PHẦN 1: CÔNG TÁC CHUẨN BỊ

Phần này nghe đơn giản nhưng thật ra nó lại rất quan trọng. Nó giống như là nghiên
cứu khả thi vậy! Nếu làm tốt thì chúng ta sẽ có được cái nhìn toàn cục và có thể hạn
chế được các phát sinh trong quá trình thực hiện cũng như dự tính được thời gian và
chi phí cần có. Nếu là “sếp” thì chỉ cần biết phần này rồi sai em út thực hiện mấy
phần sau cũng được. Các vấn đề chính gồm:
- Mục đích của việc thiết lập mạng?? cái đó tùy vào từng người.
- Quy mô và Loại mạng và Tốc độ cần thiết đặt? Biết được mục đích + nhu cầu sử
dụng hiện tại thì ta biết sẽ cần đến quy mô và loại mạng mà chúng ta cần. Tốc độ của
mạng phụ thuộc vào 3 yếu tố chính là card mạng, Cable truyền dẫn và Hub. Ở đây
chúng ta sẽ thiết lập mạng theo kiểu Ethernet chuẩn dạng per-to-per theo kiến trúc
hình sao cho khoảng 10 máy và ở tốc độ khoảng 10MBps là đủ (nếu có dự tính nâng
lên thì lưu ý khi lựa mua netcard, hub và cable).
- Các loại phần mềm mạng: hệ điều hành mạng chúng ta sẽ dùng là Win 9x (dùng
win98 & Me) và Win2k Professional (còn WinXP Professional em chưa có điều kiện
thử).
- Giao thức mạng: vì là mạng nhỏ nên chỉ cần dùng IPX/SPX hoặc NetBEUI là đủ, hoặc
dùng thêm TCP/IP nếu có kết nối internet. Nói chung là khi cài thì nên cài đủ cả ba
giao thức.
- Phần cứng: cần quan tâm đến các phần chính là: hub, netcard và cable. Các thiết bị
này hoạt động phần lớn ở layer1,2 của mô hình OSI:
+ Card mạng: Hiện nay trên thị trường chủ yếu chỉ bán loại dùng khe cắm 16bit PCI
(Peripheral Component Interconnect), còn loại 8bit ISA (Industry Standard
Architecture) thì quá cũ và tốc độ chậm nên ít được sử dụng. Các card này có thể
chạy ở tốc độ 10, 100 hoặc từ 10 -100Mbps và có thể dùng đầu nối RJ45 hoặc đầu nối
BNC riêng lẻ hoặc tích hợp cả hai. Tùy vào nhu cầu và giá cả cũng như dự tính mở
rộng trong tương lai mà chúng ta chọn mua loại thích hợp. Ở đây chúng ta dùng loại
có đầu nối RJ45-10/100Mbps để sử dụng cable xoắn đôi.
+ Cable: Có hai loại phổ biến hiện nay là cable xoắn đôi 10Base-T (10BaseT <=> 10
tượng trưng cho tốc độ hoạt động ban đầu của nó là 10Mbps, Base = Baseband
signals - tín hiệu băng tầng cơ sở, T tượng trưng cho cable xoắn đôi, 100 là mỗi đoạn
không dài hơn 100m) và cable đồng trục mảnh 10Base2 (10Base2 - 10 hoạt động ở
tốc độ 10Mbps, Base băng tần cơ sở, 2 tức chiều dài tối đa của mỗi đoạn là 200m).
Cable đồng trục thì hiện nay chủ yếu là loại đồng trục mảnh 10Base2 hoặc còn gọi là
RG58, hoạt động ở tốc độ 10Mbps và không cần các thiết bị tập trung như Hub hoặc
Switch chẳng hạn. Khi nối thì chỉ cần nối các card lại với nhau và ở mỗi mối nối thì
dùng một đầu BNC hình chữ T đến một đường cable chung nối các cable đơn từ các
máy theo kiến trúc Bus và dữ liệu sẽ được truyền theo hai hướng, còn ở cuối mỗi
đoạn thì dùng một đầu BNCTerminator. Nếu sau này có bổ sung thêm máy thì cứ
tháo đầu Terminator và thêm vào như khi nối đầu chữ T thường. Loại cable này là
điển hình của mạng Ethernet.
Cable xoắn đôi do dùng đầu nối RJ45 (tựa như ở điện thoại) nên thường được gọi là
cable RJ45. Hiện nay có hai loại chính là cable xoắn đôi trần (UTP) và loại xoắn đôi có
vỏ bọc (STP). Cable STP có khả năng chống nhiễu giữa các cable với nhau hơn so với
UTP nhờ nó có lớp vỏ đồng bện bọc quanh 4 cặp dây bên trong vỏ nhựa nên đồng
thời không bị nhiểm tín hiệu điện từ bên ngoài và cũng vì thế mà nó đắt và ít phổ
biến hơn so với cable UTP. Cable UTP hay cable RJ45 như thường gọi là loại được
dùng phổ biến nhất hiện nay, gồm có 8 dây xoắn nhau từng cặp một bên trong lớp
vỏ cách điện (thường là màu trắng hoặc xám) và được chia thành nhiều hạng mục
(caterogy - cat) khác nhau càng cao thì càng tốt. Loại phổ biến nhất hiện nay là Cat
5, có thể đạt tốc độ từ 10 - 100Mbps (Fast Ethernet). Khác với cable đồng trục, nếu
dùng cable xoắn đôi thì bắt buộc chúng ta phải dùng một thiết bị tập trung để như
Hub chẳng hạn theo kiểu kiến trúc hình sao. Cũng nên xác định rõ vị trí đặt máy và
hub trước khi tiến hành mua cable.
+ Hub: ở đây chúng ta sẽ dùng thiết bị tập trung là Hub, còn Switch có vẻ là không
cần thiết vì nó quá đắt. Switch, nếu xét về chức năng thì không khác nhiều so với
hub nhưng lợi thế lớn nhất của nó so với Hub là nó có khả năng phân phối dòng dữ
liệu tốt nên không gây nghẽn mạch khi có dòng dữ liệu lớn (một số hub đặc biệt
cũng có tính năng này). Hub có nhiều loại có khác nhau và giá khá rẻ và hiện nay
hầu như đa số hoạt động ở tốc độ 10Mbps. Một số hub cho phép sử dụng cùng lúc cả
hai loại cable RJ45 và RG58 cho hai đoạn mạng khác nhau. Nếu có nhu cầu mở rộng
thêm máy sau này thì ta có thể mua bổ sung Hub và kết nối chúng với nhau. Một vài
trường hợp nối 2 hub lại với nhau:
*// nếu 2 hub đều có cổng trên thì dùng cable chéo để nối hai cổng trên này với nhau
hoặc dùng cable RJ45 để nối một cổng trên của hub này với một cổng dưới bất kỳ của
hub kia.
*// nếu cả hai hub đều không có cổng trên thì dùng cable chéo nối với hai cổng bất
kỳ bên dưới của hai hub.
*// nếu một có một không có cổng trên thì dùng cable chéo nối cổng trên đó với một
cổng bất kỳ của hub kia.
Đó là sơ lược một vài điểm cần lưu ý trước khi tiến hành mua thiết bị kết nối. Nói
chung là tùy thuộc vào mục đích và chi phí mà chúng ta sẽ có các lựa chọn thích
hợp với loại mạng mà chúng ta cần. Tốc độ và khả năng xử lý của mạng phụ thuộc
nhiều vào 3 yếu tố chính là: netcard, hub và dây dẫn. Với mạng nhỏ này chúng ta sẽ
kết nối theo chuẩn Ethernet dùng cable RJ45 (trường hợp này còn được gọi là loại
LAN 10BaseT) nối các máy thông qua thiết bị tập trung là Hub theo kiến trúc hình
Sao (còn Bus khi dùng cable RG58).
PHẦN 2: CÀI ĐẶT PHẦN CỨNG:
Sau khi có đầy đủ các thiết bị cần thì chúng ta tiến hành tháo máy và gắn netcard,
nối cable và nối với hub là xong. Các card hiện nay đa số là loại plug & play nên chỉ
nó sẽ tự động nhận dạng và cài đặt mà ta không cần phải can thiệp gì cả.
PHẦN 3: THIẾT ĐẶT CẤU HÌNH MẠNG:
Chúng ta sẽ thực hiện 4 bước chính là:
- Cài network client.
- Cài đặt giao thức mạng (protocol)
- Cài đặt dịch vụ mạng (network service)
- Xác định máy và nhóm làm việc của máy (workgroup).
1. Cài network client: ở đây dùng dùng chúng ta dùng OS là Windows nên chúng ta
sẽ chọn cài cách thức đăng nhập của các máy đăng nhập mạng là Client For
Microsoft Networks (nếu cài thêm netware cũng không sao).
Cách thực hiện:
- với Win9x: Control Panel > Network > chọn tab Configuration, nếu chưa thấy Client
For Microsoft Networks thì chọn Add > Client > Add > Microsoft (trong
Manufactures) và chọn Client For Microsoft Networks trong danh sách Network
Clients.
- với Win2K Prof: Control Panel > Network and Dial- up Connections > nhấp phải
chuột vô Local Area Connection > Property. Nếu có Client For Microsoft Networks thi
thôi, còn không thì chọn Install > Client > Add > rồi chọn nó! Okie!
2. Cài đặt giao thức:
Như đã nói ở trên thì với mạng nhỏ như thế này chúng ta chỉ cần cài IPX/SPX
(Internet Packet Exchange/Sequenced Packet Exchange) hoặc NetBEUI (NetBIOS
Extended User Interface) là đủ. Tuy nhiên, để giao tiếp với bên ngoài theo mạng diện
rộng thì cần cài thêm TCP/IP (Transmission Control Protocol / Internet Protocol).
NetBEUI được phát kiến bởi Microsoft , nhưng có lẽ vì chỉ hoạt động ở layer 3,4 mà
bỏ các layer trên mà dù là giao thức chính nhưng nó cần phải có thêm một giao thức
phục khác để hỗ trợ thêm dù trong môi trường LAN (xin xem bài của bác TTVN-
HCM).
IPX/SPX được thiết lập dùng cho Netware nhưng thực tế bất cứ loại mạng nhỏ nào
cũng có thể dùng nó được. So với NetBEUI thì nó hoàn chỉnh hơn và nó có thể được
dùng nhiều cho cả các trên nền Winnt và Netware.
TCP/IP là giao thức chính trên mạng diện rộng Internet. Nếu hai giao thức trên cài đặt
dễ dàng mà không cần phải cấu hình thêm gì nhiều thì TCP/IP hơi phức tạp hơn (sẽ
nói ở phần cấu hình kết nối internet). Việc cài cả ba giao thức này trên cùng một
máy thực tế không bị ảnh hưởng nhiều bởi việc khởi động, xung đột giữa chúng là
không đáng kể. Với lại Windows cũng có khả năng tự nhận diện được các giao thức
nào cần được sử dụng trong thời điểm nhất định.
Cách cài:
- với win 9x: Control Panel > Network > Add (nếu chưa được cài hoặc muốn cài mới)
> Protocol > Add > Microsoft > rồi chọn các giao thức cần cài.
- win 2K Pro: Control Panel > Right click vào Network And Dial Up Connections >
Properties > chọn Install nếu chưa thấy có giao thức nào trong danh sách hoặc
muốn cài lại mới > Protocol > Add > rồi chọn các giao thức cần cài. Trong quá trình
cài nếu có yêu cầu khởi động máy lại thì cứ Okie cho nó vừa lòng, còn nếu lười một
chút thì chọn Log Off cho nhanh.
3. Cài đặt các dịch vụ mạng(network service):
Thiết đặt này sẽ cho phép chúng ta chia sẽ được tài nguyên từ các máy cho nhau,
chủ yếu là các thư mục, tập tin, hay máy in. Việc cài đặt ở đây chính là kích hoạt tính
năng chia sẽ thôi chứ thực sự thì chưa share, chỉ khi nào kích hoạt xong thì mới có
thể tiến hành chia sẽ được. Ngoài ra chúng ta còn có thể chia sẽ sau khi đã hoàn
thành việc nối mạng.
Cách làm:
- với win9x: Control Panel > Network > nếu chưa có tùy chọn File And Print Sharing
ở bên dưới thì chọn Add > Service > Add > File And Print Sharing For Microsoft
Networks > Okie. Thường thì sau khâu này thế nào cũng phải Retart lại máy. Sau đó
vô lại Network để kích vô File And Print Sharing. Ở trong đó có 2 ô I want to..... gì đó,
cứ kích chọn cả hai luôn. Sau khi dịch vụ chia sẽ này được kích hoạt thì chúng ta có
thể tiến hành chia sẽ các tài nguyên được rồi. Chỉ cần Right Click vào bất kỳ tập tin
hay ổ đĩa hoặc máy in nào đó rồi chọn Sharing > Share as, sau đó gán cách truy cập
là read only hoặc full... là tùy vào từng người. Nếu chúng ta chia sẽ ổ đĩa hay thư
mục thì tất cả các phần bên trong của nó mặc nhiên là cũng được chia sẽ luôn. Ổ đĩa
được chia sẽ có hình bàn tay nâng bên dưới.
- với win2K pro: right click vào Network And Dial Up Connections rồi làm tương tự
như trong win9x. Sau khi kích hoạt tính năng share xong thì mới tiến hành share. Do
win2k được xây dựng trên nền của WinNT nến nó có luôn tính năng share như của
NT tức là cấp quyền truy cập theo tài khoản người dùng (thiết lập bởi Profile). Right
click vào tài nguyên cần chia rồi chọn Sharing > chọn tab Sharing > chọn New Share
để đặt tên tài nguyên và chọn User Limit để giới hạn số người truy cập (khoảng 10
người). Chọn Permissions để xác lập các tài khoản người dùng được truy nhập, nên
chọn Everyone để mọi người đều có thể truy nhập được, hoặc chọn allow or deny để
chấp nhận hay từ chối một tài khoản nào đó hoặc giới hạn quyền truy cập là Full or
Read Only... Các tài nguyên có dấu $ là tài nguyên đặc biệt dùng cho mục đích quản
trị không thể loại bỏ và máy khác cũng không thể nhìn thấy nó trong lúc truy nhập.
4. Thiết lập nhóm làm việc (workgroup):
Thiết lập này đặt tên cho máy, gom nó vào nhóm nào đó, giúp các máy nhận diện
được với nhau và chúng ta có thể truy cập chúng thông qua ngõ Network
Neighborhood hoặc My Network Places.
Cách thực hiện:
- win9x: Control Panel > Network > chọn tab Indetification. Rồi đặt tên cho máy
trong ô Computer Name, tên đặt tùy ý nhưng cho dễ quản lý thì nên chọn là User1
chẳng hạn và người dùng sẽ thấy nó qua ngõ Neighborhood. Ô Workgroup mới là
quan trọng, chúng ta có thể đặt tên gì cho nó thì tùy nhưng qua trọng là tất cả các
máy được liệt kê trong cùng nhóm thì nhất định phải viết tên nhóm giống nhau vào ô
Workgroup này, nếu không thì chúng sẽ không thê nào nhận ra nhau được. Còn ô
computer description thì vô tư muốn mô tả nó như thế nào được ví dụ như “Máy này
là của ghệ Mr Nghị nhá!” chẳng hạn thì cũng chẳng ảnh hưởng gì tới hòa bình thế
giới cả.
- với win2k Pro: Right Click vô My Computer > Properties > System Properties >
chọn tab Network Identification rồi làm cũng tương tự không khác gì nhiều so với
win9x.

Okie!! như thế là tạm ổn. Sau khi cài đặt các bước trên cho tất cả các máy thì mạng
của chúng ta có thể sử dụng được rùi (trong môi trường LAN). Chúng ta có thể duyệt
và sử dụgn các tài nguyên từ các máy khác thông qua ngõ Network Neighborhood
hoặc My Network Places hoặc có thể tìm thông qua Start > Run rồi gõ tên máy truy
cập. Nếu muốn các ổ đĩa trên máy khác hiển thị (ánh xạ) trên máy mình mà không
thông qua hai ngõ trên thì chọn ổ đĩa rồi right click, chọn Map Network Drive.

*Chú ý:không cần thiết phải cài cả 3 phần mà chỉ cần giao thức TCP/IP là đủ. Dùng
thêm IPX/SPX hoặc NetBEUI nếu... chơi games vì một số game đòi hỏi hai cái này.
Nhưng bây giờ đa số là dùng TCP/IP là chính vì trong giao thức này có đủ các giao
thức khác như http, ftp, pop, smtp, telnet