Dng 5: Lp cng thc phn t oxit ca nit 1.

Phng php

Thng qua cc bc sau : Bc 1 : t cng thc oxit ca nit NxOy. (vi 1 x 2 ; 1 y 5 u nguyn). Bc 2 : T d liu bi cho lp h thc tnh phn t khi NXOY. Bc 3 : Thit lp phng trnh ton hc : MNxOy = 14x + 16y. Sau lp bng tr s, bin lun y theo x, rt ra cp nghim hp l. Suy ra cng thc oxit cn tm ca nit. Mt s oxit ca

2. V d V d 1: Mt oxit A ca nit c cha 30,43% N v khi lng. T khi hi ca A so vi khng kh l 1,586. Xc nh cng thc phn t, cng thc cu to v gi tn A. Gii t cng thc oxit A ca nit l OxOy Phn t khi A l: MA = 29.d = 29.1,586 = 46 V trong A, nit chim 30,43% v khi lng nn:

Do MA = 14x + 16y = 46 y = 2. Cng thc phn t ca A l NO2 Cng thc cu to ca A l : O = N O : nit ioxit hay penxinit. V d 2: Mt hn hp X gm CO2 v mt oxit ca nit c t khi i vi H2 l 18,5. Hy xc nh cng thc oxit ca nit v % th tch cc kh trong hn hp X. Gii V nn MNxOy < 37.

Hay 14x + 16y < 37. x, y phi nguyn dng ch hp l kh x = 1, y = 1. Vy oxit ca nit l NO. Gi s trong 1mol hn hp X c a(mol) CO2 v (1-1)mol NO. Ta c: 44a + 30(1 a) = 37 a = 0,5 Vy %VCO2 = %VNO = 50%. V d 3: Mt hn hp kh X gm 3 oxit ca N l NO, NO2 v NxOy. Bit phn trm th tch ca cc oxit trong X l: %VNO = 45%, %VNO2 = 15%, %VNxOy = 40%, cn phn trm theo khi lng NO trong hn hp l 23,6%. Xc nh cng thc NxOy. Gii V cng iu kin bn ngoi v nhit , p sut, t l th tch gia cc cht kh cng chnh l t l s mol gia chng, nn nu gi s mol hn hp kh X l a(mol) th s mol ca cc kh thnh phn l: nNO = 0,45a mol; nNO2 = 0,15a mol; nNxOy = 0,4a mol. Bi cho %mNO = 13,6% m mNO = 30 0,45a = 13,5a (g) Suy ra: MNxOy = mhhX mNO mNO2 = 57,2a 13,5a 6,9a = 35,8a

sai ng Vy oxit NxOy l N2O4 1. Phng php

sai Dng 6: Bi tp v hiu sut

Thc t, do mt s nguyn nhn, mt s phn ng ho hc xy ra khng hon ton, ngha l hiu sut phn ng (H%) di 100%. C mt cch tnh hiu sut phn ng : Cch 1 : Tnh theo lng cht ban u cn ly

Cch 2 : Tnh theo lng sn phm phn ng thu c :

Tr trng hp yu cu c th tnh hiu sut phn ng theo cht no th ta phi theo cht y. Cn khi ta bit lng ca nhiu cht tham gia phn ng, tnh hiu sut chng ca phn ng, ta phi : So snh t l mol ca cc cht ny theo cho v theo phn ng.

Nu t l mol so snh l nh nhau: th hiu sut phn ng tnh theo cht no cng mt kt qu. T l mol so snh l khc nhau, th hiu sut phn ng phi khng c tnh theo cht lun lun d (ngay c khi ta gi s cht kia phn ng ht). 2. V d V d 1 : iu ch 68g NH3 cn ly bao nhiu lt N2 v H2 ktc. Bit hiu sut phn ng l 20%. Gii

V hiu sut phn ng (1) l 20% nn thc t cn : Th tch N2 (ktc) l : Th tch H2(ktc) l : V d 2 : Cn ly bao nhiu gam N2 v H2 (o ktc) iu ch c 51g NH3, bit hiu sut ca phn ng l 25%. Gii Theo bi ra

Khi lng N2 v H2 cn ly :

V d 3 : Trong bnh phn ng c cha hn hp kh A gm 10 mol N2 v 40 mol H2. p dng trung bnh lc u l 400 atm, nhit bnh c gi khng i. Khi phn ng xy ra v t n trng thi cn bng th hiu sut ca phn ng tng hp l 25%. a) Tnh s mol cc kh trong bnh sau phn ng. b) Tnh p sut trong bnh sau phn ng Gii Phn ng tng hp NH3 xy ra theo t l : nN2 : nH2 = 1 : 3 Bi cho : nN2 : nH2 = 10 : 40 = 1 : 4. Vy H2 d nhiu hn. Phi da vo s mol N2 phn ng tnh s mol NH3 : a) Phng trnh phn ng :

S mol ban u 10 S mol phn ng S mol sau phn ng

40 2,5 7,5 7,5 32,5

0 5,0 5,0

mol mol mol

Vy s mol cc khi trong bnh sau phn ng l : 7,5 mol N2 ; 32,5 mol H2 ; 5,0 mol NH3. 7,5 + 32,5 + 5,0 = 45 mol b) Tng s mol kh trong bnh ban u : 10 + 40 = 50 mol

V PV + nRT m y VB, TB khng i, nn ta c

Dng 7: Gii ton kim loi tc dng vi dung dch HNO3 to thnh hn hp sn phm kh 1. Phng php Kim loi tc dng vi dung dch axit HNO3 gii phng hn hp nhiu sn phm kh. Bit t khi ca hn hp kh ny:

Bc 1: Thit lp biu thc tnh

t rt ra t l s mol

(hay t l th tch) gia cc kh sn phm.

Bc 2: Vit phng trnh phn ng ca kim loi vi axit HNO3 sinh ra tng kh sn phm (c bao nhiu trong gc NO3- th phi vit by nhiu phng trnh phn ng).

sn phm kh

Bc 3: Da vo t l s mol (hay th tch) gia cc kh sn phm vit phng trnh phn ng tng cng cha tt c cc sn phm kh o. Bc 4: Tnh ton theo phng trnh phn ng tng cng. 2. V d V d 1: Ho tan hon ton m gam Al trong dung dch HNO3 th thu c 8,96 lt (ktc) hn hp kh A (gm NO v N2O) c t khi dA/H2 = 16,75. Tnh m? Gii t s mol NO v N2O trong 8,96l hn hp kh A ln lt l x v y. Ta c:

T (I, II): x = 0,3 v y = 0,1 Cc phng trnh phn ng: Al + 4HNO3 Al(NO3)3 + NO + 2H2O (1) 0,3 mol 0,3 mol

8Al

+ 30HNO3 8Al(NO3)3 + 3N2O + 15H2O 0,1 mol

(2)

Vy V d 2: Cho 13,5 gam Al tc dng va vi 2,0 lt dung dch HNO3 th thu c hn hp kh A gm NO v N2 c t khi i vi hiro l 14,75. a) Tnh th tch mi kh sinh ra (ktc)? b) Tnh nng mol ca dung dch HNO3 em dng? Gii: t s mol NO v N2 trong hn hp kh A ln lt l a v b. Ta c T (I): a : b = 3 : 1 hay nNO : nH2 = 3 : 1 Cc phng trnh phn ng:

(19 27) g 13,5g

72 mol x mol

9 mol y mol

3 mol z mol

nHNO3 = x = 1,895 mol ; nNO = y = 0,237 mol ; nN2 = z = 0,0789 mol ; a) VNO = 0,237 22,4 = 5,3088 (l) VN2 = 0,0789 22,4 = 1,76736 (l)

Dng 8: Hn hp cc kim loi tc dng vi dung dch HNO3 1. Phng php

Khi cho nhiu kim loi tc dng vi cng mt dung dch HNO3 cn nh: Kim loi cng mnh tc dng trong gc NO3- b kh xung mc oxi ho cng thp

vi dung dch HNO3 cng long th

Nu yu cu xc nh thnh phn hn hp kim loi ban u c th qua cc bc gii:

Bc 1: Vit cc phng trnh phn ng xy ra (ch xc nh sn phm ca nit cho ng), nh cn bng. Bc 2: t n s, thng l s mol ca cc kim loi trong hn hp Bc 3: Lp h phng trnh ton hc gii. Trng hp bi ton khng cho d kin lp phng trnh i s theo s mol v khi lng cc cht c trong phn ng, ngn gn ta nn p dng phng php bo ton electron. C s ca phng php ny l: d cc phn ng oxi ho - kh c xy ra nh th no nhng vn c s bo ton electron. Ngha l: Tng s mol electron m cc cht oxi ho thu vo. Phng php ny s dng khi phn ng xy ra l phn ng oxi ho - kh c bit i vi nhng trng hp s cc phn ng xy ra nhiu v phc tp. Trc ht, ta phi nm c th no l phn ng oxi ho - kh? Phn ng oxi ho - kh l nhng phn ng oxi ho trong c s cho v nhn electron, hay ni cch khc, trong phn ng c s thay i s oxi ho ca mt s nguyn t. Qu trnh ng vi s cho electron gi l qu trnh oxi ho Qu trnh ng vi s nhn electron gi l qu trnh kh. Trong phn ng oxi ho - kh: tng s electron do cht kh nhng phi ng bng tng s electron m cht oxi ho nhn. T suy ra: Tng s mol electron do cht kh nhng bng tng s mol electron m cht oxi ho nhn. chnh l ni dung ca nh lut bo ton electron. iu kin c phn ng oxi ho - kh: l cht oxi ho mnh phi tc dng vi cht kh mnh to thnh cht oxi ho yu hn v cht kh yu hn. Khi gii ton m phn ng xy ra l phn ng oxi ho - kh, nht l khi s phn ng xy ra nhiu v phc tp, chng ta nn vit cc qu trinh oxi ho, cc qu trnh kh, sau vn dng nh lut bo ton electron cho cc qu trnh ny. 2. V d V d 1: Ho tan hon ton m gam Al trong dung dch HNO3 th thu c 8,96 lt (ktc) hn hp kh A (gm NO v N2O) c t khi dA/H2 = 16,75. Tnh m. Gii t s mol NO v N2O trong 8,96 l hn hp A ln lt l x v y. Ta c:

T (I, II): x = 0,3 v y = 0,1 Cc phng trnh phn ng: Al + 4HNO3 Al(NO3)3 + NO + 2H2O (1) + 15H2O (2)

0,03mol 0,3 mol 8 Al + 30HNO3 8Al(NO3)3 + 3N2O Vy 0,1 mol

V d 2: Cho 0,54g bt Al ho tan ht trong 250 ml dung dch HNO3 1M. Sau khi phn ng xong, thu c dung dch A v 0,896 lt hn hp kh B gm NO2 v NO (o ktc). a) Tnh t khi ca hn hp kh B i vi H2. b) Tnh nng mol cc cht trong dung dch A thu c. Gii: t s mol NO2 v NO trong 0,896 l hn hp kh B ln lt l x v y. Ta c :

Cc phng trnh phn ng: Al + 6HNO3 Al(NO3)3 + 3NO2 + 3H2O x x /3 2x /3 xmol Al + 4HNO3 Al(NO3)3 + 3NO + 3H2O

(a) (b)

4y

ymol

Vy Dng 9: Ton v phn ng ca mui NO3- trong mi trng axit v mi trng baz

1. Phng php Anion gc nitrat NO3Trong mi trng trung tnh khng c tnh oxi ho. Trong mi trng baz c tnh oxi ho yu. (chng hn : ion) NO3- trong mi trng kim c th b Zn, Al kh n NH3. V d :

8Al + 5NaOH + 3NaNO3 + 2H2O 8NaAlO2 + 3NH3 Phng trnh ion : 8Al + 5OH- + 2H2O + 3NO3- 8AlO2- + 3NH Anion gc nitrat NO3- trong mi trng axit c kh nng oxi ho nh HNO3. Chng hn cho kim loi tc dng vi dung dch hn hp hai axit (H2SO4 long v HNO3) hay dung dch hn hp axit HCl, H2SO4 long v mui nitrat. Lc ny cn phi vit phng trnh di dng ion thy r vai tr cht oxi ho ca gc NO3-. V d :

Cho Cu vo dung dch hn hp NaNO3 v H2SO4 long s xy ra phn ng gii phng kh sau : 3Cu2+ + 8H+ + 2NO3- 3Cu2+ + 2NO + 4H2O Phng php chung gii loi ton ny l phi vit phng trnh dng ion c s tham gia ca ion NO3-. Sau so snh s mol ca kim loi M vi tng s mol H+ v tng s mol NO3_ xem cht hay ion no phn ng ht, ri mi tnh ton tip theo s mol ca cht rn phn ng ht.

2. V d

V d 1: Cho 1,92 gam ng vo 100 ml dung dch cha ng thi KNO3 0,16M v H2SO4 0,4M thy sinh ra mt cht kh c t khi hi so vi H2 l 15 v dung dch A. a) Vit phng trnh ion thu gn ca phn ng v tnh th tch kh sinh ra ktc. b) Tnh th tch dung dch NaOH 0,5M ti thiu cn dng kt ta ton b ion Cu2+ trong dung dch A. Gii a) nKNO3 = 0,16 0,1 = 0,16 mol nH2SO4 = 0,4 0,1 = 0,4 mol Vy trong 100 ml dung dch trn c 0,016 mol NO3 v 0,08 mol H+ Kh sinh ra c M = 30 ch c th l NO theo phng trnh phn ng sau: 3Cu + 8H+ + 2NO3 = 3Cu2+ + 2NO + 4H2O (1) S mol b u 0,03 0,080 0,016 0 0 mol S mol p. 0,024 0,064 0,016 0,024 0,016 mol S mol c.li 0,006 0,016 0 0,0024 0,016 mol Vy VNO(ktc) = 0,016 22,4 = 0,3584 lt. b) Dung dch A thu c sau cng c cha: 0,016 mol H+ v 0,024 mol Cu2+. Khi cho NaOH vo dung dch A, trc ht xy ra phn ng: NaOH + H+ Na+ + H2O (2) 0,016 mol 0,016 mol Sau xy ra phn ng: Cu2+ + 2NaOH Cu(OH)2 + 2Na+ (3) 0,024 mol 0,048 mol Vy (cn) = 0,016 + 0,048 = 0,064 mol VddNaOH 0,5M (ti thiu cn) V d 2: Tin hnh hai th nghim sau: * Th nghim 1: Ho tan 6,4 g Cu v 120 ml dung dch HNO3 1M. * Th nghim 2: Ho tan 6,4 ga Cu v 120 mol dung dch hn hp HNO3 1M. Hy so snh th tch kh NO (duy nht to thnh) o cng iu kin nhit v p sut, thot ra hai th nghim trn. Gii * Th nghim 1:

Phng trnh phn ng: 3Cu + 8H+ + 2NO3- 3Cu2+ + 2NO + 4H2O S mol b.u (mol): 0,1 0,12 0,12 0 0 S mol p. (mol): 0,045 0,12 0,03 0,045 0,03 S mol cn li (mol): 0,055 0 0,09 0,045 0,03 * Th nghim 2: nCu = 0,1 mol nHNO3 = 0,12 mol nH2SO4 = 0,12 5 = 0,06 mol (1)

mol Phng trnh phn ng: 3Cu + 8H+ + 2NO3- 3Cu2+ + 2NO + 4H2O S mol b.u (mol): 0,1 0,24 0,12 S mol p. (mol): 0,09 0,24 0,06 0,06 S mol cn li (mol): 0,01 0 0,06 0,06 V t l th tch bng t l s mol gia cc kh o cng iu kin nn: ln (1)