KHOA CNG NGH THNG TIN

B MN IN T - VIN THNG
------o0o------

GIO TRNH

THC TP IN T & K THUT S 2

(PHN IN T)

Danh sch nhng ngi bin son: ThS. V Thnh Vinh (Ch bin) KS. V Mnh Thnh KS. Nguyn Vn Thng KS. V Sn Hon

THI NGUYN, THNG 1/2006

BI 7. B KHUCH I THUT TON ( OP.AMP)/1

A. THIT B S DNG 1. Thit b cho thc tp in t tng t ATS 11 -N. 2. Khi th nghim AE - 107N cho bi thc tp v b khuch i thut ton. 3. Dao ng k, dy ni v ng h o. B. CC BI THC TP I. CC C TRNG CA KHUCH I THUT TON ( Hnh A 7-1a) Nhim v Sinh vin tm hiu nguyn tc hot ng v cc c trng c bn ca b khuch i thut ton. C s l thuyt Mt b khuch i thut ton c biu din nh sau:

Theo tnh ton l thuyt da trn mt b khuch i thut ton l tng th khi mt b khuch i thut ton c nui bng hai ngun V+ v V- v hai li ra c cng mc . Nh vy nu th ta c: UR =0. Tuy nhin in p th th li ra vi mt b khuch i thc th ta c UR = UR 0. Nguyn nhn l do cng ngh ch to (tn mn cc tham s ca linh kin trong mch khuch i vi sai ca mch khuch i thut ton c bit l cc Tranzitor). S tn ti UR 0 khi cha c tn hiu vo s gy ra s lch khi to (0,0) cc b khuch i th v dng mt chiu. Nu UR ln s lm cho b khuch i tr nn phi tuyn khi dng khuch i cc tn hiu xoay chiu. Ta c th lm cho UR = 0 bng cch thm vo li vo (+) hoc (-) mt lng th Uvo m hoc dng tu theo lch UR l m hoc dng. i lng Uvo ny c gi l th OFFSET. Th ny c xc nh nh sau: UOFFSET (vo) = UOFFSBT (ra) / K0 y UOFFSET (vo) = Uvo, UOFFSBT (ra) = UR Nh vy chng ta phi o UR sau chia cho K0.
2

o c trng bin v c trng tn s ca b khuch i thut ton: * c trng bin : L mi lin h gia th ra v lch th gia hai li vo ca b khuch i thut ton:

c trng (1) l c trng thc chnh OFFSET. c trng (2) v (3) l c trng thc cha c chnh OFFSET.

B khuch i thut ton khuch i hiu in p Ud = Up - UN (UOFFSET (vo)) vi h s khuch i K0 > 0. Do in p ra Ura = K0. Ud = K0. (Up - UN). y chnh l UOFFSBT (ra). * c trng tn s ca b khuch i thut ton: Khi thay i tn s tn hiu th h s khuch i s b thay i, ng thi dng tn hiu cng b sai lch do s khuch i khng u cc tn s khc nhau. Nh vy ta s c c trng ca h s khuch i v tn s tn hiu.

Khi f >fmax th h s khuch i gim khi tng tn s. Do di tn s lm vic ca b khuch i thut ton f = fmax - 0 trong gi tr f max tng ng vi gi tr ca h s khuych i K = 0,9k0. * o in tr vo v ra ca b khuch i thut ton: B khuch i thut ton c Rvo v Rra. Nu Rvo khng ln s gy hin tng tiu hao cng sut ngun tn hiu vo. Nu Rra khng nh s tiu hao v ch cng sut tn hiu ra. Trong s th nghim ta mc thm in tr R3 = 100k xc nh Rvo mt cch chnh xc. Vi b khuch i thut ton l tng th tr khng vo: Rvo = v tr khng ra Rra=0. Cc bc thc hin 1. Cp ngun 12V cho s hnh A7-1. ch cm ng phn cc ca ngun.

2. o th OFFSET ca b khuch i thut ton (Hnh A7-1b). Ni cc cht I+ v I- vi K v L, ni c hai li vo o v khng c ca b khuch i thut ton xung t. Bt in v o th li ra Uoffset(ra). Tnh gi tr Uoffset(vo): Uoffset(ra)/K0 K0 l h s khuch i h ca b khuch i thut ton K0(IC741) c 2.105.

Hnh A7-1b: S o th OFFSET ca b khuch i thut ton. 3. o c trng bin ca b khuch i thut ton (Hnh A7-1c). - Gi I- vi K, ni I+ vi H cp th t P1 vo li vo khng o. - Vn bin tr P1 quanh gi tr 0V o cc gi tr in th vo v ra. Ghi kt qu vo bng A7- 1. Bng A 7 1 U vo (H) U ra (C) 0 + + +

- Lp th s ph thuc th ra trc Y v th vo trc X. - Xc nh gi tr in th ra cc i v cc tiu ca IC. Tnh s % gi tr ny so vi ngun. - Cn c dc th, xc nh h s khuch i h ca b khuch i thut ton

Hnh A7-1c: S o c trng bin ca b khuch i thut ton.

5

4. o c trng tn s ca b khuch i thut ton (Hnh A7-1d). - S dng my pht tn hiu ngoi. Ni my pht ny ti li vo IN/A ca mch A7-1. - Ni I + vi F, G vi L a tn hiu vo li vo + ca b khuch i thut ton - Ni I- vi O to b lp li th - Dng dao ng k o tn hiu vo ti IN/A v ra ti OUT/C. ghi kt qu o c vo bng A7-2. Bng A 7-2 100 Hz Uvo Ura K=Ura/Uvo Lp th s ph thuc h s K (trc Y) theo tn s tn hiu (trc X). Xc nh khong tn s lm vic ca s khuch i thut ton. 1 KHZ 10 KHZ 100 KHZ 300 KHZ 500 KHZ 600 KHZ

Hnh A7-1d: S o c trng tn s ca b khuch i thut ton. 5. o din tr vo Ri ca b khuch i thut ton (Hnh A7-1e) - Ni my pht xung ca thit b ATS 11N ti li vo IN/A my pht t ch pht xung vung gc, bin 4V tn s 1kHz) - Ni F vi G cp tn hiu t my pht qua R3 vo IC1. in tr R3 khi c mc ni tip vi in tr Ri ca b khuch i thut ton. - Ni I- vi 'O'. Dng dao ng k o bin tn hiu Uif ti IN/A v o bin tn hiu ti I+. b qua in tr ni ca my pht. tnh in tr vo ca IC1 theo cng thc.
6

6. o in tr ra R0 ca b khuch i thut ton (Hnh A7-1f) - Ni my pht ti li vo IN/A ca mch A7 - 1. Ni I+ vi F, G vi L v I- vi O - Dng dao ng k o tn hiu ti IN/A v OUT/C. o bin ra khi khng ni J1: U0 v khi c ni J1: Uot. Gi thit l in tr vo ca dao ng k l rt ln so vi in tr ra ca IC1 tnh in tr ra theo cng thc.

Hnh A7-1f. S o in tr ra ca b khuch i thut ton.

II. B LP LI TH Nhim v Sinh vin tm hiu nguyn tc s dng b khuch i thut ton lp li th. Nguyn tc hot ng S mch th nghim s dng b khuych i thut ton lp li th. Th u ra c phn hi v u vo o. Nh vy nu ta iu chnh in p u vo khng o ta s c in p ra s ph thuc (i theo in p vo). Mch khuych i thut ton c tr khng vo ln v tr khng ra nh do thch hp cho khuych i cng sut ngun tn hiu. Nh vy c th t c h s khuych i cng sut xc nh. Mch lp li in p c dng nhng ni no cn cch in gia ngun v ti v ni no phi duy tr mc chnh xc ca in p ban u. Cc bc thc hin 1. Cp ngun 12V cho s A7- 1. 2. Ni IC 1 theo s lp th A7 - 1 g. - Ni cht I- vi O. - Ni cht I+ vi E cp in th t bin tr P2 cho li vo + ca IC1.

Hnh A7-1g: S b lp li th trn b khuch i thut ton. 3. Vn bin tr P2 t gi tr thp n cao. o v ghi gi tr in th vo v ra vo bng A7-3.

Bng A7-3 Uvo(E) Ura(C) 4. Lp th s ph thuc th ra (trc Y) v th vo (trc X). 5. Xc nh lch cc i ca ng c trng thu c so vi ng thng (tuyn tnh), nh khong lm vic tuyn tnh cho s . 6. Nu u nhc im ca b lp li th trn Op.Amp. so vi b chia th dng bin tr. III. KHUCH I O V KHNG O Nhim v Tm hiu nguyn tc s dng b khuch i thut ton khuch i o v khng o phn cc tn hiu. Nguyn l hot ng - B khuch i o: Khi ni J2 th s trn tng ng:

B khuch i o trn c thc hin hi tip in p m song song in p qua R. Tn hiu vo qua R1 t vo u o ca OA. Nu coi OA l l tng th in tr vo ca n Rv v cng ln v dng vo v cng b. Khi ti nt N c phng trnh nt dng in: IV ~ Iht. T ta c:

Khi K -> , in p u vo Uo = Ur/K -> 0 (in tr R2 lm cho in p lch khng Uo nh). Uv/R1 = - Ur/R
9

Tn hiu ra o pha so vi tn hiu vo. Do h s khuch i in p Kd ca b khuch i o c hi tip m song song c xc nh bng tham s ca cc phn t th ng trong s : Kd = Ur/uv = - R/R1 - B khuch i khng o: Ni J1: Ta c s b khuych i khng o B khuch i khng o gm c mch hi tip m in p t vo u o cn tn hiu t vo u khng o ca OA. V in p t vo u vo OA = 0 (UO = 0) n quan h Uv v Ur xc nh bi:

Tn hiu ra ng pha vi tn hiu vo H s khuch i khng o c dng:

Trong Ra = R1//R2 in tr vo ca b khuch i khng o bng in tr vo ca b khuch i o v kh ln cn in tr ra Rr->o. Cc bc thc hin 1. Cp ngun 12V cho mng s A7-3. Ch cm ng phn cc cho ngun. 2. Ni my pht FUNCTION GENERATOR ti ti Vo IN/A (my pht ch pht xung vung gc. Tn s 1kHz, bin 100mV. 3. Dng dao ng k quan st tn hiu ti IN/A v OUT/C. 4. Vi khuch i khng o
10

- Ni J1, J3 (Hnh A7-3a) a tn hiu vo li vo + ca ICl v ni t cho u cn li ca in tr R1. - Thay i bin tn hiu li vo (Uvo) theo bng A7-4, quan st dng v o tn hiu li ra (Ura) ghi kt qu vo bng A7-4 v tnh h s khuch i Kd=Ura /Uvo cho mi trng hp bin vo. - Tnh cc gi tr Kt1 = R3/R1 =; Kt2 = R4/R1 = Kt3 = R5/R1 =; Kt4 = R6/R1 =

Hnh A7-3a: S khuch i khng o. Bng A7 - 4 U vo Dng tn hiu ra Phn cc tn hiu ra U ra (ni K K1 Ud1 = U ra/ U vo U ra (ni K K2 Ud2 = U ra/ U vo U ra (ni K K3 Ud3 = U ra/ U vo U ra (ni K K4 Ud4 = U ra/ U vo
11

100mV

200mV

300mV

400mV

500mV

- So snh gi tr Kd vi Kt cho cc trng hp. Nu xem chng l bng nhau th sai s l bao nhiu? Gii thch s khng tng ng ca chng trong mt s trng hp. 5. Vi khuch i o - Ni my pht xung vi li vo IN/A. - Ni J2 a tn hiu li vo ti chn I- ca IC1 - Thay i bin tn hiu xung vo (Uvao) theo bng A7-5, quan st v o bin tn hiu xung ra (Ura, ghi kt qu vo bng A7-5. Tnh gi tr ca Kd = Ura /Uvao cho mi trng hp bin vo.

Bng A7-5 U vo Dng tn hiu ra Phn cc tn hiu ra U ra (ni K K1 Ud1 = U ra/ U vo U ra (ni K K2 Ud2 = U ra/ U vo U ra (ni K K3 Ud3 = U ra/ U vo U ra (ni K K4 Ud4 = U ra/ U vo 100mV 200mV 300mV 400mV 500mV

12

- Thay i bin tn hiu xung vo Uvo, v dng v o bin tn hiu xung ra (U ra), o th Uin- trn li vo I-, ghi kt qu vo bng A7-5. - Nhn xt g v gi tr Uin- cho tt c cc trng hp chng minh im - trong s s dng gi l im t o. gii thch bng l thuyt cho gi tr t o. - So snh gi tr Kd v Kt cho cc trng hp. Nu xem chng bng nhau th sai s l bao nhiu? Gii thch s khng tng ng trong mt s trng hp. IV. B TO TH CHUN N NH Nhim v Tm hiu nguyn tc to b th chun n nh s dng Op.Amp Nguyn tc hot ng Mch thc hin chc nng Ura chun = const khi U ngun thay i v tri thay i trong mt gii hn no . S mch thng c dng s n p loi ni tip nh sau.

Mch gm 3 phn chnh: 1. Yu t iu chnh: Thng dng trazitor 2. Yu t khuych i v so snh: y dng b khuych i thut ton 3. B to th chun: Thng dng it Zenner. Uvo c th thay i do bn thn Uvo thay i hoc do dng Iti thay i v ngun Uvo c in tr ni. Ura = const th U* cng phi thay i theo Uvo. Yu t iu chnh thc hin chc nng ny. S mch th nghim l mt b to th chun cng sut trung bnh c dng vi mch LM-741 lm yu t so snh v khuych i. Vi s ny K=1 tc l Ura=Uchun. C hai b to th chun khc nhau trn hai it Zenner Dl v D2 mc ch phn cc ngc. Vi mch LM-741 s lm nhim v so snh Ura vi mt trong hai Uchun iu khin tranzitor T1 sao cho Ura = U chun khi U vo = U ngun thay i v dng ti thay i.
13

Cc bc thc hin 1. Cp ngun - 12V v 0: + 15V cho mng s A7-3. 2. Dng ng h o th o in p vo ti cht + v in p ra ti OUT/C 3. Ni J1, khng ni J2 s dng th chun t Zener D1 = 5V6. Ghi gi tr in th ra. Thay i th nui s . Ghi li kt qu vo bng A7-6.

Hnh A7-3: B to th chun. Bng A7-6 Th nui Th ra 4. Ni J2, khng ni J1 s dng th chun t Zener D2 = 8V2. Ghi gi tr in th ra. Thay i th nui ca s , ghi li th li ra vo bng A7-7. Bng A7-7 Th nui Th ra 5. Ni J2. Ni ln rt J3, J4 thay i ti theo bng A7-8. Bng A7-8 Dng ti Ni J3 Ni J4
14

+10V

11V

12V

13V

14V

15V

+10V

11V

12V

13V

14V

15V

V (IC1/3)

V (IC1/2)

V (IC1/6)

V (OUT/C)

6. Gii thch ti sao khi ti thay i th in th ra khng thay i hoc thay i nh. V. B LY TNG I S TN HIU TNG T. Nhim v Tm hiu nguyn tc s dng b khuch i thut ton thc hin cc php ton i s tng t... Nguyn l hot ng Khi ni E vi H trong s d th nghim ta c s tng ng:

Theo nguyn l ca mch khuych i o ta c:

Nh vy tn hiu ra s l tng i s ca tn hiu vo. Tng t cho cc trng hp E ni I, K v F ni H, I, K. Mch cng khng o: Khi ni mt trong cc u vi J1 ta c s tng ng:

Khi UO = 0 in p hai u vo bng nhau v bng:

15

Khi dng u vo khng o bng 0 (Rv = ), ta c:

T (1) v (2) ta nhn thy tn hiu ra bng tng cc tn hiu vo v tn hiu ra khng o pha vi tn hiu vo. Cc bc thc hin 1. Cp ngun +12V cho s A7-4a. Ch cm ng phn cc cho ngun 2. Php ly tng c thc hin vi hai ngun s hng: - Ngun ni c nh t bin tr P2 qua in tr R4 ti li vo - ca b khuch i thut ton - Ngun ni qua cc cht E, F t bin tr P1 hoc P3 ti li vo + ca b khuch i thut ton.

Hnh A7-4a: S ly tng tn hiu tng t.

16

Php th 1: - Ngun l: t bin tr P1 = +1.5V = Vin1. - Ngun 2: t bin tr P2 = -1V = Vin2. - Ngun 3: t bin tr P3 = -0.5V = Vin3. - Ni cc cht theo bng A7-9 trong : * E ln lt ni vi H, I, K thc hin ly tng t ngun P1, P2 theo cc h s khc nhau * F ln lt vi H, I, K thc hin ly tng t ngun P2, P3 theo cc h s khc nhau - o cc in th ra UO ca IC1 (im OUT/C) cho tng trng hp. Ghi kt qu vo bng A7-9. Bng A7-9

- Gi tr tnh cho cc trng hp theo cc cng thc:

Vin1 (P1) = +1.5V; Vin2 (P2) = -1V; Vin3 (P3) = +-0.5V - So snh cc kt qu o v tnh ton tng ng. Nu xem chng bng nhau th sai s l bao nhiu. Tm nhng nguyn nhn gy ra s sai khc . Php th 2: Ly tng cc in th. Thay i cc gi tr: - Ngun 1: t bin tr P1 = 0.75V: Vin1. - Ngun 2: t bin tr P2 = -0.5V = Vin2. - Ngun 3: t bin tr P3 = -0.75V =Vin3 Lp li bc 2.1 v ghi kt qu vo bng A7-10. Bng A7-10
17

E ni H Gi tr o Vo Gi tr tnh Vo Rj = R5 = 1K

E ni I

E ni K

F ni H

F ni I

F ni K

R6 = 2K

R7 = 5K

R5 = 1K

R6 = 2K

R7 = 5K

S dng cht cm ly tng t tp hp cho 3 ngun vo vi gi tr tu lp li th nghim nh trn. 3. Ly tng cc gi tr in th v tn hiu xung. - Ngun 2: t bin tr P2: -0.25V = Vin2 - Ngun 4: Ni my pht xung ca thit b chnh ATS - 11 N vi li vo IN/A ca s A7-4. Ni G vi I. ( my pht t ch pht xung vung gc tn s 1K v bin ra l 1V. 4. Dng dao ng k quan st tn hiu vo v ra ti IN/A v OUT/C. 5. Vn bin tr P2 thay i Vin2, o bin xung ra v mc th mt chiu nn ca tn hiu, ghi kt qu vo bng A7- 11. Bng A7-l 1 Vin2 Bin xung ra Th nn li ra -0.25V -0.5V -0.75V -1V -1.5V 2V

Tng t mc 2.1, tnh ton cc gi tr th v tn hiu li ra IC1 v so snh vi gi tr o tng ng. VI. B KHUCH I VI SAI Nhim v Tm hiu cch dng b khuch i thut ton ch khuch i vi sai. Nguyn l hot ng Ni cc cht cm nh s th nghim ta c s sau:

18

Theo s ta c in p vo ca thun: U+ = Vin3* (1) V in p li vo o

Mt khc ta c: U+ = U- (3). T (1) (2) v (3) ta s c Ur =K(Vin3 - Vin2) trong K l h s. Nh vy mch thc hin chc nng ly hiu hai tn hiu tng t li vo. Cc bc thc hin 1. Cp ngun 12V cho mng s A7-4 cp ngun ti c hai li vo + v - cho -IC1.(hnh A7-4b). + Ngun cho li vo + Vin3 ly t bin tr P3. Ni J1 + Ngun cho li vo - Vin2 ly t bin tr P2.

19

Hnh A7-4b: S khuch i vi sai. 2. Php th 1: t cc bin tr P2= - 1V, P3 cc gi tr ghi trong bng A7- 1 2. Bng A7- 1 2 P3/ Vin3 in th li ra Gi tr tnh V0 -1V -1.5V -2V -2.5V -3V -4V

Tnh gi th cho cc trng hp theo cng thc: Vo= (Vin3) - (-vin2.R4/R9) = ??? Php th 2: Vin3 (P3) = gi tr theo bng A7-10, Vin2 (P2) = -1.5V Lp li cc bc nh trong php th 1. ghi kt qu vo bng A7-13. Bng A7 - 1 3 P3/ Vin3 in th li ra Gi tr tnh V0 3. So snh kt qu o v tnh ton tng ng. Nu xem chng bng nhau th sai s l bao nhiu. tm nhng nguyn nhn gy nn s sai khc . -1V -1.5V -2V -2.5V -3V -4V

20

Bi 9. B KHUCH I THUT TON (OP.AMP /3)

A. THIT B S DNG 1. Thit b chnh cho thc tp in t tng t ATS - 11 N. 2. Khi th nghim AE - 109N cho bi thc tp v ng dng b khuch i thut ton. 3. Dao ng k v cc dy ni hai u cm, ng h o. B. CC BI THC HNH I. N HI Nhim v Tm hiu nguyn tc s dng b khuch i thut ton to b hnh thnh dng tn hiu kiu n hi. Nguyn l hot ng n hi l mt mch hnh thnh dng tn hiu, tn hiu li ra ca n hi c bin v rng ch ph thuc vo cc yu t trong mch m khng ph thuc vo tn hiu li vo. Thc cht n hi l mt a hi i c mt trng thi bn: Khi c tn hiu li vo n hi chuyn trng thi t bn sang khng bn v sau mt thi gian ph thuc vo yu t bn trong mch s tr v trng thi c. S mch th nghim tng ng vi s sau:

21

Khi cha c tn hiu vo mch trng thi bn tu thuc Ung. Gi s Ung >0 ta c Ura = Ura max. Khi U vo > Ungng. n hi chuyn trng thi, Ura = - Ura min. Ngay lc ny th li vo thun: U+ = - Ura tm lm cho n hi tip tc trng thi ny. T in C s np in dn qua RC cho n khi U+ 0, lc ny n hi chuyn trng thi, tr v trng thi ban u. Ta thy rng trong thi gian trng thi khng bn nu c tn hiu vo mc dng th n hi cng khng chuyn trng thi. Thi gian trng thi khng bn ch ph thuc vo gi tr R,C, chng to rng xung. Trn s th nghim s dng mt vi mch thut ton LM-741. Trong s c s dng mch to ngng l R2,R3, thi gian ko di ca xung c th thay i c nh cht cm J1 v chit p P1. Cc bc thc hin 1. Cp ngun 12V cho mng s A9- 1. Ch cm ng phn cc cho ngun. 2. S dng dao ng k quan st tn hiu ti li vo IN/A v li ra ti OUT/C hoc th ngng ti im E. 3. t my pht tn hiu FUNCTION GENERATOR ch pht xung vung gc, tn s 1K v bin tn hiu ra l cc tiu. V ni ti li vo IN/A. 4. Vn bin tr P1 cc tiu ni tt P1. o th ti im E: VE v im C: VC 5. Chnh bin tn hiu ca my pht FUNCTION GENERATOR tng dn n khi no li ra xut hin tn hiu vi bin xp x - 11 V. Xc nh bin tn hiu vo ng vi thi im IC1 chuyn trng thi li ra. o rng tn hiu ra tx. Ghi kt qu vo bng A9- 1.

22

Hnh A9-1 S n hi. Bng A9- 1 VIN (a) P1 cc tiu, C3 P1 max P1 Max, C2//C3 6. Biu din gin xung trong : - V dng tn hiu vo vi gi tr ngng VE. - V dng tn hiu ra ng vi tn hiu vo. 7. Vn bin tr P1 cc i. vn nt chnh bin my pht v 0V sau tng dn cho ti khi li ra xut hin tn hiu bin VC = -11V. xc nh bin li vo VIN tng ng. o rng xung li ra tx. Ghi kt qu vo bng A9- 1 8. Gi nguyn P1 gi tr cc i. Ni J1 tng t in C = C2//C3. Vn nt gim bin my pht v 0V v tng dn cho ti khi li ra xut hin tn hiu. Xc nh bin tn hiu vo tng ng v o rng xung ra tx ghi kt qu vo bng A9- 1. 9. Gii thch v vai tr ca mch to ngng n hi (R2,R3) v mch hnh thnh rng xung gm cc linh kin (R2, R3, R4 + P1 v C2,C3). II. MY PHT XUNG VUNG GC Nhim v Tm hiu nguyn tc s dng b khuch i thut ton pht xung vung gc.
23

V(e) o

tx

V0 (C)

Nguyn l hot ng V nguyn tc, my pht xung dng mch khuych i thut ton hon ton tun theo cc iu kin ca mt my pht dng cc linh kin in t khc, l mch khuych i c phn hi dng vi K 1 (trong K l h s khuych i, l h s phn hi dng). Mch phn hi dng nhm kch ng s chuyn trng thi, hnh thnh rng xung ta thng dng mch R-C lm ko di cc trng thi. Mch s th nghim tng ng vi s sau:

Gi s khng c nhiu, mch hon ton c th trng thi cn bng vi:

Gi s c can nhiu li vo (+): U+ > U- lm cho Ura = Ura max. Nh mch phn hi R3 m U+ S tng ln trong khi U- tng dn np cho t C. Do vy m U+ > U- v mch gi nguyn trng thi ny (Ura= Ura max) cho n khi U- < U+. Lc ny mch lt trng thi, Ura = Ura min ko th U+ xung thp. V U- > U+ nn mch gi nguyn trng thi. T C phng in dn dn cho ti khi U- <U+ th mch li chuyn trng thi, tc l mch t dao ng. Tn s dao ng ph thuc thi gian phng v np cho t C, tc ph thuc R-C.
24

Vi mch khuych i trong s th nghim l vi mch khuych i thut ton LM74 1. Tn s pht thay i c nh cht cm J1 v chit p P1. Cc bc thc hin 1. Cp ngun 21V cho mng s A9-2. 2. Dng dao ng k quan st tn hiu ra ti C v th ngng ti E hoc F. 3. Vn bin tr P1 ni tt P1. o v v dng tn hiu ti F v ti li ra OUT/C.

Hnh A9-2 S my pht xung vung gc. 4. Vn bin tr P1 P1 c gi tr cc i. o v v dng tn hiu ti F v li ra OUT/C. 5. V gin hnh thnh xung ca mch trong biu din: - Dng xung ti F - Dng xung ra ti C ng vi dng xung ra ti F (cng trc thi gian) - Tnh ton gi tr V(e) theo hai trng hp khi li ra mc cao v mc thp. So snh gi tr tnh ton vi cc gi tr ngng thay i tn hiu ti F. Gii thch vai tr mch R2, R3. 6. Gi nguyn P1 gi tr cc i. Ni J1 tng t C = C1//C2. Lp li bc 4. So snh kt qu nhn c gia bc 3, 4. Gii thch vai tr ca mch R4 + P1, C (C2) hoc C1//C2.

25

III. MY PHT XUNG TNG HP Nhim v Tm hiu nguyn tc s dng b khuch i thut ton pht xung tam gic v xung vung gc. Nguyn l hot ng S mch th nghim l s my pht xung tng hp: Xung ra l xung vung gc v xung tam gic. My pht ny gm 3 phn chnh: - IC1 chnh l my pht xung vung gc m ta kho st bn trn. - IC2 l b khuch i o. - IC3 l b tch phn o to xung tam gic. T xung tam gic u ra ca IC3 ta a vo u o ca IC1. Vai tr ca b tch phn o ny ging nh mch RC trong my pht xung vung gc m ta kho st S ny cn c h s phn p v cc chit p P1, P2 thay i bin xung v tn s xung ra. Cc bc thc hin 1. Cp ngun +12V cho mng s A9-3. ch cm ng phn cc cho ngun. 2. Dng dao ng k quan st tn hiu ti li ra O1 v O2 hoc im E. 3. Vn bin tr P1, P2 v tr gia. Quan st tn hiu ti E, O1, O2, o bin tn hiu ra, thi gian ko di xung ra tx. tnh tn s my pht f = 1/2tx. Ghi kt qu vo bng A9-2 4. t cc gi tr bin tr P1, P2 nh trong bng A9-2 lp li bc 3 cho tng gi tr P1, P2. Ghi kt qu vo bng A9-2. T kt qu o, xc nh khong tn s ca my pht. 5. V gin hnh thnh xung ca mch trong biu din: - Dng xung ti E. - Dng xung ra ti O1, tng ng vi xung ti E. - Dng xung ra ti O2, tng ng vi xung ti E. 6. Gii thch nguyn tc hot ng da trn phn tch cc s trn IC1, IC2 v IC3.

26

Hnh A9-3: S my pht xung tng hp. Bng A9-2 V(O1) P1 gia P2 Gia P1 Min P2 Gia P1 Max P2 Gia P1 Gia P2 Min P1 Gia P2 Max IV. S XUNG TRN IC555 Nhim v: Tm hiu nguyn tc s dng vi mch 555 hnh thnh xung vung gc. Nguyn l hot ng Cu trc ca IC555 nh sau: V(O2) tx f

27

V cu trc IC555 phi mc thm hai yu t bn ngoi l Cx v Rx. S ca IC555 gm 4 phn c bn l: Hai b so snh, mt Trig nh v mt Tranzitor kho VT14. B chia th R3-5 xc lp ngng cho hai b so snh. trng thi bnh thng VT14 m bo ho. Khi li vo cn li ca b so snh di c xung khi pht m th li ny thp hn th ngng bng Ek/3 th b so snh lt trng thi dn n Q ca trig chuyn sang th m lm cm VT14. Lc ny t Cx bt u tch in t ngun EK qua Rx. th trn t Cx tng dn n khi no vt 2EK/3 th b so snh trn chuyn trng thi li ra lm cho Trig chuyn v trng thi ban u. S mch th nghim H 9-4.a l s pht xung trn IC555. Chn s 2, tc l li vo ca b so snh di c ni vi im gia ca mch RxCx khi to tn s pht. Tn s pht c thay i nh cht cm J1 v chit p P1. Hnh A 9-4b l s n hi trn IC-555. Li vo ca b so snh di, tc chn s 2 c treo trn th dng. V vy h s c mt trng thi bn ng vi VT14 dn v li ra mc thp. Khi c tn hiu vo, nh c mch vi phn to ra nhy bc m lm chuyn trng thi ca h, lc ny lm VT14 cm v h RxCx bn ngoi np in hnh thnh rng xung. Sau khi np vi mch ny UC > 8V th h quay v trng thi bn ban u.

28

Cc bc thc hin 1. Cp ngun +5V cho mng s A9 - 4. 2. My pht xung - s dng s trn IC1 hnh A9 - 4a: 2.1 Dng dao ng k quan st tn hiu ti ti ra OUT/C v tn hiu ti cc im E, F. 2.2 Vn bin tr P1 v tr cc tiu quan st tn hiu ti E, F. o bin tn hiu ra v thi gian ko di ca xung ra tx. chu k xung T, tn s my pht f = 1/T. Ghi kt qu vo bng A9 - 3. 2.3 Vn bin tr P1 v tr cc i quan st tn hiu ti E, F. o bin tn hiu ra, thi gian ko di xung ra tx. chu k xung T, tn s my pht f = 1/T. Ghi kt qu vo bng A9 - 3. 2.4 Ni J1 tng t C = Cl + C2. Gi nguyn P1 cc i quan st tn hiu ti E, F. o bin tn hiu ra, thi gian ko di ca xung ra tx chu k xung T, tn s my pht f = 1/T. Ghi kt qu vo bng A9 - 3.

29

Hnh A9-4a: S pht xung trn IC 555. Bng A9 - 3 V(C) P1 Min, C2 P1 Max, C2 P1 Max, C2 + C3 tx T f

2.5 V gin hnh thnh xung ca mch trong biu din: - Dng tn hiu ti E. - Dng tn hiu ti F. - Dng xung ra ti C tng ng vi xung ra ti F. 2.6 So snh cc gi tr o vi gi tr tnh ton: T: T1 + T2. Trong T1 (thi gian np ca t C1), T2 thi gian phng ca t C1. T1 = 0.693 (R1 + P1 + R2).C1 T2 = 0.693.R2.C1 3. n hi - S dng s trn IC2 hnh A9 - 4b. 3.1 Ni my pht xung FUNCTION GENERATOR Ch pht xung vung gc, tn s 1K v bin cc i ti li vo IN/A ca s A9 - 4b.

30

Hnh A9-4b: S n hi trn IC555. 3.2 Ni knh 1 dao ng k ti ti ra OUT/C, knh 2 ca dao ng k ni ti A, G hoc H. 3.3 Vn bin tr P2 v tr cc tiu. Quan st tn hiu ti A, G, H. o bin tn hiu ra, thi gian ko di ca xung ra tx. Ghi kt qu vo bng A9 - 4. Bng A9 - 4 V(C) P1 Min, C5 P1 Max, C5 P1 Max, C5 + C6 3.4 Vn bin tr P2 v tr cc i. Quan st tn hiu ti A, G, H. o bin tn hiu ra, thi gian ko di ca xung ra tx. Ghi kt qu vo bng A9 - 4. 4. Ni J2 tng t C = C5//C6. Gi P1 cc i quan st tn hiu ti A, G, H. o bin tn hiu ra, thi gian ko di ca xung ra tx. Ghi kt qu vo bng A9 - 4. 5. V gin hnh thnh xung ca mch trong biu din: - Dng xung vo ti A. - Dng xung ti G, H. - Dng xung ra ti C tng ng vi xung vo. tx

31

BI 11. S N TH
A. THIT B S DNG 1. Thit b chnh cho thc tp in t tng t ATS - 11 N. 2. Khi th nghim AE - 11 N cho bi thc tp v n th. 3. Dao ng k hai tia 4. Dy ni hai cht cm, ng h o. B. CC BI THC TP Trong cc bi th nghim c s dng ngun chun ca thit b ATS 11N v b chnh lu lc ngun A11 - 6 trn khi AE - 1 l so snh c trng n p...

Hnh A11-0: B chnh lu lc ngun PS 1/A11-6 I. S N TH ZENER Nhim v Tm hiu nguyn tc lm vic v c trng ca b n th n gin dng mt Zener. Nguyn l hot ng Khi in p u vo vt qu in p nh thng ca it Zener D1, in p trn D1 khng i (8V2). Khi lm thng transistor T1, in p UBE ca T1 ~ 0,7V. in p ra = UD1 - UBE ~ 8V2 - 0,7 = 7V5 n nh. Transistor T1 c tnh khuych i dng in, tng cng sut ca ti.

32

Cc bc thc hin 1. Cp ngun iu chnh 0 51 + V ca thit b chnh ATS -11 N cho mng s A11-1 qua cht IN/+V 2. Mc cc ng h o c th o c th ti +V/IN, ti im A v li ra OUT/C. Ch cm ng phn cc cho ng h o. 3. Kho st vi mch n p vi ngun chun 3.1 Vn bin tr ca ngun iu chnh tng dn th +V theo cc gi tr ghi trong bng A11-1. o cc gi tr in th tng ng trn Zener cho cc trng hp c ni v khng ni ti J1, J2. Trn c s kt qu o c v th biu din s ph thuc th ra trc Y theo th vo trc X. Xc nh khong th vo lm vic tt cho s A11 - 1. Xc nh kh nng ti cho s

Hnh A11-1: S n th Zener 3.2 Ni knh 1 ca dao ng k vi li ra C. 3.3 t ngun +V (ATS - 11N) +12V, ni J1 o bin mp m ca tn hiu ra UR (+V/ATS - 11N), ghi kt qu vo bng A11-2.

33

+V Th trn Zener (im A) Khi khng c ti (cc J ngt) Th li ra (im C) Khi khng c ti (cc J ngt) Th trn Zener (im A) Khi c ti (J1 ni) Th li ra (im C) Khi c ti (J1 ni) Th trn Zener (im A) Khi c ti (J2 ni) Th li ra (im C) Khi c ti (J2 ni)

8V

9V

10V

11V

12V

13V

14V

4. Kho st mch n p vi b chnh lu: 4.1 Ni ngun AC (0 - ~ 9V) t ngun xoay chiu AC ca thit b chnh ATS - 11N vi li vo AC - IN ca s chnh lu cu A11 - 6, hnh thnh th +V, s dng cho cc s n th. 4.2 Cp th +V t b chnh lu A11-6 cho mng s A11-1, thay cho th ly t thit b chnh. 4.3 o bin mp m tn hiu ra khi khng c v c UR(A11-6). Ghi kt qu vo bng A11 -2 Bng A11 - 2 Khng ni J Ni J1 (ti R3) Ni J2 ( Ti R4) UR ( +V/ATS 11-N) UR (A11-6) So snh kt qu mp m khi dng ngun +V n nh ca ATS - 11 N v ngun t b chnh lu A 11 - 6. II. B N TH CNG SUT N GIN Nhim v Tm hiu nguyn tc lm vic v c trng ca b n th cng sut n gin dng Zener v s Darlington.
34

Nguyn l hot ng Khi in p u vo vt qu in p nh thng ca mt Zener D1, in p trn D1 khng i (8V2). Khi lm thng transistor T1 v T2, in p chnh lch gia B ca T1 vi E ca T2 ~ 0,7V + 0,7V = 1,4V. in p ra: UD1 - UBE ~ 8V2 1,4 = 6V8. Khi in p u vo thay i th in p ti u ra khng thay i.s Transistor T1 v T2 mc theo kiu Darlington c chc nng khuych i dng in, tng cng sut ca ti. Cc bc thc hin 1. Cp ngun iu chnh 0- + 15V cho mng s A11 -2 qua cht IN/+V. 1.1 Mc cc ng h o o th li vo +V/IN v th li ra OUT ca mch hnh A11-2.

HnhA11 -2: S n th cng sut n gin 2. Kho st mch n p vi ngun chun 2.1 Vn bin tr ca ngun iu chnh thay i th +V theo cc gi tr cho trong bng A11-3. o cc gi tr in th tng ng trn Zener cho cc trng hp c ti v khng c ti J1, J2. Trn c s kt qu o c v th biu din s ph thuc th ra trc Y theo th vo trc X. Xc nh khong th vo lm vic tt cho s xc nh kh nng ti cho s . 2.2 Ni knh 1 ca ao ng k vi ti ra C. 2.3 t ngun +V (ATS - 11N) +12V, ni J1 o bin mp m ca tn hiu ra
35

(UR ( +V/ATS - 11 N), ghi kt qu vo bng A11-4. 3. Kho st mch n p vi b chnh lu: 3.1 Cp ngun +V cho mng s A 11 -2. T b chnh lu A 11 -6, thay cho th ly t thit b chnh. 3.2 o bin mp m ca tn hiu ra khi khng c ti v c ti UR (A11- 6). Ghi kt qu vo bng A 11 -4. So snh kt qu mp m khi dng ngun +V n nh ca ATS - 11 N v ngun t s chnh lu A11-6. III. S N TH TRANZITOR Nhim v Tm hiu nguyn tc lm vic v c trng ca b n th trn tranzitor. Nguyn l hot ng y l mch in n p ni tip. Gi thit U vo gim, tc thi Ura gim, dn n in p hi tip a vo cc B ca transistor T1 gim, in p UBE ca T1 gim (do UE c nh nh it n p Zener), dn n dng IC ca T1 gim, in p trn collect ca T1 tng, m mch khuych i Darlington (gm T2 v T3), tng dng IE ca T3 lm UCET3 (Udc) gim. Ta c: U ra = Uvo - Udc Nu gia s ca Uvo v Udc bng nhau th Ura = const. Mch cn c tc dng chng qu ti. Khi tr ti gim xung, dng It tng, qua it D2 lm m T4 dn ti dng IB a vo transistor T2 gim, dng emit ca T3 cng gim i, dng ti It gim i. Do bo v phn t iu chnh T3 khi li ra ca b n p b on mch. Cc bc thc hin 1. Cp ngun 0 + 1 5V cho mng c hnh A11 -3 qua cht INI+V. 2. Mc cc ng h o o th li vo ti chn +V/IN v th li ra ti chn OUT. 3. Kho st mch n p vi ngun chun. 3.1 Vn bin tr ca ngun iu chnh thay i th +V theo cc gi tr cho trong bng A11-5. o cc gi tr in th li ra cho cc trng hp c ti v khng c ti J1, J2. Trn c s kt qu o c v th biu din s ph thuc th ra trc Y theo th vo trc X. Xc nh khong th vo lm vic tt cho s xc nh kh nng ti cho s .

36

Hnh A11-3: S n th trn traztiror 3.2 Vn bin tr theo chiu tng hoc gim, lp li bc 2. Tm v tr khong th lm vic tt nht. 3.3 Ni knh 1 ca dao ng k vi ti ra C. 3.4 t ngun +V (ATS - 11N) +12V, ni J1 o bin mp m ca tn hiu ra UR ( +V/ATS - 11 N), ghi kt qu vo bng A 11 -6. 4. Kho st mch n p vi mch chnh lu 4.1 Cp th +V cho mng s A 11 -3 t b chnh lu A 11 -6, thay cho th t thit b chnh. 4.2 o bin mp m tn hiu ra khi khng c ti v khi c ti. UR (A11-6). Ghi kt qu vo bng A11-6. Bng A 11 -4. Khng ni J UR(+V/ATS-11N) UR(A11-6) Ni J1 (Ti R7) Ni J2 (Ti R8)

4.3 o ch mt chiu trong hai trng hp theo bng A11-7. Tm hiu ch n p v chng on mch li ra. 4.4 Gii thch nguyn tc chng on mch ca s .
37

BASE T2(a) +V = 12V, J1 ni +V = 12V, on mch ra (C ni D)

Emiter T1 (b)

Li ra (c)

IV. S N TH TRN IC KHUCH I Nhim v Tm hiu nguyn tc lm vic v c trng ca b n th trn vi mch khuch i Nguyn l hot ng S n th l b khuych i lm vic da trn b n p ni tip. Gi thit Uvo tng, tc thi Ura tng, dn n in p hi tip a ti u + ca b khuch i thut ton tng. in p c so snh vi in p chun ti u ca b khuch i thut ton. Ti u ra ca b khuych i thut ton in p c khuych i lm m cc transistor T1 v T2 mc theo Darlinton. Dng in emit trn transistor T2 ln gy nn st p Udc trn R6. Ta c: Ura = U vo - Udc Nu gia s ca Uvo v Udc bng nhau th Ura = const. Mch cn c tc dng chng qu ti. Khi h ti gim xung, dng It tng ln dn ti in p trn R6 ~ It. R6 tng. Khi It tng n mt gi tr nht nh, in p st trn R6 c 0,6V lm cho transistor T3 gim, in tr ca T3 gim xung, lm dng baz ti T1 gim, dng emit ca T2 gn bng It cng gim i. Do bo v phn t iu chnh T2 khi li ra ca b n p b on mch. Cc bc thc hin 1. Cp ngun iu chnh 0 + 1 5V cho mng s A 11 - 4 qua cht +V.

2. Mc cc ng h o o th vo ti chn +V/IN v o th li ra ti chn OUT.

38

Hnh A14-4: S n th s dng b khuch i thut ton 3. Kho st mch n p vi ngun chun 3.1 t bin tr P1 gi tr cc i. Vn bin tr P2 gia. Vn bin tr ngun thay i th vo +V theo cc gi tr ghi trong bng A11-8. o cc in th li ra tng ng khi khng mc ti v khi mc ti J1, J2. Trn c s kt qu o v th biu din s ph thuc th ra trc Y v th vo trc X. Xc nh khong th lm vic tt nht cho s A11-4. Xc nh kh nng ti cho s . Bng A11-8. +V Th li ra (im C) J ngt Th li ra (im C) J1 ni Th li ra (im C) J2 ni 8V 9V 10V 11V 12V 13V 14V

3.2 Vn bin tr P2 theo chiu tng hoc gim, lp li bc 2. Tm v tr khong th lm vic li vo l rng nht. 3.3 Ni knh 1 dao ng k vi ti ra C 3.4 t ngun +V (ATS 11-N) 12V, ni J1, o bin tn hiu mp m ca tn hiu ra UR(+V) ghi kt qu vo bng A11-9. 4. Kho st mch n p vi b chnh lu
39

4.1 Cp ngun +V cho mng s A 11 -4 t b chnh lu A11 -6 thay cho th ly t thit b chnh ATS 11-N. 4.2 o bin mp m tn hiu ra khi khng c v khi c ti UR (A11- 6). Ghi kt qu vo bng A11-9. So snh kt qu mp m khi dng ngun +V n nh ca ATS -11N v ngun t s chnh lu A11-6. Bng A11-6 Khng ni J UR(+V/ATS-11N) UR(A11-6) Ni J1 (Ti R7) Ni J2 (Ti R8)

o ch mt chiu ca s trong hai trng hp theo bng A11 - 10, tm hiu ch n p v chng on mch li ra. Bng A11 - 10. BASE T1(a) +V = 12V, J1 ni +V = 12V, on mch ra (C ni D) Gii thch nguyn tc chng on mch ca s . V. S N P S DNG IC CHUYN DNG (REGULATOR) Nhim v Tm hiu nguyn tc lm vic v c trng ca b n th trn vi mch n th chuyn dng. Nguyn l hot ng in p xoay chiu 9V~ - 9V~ c a qua b chnh lu cu. in p li ra mt chiu c a vo cc IC n p chuyn dng IC 7805, IC7905. in p ti u ra ca IC 7805 n nh mc +5V, in p ti u ra ca IC7905 n nh mc - 5V. T in C2 lm gim mp m ca in p mt chiu a vo cc IC n p in p u ra ti IC 7805 c san phng hn qua cc t C5, C6, C7 v C8. Cc bc thc hin 1. Cp ngun iu chnh 0 + 15V v 0 A11-5. - 15V qua cc cht V cho mng s BASE T2 (b) Li ra (c)

2. Mc cc ng h o o th vo ti +V/IN hoc V/IN v o th ra ti OUT+ hoc OUT-

40

Hnh A11-5: S n th s dng IC chuyn dng 3. Kho st mch n p chun 3.1 t bin tr P1 gi tr cc i. Vn bin tr P2 gia, vn bin tr ngun thay i th vo +V theo cc gi tr ghi trong bng A11 - 11. o cc in th li ra tng ng khi khng mc ti v khi mc ti J1, J2. Trn c s kt qu o v th biu din s ph thuc th ra trc Y v th vo trc X. Xc nh khong th lm vic tt nht cho s A11-5. Xc nh kh nng ti cho s Bng A11-11 +V Th li ra (im C1) Khi khng c ti (J1 ngt) Th li ra (im C1) Khi c ti (J1 Ni) 5V 6V 7V 8V 9V 10V 11V 12V 13V 14V

3.2 Vn bin tr ngun ATS/11- N tng th - V theo cc gi tr cho trong bng A 11 - 12. o cc gi tr in th li ra cc trng hp c ti v khng c ti (ni J2). Bng A11-12 -V Th li ra (im C2) Khi
41

-5V -6V -7V -8V -9V -10V -11V -12V -13V -14V

khng c ti (J2 ngt) Th li ra (im C2) Khi c ti (J2 Ni)

3.3 Dng dao ng k quan st tn hiu ti ra ti C. 3.4 t ngun +V (ATS - 11 N) 1 2V, ni J1 o bin mp m ca tn hiu ra UR (+V) ghi kt qu vo bng A11-13... 4. Kho st mch n p vi b chnh lu 4.1 Cp th xoay chiu AC 9V t thit b chnh ATS - 11N cho cc cht tng ng (~9V, ~OV, ~9V) ca s A11-5 s dng chnh lu cu thay cho th ly th t thit b chnh. 4.2 o bin mp m tn hiu ra khi khng c ti v khi c ti ghi kt qu vo bng A11 - 13. So snh kt qu mp m khi dng ngun +V n nh ca ATS 11 -N v ngun t s cu s dng. Bng A11-13 Khng ni J Ni J1 (ti R1) Ni J2 (Ti R2) +UR (+VIATS- 11N) +V(A11-5) - UR (+V/ATS- 11N) -V(A11-5) 4.3 So snh v nhn xt v mp m v kh nng ti ca s thc nghim trn.

42

BI 12. S CHUYN MCH TNG T (ANALOG SWITCH)

A. THIT B S DNG 1. Thit b chnh cho thc tp in t tng t. 2. Khi th nghim AE- 112N cho cc bi thc tp v chuyn mch tng t 3. Dao ng k hai tia 4. Dy ni hai cht cm, ng h o Valt v Ampe. B. CC BI THC TP I. B CHUYN MCH TNG T RING R Nhim v Tm hiu b chuyn mch tng t vi s dng iu khin bng s (Digital). Nguyn l hot ng Da trn nguyn l hot ng ca IC CD4066 S chn ca IC CD4066 nh sau:

CD4066 l mt chuyn mch hai trng gm 4 chuyn mch n. Vi mi mt chuyn mch n yu cu u vo mt tn hiu n. Cc tn hiu vo CON l tn hiu
43

iu khin (CONTROL). Trong s th nghim: Khi u vo C1 (tn hiu iu khin) mc +5V th tn hiu u ra bng tn hiu u vo (c s chuyn mch). Cc bc thc hin Th nghim tin hnh trn s hnh A12-1.

Hnh A12-1: B chuyn mch tng t ring r 1. Cp ngun 5V cho mng s A12 - 1. 2. My pht xung FUNCTION GENERATOR t Ch pht xung vung gc hoc Sin vi tn s 1K v bin cc i. Ni my pht vi li vo ca IC1 (hnh A12 1a). 3. Dng dao ng k quan st tn hiu ti ti ra OUT1. 4. Ni cht iu khin C1 vi 5V. Quan st tn hiu v o bin tn hiu li ra. Ghi kt qu vo bng A12 - 1. Thay i bin tn hiu vo, o bin ra tng ng.

44

Hnh A 12- 1 a: B chuyn mch tng t ring r 5. Ngt cht iu khin C1 ra khi +5V (khi C1 ni sn vi ngun -5V qua tr) Quan st v v tn hiu, o bin li ra. Ghi kt qu vo bng A12 - 1. Bng A12-l Uin C1 = +5 C1 = -5 Rra Ura 100mV 1V 2V 3V 4V

6. i chiu knh truyn: Ni tn hiu t FUNCTION GENERATOR ti Chn OUT1. Dng dao ng k quan st tn hiu ti chn IN. Ni C1 ti +5V, quan st tn hiu v nhn xt kt qu. II. B KHUCH I C H S KHUCH I THAY I Nhim v Tm hiu b khuch i thut ton c h s khuych i thay i khi tn hiu u vo qua cc chuyn mch khc nhau. Nguyn l hot ng CD4017 hot ng vi sn dng ca xung nhp vo Clock v xung vo cho php mc logic tch cc 0. Trong s th nghim: tip xc vi CTRL vi cht ngun 5V, qua kho l tranzitor T1. Nh vy ta c cc C ca trazitor c mt xung nhp. Khi sn xung nhp dng (mc 0 - >1) th cc u ra CT1 - CT4 ln lt nhn cc gi tr tch cc 1. Cc gi tr ny cng ln lt c a vo cc chuyn mch ca CD4066. Khi c chuyn mch v tn hiu vo IN c a vo u o ca b khuych i thut ton LM741. H s khuych i ca b khuych i thut ton do cng thay i khi cc u vo ca chuyn mch khc nhau. H s khuych i K ~ R8/R1 trong R1 l cc in tr u vo ca chuyn mch (R4- R7).

45

Cc bc thc hin 1. Cp ngun iu chnh c 0 - 15 V ti li vo IN ca s A 12 - 2 bin 300mV.

Hnh A12-2: B khuch i vi h s khuch i iu khin bng s 2. Dng dy ni mt u ni vo CTRL (Hnh A12-2). u cn li chm vo cht +5V. Mi ln tip xc thc hin +1 vo b m, ghi in th li ra IC1, bin xung ra IC3 vo bng A 12-2. Bng A12-2. S ln tip xc IC1/3 IC2/2 IC1/4 IC1/7 Rra IC3/6 K (o) = Ura/Uvao K tnh =R8/R4 =R8/R5 =R8/R6 =R8/R7 3. My pht xung ca thit b chnh ATS - 11N ch pht xung vung gc, tn s 1K, bin 5V v ni ti li vo CTRL ca s A12-2. 4. Li vo IN vn ni vi ngun m tn ca ATS11-N ang t 300mV. Quan st v v li dng tn hiu ra cc chn 3, 2, 4, 7 ca b m IC1. 5. V li dng v o bin tn hiu ra ti ti ra OUT theo nhp xung iu khin. Gii thch nguyn tc iu khin h s khuch i ca s A12 - 2.
46

III. B CHUYN MCH TNG T 8 1 VI IU KHIN S THEO M NH PHN Nhim v Tm hiu b chuyn mch tng t c iu khin theo gi tr s. Nguyn l hot ng B chuyn mch tng t 8l s dng IC CD4051 S chn ca CD4051 nh sau:

Theo s th nghim th tn hiu vo s c a qua mt trong cc kng Y( V0 Y7) theo s iu khin ca tn hiu vo gm 3 tn hiu l A0, A1, A2 v tn hiu cho php E (Enable) khi E mc trc tch cc (mc 0). Cc bc thc hin 1. Cp ngun +5V cho mng s A 12-3 2. Ni u chung Z/IC1 vi li ra my pht tn hiu ca ATS11 - N (pht xung vung gc hoc Sin, tn s 1K bin 1V). 3. Ni cc li vo iu khin E (cho php), A0, A1, A2, vi t hoc vi 5V ln lt theo cc gi tr cho trong bng A 12 - 3.

47

Hnh A 12-3: B chuyn mch tng t 8: 1 4. S dng dao ng k quan st tn hiu ti cc ti ra Y0 - Y7 theo trng thi li vo iu khin E, A0 Al, A2, A3. Tm knh ra c tn hiu khng mo v nh du X vo ct tng ng trong bng A12-3. Bng A 12- 3 E 1 0 0 0 0 0 0 0 0 A2 X 0 0 0 0 1 1 1 1 A1 X 0 0 1 1 0 0 1 1 A0 X 0 1 0 1 0 1 0 1 Z Y7 Y6 Y5 Y4 Y3 Y2 Y1

48

o bin tn hiu ra v so snh vi tn hiu vo. 5. Nu cho cc tn hiu vo cc li vo Y0 - Y7, cn li ra ly Z, s c lm vic hay khng v lm vic nh th no?

49

BI 14. B BIN I TNG T - S (ADC)

A. THIT B S DNG 1. Thit b chnh cho thc tp in t tng t. 2. Khi th nghim AE- 114N cho cc bi thc tp v chuyn mch tng t 3. Dao ng k hai tia 4. Dy ni hai cht cm, ng h o Vol v Ampe. B. CC BI TH NGHIM Nhim v Tm hiu nguyn tc hot ng ca b bin i cc gi tr tng t thnh gi tr s ADC (Analog to Digital Converter). Nguyn l hot ng: Hnh A14-1 l b bin i ADC c nguyn tc hot ng c cho bi hnh sau:

Xung START c a ng thi vo b to xung rng ca (T1, T2, T3) v cng 2A. * Xt trong thi khong na chu k m ca xung ny:
50

- Ti li ra RAMP OUT, xung c dng hnh rng ca c a vo li vo nghch (V-) ca b so snh (COMPARATOR) so snh vi mc in p ANALOG ti li vo thun ( V+). - Xung ra ti C, c th thay i rng nh vic iu chnh bin tr P2. - Cng 2A ch cho tn hiu ra ti C thng trong khong xung START m. - Trong thi khong xung ti T mc cao, n cho php chui xung G thng qua cng 2B a vo li vo CK ca b m - hin th. * Trong khong na chu k dng ca xung START: - Cng 2A khng cho php tn hiu ti C thng trong khong xung START dng. V vy sau 3 ln o ti 2D, 2A, 2C mc dng (cao) ca xung ny chuyn thnh mc thp. Mc thp ny li cng khng lm thng chui xung G ti cng 2B. Kt qu chui xung ti S c dng nh hnh v trn. Hnh A14-2 l s mch m 10 ba digit m BCD dng IC 4510. Mi IC4510 l mt b m 10 m BCD khng ng b. Cc IC 4511 l b gii m t m BCD ra m 7 on. Khi c chui xung c a vo li vo CK th b m bt u m v gii m thnh m BCD, t hp m BCD ny c t ngay vo li vo tng ng ca b gii m t BCD sang LED 7 on. Cc bc thc hin

Hnh A14-1: B bin i tng t - s (ADC) 1. Cp ngun +5V, 12V cho mng s A14 - 1.

2. Ni mch ca s A14 -1 vi cc mch ca ATS - 11N nh sau: Ni li vo START vi li ra ca my pht FUNCTION GENERATOR. My pht t ch pht Xung vung gc, t tn s 50Hz, bin cc i
51

t ngun iu chnh O +15V ch 5V v ni li vo ANLOG ca A11-1. 3. Dng knh 1 ca dao ng k quan st tn hiu li vo ti Nt START v tn hiu ti cc im ca s A 14 - 1. 4. Kho st b hnh thnh xung tam gic: S dng knh 2 ca dao ng k quan st tn hiu ti R (trn t C1) v tn hiu ra RAMP OUT (T3) ca b hnh thnh xung tam gic. o bin v v li dng tn hiu li ra theo tn hiu khi pht START. iu chnh P1 xung ra khng c on bo ha bin ra cc i c 5- 6V. 5. Kho st b so snh IC1 Vn bin tr P2 ca s A14-1 cho th vo ti cht I (R8) l +4V S dng knh 2 ca dao ng k quan st tn hiu ti li vo o v khng o ca IC1. Quan st tn hiu ra ti C, xc nh thi im li ra chuyn trng thi theo s so snh tn hiu cc li vo IC1. V dng tn hiu ra theo tn hiu khi pht START 6. Kho st b hnh thnh xung m(hnh A14-2)

Hnh A 14-2: S nguyn l b m 3 s hng S dng knh 2 ca dao ng k quan st dng tn hiu T v S. V dng tn hiu ra theo tn hiu khi pht START. 7. Kho st b m i IC3
52

S dng knh 2 ca dao ng k quan st dng tn hiu ti CON1 - CON2 - CON3. V dng tn hiu ra theo dng tn hiu m S. 8. t P2 = 0V, chnh P1 s m m c ch l 0. t P2 = 5V, chnh P1 s m ch c l 500. Lp li php iu chnh vi ln 9. Thc hin cc bc nh trong bng A 14-1. Dng ng h o th o cc gi tr th tng ng ti im I (R8 ) v ghi s m trn LED vo bng A 14-1. Bng A14-1 U vo (im I) S m N 10 v th biu din s m li ra (trc Y) theo th vo (trc X). Nhn xt kt qu? 11. Gii thch nguyn tc hot ng ca s nguyn l hnh A14- 1. Pht biu tm tt v nguyn tc b bin i tng t - s? 500mV 1V 2V 3V 4V 5V

53

BI 19. S BIN I TN S IN TH V IN TH TN S (F TO V AND V TO F CONVERTER)

A. THIT B S DNG 1. Thit b chnh cho thc tp in t tng t ATS - 11 N. 2. Khi th nghim AE - 119N v b bin i V- F v F -V 3. Dao ng k hai tia, ng h o 4. Dy cm hai u. B. CC BI TH NGHIM I. B BIN I TN S IN TH (FVC) Nhim v Tm hiu nguyn tc hot ng ca b bin i tn s thnh in th. Nguyn l hot ng xc nh gi tr tn s tc thi c th s dng mch RC nh hnh di y

Hnh A19-1: S bin i in th thnh tn s dng mch RC Tn hiu vo c hnh thnh chun v bin v dng Um m bo in tch q tng ng vi mi xung l khng i khi np cho t in C. q = C(Um U10) trong U0 l in th ra. Khi c f xung ti trong thi gian l 1s th tng in tch trn t s bng: Q = fC(Um U0) I = Q/t = U0/R (19.2) (19.1)

Bi v dng I bng tng in tch dch chuyn qua n v tit din trong ls (19.3)
54

Ta c:

m bo tuyn tnh gia tn s v in th U0, cn m bo iu kin U0 << Um, khi (19.1) c dng:

T biu thc 19.6 ta thy tn hiu li ra Um t l vi tn s tn hiu vo Gi tr t C v tr R xc nh nhy ca s , sai s o v thi gian xc lp trng thi cn bng ca h thng. Xung th trn t c cho trn hnh 19.1b. S thng ging in th ra xut hin do qu trnh phng in lin tc ca t C qua R theo hm m. Khi tn s tn hiu vo thp tc l khong cch gia 2 tn hiu l ln v in th ra c s mp m ln gim s mp m cn tng gi tr ca t C. Song thi gian xc lp gi tr o chm li hay ni khc i th thi gian qu ca mch l ln, sai s o vng ny l 8 - 10%.

Hnh A19-l: s bin i tn s thnh in th trn vi mch LM2907 Khi tn s tn hiu vo l ln, mp m l nh nn c th chn gi tr ca t l nh hn, sai s trong trng hp ny khong 2 - 4%. Trong bi thc tp hnh A19-2 l cc b bin i tn s thnh in p. y b
55

hnh thnh xung tn hiu chnh l IC555 Ngoi ra ngi ta cn dng mt IC chuyn dng trong vic bin i tn s thnh in th v trong bi thc tp hnh A19 - 1 ta cng kho st mt IC chuyn dng l IC LM2907 v nguyn tc th n vn s dng mch RC nu trn. Vi vi mch LM2907 ta c: U0 = Vcc.f.C8.R7.K (K l h s khuch i K = 1 ) T C9 c chn gii hn mp m in th ra cho php v phn ng thi gian cn thit. Cc bc thc hin 1. Cp ngun + 1 2V cho mng s A19 - 1.

Hnh A19-2: S bin i tn s thnh in th 2. Ni mch ca s A19 - 1 vi mch ATS - 11N nh sau: - Ni my pht FUNCTION GENERATOR ti li VO F-IN. My pht t ch pht xung vung gc, tn s 1K bin cc i. - Knh 1 dao ng k ni ti li vo F-IN. Knh 2 dng quan st tn hiu ti li ra P-OUT, v U1, U2, U3. - Dng dy ni hai u ni u ra P-OUT ca A19-1 ti ln lt cc lp vo A, B hoc C. 3. Thay i tn s tn hiu vo theo bng A19- 1, xc nh dng tn hiu v ln th li ra cho trng hp khng ni v c ni J1, J2.
56

Bng A19-l Tn s Dng tn hiu ra ln V UOT Dng tn hiu ra ln V UOT Dng tn hiu ra ln V UOT P-UOTA,B,C A A B B C C 100Hz 1KHz 10KHz 100KHz 500KHz 1MHz

4. Cn c dng tn hiu ra, so snh chnh xc ca s cho tn s cao v thp. 5. Lp th biu din mi quan h th ra (trc Y) v tn s tn hiu vo trc X. 6. Ni P-OUT vi chn P-IN (IC2) ca s A19-1 kho st mch bin i c cht lng cao hn. Thay i tn s tn hiu li vo theo bng A 19 - 2, xc nh dng tn hiu v ln th li ra cho trng hp khng ni v c ni J1, J2. Bng A19-2 Tn s Dng tn hiu ra ln Vout Dng tn hiu ra Ni J1, J2 J1 khng ni J2 khng ni J1 khng ni J2 khng ni J1 ni J2 khng ni ln Vout J1 ni J2 khng ni Dng tn hiu ra ln vm J1 ni J2 ni J1 ni J2 ni
57

100Hz 1KHz 10KHz 100KHz 500KHz 1MHz

7. So snh kt qu trong hai bng A19-1 v A19-2. Nhn xt v gii thch kt qua. II. B BIN I S TH - TN S (VFC) Nhim v Tm hiu nguyn tc hot ng ca b bin i in th thnh tn s tn hiu. Nguyn l hot ng S bin i in th thnh tn s c th c thc hin trn b khuch i thut ton LM741 v Timer LM555 (hnh A19 - 2). in th ban u c np cho t C3 trn mch tch phn vi IC1. T C3 mc song song vi kho in t T1, cho php t C3 phng in khi c tn hiu iu khin t li ra IC2. Kt qu l in th vo to ra s phng np lin tc trn mch tch phn v c hnh thnh nhn chui xung ra c tn s t l vi in th vo. S hnh A19 -4 s dng vi mch LF351 v LM331 cho khong o rng hn v chnh xc cao hn. Cc bc thc hin II.1 B bin i VFC s dng IC555 1. Cp ngun -5V, 12V cho mng s A19-2

Hnh A 19- 3: B bin i in th - tn s. 2. Ni li vo IN vi ngun -5V ca ATS -11N. 3. Ni knh 1 ca dao ng k vi li vo IN. Knh 2 dng quan st tn hiu ti li ra OUT.
58

4. Vn bin tr P1 thay i in th vo, o gi tr in th vo v tn s ra tng ng. C th s dng my o tn s o tn s li ra. 5. Lp th biu din mi quan gia tn s tn hiu ra (trc Y) v in th vo (trc X). 6. Gii thch nguyn tc ca s . II.2 B bin i VFC s dng LM331 1. Cp ngun -5V, 12V cho mng s A19-3

Hnh A19-4: B bin i in th thnh tn s dng LM331. 2. Ni li vo IN vi ngun -5V ca ATS - 11 N. 3. Knh 1 ca dao ng k ni ti li vo IN, knh 2 ni ti li ra OUT. 4. Vn bin tr P1 thay i in th vo, o gi tr th vo, v tn s ra tng ng. 5. Lp th biu din mi quan h gia tn s tn hiu ra (trc Y), v in th vo (trc X). 6. Gii thch nguyn tc hot ng ca s .

59