n kinh t chnh tr

ti: Nghin cu Kinh t nh nc v vai tr ch o ca KTNN trong nn kinht th trng nh hng XHCN Vit Nam.

 n kinh t chnh tr

PHN M U
Sau nm 1991 cng vi s sp ca Lin X v h thng cc nc x hi ch ngha(XHCN) ng u, nn kinh t chnh tr th gii chuyn t trng thi hai cc i u sang nn kinh t chnh tr a cc, a phng ho, a dng ho theo xu hng ho bnh, i thoi, hp tc pht trin cng c li. Trong bi cnh , t vic nhn thc ng n trong thc tin v l lun vi mc tiu a nc ta pht trin hi nhp vi khu vc v th gii. Ngay t i hi ng VI, ng ta xc nh Chuyn i m hnh kinh t ch huy mang nng tnh bo th tr tr sang nn kinh t hng ho nhiu thnh phn v vn hnh theo c ch th trng c s qun l ca nh nc theo nh hng XHCN . Hin nay nn kinh t nc ta bao gm 6 thnh phn kinh t trong thnh phn kinh t nh nc gi vai tr ch o, cng vi cc thnh phn kinh t tp th to nn mt nn tng vng chc cho nn kinh t quc dn. Sau 17 nm i mi, nc ta t c nhiu thnh tu quan trng, nn kinh t hng ho pht trin rt si ng m ra cho nc ta nhiu vn hi mi, ng thi cng pht sinh khng t kh khn v thch thc. Trn c s nhng thnh tu t c v nhng kh khn trc mt. Bo co chnh tr i hi ng IV mt ln na khng nh quyt tm ca ng v Nh Nc ta thc hin nht qun chnh sch pht trin kinh t nhiu thnh phn v ni r thm Cc thnh phn kinh t kinh doanh theo php lut u l b phn cu thnh quan trng ca nn kinh t th trng nh hng XHCN cng pht trin lu di, hp tc v cnh tranh lnh mnh, trong kinh t nh nc gi vai tr ch o.

Ti chnh doanh nghip 43D

 n kinh t chnh tr L nhng nh kinh t, l nhng cn b qun l kinh t trong tng lai th vic sinh vin kinh t tm hiu v kinh t Nh nc (KTNN) v vai tr ch o ca n trong nn kinh t th trng nh hng XHCN Vit Nam l ht sc quan trng v cn thit bi qua s nng cao c trnh v nhn thc v KTNN ng thi to hnh trang vng chc cho nhng t duy v hot ng kinh t ca mnh sau ny. Vi t cch l mt sinh vin ca trng i hc Kinh T Quc Dn ti xin a ra n ca mnh trong vic nghin cu KTNN v vai tr ch o ca KTNN trong nn kinh t th trng nh hng XHCN Vit Nam. Tuy nhin do ln u tin tip xc vi mt vn kinh t c tnh cht kh rng v quy m nn trong n ny khng th trnh khi nhng thiu st nht nh. Ti rt mong c s nhn xt, ng gp kin nhit tnh ca thy c b mn v cc bn. Ti xin chn thnh cm n.

Ti chnh doanh nghip 43D

 n kinh t chnh tr

PHN NI DUNG
I KHI QUT CHUNG V THNH PHN KINH T NH NC

1- Thnh phn kinh t Nh nc

Hin nay c nhiu kin v c nhiu quan im khc nhau quan nim v kinh t nh nc (KTNN), tuy nhin chng ta khng th ng nht mt cch gin n KTNN vi doanh nghip Nh nc (DNNN). Bi l, ta bit rng khu vc KTNN bao gm mi hot ng ca Nh nc m trong DNNN l b phn khng th tch ri v hot ng ca n l mt trong nhng hot ng ch yu. y l lc lng vt cht c bn, m bo cho vic thc hin cc mc tiu kinh t x hi ca Nh nc. 1.1 Khi nim thnh phn kinh t nh nc Do tnh cht rng ln v a dng ca thnh phn KTNN bao chm nn kinh t nn khi nim v thnh phn KTNN cng mang tnh cht tng i. Nn xt v kha cnh hnh thc t chc, th khu vc KTNN bao gm: - Cc DNNN hot ng kinh doanh v cc DNNN hot ng cng ch - Cc doanh nghip c c phn Nh nc chi phi hoc c c phn c bit ca Nh nc (theo quy nh ca Lut DNNN) - Cc doanh nghip c vn ng gp ca Nh nc - Cc t chc s nghip kinh t ca Nh nc

Ti chnh doanh nghip 43D

 n kinh t chnh tr Cn nu xt v kha cnh ca lnh vc hot ng trong nn kinh t th khu vc KTNN bao gm cc hot ng ca Nh nc trong vic. - Qun l v khai thc cc ngun ti nguyn - u t, qun l v khai thc cc cng trnh h tng k thut (ng x , bn bi, cng, cc khu cng nghip tp trung vv) - Cc t chc kinh t hot ng trong lnh vc cng nghip, nng nghip, thng mi, dch v, trong lnh vc ti chnh, tnh dng, ngn hng 1.2 C s hnh thnh kinh t nh nc KTNN m trc tin l cc DNNN c hnh thnh trn c s: - Nh nc u t xy dng - Quc hu ho cc doanh nghip t bn t nhn - Gp c phn khng ch vi cc doanh nghip t nhn Ngoi ra vi bn cht XHCN ca mnh Nh nc ta xc nh: t ai, ti nguyn thin nhin, ti chnh, ngn hng Do Nh nc nm giv qun l vi mc ch chi phi v iu tit dnh hng s pht trin kinh t x hi 1.3 c im ca TPKTNN c im c bn, ni bt nht ca thnh phn KTNN l n thuc s hu ca Nh nc. Tuy nhin y ta phi phn bit ro rng gi phm tr s hu Nh nc vi phm tr quyn s dng ca thnh phn KTNN. S hu Nh nc l mt phm tr rng ln hn nu ta em so snh vi phm tr KTNN vi l do: ni n thnh phn KTNN th trc ht n phi thuc quyn s hu ca Nh nc. Nhng s hu ca Nh nc c th do cc thnh phn kinh t khc s dng, v d nh t ai l ti sn m Nh nc i in cho ton dn v s hu, nhng kinh t h gia nh (c th tiu ch), cc hp tc x nng nghip, hay doanh nghip thuc thnh phn kinh Ti chnh doanh nghip 43D 4

 n kinh t chnh tr t khc vn c Nh nc giao quyn s dng t lu di, chnh vic ny gii thch c vic mua bn t ai trn th trng hin nay. V thc cht th y ch l vic mua bn quyn s dng t bi v t ai l sn phm ca t nhin con ngi khng th tin hnh sn xut ra n c. V ngc li nhng ti sn thuc quyn s hu ca Nh nc th khng hn phi l do thnh phn KTNN s dng, m cc thnh phn kinh t khc vn c th s dng. V d nh vic Nh nc gp vn, c phn cc thnh phn kinh t khc thng qua vic lin doanh, lin kt m t hnh thnh nn thnh phn kinh t t bn Nh nc. c im th hai ca thnh phn KTNN l cc doanh nghip Nh nc c t chc hot ng sn xut, kinh doanh theo nguyn tc hch ton kinh t, xo b dn s bao cp ca Nh nc. c im th ba na l trong thnh phn KTNN thc hin phn phi theo lao ng v theo hiu qu sn xut kinh doanh, y l mt c im rt quan trng ca cc doanh nghip thuc thnh phn KTNN, l hnh thc phn phi can bn v l nguyn tc phn phi ch yu, thch hp vi cc thnh phn da trn ch cng hu v t liu sn xut nc ta hin nay.

2. S khc nhau gia KTNN v kinh t t bn (KTTB) c quyn.

Trong giai on hin nay nn kinh t hng hoas pht trin theo c ch th trng ang c bc tin mnh m em li hiu thnh tu v kinh t, vn ho, x hi, ci thin cuc sng con ngi. Tuy nhin song hnh vi n l nhng tiu cc hn ch vn thuc v bn cht ca c ch th trng. iu i hi cn c mt ch th kinh t vng mnh ng ra iu tit nn kinh t pht huy nhng mt tch cc khc phc nhng quyt im ca c ch th trng v Nh nc chnh l mt ch th kinh t quan trng c kh nng nhn thc v vn dng nhng quy lut kinh t khch quan vo nn kinh t, ng thi Nh nc a ra cc chnh sch v m nhm khc phc nhng hn Ti chnh doanh nghip 43D 5

 n kinh t chnh tr ch ca c ch th trng to ra ng lc mi cho pht trin kinh t vvV th m Samuelson nhn nh Thiu s can thip ca Nh nc vo nn kinh t chng khc no v tay bng mt bn tay. Da trn nhng ch chnh tr x hi khc nhau m vai tr ca Nh nc trong nn kinh t v nhng cng c iu tit nn kinh t ca Nh nc cng khc nhau. Nu KTNN Vit nam l c trng ca nn kinh t th trng theo nh hng XHCN th KTTB c quyn Nh nc li l c trng ca nn kinh t th trng ca cc nc TBCN. Gia chng c nhng im khc nhau cn bn sau y: Th nht, quan im l lun ca cc nc XHCN tha nhn rng ri tnh ch o ca KTNN trong nn kinh t l c trng c bn phn bit th ch kinh t th trng XHCN v kinh t th trng TBCN. Trn c s KTNN hot ng trong nhng ngnh, nhng lnh vc quan trng, then cht ca x hi. Khng nhng th KTNN cn nm vai tr ch o trong nhng ngnh hot ng khc, v mc tiu li nhun m ch yu l phc v cho li ch ton x hi nh: quc phng, gio dc, y t vv cc nc TBCN thi k c quyn Nh nc th Nh nc lun ph thuc vo cc t chc c quyn, cc hot ng ca Nh nc tc ng vo cc qu trnh kinh t nhm m li li nhun c quyn, cc t chc ny lun hot ng trong lnh vc c quyn ca mnh v thu c li nhun c quyn cao. Th hai, nu xt v bn cht s ra i ca t bn c quyn Nh nc khng lm thay i quan h sn xut t bn ch ngha, m ch l s kt hp v con ngi gia t chc c quyn v Nh nc, cc t chc c quyn ch em li li ch ch yu cho mt s ngi trong x hi. Cn KTNN nc ta l thnh phn kinh t da trn ch cng hu v t liu sn xut trong Nh nc l ngi ng ra i din s hu cho ton dn. Do cc thnh phn KTNN c t chc sn xut kinh doanh theo nguyn tc hch Ti chnh doanh nghip 43D 6

 n kinh t chnh tr ton k ton kinh t, phn phi theo lao ng v theo hiu qu sn xut kinh doanh. ng thi thnh phn KTNN cn c vai tr h tr cc thnh phn kinh t khc cng pht trin, to ra c s v tin vng chc cho s pht trin kinh t x hi theo nh hng XHCN.

II. S HNH THNH V PHT TRIN KTNN VIT NAM Sau cch mng thng tm nc ta qu t ch na phong kin thc dn ln XHCN b qua giai oan TBCN. Vi ch ngha Mc Lenin v t tng H Ch Minh l kim ch nam. Cng vi cng cuc xy dng t nc. KTNN c ra i vi mc ch: - Quc hu ho XHCN. Xo b ton din trit ch t hu t nhn v t liu sn xut, xo b ch ngi bc lt ngi, tch thu, quc hu ho t ai ti sn ca a ch, t bn. Thc nguyn tc ti sn thuc v giai cp cng dn v nhn dn lao ng. - Ci to XHCN: ci to, xo b tn d ca ch c xy dng mt Nh nc ca dn do dn v v dn. - u t xy dng mi: trong giai on qua ln CNXH th KTNN l lc lng lng ct ch lc i u trong cng cuc cng nghip ho hin i ho t nc, xy dng c s vt cht cho XHCN. T n nay KTNN Vit Nam c hnh thnh v pht trin qua cc giai on:

1. Giai on 1945-1960
Sau khi ho bnh lp li min Bc, ng v Nh nc ta la chn con ng xy dng CNXH min Bc v tip tc u tranh gii phng Ti chnh doanh nghip 43D 7

 n kinh t chnh tr min Nam. Theo ch trng cng cuc ci to XHCN bt u c thc hin min Bc vi nhim v th tiu kinh t t nhn, xy dng kinh t quc doanh v kinh t tp th.iu dn n vic thu hp v xo b kinh t t nhn v chuyn sang hnh thc s hu ton dn, xy dng cc x nghip quc doanh, tin hnh hp tc ho nng nghip v sn xut nh thnh th. Kt qu n nm 1960 c: -Trong cng nghip: + S x nghip quc doanh thuc KTNN: 1012 + Cc x nghip quc doanh to ra 53,3% gi tr tng sn lng cng nghip. - Trong nng nghip: + S nng trng quc doanh: 56 + S dng 74800 ha t nng nghip. + Kinh t quc doanh to ra 2% gi tr tng sn lng nng nghip. - Thng nghip quc doanh chim: + 93,6% tng mc bn bun. + 51% tng mc bn l. Kinh t quc doanh thu ht v s dng lc lng lao ng gm 477000 ngi. Nh vy, kinh t quc doanh t ch rt nh b vn ln tr thnh lc lng kinh t ch yu ca nn kinh t quc dn. Vi ch trng xy dng nn kinh t c lp, t ch, i ln CNXH, vai tr ch o, ch lc c giao cho kinh t quc doanh.

2. Giai on t 1960-1975
Vi ch trng cng nghip ho XHCN min Bc u tin pht trin cng nghip nng mt cch hp l nh nc tip tc u t xy dng kinh t quc doanh ngy cng ln mnh v s lng. Bn cnh cc khu cng Ti chnh doanh nghip 43D 8

 n kinh t chnh tr nghip c c ci to H Ni, Hi Phng, Qung Ninh, 1 lot cc khu cng nghip mi ra i nh Thng nh, m Minh Khai, ng Anh H Ni, Vit Tr, Thi Nguyn, VinhTrong giai on ny KTQD pht trin mnh m trong cc ngnh in lc, c kh, ho cht khai thc. n nm 1975 lnh vc sn xut cng nghip c 1357 x nghip quc doanh, lnh vc sn xut nng nghip c 72 nng trng quc doanh, tng s cn b cng nhn vin l 1753400 ngi. Lc lng kinh t quc doanh cng vi kinh t tp th ra 84,4% thu nhp quc dn. Xt trn phng din kinh t, vai tr ca kinh t quc doanh trong giai on ny c th hin khng ch nh l mt cng c quan trng nh nc thc hin ch trng cng nghip ho XHCN min Bc theo hng u tin pht trin cng nghip nng p ng cc nhu cu ca sn xut v chin u cho c hu phng v tin tuyn m cn nh l mt tm gng phn nh s thnh cng ca qu trnh xy dng CNXH nc ta. Cn xt trn phng din chnh tr, x hi, kinh t quc doanh lun c quan nimk l lc lng tin b x hi, l i qun tin phong trong vic tng cng v m rng quan h sn xut mi v quan h sn xut XHCN.

3.Giai on t 1975 n u nhng nm 80.

Cng vi ch trng tip tc cng c v m rng quan h sn xut XHCN v cng nghip ho XHCN cng cuc ci to XHCN min Nam lm cho s lng x nghip quc doanh tt c cc lnh vc sn xut cng nghip, nng nghip, thng nghip u tng ln mt cch nhanh chng, n nm 1980 nc ta c: + Cng nghip: 2627 x nghip quc doanh. + Nng nghip: 232 nng trng quc doanh. + Thng nghip: 10915 im bn hng ca thng nghip quc doanh. Ti chnh doanh nghip 43D 9

 n kinh t chnh tr Trong giai on ny kinh t quc doanh vn ng vai tr quan trng trong cng cuc ci to quan h sn xut c, xy dng v pht trin quan h sn xut mi XHCN, cng nh trong cng cuc pht trin kinh t. Tuy nhin, xt trn gic kinh t, sc ng gp ca kinh t quc doanh gim so vi trc. n nm 1980 cng nghip quc doanh ch to ra c 68,6% gi tr tng sn lng cng nghip, thng nghip quc doanh chim 29,8% tng mc bn l.

4. Giai on t 1980-1985.
Trong nhng nm 1980-1985 mc d nn kinh t nc ta gp rt nhiu kh khn so vi trc, nng lc sn xut ca kinh t quc doanh ni ring v sc sn xut x hi ni chung khng c s dng ht do thiu vt t mt cch nghim trng song xut pht t quan nim truyn thng v quan h sn xut XHCN nn cc gii php tho g trong giai on ny vn tp trung ch yu vo ci tin qun l i vi x nghip quc doanh. giai on ny c ch k hoch ho tp trung thun tu c ci tin dn trn nguyn tc phi tp trung ho trong qun l kinh t, song kinh t quc doanh vn gi vai tr tuyt i i vi s pht trin kinh t x hi ca t nc, cc x nghip quc doanh nm ton b cc nghnh then cht nh : in, luyn kim, khai thc, xi mng, gang thp, ho cht c bnTuy nhin ng gp ca cc x nghip quc doanh vo tng sn phm x hi v thu nhp quc dn gim, tnh n nm 1985 kinh t quc doanh ch to ra c 37% tng sn phm x hi v 28% thu nhp quc dn.

5. Giai on t 1985-1990.
Giai on bt u thc hin i mi kinh t, t tng xy dng mt nn kinh t nhiu thnh phn c a ra. Trong qu trnh hnh thnh kinh t nhiu thnh phn cng tc qun l kinh t quc doanh vn tip tc c ci tin theo hng phi tp trung ho, k hoch ho v qun l i vi kinh Ti chnh doanh nghip 43D 10

 n kinh t chnh tr t quc doanh. im ni bt trong ci tin qun l giai on ny l vic tch bch gia quyn qun l nh nc v kinh t v quyn qun l sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Bn cnh , quan im mi ni bt giai on ny l quan nim khng phi nn kinh t qu nn CNXH nc ta ch c kinh t quc doanh, ch trng ca ng v nh nc ta khng ch b hp trong phm vi ci tin qun l i vi kinh t quc doanh m cn pht huy sc sn xut ca kinh t t nhn, c th cng nh cc thnh phn kinh t khc. Trong c ch kinh t mi kinh t quc doanh vn ng vai tr ch o nhng khng phi c tn. Nm 1990, kinh t quc doanh to ra 66% tng sn phm x hi.

6.Giai on t nm 1990 n nay.

Chng ta khng nh ch trng lu di l xy dng nn kinh t hng ho nhiu thnh phn c s qun l ca nh nc theo nh hng XHCN. Ch trng ny c bin thnh thc t bi qu trnh ban hnh v hon thin h thng lut php, c bit l php lut v kinh t, nhm to ra hnh lang php l thun li bnh ng cho cc doanh nghip. c trng c bn ca giai on ny l doanh nghip nh nc ch l mt b phn hp thnh nn kinh t quc dn thng nht. n nm 1996, Trong cng nghip cn 6032 DNNN s doanh nghip ny to ra 41% GDP (doanh nghip ngoi quc doanh to ra 59%). Trong c ch kinh t mi DNNN vn gi vai tr ch o v ch lc: Trn gic kinh t, DNNN nm gi ton b nhng ngnh trng yu nh in, than sch, thp cn, xi mng, du th, giy Nh vy, lch s pht trin ca KTNN t sau cch mng thng tm n nay hnh thnh mt h thng DNNN trn khp t nc. H thng cc doanh nghip nh nc ny nhiu v s lng, nm gi cc lnh vc then cht ca nn kinh t quc dn, s dng lc lng lao ng k thut c Ti chnh doanh nghip 43D 11

 n kinh t chnh tr trnh cao, lc lng DNNN ng vai tr rt quan trng, m ng v hng dn i vi vic pht trin nn kinh t nc ta trc y v ngy nay. Trong nn kinh t nhiu thnh phn, h thng DNNN vn ng vi tr ch o i vi s pht trin ca ton b nn kinh t quc dn.

Ti chnh doanh nghip 43D

12

 n kinh t chnh tr III. VAI TR CH O CA KINH T NH NC TRONG NN KINH T TH TRNG NH HNG X HI CH NGHA.

1. Tnh tt yu ca vai tr ch o ca thnh phn kinh t nh nc

Trong nn kinh t th trng lun lun tn ti ng thi nhiu thnh phn kinh t nhng nn kinh t nhiu thnh phn nhng nc c ch chnh tr khc nhau li mang nhng c im khc nhau rt cn bn. Nu nh trong nn kinh t th trng t bn ch ngha thnh phn kinh t t bn t nhn gi vai tr thng tr th trong nn kinh t th trng nh hng XHCN nh nc ta th thnh phn KTNN gi vai tr ch o v KTNN cng vi kinh t tp th c xy dng v pht trin ngy cng tr thnh nn tng vng chc cho s i ln v pht trin ca x hi. Trong nn kinh t th trng nh hng XHCN nc ta s d thnh phn KTNN gi vai tr ch o bi v nhng l do chnh sau: Th nht, chng ta u bit chnh tr l biu hin tp trung ca kinh t . Nn chnh tr ca Vit Nam do ng Cng sn Vit Nam lnh o vi mc tiu da nc ta tin ln CNXH, thc hin dn giu nc mnh, x hi cng bng dn ch vn minh. Thnh phn KTNN ca nc ta m trc ht l cc doanh nghip Nh nc cng phi phc v cho nhim v ny. Trong sut thi k qu ln CNXH nc ta do hn ch ca trnh lc lng sn xut pht trin cn thp, cc quan h s hu cn tn ti di nhiu hnh thc, do nn kinh t nc ta giai on ny l mt nn kinh t hn hp nhiu thnh phn vn hnh theo c ch th trng. Tuy vy, c ch th trng khng phi l hin thn ca s hon ho. Bn cnh nhng u im to ln ca n m khng ai c th ph nhn th n cng tn ti nhng khuyt tt nh: gy ra s phn ho giu ngho trong x hi, khng hong kinh t, cc t nn x hi vv iu i hi c ch th trng phi Ti chnh doanh nghip 43D 13

 n kinh t chnh tr c bn tay qun l, iu tit ca Nh nc. V cng c hu hiu nht m thng qua n nh nc th hin vai tr iu tit ca mnh l thnh phn KTNN. Ch c KTNN mi c th bo m vng chc nh hng XHCN, m bo cho li ch ca ngi lao ng, khc phc nhng tiu cc, khuyt tt v hn ch ca c ch th trng, phn phi li thu nhp quc dn mt cch cng bng l ng lc thc y pht trin v tng trng kinh t, gn lin vi ci thin i sng nhn dn, vi tin b v cng bng x hi. Vai tr ca KTNN c chng minh qua thc tin pht trin kinh t v n nh x hi nc ta sau i mi n nay: u nhng nm 1990 mc d gp phi hon cnh ht sc kh khn, khc nghit nh: th ch x hi Lin X v cc nc ng u sp . M thc hin chnh sch bao vy, cm vn, khng hong kinh t, ti chnh khu vc 1997 1998 tc ng mnh, thin tai lin tip xy ra vic chuyn i nn kinh t t tp trung bao cp sang kinh t th trng nh hng XHCN c nhng thi c v thun li mi nhng bao hm c nhng kh khn thch thc. Song chng ta vn t c nhng thnh tu to ln v rt quan trng GDP nm 2000 tng gp 2 ln nm 1990, tnh hnh chnh tr x hi c bn n nh, i sng ca cc tng lp nhn dn c ci thin, quc phng an ninh c tng cng, sc mnh v mi mt ca nc ta ln hn nhiu so vi 10 nm trc. Kt qu trn c c l do s lnh o ng n ca ng, trong KTNN gp phn rt to ln. Nm 2000 DNNN lm ra 39,5% GDP v ng gp 39,2% tng thu ngn sch, chim 50% kim ngch xut khu DNNN l i tc ch yu trong hp tc u t nc ngoi, chim 98% s d n lin doanh vi nc ngoi. DNNN c nng lc sn xut kinh doanh ln, c cu ngy cng hon thin v tng bc m rng th trng trong v ngoi nc. Cc tng cng ty c quy m ln tuy ch chim 24,8% tng s DNNN nhng nm gi 65% tng s vn v 61% s lao ng, trnh cng Ti chnh doanh nghip 43D 14

 n kinh t chnh tr ngh qu l c nhiu tin b. Cht lng, hiu qu, sc cnh tranh ca DNNN c nng ln, gp phn ch yu KTNN thc hin c vai tr ch o, m bo n nh chnh tr x hi. y cng l lc lng quan trng thc hin cc chnh sch x hi, khc phc hu qu thin tai v m bo sn xut dch v thit yu cho an ninh quc phng. C th khng nh KTNN ni chung v cc DNNN ni ring gp phn quan trng vo thnh tu to ln ca s nghip i mi a t nc thot ra khi khng hong kinh t x hi. ng vng trc nhng tc ng ca khng hong kinh t quc t, khu vc. To tin cho thi k y mnh cng nghip ho, hin i ho theo nh hng XHCN. Th hai l KTNN lun nm gi nhng v tr then cht, trng yu trong nn kinh t quc dn do ch c KTNN mi c kh nng chi phi, dn dt cc thnh phn kinh t khc, m bo c cc mc tiu pht trin KT-XH, thc hin CNH-HH trong iu kin th trng vn cha hon thin, ngi dn c thu nhp thp, tch lu khng to ngun u t c bn, kinh t t nhn cn nh b th DNNN c vai tr huy ng vn u t xy dng nhng cng trnh ln, hin i. Mt khc vi s pht trin ngy cng cao ca nn kinh t i hi phi c mt c s h tng tt bo m cho nn kinh t pht trin nhanh, mnh v bn vng. Nhng thng th nhng ngnh ny i hi phi c vn u t ln, thi gian thu hi vn chm hoc c li sut thp nh cc ngnh: giao thng vn ti, gio dc, y t, nng lng vv thc hin c iu i hi Nh nc phi u t trc tip vo cc lnh vc ny nhm cng c thm ni lc cho thnh phn KTNN t c cc mc ch: dn dt nn kinh t pht trin theo nh hng XHCN, m bo cho nn kinh t pht trin mt cch ton din, vng chc, chng khng hong kinh t, ngn nga nhng t bin xu trong nn kinh t. Ngoi ra DNNN l lc lng vt cht ch lc nh nc can thip, bnh n Ti chnh doanh nghip 43D 15

 n kinh t chnh tr th trng, hn ch nh hng xu ca ngnh ngh c quyn t nhin c tc hi ln cho nn kinh t. Th ba, trong xu th ton cu ho hi nhp kinh t quc t, ch c DNNN l nhng n v t chc kinh t ln ca quc gia l c kh nng hp tc lin doanh vi cc cng ty ln quc t ng thi lm i trng vi h trn th trng trong nc v vn ra th trng quc t, gp phn quan trng xy dng nn kinh t c lp t ch ca t nc. Khng ch ring Vit Nam m Trung Quc cng l nc ch trng xy dng CNXH thng qua pht trin nn kinh t th trng m KTNN gi vai tr ch o, vi t trng trn70% ca ch cng hu trong ton b nn kinh t song Trung Quc vn gi mc tng trng kinh t vo loi cao nht th gii, t khong trn di 10% lin tc trong nhiu nm v ang c d bo cho rng trong tng lai khng xa Trung Quc s tr thnh nn kinh t s mt th gii, ln hn c M v gi tr tuyt i. Ngay chnh cc nc t bn, DNNN cng cn c vai tr khng nh. Theo nh gi ca UNDP, DNNN trong cc nc t bn pht trin vn cn chim khong 10%. T nhng l do trn ta c th khng nh KTNN c vai tr ch o v s tn ti ca KTNN l mt tt yu khch quan v ch c pht huy vai tr ch o ca KTNN th chng ta mi c mt nn kinh t c lp t ch. Bi v KTNN nm gi phn ln ti sn ca nn kinh t cho nn to ra khi lng hng ho dch v cng cng ln chi phi gi c th trng, dn t gi c th trng bng chnh cht lng, gi c ca sn phn dch v do mnh cung cp. Thng qua Nh nc c th kim sot c th trng, xy dng nn kinh t nc ta tr thnh mt nn kinh t vng mnh ton din lun ch ng hi nhp vo nn kinh t th gii v c sc cnh tranh cao trn th trng quc t.

1.Vai tr ch o ca kinh t nh nc
Ti chnh doanh nghip 43D 16

 n kinh t chnh tr Nh chng ta bit vai tr ch o ca KTNN trong nn kinh t th trng nh hng XHCN l mt tt yu khch quan v trong thi k qu hin nay vai tr y li c th hin su sc v cp thit hn bao gi ht. i hi ng VIII khng nh KTNN c 4 vai tr: - Lm n by y nhanh tng trng kinh t v gii quyt cc vn x hi. - M ng, hng dn, h tr cc thnh phn kinh t khc cng pht trin. - L lc lng vt cht thc hin chc nng qun l iu tit v m. - To nn tng cho ch x hi mi. Vi hnh thc t chc a dng v phm vi rng khp cc lnh vc kinh t trong nn kinh t t nc. Tnh cht ch o ca KTNN th hin qua cc ni dung chnh sau y: Ni dung th nht cng l ni dung quan trng nht ca KTNN l KTNN thc hin chc nng iu tit h thng kinh t x hi thng qua cc cng c x hi khc nhau trong DNNN l cng c thit yu. nc ta cc DNNN c hnh thnh cc lnh vc sn xut kinh doanh c coi l khng hp dn bi kh nng sinh li thp. Chng hn l khu vc sn xut sn phm cng cng. Thc hin chc nng iu tit ca DNNN theo hng ny to ra tnh cn i gia cc ngnh ca nn kinh t quc dn. Vi t cch l cng c iu tit, vic hnh thnh v tn ti ca cc DNNN trong lnh vc sn xut kinh doanh no khng c nh, lun c nh nc thc hin theo phng chm: u, khi no nn kinh t kinh quc dn dang cn m rng sn xut kinh doanh mt mt hng c th no m cc doanh nghip dn doanh hoc khng sc kinh doanh hoc chi t th v khi cn c s c mt ca DNNN. n mt lc no khi cc doanh nghip dn doanh sc p ng nhu cu th trng, DNNN c th rt Ti chnh doanh nghip 43D 17

 n kinh t chnh tr khi th trng nhng ch cho cc doanh nghip dn doanh, qu trnh din ra mt cch lin tc, lp i lp li mi lnh vc ca nn kinh t hnh thnh vai tr iu tit ca DNNN. Chc nng iu tit ca DNNN cn th hin vic iu tit kinh t trong phm vi tng vng. tng vng cng din ra hin tng cc doanh nghip dn doanh ch x vo kinh doanh cc mt hng d sinh li nhun nn dn n nhng mt cn i trong sn xut kinh doanh ca tng vng. Chnh DNNN cng phi xut hin cc ngnh m nhng vng kinh t ca t nc ang i hi nhm iu tit cung cu cc vng . Chc nng iu tit vng ca DNNN c bit quan trng i vi cc vng xa, vng su v vng nng thn. Ni dung th hai. Do KTNN nm gi phn ln ti sn ca nn kinh t nn to ra gi tr hng ho v dch v cng cng kh d chi phi c gi c th trng, dn dt gi c th trng bng chnh cht lng v gi c ca sn phm v dch v do mnh cung cp ng thi to ra cc sn phm v dch v c tc dng thcy cc ngnh v cc thnh phn kinh t khc pht trin. Ni dung th ba. KTNN kim sot cc hot ng ca th trng vn v th trng tin t m bo kh nng n nh kinh t v m ca nh nc. Cc cng c ti chnh, tin t, tn dng l cc cng c chnh yu ca nh nc trong qun l kinh t v m. Nh vy, thnh phn KTNN th hin vai tr ch o ch: chi phi cc thnh phn kinh t khc, lm bin i cc thnh phn kinh t khc theo c tnh ca mnh (dn dt cc thnh phn kinh t khc pht trin theo nh hng XHCN) to c s h tng cho nn kinh t hng ho, chim gi cc ngnh kinh t then cht v trng yu ca x hi, lm n by y nhanh tng trng kinh t gn lin vi cng bng x hi. ng gp phn ln vo tng Ti chnh doanh nghip 43D 18

 n kinh t chnh tr sn phm quc ni (GDP) ca ton x hi. Do xc nh ni dung ch o ca khu vc KTNN theo cc tnh cht nu trn s gip chng ta trong vic nh hng ng vic sp xp li cc t chc kinh t hin c, nh hng cho hot ng u t ca Ngn Hng Nh Nc v thit lp cc nh ch ym tr pht trin chung IV. THC TRNG CA KINH T NH NC HIN NAY

1. Quy m v t chc ca cc doanh nghip nh nc

Ch tnh trong 10 nm t 1990 2000. Chng ta 3 ln thc hin vic ci cch i mi DNNN. Ln th nht thc hin vo nhng nm t 1990 1993 vi mc ch t chc li sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip quc doanh. Ln th hai t nm 1994 1997, chng ta thnh lp 18 Tng cng ty 91 v 77 Tng cng ty 90. Ln th ba chng ta thc hin c phn ho cc DNNN v ngay sau l vic giao bn, khon v cho thu cc DNNN. Sau 3 ln ci cch i mi DNNN th nm 2000 so vi nm 1990 quy m ca cc doanh nghip nh nc gim t 12300 doanh nghip xung cn 5280, nhng doanh nghip c vn di 10 t ng chim ti 76,1%. Tuy c s gim st v quy m nhng cc DNNN vn t c mc tng trng mnh. Trong 5 nm t 1991-1995 tc tng trng bnh qun ca DNNN t 11,7%. t l ng gp vo tng sn phm quc dn GDP t 40,3%. ng thi qu trnh t chc sp xp li doanh nghip nh nc m rng quy m vn ca cc doanh nghip, gim c s ti tr ng k ca ngn sch nh nc, mt s ngnh mi v ang p dng cng ngh cao thc s mang li hiu qu ng k nh: du kh, nng lng, bu chnh vin thng vv Trong quyn ch ng ca cc sn xut kinh doanh ca doanh nghip c pht huy.

Ti chnh doanh nghip 43D

19

 n kinh t chnh tr Tuy vy c cu t chc ca cc doanh nghip nh nc hin nay cn tn ti nhiu bt cp, hn ch nh vic doanh nghip hot ng chng cho v ngnh ngh kinh doanh, cp qun l. Cn cc doanh nghip cng thuc mt ngnh th phn b rt phn tn, manh mn thuc nhiu c quan qun l khc nhau. V d nh a bn H Ni cc ngnh sn xut thit b c 35 n v, trong c 27 doanh nghip do Trung ng qun l nhng li c tp trung vo 7 u mi qun l khc nhau. B Cng nghip c 8 doanh nghip, B Nng nghip v pht trin nng thn c 8 doanh nghip v B Xy dng c 7 doanh nghip.

2. K thut v cng ngh trong cc doanh nghip nh nc

K t khi chng ta chuyn i c ch kinh t t k hoch ho tp trung quan liu bao cp (m hnh kinh t ch huy hng ni) sang c ch th trng nh hng XHCN c s qun l ca nh nc. ng ta nhanh chng vn dng nhng bi hc thnh cng v cng nghip ho - hin i ho ca cc nc trn th gii chuyn sang m hnh kinh t hng ngoi. iu ny to cho KTNN ni ring v tng th nn kinh t nc ta c nhiu thun li trong vn chuyn giao cng ngh. Song nhn chung hin nay trnh khoa hc cng ngh nc ta cn lc hu, thp km. So vi cc nc lng ging chng ta cn km xa, chng ta chm 10 nm so vi Trung Quc, chm t 20-30 nm so vi i Loan thi im bt u cng nghip ho. ng thi vi qu trnh tip nhn v chuyn giao cng ngh KTNN nc ta cn ang xy dng cho mnh chin lc pht trin mang tnh tng th, lu di bao gm c nghin cu, ng dng v th nghim.v.v. iu ny v ang em li nhng hiu qu to ln v thit thc. Hin nay c nhiu ngnh thuc thnh phn KTNN to ra nhng loi sn phm khng ch c sc cnh tranh mnh th trng ni a m cn c sc cnh tranh mnh trn th Ti chnh doanh nghip 43D 20

 n kinh t chnh tr trng quc t nh : dt may, ch bin thu hi snNgoi ra KTNN cng ang hng s pht trin vo nhng nghnh, lnh vc c trnh khoa hc k thut cng ngh hin i nh: tin hc, sinh hc, vt liu mi, t ng ho. iu ny i hi nh nc phi c nhng sch lc ng n khuyn khch v bt buc cc doanh nghip u t vo nghin cu v i mi cng ngh. l yu t vt cht quan trng to cho cc doanh nghip nh nc gi vng v tr then cht i u v ng dng khoa hc v cng ngh, nu gng v nng sut lao ng, cht lng sn phm v hiu qu kinh t. Mc d vy vic pht trin khoa hc cng ngh nc ta hin nay cn tn ti rt nhiu hn ch, do khi thc hin hp tc, chuyn giao cng ngh vi nc ngoi cn tip thu nhng thnh tu khoa hc k thut cng ngh mi nht, tin tin nht trnh khng cho Vit Nam tr thnh bi thi cng ngh ca cc nc pht trin. thc hin c iu th cc DNNN phi u t cho vic o to v pht trin ngun nhn lc trnh vic chy mu cht xm bi trong thi gian qua, cng vi s pht trin mnh ca khu vc kinh t t nhn v khu vc kinh t c vn u t nc ngoi xut hin xu th b doanh nghip nh nc ra lm ngoi vi ng lng cao hn trong khi cc doanh nghip nh nc rt cn nhng ngi c kh nng trnh nghin cu, th nghim, ng dngcc loi cng ngh mi.

3. T chc qun l ca cc doanh nghip nh nc.

Nhng ci t c ch qun l nh nc t nm 1981 n ny c th coi l mt bc cch mng trong m hnh t chc kinh t x hi ca nn kinh t. Chng ta c bn chuyn c cc DNNN t ch l mt phn xng trong x nghip kinh t quc doanh sang vai tr mt pht nhn c quyn t chc v kinh doanh hng ho c lp. Tuy nhin c ch qun l mi cn vng mt s im nh c ch thc khi s hu nh nc vn t ra cha hiu qu Ti chnh doanh nghip 43D 21

 n kinh t chnh tr do vn tn ti cc mnh ca ch ch qun hnh chnh trc kia ( nh duyt d n u t mi, b nhim cn b ch cht, kim tra chc nng ca c quan ch qun) ng thi li buc phi tha nhn quyn t ch qu rng ri ca doanh nghip, do dn n doanh nghip va lm va lo, cn c quan qun l nh nc vn thch can thip trc tip qu nhiu vo cng vic ca doanh nghip m khng phi chu trch nhim in hnh cho tnh trng ny l v vic ca cng ty Dt Nam nh. Mt phn hot ng sai nguyn tc ti chnh ca Dt Nam nh l u t vo 26 d n khng hiu qu song c 26 d n ny u c B Cng Nghip k duyt, cc c quan qun l nh nc kim tra thanh tra va phn tn va chng cho ( do cc vn bn php quy c mu thun vi nhau song khng c sng lc ) Nhng ng thi li khng c mt c quan nh nc no chu trch nhim cho s mt mt ti sn ca nh nc. Cui cng ph mc cho doanh nghip phi t bo ton vn. Song chng ta qun rng trong nn kinh t th trng mi doanh nghip, d l DNNN i chng na u i din cho mt li ch c lp, l li ch doanh nghip. Nu nh nc khng qun l tt ( m iu ny kh lm c nu khng c nhng tiu chun tt v k ton, thng k, kim ton ) th doanh nghip sn sng bin li nhun thnh chi ph hp php di dng lng thng cho cn b v cng nhn. Ngoi ra cn c nhng kh khn trong vic phn nh thua l do ri ro hay do s thiu trch nhim ca nhng ngi c lin quan chnh v th c th thy tnh trng ti chnh khng r rng v cc k b bi ca DNNN hin nay th hin qua n kh i tr thnh ph bin, doanh nghip khng th ph sn v ch n khng n L hu qu ca chnh tnh trng th ch ho s hu nh nc cha tm c hnh thc hp l.

4. Hiu qu ca cc doanh nghip nh nc.

Ti chnh doanh nghip 43D

22

 n kinh t chnh tr Vn hiu qu ca cc doanh nghip nh nc v c bit quan trng v l doanh nghip kinh doanh ng nhin phi c hiu qu th mi tn ti pht trin. Thc t cc DNNN ca chng ta bn cnh nhng thnh tu to ln v ang bc l nhng yu km kh nghim trng: Quy m cc DNNN cn nh (vn bnh qun ch l 12 t ng) C cu c nhiu bt hp l, cng ngh lc hu, qun l yu km, cha thc s t ch, t chu trch nhim trong kinh doanh. Kt qu kho st 10 ngnh cho thy ngoi mt s doanh nghip c trnh cng ngh hin i hoc trung bnh ca th gii v khu vc, s cn li lc hu so vi th gii t 10 n 20 nm, thm ch 30 nm. n thng 5-2001 mi ch c 4,1% tng s doanh nghip nh nc t tiu chun cht lng quc t. Kt qu sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip nh nc cng cha tng xng vi cc ngun lc c v s h tr u t ca nh nc: trong 4 nm (1997 - 2000) ngn sch nh nc u t thm cho DNNN gn 8200 t ng, gin n 540 t ng, gim tnh khu hao 200 t ng v cho vay u i u t 9000 t ng. n nm 2000 s doanh nghip nh nc lm n c hiu qu mi ch l 40% b l lin tc chim ti 29%. Tnh hnh ng nh vy nhng t i n khng nh ch c cc doanh nghip t nhn mi c li v DNNN ch c thua l, km hiu qu l hon ton khng ng. Nhn nh ny thiu c c s l lun v thc tin, coi mt s hin tng trng vi bn cht, bi nu i su nghin cu chng ta cng d thy khng ch DNNN mi thua l m cng c nhiu doanh nghip t nhn cng thua l. Khng hong kinh t ti chnh khu vc vi nhng hu qu nng n v kinh t, chnh tr, x hi c th coi l khng hong ca kinh t t nhn. Thc t thnh ph Hi Phng ( cng nh nhiu a phng khc ) cho thy, t l n qu hn ca cc khon vay tn dng ngn hng ca doanh nghip t nhn vo khong 36% tnh n thng 6-2001 cao gp i so vi Ti chnh doanh nghip 43D 23

 n kinh t chnh tr DNNN trong phn ln l n kh c kh nng thanh ton. Trong tng s cc DNNN c n 70% l hot ng c li v khi li khi l. S DNNN thua l tuy cn nhiu nhng ch l thiu s. Trung Quc c 500 doanh nghip hng u l cc DNNN ln sn xut kinh doanh c hiu qu lm u tu thc y kinh t c nc pht trin. nhiu nc khc cng u c DNNN hot ng c hiu qu v doanh nghip t nhn b thua l phi ph sn. Nh vy thua l, hiu qu thp l ng hnh ca c DNNN v doanh nghip t nhn. C nhiu nguyn nhn khng lin quan n s hu doanh nghip trong c nguyn nhn rt c bn l iu kin sn xut kinh doanh ca nc ta cn gp nhiu kh khn, bin ng ri ro ln cc doanh nghip cn nhiu hn ch yu km, nht l trnh qun l, kinh nghim thng trng. 5. Nhng c hi v thch thc mi i vi doanh nghip nh nc trong thi gian ti. Trong tng lai khng xa DNNN phi i mt vi hai sc p cnh tranh ln, sc p cnh tranh th nht l cnh tranh vi cc doanh nghip thuc thnh phn kinh t khc v chun b cho mt cuc cnh tranh vi cc doanh nghip nc ngoi, cc tp on kinh t mnh, cc tp on kinh t siu quc gia sau khi chng ta hon thnh tin trnh ra nhp vo AFTA hay sau khi hip nh t do thng mi Vit-M c hiu lc thi hnh. V cc doanh nghip thuc thnh phn kinh t khc: nc ta sau khi c lut doanh nghip ra i ch trong mt thi gian ngn, cc doanh nghip thuc thnh phn kinh t da trn ch cng hu v t liu sn xut pht trin mt cch rm r ngi ta v nh hnh nh nm mc sau cn ma c nc c khong 23000 doanh nghip loi ny u t mt khon vn khong 25000 t ng vo qu trnh sn xut v lu thng hng ho. Ngoi mt s lnh vc sn xut kinh doanh thuc lnh vc c quyn nh nc, cn li cc Ti chnh doanh nghip 43D 24

 n kinh t chnh tr ngnh sn xut khng i hi vn u t ln th t nhn ang ln dn th phn ca DNNN. Mt khu vc khc cng l mt i th cnh tranh ng k vi DNNN l cc doanh nghip thuc thnh phn kinh t c vn u t ca nc ngoi, cc doanh nghip ny c u th hn cc DNNN v vn, cng ngh hin ang c nh nc ta khuyn khch v u i, ang len li vo mt s cc lnh vc kinh t ln ca nc ta nh: du kh, ch bin thu hi sn, xy dng cng nghip, sn xut ho cht, xi mngng ch hn c l nm 2000 tc tng trng ca DNNN ch c 11% th doanh nghip t bn t nhn tng 14% v doanh nghip c vn u t nc ngoi tng trn 20%, do trong thi gian ti nu nc ta khng c bin php cng c sc mnh ca DNNN th DNNN s b ln t ngay trn th trng sn nh. Khi chng ta hon thnh tin trnh ra nhp AFTA v thc hin hip nh thng mi Vit-M th sc cnh tranh s c th ho bng cnh tranh hng ho, hay yu t quan trng nht l cht lng hng ho v gi c hng ho. Hin ti ngoi mt s mt hng nh ho m phm, nha, than, mt s ho cht c bnGi ca ta r hn ca nc ngoi, cn li mt s mt hng nh giy, phn bn, xi mng, hng in t, hng c khTh hng ca ta u cao hn hng nc ngoi t 20-40% Hai cuc cnh tranh trn y chnh l vn cp bch v nghim trng i vi cc DNNN. Trong thi gian ti nc ta cn phi y mn vic ci t, xy dng, sp xp KTNN gi c vai tr ch o, dn dt cc thnh phn kinh t khc pht trin theo nh hng x hi ch ngha. V. NHNG GII PHP CI CCH, I MI V PHT TRIN KINH T NH NC. Vic ci cch i mi thnh phn KTNN ni chung v cc DNNN ni ring trong giai on hin nay l cc k cn thit v cp bch trong chin lc pht trin kinh t x hi t nc. t quc vng bc trn con Ti chnh doanh nghip 43D 25

 n kinh t chnh tr ng CNH - HH, ti hi ngh ln th 3 ban chp hnh Trung ng ng kho IX thng qua ngh quyt v vic tip tc sp xp, i mi, pht trin v nng cao hiu qu ca DNNN. Trn c s , nhn tng cng vai tr ch o ca KTNN trong nn kinh t quc dn, vic nh hng sp xp pht trin DNNN trong thi gian ti bao gm nhng gii php ln sau:

1. V nh hng sp xp, pht trin doanh nghip nh nc hot ng kinh doanh v hot ng cng ch.
1.1 i vi doanh nghip hot ng kinh doanh. Nh nc gi 100% vn i vi cc doanh nghip hot ng kinh doanh trong lnh vc c quyn nh nc, bao gm: vt liu n, ho cht c, cht phng x, h thng truyn ti in quc gia, mng trc thng tin quc gia, sn xut thuc l iu. Nh nc gi c phn chi phi hoc gi 100% vn i vi DNNN hot ng kinh doanh trong cc ngnh v lnh vc: bn bun lng thc, bn bun xng du, sn xut in, khai thc cc khon sn quan trng, sn xut mt s sn phm c kh, in t, cng ngh thng tin, sn xut kim loi en, kim loi mu, sn xut ho cht c bn, phn ho hc, thuc bn v thc vt, sn xut xi mng cng nghip xy dng, sn xut mt s hng tiu dng v cng ngh thc phm quan trng, sn xut ho dc thuc cha bnh, vn ti hng khng, ng st, vin dng, khinh doanh tin t, bo him, x s kin thit, dch v vin thng c bn; ch yu l cc doanh nghip c quy m ln, c ng gp ln cho ngn sch, i u trong vic ng dng cng ngh mi nhn cng ngh cao v gp phn quan trng n nh kinh t v m. Nhng doanh nghip hot ng kinh doanh bo m nhu cu thit yu cho pht trin sn xut v nng cao i sng vt cht, tinh thn cho ng bo nng thn, ng bo cc dn tc min ni, vng su, vng xa. Nh nc gi c phn c bit trong mt s trng hp cn thit: Ti chnh doanh nghip 43D 26

 n kinh t chnh tr Chuyn cc doanh nghip m nh nc gi 100% sang hnh thc cng ty TNHH mt ch s hu l nh nc hoc cng ty c phn gm cc c ng l cc DNNN. Cn c trn y, chnh ph ch o r sot, ph duyt phn loi c th cc DNNN hin c chin khai thc hin v tng thi k xem xt iu chnh nh hng phn loi doanh nghip cho ph hp vi yu cu pht trin kinh t x hi. Doanh nghip thuc cc t chc ca ng thc hin sp xp nh i vi DNNN. Doanh nghip thuc cc t chc chnh tr x hi ng k hot ng theo Lut Doanh nghip. Vic thnh lp mi DNNN hot ng kinh doanh ch yu hot ng di hnh thc cng ty c phn. Ch thnh lp mi doanh nghip 100% vn nh nc i vi nhng ngnh v lnh vc m nh nc cn gi c quyn hoc cc thnh phn kinh t khc khng mun hay khng c kh nng tham gia.

1.2 i vi doanh nghip hot ng cng ch. Nh nc gi 100% vn i vi cc doanh nghip cng ch hot ng trong cc lnh vc: in bc v chng ch c gi, iu hnh bay, m bo hng hi, kim sot v phn phi tn s v tuyn in, sn xut sa cha v kh, kh ti, trang thit b chuyn dng cho quc phng, an ninh, doanh nghip c giao thc hin nhim v quc phng c bit v cc doanh nghip ti cc a bn chin lc quan trng kt hp kinh t quc phng theo quyt nh ca chnh ph. Cc doanh nghip ca qun i v cng an c sp xp v pht trin theo nh hng ny.

Ti chnh doanh nghip 43D

27

 n kinh t chnh tr Nh nc gi 100% vn hoc c phn chi phi i vi nhng doanh nghip cng ch ang hot ng trong cc lnh vc: kim nh k thut phng tin giao thng c gii ln, xut bn sch gio khoa, sch bo co chnh tr, phim thi s v ti liu, qun l bo ch h thng quc gia, sn bay, qun l thu nng u ngun, trng v bo v rng u ngun thot nc th ln, nh sng ng ph, qun l bo ch h thng ng b, bn xe ng thu quan trng; sn xut sn phm v cung ng dch v khc theo quy nh ca chnh ph. Trong tng thi k chnh ph xem xt iu chnh nh hng phn loi doanh nghip cho ph hp vi yu cu pht trin kinh t x hi. i vi cc doanh nghip hot ng cng ch hin c, chnh ph cn c vo nh hng trn y ch o r sot v ph duy phn loi c th chuyn khai thc hin. Nhng doanh nghip cng ch ang hot ng khng thuc din nu trn s c sp xp li. Vic thnh lp mi do DNNN hot ng cng ch phi c xem xt chc ch ng nh hng c yu cu v c iu kin cn thit. Khuyn khch nhn dn v doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t sn xut nhng sn phn dch v cng ch m x hi cn v php lut khng cn.

2. V vic sa i, b sung c ch chnh sch.

2.1 i vi doanh nghip hot ng kinh doanh Doanh nghip t ch quyt nh kinh doanh theo quan h cung cu theo c ch th trng ph hp vi mc tiu thnh lp v iu l hot ng. Xo b bao cp i vi doanh nghip. Thc hin chnh sch u i i cc ngnh vng, cc sn phm dch v cn u tin hoc khuyn khch sn xut khng phn bit thnh phn kinh t. Ban hnh lut cnh tranh bo v v khuyn khch cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t cnh tranh, Ti chnh doanh nghip 43D 28

 n kinh t chnh tr hp tc bnh ng trong khun kh php lut chung. i v DNNN hot ng trong lnh vc c quyn cn c quy nh kim sot gi v iu tit li nhun v cn t chc mt s DNNN cng cnh tranh bnh ng. Nh nc ban hnh tiu ch nh gi hiu qu v c ch gim st DNNN. i mi ch k ton kim ton, ch bo co, thng tin, thc hin cng khai hot ng kinh doanh v ti chnh doanh nghip -V vn: doanh nghip(DN) c tip cn v thu ht cc ngun vn trn th trng pht trin kinh doanh; c ch ng x l cc ti sn d tha, hng ho ng. Nh nc c c ch trong 5 nm 2001- 2005 c bn to d vn iu l cho doanh nghip. Khng thu thu s dng vn ngn sch, chuyn hnh thc cp vn sang u t vn. Th im lp cng ty u t ti chnh nh nc thc hin u t v qun l vn nh nc ti DN. Nghin cu ban hnh lut s dng vn nh nc vo u t v kinh doanh. DN c t ch trong vic phn phi v trch lp cc qu t li nhun li theo khung quy nh chung. Nh nc c chnh sch i vi nhng ti sn do DN u t bng vn vay v tr ht n bng ngun khu hao c bn v li nhun do chnh ti sn d lm ra theo hng thc hin hi ho cc li ch, ph hp vi c im ca tng ngnh ngh, tng lnh vc c th khuyn khch DN tip tc ti u t pht trin -V u t: tng thm quyn v trch nhim ca DNNN trong quyt nh u t trn c s chin lc, quy hoch pht trin c ph duyt. -V i mi: hin i ho cng ngh: DN c p dng ch u i i vi ngi c ng gp vo i mi cng ngh mang li hiu qu thit thc cho DN; chi ph ny c hch ton vo gi thnh sn phm. Nh nc c chnh sch khuyn khch, h tr DN u t i mi cng ngh. Ti chnh doanh nghip 43D 29

 n kinh t chnh tr -V lao ng, tin lng: DN quyt nh vic tuyn chon lao ng v chu trch nhim gii quyt ch i vi ngi lao ng do mnh tuyn dng khng c vic lm bng cc ngun kinh ph ca DN; c t ch trong vic tr tin lng v tin thng trn c s nng sut lao ng v hiu qu sn xut kinh doanh ca DN. -V cn b qun l DN: DN ch ng la chn v b ch cn b qun l theo hng ch yu l thi tuyn; c quan nh nc v t chc c thm quyn ra quyt inh b nhim cn b ch cht ca DN. Nh nc c c ch khuyn khch vt cht, tinh thn, ng thi nng cao trch nhim ca cn b qun l DN. -V thanh tra kim tra: hng nm DN phi c kim ton, kt qu kim ton l cn c php l v tnh hnh ti chnh ca DN. Cc c quan qun l nh nc phi c chng trnh thanh tra, kim tra nh k i vi DN v thng bo trc cho DN. C quan bo v php lut ch kim tra, thanh tra khi DN c u hiu vi phm php lut. Cc c quan thanh tra, kim tra phi chu trch nhim trc php lut v kt qu thanh tra, kim tra. 2.2 i vi doanh nghip hot ng cng ch Cn c vo yu cu, nhim v m nh nc quyt nh quy m t chc, chnh sch ti chnh i vi DN cng ch. Chuyn t c ch cp vn giao nhim v sang c ch t hng hoc u thu thc hin sn phm, dch v cng ch. Nh nc c chnh sch i vi cc sn phm v dch v cng ch, khng phn bit loi hnh DN, thnh phn kinh t. Nh nc cp vn iu l cho DNNN hot ng cng ch. Thc hin c ch qun l lao ng tin lng v thu nhp trn c s khi lng, cht lng sn phm dch v m nh nc giao v t hng. DN cng ch cng phi thc hin hch ton. 2.3 Gii quyt lao ng di d v n khng thanh ton c. Ti chnh doanh nghip 43D 30

 n kinh t chnh tr Gii quyt lao ng di d B sung c ch, chnh sch i vi lao ng di d trong sp xp c cu li DNNN. DN phi ra sot v xy dng ng nh mc xc nh s lng lao ng cn thit. Lao ng di d c DN to iu kin o to li hoc ngh vic hng nguyn lng mt thi gian tm vic; nu khng tm c vic th c ngh ch mt vic theo quy nh ca B Lut lao ng. B sung, sa i mt s chnh sch c th i vi ngi lao ng di d c nguyn vng ngh hu trc tui. Chnh ph b tr ngun kinh ph gii quyt chnh sch cho s lao ng di d. Sa i, b sung B Lut lao ng theo hng cho php p dng ch mt vic i vi s lao ng di d tai thi im giao, bn, khon kinh doanh v cho thu DNNN. Khn trng b sung chnh sch bo him x hi; ban hnh chnh sch bo him tht nghip theo hng nh nc DN v ngi lao ng cng ng gp. X l n khng thanh ton c. Chnh ph quy nh bin php gii quyt dt im cc khon n khng c kh nng thanh ton ca DN i vi ngn sch nh nc v ngn hng, ng thi c gii php ngn nga s ti pht. Thnh lp cng ty mua bn n v ti sn ca DNNN x l n v ti sn khng cn dng, tao iu kin lnh mnh ho ti chnh DN. 3. i mi v nng cao hiu qu hot ng ca cc tng cng ty nh nc; hnh thnh mt s tp on kinh t mnh. Nng cao hiu qu cc tng cng ty nh nc Tng cng ty nh nc phi c vn u l ln, c th huy ng vn t nhiu ngun, trong vn nh nc l ch yu ;thc hin kinh doanh a ngnh ,c ngnh chnh chuyn su; c lin kt gia cc n v thnh vin v sn xut v ti chnh, th trng c trnh cng ngh v qun l tin Ti chnh doanh nghip 43D 31

 n kinh t chnh tr tin ,nng sut lao ng cao, cht lng sn phm tt, c kh nng canh tranh trn th trng trong nc v quc t. Hon thnh vic sp xp cc tng cng ty nh nc hin c nhm tp trung hn na ngun lc chi phi c cc ngnh, cc lnh vc then cht ca nn kinh t; lm lc lng ch lc trong vic m bo cc cn i ln v n nh kinh t v m;cung ng nhng sn phm trng yu cho nn kinh t quc dn v xut khu ng gp ln cho ngn sch; lm nng ct thc y tng trng kinh t v ch ng hi nhp kinh t quc t c hiu qu. Nhng ngnh ,lnh vc then cht sn phm cn t chc tng cng ty nh nc:khai thc ,ch bin du kh v kinh doanh bun bn xng du;sn xut v cung ng in;khai thc ,ch bin ,cung ng than, cc khong sn quan trng ,luyn kim ,c kh ch to,sn xut xi mng, bu chnh vin thng,ien t ,hng khng ,hng hi, ng st ho cht v phn ho hc ,sn xut mt s hng tiu dung v cng nghip thc phm quan trng ,ho dc,xy dng ,kinh doanh bun bn lng thc, ngn hng ,bo him Trong tng thi k, theo yu cu pht trin ca nn kinh t cn c s iu chnh ph hp.Nhng tng cng ty ang hot ng khng c cc yu cu trn s c sp xp li. Th im rt kinh nghim nhn rng vic thc hin chuyn tng cng ty nh nc sang hot ng theo m hnh cng ty m cng ty con, trong tng cng ty u t vn vo cc DN thnh vin l nhng cng ty TNHH mt ch (tng cng ty) hoc l cng ty c phn m tng cng ty gi c phn chi phi. Ngoi ra, tng cng ty c th u ty vo cc DN thuc thnh phn kinh t khc. Tng cng ty 100% vn nh nc phi c hi ng qun tr. Hi ng qun tr l c quan i din trc tip ch s hu ti cng ty, nhn v chu

Ti chnh doanh nghip 43D

32

 n kinh t chnh tr trch nhim bo ton, pht trin vn, ti sn nh nc giao. Nhim v v quyn hn ca hi ng qun tr: Trnh th tng chnh ph (hoc b trng, ch tch UBND tnh, thnh ph trc thuc trung ng) xem xt quyt nh: ch trng thnh lp, sp nhp, chuyn i s hu, gii th n v thnh vin; b nhim, min nhim, khen thng, k lut ch tch, u vin hi ng qun tr, tng gim c; ph duyt mc tiu, nhim v, quy hoch, k hoch pht trin trung hn, di hn ca tng cng ty, cc d n u t thuc thm quyn chnh ph ph duyt. Quyt nh b nhim ph tng gim c, k ton trng thng qua vic b nhim gim c n v thnh vin tng gim c ra quyt nh, quyt nh v chu trch nhim v cc d n u t thuc thm quyn theo chin lc, quy hoch, k hoch c ph duyt v phng n t chc qun l, t chc kinh doanh, bin ch b my qun l tng cng ty; quyt nh phn phi li nhun sau thu. Chnh ph quy nh tin lng, ch thng cho hi ng qun tr gn vi hiu qu ca tng cng ty. Thnh lp cc tp on kinh t Hnh thnh mt s tp on kinh t mnh trn c s cc tng cng ti nh nc c s tham gia ca cc thnh phn kinh t, kinh doanh a ngnh trong c ngnh kinh doanh chnh chuyn mn ho cao v gi vai tr chi phi ln cho nn kinh t quc dn, c quy m rt ln v vn hot ng c trong v ngoi nc, c trnh cng ngh cao v qun l hin i, c s gn kt trc tip, cht ch gia khoa hc cng ngh, o to, nghin cu trin khai vi sn xut kinh doanh. Th im hnh thnh tp on kinh t trong mt s lnh vc c iu kin, c th mnh, c kh nng pht trin

Ti chnh doanh nghip 43D

33

 n kinh t chnh tr cnh tranh v hi nhp kinh t quc t c hiu qu nh: du kh vin thng in lc, xy dng 4. y mnh c phn ha doanh nghip nh nc. Mc tiu c phn ho DNNN l nhm: to ra loi hnh DN c nhiu ch s hu, trong c ng o ngi lao ng, s dng c hiu qu vn, ti sn ca nh nc v huy ng thm vn x hi vo pht trin sn xut kinh doanh; to ng lc mnh m v c ch qun l, c hiu qu cho DNNN; pht huy vai tr lm ch thc s ca ngi lao ng, ca c ng v tng cng s gim st ca x hi i vi DN; bo m hi ho li ch ca nh nc, DN, ngi lao ng. C phn ho DNNN khng c bin thnh nhn ho DNNN. i tng c phn ho l nhng DNNN hin c m nh nc khng cn gi 100% vn, khng ph thuc vo thc trng kt qu sn xut kinh doanh. C quan nh nc c thm quyn cn c vo nh hng sp xp DNNN v iu kin thc t ca tng DN m quyt nh chuyn DNNN hin c thnh cng ty c phn trong nh nc c c phn chi phi, c phn c bit, c phn mc thp, hoc nh nc khng gi c phn. Hnh thc c phn ho bao gm: gi nguyn gi tr DN, pht hnh c phiu thu ht thm vn; bn mt phn hin c ca DN cho cc c ng; c phn ho n v ph thuc ca DN; chuyn ton b DN thnh cng ti c phn. Trng hp c phn ho n v ph thuc ca DN th khng c gy kh khn hoc lm nh hng n hiu qu sn xut, kinh doanh cc b phn cn li ca DN. Nh nc c chnh sch gim bt tnh trng chnh lch v c phn u i cho ngi lao ng, gia cc DN thc hin c phn ho. C quy nh ngi lao ng gi c c phn u i trong mt thi gian nht nh. Sa i, b xung c ch, u tin bn c phn cho ngi lao ng trong Ti chnh doanh nghip 43D 34

 n kinh t chnh tr doanh nghip gn b ngi lao ng vi doanh nghip; dnh mt t l c phn thch hp bn ra ngoi DN. Nghin cu s dng mt phn vn t c ca DN hnh thnh c phn ca ngi lao ng, ngi lao ng c hng li nhng khng c rt c phn ny ra khi DN. M rng vic bn c phn DN cng nghip ch bin nng, lm, thu sn cho ngi sn xut v cung cp nguyn liu. C chnh sch khuyn khch DN c phn ho s dng nhiu lao ng v c quy nh cho php chuyn n thnh vn gp c phn. Sa i phng php xc nh gi tr DN theo hng gn vi th trng, nghin cu t gi tr quyn s dng t v gi tr DN, th im u thu bn c phiu v bn c phiu qua cc ch nh ti chnh trung gian. Nh u t c mua c phn ln u i vi DN c phn ho m nh nc khng gi c phn chi phi theo ng quy nh ca lut DN v lut khuyn khch u t trong nc. Khuyn khch nh u t c tim nng v cng ngh, th trng, kinh nghip qun l, tin vn mua c phn. S tin thu c t bn c phn dng thc hin chnh sch vi ngi lao ng v nh nc ti u t pht trin sn xut kinh doanh, khng c da vo ngn sch chi thng xuyn. Nh nc ban hnh c ch, chnh sch ph hp i vi DNNN chuyn sang cng ti c phn. Sa i chnh sch u i i vi DN c phn ho theo hng u i hn i vi nhng DN khi c phn ho c kh khn. Ch o cht ch DNNN u t mt phn vn lp mi cng ti c phn nhng lnh vc cn thit. 5. Thc hin giao bn, khon kinh doanh, cho thu, sp nhp, gii th, ph sn doanh nghip nh nc. i vi DN c quy m nh c mc vn nh nc di nm t ng nh nc khng cn nm gi, khng c phn ho c, tu thc t ca tng DN mt c quan nh nc c thm quyn quyt nh mt trong cc hnh Ti chnh doanh nghip 43D 35

 n kinh t chnh tr thc: giao, bn, khon kinh doanh, cho thu. Khuyn khch DNNN giao , bn c chuyn thnh cng ti c phn ca ngi lao ng. Sp nhp, gii th, ph sn nhng DNNN hot ng khng hiu qu nhng khng thc hin c cc hnh thc ni trn. Sa i b xung lut ph sn DN theo hng ngi quyt nh thnh lp DN c quyn ngh tuyn b ph sn. y mnh tuyn truyn nng cao nhn thc, hiu bit ca ngi lao ng v ton x hi i vi ch trng c phn ho, giao, bn, khon kinh doanh, cho thu, sp nhp, gii th, ph sn DNNN.

Ti chnh doanh nghip 43D

36

 n kinh t chnh tr

PHN KT LUN Nh vy trong hn 10 nm qua ng v nh nc ta thc hin nhiu ch trng bin php tch cc nhm i mi v nng cao hiu qu hot ng ca KTNN. Trong bi cnh th gii c nhiu din bin phc tp v nn kinh t cn c nhiu kh khn gay gt, KTNN vt qua nhiu th thch, ng vng v khng ngng pht trin, gp phn quan trng vo thnh tu to ln ca s nghip i mi v pht trin t nc, a t nc ta ra khi khng hong kinh t x hi, chuyn sang thi k hin i ho theo nh hng XHCN. Mc d cn mt s hn ch bt cp nhng KTNN chi phi c cc ngnh, lnh vc then cht v sn phm thit yu ca nn kinh t gp phn n nh kinh t x hi, gp phn tng cng th v lc ca t nc. DNNN chim t trng ln trong tng sn phm trong nc, trong tng thu ngn sch, kim ngch xut khu v cng trnh hp tc u t vi nc ngoi l lc lng quan trng trong vic thc hin cc chnh sch x hi, khc phc hu qu thin tai v m bo nhiu sn phm dch v cng ch thit yu cho x hi, quc phng, an ninh. DNNN ngy cng thch ng vi c ch th trng, c cu ngy cng hp l hn hiu qu v sc cnh tranh tng bc c nng ln i sng ngi lao ng tng mc c ci thin. i vi ti vic i su, nghin cu tm hiu k v ti ny gip ch cho ti rt nhiu trong vic nng cao nhn thc v t duy kinh t, c nhng quan nim v hiu bit ng n v thnh phn kinh t nh nc v vai tr ch o ca n ng thi xc nh c trch nhim v ngha v ca mnh i vi s nghip cng nghip ho- hin i ho ca t quc. Mc d c rt nhiu c gng tuy nhin trong khun kh n ny cn c rt nhiu nhng thiu st, hn ch kh trnh khi. Mt ln na rt Ti chnh doanh nghip 43D 37

 n kinh t chnh tr mong c s gp v ch bo ca thy c v cc bn ng thi ti cng gi li cm n trn thnh ti PGS.TS Mai Hu Thc ngi rt tn tnh gip , hng dn ti hon thnh n ny. Xin chn thnh cm n.

MC LC A - PHN M U Ti chnh doanh nghip 43D 38

 n kinh t chnh tr B PHN NI DUNG I Khi qut chung v thnh phn kinh t nh nc 1 Thnh phn kinh t nh nc 1.1 Khi nim thnh phn KTNN 1.2 C s hnh thnh ca KTNN 1.3 c im ca thnh phn KTNN 2 S khc nhau gia KTNN v KTTB c quyn II S hnh thnh v pht trin thnh phn KTNN Vit Nam 1 Giai on1945 1960 2 Giai on1960 1975 3 Giai on1975 u nhng nm 1980 4 Giai on1980 1985 5 Giai on1985 1990 6 Giai on1990 n nay III Vai tr ch o ca KTNN trong nn kinh t th trng nh hng XHCN 1 Tnh tt yu vai tr ch o ca thnh phn KTNN 2 Vai tr ch o ca KTNN IV Thc trng ca KTNN hin nay 1 Quy m v t chc ca cc DNNN 2 K thut v cng ngh trong cc DNNN 3 T chc qun l ca cc DNNN 4 Hiu qu ca cc DNNN 5 Nhng c hi v thc thc i vi DNNN trong thi gian ti V - Nhng gii php ci cch, i mi v pht trin kinh t nh nc.

Ti chnh doanh nghip 43D

39

 n kinh t chnh tr 1 V nh hng t chc pht trin DNNN hot ng kinh doanh hot ng cng ch 1.1 - i vi DNNN hot ng kinh doanh 1.2 - i vi DNNN hot ng cng ch 2 V vic sa i b sung c ch chnh sch 2.1 - i vi DN hot ng kinh doanh 2.2 - i vi DN hot ng cng ch 2.3 Gii quyt lao ng di d v n khng thanh ton c 3 - i mi v nng cao hot ca cc tng cng ty nh nc, hnh thnh mt s tp on kinh t mnh 4 - y mnh c phn ho DNNN 5 Thc hin giao bn, khon kinh doanh, cho thu, sp nhp, gii th, ph sn DNNN C - PHN KT LUN

Ti chnh doanh nghip 43D

40

 n kinh t chnh tr

TI LIU THAM KHO -----------@-------------1 Gio trnh kinh t chnh tr Mc - Lnin 2 Vn kin i hi ng VI, VII, VIII, IX 3 Tp ch cng sn 4 Tp ch kinh t v pht trin 5 Tp ch thng tin l lun 6 Tp ch nghin cu trao i 7 Tp ch cng sn

Ti chnh doanh nghip 43D

41