc cn i, n l cng trnh tin phong ca mt tr thc Nht Bn dch t kinh in Pht gio bng Hn vn. K v cng vic ny, ng ni cng trong l th trn: Vic dch cun Kishin Ron (Khi tn lun) kh n mc c lc con mun b d. N qu l mt th thch. Nh c bn Hn dch i ng5 mn ca mt ngi bn va c gi n hm nay, con tht vui mng khi c th i chiu hai bn. D s dch gn ht tc phm, con ngh tc phm cui cng ch c th ra mt chng no ton b bn tho c c v sa cha thm nhiu ln. Theo con ngh, d Kishin Ron, xt t
Suzuki Daisetz the Man and his Scholarship, . Ph lc ca Tuyn tp Thin Suzuki Daisetz (Tokyo, nh Shunjsha, 1961), tr. 141-142. 5 Tc i tha khi tn lun, bn Hn dch i ng, trong khong nm 695-704, ca Tht-xoa-nan- (Siksananda). Bn dch khc do Chn , i Lng, trong nm 553 stl. ND.
210
quan im trit hc, ngy nay c th khng cn c nh gi cao, nhng t quan nim ch quan v tn gio th n vn l mt tc phm ng lu , c gi tr trng tn bt dit. Con mun ni nhng ai v lp trng khch quan hin ti m ph nhn hoc chng i n u khng ch m tt v ngha ca Kishin Ron m cn qun mt s pht trin lch s ca t tng th gii6 Trong mt bc th khc ngy 23 thng 10 nm 1898, ng ni cng ch ny: Con c cm gic v cng thoi mi, thi gian tri qua m khng bit mnh ang lm vic g c bit ... Con a bn dch ting Anh cun Daij Kishin Ron cho Bc s Carus xem, sau khi cn thn sao chp li. Mc d ng ni ng s sm xem xt, con cng khng chc khi no ng s lm vic , bi li ca ng cng kh tin liu nh bu tri ma thu. C l con phi ch ti khi thi gian chn mui cng nh mi s ty thuc vo Tri7 Nm sau, 1899, ng vit trong mt bc th ngy 3 thng 7: Vi ngy na con s i Chicago v khong mt thng vit li ta cho bn dch cun Kishin Ron, khi tham kho xong Tam tng kinh (Tripitaka). Lm xong vic ny, cng trnh coi
6 7
Sd., tr. 143. Sd., tr. 144.
211
SHOJUN BANDO
nh hon tt v sn sng in.8 Thi gian ny, song song vi vic bin dch, ng ang chun b vit cun i cng Pht gio i tha, s c n hnh sau . y l cng trnh c tham vng vch thi i do mt hc gi Nht son tho bng ting Anh, v trc cha tng c ai th lm cng vic nh vy. ng cp n d n ny trong bc th ngy 21 thng 11 nm 1899: Con ghi ch dn bi tng qut nhng iu c th c xem nh i cng v Pht gio i tha hon thnh trc khi ri khi t nc ny. Tt nhin n ch l mt th b vong lc i cng cho nn cn nhiu ch cn phi sa li. Con s rt sung sng nu n c th hu ch cho Thy lm tham kho.9 Trong khi bn rn cng vic Cng ty xut bn Open Court, c l ng thu c nhiu kin thc thc tin v ngnh xut bn sch bo. C th ni, nhng hot ng sch bo ca ng sau ny, nht l vic xut bn t Pht t ng phng vin i hc Otani, u c kinh nghim khi t La Salle. Trong bc th ngy 10 thng 6 nm 1900: Gn y con ngu nhin hc c cch nh my ch. Thnh thong con lm vi vic cho Bc s Carus bng phng tin ny. Mong thy hiu rng con khng h chn nn cng vic hin ti, v mi th vic chng qua l cch mu sinh Mi
8 9
Sd., tr. 146. Sd., tr. 148.
212
y, ngi c bn tho hay cn gi l th k ban bin tp ca Cng ty xin ngh vic, v Bc s Carus ngh con thay th ng y. D cha bit ng s tr lng bao nhiu cho cng vic ny v con cha h hi, con vn bit chc s c tng thng xng ng. Mi ngy phi lm vic su ting, thi gian dnh cho nghin cu hn s b ct gim10 ng m t sinh hot hng ngy vn phng: Cng vic ca con Open Court khng phi ngy no cng vit. Ch khi no cn xem xt mt bi bo c lin quan n Nht Bn hay mt tiu lun ni v Pht gio th con mi phi cm bt theo yu cu ca Bc s Carus. Nhim v ca con cng ty l c cc bn in th, lin lc gia tc gi v nh in, lm mi cng vic lin quan n t in, tm nhng t t sai ch v nhng ch trng, ko di ra hay rt ngn li vi cu, sa li chnh t, v.v D l mt v tr kh hn l mt chn sa li bn in ngi Nht, trong bn cht n l n vn nh nhau. Trc mt, con cha c tr ng lng no v vn cn l ngi th vic11 Nh c Bc s R. H. Blyth ni, qu tht Bc s Suzuki rt t khi ch vn ph n tr nhng nm sau ny khi ng thng cp n ngha ca n gii trong Pht gio tng phn vi Ky-tgio, ly nam gii lm trng tm. Tuy vy, ng bc bch quan
10 11
Sd., tr. 153-159. Th ngy 9-9-1900; sd., tr. 161.
213
SHOJUN BANDO
im ca mnh v ph n v cuc sng gia nh trong mt bc th lc cn tr, ngy 11 thng 6 nm 1898: Con tht bi ri khi i chung vi ph n v tr chuyn vi h. Bn lun v vic hc hnh th c, song bn vi h nhng chuyn linh tinh, chuyn i, chuyn vt vnh th con rt kh thch nghi. Nht mnh c th i i vi h mt cch lch s m khng cn ni mt li, nhng y, nc M, ngi ta c thi quen phi bit nnh m, v tht kh v cng khi con phi tm li tng bc ai. Cho nn con phi t giam mnh trong nh, c sch hay ngi Thin. Hnh nh cu tc ng "ng tr nn qu thn mt vi n b cng nh vi n ng thiu hiu bit" vn cha thay i trong mt ngn nm nay. Cho d c hc mt mc no , mt ph n vn l ph n. Cho nn, c rt t ph n trung bnh t lm mnh ni bt bng s th hin nhng c tnh m n gii cn c. V thc tin chung y l coi trng ph n mt cch khng phn bit, h c nhiu c hi hn nng cao gi tr o c cng nh bc l nhng khim khuyt ca h. Do c th ni khng ai trnh khi c hai yu t u im v khuyt im. Trong khi ngi ph n Nht c v qu phc tng v nhu m, th tnh kiu ngo v t ph ca ph n y ch l nhng s nhng nhiu, nu khng ni l ng ght T khi n sng y, con dn d cm thy nt p c o ca mi quan h gia cha m v con ci trong cc gia nh Nht Bn. D tnh mu t u cng nh nhau, song y tnh yu gia cha
214
m v con ci kh lnh lng; ch c tnh yu trai gi l c coi trng. S tn thng khuynh hng i x tt vi v hn vi cha m c v l lng di mt ngi ng phng. Phong tc y l cc thiu n t chn bn tnh cho mnh hn l nghe theo kin ca cha m h. H c xu hng c lp rt cao, nhng thiu nhng tnh cm mm mng v du dng, l im chung ca mi ngi bnh thng y.12 Con c khuynh hng thch cuc sng c thn hn c gia nh. K ra cng k cc nu bit rng con cha bao gi c thi gian suy ngh v chuyn ny, nhng chng c l do g mi ngi phi lp gia nh bng mi gi, v phn con cng chng cn thit phi lm nh vy.13 Quan im cn bn ca ng v cuc sng ni chung v v np sng gia nh ni ring c th hin qua nhng dng sau: Ti sao c thm kht danh vng c nhn? Con ch mong c th hiu c ngha tht s ca cuc i, bng cch lm trn mi trch nhim no con cm thy phi chu ton. Con ct t mi quan h vi ng -la Vn nng, v cm thy c khuynh hng t b nhng ngh h ly ca gia nh. Nhn tin, i vi cuc sng gia nh, hn nhn v tnh yu, con cng c l thuyt ring ca mnh. Con mong s c dp ni vi Thy v quan
12 13
Sd., tr. 142-143. Th ngy 4 thng 1 nm 1900; sd., tr. 154.
215
SHOJUN BANDO
im ny ca con. Hai vn ny, mnh lc ng tin v cuc sng gia nh, l hai rng buc ln nht (c th t ny khng chun xc, con tm thi dng n) trn i, v vy con t tch mnh ra khi chng v chun b dng hin mi nng lc ca mnh cho nhng vn khc...14 Qua nhng tc phm dy cm ng vit sau ny, chng ta thy li ng ni c chng minh xc ng ngoi tr cuc hn nhn ca ng vi c Beatrice Erskine Lane. Gi tr ca n, d sao, c chng thc rng nguyn tc ch o ca cuc hn phi ny trong thc t l h tr nhau cng nghin cu v truyn b Pht gio. iu ng lu l ngh v ci cht hnh nh l dng sng ngm bn di mi hot ng trit hc ca ng trong thi gian , bi ng vit: T cht qu khi dy trong con nhng cm gic v tng bt tn. Con vn cha th qun c n tng ch quan mnh m ca ci cht ca m. Bt c khi no ngh n n, con khng khi rng mnh. Khng phi con s cht, v con nhn thc c, qua kinh nghim ring v nhng trn au m gn y, rng ci cht chng l g c. Ngi ta ni c nh ca t thn dp tan mi th, nhng tinh thn chng ta khng bao gi b nh n bi s kin ny, v s thao thc a chng ta n lnh vc trit hc hay tn gio. Khng c g
14
Th ngy 9 thng 9 nm 1900; sd., tr. 162.
216
khin con ngi bt an hn t cht...15 Qua nhng dng ny chng ta thy s tng ng khng th nhm ln vi nhng pht biu v ch ci cht m ng thng cp vo nhng nm cui i. ng lun thch trch dn, trong cc bi thuyt trnh cng nh trong bi vit, nht l cng v cui i, bi ha ca (waka) ca thin s Shid Bunan (Ch o V Nan): "Trong khi sng, hy cht, cht hn; cht nh bn s cht, th mi s s tt p."16 y chng ta nhn thy sut nhng nm nghin cu trit hc Pht gio sau ny, ci cht tiu cc trong ng tri qua cuc lt xc tn gc thnh mt ci cht tch cc. Cuc i ng t l ni m ci cht tch cc ny ng mt vai tr nng ng nht. Nh vy, t tng cn bn no gip ng ngh lc chu ng mi nm di La Salle mt mnh i din vi c liu, lo lng v tng lai, vi cuc sng n iu ca mt ngi lm cng? Tri vi nhng g ta tng, nhng ngh thm kn, vng vng v bnh an ca ng c ng m t mt cch sinh ng trong bc th ngy 10 thng 6 nm 1900: Innen (nhn duyn, nhng quan h ca nghip) t vt ngoi tm t duy ca chng ta. Mt tng, khi c tip nhn cha c hiu qu tc th, bit u sau ny n s gip ngi thm nhp o Gic ng ch bng mt khonh khc le sng qua tm tr y. C c c ni, "c nghe Pht
15 16
Sd., tr. 146. The Eastern Buddhist, I, s 2 (thng 9, 1966), tr. 20.
217
SHOJUN BANDO
php, d ch mt ln, cng l phc c v tn, ngay d khng my c tn tm"; ch cho chn l ny. Con c bit khng a thch l lun, nhng v tin tng chc chn vo chn l nu trn nn thnh thong con vn t by tng ca mnh. Mong c thm kn ca con l, nu t tng ca con ch li cho s tin b ca con ngi, th tri ngt trong tng lai chc chn s kt qu t Theo dng nh con ng m chn l hin hin khng l thuc bt c g v hu nh bt chp nh hng ca con ngi. Chnh v nim tin ca con vo chn l ny m con c gng th hin n cho qung i qun chng. Ph by quan im ring ca mnh cho thin h chng hnh din g, nhng bi con tuyt nhin tin chc rng ngay c khi c th c iu khng ng trong nhng g con ni mt cht chn l n cha trong quan im ca mnh cng ging nh cu chuyn ng ngn v ht la m trong Thnh Kinh, chc chn s sinh trng mnh m v bao trm khp tri v t. l v chn l chng thuc v ai, hon ton c lp, xuyn sut, m vn l ci mi ngi cng nh chnh bn thn con phi theo ui17 Bc u i ca ng La Salle c chng mt cch vng chc bi nim tin tng mnh lit v chn l bt dit bt ngun t tm B- chy bng ca ng mong mun chia s chn l vi ht thy nhn loi. Tui tr , ng tip tc khm ph s bnh an ca tm hn gia nghch cnh trong nim tin vng chc
17
Suzuki Daisetz, con ngi v hc vn, tr. 156-157.
218
rng qu vn c sn trong nhn, v trong cuc sng i thng La Salle, d i khi n l iu vt vnh. S. B.
th bt ca Bs. Suzuki, bn dch Bch nham lc, 1962.
219
SHOJUN BANDO
Bs. Suzuki, ma xun 1965.
220
RYOJIN SOGA
TNG NH BC S D.T. SUZUKI
o s ng tn knh ca chng ta, Bc s Daisetz T. Suzuki, vnh bit chng ta mt cch bt ng. Mt tin bun v hn! Mi y chng ta vn tng v hng mong ng s sng n ngoi trm tui. ng vn rt nng n v sng sut. Nhng lng mong mi tan v bi mt s tht hin nhin. Tuy th trong thm tm ti vn cm thy ng cn , cn tht hn v c phn ln t c s tic nui v ci cht ca ng. Thy vy, trc s ra i ca ngi thn, ai cng tri nghim mt cm gic mnh m v s hin din ca ngi qu c trong mt thi gian. Nhng y ti mun ni mt iu khc. Ti mun ni v s lin giao hay s ng nht v tinh thn xy ra gia nhng tm hn tnh thc ngoi vng sinh t. Ti nhn thy Bc s Suzuki v ng y nhn thy ti; ti hiu ng y v ng y hiu ti; ti tin ng y v ng y tin ti: tt c din ra tht r nt khi ta chim nghim. N khng bao gi l sn phm ca tr t bin m l mt kinh nghim thc t cn thc hn c kinh nghim gp nhau trong cuc sng hng ngy.
RYOJIN SOGA
Mt kinh nghim nh vy trong vn hc Pht gio c din t l s qun chiu tng thng gia ch Pht. C ngha l, v khng gian c ch Pht trong mi phng, v thi gian c ch Pht trong qu kh, hin ti v v lai, tt c u an tr trong Nht Chn Php gii, qun chiu tng thng. Bc s Suzuki hin gi l mt v Pht Qu kh, cn ti, l mt con ngi bnh thng sng trong th gii kh au ny, chc chn s l mt v Pht Tng lai di nh sng ca Bn Nguyn. Trong s h tng qun chiu ca chng ta, Pht Qu kh v Pht V lai vn hng gp nhau, thng hiu nhau v h tng n chng. Chnh xc hn, s suy tng nh vy i vi ti chnh l nim Pht (nembutsu). Thng thng, cc nh nghin cu Pht gio Tnh coi trng hc thuyt nembutsu v chim nghim chng su sc. Tuy th, khng phi l cch Bc s Suzuki tip cn Pht gio Tnh . Thng qua c cu hc thuyt phi Tnh , ng mu tm kinh nghim cn bn ca nhng nh i tha v i sng ca tr hu v t bi. ng nhn thy s s c ti hu chn l ca tn ngng Tnh qua hnh vi nembutsu. V trn ht ng yu thch mt trong nhng bi k sau y ca Ippen (Nht Bin): Trong li nim pht ra (nim Pht) Khng Pht, cng khng ta Nam m A di , Nam m A di ! i vi Bc s Suzuki, nim Pht ng nhin l tuyt i t khng nh. R.S.
222
DAIEI KANEKO
HI TNG V D.T. SUZUKI
ht au bun trc hung tin bt ng v ci cht ca Bc s Daisetz Suzuki, nh lnh o Pht gio trong thi i chng ta. Ai cng bit, tri thc ca Bc s Suzuki v Pht gio thm m tinh thn satori (ng). T bc khi u tm o, ng mong tm gii p cho vn ch yu nht - chuyn sinh v t ca con ngi. Mi n lc ca tui tr ng u tp trung vo mc ch ny. Cui cng ng nhn ra vn c gii quyt t lu trong satori hay l kinh nghim v tuyt i khng nh. T ng hng mc tiu vo vic ghi li kinh nghim ny trong vn hc Pht gio, nht l vn hc Thin, v ph bin n ra th gii. Vic lm ny cng chnh l th nguyn ca ng.
DAIEI KANEKO
Bc s Suzuki l mt ngi say m c sch. ng thng tho tn ngng, s uyn o v nhng t tng ca ng v Ty phng, c cng nh kim, mt cch ng kinh ngc. Th c sch rng ri ca ng c tp trung vo ch ni trn, v ng gt qua bt c h thng t tng no khng soi ri nh sng cho vn nn . ng khng quan tm tp hp cc dng t tng hay hc thuyt Pht gio chnh yu ca nhng nh sng lp cc trng phi ln ca Pht gio. Trc gic v tri nghim l c tnh ni bt trong t tng ca ng. Tuy th, r rng Bc s Suzuki khng ch l mt Thin gi chng ng theo k lut ca mt v thy. Ngi ta ni, khi cc tn Thin trnh by ch hiu ca h v Thin, Bc s Suzuki thng tr li: l ch xa chn l nht. Li ni v t tng ca ng i khi lm cho ngi nghe hay c gi c n tng ng qu l nh t duy Pht gio v i theo ngha c trng ca thut ng ny. ng c i mt nhn thu sut ct ty ca s vt. ng c minh kin su sc v bn cht ca con ngi v mi ng cm tinh t trc nhng bt hnh ca h. ng lun bit lng nghe. ng thng ph phn mt ngi m trn quan nim rng hn vn cho thy ng xem trng h. Suy cho cng, ng l chic bnh cha mnh mng v hn. Bc s Suzuki v ti, ngoi vic l ng nghip Vin i hc Otani, thnh thong cn gp nhau trong t cch din gi nhng bui thuyt trnh v Pht gio do cc Hi on Pht gio t chc. Nhng dp nh vy chng ti c c hi lng nghe ln nhau. S ph phn ca ng v ti l mt nguyn tc chn thnh v thng thn. ng
224
thng ni: Bi ging ca ng nghe ra qu tru tng v t bin. Ti khng thch lm, n khng hp vi ti. Ti sung sng tip nhn li ph bnh ca nh hc gi lo thnh ng knh ny ca chng ta, v lun suy xt chng cn k. Tuy nhin phn tch n cng s thy s khc bit c bn gia hai cch tip cn Pht gio ca chng ti. V im ny ti c mt iu phi suy ngh. Bc s Suzuki thng gii thiu tn ti vi cc hc gi v vn gii ngoi quc mun tm hiu Pht gio Tnh . ng gi h n thm ti. Phi chng iu ny c ngha l ng tha nhn t tng ca ti ng c gii thiu cho ngi ngoi quc t mt quan im rng ri hn, bt k ng thch hay khng thch n? D th no, ti cng rt cm kch c ch biu hin tinh thn ci m v chn tnh ny ca ng. Ngy 13 thng 6 nm nay (1966), di s bo tr ca Hip hi Pht t Ti gia, ti n Lim Thng i thoi vi Bc s Suzuki v ch Bn Nguyn. Bc s Suzuki vui mng tip n ti mt cch nng nhit, nh gp li ngi em rut tht xa cch lu. l ln cui cng ti c gp ng. Gi y ti vn nh nh in s tnh lng ca nhng bi cy mc hai bn con ng di dn ln nh i v th phng ca Bc s Suzuki, trong khu vn im xuyn y hoa c ma h v nhng vt dng t nhin khc. Tt c u hon ton ha vo tnh cch con ngi Bc s Suzuki. ***
225
HUSTON SMITH
D.T. SUZUKI: VI K NIM
i ngi u bit cuc i ca Bc s Suzuki tri qua c hai bn cu, nhng iu khng km n tung l khong thi gian n kinh qua: gn trn mt th k. Nm 1955 khi ng n thuyt trnh ti i hc Washington, ti tng ang hng dn ng tham quan St. Louis ln u tin, nhng khi chng ti di chuyn y, ti mi v l rng mnh khng ang gii thiu thm cc cnh quan v cc a im, m ch l ang gi li nhng k nim ca ng ni . Vic ny xy ra th no ti vn cha r; ng khng k cho ti ngay lc y. Nhng khi s vic hin nhin v ti thc p ng, ng mi th nhn tng ving thm Hi ch Quc t St. Louis nm 1904 - tc 40 nm trc khi ti dn mt ln thnh ph ny v 15 nm trc khi ti ra i. T nhng nm tui trung nin, ng bit nhiu ph phng v cng vin hn chng ta tng bit. y l mt trit gia thay v ri xung ging dng nh ng
HUSTON SMITH
c cy gy thn d mch nc c th nhn ra nhng im m ngi khc b qua. Trong bui thuyt trnh nm , Bc s Suzuki k li chuyn mt bc thy samurai mun th tinh thn cnh gic ca t, treo l lng nhng chic gi n ri xung nhng ngi bc vo phng ng. Ngi t u tin bc vo v chp ly ci gi khi n ang ri xung. Ngi th hai tut kim ra chm phng n trc khi n ri xung u anh. Ngi th ba, nhn thy ci gi trc khi bc qua ngng ca, ly n xung, t ln sn nh, v bc vo phng. Suzuki nhanh chng nhn ra nhng ci gi. ng l mt v d sng ng ca lun im Thin rng gic ng khng xa m th gian m tp trung n v mt tiu im r rng hn. Mt k nim khc ca ti v ln ving thm St. Louis ca Bc s Suzuki l li phc p ca ng trc s ti tr . Chi ph ca chuyn i v khon th lao khim nhng do mt doanh nhn Do Thi chi tr, mt ngi ng nn v bn thip Ging sinh trong thi gi nhn ri ca mnh, v dng khon thu nhp cho nhng d n khch l s thng hiu nhau trn ton cu. Ti ngh chnh s ti tr bt thng ny khin Suzuki - mt ngi thch chu du - chp nhn li mi n St. Louis. S kin khc thng s thch ca ng khng ch l hin tng mt ngi c thu nhp thp quyt nh ng gp mt cht g cho s cm thng trn th gii, m cn ci khng kh i ng tn gio - mt ngi Do Thi bn thip Ging sinh mi mt nh s Pht gio thuyt ging. T h gp li Bc s Suzuki l chng ti nhc li ngha biu tng ca dp ny. Ba nm sau, ti c dp cng lm vic vi Bc s Suzuki
228
trong ba ngy Boston, ni m, trong phn ban ng phng ca Vin bo tng m thut Boston, chng ti quay phim cuc phng vn dnh cho Lot chng trnh Minh trit ca i National Broadcasting Company. iu lm ti nh mi l thi kin nhn v cao hng ca Bc s Suzuki di sc nng ca nhng ngn n pha chi la, ting n, s cng thng v hn n ko di nhiu gi lin Bc s Suzuki lc y 88 tui. Ti cn nh lc y, bn my quay, ti hi ng v bi thuyt php Nim Hoa vn c xem l mt ch ca Thin tng c c Pht truyn li cho t l Ma Ha Ca Dip. Cuc phng vn: Suzuki: C hi thng no gia hai ngi. Smith: Nh vy mong manh qu. Suzuki: Thc ra, khng mong manh cht no c. Anh ang ni vi ti; ti ni vi anh. C mong manh khng?1 Vi thng sau, khi chng trnh c pht hnh, nhng li trao i gin d ny gi hng mt nh th M ni ting lm bi th sau y: Mong manh Ta nh a vo khng gian ny, Bng hin trit, v thiu nin gy Chp chn cu hi; Hi khonh khc c Pht nim hoa;
Minh trit cho thi i chng ta, James Nelson (New York: W.W. Nortom, 1961), tr. 140.
229
HUSTON SMITH
Mt cnh sen li phn truyn ra. Mong manh chng? chng hi. Hin trit i: Ti ni vi anh. Anh ni vi ti. Mong manh chng?2 C nhng li ca Bc s Suzuki m my quay hm khng ghi li, nhng ti vn cn nh, nh: Chng ta ln ni ngm trng. Ngh rng chng ta s t c trng l o tng. Ni v cng. Nhng trng bn ta trong tng bc chn leo ni. ng cng bn chng ta; hin gi ng khng cn na. Trong mt ngha nht nh th iu ny ng, nhng mt khc ni nh vy chnh l lc vo ch ngha nh nguyn m Suzuki tri mt i c gng gip chng ta vt qua. Rt c th, nh s hc li lc Lynn White Vin i hc California vit, quyn Thin lun ca D.T. Suzuki n hnh ln u vo nm 1927, i vi cc th h mai sau s l s kin tri thc v i nh vic William Moerbeke dch tc phm ting Latin ca Aristotle vo th k 13, hay cun Marsiglio Ficino ca Plato th k 15.3 ***
Muriel Rukeyser, Waterlily Fire (New York: Macmillan, 1962), tr. 196. 3 Ranh gii ca Tri thc trong Nghin cu v Con ngi, Lynn White bin tp (Frontiers of Knowledge in the Study of Man. New York: Harper and Brothers, 1956), tr. 304-305.
230
HEINRICH DUMOULIN S.J.1
NHNG LN GP DAISETZ SUZUKI
nhn v c Bc s Suzuki, ngi sng lp kh knh ca tp ch. S c bit ny c dnh tng nim nhn cch Bc s Suzuki; v ng nhin, mt s nh gi xc ng nh vy v nhng thnh tu hc thut ca ng s cn khin cc nh nghin cu Thin Pht gio v trit hc ng phng lu tm trong mt thi gian di. Mt s lng nh cn nhc nh vy chc chn s b sung v hiu chnh s nghip ca ng hay, d sao, cng s t nhng trng im hi khc nhau trong nh hng tng quan ca n. Tuy nhin, ta c th ni chc rng cng ng quc t nhng ngi hc Thin u lun tn knh Bc s Suzuki nh nh tin phong v i khin th gii ch n mt lnh vc t tng nhiu xa l v do , li du n ca ring ng trong th k ny ca chng ta. Gc li
B an bin tp t The Eastern Buddhistknimngh ti ghi li nhng cm tng v c
S.J.: vit tt Society of Jesus, (linh mc) Hi Dng Tn. ND.
HEINRICH DUMOULIN S.J.
nhng nhn nh c tnh cch ph bnh v quan im ca Bc s Suzuki vo mt dp khc, y ti ch mun ghi li nhng ln gp g ca ti vi ng. Ch vi ln thi, m cng chng c ngha g ni bt, song cng c th gip minh ha tnh cch khc thng ca mt ngi ti hng ngng vng nht. Ln u tin ti gp Bc s Suzuki hu nh ba mi nm qua, trong bui thuyt trnh Thin tng bng Anh ng ca ng di s bo tr ca Hi Vn ha Th gii Tokyo. Lc y ti trong on ca c linh mc Johannes Kraus, ngi sng lp ni ting tp ch v Nht Bn hc, t Monumenta Nipponica; v c cha Kraus, sau khi cm n Bc s Suzuki ng gp ti cho s ra mt tp ch, gii thiu ti vi ng. ti , mt tp thnh sc tch cc quan im v Thin ca Bc s Suzuki, lc y c trong hp tuyn Suzuki, cun Essentials of Zen Buddhism (Tinh hoa ca Thin tng Pht gio), do Bernard Phillips bin son. Sau t lu ti n thm Bc s Suzuki khi ng ang bnh vin St. Luke, Tokyo, v bnh tnh trm trng ca v ng. Chng ti ch bn n cc kinh in Thin tng, v ng gii thch nhiu ch ti ngha trong tuyn tp cng n Mumonkan (V mn quan) m ti ang dch sang ting c. Trong sut cuc chin tranh tip theo v c mt nm sau chin tranh, hon cnh ngn tr ti tm hiu su hn v Thin v ti hu nh mt lin lc vi Bc s Suzuki. Trong khi , Bc s Suzuki tr thnh mt hc gi tm th gii. Tc phm v cc thuyt trnh ca ng to nn mt s ng chuyn gia v Thin nhiu nc, v s quan tm trong gii hc thc cng gia
232
tng thch ng. Phn ti tr li nghin cu v Thin v lch s ca n vo nhng nm 50 nh c nhiu ng c thc y, trong t nht l vic khuyn khch y u i ca b Ruth Fuller Sasaki, dch tiu lun u tin ca ti ra Anh ng v n hnh di nhan S pht trin ca Thin tng Trung Hoa sau Lc t di nh sng ca V mn quan (The Development of Chinese Zen after the Sixth Patriarch in the Light of Mumonkan). Nh vy ti gp li Bc s Suzuki vo thng 7, 1954 i hc Munchen, khi ni ny mi hai chng ti thuyt trnh v Thin Pht gio. Bc s Suzuki nhit tnh tham d bui din thuyt ca ti v h tr ti, mt cch thn mt v hng hi, tr li cc cu hi ca c ta. Ln gp ng tip theo cng th v khng km v li n tng su sc hn. Mt ph n M, nh vn vit v mt chuyn du hnh sang Nht Bn, tng tham d bui thuyt trnh ca Bc s Suzuki i hc Columbia, nht mc yu cu ti dn xp mt cuc phng vn nhn vt ni ting ny. Kh khn lm mi c ng ng tip kin vo ma xun 1962, v ng b bao vy bi dng ngi M n ving thm nh bt tn. Ti thu xp c cuc hn, nhng khi chng ti n nh ng, gn cha ng Khnh (Tokeiji), Lim Thng, v mt hiu lm no , thnh ra chng ti n vo gi khng thch hp. Bc s Suzuki cho ngi mang mt ghi ch n cho chng ti ngay ti cng cha rng ng rt tic khng gp c chng ti. Nhng ngi ph n i cng ti khng nn lng v nhn mnh t ra cng phi c bt tay ng gi v i ny. Ngay lc Bc s Suzuki bt ng xut hin. ng hoan h cho n chng ti, a
233
chng ti vo th phng xp y sch ca ng v lp tc bt chuyn vi phong cch ht sc thn i, nhit tnh. ng gi lch lm trao i bng th ting Anh lu lot vi tnh si ng, khi hi v sng khoi n kh ng. Sau khi nhc li vi k nim c nhn, cu chuyn hng v nhng ti nghim tc, nht l v s giao lu vn ha gia ng v Ty. Vi tc phong si ni, ng gii thch mt trong cc ti a chung ca ng: Sng Th K ca Thnh Kinh nh mt cng n: nghe ci khng th nghe, nhn ci khng th thy, thc s hin din linh thnh m vn bit r tnh nht th ca tn ti v trnh mi nh nguyn tnh. ng ni vi chng ti ng khng tn thnh cc phong tro say m Thin bt c ni no chng gn lin vi ch ngha duy l ca thi i c kh ngy nay. V ng cng khng tha nhn vic quy chiu satori n gin qua nhng k thut tm thn. Thin, chng ti c bit, i vi ng l mt iu siu hnh, mt vn tm linh; n lin quan ti bn tnh v ngha ca cuc sng. Nhng ri ng li nh nhng tn ngu vi phong cch trong sng c hu. ng k vi chng ti v mt tu s dng Carthusian,2 mt v chn tu tht s, mi ng n ving tu vin ca ng ta, hay v cc tu s dng Benedictine Anh quc mi ng n dng ba ti phng n ca tu vin ca h - m ng ni vi ging ci khc khch nho nh - khin ng bi ri xit
Cartusia, Catorissium, tn La-tinh ca thnh Chartreuse. Dng tu khc k do Thnh Bruno sng lp Chartreuse, Php, nm 1084. ND.
234
bao khi thy trong mt quyn sch trn bn n mt on c hi bi bc Pht gio. Trn bn lm vic ca ng c tp 1 bn dch c ng cun Hekiganroku (Bch nham lc) do Gio s Gundert va gi n. Bc s Suzuki ht li khen ngi v chun mc hc thut v vn chng ca bn dch, nhng ng cho rng cch din gii v cng n cha tht tha ng. Trong hon cnh , chng ti ni v nhng kh khn ph qut trong vic din dch mt cch tng xng. Vi i mt lp lnh ca mt thanh nin v ngn la nhit tnh t hn ci tui 90 ca ng, Bc s Suzuki ly ra quyn Bch nham lc nguyn bn Hn vn mn du tay lt, ri cm vi c hai tay, ng ln ging c ln. Ta c cm gic ng lm tng thm phn m v ngha ca tng Hn t, khi nghe ng c chng. Nu Bc s Suzuki thng cho n hnh nhng bn dch Anh ng khng g b v t khi c dch st ngha, khng phi l thiu tinh thn hc gi (hin ti khng c nh nghin cu Thin no tinh thng Hn vn hn ng), m ng hn l v ng bit r nhng gii hn m ngi phin dch phi i din trc nhng vn bn nh vy. Sau chng ti xin kiu t v Bc s Suzuki tin cho ngi bn M hm m vi phong thi lch lm kh t. ng cho ti mt bn tp ch Kokoro c bi vit ca ng. ng cng mi ti tr li khi c dp. Tuy nhin, cuc ving thm qu bu ny l ln cui cng ti gp ng ti nh ring. Nm sau, tp ch Yomiuri in thoi hi ti c mun tham gia cuc i thoi vi Bc s Suzuki s c ng trn bo. Ti min cng nhn li, cha bit Bc
235
s Suzuki ngh th no v d n ny. Nhng ti c bo m l chnh ng ngh mi v linh mc Kytgio lm ngi i thoi Ty phng vi ng trong cuc trao i m, bt lun th no, cng khng hng v nhng ch tn gio ang gy tranh ci m v ha bnh v s thng hiu trn bnh din ton cu. Cuc i thoi din ra Vin Gic t, Lim Thng. Chng ti s dng ting Nht v bi ni chuyn s ng trn bo Nht. Tuy th cng c mt bn ting Anh ng trn t Yomiuri s ra ngy 3 thng 8, 1963, di nhan Ni gp g gia o Pht v o C-c. Ti cn mt k nim cui cng na v Bc s Suzuki. Ma xun nm ngoi, ng thuyt trnh trong mt gii nh v kinh nghim tn gio ca Diu ho nhn (myknin) trong Tnh tng. Nh thng l, ng c v bnh lun cc bi th ca Saichi Asahara (Thin Nguyn Ti Th). Khi lng nghe, ngi ta khng thy g ngoi cm gic xc ng bi chiu su thm ca tinh thn ny, ci cm gic m vic c cc bi vit ca Bc s Suzuki v cng ch trn t Nht Bn tam c nguyt (XI, 157 161) cng c th truyn ti mc no . Sau bi thuyt trnh, nhiu ngi t cu hi v mun khi mo mt cuc tranh lun. V ti cn chm m trong nhng suy nim lng l v bi thuyt trnh y xc cm va qua, ti ngh ti hiu rng ton th tnh cch ca v lo s c t trn mt nn tng ch c th minh nh nh kinh nghim tn gio su xa. H.D. ***
236
ZENKEI SHIBAYAMA
CU CHUYN CA HOA
c s Suzuki vo ci Nit-bn. Ti nhng tng, d gn y ng hi m yu, nhng vi tinh thn minh mn v y sc sng y ng l ng phi sng n trm tui. Vy m cn bo bnh a ng ra i vnh vin. Sng sm ngy 12 thng 7, ti bng hong khi nghe in thoi gi t Tokyo bo tin ng mt. Quy lut ca trn gian, nh mnh ca mun loi, khng c ngoi l, bit vy, nhng chng ta vn khng khi thm mong Bc s Suzuki c th sng lu hn d ch mt ngy cho li ch ca con ngi, cho nhng cng trnh ch c ng mi hon thnh c. Nhn li nhng nm thng thn tnh qua, ti cng thy r s tuyt diu ca dp may dun ri chng ti tnh c gp nhau.
ZENKEI SHIBAYAMA
Ti c bit tp ch The Eastern Buddhist ang d tnh ra s c bit tng nim Bc s Suzuki. So vi tm vc ca nhng cng trnh ng ng gp cho lch s ca t tng, c bit t tng Pht gio hay Thin tng, chc chn c nhiu ngi xng ng hn ti lng nh vai tr ca ng. y ti mun t hn ch ch by t lng cm kch su xa trc chn tnh m Bc s Suzuki dnh cho ti. Hay tin ng mt bnh vin St. Luke, ti lin hy b hoc hon li mi cng vic d kin ly chuyn tu m vo ngy 13 thng 7, n Lim Thng sng sm ngy hm sau. Ngay sau ti tip tc hnh trnh n Th vin Matsugaoka. Tri hy cn tinh m, cha c bng dng ai n y. Matsugaoka chm trong tnh lng. Sng sm bao trm khu rng pha xa xa. Trong khu rng , ngay k bn m phn ca Bc s Kitaro Nishida, l phn m ca gia nh Suzuki ni ng s vnh vin an ngh. Ti chp tay, ci u x v hng , v ri leo ln nhng bc cp dn n th qun. Mt lm tre um tm bao quanh my bc cp bng quanh co. Thnh thong c mt ci g chm vo m ti v ti nhn thy nhng git sng ri xung hai ng tay o. Nh li Bc s Suzuki cng tng leo ln nhng bc cp ny nhanh nhn nh vy. Ti c cm gic mnh ang bc theo tng bc chn ng, lng bun vi. Chiu ngy 11 thng 7, ng c khing xung cng qua nhng bc cp ny, trn mt chic cng cu thng, khng bao gi tr li. Ln n nh, ti bc ti th qun. Ca vn cn ng. Ngi trong nh cn ngh ngi sau my ngy
238
nhc nhn v au bun ny. Linh cu ca Bc s Suzuki c a qua cha ng Khnh. Trc tin ti c dn vo phng khch, sau c mi ngh li ni th phng ca Bc s Suzuki. Nh s gi n trn mt chuyn tu m c s dng phng ring ca ng. Cn phng c gi nguyn v mi vt dng trong phng y nh lc ng cn sng. Ti nh c th cm thy nh mt hin ha ca ng ang quan st khp ni. T ci k sch, ci bn vit rng ln v chic gh bnh; ti chm ch nhn quanh nh khc su vo tm khm ln cui cng hnh nh th phng ny ca ng. Trong mt gc phng cn my ci ti xch. ng d nh i Karuizawa vo ngy 11 va qua, nhng ng bnh vo chnh bui sng hm . Mt lt sau, ngi cng i ni vi ti: Nhn xem, y l nhng trang cui cng Bc s Suzuki vit. ng va hon thnh n vo chiu hm mng 10. C ch vo nhng trang bn tho c vit trn giy c. Cy bt my ng dng vn cn gc trn . Ti cm ln mt trang bn tho nhn r hn. l pht tho li gii thiu cho cun Hoa v ngn. C nhiu ch sa li c ghi ch nh bn l trang giy. Ti bi hi cm ng, gn nh mun khc. Hi u nm (1966), mt ngi bn ca ti dch ra Anh vn tuyn tp cc tiu lun phng pht tn vn bng Nht ng c nhan Hoa v ngn ca ti. Sch d nh xut bn vo ma thu ny, v vy khi lm xong bn dch, ti mo mui mh Bc s Suzuki xem qua bn tho v xin c vinh d c li gii thiu vn tt ca ng. ng tr li: Hin ti ti rt bn, cha th lm ngay c. Tuy nhin sp ti ti s i Karuizawa, c
239
ZENKEI SHIBAYAMA
th vit li gii thiu v c vic xem qua bn tho. V vy m bn dch ny c y vi ng. Tin ng t ngt qua i dp tt mi hy vng ca ti v n hu ny.Vy m, tri vi iu ti tng, ng lm xong vic ngay bui chiu trc hm ng vnh vin ra i. Ti m thm chp cht hai tay, by t lng knh trng trc vic lm cui cng ny ca Bc s Suzuki. Tht cm ng khi ngh li gii thiu thn i ny ca ng s ch c ng trong mt quyn sch nh khim tn nh vy; nh th dng ba t ng inh. Nhng ngh li ti thy: li gii thiu ny, nh vic lm cui cng ca Bc s Suzuki trong sut qung i cm bt ca ng, khng th c coi nh mt n hu c nhn. chnh l biu hin ca Php tm v tn m v ng sng c cuc i. C th ti lc , song ti thng nghe Bc s Suzuki ni: Ti khng phi l mt hc gi. Chng ta nn nghim tc suy xt xem ti sao Bc s Suzuki, vi tt c nhng thnh qu hc thut ca ng, li tuyn b nh vy. Tm hn ng lun bt ngun t mt ci g cn bn vn vn hnh cuc sng ny ci bn lai ca mi hin hu, kinh nghim thc s ca chng ng Thin. ng nhn thy trong ngha uyn nguyn ca con ngi. ng nhn thy mt ci g c bn tn cng tm thc ng phng. Do , ng mit mi cn kh, c tm ra phng cch truyn n li cho ngi i v vn dng n cho nn vn ha nhn loi. Nhng nghin cu ca ng v Thin, nhng tm ti ca ng v Chn l, tt c u ch v mc tiu ny. Kt qu ca nhng n lc chn tnh ny ca ng tuy th li thng
240
c ngi i xem l nhng thnh qu thun tnh bc hc. M nhng g Bc s Suzuki lm l sng v khng ngng phn u din t ci cn bn ny, lm sao cho ngi ta hiu n, khin n vn hnh v li ch ca ht thy nhn loi. Bi l ng khng t gii hn mnh trong th gii bc hc. Chnh iu ny, theo ti, l l do ng tr thnh c o trong c i sng ln s nghip ca ng, v y cng l l do ti sao ng ni Ti khng phi l hc gi. Rt ro, Bc s Suzuki l mt ngi sng v hnh Php trong ngha rng nht ca t ny, v nhng thnh qu hc thut ca ng ch l phn b sung cho cuc i ng m thi. Nhng l nghi tang ch lm xong, n lc chng ti ni li vnh bit trc linh cu ng. Ti t mt bng cc trng bn cnh gng mt bnh an ca ng, chp hai tay cu nguyn vi tt c s trang nghim, v trong tim ti r mt git mu au thng v ly bit. Z.S. ***
241
KSHO TANI
TNG NH D.T. SUZUKI
hong ba mi nm trc, ln u tin ti gp Bc s Suzuki. Lc y ti hy cn theo hc trng Trung hc Knan. Ngay lc gp ng, ng hi quan nim ca ti v cuc sng. Lc y ti tr li: Trong cuc sng, ti ngh, chng ta cn phi chn thnh. Khng mt cht ngh ngi, ng vn hi: Theo anh th no l chn thnh? Cu hi ny cho ti n tng su sc, v nhng li ca ng tr thnh mt th cng n cho sut thi nin thiu ca ti. n gi n vn cn m vang bn tai ti. Sau khi th chin th hai kt thc, ti c gii ng khi Hi qun Tr b v vo vin i hc Kyoto. Khong thi gian ny ti ving thm u n th qun Matsugaoka Lim Thng, ni Bc s Suzuki c ng. Matsugaoka ny khng nhng ng trc tip hng dn ti m cn thu xp cho ti c gp v chuyn tr vi nhng ngi li lc trn nhiu phng din.
Vi nm sau, vo nm 1950, khi ti c dp du hc ti Hoa K th Bc s Suzuki c mt . Sau mt nm theo hc ti i hc Harvard ti chuyn v i hc Claremont California, ni Sensei (Tin sinh) ang ging dy. Ti, cha tng hi lng vi cc khuynh hng trit hc lc by gi Harvard, quyt nh theo hc cc kha ging ca ng v Pht gio Hoa Nghim i hc Claremont. y ti thy cc sinh vin lng nghe Bc s Suzuki ging nhng iu i loi nh: ci Nht th l ci a th, v ci a th chnh l ci Nht th,1 hay Ci tn l g, ti t hi... C th l Robert, hay c l l Henderson. D sao, iu khng quan trng lm. Ti v cng ngc nhin v thch th trc s kin chng ti c th lng nghe mt li ging dy hy hu trong mt t nc m lun l k hiu, ch ngha thc dng, hay ch ngha duy nghim vn thng ln li trong hu ht cc ging ng i hc. Ma xun nm sau (1954) ti chuyn v i hc Columbia vi Bc s Suzuki. Chnh trong giai on ny ti cm thy quan h ca chng ti bt u thay i. Ti nhanh chng hiu ng mt cch su sc hn m kt qu l, thay v ch ngh v ng nh mt tin bi trong Pht php v mt hc gi ni ting khp th gii, ti bt u ngy cng gn gi hn vi chnh con ngi Bc s Suzuki. S hin din ca ng khi dy trong ti vn ca
Mt trong nhng ch im ca Hoa Nghim: nht tc a, a tc nht. ND.
243
KOSHO OTANI
Chnh Php nh l thm quyn tn gio m cui cng tr thnh ti rng ln nht hay ng hn, lin quan duy nht ca ti. Thin bo: Gp Pht git Pht!. Thi tinh thn ny ca Thin nh hng ti mnh m a ti n ch i din vi Bc s Suzuki, mt ngi i vi ti l hin thn ca Chnh Php, t n chnh l thm quyn tn gio vy. Ti cm thy mnh c nng bi thm quyn ny, hay Chnh Php, m khng c n ti s khng cn tn ti. Nhng ng thi, nu khng ph nhn n, ti chng th trng mong gii thot tht s v cu ri linh hn vnh vin cho chnh mnh. y l mt mu thun m vi ti thc l vn nn v sng v cht. D nhin, trong thc t tt c iu ny khng lin quan g n Bc s Suzuki; n hon ton l cuc u tranh trong chnh bn thn ti. Nu ng bit iu ny, lm sao ng tip nhn ti c? Dng nh ng khng h bit bo t ang vn v trong ti. D sao, vo lc y, Bc s Suzuki v thm quyn khng th vt qua trong Chnh Php i vi ti l mt v bt kh phn. Vn nn thi thc; nhng n lc khc phc n gia tng tng ngy trong ti. V thng 2 nm sau (1953), ti tri qua bc ngoc v i nht trong i. Ti vt qua thm quyn ti hu. Cho n gi ti vn tin rng mnh thnh t mc tiu. Nhng iu thc s xy ra vi ti vo giy pht va l nim hoan h tt nh va l s hi tic su xa; hoan h v cui cng ti c gii thot, v hi tic v nhng g ti lm l khng th thay i. V chao i, sau ti kinh hong nhn ra: ci m ti tuyt dit khng phi l Php m ti coi nh thm quyn, cng
244
chng phi Bc s Suzuki, m chnh l ci ng ca ti. Cng kinh ngc hn l ti nhn ra mnh c ban cho v chu ng mt cch vng vng cuc sng ny bng chnh Chnh Php. D sao, phi th nhn sau khi tri qua kinh nghim ny, c mt thi k, ng trc ng, ti khng th c x mt cch t nhin v thng thn vi nhng ai trc tin ti cho l c thm quyn, ri sau b ph nhn. Chnh Bc s Suzuki, khi c bit kinh nghim ny ca ti qua li k ca Bc s Akihisa Kondo, mt trong nhng ngi bn thn nht ca ti v cng l nh tm tr hc ni ting c kin gii su sc v Pht hc, ng khai ng v h tr ti nhiu hn bt k ai khc. Tt nhin, kinh nghim ny i vi ti l v gi. Khng c n c l ti cn gi khong cch vi Sensei (Bc s Suzuki), ch hiu v ng nh mt hc gi lng danh tng truyn b Thin ra th gii. Ti phi nhn mnh y rng Bc s Suzuki khng h thay i, nhng ti th thay i. Tuy nhin c th khng sai khi ni rng, v ti thay i, ng cng thay i. nh l nu th gii i thay th ti cng thay i, nhng ng thi ti vn tin rng nu ti thay i th chc chn th gii cng thay i. Khng th c chuyn mt ngi mun thay i th gii m trc tin khng t thay i mnh. D sao, c th ni l vi kinh nghim nh mt bc ngoc quyt nh ny ca ti, tnh thn ca chng ti thay i mt cch ton din. l, khng nhng ti tm li c mt v thy, l Sensei, m cn c thm mt ngi bn tht s. Ni cch khc, ng by gi va l "Sensei" va l "bn hu" ti c th hn huyn
245
KOSHO OTANI
bnh ng trong lnh vc siu vit ca Chnh Php. Ai c th thy l k khi ti gi mt ngi ln tui hn mnh c na th k l bn, nhng khng phi vy. l mt thc t trong Php gii vi diu khn d. Vi ti c nhng ci ng l k hn: d c hng t ngi sng trn mt t ny m hng ngy chng ta gp khng bit bao nhiu ngi c my ngi ta c th gi l "bn"? S tht ny mi ng bun lm sao. Tuy nhin, khi chng ta nhn thc c thc t khn kh ny v khng cn o tng v ci c gi l tnh bn, v khi nhng mi quan h thn tnh trong ngha trn tc chm dt, ch khi mt tnh bn tht s mi bt u. Theo ti nh, c ln Sensei ging v bnh lun vi mt s chuyn gia tm tr hc t tht sang trng ca Bc s Harte gn ta nh Lin hip quc trong khu Manhattan. Sensei n cn mi ti mt tch tr bt v ni vi ti bng ting Anh: "Ung mt cht tr i, ng Shimmon"; v ti cn nh vo lc c Mihoko Okamura tnh nguyn lm th k cho ng. Sau bn nm hc ti Hoa K, ti tr v Nht qua ng chu u cng vi Sensei. T ti thng xuyn thm ving ng gn nh u n mi thng mt ln, nhng sau ti hn ch bt, v thy qu nhiu ngi n thm ng s khin ng kh cn thi gian cho nhng cng vic quan trng hn. Bi thuyt trnh m Sensei v ti ng din thuyt Hokkaido my nm v trc cng tr thnh mt k nim ng nh ca ti. Trong lnh vc trit hc-tn gio, ti nh c ln ti hi Sensei trong mt bui thuyt trnh, ng bo: "Nim Pht l mt loi nh Tm". Phn lun ca ti l:
246
"Nim Pht, nht l trong Pht gio Tnh , c ngha su sc hn s tp trung n thun". "Nh vy cng hon ton ng", ng p. Th nhng, trc s ngc nhin ca ti, c v nh ng chng thay i quan nim ca mnh. Thi gian sau, ti i n ch chp nhn hiu qu ca s tp trung trong li Nim Pht, cn Sensei dng nh cng thay i ng k v nghin cu su hn vo Nim Pht ca Tnh . Ti lun kinh ngc v tm c sch rng mnh mng ca ng t Anh vn cho n Hoa vn, t Pht gio n Ky-tgio (k c thn hc); v ng c c nhng cun sch thi thng ang n khch2 ca M. Vo nhng nm cui i, cng nh c nhn ti, ng nghin cu su hn v Pht gio Tnh . Chng hn, biu l s quan tm su sc trong nhng bc th cp n nhng vn hin ti ca Gio phi Higashi Honganji,3 ng ni vi ti: "Nu ti c th lm c bt c g cho ng v Gio phi ca ng, ti s lm ngay". Ti cn nh mt nhn xt y gi ca ng: "Cc hnh gi Chn tng nn quan tm hn n lao ng tay chn". Thng Nm va qua, khi ti n thm, ng qung cho ti cu hi v "anjin" (an tm), mt thut ng quen thuc trong Pht gio Chn tng, m ng ang tm t
2 3
Loi sch best-sellers. ND.
Hn: ng Bn nguyn t , bn sn ca phi i Cc (Otani), thuc Tnh Chn tng (Shinsh), Nht Bn; phn bit vi Ty Bn nguyn t l bn sn ca phi Bn nguyn t thuc Chn tng. ND.
247
KOSHO OTANI
dch tng xng. "Anjin, ni cho cng, khng phi l s bnh an cng khng phi l s yn n ca tm." Cuc mn m sau v ch ny cho ti nhng iu th v mi m khin ti d nh s cn bn lun xa hn vi ng, c th Karuizawa, nhng Khong 3 gi sng ngy 12 thng 7, ti bt dy v ting chung in thoi reo vang bn ging. u dy bn kia Bc s Kondo ni: "Sensei ang hn m v s t trn trong vng mt ting na". ng k: Mi ngy hm qua, i c Suehiro (Gim qun chi nhnh ca Tu vin Higashi Honganji Tokyo) va n thm Bc s Suzuki Lim Thng. Sensei vn trng khe mnh v h ng chuyn tr vi nhau hng hin v ng ang bn thu xp hnh l cho chuyn i Karuizawa. Sensei hi i c Suehiro: C ng l Shimmon-san s n Honganji Tokyo? Suehiro p: Vng, nhng khng hn vy. Ch ca Shimmon-san vn l Kyoto, nhng thy y s bin Tokyo thnh c s cho hot ng xa hn ca thy y. Cu chuyn lm ti ri nc mt bi n gi ln hnh nh ng ang ng di hng hin hnh nh y tru mn thn thng ang vy tay v nhn chng ti xa dn khi tm mt. Vo lc ti nhn c in thoi cng l lc ng ang chng li s au n cc cng ca cn bnh vi sc mnh phi thng ca tinh thn, v chnh ng li ang trn an ngi thn quanh ng vi nhng cu "ng lo" v "Cm n". Theo ti, thi ca ng cng t ra tng c vi Pht gio Chn tng th ng cng thng xuyn s dng hai
248
ting cm n. Li cm n ny, vi ging ni c bit ca ring ng, xut pht t s gio dng trong mi trng Pht gio Chn tng Kanazawa. Ni cch khc, Pht gio Chn tng kt hoa trong cm nhn chn thnh ca ng, cn Thin tng t hin trong tm tr nhy bn v kin cng ca ng; nh th Tnh l m cn Thin l cha, c hai yu t ny hnh thnh nn mt Bc s Suzuki. Ngy hm , khi c tin ng mt, ti cng vi ng Shjun Bando v Bc s Kondo vi v n bnh vin ni qung thi th ng. Khch ving thm v ht v cn phng trng vng, ch cn ting chng ti khe kh tng kinh. Bng nhin ti c cm gic nh nghe Sensei ni cm n mt ln na. Ti cm thy bun nhng khng n c, c l v ti bit Sensei ang bn ti, cng nh ti ang bn cnh Sensei. Ti ni vi mt phng vin: "T sau ci cht ca Bc s Suzuki, ti cm thy mnh m hn bao gi vi trch nhim ca chng ti i vi Pht gio l cn phi tip bc chn ng; cm nhn ny ngy cng su sc hn theo nm thng". Cng ngy hm , c Okamura, d au bun v hn cng quyt nh "Ti s lm tt c th hin lng bit n Sensei". Ti tin c cng ang p mt tnh cm nh ti. Li than th ca Bc s Kondo, "Chng ta mt ri mt ngi chnh trc chng ta c th thc s hn huyn", khin mt ti nha l. K.O. ***
249
RYICHIR NARAHARA
SUZUKI, NGI THY
i c bit Gio s Suzuki vo nm 1909, khi ng tr v sau mi mt nm sng ti Hoa K. Lc y ng va c ch nh lm ging vin, v nm sau, vo tui 40, lm gio s Gakushin (Peers school). Lc y ti l hc sinh nm cui ca trng v lp ca ti c hc Anh vn vi Thy. V ngu nhin Thy cng l tr s k tc x ca chng ti, nn hu ht thi gian trng ti u cn k bn ng. Chng bao lu sau khi ti tt nghip v vo vin i hc Hong gia Kyoto, Gio s Suzuki chuyn n vin i hc Otani. Ti cn nh ln ving thm t tht ca ng nm trong chui cc tu vin Tfukuji1 Kyoto, ni ng ang dc tm dch Kinh ra Anh vn cho tp ch The Eastern Buddhist. Vic c bn in v chnh sa bn tho chim phn ln cng vic.
ng phc t , i bn sn ca phi ng phc t thuc dng Thin Lm T. ND.
1
Ti ngh l mnh chu nh hng su m ca nhn cch Gio s Suzuki khi ti n tham Thin ti cc tu vin sau ny, nhng ti khng r mnh c bao gi tho lun vi ng c bit v ch Thin tng hay khng. Chng ti bn nhng vn x hi. Sau chin tranh, ti thng lui ti thm ng Lim Thng trao i quan im v vn lao ng. Mc d ng hiu r s cn c nhng lin on lao ng, ng khng ngn ngi ch ra mc d tha ca chng. Mun n li nhng k nim ca Gio s Suzuki thi trng Gakushin, ti tp hp v c li cng nhiu cng tt nhng tiu lun v bi ging ca ng ng trong t bo Hojin-Kai ca trng. c li mi tiu lun gi tr mt thi, ti thy li mt cch su sc chn tnh ca ng. ng vn thng ni lng chn tht l mt iu phi c coi trng trong cuc sng. Gio s Suzuki c ln ging v tc phm bt h ca Thomas Carlyle, cun V Anh hng v s sng bi Anh hng. iu Carlyle nhn mnh l t tng kin nh ca cc v anh hng cng c th c xem nh lng chn tht. Nu hnh thc ng x th ch lng chn tht, nh trng hp Napoleon, th t tng cao c ny s mai mt. Tt nhin, ng thng dn dt chng ti theo chnh o vi s chn tnh ny. Rt tic lc chng ti cha th hiu trn vn gi tr ca s dn dt tinh thn ny ca Gio s Suzuki. Chng ti c bo bc trong bu khng kh thn thng ta ra t nhn cch ng. C th v chng ti qu gn gi ng v cn qu tr hiu ng tht s. Tuy nhin, nhng gn b nh vy gip
251
RYOICHIRO NARAHARA
ti gi c mi quan h vi ng qua nm thng n tn ngy ng qua i. C nhng bi vit ca ng v Vn ha ng phng mang tiu l Ty theo ngi bt dn dt,2 Vo mt m ma 3 v.v; nhng trong bi ta cho cc tiu lun, ta thy r nhit tm ca ng mong mun vit cng bao qut v hon chnh cng tt. Nhng cng vic hnh chnh v vic ring ngn tr ng, ch cho php ng ghi li nhng cm nhn v t tng mt cch tn mn. ng nhn xt nh vy trong on cui: "Ti c li tiu lun t u v cm thy hon ton tht vng m khng th l gii ti sao. c g c th b sung thm, nhng ti khng c thi gian lm vic ny". Chng ta quen xem mt h thng l lun phi bao gm nhp , chnh , v cc chi tit hp l hoc c tnh khoa hc. Tuy nhin vi Bc s Suzuki, ng thng s dng mt h thng khc theo ui su xa hn t tng ca ring ng. ng c th em li cho chng ti nhng dng cht tinh thn m nhng ngi b thu ht vi cng vic nh sn hng ngy nh chng ti rt cn. D c m ca ti l lm mt bn tm lc nhng t tng ca Bc s Suzuki c th hin trong cc trc tc thi k u ca ng, song hin ti ti cha c
C l mun ni ng vit gn nh theo th loi ty bt, tc vit theo ngu hng. ND. 3 C l mun ni l d v, vit theo th loi tp k, tc vit khng tp trung vo mt ch nht nh. ND.
252
thi gian. Ti phi t hi lng vi mt tnh tit xy ra gn su nm trc. Lc y, ti cng vi c Okamura, th k ca ng, ang du ng bc xung nhng bc cp ca Th vin Matsugaoka, bng ng cht hi ti: "Ti nh, khi anh cn l mt sinh vin v ang i do vi ti, c ln anh ni anh khng cn g nhng ngi qu tui ba mi. By gi anh vt qua ci tui , khng bit anh c cn gi lun im y na khng?" Qu tht ti c ni nh th, nhng cch y gn na th k! Ti sng s trc tr nh siu phm ca ng n khng th tr li ngay lc y. Vo mt dp khc, ti hi ng: "Xin Thy cho ti mt cng n", ng gt u: "Mt loi cng n, c th lm ch". Ln trao i ny vn cn in hn trong tm tr ti. ng lun hiu li ti mt cch thn i cn ti ni v ng vi tt c tm lng mnh. Gi y khi ngh v s quan tm ca Bc s Suzuki dnh cho th h tr, c biu hin trong nhiu tiu lun ca ng, ti cm thy h thn v nhng pht ngn khinh sut ca mnh. Cho php ti trch dn vi dng ng vit cho t tp san ca trng chng ti vo nm 1916: Ti hu nh khng ngh rng c hai nhm quyn lc khc nhau v thng trc trong x hi chng ta hay ngay c trn ton th gii. Chng ang vn hnh mt cch tng phn do u tranh, bc bch, v mu thun Tt nhin trn th gii lun c hai tng lp con ngi: tng lp tr v tng lp gi. K cng l, h lun chng i nhau m khng th tm hiu
253
RYOICHIRO NARAHARA
nhau bao gi. Vy ti mun nu ra im ny: bn no nn xu h v mt s i u nh vy? Theo ti tng lp gi phi chu trch nhim. iu ny cng c bit ng trong mi trng gio dc. Gii cao nin thng hay qun thi tr trung ca h. H khng my may ch l mi s ang thay i tng ngy v rng thi tr tui ca h trong qu kh khng nht thit phi ging nh th h tr ngy nay. Ngi thanh nin no cng c vn ring v cch p ng nhng yu cu ca thi i. Y n lc gii quyt vn , s dng bt k kin thc, o l, t tng v kh nng h ang c. D th h tr c th c nhng vn khc bit, thi v chn tnh ca h khng thay i theo dng thi gian. Chng no vn cha c gii p, gii tr cng thnh khn v cu th. Yu cu y l nhng ngi ln tui hn v gii trung nin, vi kinh nghim v quan im s c ca h, cn phi ng cm v hiu r iu ny. Gii tr hay c khuynh hng gt b nhng mu thun gay gt trong cuc sng; tnh cm ca h chn thnh v suy ngh ca h rt lgic; h lao ti trc theo nhng trc tuyn ca lgic. Nu th gii ny ch c ton gii tr th hoc n s l thin ng hoc n s b hy dit. Cho nn thc t l tng lp gi nn hnh x nh mt ci thng hm bt gii tr. Nhng iu m ngi ln cho l ng trch hoc khng nn lm cha chc gii tr cng ngh nh vy. Mt nn gio dc ng n do khng nn
254
c quan nim mt cch cng nhc.4 ng lun suy xt mi vn t nhiu gc khc nhau. Tri thc ca ng t n mc trn y v su sc gn nh tri thc ca v Thin s tr danh Triu Chu. i vi Bc s Suzuki, nhng tr ngi vt cht nh tui tc khng th ngn cn nhit tnh truy tm chn l hay lm mt i tnh tr trung bt bin ni ng. Nh li nhng ng gp rc r m Bc s Suzuki hon thnh trong lnh vc gio dc v trit hc, ti khng khi ngm ngi thng tic ng ra i. R.N. ***
Nguyn tc Nht ng Fudeni makasete, Hojin-kai, s 100 (Tokyo: Gakushuin, 1916), tr. 62-64.
255
BERNARD LEACH
SUZUKI DAISETZ
rong nhng ngi ti bit t c ai sn lng vi ci cht nh C1 Suzuki. Bit vy nhng ti vn lng ngi khi nghe tin ng qua i. Cht nh li li qu ca mt Thin s trch t mnh au bun trc ci cht ca mt ngi bn. Cn g vui hn s tr li cm lng ca mt i cng n? Cn g bun hn s mt mt mt ngi bn thn? Ti bit Bc s Suzuki v phu nhn t 50 nm trc, nhng c hn na thi gian ti khng lin lc vi ng, vy m ng v nhng ngi bn ca ng Yanagi Setsu v R. H. Blyth thay i nhn quan ca ti, v ti khng sao qun c n ci thn i di cp chn my rm ca ng. C mt ln, New York, ng p ti mt c Thin bng au ing. Yanagi, Hamada Shji v ti ang thm ng v c Okamura phng ca ng v ti nhn c hi ny cm n ng v nhng iu mnh hc c t sch v ca ng, sau ti ngh ng
Nguyn vn Nht: Rjin, Lo nhn. ND.
gii thch v s tp trung ban u ca ng vo Thin tng v sau l Pht gio Tnh Con ng ca mt ngi v Con ng ca nhiu ngi. ng di ngc nh mt li ti "Nu anh cn thy phn bit th anh cha hiu g c khng c nh nguyn tnh trong Pht gio". Ri, vi n ci thn tnh, ng gii thch l vn mt ngi quyt tm m mm leo ln mt ngn ni . N nguy him, y c th vp ng, y c th t vong, nhng nu y thnh cng, ln ti nh y s thy nhiu ngi ln ti bng mt con ng c sn t lu bn kia sn ni. H qu tt nhin, y t nh, ngi ca jirikido2 (chng hn nh mt ngh s c c) khng bao gi nn qun ngi ca tarikido3 trn con ng ca nhiu ngi, v ngc li. Cng vo dp New York, chng ti c b John D. Rockefeller mi d bui tic tra lng Greenwich mt bui tic vi ch hn chc ngi. Sau khi n xong b ch c nh mi chng ti tham quan ta nh Lin hip quc v ngm cnh dng sng bn di t trn sn thng. Ti nh mnh quan st dng dp b nh ca Bc s Suzuki ang a mt lt nhn ln mt tin ca ci hp king khng l ny. Chng ti ln bng thang my, bc ra mt gian phng thnh thang, sn nh bng long. Yn lng bao trm cho ti khi, sau mt hi ngm ngha, Bc s Suzuki vi ging ni nh nh, hi: "Vy ai lau chi ca king nh?" Ba nm sau ti n thm Bc s Suzuki Tokyo v
2 3
T lc o, . Tha lc o, .
257
BERNARD LEACH
nh n dp , ti mang n cho ng mt tm nh ct ra t mt t bo ting Anh in hnh mt ngi th treo l lng bn ngoi mt tin bng king ca ta nh lau chi. ng chc li thn phc. Mt con ngi gic ng v i vnh vin xa la chng ta. B.L. ***
258
KARL FREDRIK ALMQVIST
TNG NIM1
in cho ti, vi t cch mt ngi Ty phng, khng nh rng ti tin vi s ra i ca Bc s Suzuki, t nc Nht Bn mt i mt trong nhng ngi con v i nht. Bc s Suzuki l mt trong nhng ngi xng ng i din cho truyn thng vn ha Nht Bn, mt trong nhng nn vn ha qu bu nht trn th gii, ngi nhn thc r di sn tinh thn cn phi c truyn tha cho th h mai sau cng nh cho ton nhn loi, v l ngi cng hin trn i mnh cho s mnh . im c o trong ton b s nghip cuc i Bc s Suzuki l nng lc ni bt ca ng trong vic dn gii bng ngn ng Ty phng cc gio ngha ca o Pht v nhng phng php chng nghim tm linh khc nhau ca n. Thnh thong, trong nhng bui mn m ni ngi nh thanh lch ca ng Lim Thng, nhiu ln ng nu r s kh khn, thm ch c khi l bt kh, khi gii thch
y l bi din vn c trong l truy iu c t chc ti cha Asakura Honganji, Tokyo, ngy 17 thng 7, 1966.
1
KARL FREDRIK ALMQVIST
bng ngoi ng ci ngha n tng ca nhng chn l tinh thn. Nhng chnh v l do m chng ti trong th gii Ty phng cng mang n ng nhiu hn trc nhng n lc kin tr ny trong sut cuc i ng. Ti sao ng lm iu ny? Chng ti c th hi nh vy. Ti cha bao gi hi ng cu , nhng ti ngh c l nhng c gng ca ng nhm gii thiu vi ngi Ty phng v Pht gio v nhng h phi khc nhau ca n, c bit l Thin tng v Tnh tng, bt ngun t tm nguyn ng hng nung nu l mang li cho h cch hiu d dng hn v Truyn thng thing ling quan yu ny mt thi rng lng xt v nhng khc khoi tinh thn v lun l m con ngi ang chu ng trong thi i ngy nay. Chng ta bit, nh Bc s Suzuki v nhng tc phm ca ng, nhiu ngi trong th gii Ty phng tm li c ngi nh tm linh ca h. Nhng hn th, ti tin l cn c mt ng lc khc ng sau nhng n lc ca Bc s Suzuki hng v Ty phng. l kht vng chy bng ca ng mun s dng mi phng sch kh d thnh tu s hi ha gia nhng nn vn ha d bit, nhm bo v cc gi tr tinh thn ni chung. ng c mt nim tin vng chc vo tnh ng nht siu vit gia cc tn gio ln, tnh thng nht ca cc hc thuyt thing ling ca h, v c trong ngha su thm nm bn di nhng d bit v hnh thc. Nhng din gii ca Bc s Suzuki v ch ngha thn b Ky-tgio mi tht l tng hp, v tht th v lm sao khi nghin cu tc phm ca ng Mysticism: Christian and Buddhist, trong ng phn tch s gn b gia hai truyn thng ny, mt s gn b khng bao hm nh hng ca h t tng ny trn
260
h thng kia, m ng hn l s tn ti ca mt truyn thng siu hnh trn th gian v xuyn sut mi thi i. Trn tt c, Bc s Suzuki l mt ngi Nht ng theo ngha truyn thng v chnh xc ca t ny. ng tuyt nhin tin rng Nht Bn c mt s mnh c bit hon thnh trong thi i ny ca chng ta v trong c cu ca ton th nhn loi. S mnh ny l ch cho th gii thy rng mt quc gia c th hon ton c cu trc k thut hin i m ng thi vn bo v c truyn thng c xa trong tnh nguyn vn v tinh thn v ngh thut ca n. Thc hin iu ny, theo ng, phi l cng vic quan trng nht ca gii tr Nht Bn. Ct li ca quan im tng qut ca Bc s Suzuki l nc Nht phi gii thiu cho th gii mt gii php tn gc v c o, vn nm ch qun bnh s cn bng gia nhng nhu cu ngoi ti trong i sng hin i v nhng nhu cu ni tm cp thit ca s chim nghim v cuc sng truyn thng, nh th hin trong Pht gio v Thn o. Cuc sng hin i i din cho nhng ngu nhin ca hin hu, trong khi cuc sng truyn thng, t s chim nghim hng v ngh thut v th cng, i din cho ci Tuyt i, ci V hn, vn mang ngha cho thn phn con ngi. Bc s Suzuki l mt trong nhng tm hn ln nht trong thi i ca ng, l mt thin nhn kh i. Chng ta, nhng ngi bn ngng m ng, s au bun khi mt ng, nhng thin ti ca ng vn cn mi qua s nghip ng li cho chng ta. K.F.A.
261
EVA VAN HOBOKEN
N CI
ranos Tagung c t chc vo nm 1954 Ascona, Thy S, ni ti ang sng vi gia nh bn b h Lago Maggiore. Nhiu hc gi danh ting thuyt trnh v tn gio ng phng, ch ngha thn b Ky-tgio, thi ca, v Phn tm hc phi Jung - c bit trong quan h vi "hin tng nguyn tng"1 ca n nh c biu hin trong nhng gic m, nhng tp qun tn gio, phong tc dn gian, v trong s hoang tng ca ngi in cng nh trong t cch sinh hot hng ngy. Trong danh mc cc bui thuyt trnh c mt bui ca Bc s Suzuki, mt gio s Nht Bn v Thin. Lc y ti cha bit n ti ny cng nh cha tng bit Bc s Suzuki hoc c sch ca ng; tm ti lc y trng tinh nh mt t giy mi. V mt ngi n ng mnh d nh th xut hin trn ging ng,
Anh: archetypal phenomena, thut ng phn tm hc ca Karl Jung, ch cc hin tng biu hin ca v thc tp th. ND.
vi mt c gi kh i i theo, c Okamura. ng mm ci vi c, nhn qua khn thnh gi, ci u cho h vi n ci ti tn, v bt u bui thuyt trnh. ng c ging ni rt trm, rt d hiu, v nhiu ngi cn gng ghi li nhng t ng ang dng. Nhng khng may, ci mi-cr li hng. Bc s Suzuki bn khng thc hin mt bi ging theo cch thng thng l bt u bng dn A, trin khai n thnh B ri kt lun i loi A l A v B phi l B. ng khng tha nhn ci g khng th gii thch, ci l thn b hay huyn nhim. ng cng khng ha hn bt c iu g c th tha mn nhng tm hn kht khao v n c. Cho nn bi thuyt trnh ca ng nh dng mt con ch nhy tm xung h, ch khua ng vi gn nc ri tan nhanh khng li du vt. Lc y ti chng hiu ni mt li ca ng; ng k chuyn g v ba v t ca Thin tng ang lun bn mt iu m ti m tt, tuy nhin ti git mnh trc mt cu ni v nhng hn , hay tng, gt u.2 Lm sao tng bit gt u? Ti tm mua nhng quyn sch ca Bc s Suzuki v c trong s suy ngm v cu hi ny, nhng khng thy u, cho ti tn ngy nay, mt on no ni v nhng hn gt u. Tuy th s kin mt hn bit gt u i vi
Din ca thnh ng Hn: ngoan thch im u; theo giai thoi v tng Trc o Sinh (tch nm 434 stl.), ngi hc tr ti hoa ca Cu-ma-la-thp. Quan im ca S v Pht tnh qu cch mng, khng c i chng lc y chp nhn. S ln ni, sp cui thnh hng ri thuyt php. Thuyt xong, S hi : Nhng iu ta ni c ng khng? cui gt u. ND.
263
EVA VAN HOBOKEN
ti by gi l chuyn hon ton t nhin. Nm sau Bc s Suzuki tr li Eranos thuyt ging v Mi bc tranh chn tru. ng phn pht cho thnh gi mt tp sch mng in hnh tranh vi li bnh. ng khng kt thc c bui ging v vt qu thi hn, v thnh gi li mt phen bi ri. Ti mun gp ring ng, v sau nhiu tr ngi, cui cng cng c mt ci hn. Ngh l ngi ta khng phi lc no cng tt i vi ng, ti mang n tng ng hoa, hng, v mt bc tranh cun v ni Ph S ca Hokusai, ly t b su tp ca chng ti, gi nh v phong cnh qu hng ng. Trng thy bc tranh, ng gi m yu nhy ln gh vi sc lc tr trung khng ng tm mt cy inh treo tranh. C Okamura ko o ng v hi ti sao chng ti khng nhn thy mt cy inh c sn trn tng. Bc s Suzuki sung sng nhn ngn Ph S v sau mt hi lu chm ch, ng mm ci v khi u cu chuyn bng tnh yu sng h, cy c v ni non ca ng khin ti thy mnh ic c. Ti khng cn thit n bui mn m v ch chc co lui. Sau bui gp ny, d khng trao i chuyn g c bit, Bc s Suzuki, vi lng t t mun thu, gip ti vt qua hu ht cc giai on kh khn c tnh quyt nh trong s hc Thin ca ti. Ti c mi ving thm Nht Bn nh mt mn qu p li 25 nm cng tc ca chng ti, Bc s Anthony van Hoboken, nh m nhc hc thc hin vng tp u tin v cc tc phm ca Joseph Haydn, quyn vng tp m 100 nm sau khi nhc s mt vn cha c ai hon thnh. Bc s Suzuki, vn cn M, gii thiu ti n Ha
264
thng Furukawa, Vin trng Myshin-ji (Diu Tm t), Ha thng Asahina cha Engaku-ji (Vin Gic t), v Lo C s Kryu Osaka thng th Hannya Dj (Bt Nh o trng) Tokyo. Khi ti n thm, lo s Osaka khng c nh, nhng ti c gp ng Akizuki v ngi ny dy ti cch ngi Thin, mt s hng dn hon ton ngu nhin. Tr li chu u ti bt u tp ngi theo t th ca ph n Nht v thy ngy cng au n, cn phi c ngi ch dn thm. Nhng y chng c ai hi. Nn khi nghe tin Bc s Suzuki tr qua chu u, ti vit cho ng v c Okamura xin gp Lun n. Vn c gii quyt ngay. Bc s Suzuki mm ci, bo ng khng nh ngi kit gi th chn tri hay chn phi ln trc. Ti cn nh by gi chng ti ang trong tin snh ca khch sn Rembrandt; Bc s Suzuki ngi kit gi trn gh, cn ti v c Okamura ngi trn sn nh theo kiu ph n Nht. Sau cuc chuyn tr thn mt, Bc s Suzuki gin d cho tm bit ti: "Hn gp li Nht Bn". Tm thng sau ti nhn c mt mn qu qu t Tokyo gi n di ci tn Saz Idemitsu, mt ngi lc y ti hon ton khng quen bit. l mt quyn lch gm cc tranh v ca Sengai, cng vi bc th c gi theo yu cu ca Bc s Suzuki. Li mt trng hp th v, bi my thng nay ti c nhn mt vng tp v cuc trin lm ca Sengai c t chc California, do mt ngi quen gi cho. Ngy no ti cng khng khi ngm nhn bc tranh c ta "Cn khn". Quyt nh thm li Nht Bn ln na c thc
265
EVA VAN HOBOKEN
hin nhanh chng. Trong chuyn i ny ti gp Bc s Suzuki Tokyo v Atami. Sau ti bt tay dch tc phm Mi bc tranh chn tru sang c ng, v theo ngh ca Bc s Suzuki, ng Akizuki gip kim tra phn Hn vn. Ti cng gp ng Saz Idemitsu v c ng u i cho xem vi ha phm ca Sengai m nhiu bc trc y ti ch c bit qua cc phin bn. Ri ti gia nhp Hannya Dj (Bt Nh o trng) hc Thin truyn thng Lm T. Tokyo, ti c gp Lo s Shnen Morimoto v i c S. N. Kobori. Bc s Suzuki, vi lng tt c hu ca ng, lo cho ti ht mi s. Hu nh ngy no chng ti cng gp nhau nh s thu xp chu o ca c Okamura, mt ngi c tm lng tn tm lun m rng. Chun b cho k pht hnh vng tp ca Sengai ln ti, ti c ng Idemitsu ngh dch cc bi ca Bc s Suzuki vit v Sengai ra ting c, , v Php. Lc y vic dch Mi bc tranh chn tru cng ang tin trin thun li. Vic ny i hi chng ti gp nhau thng xuyn. Ti vn nh nh in nhng bui gp ny thng trn ngp nhng n ci tuyt diu v nhng trng ci thn mt khch l ti rt nhiu trong cng vic. N ci lun n trn gng mt Bc s Suzuki ngay c lc ng nghim trang hay bc mnh, v lm nh i khi ng mt mi hay lo lng, hoc lc ang i ph vi mt vn thc tin hc ba, ang ngi th gin trn chic gh ca ng, hay ang cng chng ti trn nhng chic taxi chy ua bt mng n mt phng trin lm thi ha Thin no . Nm 1961, ti c Bc s Suzuki, ng Saz Idemitsu v t chc Kokusai Bunka Shink Kai (Quc t Vn ha Tin hnh Hi. ND.) ngh h tr cho cuc
266
trin lm ca Sengai c th n vi nhiu quc gia chu u. Nhng cuc trin lm ny tr thnh mt thng li tinh thn thc s, k c thnh cng thc t cc vin Bo tng, v l chn Thin c th hin qua phng tin cc n ci trong vt v tinh thn tro phng ca Bc s Suzuki, km theo nhng bn dch v li bnh ca ng. Tinh thn chn chnh bt bin khng c cch no gii thch c, chnh iu ny gip cho, trong nhiu phng din, s thng hiu nhau tt hn qua trc gic. Chng ti t chc trin lm mi hai nc chu u, t Bc xung Nam, ng sang Ty, t Stockholm n Madrid, Vienna n London, vi tt c mi bn cuc trin lm y thnh cng. iu ny ch c th thc hin nh s thng hiu v gip ton din ca ng Idemitsu, v cng nh lng tin tng tuyt i ca ng ni ti v cc thnh vin cng lm vic trong nhm. Trong bn nm chu u mi ngi u ngc nhin trc s thnh cng ca cc ln trin lm. Bc s Suzuki thc s vui mng v n ci ca ng cng m v khi chng ti ni v vic gii thiu Sengai n chu u. Cuc chia tay tht s ca chng ti din ra vo thng 12 nm 1965, Lim Thng trong ngi nh ca ng. Khi ti cho ng v bc qua khu vn, ng ku ti li. Ti quay li v ci u cho, ci mnh tht thp theo kiu ngi Nht thng lm. ng mm mt n ci m tn thm tm ti cm thy n bt dit mt n ci ti tht s nhn c khi ni li cm n ng v nhng iu ng lm trong sut cuc i. Ln cui cng ti nhn thy ng l lc ng ang vy tay cho mt cch vui v v ti ci trc khi ti bc ln xe ra phi trng. ng ni: "i ng bnh an, hn gp li,
267
EVA VAN HOBOKEN
y hoc u ". V cng vic ca chng ta vn tip din. N gip ta qun i nhng cng thng hay ni s, v c n ci trong sut ca Bc s Suzuki cng vi n ci ca Sengai. Ti mun ni rng ngi thy v i ny khng b gii hn trong nhng t ng ng vit v nhng ci c in ra trong sch ca ng. Tri thc v Thin ca ng l khng th ngh bn. Nhng s truyn thng ca ng v ci-bt-kh-truyn li nhng du n su xa trn th gian gia nhng con ngi bnh d. V nhng tng li gt u. E.V.H. ***
268
JOHN C. H. WU
K NIM CA TI
rong nhng nm 1949 1951, ti l gio s thnh ging v trit hc v vn chng Trung Hoa vin i hc Hawaii. Ngi sinh vin xut sc trong lp ti lc y l Richard DeMartino, cng lc ang hc Thin di s dn dt ring ca Bc s Suzuki, v qua anh m ti c dp gp ng. Ngay t pht u gp ng cho ti n tng y khng ch l mt ngi dy trit, ng cn sng thc vi trit.
Tc phm Living by Zen (Sng Thin) ca ng cng ra mt trong khong thi gian ny. Ti hon ton b thu ht bi s trnh by ca ng v nhng kin gii vi diu ca cc i Thin s nh M T, Triu Chu, Lm T, v Vn Mn. Cho ti lc y kin thc ca ti v Thin tng ch yu da trn b n Kinh ca Lc t Hu Nng, quyn sch ti c t nhiu nm trc v coi l mt trong ba tc phm uyn bc nht trong lch s Trung Hoa; hai quyn kia l cun Lun ng ca Khng T v o c Kinh ca Lo T. n khi c Sng
JOHN C. H. WU
Thin ti bt u nhn ra nh hng su rng ca t tng Hu Nng v, cn hn th, c tip cn phong v Thin tng pht trin qua li dy ca nhng hu du v i ca ngi. T ti rt thch vn hc Thin v sc hp dn ca n khng ngng ln mnh trong ti. Ln th hai ti gp Bc s Suzuki Honolulu. l ma h nm 1959, khi vin i hc Hawaii t chc cuc Hi tho cc trit gia ng-Ty ln th ba. C hai chng ti u c tn trong danh sch din gi. Mt bui chiu, ti nghe ng ni nh vy khi ang bo co v trit l sng ca Nht Bn: "Ngi Nht sng vi Khng gio v cht vi Pht gio". Ti bt ng trc li tuyn b l lng ny. D nhin ti hiu ng mun ni g, v iu ny cng t nhiu ng nh Trung Quc. Nhng d sao ti vn cho rng l s cng iu cn cho s ci thin v lm sng t v li ch ca chng ta nhng ngi Ty phng. V vy, ngay khi ng kt thc bn bo co, ti xin php v ch ta t mt cu hi vi ng, v c chp thun. "Ti tht s b thu ht trc nhn xt ca Bc s Suzuki rng ngi Nht sng vi Khng gio v cht vi Pht gio. Vy th, my nm trc y ti c dp c quyn Sng Thin ca Bc s, Thin tng c phi l mt trng phi Pht gio ang thnh hnh Nht? Nu ng, hn phi c nhiu ngi Nht ang sng vi Pht gio ch. Nh vy, theo ti hiu, dng nh ni ngi Nht cht vi Pht gio l ni theo nhu cu mt s xt li no ". V ch ta cn thn chuyn cu hi ca ti cho Bc s Suzuki (v ng hi b lng tai), v c nhm tho lun nng lng ch cu p ca ng. Nhng ngay sau khi v ch ta trnh by xong vn ,
270
Bc s Suzuki tr li vi s t ngt v t nhin ca mt Thin s thc s: "Th sng cng l cht!" Cu p lm c hi trng rn ln. Mi ngi ci , nh th ci ti. Ch mnh ti bng tnh. Hin nhin u phi ng tr li cu ti hi, m ng y ti ln mt bnh din cao hn, bnh din vt ngoi l v lun, vt khi sinh v t. Ti mun v vai ng mt ci biu th rng ti thm li ng. Nhng o cng, chng phi ti vn phi sng vi Khng gio sao, nht l trc nhng v gio s kh knh nh th ny? Qua kinh nghim th v ny ti cng cm thy gn ng hn. Chng ti hiu nhau tng nh mt, d nhiu bn hu ngi M vn nhc ti rng Bc s Suzuki cha gii p vn ti nu, v h ht sc hoang mang khi ti bo iu cn hn l mt li gii p. Ch no hai trit gia ng phng hon ton nht tr th hai trit gia Ty phng c th chng thy g ngoi s bt ng. Ma h nm 1964, chng ti li gp nhau trong Hi tho cc trit gia ng-Ty ln th t Honolulu. Chng ti sung sng hp li v c Okamura, ngi t nguyn lm th k cho ng, chp cho chng ti my kiu hnh. ng hi lng khi bit ti ang vit mt quyn sch v thi hong kim ca Thin tng, ni v cc Thin s triu i nh ng. ng vui v nhn li vit gii thiu sch khi ti vit xong. ng xem qua mt trong cc chng ca sch, v khch l ti nn tip tc. Ma ng nm 1965, cun sch c bn c hon tt, v ti vit gi ng hai l th; bc th hai nh sau:
271
JOHN C. H. WU
43 Cottage Street South Orange, N.J. 07079 December 20, 1965 Bc s Suzuki knh mn, Ti rt vui mng bo thy bit ti hon tt cun The Golden Age of Zen (Thi hong kim ca Thin tng), trong c 44 trang km theo l Li Bt ca sch. Ti xin gi thy phn ny trc v n lin quan ti vi iu c tnh ring t. V chng, l vic c nh nhng thch hp trong k ngh l. Cc chng cn li nh sau: 1. Phn m u: t B t Ma n Hong Nhn 2. Lc t Hu Nng: Cuc i v cc mn xut chng ca ng. 3. Nhng kin gii cn bn ca Hu Nng (y l phn trnh ng xem ma h nm ngoi) 4. M T o Nht 5. Bch Trng v Hong B 6. Triu Chu Tng Thm 7. Nhng Thin s li lc trong dng Thn T 8. Qui Sn: T sng lp phi Qui Ngng 9. Lm T Ngha Huyn: T sng lp phi Lm T 10. ng Sn: T sng lp phi To ng 11. Vn Mn Vn Yn: T sng lp phi Vn Mn
272
12. Php Nhn Vn ch: T sng lp phi Php Nhn. Li Bt (gi km theo y). Ti cn d tnh bao qut c nhng thi k tip theo, nhng nn vn hc Thin phong ph n mun vit mt bin s thch ng v Thin tng Trung Hoa ti cn t nht l nm nm nghin cu ct lc. Nh y, ch ring cc Thin s triu i nh ng, ti vit n ba trm trang sch. Tt c cc chng trn u c in r-n- tr chng u cn ang vit. Ti ang c li hai tc phm uy tn ca thy v Kinh Lng-gi. Thc ra, nhng kin gii su sc ca thy hng dn ti vit sch ny. Nhng vit chng m u, cn phi thu o nhng nghin cu cn k ca thy. Ti theo nhng kin gii quan yu ca thy nhng khng vi tinh thn n l, m bi v khi nghin cu cn thn nhng t liu gc trong Hn vn, ti khng th khng ng vi thy trn nhiu phng din. Chng hn nh nhng iu thy ni v s tng ng cn bn gia o ca Lo T v Trang T v Thin tng trong bi gii thiu bn dch Trang T ca James Legge chnh xc mt cch su sc n khng ai c th bi bc. S tht l Thin tng mang nhiu nh hng ca Triu lun,1 v theo ti bit, Tng Triu l ngi thc s hiu Trang T.
Triu lun, tuyn tp cc tiu lun trit hc ca Tng Triu (tch nm 414 stl., lc 31 tui), trng tm l Tnh khng lun v Bt nh. ND.
273
JOHN C. H. WU
Ti s gi n thy tt c cc chng trn ngay khi thy bo. Mong thy s gip cho ti li gii thiu sch nh thy ni ma h nm ngoi. C nhng ngi bn i Loan ngh ti vit mt tiu s ca Bc s Tn Dt Tin bng ting Anh. Ti phi i i Bc vo ma xun ti, nhng ti vn mun gh qua Nht vi ngy thm thy trc khi n i Loan, c c khng? Chng ta s cng thng ngon ma hoa Anh o nm nay? Trong Li Bt (tr. 11ff) thy s thy mt phn tng thut c nhn v "Phong v Thin ca Suzuki". Ma h nm trc, nhiu thnh vin cao nin ca Hi tho vn cho rng d sao thy cng cha tr li cu hi ca ti! V vy ti ngh y l dp kt thc s im lng ca ti. Thy s thy trong Li Bt ti ly t liu hu ht t nhng ngun sau thi ng. iu ny nu bt kin ca ti trong chng mc no . Ti hy vng phn vit v i Tu Tng Co khng qu khc khe. C l ti s c n tng tt hn v ng y nu ti tm hiu ng y k hn. Thy ngh sao v trng hp ny? Cha Thomas Merton, mt ngi bn thn ca ti, va cho xut bn cun o ca Trang T. Ti rt mng thy ng cng c thm kin ca thy v Trang T v Thin. trang 15, ng vit: "Nhng ngi k tha chn chnh tinh thn v t tng ca Trang T chnh l nhng Thin gi triu i nh ng". Mong thy hng an vui v mt cuc sng trng th t ra cng nh C Pht Triu Chu. Hc tr nh ca thy,
274
John C. H. Wu
Tb. Xin thy vui lng chuyn gip li chc mng Ging sinh v Nm mi n c Okamura. Ti gi km theo y bn dch sang ch Hn bi th haiku ca Ba Tiu, khng bit thy c thch khng? Ti c th dch nhiu bi khc na sang Hoa ng.
c g ti c th din t nim vui sng rn rng khi nhn c th tr li ca ng vo thng hai nm . N l mt kho tng v gi m ti mun chia s vi c gi: Matsugaoka Bunko 1375 Yamanouchi Kamakura, Japan Ngy 30 thng Ging, 1966 Bc s Wu thn mn, Cm n ng gi hai bc th. N n ng lc, nhng ti bn i vng mt thi gian. Hn na gn y th lc ca ti yu km nn tht kh c th v bn tho, cng kh hn vi nhng cun sch in ch nh xu. V th m hi m tr, xin vui lng min th. Bn tho "Li Bt" ca ng rt hay. Bn dch bi haiku ca Ba Tiu v con ch t n tinh yu ca mi kinh nghim xc thc v tn gio. Ti mong c gp ng khi ng i i Loan. Bng mi gi cng rng n Lim Thng ti c hn huyn cng ng v nhng ti chng ta quan tm. Vic vit lch lm mt rt nhiu thi gi. Cho bit tin khi no ng d tnh ln ng. Rt mong c gp ng v chc ng mi s tt lnh.
275
JOHN C. H. WU
Thn i, Daisetz T. Suzuki Ti bt: xin vui lng tm gip mt bc nh chp Hawaii nm 1959. Phn Li Bt ni trn ng nhin l qu di c th chp ra y. Ti ch mun ghi li phn c lin quan ti bi th haiku ca Ba Tiu v ng rt tm c: Thi gian v Vnh cu Mt trong nhng lin th quen thuc nht trong vn hc Thin Trung Hoa l hai cu sau: Mt tri min vin Mt ngy gi trng. N a chng ta v bui bnh minh ca sng th. V khng c g khuy ng tm tr chng ta hn l nh li ci run ry u tin ca thi gian gia lng vnh cu. Mt Ci Khng v hn, tuyt i tnh lng. Trong mt khonh khc ny ra s sng v s chuyn ng, hnh v sc. Ai bit n din ra th no! N l mt n mt huyn b. Nhng ch cn nhn ra s huyn b ny cng cho mt ngi mn cm say sa trc nim vui th k tuyt. y l b mt ca ci p bt dit trong bi th ca Ba Tiu: Ao xa Con ch nhy vo, Bm! Ci ao l hnh tng ca "Mt tri min vin", con ch
276
nhy vo v khua ng mt nc nh "Mt ngy gi trng". Cn kinh nghim no p hn v rung ng tm hn hn kinh nghim nm bt c s tnh lng ngn i ln u tin v tan thnh ting ht? Hn bao gi ht, mi ngy l bnh minh ca sng to, bi mi ngy l duy nht mt ngy u tin v cui cng. Thng khng l Thng ca s cht, m ca s sng. Ngy mng mt thng Nm nm (1966) ti t New York bay i Tokyo trong vi ngy thm Bc s Suzuki Lim Thng. l ln th ba ti gp ng, cng vi ngi b con ca ti, ng C. F. Liu v th k ca ng, ng Ikeba. C Okamura n chng ti, cho bit Bc s Suzuki trng i ti t my ngy nay v xem trng tnh bn ny n mc cho rng n lm ng cm thy ng khng sng v ngha! V con ngi v i y xut hin cng vi nhng n ci, cho n chng ti. Mi ngi u ngc nhin thch th trc dng v khe mnh ca ng. Ti a tng ng bn tho cun Thi hong kim ca Thin tng m ng s vit li gii thiu. ng ho phng cho ti nhiu quyn sch, trong c nhng tc phm cng phu ca ng vit v n Kinh, nhng on su tp v B--t-ma, v ng lc ca Triu Chu. C Okamura li chp cho chng ti thm vi tm nh. R rng ng c thin cm vi i Tu Tng Co hn ti, v ng bnh lun mt cch u i v nhng trc tc ca v ny, v khuyn ti nn tm hiu thm. Ti nghe theo v n tng ca ti v i Tu c ci thin, tuy nhin, phi tha nhn rng ti vn cm thy con ngi ny hi qu a oan l s.
277
JOHN C. H. WU
Chng ti dnh trn bui chiu hm vi ng, v chng ti nhn thy ng vn rt si ni so vi tui tc. Lm sao bit c ch hai thng sau l ng hon tt cuc hnh trnh trn ci i ny. Ti ch mt ln m thy ng, vn ang ni v Triu Chu. Nhng nu, nh ng bo "sng, y l cht", th cht cng l sng vy thi. Suzuki l mt Chn nhn, ngi thuc v c th gii mi thi i. Ch mt t nc v i nh Nht Bn mi sn sinh mt con ngi v i nh Suzuki. ng tr v ci vnh hng, nhng ng yu lm sao mt ngy lng gi v trng! J.C.H.W. ***
278
JEANNETTE SPEIDEN GRIGGS
HI K 1950 - 1961
n u tin ti gp Bc s Suzuki l ma xun nm 1950 khi ng n Claremont, California, ging i hc Claremont v "Lun l hc ca Thin Pht gio". Trong bui ni chuyn m u, Bc s Suzuki cp theo mt phong cch th v l i rng ng hiu rt r s ph phim khi tm cch ging dy bng thuyt trnh, bi l sinh vin ch hiu nhng g v gio s ni trong phm vi kinh nghim ca h m thi. Li l v gio s ni ra ch c th soi sng sinh vin no thc s sng t, m nh vy th khng cn li l na. "Tuy nhin", Bc s Suzuki ni vi n ci kh ai bt chc c, "ti vn tip tc ging dy v c tnh ca con ngi l cn c thng tri". Chnh thi vui v chp nhn nhng gii hn ca ngn t ny thc y ti n vi ng v d kha thnh ging ca ng.
ch l mt lp hc nh nhng c nhiu hc gi ni danh tham gia. Khch mi ln lt tip xc vi chng ti bng nhng bi thuyt trnh, v trong s h c nhng ngi cho n nay ti vn xem l bn qu. Trong sut hc k, Bc s Suzuki m t tin trnh ca t tng Pht gio trong nn vn ha Nht t thi k Nara n Kyoto (Fujiwara) ri n k nguyn Kamakura. Chng ti dn bit n nhiu v Thin s, bt u bng hnh nh ca Hu Nng v t th Su ca Thin tng. Hu Nng ngi min Nam Trung Quc, dy rng "Pht Tnh" vn c sn ni mi ngi bt k ni sinh chn . ng vn ni vi chng ti nh ni vi cc huynh ca ng: "Ch nim thin, ch nim c, m hy nhn xem gng mt tht ca anh ngay lc ny l g, ci gng mt ca anh t trc khi sinh ra". "Nhn vo bn tnh ca mnh" l cch ca Hu Nng truy tm Tr tu ti thng m c Pht s c. Trong mt bi ging ng nh khc, Bc s Suzuki ni v "Tnh khng" (Sunyata) trong tn ti nhng mt i lp ca th gii i i ny. Khi ng vit ln bng nhng k t Phn, Hn, Nht v Anh, ti cn nh biu hin ni gng mt ng cho thy khng c k t no ca bt c ngn ng no c th chuyn ti trn vn kinh nghim v "Tnh Khng". ng ni: "Gic ng khng phi l mt kinh nghim th ng m l mt kinh nghim tch cc n mc vt ngoi mi nng lc ca vn t. Chng ta ch c th bn v n bng cch ni ti nhng g khng phi l n". C nhng dp bn ngoi ging ng Bc s Suzuki ni bng nhng t n gin nht v kinh nghim Satori. "Huyn hc l tri tim ca tn gio. Theo ti,
280
thc tn gio ging nhau trong mi truyn thng, mi thi i". Mt hm ng vit ch Advaita trn mt mu giy nh mu vng m ti vn cn lu gi, v nhn mnh ngha Bt-Nh m l Mt, ci Mt bao hm ci a, ci Khng, m trong mi i lp c ha gii, ngn gi N cng V-Tm. Trong Thin, ng lu , chng ta ni Satori hay Ng l ni Tr (Praj) v Bi (Karua). Ta bit r mc d ta s dng hai t khc nhau, trong kinh nghim Tr v Bi l BtNh. Sut ma thu nm 1951, Bc s Suzuki tr li Claremont v thnh thong ng l khch mi ca gia nh chng ti. Tr con trong nh cm nhn c tnh gin d lng ca ng. ng rt vui tnh v thn tnh, lun d di m im m. L tr cm thy ngay nt trm lng v tr tu uyn o ca ng d chng chng bit g v Thin. Vi ng chng c tri qua kinh nghim sng Thin ni mt ngi m s hin din ni ln tt c khng cn ngn ng. Cch Claremont chng 50 dm c mt tu vin Vedanta dnh cho nhng mn sinh ca gio phi Ramakrishna tu hc. Bc s Suzuki t ra mun thm ving Trabuco nn ti thu xp cng vi ngi bn a ng i vo mt bui tra. Chng ti n ni vo gi cm tra. Bc s Suzuki qu l mt v khch hot bt v si ni, ng thch th trc mi chi tit ca cuc sng v gio lut phi Vedanta. ng thoi mi k li thi k tu hc ca mnh Engakuji. Nhng tng sinh tr ca gio phi nhn thc c ng l ngi tm thy di tn gi Satori ci kinh nghim m h ang mu tm di tn gi Samadhi. H t ra knh trng v qu mn ng
281
v cng, v rt thch cuc ving thm ny ca ng. Trn ng v, Bc s Suzuki, mt mi sau nhiu gi lin tip chuyn, thip ng trn xe. Nhn gng mt nh th ang th gin bn cnh mnh, bt gic ti cm thy trch nhim v cng phi ht sc cn thn khng lm xo ng s ngh ngi ca ng. Mi nm tri qua. Bc s Suzuki chu du din thuyt chu u v Columbia, New York. S din gii ca ng v Thin khin ng tr thnh nhn vt quc t m ti thng nghe nhc n. Nm 1961, Vin Nghin cu Cao cp v Vn ha v Tn gio th gii Blaisdell gip ti thc hin d nh qua Nht ving thm cc Thin vin v tip xc vi cc nh lnh o Thin tng. Cng i vi ti trong chuyn ny cn c con gi ti, Sylvia 18 tui. Va n Tokyo chng ti c tin nhn ca Bc s Suzuki v li mi d bui cm ti Bc Lim Thng. Bc s Suzuki v c Okamura a chng ti n mt qun tr nm di thung lng pha di ni c ng ca h. Ti s khng bao gi qun ba cm Nht Bn u tin . Qun tr m ca ra mt khu vn quyn v nhng cy u ta ang ra hoa mu tm nht. Khi thc n c dn ra, Bc s Suzuki ni v nhng mn n c pha ch cho c mu sc ti p v c nhiu hng v. Nhng ci t bng sn mi en dt vng theo kiu c hay mu m, cm rt nh tay v thch th. V Bc s Suzuki k chuyn Thin gia ba n ung dung nhn nh. ng ni v chuyn mt cnh hoa duy nht c coi l tuyt m, nhng ng cng gii thch thi ca ngi Nht trc nhng cy hoa b ngi lm vn n b tn vinh v tuyt trn ca duy nht mt bng hoa. Yu s ton m phi bao hm c tnh yu him c dnh cho s
282
bt ton. Khi ba tic tuyt vi kt thc, chng ti mun tm li by t s trn trng ch nhn v ngi phc v dy cng chun b v trnh by mn n mt cch hon ho nh th. Nhng ti ngn ngoi v k c nhng ci ci cho cung knh chng nh cng cha xng. Bc s Suzuki dn chng ti bng qua thung lng, leo ln nhng bc thang dc ng hng v nh ng. ng l ngi nhanh nhn nht trong on, bc thon thot trn nhng bc nh i trn t bng. Chng ti theo sau, kinh ngc. Con gi ti b hp dn bi ch nhn ho hip n mc mun li Nht Bn, hc ting Nht, v vo trng Nht. (H chiu du lch ca chng ti khng cho php lm nh vy nn n phi min cng quay v, cng vi nhng k nim s cn gi mi.) V n nh, chng ti dng li ngm nhng cnh Mu n ta bn khung ca. Bc s Suzuki mm ci v ng ni chuyn bn mt bi Mu n cao ln khi ti quay phim ng. Ri ng mi chng ti vo nh v chng ti nhn thy mt bc ha v cnh Pht nhp Nit-bn, mt "quc bo". ng ch cho chng ti xem nhng quyn sch minh ha cc "Bo kh Shsin",1 v chng ti sng s trc nhng th vi mng manh v kh t tinh xo tng c s dng t th k th tm trong hong triu Nht Bn vn c gi gn nguyn vn trn 1.000 nm nay. c nhng quyn sch trong ng a nhng chn l bt dit ca truyn thng Thin n vi th
1
Chnh thng vin, kho bo vt ca Hong gia trong khun vin cha ng i Ni Lng (Nara). ND.
283
gii ni ting Anh, ti v cng cm n vinh d c quen bit Bc s Suzuki, v cng bit n ng v ng chnh l ng. Ti thy mnh tht may mn so vi nhng ngi khc khi c bit ng mt gio s thng thi, mt thin ti ngn ng, mt khch mi ng trn trng v mt gia ch hiu khch tuyt vi. ng s lun c nh n nh mt "Bc gic ng" ung dung t ti, nh mt Cng dn th gii mang n chng ta v p ca nn vn ha Nht Bn v tr tu vt thi gian ca Thin tng. Daisetz Teitaro Suzuki, chng ti xin knh cn ci cho ng, mt Ngi m Pht-Tnh hin hin trong mt chng sinh m p tnh ngi. J.S.G. ***
284
DOUGLAS V. STEERE
L HNH TH
Ma thu nm 1954, Gio s Douglas Steere, mt tn gio phi Quaker, n thm Bc s Suzuki v vit bc th cho ng bo v cuc ving thm ny. N cho thy phn no chn dung Bc s Suzuki m nhiu bn hu ca ng tha nhn. Trong th gi Ban bin tp, ng vit: - Ti mi gp li Bc s Suzuki hm 29 thng 4 nm nay (1966) v l cuc gp g th v. tui 95, ng vn rt sinh ng v mt mc i t tay chm nc pha tr cho chng ti. Ti k cho ng chuyn mt ngi bn ca ti, cng 96 tui, ni rng ng khng hiu ti sao ng vn cn sng trn i ny nhng ng ngh c l v Thng cng cha bit lm g vi ng. Bc s Suzuki ci nh nhng v bo c l cng l trng hp ca ng. Ed.
"Mt trong nhng iu u tin ti nghe ni khi t chn n Nht Bn l Gio s Daisetz Suzuki, mt hc gi c hng v Thin Pht gio, tr v t New York v ang ti Lim Thng. T ba nm nay, ti mi ng lm khch qu ca chng ti mi nm mt ln i hc Haverford, v vy ti thu xp n thm ng vo ngy hm sau. Anna Brinton v ti di chuyn
DOUGLAS V. STEERE
bng h thng xe in tuyt ho, i qua nhiu vng ngoi Tokyo trong mt hoc hai ting. Lim Thng tng l mt trong cc th ph chnh tr v tinh thn ca Nht Bn, c im xuyn y bng nhng tu vin v n i Pht gio tuyt p do cc Nhip chnh thi xy dng. T tht v tng kinh cc ca Gio s Daisetz Suzuki nm trn khu vc vn l t cha, pha cao trn thnh ph. nhn qua i l Engakuji, mt Thin vin Pht gio m v tr tr l Sgen Asahina va n thm Haverford ma xun va qua. Sau mt hi mi mit tro ln nhng bc cp, chng ti gp c Mihoko Okamura, mt c gi Nht-M duyn dng i theo lm th k cho Gio s Suzuki. Ci giy ra nh ngi Nht thng lm trc khi vo nh, chng ti mang nhng i dp mm ca gia ch a cho v c a ti mt gian phng n s c tri mt chic chiu tatami. Chng ti ngi xung nhng tm nm mng bn mt ci bn thp theo kiu Nht. Bc s Suzuki bc vo trong b kimono, gng mt sng ln vi nhng n ci cho n chng ti. ng qu xung cnh ci bn i din vi chng ti v bt chuyn ngay, ni t khi tr v Nht ng khng th lm vic c v tt c bn hu ng hng n thm ng sut c ngy; l cha k v s ngi thnh nguyn. ng s quay li New York vo thng ging nm sau khng ch v kha dy ca ng i hc Columbia, m cn tm s yn ng cho cng vic m Nht ng khng th c c. Ti trch li Jacques Maritain: Mt ngi t bn l mt ngi khng c thi gi, v chng ti ci v s
286
hm h mun tr li ci bnh yn, tnh lng, v danh ca ng gia lng thnh ph New York c th vit tip nhng quyn sch v Thin. Ti cn mun tng thm gnh nng cho ng khi nhn li ngh ca ng t ma xun trc gii thiu ti vi vi ngi gii nht trong gii Pht gio Thin tng Nht Bn, cho ti cm nhn c sc sng ca n trn t Nht ngy nay. Sau tun tr xanh v n bnh ngt,1 ng vit cho ti 4, 5 ci thip gii thiu ti vi nhng ngi Tokyo v nhiu ni khc m ng ngh l hu ch cho ti. Sau ny ti mi bit, vi nhng tm thip ti c tip n nng nhit hn bt c phng tin no khc. Vic thm hi xong, ng dn chng ti i xem hai gian nh ln bn cnh t tht ng, ni lu gi ton b kinh sch ng kinh ngc ca ng. Ni ny tng lai s l mt trung tm nghin cu Thin Pht gio kh c ni no snh kp Nht Bn. Ngoi nhng th bn Thin xa c, ng cn c y cc kinh in Ky-tgio, thn hc. Qu khng d quay lng trc mt tng kinh cc nh vy khi ng chn sng hi ngoi. Ngh lc v hn, t thi thong dong, nt sng khoi ni tm, phong cch nh nhn v lng khn d ni nh hc gi v i ny, tui tm mi ng tin chng ti trong v vn kinh ngc khi chng ti ln bc theo nhng bc thm trn con ng quanh co sm ti m ngi th k ca ng a chng ti ra v.
1
Nguyn vn: nhng ci bnh ngt nh mu en bng ca tri V, bn trong c nhn lm bng bt u nhiu cht bo. Khng bit l bnh g; c l ging loi bnh ch l Gai. ND.
287
DOUGLAS V. STEERE
Ci g trong Thin nhen nhm trong ng lo gi nua ny khin ng rc sng v kh i n vy? D.V.S. ***
288
RICHARD GARD
GI BC S DAISETZ TEITARO SUZUKI
Bit bao ngi trn th gii ny knh trng v nh mi n Bc nh mt nh t tng, nh vn, ngi thy, ngi su tp kinh sch, v ngi bn. Ti cng vy, mong mun c cng h hm nay t lng chn thnh bit n Bc. L mt nh t tng, trong nhng cuc mn m ca chng ta Nht Bn, Hawaii, v nht l California, Bc khch l v hng dn ti khng ngng truy tm nhng tng mi, v xem xt li nhng ci c. 2 L mt tc gia, Bc cho ti c v s tc phm v lun bng Anh ng cng nh Nht ng, c bit v t tng i tha, phng php lun ca Thin, v vn ha Nht Bn.
jii-san1 knh mn,
Ojii-san: b ph hay thc ph. Tc gi thn mt gi Suzuki bng Bc. ND. 2 Tc gi ni theo mt thnh ng Hn: n c tri tn. ND.
RICHARD GARD
L ngi thy, Ban Cao hc Claremont Bc dy ti nhng kin thc mi m v thi i Lim Thng gip ti thc hin lun n bc s ca mnh. L ngi su tp kinh sch, Bc cho ti xem th vin ca Bc Kyoto vo nm 1940, by gi c xy dng thnh nh Matsugaoka Bunko Lim Thng, khch l ti pht trin b su tp chuyn v t tng ng v Pht gio ca ring mnh. V l mt ngi bn, t nm 1939, nhiu ln nhiu ni chn khc nhau, Bc chia s nhng hy vng v tht vng ring t cng nh nhng thnh tu trong lnh vc hc thut. p li, ti v cng sung sng c gip thu xp cuc nh c lu di ln th hai ca Bc Hoa K, thng lng vic b nhim Bc Ban Cao hc Claremont, lm ngi bo lnh Bc trn t nc chng ti, v mi Bc lu ng ti gia nh ti Ontaraio, California, trong nm 1950. Nhng trn tt c, ti vn ngh v Bc trc ht l Ojiisan: tm lng t i c bit ca Bc i vi sc vt, nht l mo; Bc yu thin nhin, nht l hoa; v nhng n ci rng m trc tt c mi ngi, l cng nh quen. Vi Gassh3 Richard A. Gard ***
Ting Nht trong nguyn bn: gassh: hip chng, chp tay vi cho. ND.
290
MARGARET J. RIOCH
NHNG K NIM V BC S DAISETZ SUZUKI
i gp Gio s Suzuki vo khong nm 1952. Lc y ti c bit ng c bui hi tho chuyn Vin i hc Columbia m ai cng c th n d. V tm thy trong cc tc phm ca ng c iu g lm ti nng lng mun tm hiu r hn, ti nhn c hi ny n New York tham d cuc tho lun ca ng. Thnh gi ngi quanh mp ngoi mt cn phng ln v ng ni chuyn vi mt nhm sinh vin quy trn pha trong. Hm , ng ni v np sng Thin vin (Mt ngy khng lm l mt ngy khng n), v c tin trnh lm gm nh mt ngi th gm Thin vn lm. ng m t chi tit cch ngi th gm cn thn chn v trn t th, ly mt t ch ny v mt t ch kia, nhn bit mt cch tinh t s khc nhau ca cht liu nhng vng khc nhau. Ti c cm gic vi ngi mt kin nhn v s m t di dng nh tnh thng thng m ngi th gm phi c
MARGARET J. RIOCH
khi quan st cc chi tit. Nhng ri iu gy ngc nhin cng n khi ng bo tt c s cn trng, ti nng, v kinh nghim cng cha lm ra sn phm tht s. Phi c yu t bt cht, mt ngu nhin may mn no xy ra. C th ti cha tht hiu r, nhng ti nh lc y xem tng ny nh s tng ng ca Thin tng vi n sng ca Thin Cha. V ti t nh ngi th gm s lm ra tc phm tht s khi y v cht liu v v tr quanh y l mt. Khng r ti chuyn i th no m bng nhin Bc s Suzuki ni v chuyn sn bn. R rng ng ght ci tng rnh bn nhng con chim v ng ni mt cch gin d l ng khng th ngh ra iu g xu hn vic mt con ngi rnh rp bn mt con chim nh b. Ti ngh ng mun ni ngi ta t ra hy ng u vi ci xng vi tm vc ca mnh hn, nh mt con s t chng hn! Sau vi nm ti tr thnh hc tr ca nh tm l hc ngi Php, Bc s Hubert Benoit, v vit mt tiu lun trnh by t tng ca Benoit. Ti gi tp tiu lun ny cho Bc s Suzuki v xin gp ng tho lun thm v ti ny, ng vui v nhn li. Ti n thm ng ti gian phng ca ng New York. Tr l ca ng, c Okamura xinh p, a ti vo nh. Ti on chc gia nh c cng sng trong ta nh ny. Theo nhng iu ti c v Thin v Nht Bn, ti inh ninh s nhn thy mt gian phng trng tri vi mt mn m thut duy nht. Cha bao gi, th mi bit, ti li nhn thy ni no ba bn mt cch tuyt ho nh vy! Bc s Suzuki ang ngi thanh thn v mm ci, lt thm gia bao nhiu bn gh cht chng
292
y sch, bn tho, tp ch trong ci p ngn ngang. Cn c my ch chim trong chic lng i ang ht lu lo ling thong. C Okamura pha tr, loi tr cnh dy, xanh m c gi t Nht sang; v Bc s Suzuki hi lng khi thy ti thch th nm. Thnh gic ca ng rt yu, nhng nu ta ngi i din ng v ni r rng th khng c vn g. ng gt u t tn thnh bn tho ca ti. Bc s Benoit, ng xc nhn, hiu trung thc v Thin. C Okamura ni thm: "Chng phi Thy ni t khi c bi tiu lun ca Bc s Rioch Thy mi tht s hiu nhng g Bc s Benoit mun gii by?" ng bt ci ng . Khi ngi i din vi ng bn chic bn ny, ti thy hu nh ng thng xuyn ci. Ti mun bit lm sao bt u tham Thin nn hi kin ca ng. Dng nh cu hi ny lm ng vui nn ng ci mt cch chn tnh. Ti hi li ln na v kt qu cng nh c. By gi ti bi ri. Ti hi mt cu ng ngn v c nn thi chng? Hay y l trng hp tng t, ca mt mn sinh vn minh hin i ng di tuyt sut ma ng chng t lng chn thnh cu o? Ti quyt nh phi kin tr nn hi li ln na. Cui cng, ng khuyn ti nn gp Bc s Hisamatsu khi ng ny n Harvard vo ma thu ti. ng ni Hisamatsu l mt tay lo luyn v "ngi" m ti nn tham vn. Ma thu nm ti c dp gp Bc s Hisamatsu Cambridge, Massachusetts, trong mt bui chiu nh ca Bc s v phu nhn Robert Lifton, cng vi ng DeMartino lm phin dch v Bc s Suzuki ngi cui gh sofa thiu thiu ng. C Okamura cng c mt.
293
MARGARET J. RIOCH
Ci kh ca ch cng nh tr ngi v ngn ng hn ch nhiu tc dng ca bui mn m. Bc s Suzuki dng nh mc chng ti xoay s trong lc ng ng g gt. Nhng thnh thong cn th ng thc, tnh to hon ton. V ch vi vi li ngn gn ng gip chng ti hiu r nhng g Bc s Hisamatsu ni, ri li liu thiu ng tip. Tt nhin s lng tai ca ng l mt tr ngi, nhng ng khng bao gi t ra kh chu v n. Mt khi tham d l ng tht s "nhp cuc". Khi ng khng tham d, chng v th m chng ti cm thy i ngi cho ng hay c ngh ng l ngi bnh tt hoc "l l". Trong nm ng n Washington v cng vi Bc s Hisamatsu dnh ra mt bui chiu nh chng ti gp g nhm cc nh tm l v phn tm hc yu thch Thin. Chuyn cng din ra nh trc. ng l mt ngi m yu ng knh thng t lm ti tnh bng nhng ci chp mt ng ngn nhng vt tnh dy vi tt c kh lc mnh m. Nh c c Okamura ph gip, ng ni, ng t cho php mnh c nung chiu mt cht. C bit bao cu hi t ra cho ng. "Nh khoa hc c th thnh ngi gic ng khng?" "C th", ng p. "Lm sao bc c nhp cu ni hai b ch th-ti v khch th-n, nh tch tr kia? ng c phi c gng ng cm vi khch th?" ng lc u, cm ln chn tr t trc mt ng v ni chc nch: "Khng, khng, khng ging nh vy. Ti khng t ha mnh vo chn tr. Ti khng tm cch cm nhn nh chn tr. Ti l chn tr." M.J.R.
294
JIKAI FUJIYOSHI
DAISETZ SUZUKI V SHINICHI HISAMATSU
a thu nm 1957, ti i M phin dch cho Bc s Shinichi Hisamatsu khi ng c mi ging dy v Thin v vn ha Thin vi t cch gio s thnh ging ti khoa Thn hc vin i hc Harvard. Cng vi Bc s Suzuki, chng ti lu tr ti khch sn Continental Cambridge khong su thng. ng thng gip chng ti tho g cc vn kh khn trong vic dch thut hi tho. V khi Bc s Hisamatsu c bui ging thuyt i chng th Washington, Bc s Suzuki tnh nguyn lm phin dch cho ng. Bc s Hisamatsu tr hn Bc s Suzuki mi by tui, l ngi m ng gi l S thc, v Bc s Suzuki v Bc s Kitar Nishida, s ph ca Bc s Hisamatsu, l bn thm giao t thu nh. Bc s Suzuki rt yu v knh Bc s Hisamatsu v coi ng nh ngi c uy tn v Thin tng.
JIKAI FUJIYOSHI
Sau hm n Cambridge, ti i ch cng vi Bc s Suzuki. Trn ng i ng bo ti: "Bc s Hisamatsu rt gii v ngh thut Thin. ng c hiu cc ha phm Thin khng?" Ti tr li, "Khng, con khng rnh lm". "Tht sao? Ti cng khng rnh lm. V Bc s Hisamatsu l mt ngi c thm quyn trong lnh vc ngh thut Thin, ti thng hi kin ca ng khi chn tranh minh ha cho cc sch ca ti. Nhng ng y c kh nng phn bit tht l lng!" ng ni, u hi nghing nghing ci xung. Trong khch sn, phng ca Bc s Suzuki nm k phng ca Bc s Hisamatsu, cn phng ca ti tng trt. Bui ti, ti thng thy Bc s Suzuki ngi lm vic rt khuya. Gn nh lc no ng cng tham d cc bui thuyt ging i chng v cc cuc ni chuyn chuyn ca Bc s Hisamatsu. C mt hm c vic tr ngi khng n c, ng bo, "Tht tic ti phi vng mt trong bui hi tho ti nay v thy hi mt." Bc s Hisamatsu qu trng nht s hin din u n ca Bc s Suzuki cc cuc hi tho, nn ng p, "Xin Thy gi gn ng lm vic cng qu c hi sc khe". Ti hm , khi d hi tho v, ti thy Bc s Suzuki ang ngi Thin. ng ngi trong nh sng l m, bn nhng nn nhang trm ta hng. Ti s khng bao gi qun hnh nh ca Bc s Suzuki ngi vi ci cm ca ng hi nh ra. Bi ging ca Bc s Hisamatsu tin trin, s ngi d thnh xin c ng hng dn trc tip ngy cng tng. Ngi ta thng hi, "Hnh nh Thin ca Bc s Suzuki hon ton khc vi Thin ca thy. Theo thy ci no chnh thng hn?"
296
Loi cu hi nh vy gip ti thy nhng kh khn Bc s Suzuki tri qua trn tin trnh a Thin n vi phng Ty, v s v i ca ng trong vic lm cho n tr thnh ph bin nh ngy nay. M, Bc s Suzuki c ng o ngi ngng m. ng gy s ch ca c ta ngay khi xut hin trn bc ging, vi dng v c o v cch s dng ting Anh lu lot ng chim ngay cm tnh ca h. Sau khi thuyt trnh, nu c cu hi, Bc s Suzuki thng nhn c nhng cu vit b sung cho thnh gic yu km ca ng. c xong l ng tr li lp tc tng cu mt. Vi nhng li p su sc v d dm, thng l trng hp trong cc vn p Thin, c ta v tay tn thng mt cch ngng m. C ln sau khi d mt cuc thuyt trnh nh vy, trn ng v ti ni vi Bc s Hisamatsu: "Bc s Suzuki qu l mt ngi trc tuyt, ng khng?" Bc s Hisamatsu p: "Bc s Suzuki c o, nhng chng ta khng nn c bt chc ng. Ngi ta phi tuyt i chnh xc v trung thc khi ni v Thin". Tr v Nht, Bc s Suzuki vi t cch c vn Thin vin F.A.S., thng ng gp nhiu kin qu bu cho chng ti. ng nhn li thuyt trnh bt c lc no chng ti ngh. Mt hm, khi chng ti ro bc t Bc mn cha Myshinji (Diu Tm t) n Hsekian (Bo Thch am? Am ca Bc s Hisamatsu), bt cht Bc s Suzuki ni, ging xc ng: "Khng bit Thin s nh th no trong tng lai? D hin ti chng ta c nhng t vin trng l nh th ny, tr phi chng b qut sch hon ton, chn Thin s khng bao gi c th hin l".
297
JIKAI FUJIYOSHI
Sng ngy 12 thng 7, 1966, nghe tin tc trn i ti c bit Bc s Suzuki t trn. Ngay hm sau ti i Lim Thng d tang l ca ng vi t cch i din ca Vin F.A.S., Ti n Tkeiji (ng Khnh t) bui chiu ngy 13 ng lc quan ti ng ang c chuyn t Th qun Matsugaoka xung khu chnh ca cha. Ti y chng ti thc sut m bn di th ca ng. Bng hu ca ng tng ngi ln lt ni li vnh bit. Sau cht, C Mihoko Okamura, th k ca ng, t mt xp giy trn ngc ng, v np quan ti c ng li. C khc. Khng th d tang l ca Bc s Suzuki v bnh, Bc s Hisamatsu gi n bc in: "Vnh bit ly, hng hi ng". C Okamura, trong lc au bun, ni l c v cng cm n nhng li ny. Khi ti tr li Th qun Matsugaoka, cng chnh trong cn phng t quan ti ca ng, ti nhn thy bc trng bi th ca Sengai m Bc s Suzuki rt thch: gia lng thin c, Ta nghe trong chiu Gi mt. Hm sau, tang l ca ng c c hnh ti cha Tkeiji. Ti tht s xc ng trc bi k tng bit ca ngi Sm ch, Ha thng Sgen Asashina: K tng bit V v chn nhn, Con ngi v i; Chn mi lm nm quay Bnh xe Nguyn;
298
cht bin mt. Ngi i u? Trn i Thng, l xanh ti thng Su. n Thin ln ting, ta rng th gian. Cng c ngi ai tng, km La-thp, Huyn Trang? Kwatz! Lng nghe nhng li ny, ti cm thy bn thn Bc s Suzuki ng l mt chn nhn v i khng danh hiu. "Chn mi lm nm Quay Bnh xe Nguyn" qu ng l ngi. V n tng hn ht l hai cu ny: Cht bin mt, Ngi i u? Trn i thng, l xanh ti thng Su. Sau ny c Okamura ni vi ti ngy ng ra i, Bc s Suzuki mc b kimono m Bc s Hisamatsu tng ng nhn dp sinh nht ln th 88 ca ng. Bc s Hisamatsu v cng xc ng khi nghe ti k li chi tit ny. Sinh nht ln th 88 ca ng, chng ti ang i hc Harvard, t chc bui tic nh trong mt nh hng Trung Hoa Cambridge. Lc y trng ng rt khe mnh v ng vui v thi tt tm ngn nn, cho rng
299
JIKAI FUJIYOSHI
ng phi sng thm t lu na c th lm vic. ng bo: "Ti thng ni vi nhng ngi mun thc sinh ci Tnh rng bn mun lm g ? Tnh khng l ni lu. Cc bn nn xung a ngc hn, cu gip bao ngi ang au kh ". V ng tip: "Thit ngh lng T bi nn c trc A-di- v Tnh . Cha thu r lng T bi, cc bn khng th hiu A-di- v ci Tnh . Tr phi bn m cht lng T bi, cc bn s khng bao gi hiu c Di- hay Tnh ". Ngoi nhng trc tc v Thin tng, ng cn li cho chng ta nhiu tc phm vit v hc thuyt Tnh nh Tnh cch tm linh Nht Bn, Lun v t tng Tnh , v Myknin (Diu Ho nhn). Trong n lc phi thn thnh ha hc thuyt Tnh , ng lm c nhiu hn c Bultmann lm vi hc thuyt Ky-tgio. ng nhn thy s ng nht c bn ca t tng Thin v Tnh , v th ng gii thiu vi th gii nhng v Myknin m hu ht u l nhng ngi khng hc vn. Ta khng nn nh gi sai mt trong nhng ng gp quan trng ca ng, trnh by vi Ty phng tn ngng Tnh thc cht l mt so vi Thin tng, d vn cn vi vn cn l gii trong lnh vc ny. Ngi Tenk Nishida Itten (lng Nht ng) c bi on thi: Ngh mt cht thi, Ri ti s tr li ni ny Khi Anh o n.
300
Bc s Suzuki cng vy, ch tm dng chn ni ci Tnh mt cht thi, c th ng s quay li. Hay l, xung a ngc trc khi v Tnh , bit u c ngy, m u mnh trong tay, ng reo vang: "Xin cho! Vy l s ta li gp nhau y!" J.F. ***
301
A. W. SADLER
NH V D.T. SUZUKI
Ngi no c th n chuyn c m bit c iu mi, ngi ng lm thy. (Khng T, Lun ng, II, 11.)
hng 2, New York. l nm 1952, trong mt ging ng ca cao c Low Library trong khun vin Vin i hc Columbia, mt cuc t hi nhng hc gi, thnh v cha thnh danh, n d khai ging kha hc ca Daisetz Suzuki. Ging ng c ci v mnh mng ca thi i Victoria v Tin sinh Suzuki gn nh mt ht trong ; ch c th nhn ra ging ni nh nh v cp chn my quc thc pht ra t bc ging. "y s l mt kha ging," ng ni, "v trit l ca phi thi gian v phi khng gian, vn khng c ch khi u. Cho nn kha ny cng khng c khi u". Tn chnh thc ca kha hc l Trit hc Trung Hoa, nhng tt c chng ti u n d v bit l kha ging ca Daisetz Suzuki.
Bui khai ging ny r rng l mt bin c Columbia; trn hng gh pha sau ngi y cc hc gi tn tui. Bc s Suzuki ni tip: "Chng ta phi bt u vi c Pht. Hu ht cc nh vn u khng ch nhng kinh nghim m Ngi tng tri qua: h ni v nhn cch i qua nhng chng nghim ny. T tng ca Ngi biu hin kinh nghim ca Ngi, trong bi cnh thi i m Ngi sng. Din t ca bt c con ngi no cng c ti luyn bi kinh nghim ca Ngi. Lm th, chng ta c th din t nhng kinh nghim ca Ngi trong khun kh thi i ca chng ta. Chng ta cn phi minh xc nhng din t ghi li ni l ca c Pht". gip chng ti lm vic ny, ng s gii thiu vi chng ti kha chuyn ny v trit hc Hoa Nghim, m ting Nht gi l Kegon. "Hoa Nghim c coi l thuyt ging ca Pht khi Ngi thnh Chnh gic. Tt c nhng li dy khc c Pht ni ra cho t sau khi Ngi thnh Chnh gic. Trong Hoa Nghim, Ngi khng ty duyn thuyt Php cho ngi nghe. l s din t trc tip ngay trong ni tm Chnh gic ca ngi. Khng c ngi nghe; ch c Pht t thn hin hu". Kha chuyn ko di, hng quan khch tn tui dn tha tht v bin mt, ch cn li cc nghin cu sinh vi Bc s Suziki. Tng li ging ca ng, mi ln ln lp, l nhng li nh ghi nhn trn: c suy ngh cn k, chn lc, y tnh phn bin mn tip, m vn trc tip, mnh m v gin d mt cch hiu qu. Anh ng khng phi l ngn ng qu hng ng, nhng r rng l phng tin truyn t ca ng. Ti xin trch thm mt on trong cc ghi ch ca ti
303
A. W. SADLER
trong lp. Hm y Bc s Suzuki bn v bi k ct li trong Dhammapada (kinh Php c), XI, 8, 9: Bi ca chin thng ca Pht khi Ngi tuyn xng trong lc thnh Chnh gic. , ngi th xy, ta nhn thy ngi. iu ny chng minh kha cnh l tr ca Gic ng. Chnh s thy lm cho ton th ngi nh sp . Th gii ny l kt qu ca s khi nim ha. Bao lu tr nng ca chng ta cn vn hnh, n cn tn ti. Ch s thy mt vt thng thng khng thay i n. Nhng khi ta a tr nng vo s thy, vt s thay i. Khi c Pht nhn ngi th lm nh, s thy y khin ngi th ngng vic lm nh. Vt c thy thng l i lp vi ch th thy; chng lun i nghch nhau. Trong chng nghim ca c Pht, c th cha tng c i nghch. Khi th gii ha tan trc c Pht, Ngi cng tng ha tan vi n. Ngi khng ng li li nhn s hoi dit. Ngi khng th nm bt c ngi th bi y chnh l chic bng ca Ngi. Mun bng mt i, chnh Ngi phi tan bin. S thy nh vy l s thy tuyt i ch khng phi i i. Khi Thng nhn chnh mnh Ngi khng cn l Ngi na; khi c Pht nhn ngi th xy nh ang lao ng, Ngi ri ci bng ca ring mnh ra pha trc, c nm bt n, gii thot khi n. y c Pht tri nghim s thy tuyt i ca Ngi. Ngi mun gii thot khi vng sinh-t, m cng phi gii thot khi c mun ny. Khi ngi tht ln ta nhn thy ngi th ngi th xy m Ngi ni chnh l Ngi. Nu Ngi cn ngh c gii thot khi mt ci g bn ngoi mnh, Ngi chng th c gii thot. iu Ngi mun ni l Ta bit ta l ai; Ta bit ta l ta. Ngi nhn thy chnh mnh."
304
Trong nhng ngy Bc s Suzuki ging dy trit l Columbia, th trng Dng Union, Paul Tillich ang dn gii v Phng php lun Thn hc ca ng. C ln Bc s Tillich ni vi chng ti ng tr v c sau chin tranh v thuyt trnh mt bui trc ng o cu hc vin ca ng. Mt ngi trong s h chc mng v ni vi ng: "Nhng nm thng sng Hoa k ca thy tht hu ch. By gi cui cng chng ti c th hiu c thy". V Tillich cho rng c l thin hng siu hnh kiu c ca ng cui cng ha trn vi nng khiu din t ngn gn v trc tip kiu Anglo-saxon. L thay c hai ngi ny u truyn t nhng t tng uyn thm thng l nghch l ca h bng th ngn ng xa l vi h, m c hai u c hc tr ca mnh yu qu, mt mt v tnh nhn bn xuyn sut ca h, nhng mt khc, theo ti, cng v t tng trong sng him hoi ca h c din t bng th ting Anh m him ngi bn x M snh kp. Mt th ting Anh tng l n gin; thc ra rt ph hp chuyn ti nhng t tng m, v n xi tn tm can ca cuc sng, rt trong sng v cn bn. S trong sng trong din t dn ta n s trong sng ca t tng. V s trong sng ca t tng dn ta n tnh nhn bn ca h. Cui cng, khng ch l mt kha hc vi Bc s Suzuki. A.W.S. ***
305
LUNSFORD P. YANDELL
CHT: TRNG TRI
l cu ngn ng: "Khi hc tr sn lng cu hc, thy s xut hin" s r ngha hn vi nhng ngi hc tr tng lai nu ni: "Tr sn lng, thy cha xut hin". Bi v vn chnh khng phi l s mu tm ca mn sinh nh l s sn lng ca y, vn quyt nh kh nng nhn ra ngi thy. D vy, ngy nay, nh trong thi i ca Syen, ng ni: "Ngi ta rt him khi c gii thiu vi mt v minh s". T gi nhng cng v rn rng t nm 1950 i tm li gii p cn c cho cu hi ca tui v chiu: "Chn l l g?", s tm kim ny dn ti n nhng bi hc Yoga n . Ri quay v Trung ng vi nhng bi hc ca gio phi Sufis v ca G. Gurdjieff. Ri tm n Krishnamurti, quay sang Ramana Maharshi tt c nhng bc thy v nhng bi hc chng nhn cho bit bao ngi kht khao tm o.
Nhng ging nh Hu Kh, ti v vng i tm mt ngi an tm cho mnh. S tm cu v vng ny kt thc, v ti bt u hiu, trong mt ging ng khoa Trit vin i hc Columbia vo khong gia thp nin 1950, di s ch tr ca Daisetz Teitaro Suzuki. Ngy nay, d nhiu ngi bit Bc s Suzuki t lu v cn gn gi hn, vn c mt yu cu thn thng v nhng k nim v n tng c nhn. Dharmakya (Php thn) tng c gi l "l tnh, s sng v quy tc ca tt c hin hu c bit yu tnh ca n th v hn, nhng hin hnh ca n th hu hn". Nhng iu sau y do s c phn thnh Hu hn hay V hn. HU HN Ta khng th qun c nhng bi thuyt ging v Thin ca Bc s Suzuki i hc Columbia, v nhiu l do ngoi ni dung hp dn ca chng. Trc ht, v s "hin hu" ca chnh ng. Khng c bi vit no ca ng c th lt t c thn thi ng mt "chn nhn". S hin din mnh m ny cng c nng cao bi phong cch tn ty v knh trng ca ngi th k ph t ng, C Mihoko Okamura. mi bi ging thng c t ba mi n bn mi ngi tham d m thnh phn khc bit ca h cng thm th v cho lp hc. u tin l khong mi sinh vin i hc, cng chng y sinh vin sau i hc m nhiu ngi gc chu , rt ch tm tm hiu. Thm vo l khong nm, su ngi trong cc lnh vc
307
LUNSFORD P. YANDELL
tm thn hc, tm l tr liu v phn tm hc mu tm nhng phng cch tr liu hiu qu hn, v c th c li gii p cho nhng vn nn ca chnh h. Cui cng l s t ngi d thnh v bn tm vi nhng nghin cu ca ring h. Nhng bi ging ca Bc s Suzuki t n l kiu mu ca s uyn bc, nht l v trit hc Hoa Nghim. C ln ti hi trong ch ring t ti sao ng vn cn ging thuyt, trong khi ng c th trnh by s phong ph ca Thin tng bng tc phm vi lng c gi rng ln hn nhiu. ng tr li: "Bi ging chim nhiu thi gian hn, nhng chng bt ti phi suy ngh v thi thc ti phi chun b chu o". (ng ni iu ny tui 85!) Cui mi tit ging, ng trc tm bng en y nhng biu gii thch cng nh nhng k t Nht v Hn, ng mi mi ngi nu cu hi. y l khong thi gian si ng nht ca nhm nghin cu sinh, v trong mt dp nh vy vic s dng thuc kch thch mescalin c m t mt cch sinh ng bi mt ngh s s dng n t nhng cm nhn cao v mu sc trc khi n vin Bo tng Ngh thut Metropolitan. iu ny dn n cuc bn ci si ni v lc y c nhiu bi vit v cht kch thch mescalin v c cht gy o gic peyote. Chng my chc, Bc s Suzuki c hi liu loi thuc nh vy c ch g cho vic mu tm s thc tnh. ng p, mt cch bnh thn v mt khng ri tp ti liu: "Khng c li tt cm nhn Chn l". V quan tm su sc n nhng iu ng truyn t, ti xin th gio ng c hng dn ring. ng gii
308
thch l mnh cha bao gi nhn t, nhng ng cho php ti thnh thong n nh gia nh Okamura New York l ni ng ang lu tr trao i nhng vn vt qu tm hiu bit ca ti. Trong nhng dp , nhng g Bc s Suzuki pht biu tht r rng nh gii thch mi vic ng ni. C ln ti mang n mt trong nhng tp sch p ca Krishnamurti, Commentaries on Living, v c to cho ng nghe nhiu lun , v ti thy ng c v ng l chng din t nhiu lun im tng t nh trong Thin tng. C hai on c ng nhn xt l "Rt gn vi Chn l. Phi, ci cch ca n l nh vy". Nhng ng cng nu r hu ht cc nh t tng n u c khuynh hng phn bit "l" v "tr thnh" bay ln trn tri v ph nhn mt t. "Nhng L cng l Tr thnh", ng ni, mt cch xc quyt. Ti cn hi ng vic huy ng sinh lc t xng sng n trung tm thn kinh, nh trong Mt tng v nh c m t trong Kim hoa b in (The Secret of the Golden Flower), c phi l phng cch t s tnh ng? "Khng phi bng cch ", ng p, "Mt ngy no ngi lng l, ng s hiu." Ln khc ti li hi ng, ngi ta s hnh ng th no sau khi chng ng, nu gp mt a tr hay con vt b i x th bo. ng ni: "H s hnh ng nh mi ngi c th hnh ng, nhng khng bt ngun t ci ti ca mnh". Chng ti cn bn v vic ung ru, ng cho rng "N b lm dng c ch bn ng", v tip tc nng nhit ni v bn dch Thi phm Ba t (Rubaiyat)
309
LUNSFORD P. YANDELL
ca Fitzgerald, cho l bn dch hay nht t trc ti nay. Ngoi ra, cng v vic dch thut, ng coi Trang T l nh t tng v i nht Trung Hoa xa nay. V d vit mt bi gii thiu ca ngi bn dch ca Legge mi y, Bc s Suzuki vn xem bn dch ca H. A. Giles l hay nht. i vi Lo gio, c ln ti ni ti cm thy mt tc gi ng i quen thuc vit v Thin c v Lo gio hn Thin tng. ng p: "Phi, Lo gio d hiu hn Thin". Mt cu hi na l, nu khng c mong cu, lm sao ngi ta c th gi c tm trng mn nguyn? Dng cy vit ch vch hai ng nm ngang v mt ng gn sng gia, ng gii thch ngi ta lun sng trn hai bnh thc xen k nhau bnh tng i v bnh tuyt i. Ri ng bo: "Khi Tokyo, ti mun n New York. Khi New York, ti mun n Tokyo. Nhng t cn bn, ti mn nguyn". Trong thi gian nhng cuc m o ny, New York ang trnh chiu mt b phim v qu trnh khai n ca hoa ca hng Walt Disney, quay tng pht cho ton b tin trnh sinh trng khai n mt a hoa xut hin trn mn nh y mu sc. Ngh rng s vn m iu tuyt diu ca ci ang l nh vy chc s hp dn Bc s Suzuki, ti mi ng i xem. Sau khi xem phim, ng nhn xt: "Khoa hc ngy nay tht ti tnh. Nhng d xem nhng hnh nh k tuyt ny, ngi ta vn cha bit v hoa.". Trong chuyn i New York ln cui ca ng vo thng 6, 1964, ti thy ng khng st gim cht no ngoi
310
tr thnh gic. M v mt tinh thn, ng ang sung mn nht. ng k li ngy hm trc khi ti n, Cha Thomas Merton n thm ng, v ng si ni ni v kin gii su sc bt ng ca Cha Merton v Thin tng. a cho ti c mt bi vit v Thin ca Cha ng gn y trn tp ch nh k Continuum, ng ni: "Trong bi bo ny c nhiu hiu bit v Thin hn bt c tc gi Ty phng no ti tng bit". V phn Cha Merton, ng vit mt tun sau ci cht ca Bc s Suzuki: "Ti chia s s au bun su xa ca qu v khi mt i mt ngi v i nh Bc s Suzuki, ngi m ti coi nh mt trong cc bc thy tn gio trong thi i ca chng ta". T nhng giai thoi tng t m ch ca h Ti rt vinh d quen bit ng y thot khi mt cch phi thng iu ngi Php thng gi l "tnh khoa trng b i ca cc hc gi" vn to nn bao cuc tranh lun ni chn hn lm. ng bit r d th no Chn l cng vt ngoi ngn t. Tuy vy, ch ra con ng vo tri thc nm u, ng phi tri qua v vn kh nhc. C ln ti vit: "Lm th no m vic chn c tru, Yoga, hay bt c hnh thc t rn luyn no tng t cng tht bi khng th cng c ci bn ng ng l bng mi gi phi lng ng xung?" Nhiu tun tri qua khng thy hi m. Ri mt th xin li v chm tr, ni rng cu tr li phi c vit ra, nhng n cha hon ton chnh xc. Bng i khong vi tun na, mt l th khc cho bit cu tr li c vit li, song b tht lc v nhng chuyn i trong ma h. Cui cng, mt li p di 35 trang nh my "Thin v bn ng" n cng vi li xin li.
311
LUNSFORD P. YANDELL
Nh mt v d khc v kh khn ln m Bc s Suzuki vp phi nu ng cm thy c mt nhu cu thc s, mi y ti vit th hi lm sao tm c hai quyn sch u tay ca ng u. Chng c xut bn khong nm 1906, mt l bn dch Anh ng cun Nhng bi thuyt php ca Phng trng ca Syen Shaku, v cun Tm tt lch s trit hc Trung Hoa bui s k. ng bit ti ang truy tm nhng ci ngun minh trit nui dng ng t bui u, v hi m thng 6 va qua: "Trong kho y hu nh chng cn g. Ti ngh phi sao chp li nhng sch ny v s gi ng ngay khi c c". My tun sau khi ng mt, ti nhn c bn sao hai quyn sch ca ng, mt ln na nh li nhc nh thm tha v nhng bi thuyt php ca Syen Shaku, nu bt tnh cch him hoi ca mt v "chn s". Trong nhng l th vit vi nm tr li y, Bc s Suzuki lun nhc n hy vng "c thi gian" chu ton vic gii thiu kho tng Thin tng cho th gii Ty phng, bng hnh thc thun ty nhng li dy ca cc bc C c. Bi l ng bit r nhng ai vit hay din ging v Thin m bn thn cha c nh sng bn trong th khng nhng h ang lm vic v b m cn c nguy c tc hi ngi khc. V ng cm thy lo ngi gia tng mi trc nhng din gii v quan nim sai lm ang c nhiu tc gi vit v Thin tng nh vy a ra. Tuy nhin ng vit cch y khng lu rng ng c an i t nhiu khi nh li li than ca mt bc thy xa, rng ngay trong thi i ca ng, nhng quan nim v din gii sai lm cng "nhiu nh ma phn ma xun". L thay mt tnh trng nh th m Thin vn c tn ti.
312
Tht l mt ngi hy hu, tui chn mi lm vn lo mnh chng thi gian chu ton phn s! Lo lng d ng li mt khi lng trc tc s nh th! Thy ca ng, Syen Shaku, ni trong mt ln thuyt php: "Chng ta ch cn c mt tng hay cm xc ng trnh by hay bin thnh hin thc, chng ta s n vi cuc i ny nhiu ln theo yu cu hon tt s mnh , d cho n ngy tn th". Trong nhng nm cui i mnh, Bc s Suzuki c th ni: "By gi ti cm thy iu cha ng hn", v c ln ti hi ng c tin vo s ti sinh khng, ng p: "i vi ti, ti sinh l ti sinh trong tng khonh khc". V nh vy, trong l th cui cng ca ng vit mt thng trc khi mt, ng ni v trch on trong cun "Ngi nh ngoi cng" ca Henry Beston m ti gi cho ng: Chng ta cn mt quan nim khc hn v thng minh hn, v c l huyn nhim hn v cc ng vt. Tch ri thin nhin ph qut, sng vi nhng ci gi to phc tp, con ngi vn minh quan st to vt qua lng knh tri thc ca n, do ch nhn thy si lng c phng i v mt hnh nh mo m. Chng ta lm ch chng v s bt ton ca chng, v s phn nghit ng ca chng c hnh hi thp km xa chng ta. y l ch chng ta sai lm, v sai lm ln. V khng nn o lng th vt bng tiu chun con ngi. Trong mt th gii c xa hn v hon ho hn ca chng ta, chng tin ti hon tt v hon chnh, c phm vi gic quan m chng ta nh
313
LUNSFORD P. YANDELL
mt hoc cha bao gi c, sng vi nhng m thanh chng ta cha bao gi nghe. Chng khng phi anh em ng bo, cng khng phi b h tay chn; chng thuc nhng x s khc, tnh c gp chng ta trong mng li ca thi gian v s sng, cng b giam hm trong dng v huy hong v ni nhc nhn ca trn gian. Trong th hi p vo thng 6, Bc s Suzuki vit: on trch t Breston tht th v v phn nh tinh thn ch thc ca tr tng tng ca ngi Hoa, v ti hon ton ng vi quan nim ca tc gi cho rng "th vt tin ti hon tt v hon chnh". Nhng con mo ca chng ta chng hn, ti tin chc t chng rt ton ho. Tuy vy, ti mun ni thm, c l chng ta nhng con ngi, cng ton ho trong s bt ton ca chng ta. S ton ho ca con ngi nm n lc min vin nhn chn s bt ton, thc c s bt ton v c gng hon thin n. Sng l s n lc khng ngng hng ti ton m. Ton m nht l ci cht, tuy th chng ta cha bao gi t n. Bng trc gic ng bit, cng vi Bankei, rng ng cha tng sinh rng v bt sinh, do ng cng bt t. V chng ta cng vy. V HN C th ni c g vi cu hi hu hn "ng i v u?" Li p hn phi l "ng c th i u?" thc r thc ti phi c th, t lu ng t bit mnh l CI
314
NY trong tt c nhng ci kia theo v ngoi. Cng nh CUC SNG trong mi cuc i cch bit nhau theo v ngoi, ng by gi ang tn b v tr chuyn vi nhng "con ngi thi xa" m ng yu qu khng t hn vi chng ta hin ti, thot khi o tng v s cch bit, "sng trong nh sng ci Vnh hng", ni theo ng, t v th cho n v cng. ng khng cn ni thm ", ti cha th hon thnh phn s ca mnh!" m ch gin d: ", CI NY!" Cn chng ta hin ti c th ni g? C l chng ta c th din ging bng bi th ny ca Genro:1 Y tr v nh Nhn thy tia nng p ban mai V ngm st trng sao gn gi Thong dong bc trn ng Tn hng ln gi nh Cui cng m ca kho tng lu lm ri y vn bit Mnh c n t v th. Nu Daisetz Teitaro Suzuki tr thnh mt tu s, chc chn ng phi l v S trng ly lng trong tu vin ca ring ng. , nu chng ta n vi ng, c l ng s nhm ln nhng ngn la gii lut tinh nghim. L c s, khng nhng ng l mt hc gi, gio s v nh vn ti ba, ng cn l nh i hin trit, ngi
Nguyn L, hc thin vi Bch n, tch nm 1789, th 73 tui. ND.
315
LUNSFORD P. YANDELL
n vi chng ta, v thp ln trong chng ta ngn n bng chnh nh sng ca ng. Vi nhng ngi c ng thp sng ln ngn n ca mnh, Ngn n xa vn chy, tinh thn ng vn c nhen nhm trong tm hn h. Vi nhng ngi ny v vi c nhng ngi ng s cn n sau, qua nh sng truyn li t nhng tc phm vt thi gian ca ng, ng s chim nghim di lu nh h sng c trong ci y v by gi v "trong nh sng ci Vnh hng". Sng: my qua nh ni Cht: trng tri. (V Mn). ***
316
NIN BIU
1870
Teitar Suzuki sinh ngy 18 thng 10 Kanazawa, qun Ishikawa, Nht Bn, con t trong gia nh nm anh em. 5 tui. Vo trng tiu hc Honda-machi. Thn ph ng, Ryjun, mt ngy 16 thng 11. 13 tui. Vo trng Trung ng trc thuc trng Chuyn mn Hc Hiu (Semmon Gakk) Ishikawa. 15 tui. Cng bn hu xut bn tp san Meiji Yoteki, lm bin tp vin. 17 tui. Vo Trung ng Thng cp. Gp Kitar Nishida. Sau phi b hc v kh khn kinh t ca gia nh. 19 tui. n bn o Noto, dy Anh vn trng S cp Tiu hc Iida. 20 tui. Dy Anh vn trng S cp Tiu hc Mikawa ti qu nh Ishikawa. Thn mu ng, b Masu mt ngy 8 thng 4. 21 tui. Vo trng Chuyn mn Hc Hiu (Semmon Gakk) Tokyo (nay l Vin i hc Waseda). Sau , theo li khuyn ca Kitar Nishida, vo Vin i hc Hong gia Tokyo (ng kinh quc i hc) nh l sinh vin c cch. Gp Yakichi Ataka. c gii thiu
1875 1883
1885 1887
1889 1890
1891
NIN BIU
vi thy Imagita Ksen, Vin trng Engakuji (Vin Gic t) Lim Thng. Tri qua thi k nhp mn hc o tu vin ny. 1892 22 tui. Thy Imagita Ksen mt. Tip tc hc Thin vi thy Shaku Syen, t ni Php ca Lo s Ksen. 23 tui. Dch sang ting Anh bi pht biu ca Shaku Syen trnh by trc Ngh hi Tn gio Th gii Chicago. 25 tui. Dch v xut bn The Gospel of Buddha (Butsuda no fukuin) ca Paul Carus. 26 tui. Lun v Emerson v Mt lun gii mi v tn gio (Shin shky-ron) c xut bn. 27 tui. Hp tc vi Paul Carus La Salle, tiu bang Illinois, dch cc vn bn Hn ra Anh vn. Sng v lm vic ti Ban bin tp Cng ty xut bn Open Court. 30 tui. Xut bn i tha Khi tn Lun ca M Minh. 35 tui. Lm thng dch cho Shaku Syen trong thi gian ng du ha ti Hoa K. Nhng bi ni chuyn ny sau c bin tp thnh cun Nhng bi thuyt php ca Phng trng. 36 tui. Thi Thng cm ng thin. Yin Chin Wen (?). Amidabutsu (A-di- Pht). 37 tui. Vit lot ch trn t Nht nguyn lun v lch s Trung Quc c i. Din thuyt
1893
1895 1896 1897
1900 1905
1906 1907
318
ln u tin, Maine, v Pht gio; sau ny tp hp thnh tc phm Anh ng u tay ca ng, cun i cng v Pht gio i tha, xut bn London. 1908 38 tui. Ri La Salle i New York, sau n chu u. Dnh phn ln thi gian Th vin Quc gia sao chp, chp hnh v nghin cu v cc th bn n Hong, c bit l Gavyuha (Hoa Nghim). Du lch qua c v v li London ni ng c Hi Swedenborg mi dch cun Heaven and Hell (Thin ng v a ngc) sang Nht ng. T thng 12 n thng Ging nm 1909, ng tp trung thi gian lm vic ny. 39 tui. Tr v Nht vo thng T. Thng 8 c mi lm ging vin Anh vn trng Gakush-in (Hc tp vin; Peers School: Hc vin Qu tc), v Vin i hc Hong gia Tokyo vo thng 11. 40 tui. B nhim Gio s Gakush-in v gi cng v ny n nm 1921. Bt u lm bin tp vin cho t tp ch Zend. (Thin o). Xut bn Tengai to jigoku (Thin ng v a ngc). Dch ra Anh vn Chn tng gio ngha (Shinsh kygi) v nhng trc tc khc ca Tnh Chn tng (Jdo Shinsh). 41 tui. n hnh lun n u tin v Tnh tng, cun Jiriki to tariki (T lc v Tha lc). Thng 12 thnh hn vi c Beatrice Erskine Lane Yokohama.
1909
1910
1911
319
NIN BIU
1912
42 tui. n Anh quc theo li mi ln th hai ca Hi Swedenborg dch cc quyn The Divine Love and the Divine Wisdom, New Jerusalem, The Divine Providence sang Nht ng. Tr v Nht hai thng. 43 tui. Swedenborguru v Zengaku taiyo (Thin hc i cng). 44 tui. Xin ngh dy i hc Hong gia Tokyo. ng lot bi v Thin Pht gio tp san The New East (Tn ng phng) do Robertson Scott bin tp. Xut bn Zen no daiichi gi ( nht ngha ca Thin) v Lc s s k Trit hc Trung Hoa (A Brief History of Early Chinese Philosophy). 45 tui. Kj no tettsui (Hng thng thit chy: Chy st v song). 46 tui. Qun tr K tc x trng Gakush-in. Hng dn on sinh vin ca trng tham quan Trung Quc. Tip nhn Alan Masaru. Xut bn Zen no kenky (Nghin cu v Thin tng), Zen no tachiba kara (T quan im Thin). 49 tui. Thy Shaku Syen mt ngy 1 thng 11. 51 tui. Ra mt tp san The Eastern Buddhist (Pht t ng phng) cng vi phu nhn Suzuki ng bin tp. Thng nm, v Kyoto m nhn gh Gio s Trit hc Pht gio i hc Otani.
1913 1914
1915 1916
1919 1921
320
1925 1927 1929 1930
55 tui. Hyaku-sh sen-setsu (Trm xu nghn vng). 57 tui. Thin lun tp 1. Ty bt: Thin. 59 tui. Cng vi b Suzuki thnh lp hi bo v ng vt Jihi-en, Bc Lim Thng. 60 tui. Studies in the Lankvatra Stra (Nghin cu Kinh Lng gi). Zen to wa nanzoya (Thin l g?). 62 tui. Kinh Lng gi (Lankvatra Stra). Ti bn Jinne-roku (Ng lc Thn Hi). 63 tui. Nhn hc v Bc s Vn chng (Bungaku Hakushi) ca i hc Otani. Thin lun tp 2. Ch mc T vng Kinh Lng gi. 64 tui. Thng 5 v 6 i Hn Quc, Mn Chu, v Trung Quc. Thin lun tp 3. Cng phu tu tp ca Thin tng. Thin tng Dn lun. Hoa Nghim Kinh (Gandavyuha Stra). Nhng du n ca Pht gio Trung Hoa (Shina Bukky insh ki: Chi-na n tng k). Lc t n kinh v Ng lc Thn Hi. Ch mc T vng m rng. 65 tui. Cm nang Thin. Ng o Thin. Thin v Tnh cch Nht. Ti bn Shshitsu Issho (Thiu tht dt th) ca B--t-ma. 66 tui. Thng T, tham d Hi ngh th gii v tn ngng London do Ngi Francis Younghusband ch xng. Thuyt trnh v Pht gio Thin tng v Vn ha Nht cc vin i hc Oxford, Cambridge, Durham,
321
1932 1933
1934
1935
1936
NIN BIU
Edinburgh v London di s bo tr ca B Ngoi giao Nht. Ma thu qua M thuyt trnh cng ti cc i hc trung tm v min ng. Trit hc Pht gio v tc ng ca n trong i sng v t tng ngi Nht. Bnh ch v Thiu tht dt th ca B-t-ma. 1937 1938 67 tui. Tr v Nht ngy 7 thng Ging. Sukoshi shky o toku (Bn v tn gio). 68 tui. Ma xun, b Suzuki lm trng bnh. Thin v nh hng ca Thin trong vn ha Nht. Nhng vn ca Thin tng. 69 tui. B Suzuki t trn ngy 16 thng 7. Mushin to ykoto (Bn v V Tm). 70 tui. Nhn Ichio Suzuki lm con nui. Gio dc Thin ng. Bankei no fush zen (Bankei v thuyt Bt sinh). Bnh ch v n kinh ca Lc t Hu Nng. 71 tui. Zen e no michi (ng n Thin tng). Zen mond to satori (Vn p Thin v Chng ng). Bukky no kakushin (Trng tm ca Pht gio). Bankei zenji goroku (Ng lc Bankei). Th gii tuyt i. Thin kin v Thin hnh (Zen no mikata to okonai kata). 72 tui. Nht th ca ng phng. Nghin cu t tng Tnh . Kho lun v Thin Bankei. Ch gii 100 tc trong Bch nham lc. 73 tui. Vn ha v tn gio. T tng ca
1939 1940
1941
1942
1943
322
mt Thin gi. S tht v kinh nghim tn gio. Nghin cu v lch s t tng Thin tng. i cng t tng Thin. Nhng bi thuyt php ca Bankei. Mt trm ti Thin. Nhng bi thuyt php ca Bassui. 1944 74 tui. Tm linh Nht Bn. Mt trm hai mi tc ca Daito. Nhng bi thuyt php ca Gettan. 75 tui. Kitaro Nishida mt ngy 7/7. Bin son Zekkwan ron (Lun v nhng kin gii siu vit). 76 tui. Thnh lp th qun Matsugaoka (Tng Sn), ni tng tr cc trc tc c kim v Pht gio Thin tng v b su tp c nhn ca ng. Cng vi R. H. Blyth xut bn tp ch Vn ha ng phng. Tiu s Imagita Ksen. Xy dng tinh thn Nht Bn. S thc tnh ca tm linh Nht. 77 tui. Thuyt php cho Thin hong. Ch ngha Thn b v Thin tng. T lc. Tn gio v cuc sng. Pht gio yu ngha. 78 tui. Diu ho nhn. ng v Ty. Tn gio v Con ngi ng i. M v ca Thin. Tn gio v Vn ha. Tng tui thanh nin. 79 tui. c bu vo Hn lm vin Nht Bn. Thng Su tham d Hi ngh cc trit gia ng-Ty ln 2 Honolulu. Lu li ging dy v Thin Pht gio i hc
1945
1946
1947
1948
1949
323
NIN BIU
Hawaii (t thng 9 n thng 2/1950). Thng 11 c tng vng mt Hun chng Vn ha ca Thin hong. Ch thuyt Thin v V Tm. Hp tuyn gio ngha Tnh tng Pht gio. Sng Thin. Pht gio v C c gio. T tng cn bn ca Lm T. 1950 80 tui. Ging dy v vn ha Nht v Pht gio i hc Claremont, t thng 2 n thng 6. Thng 9 n New York thuyt ging Princeton, Columbia, Harvard, Chicago, Yale, Cornell, Ty-Bc, Wesleyan vi ch "Vn ha v t tng ng phng" do T chc Rockefeller bo tr. 81 tui. T thng 2 n thng 6, ging dy ti i hc Columbia v trit l Hoa Nghim. Ma h v Nht. Thng 9 tr qua dy ti Claremont n thng 2/ 1952. Nghin cu v lch s t tng Thin tng, tp II. 82 tui. Gio s thnh ging ti phn khoa Tn gio i hc Columbia v Trit hc Pht gio Thin tng. Ma h tr v Nht cng vi Karen Horney, Cornelius Crane, Richard DeMartino 83 tui. Tip tc ging dy ti i hc Columbia. T thng 6 n thng 8 tham d Hi tho Eranos ti Thy S, chu du thuyt ging Paris, London, Zurich, Munich, Rome, Brussels, v nhiu ni khc chu u. Gp g Carl Jung, Martin Heidegger v Karl Jasper.
1951
1952
1953
324
1954
84 tui. Tip tc ging dy ti Columbia. Ma h d Hi tho Eranos, v du thuyt ti London, Paris, Cologne, Marburg, Stuttgart, Munich, Vienna, Rome, Assisi. Gp Arnold Toynbee, Gabriel Marcel, Arthur Waley, Friedrich Heiler Thng 9 tr v Nht trong 4 thng. 85 tui. Nhn gii Vn ha Asahi (thng 1). Tr li New York ging dy ti i hc Columbia v "Trit l v tn gio ca Thin" phn khoa Trit. B nhim Gio s hp tc. Nghin cu Thin tng. 86 tui. Tip tc ging dy ti Columbia. Ma h sang Mexico ging dy ti i hc Mexico city v cc t chc t nhn. 87 tui. Ngh hu i hc Columbia. Ma h sang Mexico vi Erich Fromm Cuernavaca, thuyt trnh ti hi tho v Thin v Phn tm hc. Ni chuyn ti i hc Mexico. Thng 9 d hi ngh khoa hc tng nh Paul Carus, Peru, Illinois. Sang Cambridge, Massachusetts cng lm vic vi Shinichi Hasamatsu trong 7 thng. Din thuyt Harvard, M.I.T, Wellesley, Brandeis, Radcliffe v Amherst. Ch ngha thn b: Ky-tgio v Pht gio. Pht gio Nht Bn. 88 tui. Tham d Hi ch quc t Belgian vo thng 5, i din vng Vin ng thuyt trnh v ch "Tm linh". i Dublin,
1955
1956
1957
1958
325
NIN BIU
Edinburgh, Lisbon, Avila, Sevilla, Madrid. Din thuyt ti Brussels, v ti London Hi Pht gio London. Cui thng 11 tr v Nht. Thin v Pht gio Nht Bn. Tn gio v con ngi ng i. 1959 89 tui. Thng 6 tham d Hi ngh trit gia ng-Ty ln 3. c phong tng Bc s Lut danh d ca i hc Hawaii. Thin v Vn ha Nht. 90 tui. Trnh by cng vi Festschrift Pht gio v Vn ha trong l k nim sinh nht th 90 ca ng. Thng 12 c mi thm n vi t cch Quc khch. Thin v Phn tm hc. 91 tui. Hon tt bn tho dch tc phm Kyogyoshinsho ca Thn Loan. Vit li bnh cho cc ha phm ca Sengai chun b trin lm ti chu u. 93 tui. Quan im ng phng. 94 tui. c tng k nim chng bch chu nin Rabindranath Tagore ca Hi chu, n . Thng 7 i New York hai tun gp Thomas Merton v bn hu v tham d Hi tho cc trit gia ng-Ty ln 4 Honolulu. Th gii ca Thn Loan. Triu Chu Ng lc. 95 tui. Li m nhim ch bt t Pht t ng phng. Tm thc ng phng. 95 tui 9 thng. T trn ti bnh vin St.
1960
1961
1963 1964
1965 1966
326
Lukes, Tokyo, lc 5 gi 05, ngy 12 thng 7. Truy tng danh hiu Chnh tam v. Gp nht t tng Daisetz, Nn sng nh th no, v Thi tuyn ca Asahara Saichi c xut bn sau khi ng mt.
327
VN TCH CH
Khi u, chng ti ngh trong s k nim ny nn c mt th mc hon chnh ca Bc s Suzuki. Lc chng ti cha hon ton thc rng y l cng vic khng d dng. Nhng ti liu vit v ch i t sau tang l vn cn ng. Nhng ti liu ny mi gn y c su tp li vi mc ch n hnh ton b cc trc tc ca Daisetz Teitaro Suzuki. Do , trc mt chng ti tm hi lng t gii hn trong nhng ta sch ny, v hn vic xut bn mt th mc ton din hn trong ln sau. 1895 Butsuda no fukuin Bn dch ra ting Nht cun The Gospel of Buddha ca Paul Carus. Tokyo: Morie Shoten, Shin shky-ron (Mt lun gii mi v tn gio). Kyoto: Baiyo Shoin, 1896. Lo T o c kinh Cng dch vi Paul Carus. Chicago: the Open Court Publishing Co. Seiza no susume (S hp dn ca ta thin), cng vit vi Shaku Syen. Tokyo: Kykan, 1900. Azvaghowas Discourse on the Awakening of
1896. 1898
1900.
Faith in the Mahayana, (i tha Khi tn lun ca M Minh). Bn dch t Hn vn. Chicago: the Open Court Publishing Co. 1906. Amidabutsu (A-di- Pht). Bn dch cun Amitabha ca Paul Carus. Tokyo: Heigo-sha, 1906. Sermons of a Buddhist Abbot (Nhng Bi Php thoi ca Phng trng). Bn dch Anh ng tc phm ca Shaku Syen. Chicago: the Open Court Publishing Co., 1906. Thi thng Cm ng thin. Cng dch vi Paul Carus. Chicago: the Open Court Publishing Co., 1906. Yin Chin Wen (?) Cng dch vi Paul Carus. Chicago: the Open Court Publishing Co., 1907. Outlines of Mahayana Buddhism (i cng Pht gio i tha). London: Luzac v Cng ty, 1907; Chicago: the Open Court Publishing Co. 1908; New York: Schocken Books Inc., 1963. 1910. Tengai to jigoku (Thin ng v a ngc). Bn dch Nht ng Heaven and Hell ca Emanuel Swedenborg. London: the Swendenborg Society, 1910; Tokyo: Yurakusha, 1911. The Life of the Shonin Shinran (Cuc i ca Thn Loan Thng nhn) Cng dch vi Gessho Sasaki. Tokyo: The
329
VN TCH CH
Buddhist Text Translation Society, 1911. 1913 Swedenborg Tokyo: Heigo-sha, 1913. Zengaku taiy (Thin hc i cng) Tokyo: Koyu-kan, 1913. Shin no eresaremu to sono kysetsu. (Tn Jerusalem v hc thuyt) Bn dch Nht ng The new Jerusalem ca E. Swedenborg. London: the Swendenborg Society, 1912; Tokyo: Heigo-sha, 1914. Shin-chi ti shin-ai (Thn tr v Thn i) Bn dch Nht ng The Divine Love and the Divine Wisdom ca E. Swedenborg. London: the Swendenborg Society, 1912; Tokyo: Heigosha, 1914. Zen no daiichigi (Thin tng nht ngha) Tokyo: Meiji Shoin, 1914; Heigo-sha, 1934, 1963. A Brief History of Early Chinese Philosophy (Lc s Trit hc Trung Hoa bui s k) London: Probsthain & Co., 1914. Kj no tettsui (Hng thng thit chy) Tokyo: Kosei-kan Shoten, 1915. Hinryo-ron (Thn l lun) Bn dch Nht ng The Divine Providence ca
1914
1915
330
E. Swedenborg. London: the Swendenborg Society, 1912; Tokyo: Heigo-sha, 1915. 1916 Zen no kenky (Nghin cu v Thin tng) Tokyo: Heigo-sha, 1916; Meiji Shoin, 1934. Zen no tachiba kara (T lp trng ca Thin) Tokyo: Koyu-kan, 1916. The Eastern Buddhist (Pht t ng phng; thng 5/1921 thng 7/1939). Tp ch tam c nguyt chuyn Pht gio i tha. Tokyo: Eastern Buddhist Publishing Society. Hyaku sh sen-setsu (Trm xu nghn vng) Tokyo: Chugai Shuppan-sha, 1925. Zuihitsu: Zen (Ty bt: Thin) Tokyo: Daiyu-kaku, 1927. Essays in Zen Buddhism, First Series. (Thin lun, Tp 1) London: Luzac and Co., 1927: Rider and Co., 1949, 1958; New York: Harper & Brothers, 1949; Grove Press, Inc., 1961. Studies in Lankavatara Sutra (Nghin cu Kinh Lng gi) London: George Routledge & Son, Ltd., 1930, 1958.
331
1921 1939
1925
1927
1930
VN TCH CH
Shkykeiken ni tsukite (V kinh nghim tn gio). Vit chung vi Daiei Kaneko. Tokyo: Hakudo-sha, 1930. Zen to wa nanzoya (Thin l g?) Tokyo: Daiyu-kaku, 1930; Daizo Shuppan-sha, 1946; Sogen-sha, 1953; Kadokawa Shobo, 1954; Shunjusha, 1962. 1932 The Lankavatara Sutra (Kinh Lng gi) Bn dch t nguyn bn Sanskrit. London: George Routledge & Son, Ltd., 1932, 1957. Tonko shutsudo Kataku Jinne zenji goroku (n hong xut th H Trch Thn Hi Thin s ng lc: Ng lc ca Thin s H Trch Thn Hi, bn sao chp t hang ng n hong). Lu hnh ni b. Essays in Zen Buddhism, Second Series. (Thin lun, Tp II) London: Luzac and Co., 1933: Rider and Co., 1950, 1958. An Index to the Lankavatara Sutra (Ch mc tham kho Kinh Lng gi). Vi Hoa ng v Tng ng. Tokyo: The Eastern Buddhist Society, 1933. Ksh-ji bon Rokuso dangy (Hng thnh t bn Lc t n Kinh: n Kinh ca Lc t bn cha Hng Thnh). C ch gii. Lu hnh ring.
1933
332
1934
Essays in Zen Buddhism, Third Series. (Thin lun, Tp III) London: Luzac and Co., 1934: Rider and Co., 1953, 1958. An Introduction into Zen Buddhism (Dn lun v Pht gio Thin tng) Tokyo: The Eastern Buddhist Society, 1934; London: Rider and Co., 1948; Arrow Books Ltd., 1959. The Training of the Zen Buddhist Monk (Cng phu ca mn Thin) Tokyo: The Eastern Buddhist Society, 1934; New York: University Books, 1959. An Index to the Lankavatara Sutra (Ch mc tham kho Kinh Lng gi). Phn-Hn-Tng, Hoa-Phn, v Tng-Phn. Ti bn c hiu chnh v b sung. Tokyo: The Sanskrit Buddhist Texts Publishing Society, 1934 36. The Gandavyuha Sutra (Hoa Nghim Kinh. 4 tp) Bin tp vi H. Idzumi. Tokyo: The Sanskrit Buddhist Texts Publishing Society, 1934 36. Tonko shutsudo Kataku Jinne zenji goroku (n hong xut th H Trch Thn Hi Thin s ng lc) Tonkshutsudo Rokuso dangy (n hong xut th Lc t n Kinh)
333
VN TCH CH
Ksh-ji bon Rokuso dangy (Hng Thnh t bn Lc t n Kinh) Cng bin son v ch gii vi Rentaro Koda. Tokyo: Morie Shoten, 1934. Shina bukky inshoki (Nhng n tng v Pht gio Trung Hoa) Tokyo: Morie Shoten, 1934. 1935 The Manual of Zen Buddhism (Cm nang Pht gio Thin tng) Tokyo: The Eastern Buddhist Society, 1935; London: Rider and Co., 1950, 1956; New York: Grove Press Inc., 1960. God-zen (Ng o Thin) Tokyo: Daiyu-kaku, 1935. Shshitsu Issho (Thiu tht dt th) Bn sao chp t n hong c xem l trc tc ca B--t-ma. Lu hnh ring. Zen to nihonjin no kishitsu (Thin v kh cht Nht Bn) Tokyo: Nihon Bunka Kyokai, 1935. Buddhist Philosophy and Its Effects on the Life and thought of the Japanese People (Trit hc Pht gio v nh hng trong i sng v t tng ngi Nht) Tokyo: Kokusai Bunka Shinkokai, 1936; ti bn c hiu chnh v b sung di nhan mi Buddhism in the Life and Thought of Japan
1936
334
(Pht gio trong i sng v t tng Nht Bn), London: The Buddhist Lodge, 1937. Kkan shshitsu issho kaisetsu (Hiu san thiu tht dt th cp gii thuyt). Vn bn c coi l ca B--t-ma v mn , bin son v ch gii bng Nht ng. Osaka: Ataka Bukkyo Bunko, 1936. 1937 1938 Sukoshi shky wo toku (Bn v tn gio) Tokyo: Koyu-kan, 1937. Zen Buddhism and Its Influence on Japanese Culture (Thin Pht gio v nh hng ca n trn vn ha Nht) Tokyo: The Eastern Buddhist Society, 1938. Zen no shomomdai (Nhng vn ca Thin) Tokyo: Daito Shuppan-sha, 1938, 1941; Shunjusha, 1956, 1961. Japanese Buddhism (Pht gio Nht Bn) Tokyo: Board of Tourist Industry, 1938. Mushin to ykoto (Bn v V tm) Tokyo: Dait Shuppan-sha, 1939; Sgen-sha, 1951; Shunjsha, 1952, 1961; Kadokawa Shoten, 1955; Hebon-sha, 1960 ( Series, cc tr. 193-337). Zend no kyyuku (Gio dc Thin ng) Tokyo: Shayu-sha, 1940. Insh Skeizan Rokuso-shi dangy (Thiu
335
1939
1940
VN TCH CH
Chu To Kh Lc t s n Kinh) n bn Thiu Chu "n Kinh" ca Lc t, bin son v ch gii, c mc lc. Tokyo: Bobun Butten Kanko-kai, 1940; Iwanami Shoten, 1942. Bankei no fush zen (Thin Bt sinh ca Bn Khu) Tokyo: Kobundo, 1940; Shunjusha, 1952, 1961. 1941 Zen e no michi (ng n Thin tng) Tokyo: Yusankaku, 1941. Zen no mikata to okonai kata (Thin kin v Thin hnh). Tokyo: Daito Shuppan-sha, 1941; Shunjusha, 1962. Zen mond to satori (Vn p Thin v Ng). Tokyo: Kondo shoten, 1941; Shunjusha, 1952, 1960, 1961. Ichi shinjitsu no sekai (Th gii nht nh) Tokyo: Kondo Shoten, 1941; Shunjusha, 1952, 1960, 1961. Bankei zenji goroku (Bn Khu Thin s Ng lc). Bin son c bnh ch. Tokyo: Iwanami Shoten, 1941. Bukky no kakushin (Hch tm
336
ca Pht gio). Kyoto: Kendo Shoin, 1941. Jdo-kei shis-ron (Lun v h t tng Tnh ). Kyoto: Hozokan, 1942; Tokyo: Shunjusha, 1954, 1961. Ty-teki ichi (Ci Mt ca ng phng). Tokyo: Daito Shuppan-sha, 1942. Bankei ni kenkyu. (Nghin cu Thin Bn Khu). Cng bin son vi Shokin Futura. Tokyo: Sankibo Bussho-rin, 1942. Bukka hekigan hakawn gekisetsu (Pht Qu Bch nham ph quan kch tit. Hai tp). Bin son v bnh ch. Tokyo: Iwanami Shoten, 1942. 1943 Bunka to shky (Vn ha v Tn gio). Nagoya: Shindo Kaikan, 1943; Tokyo: Shimizu Shoten, 1947; Shunjusha, 1953, 1961 Ichi zensha no shisaku (T duy ca mt Thin gi). Tokyo: Ichijo shobo, 1943; Shogen-sha, 1954 Shky keiken no jijitsu (S tht v kinh nghim tn gio). Tokyo: Daito Shuppan-sha, 1943; Shunjusha, 1952, 1961.
337
VN TCH CH
Zen shis-shi kenky, I (Nghin cu v lch s t tng Thin tng, tp 1). Tokyo: Iwanami Shoten, 1943. Zen no shis (S lc t tng Thin). Tokyo: Nihon Hyoron-sha, 1943; Shimizu Shoten, 1948; Shunjusha, 1952, 1960, 1961. Zen hyaku-dai (Mt trm mc Thin). Tokyo: Daito Shuppan-sha, 1943; Shunjusha, 1953, 1960, 1961. Bankei zenji sepp (Bn Khu Thin s thuyt Php). Cng bin tp vi Shokin Furuta. Tokyo: Daito Shuppan-sha, 1943. Bassui zenji hgo (Bt i Thin s Php ng). Cng bin tp vi Shokin Furuta. Lu hnh ring. 1944 Nihon-teki reisei (Nht Bn ch linh tnh). Tokyo: Daito Shuppan-sha, 1944; Shunjusha, 1952, 1961. Dait hyaku-nijussoku i ng bch nh thp tc (Mt trm hai mi tc ca i ng). Tokyo: Daito Shuppan-sha, 1944.
338
Gettan sh hgo (Nguyt Am Ha thng php ng). Cng bin son vi Shokin Furuta. Tokyo: Daito Shuppan-sha, 1944 1945 Zekkwan-ron (Tuyt quan lun). Cng bin son vi Shokin Furuta. Tokyo: Kobundo, 1945. Vn ha ng phng (Bo) ng bin tp vi R. H. Blyth. nh bn sau hai s, thng 7/46 v thng 8/47. Kitakamakura: The Culture of the East Society. Reisei-teki nihon no kensetsu (Linh tnh ch Nht Bn kin thit). Tokyo: Daito Shuppan-sha, 1946; Shunjusha, 1953, 1961. Nihon-teki reisei-tekui jikaku (Nht Bn ch linh tnh ch t gic). Kyoto: Otani Kyogaku Kenkyu-sho, 1946. Imagita Ksen (Tiu s Imagita Ksen) Tokyo: Yuzan-kaku, 1946; Shunjusha, 1963. Shky ni tsuite (Bn v tn gio). Tho lun cng S. Ono, R. Mutai, T. Shimomura. Tokyo: Daito Shuppan-sha, 1946 The Essence of Buddhism (Ct ty ca o Pht). Do tc gi vit li t nhng bi thuyt ging trc Hong gia, Bukky no tai-i. London: The
339
1946
1947
VN TCH CH
Buddhist society, 1947. n bn c b sung v hiu chnh, 1947, 1957. Bukky no tai-i (Tinh Hoa Pht Gio). Tokyo: Hozokan, 1947; Shunjusha, 1952, 1961. Nihon no reiseika (Nht Bn tm linh ha). Tokyo: Hozokan, 1947; Tenchi-sha, 1948. Shimpi shugi to zen (Ch ngha Thn b v Thin). Tokyo: Taisho-sha, 1947. Jishu-teki ni kangaeru (Suy ngh v tnh t ch) Tokyo: Hidaka Shobo, 1947; Shunjusha, 1952, 1961. Shky to seikatsu (Tn gio v cuc sng) Tokyo: Daizo Shuppan-sha, 1947; Shunjusha, 1953, 1961. 1948 Myknin (Diu ho nhn) Tokyo: Otani Shuppan-sha, 1948; Shunjusha, 1952, 1961. Ty to seiy (ng phng v Ty phng). Tokyo: Tori Shoin, 1948; Shunjusha, 1954, 1961. Shky to kindaijin (Tn gio v con ngi cn i). Tokyo: Tori Shoin, 1948; Shunjusha, 1953, 1961.
340
Zen issatsu Thin nht tt (Mt mu Thin) Shky to bunka (Tn gio v Vn ha). Tokyo: Bukkyo Bunka Kyokai, 1948. Seinen ni atau (Tng tui thanh nin). Tokyo: Kobundo, 1948; Shunjusha, 1952, 1961. Roanky (L an kiu). Tc phm ca Shosan Suzuki, c bnh ch. Tokyo: Iwanami Shoten, 1948. Kagaku to Shky (Khoa hc v Tn gio). Tho lun vi Y. Nishina, T. Shimomura, K. Nishitani. Tokyo: Kobundo, 1948 1949 The Zen Doctrine of No-mind (Hc thuyt "V tm" ca Thin). London: Rider and Co., 1949. Living by Zen (Sng Thin). Tokyo: Sanseido, 1949; London: Rider and Co., 1950. A Miscellany on the Shin Teaching of Buddhism (Hp tuyn gio ngha Pht gio Chn tng). Kyoto: Higashi-hongwanji, 1949. Bukky to Kirisutoky (Pht gio v Ky-tgio).
341
VN TCH CH
Tokyo: Hozokan, 1949; Shunjusha, 1953, 1961. Rinzai no kihon shis (T tng cn bn ca Lm T). Tokyo: Chukron-sha, 1949; Shunjsha. 1951 Zen shis-shi kenky II (Nghin cu lch s t tng Thin tng, tp 2.) Tokyo: Iwanami Shoten, 1951. Yomigaeru ty (S Phc hng ca ng phng). Tokyo: Yomiuri-shimbun-sha, 1954. Shky (Tn gio). Bi vit ca nhiu tc gi v cc tn gio trn th gii. Tokyo: Mainichi Shimbun-sha, 1954. Studies in Zen (Nghin cu Thin). London: Rider and Co., 1955; New York: Philosophical Library, 1955. 1956 Zen Buddhism (Thin tng Pht gio). Hp tuyn tc phm ca D.T.Suzuki do William Barrett bin tp. New York: Doubleday and Co. Inc., 1956. Mysticisim: Christianism and Buddhism (Ch ngha Thn b: Ky-tgio v Pht gio). New York: Harper and Brothers, 1957; Collier Books, 1962; London: Allen and Unwin Ltd., 1957. Zen and Japanese Buddhism (Thin tng v
1954
1955
1957
1958
342
Pht gio Nht Bn). Hiu chnh v b sung cun Pht gio Nht Bn (1938). Tokyo: Japan Travel Bureau, 1958. Shky to gendai seikatsu (Tn gio v i sng hin i). Tokyo: Shunjusha, 1958, 1961. 1959 Zen and Japanese Culture (Thin v Vn ha Nht). Hiu chnh v b sung cun Thin v nh hng trn vn ha Nht Bn (1937). New York: Pantheon Books Inc., 1959; London: Routledge and Kegan Paul, 1959. Suzuki Daisetsu-sh (Linh Mc i Chuyt tp: Tuyn tp tc phm ca D. Suzuki) ca Ryumin Akizuki. Tokyo: Nihon shobo, 1959. Zen and Psychoanalysis (Thin v Phn tm hc). ng tc gi vi Erich Fromm v Richard DeMartino. New York: Harper and Brothers, 1960 The Sengai Calendar (Danh mc Sengai) 1960 67 Bnh ging cc ha phm ca Thin s Thin Nguyn Ti Th. Tokyo: Idemitsu Kosan Co., Ltd. Catalogue to the Sengai Exhibition Vng tp Trin lm ca Sengai (t thng 11/61 thng 7/64). Tokyo: Kokusai Bunka Shinkokai, 1961.
343
1960
1961
VN TCH CH
1962
The Essentials of Zen Buddhism (Yu ch Thin tng). Tuyn tp tc phm ca D. Suzuki do Bernard Phillips bin son. New York: E. P. Dutton & Co., 1962. Ty-teki na mikata (Tm nhn ng phng). Tokyo: Shunjusha, 1963. Jsh zenji goroku (Triu Chu Thin s ng lc). Nguyn bn Hoa ng c ph ch Nht ng. ng bin son vi Ryumin Akizuki. Kamakura: Matsugaoka Bunko, 1964. Shinran no sekai (Th gii ca Thn Loan). ng tc gi vi Ryojin Soga, Daiei Kaneko, Keiji Nishitani. Tokyo: Higashi Hongwanji Shuppan-bu, 1964. Ty no kokoro (Tm thc ng phng). Tokyo: Shunjusha, 1965. Daisetsu tsurezure-gusa (Gp nht t tng Daisetz). Tokyo: Yomiuri-shimbun-sha, 1966. Ningen ikani iku bekika (Phi sng nh th no?). Ghi li nhng tho lun vi Koson Fukuda, E.
1963
1964
1965
1966
1967
344
O. Reischauer, H. Dumoulin. Tokyo: Sakai Shiso-sha, 1967. Myknin Asahara Saichish (Tuyn tp th ca Diu ho nhn Asahara Saichi). Tokyo: Shunjusha, 1967.
345
NHNG NGI CNG TC
MASAO ABE, Gio s Trit trng Cao ng Gio dc Nara, Nht Bn. KARL FREDRIK ALMQVIST, i s Thy S ti Nht Bn. SHOJUN BANDO, Tr ging v Pht gio, i hc Otani. PAUL J. BRAISTED, Ch tch T chc Hazen, New Haven, Connecticut. EDWARD CONZE, Gio s thnh ging v Pht gio i hc Washington; Ph Ch tch Hi Pht gio London. RICHARD DEMARTINO, Ging vin Trit hc tn gio i hc Temple, Philadelphia. HEINDRICH DUMOULIN, S.J., Gio s Trit hc v Lch s tn gio ti i hc Sophia, Tokyo. ERICH FROMM, nh Phn tm hc, Gio s Tm l hc i hc Mexico. JIKAI FUJIYOSHI, Gio s v Pht gio trng i hc Hanazono, Kyoto. SHOKIN FURUTA, Gio s v Lch s t tng Pht gio i hc Nihon, Tokyo.
RICHARD A. GARD, Tng lnh s M Hongkong; nguyn Ging vin Pht hc i hc Yale. JEANNETTE SPEIDEN GRIGGS, nh a cht hc; nguyn thnh vin Vin Blaisdell, Claremont. WILHELM GUNDERT, Gio s danh d v Nht Bn hc i hc Hamburg. SHINICHI HISAMATSU, Vin trng Thin vin F.A.S., Tokyo; nguyn Gio s Trit hc tn gio i hc Kyoto. DAIEI KANEKO, Gio s danh d v Trit hc Pht gio Tnh , i hc Otani. SOHAKU KOBORI, Trng tu vin Rykoin, Daitokuji, Kyoto. AKIHISA KONDO, nh Tm l hc, Tokyo. BERNARD LEACH, ngh nhn gm, thnh vin Hi Ngh thut Hong gia, London. THOMAS MERTON, hi vin dng Trappist, nh vn, thi s. CHARLES A. MOORE, nguyn Gio s c hng Trit hc i hc Hawaii; Tng bin tp t Trit hc ng phng v Ty phng; Gim c Hi ngh cc trit gia ng-Ty. CHARLES MORRIS, Gio s Trit i hc Florida. RYOICHIRO NARAHARA, Gim c Hi Shakyamuni, Tokyo. KOSHO OTANI, Tr tr Honganji Tokyo;
347
NHNG NGI CNG TC
truyn tha chi nhnh t nh Higashi Honganji tng phi Tnh . SIR HERBERT READ, nh vn v ph bnh ngh thut; ch tch Vin Ngh thut ng i, London. MAGARET J. RIOCH, nh Tm l hc lm sng, Trng Tm thn bnh hc Washington. A. W. SADLER, Gio s cng tc v tn gio i hc Vermont. HIROSHI SAKAMOTO, Gio s Trit hc tn gio i hc Otani. ZENKEI SHIBAYAMA, Tr tr chi nhnh Nanzenji ca Thin tng Pht gio, Kyoto. RYOJIN SOGA, Ch tch i hc Otani; Gio s danh d v Pht gio Tnh i hc Otani. DOUGLAS V. STEERE, Gio s Trit i hc Haverford, Pennsylvania. HUSTON SMITH, Gio s Trit Vin Cng ngh Massachusetts (M.I.T.). ZYOITI SUETUNA, Gio s danh d Ton hc i hc Tokyo. SOMEI TSUJI, Vin trng Thin vin Fuji, Tokyo. EVA VAN HOBOKEN, nh th Thy S. ALAN WATTS, nh vn v din gi; Ch tch Hi Trit l i chiu, California. JOHN C. H. WU, Gio s Trit khoa Vn ha
348
Trung Hoa, Taipei; nguyn Gio s Lut i hc Seton Hall, New Jersey. LUNSFORD P. YANDELL, c nhn i hc Princeton.
349
TNG NIM DAISETZ TEITARO SUZUKI
Chu trch nhim xut bn TH PHN Bin tp: TRC PHNG Sa bn in: MINH KHU K thut vi tnh & ba: VN HNH
NH XUT BN VN HA SIGN 90 K Con, phng Nguyn Thi Bnh qun 1, Tp. H Ch Minh Tel. (848) 8216009, 9142419. Fax (848) 9142890 Email: nxbsaigon@vnn.vn, bientapvhsg@yahoo.com
Lin kt thc hin: Th Qun HNG TCH 308/12 Nguyn Thng Hin, P. 5, Q. Ph Nhun
In s lng: 1000 cun, kh 14 x 20.5cm Ti X nghip in Fahasa, 774 Trng Chinh, phng 15, qun Tn Bnh, Tp. H Ch Minh. S ng k k hoch xut bn: 371-2008/CXB/03-08/VHSG cp ngy 16.6.2008. In xong v np lu chiu: thng 10. 2008
351
352

TƯỞNG NIỆM DAISETZ TEITARO SUZUKI

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TƯỞNG NIỆM DAISETZ TEITARO SUZUKI

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

DAISETZ TEITARO SUZUKI (1870 - 1966)

NHIU TC GI Ngi dch: HNH VIN

DAISETZ TEITARO SUZUKI

173 185 191 195 205

D. T. SUZUKI: NHN CCH V S NGHIP

D.T. SUZUKI: NHN CCH V S NGHIP

D.T. SUZUKI: NHN CCH V S NGHIP

Caritas, ting La-tinh, cng dng vi t Sanskrit, Carita: hnh. ND.

D.T. SUZUKI: NHN CCH V S NGHIP

D.T. SUZUKI: NHN CCH V S NGHIP

Th cho k hiu: 0 = 1 1? ND.

D.T. SUZUKI: NHN CCH V S NGHIP

SUZUKI: CON NGI V HC GI

SUZUKI: CON NGI V HC GI

SUZUKI: CON NGI V HC GI

SUZUKI: CON NGI V HC GI

SUZUKI: CON NGI V HC GI

SUZUKI: CON NGI V HC GI

SUZUKI: CON NGI V HC GI

SIR HERBERT READ

SUZUKI: THIN V NGH THUT1

SIR HERBERT READ

THIN V NGH THUT

Sd., tr. 17.

SIR HERBERT READ

THIN V NGH THUT

SIR HERBERT READ

THIN V NGH THUT

SIR HERBERT READ

THIN V NGH THUT

SIR HERBERT READ

THIN V NGH THUT

SIR HERBERT READ

THIN V NGH THUT

Zen and Japanese Culture, tr. 157.

SIR HERBERT READ

THIN V NGH THUT

SIR HERBERT READ

tng cn mi trong ti v ngi, l s dung ha gia nt ngy th ca mt a tr v s thnh thin ca mt v thnh. H. R.

Hng Nghim Tr Nhn, . ND.

o Ng Tng Tr, . ND. Tim Nguyn Trng Hng, . ND.

i Ty Php Chn, . ND.

Daisetz-kji: i chuyt hnh gi, va l tc hiu ca Suzuki, va ng : Hnh gi vng v. ND.

MT NGI DIN GII THIN C O

The Problems of Zen. Tokyo, 1941, tr.7-8.

MT NGI DIN GII THIN C O

MT NGI DIN GII THIN C O

MT NGI DIN GII THIN C O

MT NGI DIN GII THIN C O

Lng Toi . ND. Ma Cc . ND.

MT NGI DIN GII THIN C O

MT NGI DIN GII THIN C O

Hu Nng (638-713). T th su Thin tng Trung Hoa. ND.

MT NGI DIN GII THIN C O

Triu Chu , (778-897). Thin s sc xo nht ca Trung Hoa. ND.

Bn Khu , (1622-1693); Thin s Nht, c lp ngoi mi tong phi Thin. ND.

Bt sinh , Nh. fush; Skt. anutpda.

MT NGI DIN GII THIN C O

MT NGI DIN GII THIN C O

MT NGI DIN GII THIN C O

Sd., tr. 108.

MT NGI DIN GII THIN C O

Php Nhin Thng nhn ; Nht: Hnen Shnin.

MT NGI DIN GII THIN C O