z

TRNG........................... KHOA.................................

TIU LUN
Kinh t nh nc v vai tr ch o ca n trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha

LI NI U Nc ta hin nay ang trong giai on u cho s ct cnh ca nn kinh t. La chn con ng m hnh kinh t bo m cho nn kinh t pht trin theo hng cng nghip ho,hin i ho, nh hng x hi ch ngha l vn khng h n gin. Nc ta cn c nhiu hn ch trong qun l nh nc ni chung v trong c ch chnh sch ni ring. Vic nhn thc ng v vai tr, nhim v ca nh nc trong nn kinh t th trng phi l vic u tin. Nghin cu vai tr kinh t nh nc l vic cn thit v quan trng. Ni dung chnh ca ti gm c 4 phn: Phn 1 Quan nim v kinh t nh nc Phn 2 - Vai tr ch o ca kinh t nh nc Phn 3 - c trng kinh t th trng theo nh hng x hi ch ngha Vit Nam Phn 4 - Phng hng ci cch kinh t nha nc Vi t cch l sinh vin ca trng HKTQD, ti xin a ra n ca mnh vi ni dung trn. Kinh t nh nc v vai tr ch o ca n trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Tuy nhin do kinh nghim nghin cu cn cha nhiu nn ti khng th trnh khi nhng thiu st. Ti xin chn thnh cm n thy gio: Mai Hu Thc hng dn ti hon thnh n ny.

I. QUAN NIM V KINH T NH NC 1. S hnh thnh v pht trin ca kinh t nh nc Nh nc l mt thit ch quyn lc chnh tr l c quan thng tr giai cp ca mt nhm giai cp vi cc giai cp khc, bm im quyn li ca giai cp thng tr. Tuy nhin lch s cch mng cng ngh qun l kinh t ca nh nc lun gn lin vi chc nng qun l hnh chnh. Chc nng cu nh nc c phi thai ngay t lc ban u nh nc xut hin 1.1. Trong giai on t do cnh tranh ca ch ngha t bn: (Hc thuyt ca cc trng phi c in, dn c in). Thi k CNTT hng (XV - XVII) vai tr qun l kinh t ca nh nc rt c coi trng. Nh nc t sn thc hin chnh sch tin t ht sc nghim ngt, h tm mi cch tch lu tin t, khng cho tin chy ra nc ngoi, nh nc cn quy nh nhng ni c php bun bn. Trong chnh sch ngoi thng h dng hng ro, thu quan bo h, nh thu nhp khu cao v thu xut nhp khu thp, quy nh nghim ngt t gi hi oi. Thuyt ca Adan Smith (726 - 1790) Thuyt bn tay v hnh li cho rng hot ng ca ton b nn kinh t l do cc quy lut khch quan t chi phi, v a ra nguyn l Nh nc khng can thip vo hot ng kinh t nhng ng khng chng li vai tr kinh t nh nc m ch chng li s can thip sai tri ca nh nc m thi. Thuyt cn bng tng qut ca Leon Wleas li khuyn ngh nh nc cn can thip vo qu trnh sn xut, to ra s cnh tranh lnh mnh, hn ch u c, n nh gi ph hp vi tin lng. 1.2. Trong giai on ca ch ngha t bn c quyn nh nc.

Hc thuyt bn tay hu hnh ca J. M. KeYneS: nh gi cao vai tr ca KTNN; cc chnh sch KTNN ti nn KTTT. Quan im ca CN Mc - Lnin v KTNN. + C ch thi trng l c ch tt nht iu tit nn kinh t hng ho mt cch c hiu qu, tuy nhin c nhin khuyt tt v vy cn c s qun l ca nh nc. * T cc s phn tch trn cho php rt ra kt lun. Tt c cc nh nc v ang tn ti khng c nh nc no phi kinh t, ng bn ngoi hay bn trn nn kinh t. S ra i ca nh nc bao gi cng c ngun gc t nguyn nhn kinh t. Bt k vi hot ng ca nh nc hoc km hm hoc thc y kinh t. Mi th ch kinh t i hi mt t chc nh nc ring ph hp vi yu cu ca n. Nh nc phi t chc b my hon thin chc nng nhim v ca mnh vi s vn ng kin i ca nn kinh t. 1.3. Thnh phn KTNN Khu vc KTNN l mt khi nim tng i. Nu xt v kha cdnh hnh thc t chc th khu vc KTNN bao gm. + Cc doanh nghip nh nc hot ng kinh doanh v cc doanh nghip nh nc hot ng cng ch. + Cc doanh nghip c c phn nh nc chi phi hoc c phn c bit ca nh nc (theo quy nh ca lut doanh nghip nh nc. + Cc doanh nghip c vn gp ca nh nc. + Cc t chc s nghip kinh t ca nh nc.

Nu xt v kha cnh ca lnh vc hot ng trong nn kinh t, th khu vc kinh t nh nc bao gm cc hot ng ca nh nc trong vic: + Qun l v khai thc cc ngun ti nguyn t nhin. + u t, qun l v khai thc cc cng trnh h tng k thaat (ng s, bn, bi cdng, cc khu cng nghip tp trung v.v...). + Cc t chc kinh t hot ng trong cc lnh vc cng nghip, nng nghip, thng mi, dch v; trong lnh v ti chnh, tn dng, ngn hng v.v... 2. S hnh thnh v pht trin kinh t nh nc Vit Nam. Vit Nam mc tiu c lp dn tc bn lin vi ch ngha x hi trong g n th k qua tr thnh ng lc thi thc ginh c lp v xy dng mt cuc sng m no v hnh phc cho nhn dn. Da trn ch cng hu v nhng t liu sn xut ch yu chng ta hon ton kh nng xy dng mt i ng cn b qun l v lao ng trong cc doanh nghip nh nc c l ng cng sn su sc) lm giu khng ch cho bn than m cn phi lm giu cho t nc. S ra i kinh t nh nc Vit Nam th hin qua cc bc: Quc ci ho x hi ch ngha, ci to x hi c v u t xy dng mi x hi ch ngha. M hnh kinh t ch huy: KTNN bao trm ln tt c cc lnh vc KINH T. M hnh KT th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam. a dng ho s h tn ti nhiu thnh phn kinh t, trng KTNN gi vai tr ch o 2.2.Thc trng doanh nghip nh nc Vit Nam. Vn hiu qu ca DNNN l c bit quan trng, v l doanh nghip kinh doanh ng nhin phi c hiu qu th mi tn ti, pht trin. Veec xem xt, nh gi hiu qu ca DNNN cn c quan im ton din c v kinh t, chnh

tr, x hi; trong , ly sut sinh li trn vn lm mt trong nhng tiu chun ch yu nh gi hiu qu ca doanh nghip kinh doanh, ly kt qu thc hin cc chnh sch x hi lm tiu chun ch yu nh gi hiu qu ca doanh nghip cng ch. Trn thc t, nhng hoi ngi, thiu nim tin ca mt b phn cn b, ng vin vo hiu qu ca DNNN cng khng phi l khng c cn c nht nh. Thc t cho thy, cc DNNN ca chng ta bn cnh nhng thnh tu to ln v ang bc l nhng yu km kh nghim trng. Quy m cc DNNN cn n (vn bnh qun ch l 12 t ng), c cu c nihu bt hp l, cng ngh lc hu, qun l yu km, cha tht s t ch, t chu trch nhim trong sn xut thy ngoi mt s doanh nghip c trnh cng ngh hin i hoc trung bnh ca th gii t 10 n 20 nm, thm c 30 nm. n thng 5/2001 mi ch c 4,1% tng s DNNN c chng nhn t tiu chun cht lng quc t. Kt qu sn xut kinh doanh ca cc DNNN cng cha tng xng vi cc ngun lc c v s h tr u t ca Nh nc: Trong 4 nm (1997 -2000) ngn sch nh nc u t thm cho DNNN gn 82000 t ng; ngoi ra, min gim thu 1351 t ng, xo n 1.088 t ng, khoang n 3392 t ng, gin n 540 t ng, gim tnh khu hao 200 t ng v cho vay u i u t 9000 t ng. n nm 2000, s DNNN kinh doanh c hiu qu mi ch l 40%, b l lin tc chim ti 29%. Tnh hnh ng nh vy, nhng t i n khng nh ch c cc DNTN mi c li v DNNN ch c thua l, km hiu qu l hon ton khng ng. Nhn nh ny thiu c c s l lun v thc tin, coi mt s hin tng trng vi bn cht, bi nu i su nghin cu chng ta cng d thy khng ch DNNN mi thua l, m cng c nhiu DNTN thua l. Khng hong kinh t - ti chnh khu vc vi nhng hu qu nng n v kinh t, chnh tr, x hi c th c

coi l khng hong ca kinh t t nhn. Thc t thnh ph Hi Phng (cng nh nhiu a phng khc) cho thy, t l n qu hn ca cc khon vay tn dng ngn hng ca DNTN (vo khong 36% tnh n thng 6/2001), cao gp i so vi DNNN, trong phn ln l n kh c kh nng thanh ton. Trong tng s DNNN c ti 70% l hot ng c li v khi li khi l; s DNNN thua l tuy cn nhiu song ch l thiu s. Nh vy, thua l, hiu qu thp l ng hnh ca c DNNN v DNTN, khng c s phn bit ch s hu. Thc t nc ta cho thy, s thua l hiu qu kinh t thp ca mt b phn ng k DNNN v DNTN c nhiu nguyn nhn khng c lin quan n s hu doanh nghip, trong c nguyn nhn rt c bn l iu kin sn xut kinh doanh cua nc ta nhiu kh khn, bin ng ri ro ln, cc doanh nghip cn nhiu hn ch yu km, nht l v trnh qun l, kinh nghim thng trn II. VAI TR CH O CA KINH T NH NC. nh gi thnh tu 10 nm thc hin chin lc n nh v pht trin kinh t x hi (1991 - 2000), Bo co Chnh tr ti i hi IX nhn nh rng mt trong nhng chuyn bin quan trng nht ca nn kinh t trong nhng nm va qua l : " T ch ch c hai thnh phn kinh t l kinh t Nh nc v kinh t tp th chuyn sang c nhiu thnh phn trong kinh t Nh nc gi vai tr ch o ". mt on khc v ng li v chin lc pht trin kinh t - x hi, Bo co Chnh tr li khng nh quyt tm ca ng ta : " Thc hin nht qun chnh sch pht trin nn kinh t nhiu thnh phn" v ni r thm : " Cc thnh phn kinh t kinh doanh theo php lut u l b phn cu thnh quan trng ca nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha cng pht trin lu di , hp tc v cnh tranh lnh mnh, trong kinh t Nh nc gi vai tr ch o; kinh t Nh

nc cng kinh t tp th ngy cng tr thnh nn tng vng chc ca nn kinh t quc dn". Nhng iu trn thc s cha ng nhiu ci mi c tng kt t thc tin i hi phi c mt s nghin cu cng phu mi thc s nm bt c. Phn ny lm r ba vn sau: Mt l, c cu kinh t nhiu thnh phn pht trin nc ta hin nay. Hai l, tnh tt yu vai tr ch o ca kinh t Nh nc. Ba l, vai tr ch o ca kinh t Nh nc biu hin nh th no. 1. C cu kinh t nhiu thnh phn pht trin nc ta hin nay. Ta bit cng lnh nm 1991 ca ng ta nu ln su c trng c bn ca x hi ch ngha m nhn dn ta xy dng, trong c c trng v nn kinh t da trn c s ch cng hu v t liu sn xut l ch yu. Ch cng hu hay ch cng cng bao gm c s hu ton dn v s hu tp th. Ch cng hu v t liu sn xut ch yu tng bc c xc lp v s chim i th tuyt i khi ch ngha x hi c xy dng xong v c bn. l chuyn lu di, cn chuyn trn mt chng ta vn ang l thi k qu . Thi k qu l mt thi k khng ngn cho nn pht trin nn kinh t nhiu thnh phn cng l mt tt yu khch quan nhm khai thc ti a mi nng lc sn xut trong x hi pht trin lc lng sn xut, nng cao i sng vt cht v vn ho, tinh thn ca nhn dn. Trc y, do duy ch, ch quan v nng vi c ngh rng c th xy dng nhanh x hi ch ngha thng qua cc bin php ci to x hi ch ngha , xo b cc thnh phn kinh t t nhn c coi l " phi ch ngha x hi". S thc khng phi nh vy, thc tin 10 nm i mi cho thy rng i ln ch ngha x hi t mt nn kinh t cn ngho nn, chm pht trin trc ht phi ly vic pht trin lc lng sn xut lm u tin. Cn vic xy dng quan h sn sut mi c bit l xy dng ch s hu cng cng v t liu sn xut ch yu l mt qu

trnh pht trin kinh t - x hi lu di, nhiu bc, nhiu hnh thc t thp n cao. Theo tinh thn , Bo co Chnh tr ch r : " Tiu chun cn bn nh gi hiu qu xy dng quan h sn xut theo nh hng x hi ch ngha l thc y pht trin lc lng sn xut, ci thin i sng nhn dn, thc hin cng bng x hi". Lm khc i l c hi cho s pht trin. V c cu ngnh: T cc hnh thc s hu c bn : "S hu ton dn, s hu tp th v s hu t nhn hnh thnh nhiu thnh phn kinh t vi nhng hnh thc s hu kinh doanh a dng, an xen, hn hp". Cc thnh phn kinh t c nu ln gm : kinh t Nh nc, kinh t tp th, kinh t c th, tiu ch, kinh t t bn t nhn, kinh t t bn Nh nc. Thnh phn kinh t hp tc c thay bng thnh phn kinh t tp th ni r hn v bn cht ca s hu. V thnh phn ny vn c hiu l bao gm nhiu hnh thc hp tc a dng, trong hp tc x l nng ct. Thnh phn kinh t c vn u t nc ngoi gp phn quan trng trong nn kinh t quc dn. Thnh phn ny xut hin v ngy cng ln ln trong nhng nm gn y, bao gm vn do nc ngoi u t vo nc ta, hoc 100% hoc trong cc hnh thc lin doanh, lin kt. Nhn chung kinh t Vit Nam c nhng chuyn bin tch cc, t l ngnh cng nghip v dich v trong GDP c xu hng tng v t l ngnh nng nghip c xu hng gim. Tuy nhin ct li vn l cng - nng - dch v. V kinh t i ngoi: Nc ta m ca nn kinh t lin kt vi kinh t khu vc v kinh t th gii vi xu hng ngy cng mnh m. Hot ng xut nhp khu pht trin kh. Nn 2000, kim ngch xut nhp khu t trn 186 USD/ngi, tuy cn mc thp, nhng thuc loi cc nc c nn ngoi thng pht trin. Tuy nhin, t trng kim ngch xut nhp khu ca nhm hng nng, lm, thu sn cn chim 30%.

Cc mt hng xut khu nc ta vn dng th, gi tr thp, sc cnh tranh km. Hn na cc doanh nghip xut khu cha lm tt cng tc xc tin thng mi, cha c chin lc xut khu di hn n nh lu di, thng mi in t vn cn mi m. Nh vy, hin ti kh nng tham gia hi nhp kinh t th gii ca cc doanh nghip nc ta cn thp, i hi Nh nc cng nh mi doanh nghip phi c gii php trong qu trnh hi nhp thu c nhiu hiu qu. 2. Tnh tt yu vai tr ch o ca kinh t Nh nc. Nn kinh t c cu nhiu thnh phn l c trng ph bin ca mi nn kinh t th trng. Khc nhau l ch trong kinh t th trng t bn ch ngha, kinh t t nhn ni ng hn l kinh t t bn t nhn gi vai tr thng tr; cn trong kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, nh nc ta, th kinh t Nh nc gi vai tr ch o, v kinh t Nh nc cng vi kinh t tp th c xy dng v pht trin ngy cng tr thnh nn tng vng chc. Do c s nhm ln gia Nh nc v kinh t Nh nc nn c kin cho rng ch c Nh nc mi lm chc nng ch o, ch kinh t Nh nc th khng th gi vai tr ch o c. Cng do c s ng nht gia doanh nghip Nh nc v kinh t Nh nc ni chung, nn kin khc cho rng doanh nghip Nh nc khng th gi vai tr ch o c bi n c hng lot nhng khuyt im v nhc im trong hot ng. Tht ra, doanh nghip Nh nc l b phn tr ct nht ca kinh t Nh nc ch khng phi l ton b kinh t Nh nc. Ni n kinh t Nh nc th phi ni n tt c cc s hu trong tay Nh nc, k c ti nguyn, t ai, ngn sch Nh nc, d tr quc gia... Kinh t Nh nc khng lm chc nng qun l ca Nh nc nhng chnh n l cng c quan trng, l sc mnh kinh t m Nh nc nm ly v a vo lm chc nng qun l ca mnh. Bo co Chnh tr vit: " Kinh t Nh nc pht huy vai tr ch o trong nn kinh t, l lc lng vt cht quan trng v l cng c Nh nc nh

hng v iu tit v m nn kinh t, doanhnghip Nh nc gi v tr then cht, i u ng dng tin b khoa hc v cng ngh, nu gng v nng sut, cht lng, hiu qu kinh t - x hi v chp hnh php lut. thi k qu ln ch ngha x hi nc ta trnh lc lng sn xut cn thp, quan h s hu cn tn ti nhiu hnh thc, l nn kinh t hn hp nhiu thnh phn nhng c ch th trng cha hon ho, doanh nghip Nh nc hot ng cn nhiu khuyt tt. V vy, phi tip tc i mi c ch, chnh sch i vi doanh nghip Nh nc to ng lc pht trin v nng cao hiu qu hot ng theo nh hng : xo bao cp, doanh nghip cnh tranh bnh ng trn th trng, t chu trch nhim v sn xut kinh doanh, np thu v c li, thc hin tt quy ch dn ch trong doanh nghip. C c ch ph hp v kim tra, kim sot, thanh tra ca Nh nc i vi doanh nghip, kinh t Nh nc c gi c vai tr ch o th mi c th m bo c nh hng x hi ch ngha ca kinh t th trng. Do phi c s qun l ca Nh nc. Kinh t Nh nc da trn ch cng hu v t liu sn xut, do u t pht trin kinh t Nh nc l to ra nn tng kinh t cho x hi ch ngha, to ra sc mnh vt cht Nh nc iu tit v qun l th trng. Kinh t Nh nc cc v tr then cht nn c kh nng chi phi cc thnh phn kinh t khc. 3. Nhng biu hin cavai tr ch o ca kinh t Nh nc. 3.1 Lm lc lng vt cht Nh nc thc hin chc nng iu tit v qun l v m. Nh nc s dng chung tt c cc bin php c th can thip vo kinh t nhm hn ch nhng khuyt tt ca kinh t th trng, to mi trng kinh doanh lnh mnh, phn b ngun lc ti u v thc y tng trng kinh t, pht trin x hi mt cch hi ho ph hp vi gi tr truyn thng v vn ho t nc.

Trong kinh t, mi n v kinh doanh l mt ch th kinh t, trc tip i mt vi th trng quyt nh cc vn kinh t c bn : sn xut ci g? sn xut nh th no? sn xut cho ai? theo mc tiu ti a ho li nhun. iu ny tt yu dn n kt cc l u, khi no, i vi mt hng no c th em li li nhun cao th , khi cc doanh nghip c kh nng s x vo sn xut v kinh doanh mt hng . Ngc li, nu u, khi no v i vi mt hng no khng c li hoc l vn th , khi s c nhiu doanhngip c kh nng s rt khi th trng sn xut v kinh doanh mt hng . Do s hn ch ca mi dch v v vic thu thp cng nh x l cc thng tin cn thit v th trng quyt nh c tham gia hay rt khi mt th trng no , tt c s dn n nguy c c th pht sinh mu thun gia cung v cu mi lc, mi ni v i vi mi mt hng. chng li nguy c Nh nc phi thc hin chc nng iu tit bng nhiu cng c khc nhau. Trong doanh nghip Nh nc c coi l mt cng c. Vi t cch l cng c iu tit lun c Nh nc thc hin theo phng chm : au, khi no nn kinh t quc dn ang m rng sn xut kinh doanh mt mt hng c th no m cc doanh nghip dn doanh hoc khng c sc kinh doanh hoc t chi th v khi cn s c mt ca doanh nghip Nhnc. n lc no , khi cc doanh nghip dn doanh sc p ng nhu cu th trng, doanh nghip Nh nc c th rt khi th trng , nhng ch cho cc doanh nghip dn doanh. Qu trnh din ra lin tc, lp li mi lnh vc ca nn kinh t quc dn hnh thnh vai tr iu tit ca doanh nghip Nh nc. Chc nng ny cn th hin trong phm vi tng vng c bit quan trng vi cc vng xa, vng su. Nh vy, chc nng iu tit nn kinh t quc dn i hi Nh nc phi s dng doanh nghip Nh nc nh mt cng c cn thit bo m cho nn kinh t hot ng mt cch thng sut, m bo li ch x hi.

3.2 Lm n by nhanh tng trng kinh t v gii quyt nhng vn x hi. nn kinh t nc ta pht trin mt cch nhanh chng th cn phi c nhng bc tng trng. Do vy, cn c mt lc lng c sc mnh kinh t lm n by thc y cc lc lng khc cng pht trin.Doanh nghip Nh nc hin nay cha kh nng chi phi ton b nn kinh t nhng c mt thc lc to ln nn ch c doanh nghip Nh nc mi c th thc hin c chc nng n by. Nhng vn x hi ang l mt hn ch ln ca nc ta. Mun pht trin kinh t - x hi Nh nc phi gii quyt trit nhng vn . thc hin c iu ny chng ta cn c thc lc v kinh t. Trong iu kin nn kinh t nhiu thnh phn nh hin nay th ch c thnh phn kinh t Nh nc mi c th m nhn c vai tr lm lc lng ch lc cho Nh nc gii quyt cc vn x hi. 3.3 M ng hng dn, h tr cho cc thnh phn kinh t khc cng pht trin; To nn tng cho ch x hi mi. KTNN kim sot cc th trng ca hot ng vn v th trng tin t bo m kh nng n nh kinh t v m ca nh nc. Cc cng c ti chnh tin t, tn dng l cc cng c chnh yu ca nh nc trong qun l kinh t v m. Thnh phn kinh t nh nc th hin vai tr ch o chi phi cc thnh phn kinh t khc, lm bin i cc thnh phn kinh t khc theo c tnh ca mnh, to c s h tng cho mi kinh t hng ho, chim gi cc ngnh then cht v trng yu x hi, lm n by nhanh tng trng kinh t gn vi cng bng x hi. ng gp phn ln vo tng sn phm quc ni (GDP) ca ton x hi.

III. c trng kinh t th trng theo nh hng XHCN Vit Nam Nhim v hin nay l xc nh ni dung nh hng XHCN l th ch kinh t m trong th trng v quan h th trng ngy cng c xxc lp l vai tr quyt nh i vi sn xut kinh doanh. Nn kinh t c nhiu thnh phn cnh tranh, c trnh x hi cao, thc y s kt hp hi ho gia sn xut v tiu dng. Nh nc dng lut php, k hoch nh hng v chnh sch kinh t dn dt th trng pht trin lnh mnh, dng chnh sch iu tit, phn phi m bo phc li cho ton dn thc hin cng bng x hi. 1. Nn kinh t nc ta l nn kinh t nhiu thnh phn, trong kinh t nh nc ng vai tr ch o. Nn kinh t nc ta tn ti ba loi hnh thc s hu c bn: s hu ton dn, s hu t nhn, s hu tp th. T ba loi hnh s hu c bn hnh thnh nhiu thnh phn kinh t, nhiu hnh thc t chc sn xut kinh doanh. Do khng ch ra sc pht trin cc thnh phn kinh t thuc ch cng hu, m cn phi khuyn khch pht trin cc thnh phn kinh t thuc s hu t nhn hnh thnh nn kinh t th trng rng ln bao gm cc n v kinh t thuc ch cng hu, cc n v kinh t t doanh, cc hnh thc hp tc lin doanh gia trong v ngoi nc, cc hnh thc an xen v thm nhp vo nhau gia cc thnh phn kinh t u c th tham gia th trng bnh ng. Trong c cu kinh t nhiu thanh phn nc ta, kinh t nh nc gi vai tr ch o. Kinh t nh nc pht huy vai tr ch o trong nn kinh t, l lc lng vt cht quan trng v l cng c Nh nc nh hng v iu tit v m nn kinh t. Doanh nghip nh nc gi v tr then cht; i u ng dng tin b khoa hc v cng ngh; nu gng v nng sut, cht lng, hiu qu kinh t x hi v chp hnh php lut. Vic xc lp vai tr ch o ca nn kinh t nh nc l vn c tnh nguyn tc v l s khc bit c bn gia kinh t th trng

nh hng x hi ch ngha vi kinh t th trng t bn. Tnh nh hng x hi ch ngha ca kinh t th trng nc ta quy unh kinh t nh nc phi gi vai tr ch o trong c cu kinh t nhiu thnh phn. Bi l, mi mt ch x hi u c mt c s kinh t tng ng vi n, kinh t nh nc, ni ng ra kinh t da trn ch cng hu bao gm nh nc v kinh t hp tc, to c s kinh t cho ch x hi mi x hi ch ngha. Vic vin vo tnh trng hot ng km hiu qu ca nn kinh t nhn nc trong thi gian qua ph nh s cn thit kinh t nh nc phi gi vai tr ch o l sai lm v l lun. Vn ch yu khng phi l ph nh vai tr ch o ca kinh t nh nc, m l c cu li kinh t nh nc v i mi c ch qun l doanh nghip nh nc chng hot ng c hiu qu. C phn ha doanh nghip nh nc l mt trong nhng gii php c bn c cu li khu cc kinh t nh nc v ci thin cn bn c ch qun l doanh nghip. Nh nc thng qua ch tham d c phn khng ch hot ng ca cc doanh nghip theo nh hng ca nh nc. 2. S pht trin kinh t gn vi gii quyt cc vn x hi . y l c trng ni bt nht cu th ch th trngXHCN. Hai mt kinh t v x hi ca nn kinh t th trng ch ng kt hp vi nhau qua lut php, chnh sch kinh t v chh sch x hi. Thc hin phc li x hi thng qua ngn sch ra va khuyn khch mi ngi lm giu chnh ng v tng thu nhp cho nn kinh t quc dn. Chng ta phi gn kinh t, x hi, quc phng thnh m t thng nht bo m n nh chnh nhng quc gia, tng bc thot khi khng hong kinh t x hi v cng bng x hi, khng ngng nng cao cht lng cuc sng nhn dn. S thnh cng ca nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha khng ch dng li tc tng trng m cn phi khng ngng nng cao cht

lng cuc sng, tin lng, thu nht thc t tng mnh y t, gio dc pht trin); s phn ho giu ngho khng lm nh hng ti phc li x hi khng lm o ln v tr x hi tng i ca a s dn chng, c ch th trng khng th dn ti s xung cp thm ch thoi ho trong lnh vc vn ho x hi v cc quan h o c trong x hi. V th c trng quan trng v khng th thiu c ca kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam l gii quyt cc vn x hi. 3. Tng trng v pht trin bn vng: Thc hin mc tiu tng trng v pht trin bn vng mt nc km pht trin nh nc ta l iu khng n gin. Khng tng trng v khng pht trin bn vng th khng th thc hin c mc tiu dn giu, nc mnh, x hi cng bng vn minh v XHCN c. Tng trng kinh t gn lin vi s ln mnh ca nh nc, c tng trng kinh t mi c tng thm thu nhp cho nn kinh t, nh nc c iu kin nng cao vai tr c mnh trong cc hot ng x hi. Suy cho cng bt c nh nc cng mun ln mnh do vy rt cn c tim lc v kinh t. Nhng tng trng n nh th cn yu t pht trin bn vng. Ngy nay pht trin bn vng c t ra cp bch hn bao gi ht, ni ln hai mc tiu c bn: tng trng kinh t v bo v mi trng sinh thi. Kinh nghim cc nc i trc cho thy cn gii quyt vn bo v mi trng sinh thi ngay t bui u ca pht trin kinh t. 4.Tc pht trin kinh t cao y l yu cu rt quan trng ca nh hng x hi ch ngha, nhng cng khng phi l iu kin bi l nhiu nc c nn kinh t pht trin cao nhng li khng phi c nn kinh t x hi ch ngha. Trong nn kinh t th trng, h thng th trng phi c pht huy y mi thc th kinh t c li ch ring v l ch th ca th trng, tham gia hot

ng cnh tranh vi nhau v hnh thnh mt th trng, mt mng li sn xut x hi c trt t. Do c trng ca c ch th trng, ly li nhun lm mc tiu cnh tranh l mi trng cnh tranh, v vy bt buc tt c cc th ch kinh t u phi hot ng vi tc cao c th ng vng trn th trng y tnh cnh tranh ny. 5. Vai tr lnh o, qun l ca nh nc. y l mt iu kin quan trng bo m nh hng x hi ch ngha nn kinh t nc ta. Trong nn kinh t th trng chy theo li nhun, trong mi trng cnh tranh, cho nn ny sinh rt nhiu vn phc tp m cn c nh nc mi c th gii quyt c. V th chng t a mun xy dng thnh cng nn kinh t th trng theo nh hng x hi ch ngha chng ta khng th khng ni ti vai tr qun l ca nh nc. Vai tr ny c th hin bng h thng php lut bo v quyn t do, dn ch, cng bng x hi bng phn phi v m rng phc li x hi cho ton dn, bng h thng hng ho cng cng; ng thi m rng v hng dn h tr cc thnh phn kinh t cng pht trin. 6. Nn kinh t th trng nc ta l nn kinh t m, hi nhp vi kinh t th gii v khu vc. Thc ra y khng phi ch l c trng ca nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, m xu hng chung ca cc nn kinh t trn th gii hin nay. Khng c dn tc no b ph sn v thng mi. Nhng y mun nhn mnh s khc bit nn kinh t m chng ta ang xy dng vi nn kinh t ng, khp kn trc i mi. Trong iu kin kinh t hin nay ch c m ca kinh t hi nhp vo kinh t khu vc v th gii mi thu ht c vn, k thut cng ngh hin i, kinh nghim qun l tin tin khai thc tim nng v th mnh ca nc ta, thc hin pht trin kinh t th trng theo kiu rt ngn. Thc hin m ca kinh t theo hng a dng ho cc hnh thc kinh t i ngoi, th trng trong nc gn vi th trng khu vc v th gii, th hin

nhng thng l trong quan h kinh t quc t, nhng vn gi c c lp ch quyn v bo v c li ch quc gia, dn tc trong quan h kinh t i ngoi. Thc hin chnh sch hng mnh v xut khu, ng thi thay th nhp khu nhng sn phm m trong nc sn xut c hiu qu. iu ny c ng ta kh nh trong vn kin i hi ng VIII: Xy dng mt nn kinh t m, hi nhp vi khu vc v th gii, hng mnh m v xut khu, ng thi thay th nhp khu bng nhng sn phm trong nc sn xut c hiu qu. hi nhp y vo khu vc mu dch t do ng Nam (AFTA ASEAN Free Trade Area) v t chc thng mi th gii (WTO - World Trade Organization), cn c s chun b tch cc ngay t by gi khng ch cp trung ng, m c cp c s, cc doanh nghip phi tnh n iu kin hot ng khi hi nhp c bin php nng cao kh nng cnh tranh, nh tn ti v pht trin. 7. S pht trin kinh t th trng gn lin vi vic gi gn v pht huy bn sc dn tc. Khi chuyn nn kinh t nc ta sang kinh t hng ho vn ng theo c ch th trng, th cng ny sinh trong i sng thc t nhng hin tng nh: thng mi ho c nhng quan h x hi, sng v li, sng bi ng tin, coi thng cc gi tr nhn vn lm si mn truyn thng vn ho v o c dn tc. Vic m ca v hi nhp nhng yu t vn ho lai cng, mt gc, xa l thun phong m tc ca dn tc. Chng ta coi vic vy dng v pht trin kinh t th trng l phng tin, con ng thc hin mc tiu x hi ch ngha, ch khng phi pht trin kinh t th trng t bn ch ngha. V vy, khi xy dng nn kinh t th trng v m rng giao lu quc t, hi nhp vi khu vc v th gii phi c bit quan tm gi gn v pht huy bn sc vn ho dn tc, ng thi tip thu c chn lc tinh hoa vn ho cc dn tc trn th gii lm giu p thm vn ho Vit Nam. Nh c

tng b th Mi ni: Trong iu kin m rng cc quan h i ngoi, cng phi coi trng gi gn v pht huy bn sc dn tc i vi tip thu tinh hoa vn ho nhn loi lm giu vn ho ca ta, ngn chn s xm nhp ca cc sn phm vn ho c hi, lai cng, mt gc.

IV. Phng hng ci cch kinh t nh nc 1. i vi doanh nghip nh nc: Kinh t Nh nc c vai tr quyt nh trong vic gi vng nh hng XHCN, n nh v pht trin kinh t, chnh tr v x hi ca t nc. Doanh nghip Nh nc (gm DNNN gi 100% vn v DNNN gi c phn chi phi) phi khng ngng c i mi, pht trin v nng cao hiu qu, gi v tr then cht trong nn kinh t, lm cng c vt cht quan trng kinh t Nh nc gi vai tr ch o trong nn kinh t th trng nh hng XHCN. Vic tip tc sp xp, i mi vf nng coa hiu qu doanh nghip nh nc l nhim v cp bch v cng l nhim v chin lc, lu di v nhiu kh khn, phc tp, mi m......... 1.1.nh hng sp xp, pht trin doanh nghip nh nc hot ng kinh doanh v hot ng cng ch. a. i vi doanh nghip hot ng kinh doanh. - Nh nc gi 100% vn i vi cc doanh nghip hot ng kinh doanh trong lnh vc c quyn nh nc: vt liu n, ho cht c, cht phng x, h thng truyn ti quc gia, mng trc thng tin quc gia v quc t, sn xut thuc l iu. - Nh nc gi c phn chi phi hoc gi 100% vn i vi doanh nghip nh nc hot ng kinh doanh trong cc ngnh v lnh vc: bn bun lng thc, bn bun xng du, sn xut in, khai thc cc khong sn quan trng, sn xut mt s sn phm c kh, in t, cng ngh thng tin, sn xut kim loi en, kim loi mu, sn xut ho cht c bn, phn ho hc, thuc bo v thc vt, sn xut xi mng, cng nghip xy dng, sn xut mt s hng tiu dng v cng nghip thc phm quan trng, sn xut ho c, thuc cha bnh, vn ti hng khng, ng

st, vin ng, kinh doanh tin t, bo him, x s kin thit, dch v vin thng c bn, ch yu l cc doanh nghip quy m ln, c ng gp ln cho ngn sch, i u trong vic ng dng cng ngh mi nh, cgn ngh cao v gp phn quan trong n nh kinh t v m. Nhng doanh nghip hot ng kinh doanh m bo nhu cu thhit yu cho sn xut v nng cao i sng vt cht, tinh thn ca ng bo nng thn, ng bo cc dn tc min ni, vng su, vng xa. Nh nc gi c phn c bit trong mt s trng hp cn thit. Chuyn cc doanh nghip g 100% vn sang hnh thc cng ty trch nhim hu hn mt ch s hu l Nh nc hoc cng ty c phn gm cc c ng l cc doanh nghip nh nc. Cn c nh hng trn y, Chnh ph ch o r sot, ph duyt phn loi c th cc doanh nghip nh nc hin c trin khai thc hin v tng th k xem xt iu chnh nh hng, phn loi doanh nghip cho ph hp vi yu cu pht trin kinh t -x hi. Doanh nghip thuc cc t chc ca ng thc hin sp xp nh i vi doanh nghip nh nc. Doanh nghip thuc cac t chc chnh tr x hi ng k hot ng theo Lut Doanh nghip. - Vic thnh lp mi doanh nghip nh nc hot ng kinh doanh ch yu s thc hin di hnh thcs cng ty c phn. Ch thnh lp mi doanh nghip 100% vn nh nc i vi nhng ngnh v lnh vc m nh nc cn gi c quyn, hoc cc thnh phn kinh t khc khng mun hay khng c kh nng tham gia. b. i vi doanh nghip hot ng cng ch. - Nh nc gi 100% vn i vi cc doanh nghip cng ch hot ng trong lnh vc : in bc v chng ch c gi ; iu hnh bay; bo m hng hi; kim sot v phn phi tn s v tuyn in ; sn xut ; sa cha v kh ; kh ti ; trang b chuyn dng quc phng , an ninh ; doanh nghip c giao thc hin nhim v

quc phng c bit v cc doanh nghip ti cc a bn chin lc quan trng kt hp kinh t vi quc phng theo quyt nh ca chnh ph . Cc doanh nghip ca qun i v cng an c sp xp v pht trin theo nh hng ny. - Nh nc gi 100% vn hoc c phn chi phi i vi nhng doanh nghip cng ch ang hot ng trong cc lnh vc: kim nh k thut phng tin giao thng c gii ; xut bn sch gio khoa , sch bo chnh tr , phim thi s v ti liu qun l , bo tr h thng ng st quc gia , sn bay, qun l thu nng u ngun , trng v bo v rng u ngun , thot nc th ln, nh sng ng ph , qun l,bo tr h thng ng b , bn xe , ng thu quan trng , sn xut sn phm v cung ng dch v khc theo quy nh ca chnh ph. Trong tng thi k, chnh ph xem xt , iu chnh nh hng phn loi doanh nghip ph hp vi yu cu pht trin kinh t x hi . i vi cc doanh nghip hot ng cng ch hin c , chnh ph cn c vo nh hng trn y ch o r sot v ph duyt phn loi c th thc hin trin khai thc hin . Nhng doanh nghip cng ch ang hot ng khng thuc din nu trn s c sp xp li . Vic thnh lp doanh nghip nh nc hot ng cng ch phi xem xt cht ch, ng nh hng , c yu cu v c cc yu c cn thit . Khuyn kch nhn dn v doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t sn xut nhng sn phm , dch v m x hi cn v php lut khng cm. 1.2. y mnh c phn ho doanh nghip nh nc . Mc tiu c phn ho doanh nghip nh nc l nhm ; to ra loi hnh doanh nghip c nhiu ch s hu , trong c ng o ngi lao ng , s dng hiu qu vn , ti sn ca nh nc v huy ng thm vn x hi vo pht trin sn xut , kinh doanh, to ng lc mnh m v c ch qun l nng ng , c hiu qu cho doanh nghip ca nh nc , pht huy vai tr lm ch thc s ca

x hi , ca c ng v v tng cng s gim st ca x hi i vi doanh nghip , m bo hi ho li ch ca nh nc , doanh nghip v ngi lao ng. C phn ho doanh nghip ca nh nc khng c bin thnh t nhn ho doanh nghip nh nc . i tng c phn ho l nhng doanh nghip nh nc hin c m nh nc khng cn gi 100% vn, khng ph thuc vo thc trng kt qu sn xut kinh doanh . C quan nh nc c thm quyn cn c vo thc trng kt qu sn xut kinh doanh . C quan nh nc c thm quyn cn c vo nh hng sp xp, pht trin doanh nghip nh nc v iu kin thc t ca tng doanh nghip m quyt nh chuyn doanh gnhip nh nc hin c thnh cng ty c phn, trong nh nc c c phn chi phi, c phn c bit, c phn mc thp hoc nh nc khng gi c phn. Hnh thc c phn ho bao gm: gi nguyn gi tr doanh nghip, pht hnh c phiu thu ht thm vn; bn mt phn gi tr hin c ca doanh nghip cho cc c ng, c phn ho n v ph thuc ca doanh nghip; chuyn ton b doanh nghip thnh cng ty c phn. Trng hp c phn ho n v ph thuc ca doanh nghip th khng c gy kh khn hoc lm nh hng n hiu qu sn xut, kinh doanh cc b phn cn li ca doanh nghip. Nh nc c chnh sch gim bt tnh trng chnh lch v c phn u i cho ngi lao ng gi cc doanh nghip thc hin c phn ho. C quy nh ngi lao ng gi c c phn u i trong mt thi gian nht nh. Sa i, b sung c ch u tin bn c phn cho ngi lao ng trong doanh nghip gn b ngi lao ng vi doanh nghip, dnh mt t l c phn thch hp bn ra ngoi doanh nghip. Nghin cu s dng mt phn vn t c ca doanh nghip hnh thnh c phn ca ngi lao ng, ngi lao ng c hng li nhng khng c rt c phn khi doanh nghip. M rng vic bn c phn ca cc

doanh nghip cng nghip ch bin nng, lm, thu sn cho ngi sn xut v cung cp nguyn liu. C chnh sch khuyn khch doanh nghip c phn ho s dng nhiu lao ng v c quy nh cho php chuyn n thnh vn gp c phn. Sa i phng php xc nh gi tr doanh nghip theo hng gn vi th trng, nghin cu a gi tr quyn s dng t vo ga tr doanh nghip, th im u thu bn c phiu v bn c phiu qua cc nh ch ti chnh trung gian. Nh nc u t c mua c phn ln u i vi nhng doanh nghip c phn ho m nh nc khng c gi c phn chi phi theo ng quy nh ca Lut Doanh nghip v Lut khuyn khch u t trong nc khuyn khch nh u t c tim nng v cng ngh, th trng, kinh nghim qun l, tin vn mua c phn. S tin mua c t bn c phn dng thc hin chnh sch i vi ngi lao ng v nh nc ti u t pht trin sn xut kinh doanh, khng c a vo ngn sch chi thng xuyn. Nh nc ban hnh c ch, chnh sch ph hp i vi doanh nghip nh nc chuyn sng cng ty c phn. Sa i ccc chnh sch u i i vi cc doanh nghip c phn ho theo hng u i hn i v nhng doanh nghip khi c phn ho c kh khn. Ch o cht ch doanh nghip nh nc u t mt phn vn lp mi cng ty c phn nhng linhx vc cn thit. 1.3.Thc hin giao, bn, khon kinh doanh, cho thu, st nhp, gii th, ph sn i vi doanh nghip nh nc quy m nhh, lm n khng hiu qu. i vi doanh ghip c quy m nh c vn nh nc di 5 t ng, nh nc khng cn nm gi v khng c phn ho c, tu thc t ca tng doanh nghip, c quan nh nc c thm quyn quyt nh mt trong cc hnh thc: Bn, giao, khon kinh doanh, cho thu. Khuyn khch doanh nghip nh nc giao, bn c chuyn thnh cng ty c phn ca ngi lao ng. St nhp, gii th,

ph sn nhng doanh nghip nh nc hot ng khng hiu qu, nhng khng thc hin c cc hnh thc ni trn. Sa i, b sung lut ph sn doanh nghip theo hng ngi quyt nh thnh lp doanh nghip c quyn ngh tuyn b ph sn. y mnh tuyn truyn, nng cao nhn thc, hiu bit ca ngi lao ng v ton x hi i vi ngi ch trng c phn ho, giao, bn, khon kinh doanh, cho thu, st nhp, gii th, ph sn doanh nghip nh nc. 1.4. i mi v nng cao hiu qu hot ng ca cc tng cng ty nh nc, hnh thnh mt s tp on kinh t mnh. a. Tng cng ty nh nc phi c vn iu l ln, c th huy ng vn t nhiu ngun, trong vn nh nc l ch yu, thc hin kinh doanh a ngnh, c ngnh chnh chuyn su, c lin kt gia cc n v thnh vin kin kt v sn xut, ti chnh, th trng..., c trnh cng ngh v qun l tin tin nng sut lao ng cao, cht lng sn phm tt, c kh nng cnh tranh trn th trng trong nc v quc t hon thnh vic sp xp cc tng cng ty nh nc hin c nhm tp trung hn na ngun lc chi phi c nhng ngnh, lnh vc then cht ca nn kinh t, lm lc lng ch lc trong vic bo m cc cn i ln v n nh kinh t v m, cung ng nhng sn phm trng yu cho nn kinh t quc dn v xut khu, ng gp ln cho ngn sch, lm nng ct thc y tng trng kinh t v ch ng hi nhp kinh t quc t c hiu qu. Trong tng thi k, theo yu vu pht trin ca nn kinh t cn c s iu chnh ph hp nhng tng cng ty ang hot ng khng c yu cu trn s c sp xp li Th im, rt kinh nghim d nhn rng vic thc hin chuyn tng cng ty nh nc sang nh nc sang hot ng cng ty m cng ty con , trong tng cng ty u t vn vo cc doanh nghip thnh vin l nhng cng ty trch nhim

hu hn mt ch ( tng cng ty) hoc l cng ty c phn m tng cng ty gi c phn chi phi . Bn cnh cc tng cng ty nh nc. Ngh quyt trung ng III ch trng hnh thnh mt s tp on kinh t mnh trn c s cc Tng cng ty nh nc c s tham gia ca cc thnh vin kinh t, kinh doanh a ngnh, trong cc ngnh kinh doanh chnh, chuyn mn ho cao v gi vai tr chi phi trong nn kinh t quc dn. 1.5. Gii quyt lao ng di d v n khng thanh ton c Ngh quyt Trung ng III xac nh rng, lao ng di d c doanh nghip to iu kin o to li hoc ngh vic hng nguyn lng trong mt thi gian tm vic; nu khng tm c vic th c ngh ch mt vic theo quy nh ca B Lut lao ng. c c s php l cho vn ny, b Lut lao dng c sa i, b sung theo hng cho php p dng ch mt vic i vi s lao dng di d ti thi im giao, bn, khon kinh doanh v cho thu doanh nghip nh nc. ng thi, khn trng b sung chnh sch bo him x hi; ban hnh chnh sch bo him tht nghip theo hng nh nc, doanh nghip v ngi lao ng cng gp. i vi n khng thanh ton c, thnh lp cng ty mua bn n v ti sn ca doanh nghip nh nc x lu n v ti sn khng cn dng, to iu kin lnh mnh ho ti chnh doanh nghip. 1.6. i mi trnh cng ngh v trnh qun l trong doanh nghip nh nc Phi khng nh rng cng ngh l vn sng cn ca doanh nghip nu mun tn ti c hiu qu.Xy dng chin lc i mi cng ngh trong tng ngnh, tng doanh nghip,tng cng cng tc nghin cu trin khai,pht trin sn

phm,cng tc nghin cu th trng, thng tin th trng,tng cng xc tin bn hng, tng cng vai tr ca thng mi in t,nng cao cht lng sn phm bng cch hng cc doanh nghip c gng vnln p dng h thng qun l cht lng quc t .

2- Vi ti sn thuc nh nc. Cn i mi h thng cc chnh sch mang tnh cht v m nh chnh sch tin t, ti chnh, thu, tn dng, u t xut nhp khu. Xc nh v phn bit r rng cc quyn s hu s dng,nh dot v hng li i vi ti sn quc gia c s phn nh r chc nng qun l v chc nang khinh t ca nh nc v ca DNNN trnh tnh trng Nh nc tham gia qu su vo cng vic ca cc DNNN. Lnh mnh ho h thmg ti chnh, tn dng, ngan hng Nh nc, h thng d tr quc gia, cc qu bo him, qu d phngcn c s dng c hiu qu hn.

KT LUN Nh vy kinh t nh nc l mt ch th quan trng nht l thnh phn kinh t then cht gp phn a t nc ta ra khi khng hong kinh t, chuyn sang mt giai on mi, giai on ca m hnh kinh t th t rng chuyn bin vng chc theo qu o ch ngha x hi. i vi ti vic i su tm hiu nghin cu v ti ny gip ch cho ti rt nhiu trong vic nng nhn thc v t duy kinh t; c quan nim ng n v thnh phn kinh t nh nc v vai tr ch o ca n ng thi xc nh c trch nhim ca mnh i vi s nghip cng nghip ho, hin i ho t nc. Mc d c gng nhng vi kinh nghim cha nhiu chc chn s cn c nhiu thiu st rt mong c s gp ca thy c v cc bn. Mt ln na ti xin cm n PGS. TS . Mai Hu Thc, tn tnh hng dn ti hon thnh n ny.