Vai tr v chc nng ca ngn hng trung ng

Vi vai tr pht hnh c quyn tin trn ton quc nh phng tin trao i, ngn hng trung ng trc tip qun l cung ng tin mt. Vic qun l mc cung ng tin mt l cng c th nht gip ngn hng trung ng iu tit mc cung ng tin tng hp. 1. Ngn hng trung ng l ngn hng c quyn pht hnh tin Vi vai tr pht hnh c quyn tin trn ton quc nh phng tin trao i, ngn hng trung ng trc tip qun l cung ng tin mt. Vic qun l mc cung ng tin mt l cng c th nht gip ngn hng trung ng iu tit mc cung ng tin tng hp. Vi vic c quyn pht hnh tin th chnh ph c th iu chnh c lng tin lu thng c th kim sot lm pht v t c th tng gim li sut tng lng cu hay gim lng cu ng vi mi thi im ca nn kinh t. 2. Ngn hng trung ng l ch ngn hng ca h thng cc ngn hng trung gian a. Ngn hng trung ng l trung tm thanh ton, chuyn nhng, b tr ca cc ngn hng trung gian. V cc ngn hng thng mi v t chc ti chnh trong nc u phi m ti khon v k qu ti ngn hng trung ng nn hon ton thc hin c vai tr iu tit thanh ton gia cc ngn hng ging nh nhng thn ch mua bn ln nhau cng c mt ti khon mt ngn hng. Vai tr ny gip ngn hng trung ng kim sot, theo di, qun l hot ng ca ton b h thng ti chnh trong nc. Mt khc c th qun l c lng tn dng ra vo trong h thng ti chnh vo nhng thi im nht nh. b. Ngn hng trung ng l ngn hng qun l d tr bt buc ca h thng ngn hng trung gian. D tr bt buc l tin mt, v t l d tr bt buc ti thiu l t l % tin mt trn tng s tin mt do nhn dn gi vo m cc ngn hng thnh vin phi lu li trong kho tin mt ca ngn hng hay k gi ti ngn hng trung ng, khng c cho vay ht. Khi t l d tr bt buc tng ln, cung ng tin ngn hng ca h thng ngn hng thng mi v t chc ti chnh cng gim ngay tc khc v ngc li. Bng cch vic quy nh t l d tr bt buc ngn hng trung ng qun l mt cch cht ch tc v cung ng tin ngn hng ca h thng ngn hng trung gian. c. Ngn hng trung ng l cu cnh cho vay cui cng ca h thng ngn hng trung gian. Khng c ngn hng trung gian no hoc t chc tn dng no dm khng nh rng trong lch s hot ng ca mnh cha h c lc kt tin mt. Nhng t rt tin t ca nhn dn ( v li sut thp, v lm pht cao cho nn li sut tr thnh m, v c

SvnhForum.com Din an sinh vin Hoc vin Ngn hang Page 1

th nhng loi u t khc c li cao hn hoc v khng tin tng vo ngn hng) s rt d lm cho ngn hng trung gian v n v khng tin mt chi tr cho nhn dn. Trong trng hp nh th khi ngn hng trung gian khng cn ch vay mn no khc, khng thu hi v kp nhng khon vay v kp th n phi n ngn hng trung ng vay tin nh cu cnh cui cng. Ngn hng trung ng cho ngn hng trung gian vay vi phng thc gi l cho vay chit khu. l hnh thc cho vay qua ca s chit khu. Li sut ca s cho vay ny l li sut chit khu. Ngn hng trung ng l ngn hng duy nht khng th v n hay kt tin mt, n gin v n rt mt t thi gian in tin mi. Cho nn n c th cho ngn hng trung gian vay khi c yu cu. Ngn hng trung gian c th cho vay ht d tr bt buc v khi cn thit n c th vay ngn hng trung ng vi li sut cng ging nh vay ca nhn dn thanh ton cho nhn dn. Nhng gi s ngn hng trung ng quy nh, tuy li sut cho vay ca ngn hng trung gian l 10%, nhng nu ngn hng trung gian cho vay di t l d tr bt buc v phi vay n ngn hng trung ng, ngn hng trung ng s cho vay vi li sut 12%. Lc ngn hng trung gian s cn nhc, nu n cho vay di t l d tr bt buc vi li sut ch 10% , th khi kt thanh ton n phi vay li ca ngn hng trung ng vi li sut cao hn. Vic l trng thy khi vay tin ca ngn hng trung ng s buc cc ngn hng trung gian gim lng cho vay xung, hay ni cch khc l gim lng cung ng tin ngn hng v tng d tr gii quyt vn khi dn rt tin. Nh vy khi ngn hng trung ng tng li sut chit khu th s lm gim lng cung tin ca h thng ngn hng trung gian, tc l gim lng cung tin trong ton b nn kinh t v ngc li. Trong vai tr cu cnh cui cng vi li sut cho mnh quy nh, ngn hng trung ng dng li sut chit khu iu tit lng tin cung ng ca h thng ngn hng trung gian v ca nn kinh t. Qua y ta thy c y l mt cng c gip chnh ph qun l nn kinh t mt cch v m. 3. Ngn hng trung ng l ch ngn hng, i l v c vn cho chnh ph a. Ngn hng trung ng l ch ngn hng ca chnh ph Ty theo c im t chc ca tng nc, chnh ph c th y quyn cho b ti chnh hay kho bc ng tn v lm ch ti khon ngn hng trung ng. Hng qu, hng nm, tin thu thu c v nhng khon thu khc ca ngn sch c gi vo ngn hng trung ng ngn hng trung ng s dng v tr li. Khi chnh ph cn, b ti chnh hay kho bc cng phi lm th tc rt tin gi t ngn hng trung ng nh mt khch hng bnh thng. Khi chnh ph thm ht ngn sch, chnh ph c nhiu cch b vo nh: vay ca dn bng cch pht hnh cng tri, vay ca nc ngoi, vay ng trc thu, , v vay ca ngn hng trung ng. Nu vay ca ngn hng trung ng th v nguyn tc c th th chp bng cc loi ti sn m chnh ph c nh: chng th ch quyn ti sn, chng khon, vng Trong trng hp chnh ph vay m khng th chp th ngn hng c quyn t chi. Nu ngn hng trung ng khng t chi c th n nh pht hnh tin mt ngoi d kin cho chnh ph lm cho tng cung v tin tng

SvnhForum.com Din an sinh vin Hoc vin Ngn hang Page 2

ln v nn kinh t cng s bin ng theo. Thng qua vai tr l ch ngn hng ca chnh ph vi nghip v l cho vay, ngn hng trung ng lm thay i lng tin t trong nn kinh t, ngha l can thip vo nhng bin ng ca kinh t v m. b. Ngn hng trung ng l i l ca chnh ph Vi t cch l i l cho chnh ph, ngn hng trung ng thay mt chnh ph t chc thu thu qua h thng ngn hng ca n. ng thi n thay mt chnh ph trong cc tha thun ti chnh, vin tr, vay mn, chuyn nhng v thanh ton vi nc ngoi. Ngoi ra vi t cch ny n c th pht hnh tri phiu, c phiucho chnh ph k c trong v ngoi nc. Bng vic pht hnh tri phiu, c phiungn hng trung ng lm trc tip tng (gim) lng cung ng tin cho nn kinh t. V thng qua lm tc ng n kinh t v m. c. Ngn hng trung ng l c vn ti chnh cho chnh ph Ngn sch c tc ng kh quan trng n nn kinh t v m v nu hot ng ca ngn sch khng hi ha vi chnh sch tin t n s lm cn tr hiu qu ca chnh sch tin t trong iu tit v m. Vi l do trn ngn hng trung ng phi tham gia c vn cho chnh ph trong chnh sch ti chnh v kinh t. Vi vai tr ny ngn hng trung ng gin tip nh hng n vic cung ng tri phiu ca chnh ph v cc hot ng chi tiu khc cho hp l vi ngn sch. y l mt cch iu tit kinh t v m. 4. Ngn hng trung ng l ngn hng trc tip qun l d tr quc gia D tr quc gia bao gm nhng d tr chin lc cho nhng trng hp khn cp nh can thip vo iu tit kinh t, nhp khu hng khn cp chng khan him v chng lm pht, khi c thin tai, chin tranh D tr bao gm: vng, tin t, . Vi t cch l ngn hng ca chnh ph, ngn hng trung ng c giao ph nhim v qun l d tr quc gia. Khi nm trong tay cng c ny ngn hng trung ng(NHTU) c th can thit bt k lc no vo th trng ngoi t gi gi ng tin trong nc, hay tng hoc gim gi. NHTU vi nghip v mua bn trn th trng vng v ngoi t, n to ra hai tc ng quan trng l thay i cung ng tin v thay i t gi hi oi ca ng tin trong nc. Hai iu ny tc ng n tng cu, sn xut, thu nhp v gi c v ng nhin iu ny c tc ng n kinh t v m. 5. Vai tr iu tit kinh t v m ca ngn hng trung ng Mi hat ng ca ngn hng trung ng u nh hng mt thit n cung ng tin trong nn kinh t. Cung ng tin thay i lm bin ng gi c, sn lng quc gia, do mt cch gin tip mi hat ng ngn hng nh hng su sc n nn kinh t.

SvnhForum.com Din an sinh vin Hoc vin Ngn hang Page 3

a. nh hng ca cung ng tin n nn kinh t S khc bit trong chnh sch cung ng tin l khong cch gia chnh sch cung ng ni lng v chnh sch cung ng tht cht. Gi s vo thi im ta nghin cu, ng cung ng tin tng ng ca ngn hng l LS0 ng vi nhu cu tin trong nn kinh t l LD. Nn kinh t t bnh qun tm thi trn th trng tin t ti im bnh qun E0 cho bit: vi mc bnh qun y lng cung ng tin l L0 v li sut l R0. By gi, cho rng ngn hng trung ng quyt nh tht cht cung ng tin hn ch lm pht (LS0 ti LS1) trong khi LD vn khng thay i. Chnh iu ny lm cho li sut tng vt t R0 n R1. E0 di chuyn n E1. Lc ny tin s khan him hn (do lng cung gim). Tin khan him th gi tr ca ng tin s tng theo do lm pht s gim. Ngc li, gi s sau mt khang thi gian chng lm pht vi ci gi l s suy thoi (tin khan him, li sut cao bn cnh s tht cht tin t ca ngn hng khin doanh nghip kh tip cn ngun vn vay), ngn hng trung ng bt u chuyn sang cung ng tin ni lng. Tng cung tin t tng t LS1 ln LS2, ct LD ti E2, lc ny lng tin t tng ln L2 v li sut gim xung cn R2. Lc ny th nn kinh t phi i mt vi thch thc mi l lm pht c th gia tng (do c qu nhiu tin trong lu thng). V th cho nn mi ln p dng mc li sut hay lng cung ng tin ngn hng trung ng phi n o suy ngh nhng tc hi thit hn cho mi chnh sch tin t.

Chnh sch cung ng tin ni lng lm cho tin t tr nn di do hn. iu ny kch thch tiu dng cho cuc sng v cho u t nhiu hn. S gia tng tiu dng v u t lm sn xut lin tc c m rng, tuyn m thm cng nhn, gim tht nghip v gia tng thu nhp quc dn. Nn kinh t tng trng vi gi c tng cao hn trc.

SvnhForum.com Din an sinh vin Hoc vin Ngn hang Page 4

Chnh sch cung ng tin tht cht lm cho chi ph c tin cao hn v tin tr nn khan him. Sn xut thiu vn, ngi mua thiu tin buc phi ct gim chi tiu v u t, iu ny dn n tng cu gim v gi c h. Ci gi phi tr l sn xut b thu hp, tht nghip tng, thu nhp quc dn gim v nn kinh t ri vo tnh trng suy thoi. Do cung ng tin l sc mnh y quyn lc ca ngn hnh trung ng. Khi ngn hng trung ng iu tit cung ng tin tc l n bt u tin hnh iu tit nn kinh t. b. Mc tiu v phng thc iu tit kinh t v m bng cung ng tin ca ngn hng trung ng. Mc tiu: - Chnh sch tin t phi phc v cho mc ch m bo cho nn kinh t c tng trng, tc l gim tht nghip, gia tng thu nhp quc dn v m rng tim nng sn xut, chng suy thoi - Chnh sch tin t phi hng v n nh gi c: Gi c c lm pht thp l mc tiu ca mi nn kinh t v mc tng thu nhp thc t ca nhn dn s dng, do i sng ca ngi lao ng s tt hn v ngi dn s tin chnh ph hn. Sn xut s c vn vi chi ph h v nn kinh t s c sc bt v u t lu di, gi tr ng tin ni a s n nh. - Phi to cho nn kinh t c mt nn tng ti chnh n nh: Nn tng ti chnh n nh c hiu l bng chnh sch tin t, ngn hng trung ng phi n nh hat ng ti chnh ca h thng ti chnh trong nc mt cch gin tip hng qun l cc hat ng ca n ph hp vi cc mc tiu kinh t. Lm hi ha cc li ch ca cc t chc ti chnh n phc v tt nht cho li ch chung ca c nn kinh t. - Gp phn m rng sn lng tim nng ca nn kinh t: Cc tim nng nh t ai, ti nguyn thin nhin, ngun lc con ngi mc tiu cui cng ca chnh sch l khai thc v pht trin cc ngn lc mt cch c hiu qu nht. Cc phng thc iu tit kinh t v m bng iu tit cung ng tin ca ngn hng trung ng. a. Mc tiu trung gian trong iu tit kinh t thng qua iu tit cung ng tin Khi xem xt mc tiu trung gian (li sut,d tr,t gi) trong hat ng iu tit kinh t v m ca ngn hng trung ng, th nhng mc tiu ny thc cht ch l phng tin gip cho ngn hng trung ng t c mc tiu l iu tit nn kinh t. Xt v ngn hn li sut, d tr, t gi thay i nh hng mt cch nhanh chng n tiu dng v u t v n nn kinh t. T v mt ngn hn cc nh kinh t hc xem ba tc nhn trn l nhng mc tiu trung gian. Li sut

SvnhForum.com Din an sinh vin Hoc vin Ngn hang Page 5

Li sut l t l phn trm gia khan tin ngi vay tr cho ngi cho vay trn tin vn trong mt khong thi gian nht nh nh 1 nm, 1 thng.

Gi s lc u li sut ca th trng tin t l R0, mc li sut ny nhu cu tiu dng ca nhn dn l AD0 v sn lng quc gia l Y0. By gi cho rng ngn hng trung ng v chnh ph quyt nh nng li sut gim lm pht. Li sut cao hn lm cho vic vay tin tr nn kh khn hn do th sn xut khng dm tiu dng nhiu vn v sn xut c xu hng gim st. Do li sut cao nn ngi dn gi tin vo ngn hng nhiu hn v nhu cu tiu dng gim xung. ng cu AD0 dch chuyn n AD1. Tiu dng v u t gim lm gi c gim t P0 xung P1, sn lng tt xung Y1 v nn kinh t i vo tnh trng suy thoi.

SvnhForum.com Din an sinh vin Hoc vin Ngn hang Page 6

Ngc li khi li sut h xung R2, sn xut s tiu dng nhiu vn hn, sn xut c y mnh, li sut thp ngi tiu dng s tit kim t hn v u t v chi tiu nhiu hn do cu s tng ln. Gi c cng s tng v sn lng quc gia do cng tng ln. D tr

Khi ngn hng trung ng s dng t l d tr bt buc nh mt cng c, n tc ng trc tip n cung ng tin. Lc d tr bt buc l cng c m cung ng tin l mc tiu. Khi ngn hng trung ng khng s dng cch iu tit trc tip bng vic p t t l dtr bt buc, n c th tc ng n d tr bt buc bng cung ng tin. l cch iu tit gin tip. Bng vic bn chng khon ra thu tin v (gim lng tin trong lu thng, tin t khan him dn), t m li sut tng ln v lm gim vic cho vay. Khi ngn hng trung ng xut tin ra mua chng khan (tng cung ng tin cho nn kinh t, tin d dng c hn) do lm gim li sut, tng kh nng cho vay. Trong trng hp ny cung ng tin l cng c m d tr l mc tiu. T gi hi oi

T gi hi oi c xem l gi ca mt ng tin trn s so snh vi mt ng tin nc khc ( k hiu l E ). Bng vic thay i cung ng tin, ngn hng trung ng c th lm tng hay gim gi ng tin ni a so vi nc ngai. Khi ngn hng trung ng tng cung ng tin t LS0 ln LS2, c qu nhiu n v tin ni a trong s so snh vi nc ngoi, hay ni cch khc ch cn t tin nc ngoi hn i ly mt n v ng ni t, do vy gi tr ng tin trong nc gim t RV0 xung RV2 ( t gi trao i t E0 ln E2 ). Trong trng hp ngc li, khi ngn hng trung ng tht cht tin t, gim cung ng tin xung cn LS1, ng tin trong nc tr nn khan him hn v t gi tr ng tin trong nc tng ln n RV1. T gi trao i gim xung E1. Hay cng c cch khc, l cch nh Hoa K lm trong nm 1995. Hoa K bn ngai t rt tin ni a v (thu hp cung ng tin) nhm tng gi ng tin ni a. V bn ng ni t mua ngoi t (tng cung ng tin) nhm gim gi ng ni t. Khi ng tin trong nc b mt gi (tc l vi mt n v ngai t c th i nhiu ng ni t hn) lc s lm gia tng xut khu (bn hng ra nc ngai v thu tin v bng ngai t, khi i ra ni t s c li hn do ng ni t mt gi hn trc ), do s lm tng GDP. V khi ng tin ni t tng gi s lm tng nhp khu. Do nhng l do trn t gi hi oi c tc ng n kinh t v m v nm c t gi hi oi ny chnh ph cn ngn hng trung ng iu tit lng cung ng tin. b. Cc cng c iu tit Nghip v th trng m

SvnhForum.com Din an sinh vin Hoc vin Ngn hang Page 7

Nghip v th trng m c 2 lai: c php mua bn chng khan vo nhng thi im nht nh sau khi nghip v c tin hnh v lai khng c php mua bn li. Khi ngn hng trung ng em chng khan ra th trng m bn n thu tin hay sc v, cho nn: 1. Gim lng cung tin mt trong lu thng t gim kh nng cho vay ca cc ngn hng trung gian. 2.Khi ngn hng trung gian mua chng khan ca ngn hng trung ng th d tr tin ca n s gim xung v kh nng cung ng tin ca n b tht cht. 3. Lng chng khon tng ln, chng khon tr nn tha v gi ca n s gim xung, li sut ca n s tng ln. Li sut chng khon tng ln buc cc ngn hng phi tng li sut trnh tnh trng ngi dn rt tin ra khi ngn hng u t vo chng khon. Li sut ngn hng tng lm lng tin cung ng gim v do tin tr nn khan him, do t gi v gi c hng ha gim xung. V ngc li khi ngn hng trung ng ra th trng m mua chng khon. Nh vy khi ngn hng trung ng thc hin nghip v bn, n tht cht cung ng tin, tng li sut, gim t gi v gi c h xung v ngc li khi thc hin nghip v mua. Li sut cho vay chit khu

c ngn hng trung ng quyt nh trong c hai trng hp: 1. Cho vay bnh thng vi k qu khi ngn hng trung gian kt thanh tan. 2. Cho vay di hnh thc cu cnh cui cng. Li sut cho vay chit khu c c hai tc dng: trc tip v gin tip. Tc ng gin tip l n lm tng, gim li sut cho vay ca ngn hng trung gian v do tc ng n cung ng tin v tn dng. Tc ng trc tip l n lm tng hay gim d tr ca ngn hng trung gian v do tc ng n lng cho vay tiu dng v u t trong kinh t. Khi ngn hng trung ng tng li sut chit khu th l bin c quan trng. Li sut tng khin ngn hng trung gian khng th vay mn ca ngn hng trung ng nhiu v d dng nh trc. Do n phi gim lng cho vay v hu qu l tng cu v sn lng gim theo. iu ny cng lm cho ngn hng trung gian thc rng khi cn vay th ngn hng trung gian phi tr li sut cao, do ngn hng trung gian s t t nng li sut ca mnh khi thit hi nng khi phi vay ca ngn hng trung ng. Li sut tip tc tht cht lng cung tin v tc ng n nn kinh t. V ngc li khi gim li sut chit khu. D tr bt buc

S thay i trong t l d tr bt buc nh hng n lng cung ca tin v nh hung su sc n nn kinh t.

SvnhForum.com Din an sinh vin Hoc vin Ngn hang Page 8

Chnh sch tin mt

Ngai vic c th thay i c s tin thng qua nghip v th trng m v cho vay chit khu ngn hng trung ng c th c nhng cch khc nh: Khi ngn hng tung tin mt ra mua ngai t trn th trng ngai t, tc khc n lm tng gi tr ca ng ngai t (ngai t trong lu thng t i, lng tin ni t th tng thm ), nng t gi ln cao. Cung ng tin ni t tng th lp tc bnh trng sau v ngc li khi bn ngai t. Khi ngn sch chnh ph thm ht n s cho chnh ph vay, lng tin mt n cho vay lm tng lgn tin trong lu thng v tng cung ng tin trong nn kinh t thng qua vic chi tiu ca chnh ph.

SvnhForum.com Din an sinh vin Hoc vin Ngn hang Page 9