Trng............................. Khoa.

TIU LUN

Bn cht nn kinh t th trng nh hng X hi ch ngha"

LI M U Trn c s nhn thc ng n hn v y hn v ch ngha x hi v con ng i ln ch ngha x hi Vit Nam, i hi VI ca ng Cng sn Vit Nam (thng 12-1986) ra ng li i mi ton din t nc nhm thc hin c hiu qu hn cng cuc xy dng ch ngha x hi. i hi quyt nh chuyn t nn kinh t k hoch ha tp chung( nn kinh t km hm s pht trin ca x hi trong mt thi gian kh di) sang nn kinh t th trng nh hng XHCN.Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l m hnh kinh t tng qut m nc ta la chn trong thi k i mi. N va mang tnh cht chung ca kinh t th trng, va c nhng c th, c quyt nh bi cc nguyn tc v bn cht ca ch ngha x hi. y l s vn dng sng to nhng kinh nghim trong nc v th gii v pht trin kinh t th trng, l s kt tinh tr tu ca ton ng trong qu trnh lnh o nhn dn xy dng t nc. Mc ch ca kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l pht trin lc lng sn xut, pht trin kinh t xy dng c s vt cht - k thut ca ch ngha x hi, nng cao i sng nhn dn . Pht trin lc lng sn xut hin i gn lin vi xy dng quan h sn xut mi, tin tin. Sau 18 nm i mi chng ta t c rt nhiu thnh tu, nn kinh t nc ta thot ra khi tnh trng tr tr, lun gi tc tng trng mc cao.Vi nhng thnh tu t cng chng minh c phn no bn cht nn kinh t th trng nh hng XHCN. Bn cnh nhng thnh tu trn nn kinh t th trng nh hng XHCN ca chng ta cng cn rt nhiu kh khn cn phi gii quyt. Khi nim kinh t th trng gi tr nn rt quen thuc i vi mi chng ta. Song khng phi ai cng hiu c bn cht nn kinh t th trng nh hng XHCN m chng ta chn.Vc nghin cu vn ny gip em hiu r hn, su sc hn gp sc lc nh b ca mnh a nn kinh t nc ta pht trin snh ngang vi cc cng quc trn th gii. Ngoi ra i vi em l mt trong nhng c nhn kinh t tng lai ca t nc th vic nghin cu vn ny li cng quan trng, c bit cho cng vic sau ny. thc hin c ti ny em xin chn thnh cm n thy LVit, ngi cung cp cho em nhng kin rt quan trng.y l ti tng i rng m

kin thc ca em cn hn ch nn trong ti khng trnh khi sai st, v vy em rt mong s gip ca thy bi lm ca em tr nn hon thin hn./ I.Nhng vn l lun chung v kinh t th trng. 1.Kinh t th trng l g ? Lch s pht trin ca x hi loi ngi, l lch s pht trin khng ngng ca lc lng sn xut v phn cng lao ng x hi, ng thi cng l qu trnh thay th ln nhau ca cc phng thc sn xut x hi. Nhng bt c nn sn xut x hi no cng u phi gii quyt 4 vn c bn: Sn sut ci g? Vi s lng bao nhiu? Sn xut nh th no? Sn xut cho ai v phn phi sn phm nh th no? Gii quyt nhng vn ny c hai kiu t chc kinh t- x hi, l: Kinh t t nhin v kinh t hng ha Kinh t t nhin l hnh thc kinh t u tin ca x hi loi ngi. Kinh t t nhin l nn kinh t trong sn phm c sn xut ra nhm tha mn nhu cu c nhn ca con ngi sn xut trong mt n v kinh t nht nh. Ngi sn xut quyt nh v s lng, chng loi sn phm theo yu cu ca mnh, gn vi iu kin t nhin v phong tc tp qun c truyn. Trnh phn cng lao ng, cng c lao ng, phng thc t chc sn xut cn rt thp v gin n: sn xut mang tnh t cp, t tc, khp kn theo tng vng tng a phng, lnh th. Trong cc x hi nguyn thy, chim hu n l phong kin ch yu l nn kinh t t nhin. Kinh t hng ha ra i t kinh t t nhin, k tip kinh t t nhin trn c s s pht trin ca phn cng lao ng x hi v s tch bit v kinh t ca nhng ngi sn xut. l hnh thc kinh t trong ngi sn xut ra sn phm khng phi tha mn nhu cu trc tip ca mnh, m nhm trao i, bn trn th trng. V vy s lng v chng loi sn phm suy cho cng l do ngi mua quyt nh. Vic phn phi sn phm c thc hin thng qua quan h trao i ( mua- bn) trn th trng. Kinh t hng ha ra i t rt sm- vo thi k tan r ca ch cng x nguyn thy v tng tn ti trong nhiu phng thc sn xut. Hnh thc u tin ca n l nn kinh t hng ha gin n. l kiu sn xut do nhng ngi nng dn, th th cng tin hnh da trn c s t hu nh v t liu sn xut v sc lao ng ca chnh bn thn ngi sn xut, h trc tip trao i sn phm vi nhau trn th trng.Quan h hng tin t pht trin

mnh trong thi k tan r ca phng thc sn xut phong kin qu sang ch ngha t bn . ng thi cng l qu trnh chuyn t kinh t hng ha gin n ln kinh t hng ha t bn ch ngha. Kinh t hng ha t bn ch ngha(TBCN) l hnh thc sn xut hng ha cao nht, ph bin nht trong lch s,da trn s tch ri t liu sn xut vi sc lao ng. Hay ni cch khc, c im ca nn sn xut hng ha TBCN l da trn c s ch t hu t nhn t bn ch ngha v t liu sn xut v bc lt lao ng lm thu. Nn kinh t hng ha TBCN tri qua hai giai on :kinh t th trng t do (c in) v kinh t th trng hn hp(hin i). Nh vy vi s ra i v pht trin ca ch ngha t bn(CNTB) kinh t hng ha gin n pht trin thnh kinh t hng ha pht trin hay kinh t th trng. Ni nh trn khng c ngha l ng nht kinh t th trng vi sn xut hng ha TBCN. Khi ni sn xut hng ha TBCN l mun nhn mnh mt x hi ca sn xut tnh cht ca nn sn xut. Cn ni kinh t th trng l mun nhn mnh mt t nhin ca sn xut da trn trnh pht trin ca lc ln sn xut. Ngy nay, kinh t hng ha pht trin v ph bin trn phm vi ton cu. Sn xut hng ha tip tc tn ti, pht trin di ch ngha x hi (CNXH). c im ca nn sn xut hng ha x hi ch ngha l da trn c s ngi lao ng lm ch x hi v t liu sn xut ; thc hin t chc v qun l nn sn xut thng qua nh nc x hi ch ngha (XHCN) Nh nc ca dn, do dn v nhn dn nhm mc ch tha mn nhu cu vt cht tinh thn ca mi thnh vin trong x hi. l nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha khng da trn c s ngi bc lt ngi: mc tiu ca pht trin sn xut, kinh doanh nhm thc hin cng bng tin b x hi v vn minh. Nh vy sn xut hng ha khng i lp vi ch ngha x hi m l thnh tu pht trin ca nn vn minh nhn loi, tn ti khch quan, cn thit cho cng cuc xy dng ch ngha x hi v c khi ch ngha x hi xy dng. Tm li kinh t th trng l giai on pht trin cao ca kinh t hng ha. N khc vi kinh t t nhin trnh pht trin ca lc lng sn xut, trnh phn cng lao ng x hi v cch thc t chc kinh t x hi, trong sn xut v ton b qu trnh ti sn xut gn cht vi th trng. Quan h kinh t gia nhng ngi sn xut v tiu th sn phm biu hin qua th

trng , qua vic mua bn sn phm lao ng ca nhau. Vic sn xut ra nhng hng ha g, cn c nhng dch v no u phi xut pht t nhu cu ca th trng. Mi sn phm i vo sn xut phn phi, trao i , tiu dng u phi thng qua th trng. 2.iu kin hnh thnh v cc bc pht trin ca kinh t th trng. a.Nhng iu kin c bn hnh thnh kinh t th trng - Th nht l phi tn ti nn kinh t hng ha. Kinh t th trng l giai on pht trin cao ca kinh t hng ha nn nhng iu kin pht trin kinh t hng ha chnh l iu kin pht trin kinh th trng.- Th hai l phi da trn c s t do kinh t , t do sn xut x hi kinh doanh.Trong mt nn kinh t th trng c nhiu ngi cng sn xut mt loi sn phm v ngc li.Mi n v sn xut v ngi tiu dng cn nhiu loi sn phm hng ha khc nhau.V vy vic t do la chn mi quan h bn hng gia cc ch th kinh t , t do trao i mua bn l ht sc cn thit cho qu trnh gii phng sc sn xut v iu ha li ch gia ngi mua v ngi bn .S t do mua bn cn th hin tp chung qua gi c hnh thnh trn th trng tun theo s chi phi ca cc quy lut kinh t trong sn xut v lu thng hng ha theo gi c th trng gi c tha thun gia ngi mua v ngi bn , l s gp g gia cung v cu ,l biu hin tc ng ca quy lut gi tr .Ni n kinh t th trng th phi ni n s t do cnh tranh hay ni ng hn cnh tranh l mi trng ca kinh t th trng ,l quy lut ca kinh t th trng Cnh tranh i hi ngi sn xut phi tch cc, nng ng, nhy bn : phi thng xuyn i mi k thut, cng ngh v phng php t chc sn xut t hiu qu cao nht. - Th ba l nn kinh t phi t n mt trnh pt nht nh c th hin s pt cc ngnh kinh t thuc h thng c s h tng vt cht k thut cng vi h thng tin t phng tin lu thng hng ha .s tng cng sc mnh cc lnh vc cng nghip nng nghip v thng nghip cng cc ngnh sn xut khc khng nh s chin thng cu kinh t th trng i vi sn xut nh .Da trn c s pht trin mnh m ca lc lng sn xut ,qu trnh tch t v tp trung sn xut din ra nhanh chng ,c cu kinh t c s bin i to ln s pht trn ca th trng c m rng .Lnh vc trao i khng cn mc hn hp trong tng vng m hnh thnh th trng thng nht

trn phm vi c nc .H thng cc th trng sn phm t liu sn xut ,sc lao ng tin t c xc lp v hot ng ng b.Gi tr ca ng tin n nh khi lng tin t nhu cu cn thit cho vic lu thng hng ha ,c h thng phc v tin t(ngn hng thng mi ,qy tn dng ,th trng ngoi t ,th trng chng khon ..)l v cng cn thit nn kinh t vn ng tri chy.ng thi h thng lu thng hng ha l khng th thiu c. S hnh thnh v pht trin ca cc iu kn trn y lun gn lin vi s pht trin ca nn sn xut x hi ni chung v ca sn xut trao i hng ha ni ring .Kinh t th trng ch c th c xc lp v pt trn c s m rng v lm su sc khng ngng nhng iu kin . b.Cc bc chuyn bin ca nn kinh t hng ha. Kinh t hng ha ra i t nn kinh t hng ha t nhin thay th v i lp v nn kinh t t nhin .Trong lch s n pt qua cc loi hnh :kinh t hng ha gan n ,kinh t th trng t do v kinh t th trng hn hp gn lin vi ba bc chuyn bin sau. -Bc chyn t nn kinh t t nhin t cp t tc ln kinh t hng ha gin n. Bc chuyn ny gn lin vi s pht trin ca phn cng lao ng x hi v ch t hu v liu sn xut .Trong sut qu trnh tn ti ca nn kinh t hng ha gin n din ra 3 ln phn cng lao ng x hi ln :ln 1 ngh chn nui tch khi trng trt ,ln 2 cng nghip tch khi nng nghip ,ln 3 thng nghp tch khi cc ngnh sn xut vt cht khc.Nh vy phn cng lao ng x hi tch s l thuc ca ngi lao ng sn xut vi t nhin v chuyn thnh s ph thuc gia con ngi v con ngi trong qu trnh sn xut .Phn cng lao ng x hi thc s l c s ca sn xut v trao i hng ha . c trng c bn ca giai on sn xut hng ha gin n l da trn c s k thut th cng tng ng vi vn minh nng nghip ,t hu nh v t liu sn xut ,c cu kkinh t l nng nghip-th cng nghip ;tnh cht hng ha ca sn phm cha hon ton ph bin . - Bc chuyn t nn kinh t hng ha gin n ln nn kinh t th trng t do

T gia th k XV n gia th k XVII nc Anh v mt s nc chu u din ra qu trnh qa t ch phong kin sang CNTB . l thi k tch ly nguyn th ca CNTB chu u thng nghip v c bit l ngai thng pht trin mnh .Cc l thuyt kinh t ca trng phi trng thng gp phn quan trng vo qu trnh chuyn nn kinh t hng ha gin n sang kinh t th trng t do .Sau khi tch ly c mt khi lng tin ca ln cc nh kinh doanh tp trung sc pt th trng dn tc theo nguyn tc t do kinh t .Trong thi k ny vn c u t pt cc lnh vc cng nghip nh ,nng nghip v cng nghip nng nhm to ra tim lc ca nn kinh t th trng .Vic to ra nn i cng nghip c kh ,kt cu h tng c s vt cht ,tn dng pt mt trnh nht nh cc th trng tai v th trng lao ng c xc lp l ch da cho s pht trin kinh t th trng .iu ny c th minh chng bng mt v d lch s theo Mac vo th k 17 H lan l nc t bn in hnh nhng bc sang th k 18 H lan phi nhng v tr nn kinh t pht trin nht cho nc Anh.Nguyn nhn chnh l ch cc nh kinh doanh H lan ch trng pht trin kinh t bng con ng bun bn u c, khng ch trng vo pht trin nn cng nghip .Trong khi nc Anh cc nh kinh doanh bit kt hp vn tch ly t ngoi nc vi iu kin ti nguyn, lao ng trong nc u t vo pht trin cng nghip nh v cui cng l pht trin cng nghip nng nhanh chng to ra nn i cng nghip i c kh. V vy khi nc Anh tr thnh mt cng quc cng nghip th H lan vn ch l mt nc cng ha thng nghip. Nh vy c trng c bn ca kinh t th trng t do l da trn c s k thut in gn vi nn vn minh cng nghip tn ti nhng hnh thc t hu nh v t hu ln v t liu sn xut; C cu kinh t nng- cng- thng nghip tin ti cng- nng nghip- dch v vn ng theo c ch kinh t th trng t iu chnh. - Bc chuyn t nn kinh t th trng t do ln kinh t th trng hn hp Kinh t th trng hn hp l hnh thc pht trin cao ca nn kinh t hng ha cc chc nng c bn ca nn kinh t sn xut ci g ,bng cch no cho ai u c s l trn nguyn tc ca c ch th trng c s qun l v m c nh nc .S pht trin cu kinh t th trng hn hp din ra t nhng nm 40-50 ca th k XX n nay n gn lin vi s xut hin v pht

trin ca cuc cch mng khoa hc- k tht v cng ngh hin a.Cho n nay hu ht cc quc gia trn th gii u ht ng theo nn kinh t th trng hn hp gn vi cc iu kn :s xut hin ca s hu nh nc ,th trng chng khon ,tham gia phn cng lao ng quc t ,c bit l s xut hin vai tr mi ca nh nc vai tr qun l v m i vi kinh t th trng. c trng ca kinh t th trng l da trn k thut in t tin hc gn vi nn vn minh hu cng nghip hay vn minh tr tu ,tn ti cc hnh thc s hu nh nc ,s hu c phn ,s hu quc t ,da trn c cu kinh t cng nghp dch v nng nghip ;vn ng theo c ch kinh t hn hp ;c ch th trng v s qun l v m ca nh nc. 3.Cc nhn t ca kinh t th trng. a.Gi c. Gi c th trng l s biu hin bng tin ca gi tr th trng ca hng ha.Gi c th trng c nhng chc nng ch yu sau: (-) Chc nng thng tin :chc nng thng tin v gi c cho ngi sn xut bit c tnh hnh sn xut trong cc ngnh,bit c tng quan cungcu,bit c s khan him vi cc hng ha, nh cc nh sn xut c nhng quyt nh thch hp. (-) Chc nng phn b cc ngun lc kinh t : s bin i v gi c s dn n s bin ng ca cung cu, sn xut v tiu dng v dn n bin i trong phn b cc ngun lc kinh t. (-) Chc nng thc y ci tin k thut: c th cnh tranh c v gi c, buc nhng ngi sn xut phi gim chi ph n mc ti thiu bng cch p dng k thut v cng ngh tin tin. Do thc y s tin b ca khoa hc cng ngh v s pht trin ca lc lng sn xut. Ngoi ra gi c cn thc hin chc nng phn phi li. Gi c th trng ph thuc vo cc nhn t: Th 1 : Gi tr th trng. Gi tr th trng l kt qu ca s san bng cc gi tr c bit ca hng ha trong cng mt ngnh thng qua cnh tranh.Cnh tranh trong ni b ngnh dn ti hnh thnh mt gi tr x hi trung bnh .Ty thuc vo trnh pht

trin ca lc lng sn xut ca mi ngnh m gi tr th trng c th ng vi mt trong ba trng hp sau: (1) Gi tr th trng ca hng ha do gi tr ca i b phn hng ha sn xut ra trong iu kin trung bnh quyt nh. (2) Gi tr th trng ca hng ha do gi tr ca i b phn hng ha sn xut ra trong iu kin xu quyt nh. (3) Gi tr th trng ca hng ha do gi tr ca i b phn hng ha sn xut ra trong iu kin tt quyt nh. Th hai, Gi tr ca tin . Gi c th trng t l thun vi gi tr th trng ca hng ha v t l nghch vi gi tr ( hay sc mua ca tin ).Bi vy khi gi tr th trng ca hng ha khng i th gi c ca hng ha vn c th thay i do gi tr ca tin tng ln hoc gim xung. Th ba, Cung v cu . Trong nn kinh t th trng, cung v cu l nhng lc lng hot ng trn th trng. Gia cung v cu tn ti mt mi quan h bin chng ;s tc ng gia chng hnh thnh nn gi c cn bng hay gi c th trng . Th t : cnh tranh trn th trng. Trong kinh t th trng cc ch th hnh vi kinh t v li ch kinh t ca bn thn mnh m tin hnh cnh tranh vi nhau. Cnh tranh c hiu l s u tranh gia cc ch th hnh vi kinh t nhm ginh mc ch ti a cho mnh. Cnh tranh l yu t c bn ca kinh t th trng. N l hin tng t nhin, tt yu ca kinh t th trng, u c sn xut hng ha th c cnh tranh. b.Hng ha v dch v : hng ha l nhng sn phm c lm ra tha mn nhu cu ca con ngi .i sng con ngi cng nng cao th nhu cu v hng ha ca con ngi cng tng. Trc nn kinh t th trng do trnh khoa hc k thut cn lc hu nn nng sut lao ng thp , do khi lng hng ha nh b, chng loi hng ha cn ngho ln, cht lng hng ha thp, gi c cao v th kh nng cnh tranh cn yu. Trong nn kinh t th trng do s cnh tranh m cc doanh nghip lun p dng nhng tin b khoa hc- k thut mi nht. Do cc sn phm c

a ra th trng vi cht lng cao , chng loi phong ph, khi lng ln v gi c thp. Ngi tiu dng c nhiu c hi la chn cc sn phm hng ha- dch v m mnh mong mun. Cng vi s pht trin ca cc loi hng ha ,cc ngnh dch v cng khng ngng c pht trin nhm p ng tt nht nhu cu ca khch hng . c.Li nhun. Li nhun l mc ch v l ng c cc doanh nghip tham gia th trng. cung cp hng ha v dch v cho th trng ,cc nh sn xut phi b vn trong qu trnh sn xut v kinh doanh .H ch mun chi ph u vo thp nht v bn hng ha vi gi cao nht sau khi tr i cc chi ph cn d di m rng v pht trin sn xut ,cng c v tng cng a v ca mnh trn th trng. Khi tham gia vo th trng cc nh sn xut lun tm mi cch ti thiu ha chi ph sn xut ,lm chi ph c bit ca mnh nh nht ginh u th trn th trng v thu c li nhun ti a. t c iu cc nh sn xut u t nghin cu , ng dng nhng thnh tu khoa hc k thut mi nht .Chnh iu gp phn thc y khoa hc k thut pht trin. Nh vy li nhun l mt trong nhng nhn t quan trng ca kinh t th trng m nu thiu n kinh t th trng s khng th ra i v pht trin c. d.Tin t. Tin t l mt loi hng ha c bit c tch ra t trong th gii hng ha lm vt ngang gi chung thng nht; n th hin lao ng x hi v biu hin quan h gia nhng ngi sn xut hng ha. Lch s pht trin ca tin t l lch s pht trin cc hnh thi gi tr t thp n cao, t hnh thi gi tr gin n cho n hnh thi y nht ca tin t, n tri qua nhng hnh thc : (-) Hnh thi gi tr gin n hay ngu nhin. (-) Hnh thi gi tr y hay m rng. (-) Hnh thi chung ca gi tr. (-) Hnh thi tin t. Bn cht ca tin t c th hin qua nn chc nng sau: (-)Thc o gi tr.

(-)Phng tin lu thng. (-)Phng tin ct tr. (-)Phng tin thanh ton. (-)Tin t th gii. Trong nn kinh t hng ha cng nh trong nn kinh t th trng nm chc nng ny ca tin t c quan h mt thit vi nhau. S pht trin cc chc nng ca tin t phn nh s pht trin ca sn xut v lu thng hng ha.Nh c tin t m lu thng tr nn thng sut hn, ,nng cao sn xut kinh doanh, xc tin giao lu kinh t ,khoa hc k thut vi bn ngoi, gp phn y nhanh s pht trin kinh t 4.Cc quy lut ca kinh t th trng. a) Quy lut lu thng tin t Quy lut lu thng tin t l quy lut quy nh s lng tin cn thit cho lu thng hng ha mi thi k nht nh . Khi tin mi ch thc hin chc nng l phng tin lu thng ,th s lng tin cn thit cho lu thng c tnh theo cng thc : M=P.Q/V Trong : M :l lng tin cn tht cho lu thng P :l mc gi c Q :l khi lng hng ha em ra lu thng V: l s vng lun chuyn trung bnh ca mt n v tin t Tc : M= Tng gi c hng ha em ra lu thng / s vng lun chuyn trung bnh ca mt n v tin t Khi tin thc hin c chc nng phng tin thanh ton th s lng cn thit cho lu thng c xc nh nh sau :

b. Quy lut gi tr - Ni dung v yu cu ca quy lut gi tr : Quy lut gi tr l quy lut kinh t c bn ca sn xut v trao i hng ha Quy lut gi tr yu cu sn xut v trao i hng ha phi da trn c s gi

10

tr ca n ,tc trn c s hao ph lao ng x hi cn thit . Trong sn xut quy lut gi tr buc ngi sn xut phi lm sao cho mc hao ph lao ng c bit ca mnh phi ph hp vi mc hao ph lao ng x hi cn thit ,c nh vy h mi c th tn ti c .Cn trong trao i hay lu thng phi thc hin theo nguyn tc ngang gi .Hai hng ha c trao i vi nhau khi cng kt tinh mt lng lao ng nh nhau hoc trao i mua bn hng ha phi thc hin vi gi c bng ga tr . C ch tc ng ca quy lut gi tr c th hin c trong trng hp gi c bng gi tr. -Tc ng ca quy lut gi tr Trong nn sn xut hng ha quy lut gi tr c 3 tc ng sau: (+)iu tit sn xut v lu thng hng ha : Quy lut gi tr iu tit sn xut hng ha c th hin trong hai trng hp sau: Th nht ,nu nh mt mt hng no c gi c cao hn gi tr ,hng ha bn chy v li cao nhng ngi sn xut s m rng quy m sn xut ,u t thm t liu sn xut v sc lao ng .Mt khc ,nhng ngi sn xut hng ha khc nhau cng c th chuyn sang sn xut mt hng ny ,do t liu sn xt v sc lao ng ngnh ny tng ln quy m sn xut ngy cng m rng. Th hai,nu nh mt mt hng no c gi c thp hn gi tr s b l vn.Tnh hnh buc ngi sn xut phi thu hp vic sn xut mt hng ny hoc chuyn sang sn xut mt hng khc lm cho t liu sn xut v sc lao ng ngnh ny gim i ngnh khc li c th tng ln. Cn nu nh mt hng no gi c bng ga tr th ngi sn xut c th tip tc sn xut mt hng ny. Nh vy quy lut ga tr t ng iu tit t l phn chia t liu sn xut v sc lao ng vo cc ngnh sn xut khc nhau p ng nhu cu ca x hi. Tc ng iu tit lu thng hng ha ca quy lt gi tr th hin ch n thu ht hng ha t ni c gi tr thp n ni c gi c cao v do gp phn lm cho hng ha gia cc vng c s cn bng nht nh .

11

(+)Kch thch ci tin k thut ,hp l ha sn xut tng nng xut lao ng h gi thnh sn phm. Cc hng ha c sn xut ra trong nhng iu kin khc nhau nhng trn th trng th cc hng ha th u phi c trao i theo mc hao ph lao ng c bit khc nhau ,nhng trn th trng th cc hng ha u phi c trao i theo mc hao ph lao ng x hi cn thit .Vy ngi sn xut hng ha no m c mc hao ph lao ng thp hn mc lao hao ph lao ng x hi cn thit th s c nhiu li v cng thp hn cng li .iu kch thch nhng ngi sn xut hng ha ci tn k thut ,hp l ha sn xut ,ci tin t chc qun l ,thc hin tit km nhm tng nng xut lao ng ,h chi ph sn xut. S cnh tranh quyt lit cng lm cho cc qu trnh ny din ra mnh m hn.Nu ngi sn xut no cng lm nh vy th cui cng s dn n ton b nng xut lao ng x hi khng ngng tng ln ,chi ph sn xut x hi khng ngng gim xung. (+)Phn ha nhng ngi sn xut hng ha thnh giu ,ngho. Nhng ngi sn xut hng ha no c mc hao ph lao ng c bit thp hn mc lao ng hao ph x hi cn thit ,khi bn hng ha theo mc hao ph lao ng x hi cn thit s thu c nhiu li ,giu ln c th mua sm thm t liu sn xut ,m rng sn xut kinh doanh,thm ch thu lao ng tr thnh ng ch. Ngc li nhng ngi sn xut hng ha no c mc lao ng c bit ln hn mc hao ph lao ng x hi cn thit ,khi bn hng ha s ri vo tnh trng thua l ,ngho i ,thm ch c th ph sn,tr thnh lao ng lm thu. y cng chnh l mt trong nhng nguyn nhn lm xut hin quan h sn xut TBCN ,c s ra i ca CNTB. Nh vy quy lut gi tr va c tc ng tch cc va c tc ng tiu cc .Do ng thi vi vic thc y sn xut hng ha pht trin ,nh nc cn c nhng bin php pht huy mt tch cc hn ch mt tiu cc ca n ,c bit trong iu kin pht trin nn kinh t hng ha nhiu thnh phn theo nh hng XHCN nc ta hin nay. c.Cnh tranh v quan h cung cu - Cnh tranh :

12

Cnh tranh l s ganh ua v kinh t gia nhng ch th trong nn sn xut hng ha nhm ginh git nhng iu kin thun li trong sn xut tiu th hoc tiu dng hng ha t thu c nhiu li ch nht cho mnh. Cnh tranh c th din ra gia nhng ngi sn xut v ngi tiu dng Trong cuc cnh tranh ny ngi ta c th dng nhiu bin php khc nhau . Cnh tranh c vai tr rt quan trng v l mt trong nhng ng lc mnh m nht thc y sn xut pht trin.N buc ngi sn xut phi thng xuyn nng ng nhy bn ,thng xuyn ci tin k thut ,p dng tin b khoa hc,cng ngh nng cao tay ngh hon thin t chc qun l nng cao nng xut cht lng v hiu qu kinh t . chnh l cnh tranh lnh mnh.Thc t cho thy u thiu cnh tranh hoc c biu hin c quyn th thng tr tr bo th ,km pht trin. Bn cnh mt tch cc cnh tranh cng c mt tiu cc th hin cnh tranh khng lnh mnh nh dng nhng th on vi phm o c hoc vi phm php lut nhm thu c nhiu li ch nht cho mnh gy tn hi n li ch ca tp th ,x hi cng ng nh lm hng gi ,bun lu ,trn thu ,n cp bn quyn tung tin ph hoi uy tn i th ,hoc cnh tranh lm tng s phn ha giau ngho hoc tn hi i vi mi trng sinh thi - Quan h cung cu v ga c hng ha (+)Cu l nhu cu c kh nng thanh ton .Nh vy cu l nhu cu nhng khng phi l nhu cu bt k m l nhu cu c m bo bng s lng tin tng ng gi l nhu cu c kh nng thanh ton .Quy m ca cu ph thuc vo cc nhn t ch yu nh :thu nhp ,sc mua ca ng tin ,gi c hng ha ,li xut th hiu ca ngi tiu dng trong gi c l yu t c ngha c bit quan trng . (+)Cung l tng s hng ha c th trng hoc c kh nng thc t cung cp cho th trng .Cung biu hin kt qu sn xut di hnh thc hng ha .Nh vy cung do sn xut quyt nh nhng cung khng phi bao gi cng ng nht vi sn xut .V d :nhng sn phm sn xut t tiu th hoc khng c kh nng a ti th trng th khng nm trong cung .C th lng cung ph thuc ch yu vo s lng ,cht lng cc yu t sn xut ,chi ph sn xut ,gi c hng ha trong cng nh cu gi c l yu t c vai tr c bit quan trng .

13

Cung v cu c quan h cht ch vi nhau .Cu xc nh cung v ngc li cung xc nh cu .Cu xc nh khi lng ,c cu ca cung v hng ha: h c nhng hng ha no c cu th mi c sn xut,cung ng ,hng ha no tiu th c nhiu ,nhanh ngha l c cu ln s c cung ng nhiu v ngc li .n lt mnh cung tc ng n cu ,kch thch cu :nhng hng ha c sn xut cung ng ph hp vi nhu cu ,th hiu s thch ca ngi tiu dng s c a thch hn ,bn chy hn ,lm cho cu v chng tng ln .V vy ngi sn xut hng ha phi thng xuyn nghin cu nhu cu ,th hiu ,s thch ca ngi tiu dng ,d on s thay i ca cu ,pht hin cc nhu cu mi .., ci tin cht lng ,hnh thc mu m cho ph hp ;ng thi phi qung co kch thch cu .. Cung- cu khng ch c mi quan h vi nhau m cn nh hng ti gi c: Khi cung = cu , th gi c = gi tr Khi cung > cu , th gi c < gi tr Khi cung < cu , th gi c > gi tr ng thi gi c cng c tc ng n cung v cu .Nhn chung trong c ch th trng khi khng c s nht tr gia cung v cu ,th gi c c tc ng u tt a cung v cu tr v xu hng cn bng nhau .V d :khi cung >cu ,gi c s gim xung ,khi gi c gam th cu s tng ln ngc li cung s gim dn v nh vy cung v cu li tr v xu th cn bng . cng chnh l c ch t iu chnh ca nn kinh t hng ha . Nh vy chng ta thy rng :cnh tranh,cung-cu ,gi c .ga tr l nhng yu t lun i lin vi nhau v cng tc ng n sn xut v lu thng hng ha. II. S hnh thnh v pht trin ca nn kinh t th trng nh hng XHCN nc ta. 1.Tnh tt yu khch quan phi pht trin kinh t th trng Vit Nam. - Nh mi ngi bit, kinh t th trng l mt kiu t chc kinh t phn nh trnh pht trin nht nh ca vn minh nhn loi. T trc n nay n tn ti v pht trin ch yu di ch ngha t bn, l nhn t quyt nh s tn ti v pht trin ca ch ngha t bn. Ch ngha t bn bit li dng

14

ti a u th ca kinh t th trng phc v cho mc tiu pht trin tim nng kinh doanh, tm kim li nhun, v mt cch khch quan n thc y lc lng sn xut ca x hi pht trin mnh m. Ngy nay, kinh t th trng t bn ch ngha t ti giai on pht trin kh cao v phn thnh trong cc nc t bn pht trin. Tuy nhin, kinh t th trng t bn ch ngha khng phi l vn nng. Bn cnh mt tch cc n cn c mt tri, c khuyt tt t trong bn cht ca n do ch s hu t nhn t bn ch ngha chi phi. Cng vi s pht trin ca lc lng sn xut, cng ngy mu thun ca ch ngha t bn cng bc l su sc, khng gii quyt c cc vn x hi, lm tng thm tnh bt cng v bt n ca x hi, o su thm h ngn cch gia ngi giu v ngi ngho. Hn th na, trong iu kin ton cu ha hin nay, n cn rng buc cc nc km pht trin trong qu o b l thuc v b bc lt theo quan h "trung tm - ngoi vi". C th ni, nn kinh t th trng t bn ch ngha ton cu ngy nay l s thng tr ca mt s t nc ln hay l mt s tp on xuyn quc gia i vi a s cc nc ngho, lm tng thm mu thun gia cc nc giu v cc nc ngho. Chnh v th m, nh C.Mc phn tch v d bo, ch ngha t bn tt yu phi nhng ch cho mt phng thc sn xut v ch mi vn minh hn, nhn o hn. Ch ngha t bn mc d v ang tm mi cch t iu chnh, t thch nghi bng cch pht trin "nn kinh t th trng hin i", "nn kinh t th trng x hi", to ra "ch ngha t bn x hi", "ch ngha t bn nhn dn", "Nh nc phc li chung"..., tc l phi c s can thip trc tip ca Nh nc v cng phi chm lo vn x hi nhiu hn, nhng do mu thun t trong bn cht ca n, ch ngha t bn khng th t gii quyt c, c chng n ch tm thi xoa du c chng no mu thun m thi. Nn kinh t th trng t bn ch ngha hin i ang ngy cng th hin xu hng t ph nh v t tin ha chun b chuyn sang giai on hu cng nghip, theo xu hng x hi ha. y l tt yu khch quan, l quy lut pht trin ca x hi. Nhn loi mun tin ln, x hi mun pht trin th dt khot khng th dng li kinh t th trng t bn ch ngha. C s khch quan ca s tn ti v pht trin kinh t th trng Vit Nam.

15

-Phn cng lao ng vi tnh cch l c s chung ca sn xut hng ha chng nhng khng mt i m tri li cn c pht trin c v chiu rng v chiu su. Phn cng lao ng tng khu vc, tng a phng cng ngy cng pht trin. S pht trin ca phn cng lao ng c th hin tnh phong ph a dng v cht lng ngy cng cao ca cc sn phm a ra trao i trn th trng. - Trong nn kinh t nc ta tn ti nhiu hnh thc s hu, l s hu ton dn, s hu tp th, s hu t nhn(gm s hu c th, s hu tiu ch, s hu t bn t nhn), s hu hn hp.Do tn ti nhiu ch th kinh t c lp, c li ch ring, nn quan h kinh t gia h ch c th hin bng quan h hng ha- tin t. - Thnh phn kinh t nh nc v kinh t tp th tuy cng da trn ch cng hu v t liu sn xut, nhng cc n v vn c s khc bit nht nh, c quyn t ch trong sn xut kinh doanh, c li ch ring. Mt khc cc n v kinh t cn c s khc nhau v trnh k thut- cng ngh, v trnh qun l, nn chi ph sn xut v hiu qu sn xut cng khc nhau. - Quan h hng ha- tin t cn rt cn thit trong quan h kinh t i ngoi, c bit trong iu kin phn cng lao ng quc t ngy cng su sc, v mi nc l mt quc gia ring bit, l ngi s hu i vi cc hng ha a ra trao i trn th trng th gii. S trao i y phi tun theo nguyn tc ngang gi. Nh vy khi kinh t th trng tn ti nc ta l mt tt yu khch quan th khng th ly ch ch quan m xa b c. ng thi Vit Nam l mt nc ngho, kinh t k thut lc hu, trnh x hi cn thp, li b chin tranh tn ph nng n. i ln ch ngha x hi l mc tiu l tng ca nhng ngi cng sn v nhn dn Vit Nam, l kht vng ngn i thing ling ca c dn tc Vit Nam. Nhng i ln ch ngha x hi bng cch no? l cu hi ln v cc k h trng, mun tr li tht khng n gin. Sut mt thi gian di Vit Nam, cng nh nhiu nc khc, p dng m hnh ch ngha x hi kiu X-vit, m hnh kinh t k hoch tp trung mang tnh bao cp. M hnh ny thu c nhng kt qu quan trng, nht l p ng c yu cu ca thi k t nc c chin tranh. Nhng v sau m hnh ny bc l nhng khuyt im; v trong cng tc ch

16

o cng phm phi mt s sai lm m nguyn nhn su xa ca nhng sai lm l bnh gio iu, ch quan, duy ch, li suy ngh v hnh ng n gin, nng vi, khng tn trng quy lut khch quan, nhn thc v ch ngha x hi khng ng vi thc t Vit Nam. Trn c s nhn thc ng n hn v y hn v ch ngha x hi v con ng i ln ch ngha x hi Vit Nam, i hi VI ng Cng sn Vit Nam (thng 12-1986) ra ng li i mi ton din t nc nhm thc hin c hiu qu hn cng cuc xy dng ch ngha x hi. i hi a ra nhng quan nim mi v con ng, phng php xy dng ch ngha x hi , c bit l quan nim v cng nghip ha x hi ch ngha trong thi k qu , v c cu kinh t, tha nhn s tn ti khch quan ca sn xut hng ha v th trng, ph phn trit c ch tp trung quan liu bao cp, v khng nh chuyn hn sang hch ton kinh doanh. i hi ch trng pht trin nn kinh t nhiu thnh phn vi nhng hnh thc kinh doanh ph hp; coi trng vic kt hp li ch c nhn, tp th v x hi ; chm lo ton din v pht huy nhn t con ngi, c nhn thc mi v chnh sch x hi. i hi VI l mt ct mc nh du bc chuyn quan trng trong nhn thc ca ng Cng sn Vit Nam v ch ngha x hi v con ng i ln ch ngha x hi Vit Nam. l kt qu ca c mt qu trnh tm ti, th nghim, suy t, u tranh t tng rt gian kh, kt tinh tr tu v cng sc ca ton ng, ton dn trong nhiu nm. Hi ngh Trung ng 6 (thng 3-1989), kha VI, pht trin thm mt bc, a ra quan im pht trin nn kinh t hng ha c k hoch gm nhiu thnh phn i ln ch ngha x hi n i hi VII (thng 6-1991), ng Cng sn Vit Nam tip tc ni r hn ch trng ny v khng nh y l ch trng chin lc, l con ng i ln ch ngha x hi ca Vit Nam. Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu i ln ch ngha x hi ca ng khng nh: "Pht trin nn kinh t hng ha nhiu thnh phn theo nh hng x hi ch ngha, vn hnh theo c ch th trng c s qun l ca Nh nc". i hi VIII ca ng (thng 6-1996) a ra mt kt lun mi rt quan trng: "Sn xut hng ha khng i lp vi ch ngha x hi m l thnh tu pht trin ca nn vn minh nhn loi, tn ti khch quan cn thit cho cng cuc xy dng ch ngha x hi v c khi ch ngha x hi

17

c xy dng". Nhng lc cng mi ni nn kinh t hng ha, c ch th trng, cha dng khi nim "kinh t th trng". Phi n i hi IX ca ng (thng 4-2001) mi chnh thc a ra khi nim "kinh t th trng nh hng x hi ch ngha". i hi khng nh: pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l ng li chin lc nht qun, l m hnh kinh t tng qut trong sut thi k qu i ln ch ngha x hi Vit Nam. y l kt qu sau nhiu nm nghin cu, tm ti, tng kt thc tin; v l bc pht trin mi v t duy l lun ca ng cng sn Vit Nam. 2.Qu trnh chuyn sang nn kinh t th trng nc ta Qu trnh chuyn t c ch tp trung quan liu bao cp sang c ch th trng nc ta c th chia thnh mt s giai on nhng gia cc giai on khng c danh gii tuyt i nn phi chn s kin in hnh v quan trng lm mc phn chia cc giai on . Qu trnh chuyn sang nn KTTT nc ta c th chia thnh cc giai on:1979-1985,1986-1990 v t 1991 n nay. a.Giai on t 1979-1985 Hi ngh trung ng ng ln th 6 kha IX thng 9/1979c th c coi l mc nh du khi u cng cuc i mi c ch qun l kinh t nc ta Ti hi ngh ln u tin ng ta a ra quan im pht trin kinh t hng ha ,kinh t nhiu thnh phn vi ch trng c th nh b ngn sng cm ch tha nhn nhiu thnh phn kinh t v i quy nh c th ; min Nam c nm thnh phn ,min Bc c ba thnh phn :kinh t t bn t nhn khng c thu mn qu 5-10 cng nhn. Hi ngh trung ng 6 ra mt s quan im ,ch trng i mi ,tuy cha c bn v ton din nh i hi 6 nhng l bc kh u c ngha .T nhng quan im nh nc ta ban hnh nhiu chnh sch khuyn khch pt sn xut .Nhng chnh sch tiu biu nh :Ch th 357 ca chnh ph (3-101979) cho php cc h nng dn c nui v bn tru b ,chp nhn tru b l hng ha .Ch mt nm sau khi ban hnh chnh sch ti nhiu a phng pha Bc n tru b tng gp i .Ch th 100 ca ban b th v khon sn phm cui cng cho x vin hp tc x nng nghip to iu kin cho nng dn b xung u t tch cc lao ng t sn lng vt khon ca hp tc x .Trong cng nghip c ngh quyt 25 CP cho php cc x nghip lm k

18

hoch ba phn ,trong phn C x nghip t xc nh th trng k hoch t cn i vt t tin vn ,t nh gi v tiu th sn phm li nhn lm ra c hng quyn s dng 80%. T trong nn kinh t nc ta xut hin tnh hung mi :tn ti song song hai c ch qun l .C ch tp trung quan liu bao cp tc ng trong k hoch phn A ca x nghip cng nghip ,trong sn phm khon ca hp tc x nng nghip. C ch th trng tc ng trong k hoch ca x nghip v trong sn phm vt khon ca h nng dn .Cng t bt u cuc chin tranh quyt lit gia 2 c ch nhiu khu ,nhiu yu t .Trong yu t mu cht chyn sang c ch th trng l c ch gi c .Trong c ch tp trung bao cp c ch nh gi bng mnh lnh hnh chnh ca nh nc ,vic nh gi thp nh vo ngn sch nh nc v ti chnh quc gia dn n vic nh nc phi b l ,b gi , b lng ..lm cho ngn sch ngy cng kit qu ,sn xut cng thua l ,tiu cc cng pht trin .V vy nh nc tin hnh ci cch gi v lng ln 1 (1981-1982)vi nhng nt ni bt l:tng gi tng lng ,thc hin chuyn c ch mt gi do nh nc nh ot sang c ch hai gi i vi gi c hng tu dng ,hng vt t v gi mua sn phm theo hp ng gam mt hng cung cp theo tem phiu ,chuyn phn ln gi cung cp sang ga kinh doanh thng nghp .Nhng do thi gian thc hin hai gi ko di c(1981-1985)trn din rng ,trong khi hu nh khng c gii php hu hiu no lm gim pht nn lm pht trm trng thm li y gi th trng tip tc tng nhanh .Nu ly mc gi nm 1979l 100 th nm 1981 l:313,7%;1984:1400% ;19852390%.Trc tnh hnh trn 6/1985 Hi ngh trung ng ln th 8 bn v gim lng tin rt ra bi hc tng qut l :phi dt khot xa b tp trung quan liu bao cp ,thc hin ng ch tp trung dn ch hch ton kinh t v kinh doanh XHCN. b.Giai on t 1986-1990 i hi ln th 6 ca ng (12/1986) nh du mt bc ngot trong s nghip i mi tin ln xy dng CNXH nc ta .y thc s l mt cuc cch mng su sc tin hnh ng thi trn tt c cc lnh vc ca nn kinh t. (+) Thc s chuyn t nn kinh t k hoch ha tp trung sang nn kinh t th trng c s qun l ca nh nc theo nh hng XHCN.

19

(+) Chuyn t nn kinh t ch yu l kinh t quc doanh v kinh t tp th sang nn kinh t hng ha nhiu thnh phn thc hin t do kinh doanh theo php lut . (+)Thc hin c cu kinh t m a dng ha v a phng ha quan h kinh t i ngoi tng bc hi nhp vi nn kinh t khu vc v trn th gii . Trn c s ,vai tr qun l ca nh nc cng chuyn i t qun l trc tip sang qun l v m nn kinh t bng php lut ,cc chnh sch kinh t ,cc cng c iu tit c hiu lc . Vi nhng quan im mi ca ngh quyt i hi 7 chng ta c nhng bin php v ch trng tch cc trn nhiu mt .Trong cng nghip ngh nh 217HBT ca hi ng b trng ban hnh ci tri pht huy quyn t ch kinh doanh ca n v kinh t quc doanh .i vi nng nghip ngh quyt ca b chnh tr xc nh hp tc x l n v kinh t t ch ,t qun ;h gia nh x vin l n v nhn khon ca hp tc x v dn dn chuyn thnh n v kinh t c lp t ch .V s l gi c t hi ngh trung ng ln 6 kha 6 vo thng 3/1989nh nc quyt nh thc hn chuyn ton b lng thc sang kinh doanh ,b hon tan ch cung cp lng thc chuyn 80%vt t sang kinh doanh cn li 20% vn gi gi phn phi.y l ln u tin trn thc t v c bn chng ta c hng ha theo ng ngha ,thc hin quan im mt th trng mt c ch gi kinh doanh c tc ng ln trong vic xa b c ch tp trung bao cp chuyn sng c ch th trng.Mt khc chng ta to r a c tin cn thit m rng hot ng kinh t i ngoi thng qua vic ban hnh lut u t ,y mnh hp tc u t vi nc ngoi . Tm li thi k ny ca cng cuc i mi t c nhiu bc tn ng khch l a nn kinh t nc ta vo qy o pht trnvn c ca n . l phi y mnh pht trin kinh t hng ha ,thc hin nn kinh t nhiu thnh phn theo c ch th trng c s qun l ca nh nc. c.Giai on 1991n nay giai on ny gn vi ba s kin lch s quan trng l i hi ng ton quc ln th VII, ln th VIII v ln th IX . (+) i hi ng ln th VII (thng 6-1991) khng nh : ng li i mi do i hi VI ra l ng n,bc i ca cng cuc i mi v c bn l ph

20

hp. Qua thc tin chng ta c thm nhng nhn thc mi v kinh nghim quan trng v con ng xy dng ch ngha x hi ph hp vi c im nc ta. l c s rt quan trng chng ta tip tc tin ln . (+) i hi ng ln th VII (thng 6/1996) ch r : i hi VI ra ng li i mi ton din .i hi VII thng qua cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi. Chin lc n nh v pht trin-x hi n 2000. Xt trn tng th, vic thc hin nhng chnh sch mi nhng nm qua v c bn l ng ,ng nh hng XHCN. (+) i hi ng ln th IX (4/2001) nh gi li 10 nm thc hin chin lc n nh v pht trin kinh t x hi (1991-2000) t nhng thnh tu to ln v rt quan trng. i hi ln ny xc nh r ng li v chin lc pht trin kinh t-x hi ca nc ta: ng li kinh t ca ng ta l : y mnh pht trin cng nghip ha ,hin i ha ,xy dng nn kinh t c lp t ch ,a nc ta tr thnh mt nc cng nghip ;u tin pht trin lc lng sn xut, ng thi xy dng quan h sn xut ph hp vi lc lng sn xut theo nh hng XHCN ;pht huy cao ni lc, tranh th ngun lc bn ngoi v ch ng hi nhp kinh t pht trin nhanh,c hiu qu v bn vng ; tng trng kinh t i i vi pht trin vn ha ;thc hin tin b v cng bng x hi, bo v v ci thin mi trng ;kt hp pht trin kinh t x hi v tng trng quc phng an ninh. Chin lc pht trin kinh t- x hi 10 nm (2001-2010) nhm : a nc ta ra khi tnh trng km pht trin , nng cao r rt i sng vt cht v tinh thn ca nhn dn , to nn tng t n nm 2020 nc ta c bn tr thnh mt nc cng nghip theo hng hin i.Ngun lc con ngi,nng lc khoa hc v cng ngh ,kt cu h tng , tim lc kinh t,quc phng v an ninh c tng cng ; th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha c hnh thnh v c bn;v th ca nc ta trn trng quc t c nng cao. 3.Bn cht, c trng ca kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam La chn m hnh kinh t th trng nh hng x hi ch ngha khng phi l s gn ghp ch quan gia kinh t th trng v ch ngha x hi, m l s nm bt v vn dng xu th vn ng khch quan ca kinh t th trng

21

trong thi i ngy nay. ng Cng sn Vit Nam trn c s nhn thc tnh quy lut pht trin ca thi i v s khi qut, c rt t kinh nghim pht trin kinh t th trng th gii, c bit l t thc tin xy dng ch ngha x hi Vit Nam v Trung Quc, a ra ch trng pht trin nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, nhm s dng kinh t th trng thc hin mc tiu tng bc qu ln ch ngha x hi. Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l m hnh kinh t trong thi k qu i ln ch ngha x hi. y l mt kiu kinh t th trng mi trong lch s ca kinh t th trng. Cng c th ni kinh t th trng l "ci ph bin", cn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l "ci c th" ca Vit Nam, ph hp vi iu kin v c im c th ca Vit Nam. Ni kinh t th trng nh hng x hi ch ngha c ngha y khng phi l kinh t th trng t do theo kiu t bn ch ngha, cng khng phi l kinh t bao cp, qun l theo kiu tp trung quan liu; v cng cha hon ton l kinh t th trng x hi ch ngha, bi v nh trn ni Vit Nam ang trong thi k qu ln ch ngha x hi, va c va cha c y cc yu t ca ch ngha x hi. Ch trng pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l s tip thu c chn lc thnh tu ca vn minh nhn loi, pht huy vai tr tch cc ca kinh t th trng trong vic thc y pht trin sc sn xut, x hi ha lao ng, ci tin k thut - cng ngh, nng cao cht lng sn phm, to ra nhiu ca ci, gp phn lm giu cho x hi v ci thin i sng nhn dn; ng thi phi c nhng bin php hu hiu nhm hn ch mt tiu cc ca kinh t th trng, nh chy theo li nhun n thun, cnh tranh khc lit, bc lt v phn ha giu ngho qu ng, t quan tm gii quyt cc vn x hi. y cng l s la chn t gic con ng v m hnh pht trin trn c s qun trit l lun Mc - L-nin, nm bt ng quy lut khch quan v vn dng sng to vo iu kin c th ca Vit Nam. i hi IX ca ng Cng sn Vit Nam ch r: kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam l mt kiu t chc kinh t va tun theo nhng quy lut ca kinh t th trng va da trn c s v c dn dt, chi phi bi cc nguyn tc v bn cht ca ch ngha x hi, th hin trn c ba mt: s hu, t chc qun l v phn phi. Ni cch khc kinh t th trng

22

nh hng x hi ch ngha chnh l nn kinh t hng ha nhiu thnh phn, vn ng theo c ch th trng c s qun l ca Nh nc nhm mc tiu dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh. Mc ch ca kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l pht trin lc lng sn xut, pht trin kinh t xy dng c s vt cht - k thut ca ch ngha x hi, nng cao i sng nhn dn. Pht trin lc lng sn xut hin i gn lin vi xy dng quan h sn xut mi, tin tin. Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha c nhiu hnh thc s hu, nhiu thnh phn kinh t, trong kinh t nh nc gi vai tr ch o; kinh t nh nc cng vi kinh t tp th ngy cng tr thnh nn tng vng chc. Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha c s qun l ca Nh nc. Nh nc x hi ch ngha qun l nn kinh t bng chin lc, quy hoch, k hoch, chnh sch, php lut v bng c sc mnh vt cht ca lc lng kinh t Nh nc; ng thi s dng c ch th trng, p dng cc hnh thc kinh t v phng php qun l ca kinh t th trng kch thch sn xut, gii phng sc sn xut, pht huy mt tch cc, hn ch v khc phc mt tiu cc ca c ch th trng, bo v li ch ca nhn dn lao ng, ca ton th nhn dn. Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha thc hin phn phi ch yu theo kt qu lao ng v hiu qu kinh t, ng thi phn phi theo mc ng gp vn v cc ngun lc khc vo sn xut, kinh doanh v thng qua phc li x hi. Tng trng kinh t gn lin vi bo m tin b v cng bng x hi ngay trong tng bc pht trin. Tng trng kinh t i i vi pht trin vn ha v gio dc, xy dng nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc, nng cao dn tr, gio dc v o to con ngi, xy dng v pht trin ngun nhn lc ca t nc. Cng c th ni, kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l mt kiu t chc kinh t ca mt x hi ang trong qu trnh chuyn bin t nn kinh t cn trnh thp sang nn kinh t trnh cao hn hng ti ch x hi mi - x hi x hi ch ngha. y l nn kinh t th trng c t chc, c s lnh o ca ng Cng sn v s qun l ca Nh nc x hi ch ngha, c nh hng cao v mt x hi, hn ch ti a nhng khuyt

23

tt ca tnh t pht th trng, nhm phc v tt nht li ch ca i a s nhn dn v s pht trin bn vng ca t nc. Ch trng xy dng v pht trin nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha th hin t duy, quan nim ca ng Cng sn Vit Nam v s ph hp gia quan h sn xut vi tnh cht v trnh ca lc lng sn xut trong thi k qu i ln ch ngha x hi Vit Nam. La chn m hnh kinh t th trng nh hng x hi ch ngha khng phi n gin l s tr v vi phng thc chuyn nn kinh t nng nghip sang nn kinh t cng nghip, m iu quan trng c ngha quyt nh l phi chuyn sang nn kinh t hin i, vn minh nhm mc tiu tng bc i ln ch ngha x hi. y l s la chn ph hp vi cc quy lut pht trin v cc iu kin lch s c th ca thi i v ca nhng nc i sau, cho php cc nc ny gim thiu c nhng au kh v rt ngn c con ng i ca mnh ti ch ngha x hi trn c s s dng c u th cng nh hn ch c nhng khuyt im ca hai c ch: k hoch v th trng. Ni cch khc kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l kiu t chc kinh t c bit, va tun theo nhng nguyn tc v quy lut ca h thng kinh t th trng, va bo m tnh nh hng x hi ch ngha. Chnh tnh cht, c trng c bn ny chi phi v quyt nh phng tin, cng c, ng lc ca nn kinh t v con ng t ti mc tiu, l s dng kinh t th trng, nng cao hiu lc v hiu qu iu tit ca Nh nc x hi ch ngha, pht trin khoa hc v cng ngh, pht trin ngun nhn lc, m ca v hi nhp nhm thc y qu trnh cng nghip ha, hin i ha v pht trin rt ngn trong khong thi gian khng di c th khc phc tnh trng lc hu, a Vit Nam tr thnh mt nc cng nghip theo hng hin i. 4.C ch th trng c s qun l ca Nh nc x hi ch ngha. a.S cn thit phi chuyn sang c ch th trng ca nh nc XHCN Do nhn thc cn gin n v CNXH v con ng i ln CNXH nn chng ta thit lp th ch kinh t k hach v c ch vn hnh nn kinh t l c ch qun l tp chung ,quan liu, bao cp. M hnh kinh t v c ch c nhng c trng ch yu sau:

24

Th nht, Nh nc qun l nn kinh t bng mnh lnh hnh chnh l ch yu vi h thng ch tiu php lnh chi tit t trn xung di. Do hot ng ca cc doanh nghip ch yu da vo ch tiu php lnh hoc l quyt nh ca c quan qun l nh nc cp trn. Th hai, cc c quan hnh chnh kinh t can thip qu su vo hot ng sn xut kinh doanh ca cc n v kinh t c s nhng li khng chu trch nhim g v vt cht vi cc quyt nh ca mnh. Th ba, trong c ch c quan h hng ha- tin t b coi thng nh nc qun l nn kinh t v k hoch ha bng ch cp pht v giao np sn phm, quan h bng hin l ch yu, do hch ton kinh t ch l hnh thc. Ch bao cp c thc hin di cc hnh thc : (-) Bao cp qua gi l hnh thc ph bin v quan trng nht (-) Bao cp qua ch tem phiu. (-) Bao cp theo ch cp pht vn ca ngn sch. Th t, b my qun l cng knh, c nhiu cp trung gian v km nng ng, t sinh ra i ng cn b km nng lc qun l nhng phong cch ca quyn quan liu.M hnh kinh t ch huy, m in hnh l kinh t k hoch ha, tp chung, bao cpVi nhng c trng trn c nhng u im l tp chung c ngun lc vo nhng mc tiu ch yu nhng n li th tiu cnh tranh nn km hm tin b khoa hc- k thut. V vy, di i mi t duy v kinh t ng ta ra phng thc i mi kinh t l chuyn nn kinh t nc ta sang nn kinh t hng ha nhiu thnh phn vn hnh theo c ch th trng c s qun l ca nh nc nh hng XHCN. b. C ch th trng C ch th trng l c ch t iu tit ca nn kinh t th trng do s tc ng ca cc quy lut vn c ca n.Ni c th hn c ch th trng l h thng hu c ca s thch ng ln nhau,t iu tit ln nhau ca cc yu t gi c, cung-cu, cnh tranhtrc tip pht huy tc dng trn th trng iu tit nn kinh t th trng. C ch th trng, hay c ch kinh t th trng khng ng nht vi kinh t th trng. C ch kinh t th trng hay c ch th trng l gung my vn hnh ca nn kinh t th trng. C ch th trng ph thuc vo tnh cht v

25

yu cu khch quan ca kinh t th trng, song n b chi phi bi yu t ch quan, do con ngi thit lp nn trn c s nm bt cc quy lut pht trin khch quan. N phn nh s vn dng ca con ngi bng vic t chc ra gung my kinh t "t do" hay c iu tit ca nh nc theo yu cu vn ng khch quan ca nn kinh t th trng trong cc giai on pht trin khc nhau. C ch th trng vn ng c s tham gia ca nhiu yu t, trong ni bt nht l quan h th trng cung - cu v gi c. Bn cht su xa ca c ch th trng l c ch vn hnh theo s chi phi ca quy lut gi tr. Tuy vy, trong mt nn kinh t hng ha c th, s vn ng chung cn ty thuc vo ch s hu thng tr, chu s tc ng qua li vi cc quy lut kinh t c th ca phng thc sn xut ch o, hn na cn chu s chi phi ca quy lut kinh t ch o trong phng thc sn xut . Tn hiu ca c ch th trng chnh l gi c th trng ( gi c th trng c trnh by phn trn). -u im v khuyt tt ca c ch kinh t th trng. (+) u im: Th nht ,c ch th trng kch thch hot ng ca cc ch th kinh t v to iu kin thun li cho hot ng t do ca h. Do lm cho nn kinh t pht trin nng ng,c hiu qu. Th hai, s tc ng ca c ch th trng a n s thch ng t pht gia khi lng v c cu sn xut vi khi lng v c cu tiu dng Th ba, c ch th trng kch thch i mi k thut, hp l ha sn xut Th t, c ch th trng thc hin phn phi cc ngun lc kinh t mt cch ti u. Th nm, s iu tit ca c ch th trng mm do hn s iu tit ca c quan nh nc v c kh nng thch nghi cao hn trc nhng iu kin kinh t bin i. (+) Nhng khuyt tt ca c ch th trng Th nht, c ch th trng ch th hin y khi c s kim sot ca cnh tranh hon ho, khi xut hin cnh tranh khng hon ho th hiu lc ca c ch kinh t th trng b gim.

26

Th hai, mc ch hot ng ca cc doanh nghip l ti a ha li nhun, do h c th lm dng ti nguyn ca x hi, gy i nhim mi trng sng. Do hiu qu kinh t x hi khng c m bo. Th ba, phn phi thu nhp khng cng bng, s tc ng ca c ch th trng dn ti s phn ha giu ngho,s phn cc v ca ci. Th t, mt nn kinh t do c ch th trng thun tu iu tit kh trnh khi nhng thng trm, khng hong. c.Vai tr iu tit ca Nh nc. Nh phn tch trn kinh t th trng l c ch tt nht iu tit nn kinh t hng ha mt cch hiu qu, tuy nhin c ch th trng cng c mt lot nhng khuyt tt. V vy cn c s can thip ca Nh nc vo kinh t, Nh nc can thip tng v m nhm pht huy tc dng tch cc v hn ch tc ng tiu cc ca c ch th trng. (+) Vai tr v chc nng kinh t ca Nh nc trong nn kinh t th trng nh hng XHCN Vit Nam . Mt l, Nh nc m bo cho s n nh chnh tr, kinh t , x hi v thit lp khn kh php lut to iu kin cho hot ng kinh t , v n nh chnh tr x hi l iu kin cn thit pht trin nn kinh t. Hai l, Nh nc hng cho s pht trin kinh t v thc hin iu tit cc hot ng kinh t m bo cho nn kinh t tng trng n nh,Nh nc xy dng cc chin lc v quy hoch pht trin, trc tip u t vo mt s lnh vc dn dt nn kinh t- x hi p ng yu cu pht trin kinh t . Ba l, Nh nc m bo cho cc hat ng kinh t c hiu qu. V cc doanh nghip v li ch ring mnh c th lm dng ti nguyn ca x hi, gy i nhim mi trng sng ca con ngi. V vy Nh nc cn thc hin nhng bin php ngn chn nhng tc ng xu bn ngoi nng cao hiu qu kinh t-x hi Bn l, Nh nc cn hn ch, khc phc cc mt tiu cc ca c ch kinh t th trng, thc hin cng bng x hi. (+) Ni dung qun l ca Nh nc trong nn kinh t th trng nh hng XHCN Vit Nam. (-) Quyt nh chin lc pht trin kinh t-x hi.

27

(-) K hoch, k hoch y l thc hin mc tiu ca quyt nh chin lc , n trin khai v c th ha chin lc. (-)T chc, l ni dung ca qun l nhm m bo thc hin k hoch nh. (-)Ch huy v phi hp, nn kinh t l mt h thng phc tp, bao gm nhiu ch th khc nhau,v th m bo cho nn kinh t hot ng c hiu qu cn c s ch huy thng nht( iu chnh t trung tm). qun l nn kinh t phi c c quan qun l thng nht, c quan c quyn lc, c y cc thng tin v cc mt iu ha, phi hp cc mt hot ng ca nn sn xut x hi. (-)Khuyn khch v trng pht, bng cc n by kinh t ng vin tinh thn, khuyn khch mi t chc hot ng kinh t hot ng theo nh hng ca k hoch. Mun vy phi thng pht r rng,lm tt th thng, lm hi th phi pht. (+) Nh nc qun l nn kinh t th trng nh hng XHCN bng cc cng c qun l v m : (-) K hoch v th trng :k hoch Nh nc bao gm k hoch di hn v ngn hn. Thng qua k hoch di hn, Nh nc c th ha chin lc pht trin kinh t x hi, t vch ra cc chng trnh kinh t c mc tiu nh hng u t, iu tit cc hot ng kinh t v ra cc chnh sch kinh t thch hp . (-) Xy dng kinh t nh nc v kinh t hp tc hot ng c hiu qu : y l nhng thnh phn kinh t c vai tr quyt nh nht i vi vic qun l nn kinh t th trng c nhiu thnh phn pht trin theo nh hng XHCN. (-) H thng php lut:nh nc phi s dng h thng php lut lm cng c iu tit ca cc t chc kinh t thuc mi thnh phn kinh t nhm lm cho nn kinh t pht trin theo nh hng XHCN, pht huy cc mt tch cc v hn ch, ngn chn cc mt tiu cc ca c ch th trng. (-) Cc cng c ti chnh : s dng h thng thu ,cc chnh sch thu ng n khng ch to ngun thu cho ngn sch m cn khuyn khch sn xut ,xut khu, iu tit tiu dng ,khc phc c hiu qu cc hin tng tiu cc trong nn kinh t, thu ht vn u t nc ngaiNgn sch nh nc l

28

cng c rt quan trng tc ng vo nn kinh t thc hin mc tiu tng trng v cng bng x hi. (-) Cc cng c tin t : trong nn kinh t th trng, tin t c vai tr v cng quan trng. Vic tht cht hay ni lng cung ng tin t ,kim ch lm pht thng qua hot ng ca h thng ngn hng s tc ng trc tip n tnh hnh kinh t .Bng cng c tin t Nh nc c th hng dn pht trin theo nh hng XHCN,ngn chn tnh t pht t bn ch ngha. (-) Cc cng c iu tit kinh t i ngoi: thc hin chin lc kinh t m, xc tin cc quan h kinh t i ngoi Nh nc phi s dng nhiu cng c, trong ch yu l thu xut nhp khu, t gi hi oi.Thng qua cc chnh sch ny Nh nc c th khuyn khch vic xut nhp khu, ng thi bo h mt cch hp l nn sn xut ni a, thu ht vn u t nc ngoi. 5.Thc trng nn kinh t th trng nh hng XHCN Vit Nam. a.Trnh pht trin nn kinh t th trng nc ta cn giai on s khai. l do cc nguyn nhn : - C s vt cht- k thut cn trnh thp, bn cnh mt s lnh vc, mt s c s kinh t c trang b k thut v cng ngh hin i, trong nhiu ngnh kinh t, my mc c k, cng ngh lc hu. Theo UNDP th Vit Nam ang trnh cng ngh lc hu 2/7 ca th gii, thit b my mc lc hu 2-3 th h ca th gii( c lnh vc 4-5 th h). Lao ng th cng vn chim t trng ln trong tng s lao ng x hi. Do , nng sut, cht lng, hiu qu sn xut ca nc ta cn rt thp so vi khu vc v th gii ( nng sut lao ng ca nc ta ch bng 30% mc trung bnh ca th gii ). - Kt cu h tng nh h thng ng giao thng, bin cng, h thng thng tin lin lccn lc h, km pht trin( mt ng giao thng/1km bng 1% so vi mc trung bnh ca th gii; tc truyn thng trung bnh c nc chm hn th gii 30 ln). H thng giao thng km pht trin lm cho cc a phng, cc vng b chia ct, tch bit nhau, do lm cho nhiu tim nng ca cc a phng khng th c khai thc, cc a phng khng th chuyn mn ha sn xut pht huy th mnh. - Do c s vt cht- k thut cn trnh thp lm cho phn cng lao ng km pht trin, s chuyn dch c cu kinh t chm. Nn kinh t nc ta cha thot khi nn kinh t nng nghip sn xut nh. Nng nghip vn s dng

29

70% lc lng lao ng, nhng ch sn xut khong 26% GDP , cc ngnh kinh t cng ngh cao chim t trng thp . - Kh nng cnh tranh ca cc doanh nghip trn th trng trong nc cng nh th trng nc ngoi cn rt yu. Do c s vt cht- k thut v cng ngh lc hu, nn nng sut lao ng thp, do khi lng hng ha nh b, chng loi hng ha cn ngho nn, cht lng hng ha thp, gi c cao v th kh nng cnh tranh cn yu. b. Th trng dn tc thng nht ang trong qu trnh hnh thnh nhng cha ng b . Do giao thng vn ti km pht trin nn cha li cun c tt c cc vng trong nc vo mt mng li lu thng hng ha thng nht . Th trng hng ha dch v hnh thnh nhng cn hn hp v cn nhiu hin tng tiu cc( hng gi, hng nhp lu, hng nhi nhn hiu vn lm ri lon th trng).Th trng hng ha sc lao ng mi manh nha, mt s trung tm gii thiu vic lm v xut khu lao ng mi xut hin ny sinh hin tng khng hong. Nt ni bt ca th trng ny l sc cung ngi lao ng lnh ngh nh cu hn rt nhiu trong khi cung v sc lao ng gin n li vt qu xa cu, nhiu ngi c sc lao ng khng tm c vic lm. Th trng tin t, th trng vn c nhiu tin b nhng vn cn nhiu trn tr, nh nhiu doanh nghip, nht l doanh nghip t nhn rt thiu vn nhng khng vay c v vng mc th tc, trong khi nhiu ngn hng thng mi huy c tin gi m khng th cho vay ng trong kt d n qu hn trong nhiu ngn hng thng mi n mc bo ng . c. Nhiu thnh phn kinh t tham gia th trng do vy nn kinh t nc ta c nhiu loi hnh sn xut hng ha cng tn ti an xen nhau, trong sn xut hng ha nh phn tn cn ph bin. d.S hnh thnh th trng trong nc vi m rng kinh t i ngoi, hi nhp vo th trng khu vc v th gii, trong hon cnh trnh pht trin kinh tk thut ca nc ta thp xa so vi hu ht cc nc khc. e. Qun l nh nc v kinh t x hi cn yu. Cng tc ti chnh, ngn hng, k hoch ha xy dng, qun l cn yu km, th tc hnh chnh phc tp,

30

ch phn phi cn nhiu bt hp l,bi chi ngn sch v nhp siu cn ln , lm php c kim ch nhng cha vng chc. III.Gii php pht trin nn kinh t th trng Vit Nam y l mt cu hi ln m mun tr li c y v chnh xc phi qua tng bc th nghim, t chc thc hin trong thc t ri c rt, b sung, hon chnh dn. Hn 10 nm qua, k t khi Vit Nam bc vo thc hin m hnh kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, nn kinh t Vit Nam t c nhiu kt qu v thnh tu ng mng, lm thay i kh r tnh hnh t nc. Kinh t ra khi tnh trng khng hong, hot ng ngy cng nng ng v c hiu qu. Ca ci x hi ngy cng nhiu, hng ha ngy cng phong ph. i sng nhn dn tng bc c ci thin. t nc chng nhng gi vng c n nh chnh tr trc nhng chn ng ln trn th gii m cn c bc pht trin i ln. Tng sn phm trong nc (GDP) tng bnh qun 7% /nm. Nng nghip pht trin lin tc, c bit l v sn xut lng thc, nui trng v khai thc thy sn. Gi tr sn xut cng nghip tng 13,5%/nm. H thng kt cu h tng c tng cng. Cc ngnh dch v, xut khu v nhp khu pht trin. Quan h i ngoi v hi nhp kinh t quc t khng ngng c m rng,... Tuy nhin, cng c nhiu vn mi t ra cn c tip tc nghin cu v gii quyt. T thc tin pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha trong thi gian qua v cn c vo yu cu pht trin trong thi gian ti, c th xc nh nhng phng hng, nhim v c bn pht trin nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam nh sau: (1) - Phi tip tc thc hin mt cch nht qun chnh sch pht trin kinh t nhiu thnh phn, coi cc thnh phn kinh t kinh doanh theo php lut u l b phn cu thnh quan trng ca nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, cng pht trin lu di, hp tc v cnh tranh lnh mnh. Khng nn c thi nh kin v k th i vi bt c thnh phn kinh t no. Kinh t nh nc phi pht huy c vai tr ch o trong nn kinh t quc dn, l nhn t m ng cho s pht trin kinh t, l lc lng vt cht quan trng v l cng c Nh nc nh hng v iu tit v m nn kinh t. Doanh nghip nh nc gi nhng v tr then cht; i u ng dng tin b

31

khoa hc v cng ngh; nu gng v nng sut, cht lng, hiu qu kinh t - x hi v chp hnh php lut. y mnh vic cng c, sp xp, iu chnh c cu ca cc doanh nghip nh nc; ng thi tip tc i mi c ch, chnh sch to ng lc pht trin v nng cao hiu qu hot ng ca cc doanh nghip nh nc theo hng xa bao cp; doanh nghip thc s cnh tranh bnh ng trn th trng, t chu trch nhim v sn xut, kinh doanh; np thu v c li; thc hin tt quy ch dn ch trong doanh nghip. Kinh t tp th gm cc hnh thc hp tc a dng, trong hp tc x l nng ct. Cc hp tc x da trn s hu ca cc thnh vin v s hu tp th, lin kt rng ri nhng ngi lao ng, cc h sn xut, kinh doanh, cc doanh nghip nh v va, khng gii hn quy m, lnh vc v a bn; lin kt cng nghip v nng nghip, doanh nghip nh nc v kinh t h nng thn. Nh nc gip hp tc x o to cn b, ng dng khoa hc v cng ngh, thng tin, m rng th trng, xy dng cc qu h tr pht trin hp tc x. Kinh t c th, tiu ch c nng thn v thnh th c v tr quan trng lu di. Nh nc to iu kin v gip pht trin, bao gm c cc hnh thc t chc hp tc t nguyn, lm v tinh cho cc doanh nghip hoc pht trin ln hn. Kinh t t bn t nhn c khuyn khch pht trin rng ri trong nhng ngnh ngh sn xut, kinh doanh m php lut khng cm. To mi trng kinh doanh thun li v chnh sch, php l kinh t t bn t nhn pht trin trn nhng nh hng u tin ca Nh nc, k c u t ra nc ngoi; chuyn thnh doanh nghip c phn, bn c phn cho ngi lao ng; lin doanh, lin kt vi nhau, vi kinh t tp th v kinh t nh nc. Xy dng quan h tt gia ch doanh nghip v ngi lao ng. To iu kin kinh t c vn u t nc ngoi pht trin thun li, hng vo cc sn phm xut khu, xy dng kt cu h tng kinh t, x hi gn vi thu ht cng ngh hin i, to thm nhiu vic lm. Ci thin mi trng kinh t v php l thu ht mnh vn u t nc ngoi. Pht trin a dng kinh t t bn nh nc di dng cc hnh thc lin doanh, lin kt gia kinh t nh nc vi kinh t t bn t nhn trong nc v

32

ngoi nc, mang li li ch thit thc cho cc bn u t kinh t. Ch trng cc hnh thc t chc kinh doanh an xen, hn hp nhiu hnh thc s hu, gia cc thnh phn kinh t vi nhau, gia trong nc v ngoi nc. Pht trin mnh hnh thc t chc kinh t c phn nhm huy ng v s dng rng ri vn u t x hi. (2) - Tip tc to lp ng b cc yu t th trng; i mi v nng cao hiu lc qun l kinh t ca Nh nc. Nhn chung, kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam mi c bt u, trnh cn thp, cht lng, hiu qu, kh nng cnh tranh cha cao. Nhiu th trng cn s khai, cha ng b. V vy, phi i mi mnh m t duy hn na, y mnh vic hnh thnh cc loi th trng. c bit quan tm cc th trng quan trng nhng hin cha c hoc cn s khai nh: th trng lao ng, th trng chng khon, th trng bt ng sn, th trng khoa hc v cng ngh, p ng nhu cu a dng v nng cao sc mua ca th trng trong nc, c thnh th v nng thn, ch th trng cc vng c nhiu kh khn. Ch ng hi nhp th trng quc t. Hn ch v kim sot c quyn kinh doanh. Mt khc, phi i mi su rng c ch qun l kinh t, pht huy nhng yu t tch cc ca c ch th trng, trit xa b bao cp trong kinh doanh, tng cng vai tr qun l v iu tit v m ca Nh nc, u tranh c hiu qu chng cc hnh vi tham nhng, lng ph, gy phin h. Nh nc to mi trng php l thun li, bnh ng cho cc doanh nghip cnh tranh v hp tc pht trin; bng chin lc, quy hoch, k hoch v chnh sch, kt hp vi s dng lc lng vt cht ca Nh nc nh hng pht trin kinh t - x hi, khai thc hp l cc ngun lc ca t nc, bo m cn i v m nn kinh t, iu tit thu nhp; kim tra, thanh tra mi hot ng kinh doanh theo quy nh ca php lut, chng bun lu, lm hng gi, gian ln thng mi. Tip tc i mi cc cng c qun l v m ca Nh nc i vi nn kinh t, trong c bit coi trng vic xy dng v hon thin h thng cc c ch chnh sch, lut php, i mi cng tc k hoch ha, nng cao cht lng cng tc xy dng cc chin lc, quy hoch v k hoch pht trin kinh t x hi; tng cng cng tc thng tin kinh t - x hi trong nc v quc t,

33

cng tc k ton, thng k; ng dng rng ri cc thnh tu khoa hc v cng ngh trong cng tc d bo, kim tra tnh hnh thc hin c cp v m v doanh nghip. (3) - Gii quyt tt cc vn x hi, hng vo pht trin v lnh mnh ha x hi, thc hin cng bng x hi, coi y l mt ni dung rt quan trng ca nh hng x hi ch ngha, bo m tnh u vit ca ch x hi mi. iu chng nhng to ng lc mnh m nhm pht trin sn xut, tng nng sut lao ng m cn thc hin bnh ng trong cc quan h x hi, khuyn khch nhn dn lm giu chnh ng v hp php, iu tit cc quan h x hi. Trong tnh hnh c th hin nay Vit Nam, phi bng nhiu gii php to ra nhiu vic lm mi. Chm lo ci thin iu kin lm vic, bo m an ton v sinh lao ng, phng chng tai nn v bnh ngh nghip cho ngi lao ng. Tng bc m rng h thng bo him x hi v an sinh x hi. Sm xy dng v thc hin chnh sch bo him cho ngi lao ng tht nghip. Ci cch c bn ch tin lng i vi cn b, cng chc, khuyn khch ngi c ti, ngi lm vic gii, khc phc tnh trng lng v tr cp bt hp l; tn trng thu nhp hp php ca ngi kinh doanh. Tip tc thc hin chng trnh xa i, gim ngho, chm sc nhng ngi c cng vi nc, thng binh, bnh binh, cha m, v con lit s, gia nh chnh sch - mt yu cu rt ln i vi mt t nc phi chu nhiu hu qu sau 30 nm chin tranh. ng thi y mnh cuc u tranh phng chng ti phm, gi gn trt t v k cng x hi, ngn chn v bi tr cc t nn x hi, nht l t nn ma tu, mi dm, li sng khng lnh mnh, nhng hnh vi tri php lut v o l. Kin quyt u tranh vi t tham nhng, hi l, lm giu bt chnh, kinh doanh khng hp php, gian ln thng mi... cng vi nhng tiu cc khc do mt tri ca c ch th trng gy ra. Kt qu c th ca cuc u tranh ny l thc o bn lnh, trnh v nng lc qun l ca Nh nc php quyn x hi ch ngha ca dn, do dn v v dn. (4) - Gi vng v tng cng s lnh o ca ng Cng sn. y l vn c tnh nguyn tc v l nhn t quyt nh nht bo m nh hng x hi ch ngha ca kinh t th trng, cng nh ton b s nghip pht trin ca

34

t nc. y cng l mt trong nhng bi hc ln nht c rt ra trong nhng nm i mi. Cng i vo kinh t th trng, thc hin dn ch ha x hi, m rng hp tc quc t cng phi tng cng v i mi s lnh o ca ng Cng sn. Thc t mt s nc cho thy, ch cn mt cht m h, bung lng s lnh o ca ng l lp tc to iu kin cho cc th lc th ch dn ti ph r s lnh o ca ng, cp chnh quyn, a t nc i con ng khc. ng lnh o c ngha l ng ra ng li, chin lc pht trin ca t nc ni chung, ca lnh vc kinh t ni ring, bo m tnh chnh tr, tnh nh hng ng n trong s pht trin kinh t, lm cho kinh t chng nhng c tc tng trng v nng sut lao ng cao, c lc lng sn xut khng ngng ln mnh m cn i ng nh hng x hi ch ngha, tc l hn ch c bt cng, bc lt, chm lo v bo v li ch ca i a s nhn dn lao ng. Trn c s ng li, chin lc , ng lnh o ton b h thng chnh tr v gung my x hi, trc ht l Nh nc, t chc thc hin bng c phng hng v nhim v ra. ng nhin, c trnh , nng lc lnh o, ng phi thc s trong sch, vng mnh c v chnh tr, t tng v t chc, gn b cht ch vi nhn dn, c nhn dn tin cy v ng h. c bit, trong tnh hnh hin nay, i ng cn b, ng vin ca ng phi c bn lnh chnh tr vng vng, kin nh mc tiu l tng, c tr tu, c kin thc, gi gn o c cch mng v li sng lnh mnh, u tranh khc phc c hiu qu t tham nhng v cc hin tng thoi ha, h hng trong ng v trong b my ca Nh nc. Tm li, s hnh thnh t duy kinh t th trng nh hng x hi ch ngha khng ch n thun l s tm ti v pht kin v mt l lun ca ch ngha x hi, m cn l s la chn v khng nh con ng v m hnh pht trin trong thc tin mang tnh cch mng v sng to ca Vit Nam. Pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l mt qu trnh tt yu ph hp vi quy lut pht trin ca thi i v p ng yu cu pht trin ca t nc.

35

KT LUN Nh vy, qu trnh hnh thnh v pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam bc u thu c nhng thnh tu ng k. N lm thay i b mt nn kinh t ca t nc ta k t khi t nc hon ton gii phng. Tuy cn gp nhiu kh khn trong qu trnh hnh thnh v pht trin nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nhng di s lnh o sng sut ca ng v s ng lng ca ton dn chng ta gt hi c nhiu kt qu to ln. T mt nc cn gp nhiu kh khn v kinh t chng ta tng bc pht trin ngang tm vi cc nc trong khu vc v ang khng nh mnh trn trng quc t. Tuy nhin, bn cnh nhng thnh tu chng ta cng ang phi i ph vi nhiu kh khn do nn kinh t th trng em li. l nhng mt tri ca nn kinh t th trng i hi phi c s lnh o sng sut ca ng cng sn Vit Nam. Chng ta cn kin quyt loi b nhng yu t tiu cc c th gy mt n nh nn kinh t t nc cng nh nn chnh tr ca t nc. Ch c th pht trin nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha chng ta mi c th ui kp cc nc tin tin trn th gii. V cng ch c vy mi ph hp vi ng li pht trin kinh t ca ng ta . c bit trong nhng nm gn y, nn kinh t th gii gp nhiu khng hong gy nh hng n nn kinh t ca nc ta. Tuy nhin nh c ng li lnh o sng sut ca ng m nn kinh t ca ta vn tng trng n nh. chnh l nt c trng ca nn kinh t th trng nc ta.C th ni rng, nn kinh t th trng nc ta v s l m hnh kinh t cho nhiu nc tham kho trong qu trnh i ln ch ngha x hi. Vi t cch l nhng sinh vin Vit Nam - nhng ngi ch ca t nc v c bit hn na khi chng ta l nhng sinh vin ca trng i hc kinh t quc dn ngi trng u ngnh trong khi kinh t chng ta phi bit phn u gp phn pht trin nn kinh t th trng theo nh hng x hi ch ngha. Tt c v mt mc tiu lm cho nn kinh t ca t nc ta ngy cng pht trin, ngy cng vng mnh v c bit khng ngng ci thin v nng cao i sng vt cht-tinh thn ca nhn dn. Vi phng chm "Hy bt tay vo hnh ng, thc tin s cho cu tr li", hy vng rng tng bc, tng bc, thc tin s lm sng t c cc vn

36

nu trn, gp phn lm phong ph thm l lun v ch ngha x hi v con ng i ln ch ngha x hi m chng ta chn .
MC LC

I. Nhng l lun chung v kinh t th trng (tr1) 1.Kinh t th trng l g ? (tr1) 2.iu kin hnh thnh v cc bc pht trin ca kinh t th trng.(tr2) 3.Cc nhn t ca kinh t th trng (tr4) 4.Cc quy lut ca kinh t th trng (tr7) II.S hnh thnh v pht trin ca nn kinh tt th trng nh hng XHCN nc ta. (tr10) 1.Tnh tt yu khch quan phi pht trin kinh t th trng Vit Nam.(tr10) 2.Qu trnh chuyn sang nn kinh t th trng nc ta (tr12) 3.Bn cht, c trng ca kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam. (tr15) 4.C ch th trng c s qun l ca nh nc XHCN (tr17) 5.Thc trng nn kinh t th trng nh hng XHCN Vit Nam (tr21) III.Gii php pht trin kinh t th trng nh hng XHCN Vit Nam (tr22) Kt lun

37

38