Professional Documents
Culture Documents
A. mc tiu.
1. Kin thc - HS thy r c mc ch, nhim v, ngha ca mn hc. - Xc nh c v tr ca con ngi trong t nhin. - Nu c cc phng php c th ca mn hc. 2. K nng - Rn k nng hot ng nhm, k nng t duy c lp v lm vic vi SGK. 3. Thi - C thc bo v, gi gn v sinh c th.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Trong chng trnh sinh hc 7 cc em hc cc ngnh ng vt no? - Lp ng vt no trong ngnh ng CXS c v tr tin ha cao nht? 3. Bi mi Lp 8 cc em s nghin cu v c th ngi v v sinh.
Hot ng 1: V tr ca con ngi trong t nhin
Mc tiu: HS thy c con ngi c v tr cao nht trong th gii sinh vt. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Cho HS c thng tin mc 1 - c thng tin, trao i nhm SGK. v rt ra kt lun. - Xc nh v tr phn loi ca con ngi trong t nhin? - Con ngi c nhng c im no khc bit vi ng - C nhn nghin cu bi tp. vt thuc lp th? - Trao i nhm v xc nh kt lun ng bng cch nh - Yu cu HS hon thnh bi tp du trn bng ph. - Cc nhm khc trnh by, b SGK. sung Kt lun. - c im khc bit gia ngi v ng vt lp th c ngha g? 1
Kt lun: - Ngi c nhng c im ging th Ngi thuc lp th. - c im ch c ngi, khng c ng vt ( 1, 2, 3, 5, 7, 8 SGK). - S khc bit gia ngi v th chng t ngi l ng vt tin ha nht, c bit l bit lao ng, c ting ni, ch vit, t duy tru tng, hot ng c mc ch Lm ch thin nhin.
Hot ng 2: Nhim v ca mn c th ngi v v sinh
+ Mc tiu: HS ch ra c nhim v mn hc, ra bin php bo v c th, ch ra mi lin quan gia mn hc vi khoa hc khc. + dng: Bng ph, phiu hc tp Hot ng ca GV - Yu cu HS c SGK mc II tr li : - Hc b mn c th ngi v v sinh gip chng ta hiu bit nhng g? - Yu cu HS quan st hnh 1.1 1.3, lin h thc t tr li: - Hy cho bit kin thc v c th ngi v v sinh c quan h mt thit vi nhng ngnh ngh no trong x hi? Hot ng ca HS - C nhn nghin cu trao i nhm. - Mt vi i din trnh by, b sung rt ra kt lun.
- Quan st tranh + thc t trao i nhm ch ra mi lin quan gia b mn vi khoa hc khc.
Kt lun: - B mn sinh hc 8 cung cp nhng kin thc v cu to, sinh l, chc nng ca cc c quan trong c th. mi quan h gia c th v mi trng, nhng hiu bit v phng chng bnh tt v rn luyn thn th Bo v c th. - Kin thc c th ngi v v sinh c lin quan n khoa hc khc: y hc, tm l hc, hi ha, th thao...
Hot ng 3: Phng php hc tp b mn c th ngi v v sinh
+ Mc tiu: HS ch ra c phng php c th ca b mn. + dng : Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu mc - C nhn t nghin cu , trao III SGK, lin h cc phng php i nhm. hc mn Sinh hc lp di - i din nhm trnh by, b tr li: sung rt ra kt lun. - Nu cc phng php c bn hc tp b mn? 2
- Cho HS ly VD c th minh ha - HS ly VD cho tng phng cho tng phng php. php. - Cho 1 HS c kt lun SGK. Kt lun: - Quan st m hnh, tranh nh, tiu bn, mu vt tht ... hiu r v cu to, hnh thi. - Th nghim tm ra chc nng sinh l cc c quan, h c quan. - Vn dng kin htc gii thch hin tng thc t, c bin php v sinh, rn luyn thn th.
4. Kim tra, nh gi
? Trnh by nhng c im ging v khc nhau gia con ngi v ng vt thuc lp th? iu ny c ngha g? ? Li ch ca vic hc b mn C th ngi v sinh vt.
5. Hng dn hc bi nh
Tit 2 - Bi 2: cu to c th ngi
1. Kin thc - HS k c tn v xc nh c v tr ca cc c quan, h c quan trong c th. - Nm c chc nng ca tng h c quan. - Gii thch c vai tr ca h thn kinh v h ni tit trong s iu ha hot ng cc c quan. 2. K nng - Rn k nng quan st, nhn bit kin thc. - Rn t duy tng hp logic, k nng hot ng nhm. 3. Thi - Gio dc thc gi gn bo v c th trnh tc ng mnh vo mt s c quan quan trng.
B. chun b.
- Tranh phng to hnh 2.1; 2.2 SGK hoc m hnh tho lp cc c quan ca c th ngi. - Bng ph k sn bng 2 v H 2.3 (SGK).
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Trnh by c im ging v khc nhau gia ngi v th? T xc nh v tr ca con ngi trong t nhin. - Cho bit li ch ca vic hc mn C th ngi v v sinh 3. Bi mi
Hot ng 1: Cu to c th
Mc tiu: HS ch r cc phn c th, trnh by c s lc thnh phn, chc nng cc h c quan. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st H 2.1 v - C nhn quan st tranh, tm 2.2, kt hp t tm hiu bn hiu bn thn, trao i thn tr li: nhm. i din nhm trnh - C th ngi gm my phn? by kin. K tn cc phn ? - C th chng ta c bao bc bi c quan no? Chc nng ca c quan ny l g? -Di da l c quan no? - Khoang ngc ngn cch vi khoang bng nh c quan no? - Nhng c quan no nm - HS c th ln ch trc tip trong khoang ngc, khoang trn tranh hoc m hnh tho bng? lp cc c quan c th. (GV treo tranh hoc m hnh c th ngi HS khai thc - 1 HS tr li . Rt ra kt lun. v tr cc c quan) - Cho 1 HS c to SGK v - Nh li kin thc c, k 7 tr li:-? Th no l mt h c h c quan. - Trao i nhm, hon thnh quan? - K tn cc h c quan bng. i din nhm in kt qu vo bng ph, nhm khc ng vt thuc lp th? - Yu cu HS trao i nhm b sung Kt lun: hon thnh bng 2 (SGK) - 1 HS khc ch tn cc c vo phiu hc tp (v Bi tp quan trong tng h trn m SH). hnh. - Cc nhm khc nhn xt. - Da, cc gic quan, h sinh - GV thng bo p n ng. dc v h ni tit. - Ging nhau v s sp xp, - Ngoi cc h c quan trn, cu trc v chc nng ca cc trong c th cn c cc h c h c quan. quan no khc? 4
- So snh cc h c quan ngi v th, em c nhn xt g? Bng 2: Thnh phn, chc nng ca cc h c quan H c quan - H vn ng - H tiu ha - H tun hon Cc c quan trong tng h c quan - C v xng - Ming, ng tiu ha v tuyn tiu ha. Chc nng ca h c quan
- Vn ng c th - Tip nhn v bin i thc n thnh cht dd cung cp cho c th. - Tim v h mch - Vn chuyn cht dd, oxi ti t bo v vn chuyn cht thi, cacbonic t t bo n c quan - Mi, kh qun, bi tit. ph qun v 2 l - Thc hin trao phi. i kh oxi, kh cacbonic gia c - Thn, ng dn nc th v mi trng. tiu v bng i. - Bi tit nc tiu. - No, ty sng, dy thn kinh v hch - Tip nhn v tr thn kinh. li kch t mi trng, iu ha hot ng ca cc c quan.
Kt lun: 1. Cc phn c th - C th chia lm 3 phn: u, thn v tay chn. - Da bao bc bn ngoi bo v c th. - Di da l lp m c v xng (h vn ng). - Khoang ngc ngn cch vi khoang bng nh c honh. 2. Cc h c quan - H c quan gm cc c quan cng phi hp hot ng thc hin mt chc nng nht nh ca c th.
Hot ng 2: S phi hp hot ng ca cc c quan
Mc tiu: HS ch ra c vai tr iu ha hot ng ca cc h c quan ca h thn kinh v ni tit. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c SGK mc II - C nhn nghin cu phn tr li : tch 1 hot ng ca c th - S phi hp hot ng ca l chy. cc c quan trong c th c 5
th hin trong trng hp no? - Yu cu HS khc ly VD v 1 hot ng khc v phn tch. - Yu cu HS quan st H 2.3 v gii thch s H 2.3 SGK. - Hy cho bit cc mi tn t h thn kinh v h ni tit ti cc c quan ni ln iu g? - GV nhn xt kin HS v gii thch: H thn kinh iu ha qua c ch phn x; h ni tit iu ha qua c ch th dch.
- Trao i nhm tm VD khc. i din nhm trnh by. - Trao i nhm: + Ch ra mi quan h qua li gia cc h c quan. + Thy c vai tr ch o, iu ha ca h thn kinh v th dch.
- 1 HS c kt lun SGK. Kt lun: - Cc h c quan trong c th c s phi hp hot ng. - S phi hp hot ng ca cc c quan to nn s thng nht ca c th di s ch o ca h thn kinh v h ni tit.
4. Kim tra, nh gi
HS tr li cu hi: - C th c my h c quan? Ch r thnh phn v chc nng ca cc h c quan? Hon thnh bi tp sau bng cch khoanh vo cu em cho l ng: 1. Cc c quan trong c th hot ng c c im l: a. Tri ngc nhau b. Thng nht nhau. c. Ln t nhau d. 2 a v b ng. 2. Nhng h c quan no di y cng c chc nng ch o hot ng h c quan khc. a. H thn kinh v h ni tit b. H vn ng, tun hon, tiu ha v h hp. c. H bi tit, sinh dc v ni tit. d. H bi tit, sinh dc v h thn kinh.
5. Hng dn hc bi nh
1. Kin thc - HS trnh by c cc thnh phn cu trc c bn ca t bo. - Phn bit c chc nng tng cu trc ca t bo. - Chng minh c t bo l n v chc nng ca c th. 2. K nng - Rn k nng quan st tranh, m hnh tm kin thc. - Rn t duy suy lun logic, k nng hot ng nhm. 3. Thi - Gio dc thc hc tp, lng yu thch b mn.
B. chun b.
- Tranh phng to hnh 3.1; 4.1; 4.4 SGK - Bng ph k sn bng 3.1; 3.2
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - K tn cc h c quan v chc nng ca mi h c quan trong c th? - Ti sao ni c th l mt khi thng nht? S thng nht ca c th do u? cho 1 VD chng minh? 3. Bi mi VB: Mi c th sng u c cu to t t bo. - GV treo H 4.1 n 4.4 phng to, gii thiu cc loi t bo c th. ? Nhn xt v hnh dng, kch thc, chc nng ca cc loi t bo? - GV: T bo khc nhau cc b phn nhng u c c im ging nhau. 7
Hot ng 1: Cu to t bo
Mc tiu: HS nm c cc thnh phn chnh ca t bo: mng, cht nguyn sinh, nhn. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st H 3.1 v - Quan st k H 3.1 v ghi nh cho bit cu to mt t bo kin thc. in hnh. - Treo tranh H 3.1 phng to HS gn ch thch. - 1 HS gn ch thch. Cc HS khc nhn xt, b sung. Kt lun: Cu to t bo gm 3 phn: + Mng + T bo cht gm nhiu bo quan + Nhn
Hot ng 2 Chc nng ca cc b phn trong t bo
Mc tiu: HS nm c chc nng quan trng ca cc b phn trong t bo. Thy c cu to ph hp vi chc nng v s thng nht gia cc thnh phn ca t bo. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c v nghin - C nhn nghin cu bng 3.1 cu bng 3.1 ghi nh chc v ghi nh kin thc. nng cc bo quan trong t bo. - Mng sinh cht c vai tr g? Ti sao? - Da vo bng 3 tr li. - Li ni cht c vai tr g trong hot ng sng ca t bo? - Nng lng cn cho cc hot ng ly t u? - Ti sao ni nhn l trung tm ca t bo? - Hy gii thch mi quan h thng nht v chc nng gia mng, cht t bo v nhn? Kt lun: Bng 3.1
Hot ng 3: Thnh phn ha hc ca t bo
Mc tiu: HS nm c 2 thnh phn ha hc chnh ca t bo l cht hu c v v c. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c mc III - HS da vo SGK tr SGK v tr li cu hi: li. 8
- Cho bit thnh phn ha hc chnh ca t bo? - Cc nguyn t ha hc cu to nn t bo c u? - Trao i nhm tr li. - Ti sao trong khu phn n + Cc nguyn t ha hc mi ngi cn c prtin, u c trong t nhin. gluxit, lipit, vitamin, mui + n cht xy dng t khong v nc? bo gip c th pht trin tt. Kt lun: - T bo l mt hn hp phc tp gm nhiu cht hu c v v c a. Cht hu c: + Prtin: C, H, O, S, N. + Gluxit: C, H, O (t l 1C:2H: 1O) + Lipit: C, H, O (t l O thay i tu loi) + Axit nuclic: ADN, ARN. b. Cht v c: Mui khong cha Ca, Na, K, Fe ... v nc.
Mc tiu: - HS nu c cc c im sng ca t bo l trao i cht, ln ln, sinh sn,... - Chng minh c t bo l n v chc nng ca c th. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu k s - Nghin cu k H 3.2, trao H 3.2 SGK tr li cu i nhm, thng nht cu tr hi: li. - Hng ngy c th v mi tr- + C th ly t mi trng ng c mi quan h vi nhau ngoi oxi, cht hu c, nc, nh th no? mui khong cung cp cho t bo trao i cht to nng lng cho c th hot ng v thi cacbonic, cht bi tit. - K tn cc hot ng sng din ra trong t bo. + HS rt ra kt lun. - Hot ng sng ca t bo c lin quan g n hot ng sng ca c th? - Qua H 3.2 hy cho bit chc - 1 HS c kt lun SGK. nng ca t bo l g? Kt lun: - Hot ng ca t bo gm: trao i cht, ln ln, phn chia, cm ng. - Hot ng sng ca t bo lin quan n hot ng sng ca c th 9
+ Trao i cht ca t bo l c s trao i cht gia c th v mi trng. + S phn chia t bo l c s cho s sinh trng v sinh sn ca c th. + S cm ng ca t bo l c s cho s phn ng ca c th vi mi trng bn ngoi. => T bo l n v chc nng ca c th.
4. Kim tra, nh gi
Cho HS lm bi tp 1 (Tr 13 SGK) Hon thnh bi tp sau bng cch khoanh vo cu em cho l ng: Ni t bo l n v cu trc v chc nng ca c th v: a. Cc c quan trong c th u c cu to bi t bo. b. Cc hot ng sng ca t bo l c s cho cc hot ng ca c th. c. Khi ton b cc t bo cht th c th s cht. d. a v b ng.
5. Hng dn hc bi nh
10
1. Kin thc - HS trnh by c khi nim m. - Phn bit c cc loi m chnh, cu to v chc nng cc loi m. 2. K nng - Rn luyn k nng quan st tranh. - Rn luyn kh nng khi qut ha, k nng hot ng nhm.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Nu cu to v chc nng cc b phn ca t bo? - Chng minh t bo l n v chc nng ca c th? 3. Bi mi VB: T cu 2 => Trong c th c rt nhiu t bo, tuy nhin xt v chc nng, ngi ta c th xp loi thnh nhng nhm t bo c nhim v ging nhau, cc nhm gi chung l m. Vy m l g? Trong c th ta c nhng loi m no?
Hot ng 1: Khi nim m
Mc tiu: HS nm c khi nim m. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c mc I SGK - HS trao i nhm hon v tr li cu hi: thnh bi tp . - Hy k tn nhng t bo c - Da vo mc Em c bit hnh dng khc nhau m em bi trc tr li. bit? - V chc nng khc nhau. - Gii thch v sao ta bo c hnh dng khc nhau? - GV phn tch: chnh do chc nng khc nhau m t bo - HS rt ra kt lun phn ha c hnh dng, kch thc khc nhau. S phn ha din ra ngay giai on phi. - Vy m l g? Kt lun: M l mt tp hp cc t bo chuyn ha c cu to ging nhau, m nhim chc nng nht nh, mt s loi m cn c cc yu t khng c cu trc t bo.
Hot ng 2: Cc loi m
Hot ng ca GV - Pht phiu hc tp (v Bi tp SH) cho cc nhm. - Yu cu HS c mc II SGK. - Quan st H 4.1 v nhn xt v s sp xp cc t bo m biu b, v tr, cu to, chc nng. Hon thnh phiu hc tp (v Bi tp SH). - GV treo tranh H 4.1 cho HS nhn xt kt qu. - Yu cu HS c mc II SGK kt hp quan st H 4.2, hot ng nhm hon thnh phiu hc tp (v Bi tp SH). - GV treo H 4.2 cho HS nhn xt. GV t cu hi: - Mu thuc loi m g? V sao mu c xp vo loi m ? - M sn, m xng c c im g? N nm phn no? - GV nhn xt, a kt qu ng. - Yu cu HS c k mc III SGK kt hp quan st H 4.3 v tr li cu hi: - Hnh dng t bo c vn v c tim ging v khc nhau im no? - T bo c trn c hnh dng v cu to nh th no? - Yu cu cc nhm hon thnh tip vo phiu hc tp (v Bi tp SH). - GV nhn xt kt qu, a p n. - Yu cu HS c k mc 4 kt hp quan st H 4.4 hon thnh tip ni dung phiu hc tp (v Bi tp SH). - GV nhn xt, a kt qu ng.
Hot ng ca HS - K sn phiu hc tp (v Bi tp SH) vo v. - Nghin cu k hnh v kt hp vi SGK, trao i nhm hon thnh vo phiu hc tp (v Bi tp SH) ca nhm. - i din nhm bo co kt qu - HS trao i nhm, hon thnh phiu hc tp (v Bi tp SH). - i din nhm bo co kt qu, nhn xt cc nhm khc. - HS quan st k H 4.2 tr li.
- C nhn nghin cu kt hp quan st H 4.3, trao i nhm tr li. - Hon thnh phiu hc tp (v Bi tp SH) ca nhm. i din nhm bo co kt qu.
- C nhn c k kt hp quan st H 4.4; trao i nhm hon thnh phiu hc tp (v Bi tp SH) theo nhm. - Bo co kt qu.
12
Kt lun: Cu to, chc nng cc loi m Tn cc loi V tr m 1. M biu b - Ph ngoi - Biu b bao da, lt trong ph cc c quan rng. Biu b - Nm trong tuyn cc tuyn ca c th. 2. M lin kt C khp - M si ni nh: - M sn - Dy chng - M xng - u xng - M m - B xng - M mu v - M bch huyt. H tun hon v bch huyt. 3. M c Chc nng Cu to
- Bo v. che - Ch yu l ch, hp th. t bo, cc t bo xp xt Tit cc nhau, khng cht. c phi bo.
Nng , lin kt cc c quan hoc l m c hc. - Cung cp cht dinh dng. Co dn to nn s vn ng ca cc c quan v c th.
- M c vn - M c tim
- Gn vo xng - Hot ng theo mun. - Cu to nn - Hot ng thnh tim khng theo mun.
- M c trn - Thnh quan ni - Hot ng khng theo mun. - Tip nhn kch thch v s l thng tin, iu ha v phi hp hot ng cc c quan m 13
4. M kinh
Ch yu l t bo, phi bo t. Cc t bo c di, xp thnh b, lp. - T bo c nhiu nhn, c vn ngang. T bo phn nhnh, c nhiu nhn, c vn ngang. - T bo c hnh thoi, u nhn, c 1 nhn. - Gm cc t bo thn kinh (nron v cc t bo thn kinh m). - Nron c thn ni vi
4. Kim tra, nh gi
- 1 HS c ghi nh SGK. Hon thnh bi tp sau bng cch khoanh vo cu ng nht: 1. Chc nng ca m biu b l: a. Bo v v nng c th. b. Bo v, che ch v tit cc cht. c. Co dn v che ch cho c th. 2. M lin kt c cu to: a. Ch yu l t bo c hnh dng khc nhau. b. Cc t bo di, tp trung thnh b. c. Gm t bo v phi bo (si n hi, cht nn)
5. Hng dn hc bi nh
- Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. - Lm bi tp 4 vo v.
14
8A
8B
8C
8D
- Chun b c tiu bn tm thi m c vn. - Quan st v v cc t bo trong tiu bn lm sn: t bo nim mc ming (m biu b), m sn, m xng, m c vn, m c trn. Phn bit cc b phn chnh ca t bo gm mng sinh cht, t bo cht v nhn. - Phn bit c im khc nhau ca m biu b, m c, m lin kt. - Rn k nng s dng knh hin vi, k nng m, tch t bo. - Gio dc thc nghim tc, bo v my, v sinh phng hc sau khi lm.
B. chun b.
- HS: Mi t 1 con ch. - GV: + Knh hin vi, lam knh (2), lamen, b m, khn lau, giy thm, kim mi mc. + 1 ch ng sng hoc bp tht chn gi ln. + Dung dch sinh l 0,65% NaCl, cngthut, dung dch axit axetic 1%. + B tiu bn: m biu b, m sn, m xng, m c trn.
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - So snh m biu b, m lin kt v v tr v s sp xp cc t bo trong 2 loi m . 3. Bi mi Hot ng 1: Nu yu cu ca bi thc hnh - GV gi 1 HS c phn I: Mc tiu ca bi thc hnh. - GV nhn mnh yu cu quan st v so snh cc loi m. Hot ng 2: Hng dn thc hnh Mc tiu: HS lm c tiu bn v quan st thy t bo m c vn. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV treo bng ph vit sn - c cch tin hnh th ni dung cc bc lm tiu bn. nghim : lm tiu bn SGK. - Nu c iu kin GV hng dn trc cho nhm HS yu thch mn hc cc thao tc - Cc nhm tin hnh lm tiu thc hin. bn nh hng dn, yu cu: - Phn cng cc nhm th + Ly si tht mnh. nghim. + Khng b t. 15
+ Rch bp c phi thng. - GV hng dn cch t t bo + y lamen khng c bt kh. m c vn ln lam knh v t lamen ln lam knh. - Cc nhm nh axit axetic 1%, hon thnh tiu bn t trn - Nh 1 git axit axetic 1% vo bn GV kim tra. cnh lamen, dng giy thm ht bt dd sinh l axit thm - Cc nhm iu chnh knh, di lamen. ly nh sng nhn r mu. - GV kim tra cc nhm, gip - i din cc nhm quan st nhm yu. n khi nhn r t bo. - Yu cu cc nhm iu - C nhm quan st, nhn xt: chnh knh hin vi. Thy c: mng, nhn, vn ngang, t bo di. - GV kim tra kt qu quan st ca HS, trnh nhm ln hay m t theo SGK. Kt lun: a. Cch lm tiu bn m c vn: - Rch da i ch ly 1 bp c. - Dng kim nhn rch dc bp c ( thm sch mu). - Dng ngn tr v ngn ci n ln 2 bn mp rch. - Ly kim mi mc gt nh v tch 1 si mnh. - t si mnh mi tch ln lam knh, nh dd sinh l NaCl 0,65%. - y lamen, nh dd axit axetic 1%. Ch : ch hu ty khi nhy. b. Quan st t bo: - Thy c cc thnh phn chnh: mng, t bo cht, nhn, vn ngang. Hot ng 3: Quan st tiu bn cc loi m khc Mc tiu: HS quan st v v li c hnh t bo m sn, m xng, m c vn, m c trn, phn bit im khc nhau gia cc loi m. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV pht tiu bn cho cc - Cc nhm t tiu bn, nhm, yu cu HS quan st cc iu chnh knh quan st m v v hnh vo v. r. - GV treo tranh cc loi m Cc thnh vin ln lt quan st, HS i chiu. v hnh v i chiu vi hnh v SGK v hnh trn bng. - Cc nhm i tiu bn cho nhau ln lt quan st 4 loi m. V hnh vo v. Kt lun: - M biu b: t bo xp xt nhau. - M sn: ch c 2 n 3 t bo to thnh nhm. - M xng: t bo nhiu. 16
- M c: t bo nhiu, di.
4. Nhn xt - nh gi
- GV nhc nh HS thu dn, v sinh ngn np, trt t. Tr li cu hi: ? Lm tiu bn c vn, em gp kh khn g? ? Em quan st c nhng loi m no? Nu s khc nhau v c im cu to 3 loi m: m biu b, m lin kt, m c
5. Hng dn hc bi nh
- Mi HS vit 1 bn thu hoch theo mu SGK. - n li kin thc v m thn kinh. Ngy son : 31 / 8 / 2011 Tit 6 - Bi 6: Phn x Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- Trnh by c cu to v chc nng c bn ca nron. - Ch r 5 thnh phn ca 1 cung phn x v ng dn truyn xung thn kinh trong cung phn x. - Rn k nng quan st, phn tch, tho lun nhm. - HS c thc hc tp nghim tc, yu thch mn hc.
B. chun b.
- Tranh phng to hnh 6.1 Nron; H6.2 Cung phn x SGK. - Bng ph, phiu hc tp (v Bi tp SH).
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c Thu bo co ca HS gi trc. 3. Bi mi VB: - V sao khi s tay vo vt nng, tay rt li? -Nhn thy qu me, qu kh c hin tng tit nc bt? - n chiu vo mt, mt nhm li? - Hin tng trn l g? Nhng thnh phn no tham gia vo? C ch din ra nh th no? Bi Phn x s gip chng ta tr li cc cu hi ny. Hot ng 1: Cu to v chc nng ca nron Mc tiu: HS ch r cu to v chc nng ca nron, t thy c chiu hng lan truyn xung thn kinh trong si trc. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu mc I SGK kt hp quan st H 6.1 v - HS ghi nh ch thch. tr li cu hi: - Nu thnh phn cu to ca m thn kinh 17
- Gn ch thch vo tranh cm cu to nron v m t cu to 1 nron in hnh? - GV treo tranh cho HS nhn xt, rt ra kt lun. - Nron c chc nng g? - Cho HS nu khi nim tnh cm ng, tnh dn truyn. - GV ch trn tranh chiu lan truyn xung thn kinh trn hnh 6.1 v 6.2 (cung phn x) Lu : xung thn kinh lan truyn theo 1 chiu. - Da vo chc nng dn truyn, ngi ta chia nron thnh 3 loi: - GV pht phiu hc tp (v Bi tp SH), yu cu HS nghin cu tip SGK kt hp quan st H 6.2 tm ra s khc nhau gia 3 loi nron. - GV treo bng k phiu hc tp (v Bi tp SH). - GV a ra p n ng, hng dn HS trn s H 6.2.
- Nghin cu SGK kt hp quan st H 6.2; trao i nhm, hon thnh kt qu vo phiu hc tp (v Bi tp SH). - HS in kt qu. Cc nhm khc nhn xt.
Kt qu phiu hc tp (v Bi tp SH): Cc loi nron V tr Chc nng - Thn nm bn - Truyn xung thn Nron hng tm ngoi T thn kinh kinh t c quan (nron cm gic) n T thn kinh (th cm). Nron trung gian - Nm trong trung - - Lin h gia cc (nron lin lc) ng thn kinh. nron. - Thn nm trong - Truyn xung thn Nron li tm trung ng thn kinh t trung ng ti (nron vn ng) kinh, si trc hng ra c quan phn ng. c quan phn ng. ? Em c nhn xt g v hng dn truyn xung thn kinh nron hng tm v li tm (Ngc chiu). Kt lun: a. Cu to nron gm: - Thn: cha nhn, xung quanh c tua ngn (si nhnh). - Tua di (si trc): c bao milin, tn cng phn nhnh c cc ximp. b. Chc nng 18 Cc loi nron
- Cm ng (SGK) - Dn truyn (SGK) c. Cc loi nron - Nron hng tm (nron cm gic). - Nron trung gian (nron lin lc). - Nron li tm (nron vn ng). Hot ng 2: Cung phn x Mc tiu: - HS hnh thnh khi nim phn x, cung phn x, vng phn x. - Bit gii thch 1 s phn x ngi bng cung PX v vng PX. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Cho VD v phn x? - Ly t 3-5 VD - Phn x l g? - Trao i nhm v rt ra khi nim phn x. - Hin tng cm ng thc vt - Khng v thc vt khng c (chm tay vo cy trinh n, l h thn kinh, ch l s cy cp li) c phi l phn x thay i v s trng nc ca khng? cc t bo gc l) - Th no l 1 cung phn x? - Yu cu HS quan st H 6.2 v - SGK. tr li cu hi: - T rt ra kt lun. - C nhng loi nron no tham gia vo cung phn x? - Cc thnh phn ca cung phn x? - GV nu vai tr tng thnh phn. - Da vo H 6.2, lu ng dn - GV cho HS quan st H 6.2 truyn tr li. - Xung thn kinh c dn truyn nh th no? - Hy gii thch phn x kim chm vo tay, tay rt li? - Bng cch no trung ng thn kinh c th bit c phn ng ca c th p ng kch thch cha? GV dn - Quan st H 6.3 st ti : Cung phn x c ng lin h ngc to thnh vng - c nu khi nim vng phn x. phn x. - GV a VD v vng phn x - 1 HS c kt lun cui bi. v gii thch trn s H 6.3 - Yu cu HS c mc 3 - Khi nim vng phn x? Kt lun: 19
a. Phn x: l phn ng ca c th tr li kch thch ca mi trng (trong v ngoi) di s iu khin ca h thn kinh. b. Cung phn x - Khi nim ( SGK) - 1 cung phn x c 3 loi nron: nron hng tm, trung gian, li tm. - Cung phn x gm 5 thnh phn: c quan th cm, nron hng tm, nron trung gian, nron li tm, c quan phn ng. c. Vng phn x l chui cc cung phn x lin tip nhau da trn nhng tn hiu ngc gia cc thnh phn ca cung phn x.
4. Kim tra, nh gi
5. Hng dn hc bi nh
8A
8B
8C
8D
- HS trnh by c cc thnh phn chnh ca b xng v xc nh c v tr cc xng chnh ngay trn c th mnh. - Phn bit c cc loi xng di, xng ngn, xng dt v hnh thi, cu to. - Phan bit cc loi khp xng, nm vng cu to khp ng.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Phn x l g? Cho 1 Vd v phn x v phn tch ng i ca xung thn kinh trong phn x . 3. Bi mi Hot ng 1: Cc thnh phn chnh ca b xng Mc tiu: HS ch r c vai tr chnh ca b xng, nm c 3 thnh phn chnh ca b xng v phn bit 3 loi xng . 20
Hot ng ca GV - Yu cu HS quan st H 7.1 v tr li cu hi: - B xng gm my thnh phn ? ? Nu c im ca mi thnh phn? - Yu cu HS trao i nhm - Tm hiu im ging v khc nhau gia xng tay v xng chn?
Hot ng ca HS - Quan st k H 7.1 v tr li. - HS nghin cu H 7.2; 7.3 kt hp vi thng tin trong SGK tr li. - HS tho lun nhm nu c: Kt lun: 1. Thnh phn ca b xng - B xng chia 3 phn: + Xng u gm xng s v xng mt. + Xng thn gm ct sng v lng ngc. - V sao c s khc nhau ? + Xng chi gm xng chi trn v xng chi di. - c im mi phn: SGK. - T nhng c im ca b + Xng chi trn nh b, linh xng hy cho bit b xng c hot. chc nng g? + Xng chi di to, khe, di, chc chn, t c ng. => B xng ngi thch nghi vi qu trnh lao ng v ng thng. 2. Vai tr ca b xng - Nng c th, to hnh dng c th. - To khoang cha, bo v cc c quan. - Cng vi h c gip c th vn ng. Hot ng 2: Phn bit cc loi xng Mc tiu: HS phn bit c cc loi xng v hnh thi, cu to. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c mc II , - HS c mc II , quan st quan st hnh 7.1 tr li hnh 7.1 nhn dng, nu cu hi: c im cc loi xng. - Cn c vo u phn bit cc loi xng? - Phn bit c im ca mi loi? - Xc nh cc loi xng trn tranh v m hnh? Kt lun: - Cn c vo hnh dng v cu to chia xng thnh 3 loi: + Xng di: hnh ng, cha ty (tr em), ty vng (ngi ln). + Xng ngn: ngn. 21
+ Xng dt: hnh bn dt. Hot ng 3: Cc khp xng Mc tiu: HS nm c s phn loi khp thnh 3 loi da trn kh nng c ng v xc nh c khp trn c th mnh. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS tm hiu thng - HS nghin cu thng tin SGK. tin mc III v tr li cu hi: - Rt ra kt lun. - Th no gi l khp xng? - Quan st k H 7.4, trao i - C my loi khp? nhm v rt ra kt lun. - Yu cu HS quan st H 7.4 v Kt lun: tr li cu hi: - Khp xng l ni hai hay - Da vo khp u gi, hy nhiu u xng tip gip vi m t 1 khp ng? nhau. - Kh nng c ng ca khp - C 3 loi khp xng: ng v khp bn ng khc + Khp ng: 2 u xng c nhau nh th no? V sao c sn, gia l dch khp (hot s khc nhau ? dch), ngoi c dy chng - Nu c im ca khp bt gip c th c kh nng c ng? ng linh hot. - GV lu HS: trong b xng + Khp bn ng: gia 2 u ngi ch yu l khp ng xng c m sn gip c gip con ngi vn ng v lao ng hn ch. ng. + Khp bt ng: 2 u xng - Cho HS c kt lun SGK. khp vi nhau bi mp rng ca hoc xp lp ln nhau, khng c ng c. 4. Kim tra, nh gi ? Chc nng ca b xng l g? ? Xc nh trn tranh v b xng v cc thnh phn ca b xng ngi? Cc khp xng bng dn ch thch. (nu c dng m hnh hoc xc nh trn c th mnh). 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. - Lp bng so snh cc loi khp v cu to, tnh cht c ng v ngha. - c mc Em c bit Ngy son : 10 / 9 / 2011 Tit 8 - Bi 8: cu to v tnh cht ca xng Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- Xc nh c thnh phn ha hc ca xng chng minh c tnh n hi v cng rn ca xng. - Rn k nng lp t th nghim n gin.
B. chun b.
- Tranh v phng to cc hnh 8.1 -8.4 SGK. - Vt mu: Xng i ch hoc xng ngn chn g. on dy ng 1 u qun cht vo que bng tre, g, u kia qun vo xng. Mt panh gp xng, 1 n cn, 1 cc nc l ra xng, 1 cc ng HCl 10% , u gi th 1 xng i ch vo axit. (Nu HS lm th nghim theo nhm cn chun b cc dng c nh trn theo nhm).
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - B xng ngi c chia lm my phn? Mi phn gm nhng xng no? - S khc nhau gia xng tay v xng chn nh th no? iu c ngha g i vi hot ng ca con ngi? - Nu cu to v vai tr ca tng loi khp? 3. Bi mi VB: Gi 1 HS c mc Em c bit (Tr 31 SGK). GV: Nhng thng tin cho ta bit xng c sc chu ng rt ln. Vy v sao xng c kh nng ? Chng ta s gii p qua bi hc ngy hm nay. Hot ng 1: Cu to ca xng Mc tiu: HS ch ra c cu to ca xng di, xng dt v chc nng ca n. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS tm hiu thng - HS nghin cu thng tin v tin mc I SGK kt hp quan st quan st hnh v, ghi nh kin H 8.1; 8.2 ghi nh ch thch v thc. tr li cu hi: - Xng di c cu to nh th no? - 1 HS ln bng dn ch thch - GV treo H 8.1(tranh cm), v trnh by. gi 1 HS ln dn ch thch v - Cc nhm khc nhn xt v trnh by. rt ra kt lun. - Cho cc HS khc nhn xt sau cng HS rt ra kt lun. - Cu to hnh ng ca thn xng, nan xng u xng xp vng cung c ngha g - Cu to hnh ng lm cho xvi chc nng ca xng? ng nh v vng chc. - GV: Ngi ta ng dng cu to - Nan xng xp thnh vng xng hnh ng v cu trc cung c tc dng phn tn lc 23
hnh vm vo kin trc xy dng m bo bn vng v tit kim nguyn vt liu (tr cu, ct, vm ca) - Nu cu to v chc nng ca xng di?
lm tng kh nng chu lc. - Nghin cu bng 8.1, ghi nh thng tin v trnh by.
- Nghin cu thng tin , quan st hnh 8.3 tr li. - Yu cu HS nghin cu thng - Rt ra kt lun. tin mc I.3 v quan st H 8.3 tr li: - Nu cu to ca xng ngn v xng dt? Kt lun: 1. Cu to xng di bng 8.1 SGK. 2. Chc nng ca xng di bng 8.1 SGK. 3. Cu to xng ngn v xng dt - Ngoi l m xng cng (mng). - Trong ton l m xng xp, cha ty . Hot ng 2: S to ra v di ra ca xng Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c mc II v - HS nghin cu mc II v tr li cu hi: tr li cu hi. - Xng to ra l nh u? - GV dng H 8.5 SGK m t th nghim chng minh vai tr ca sn tng trng: dng inh - Trao i nhm. platin ng vo v tr A, B, C, - i din nhm tr li. D xng 1 con b. B v C pha trong sn tng trng. A v D pha ngoi sn ca 2 u xng. Sau vi thng thy xng di ra nhng khong cch BC khng i cn AB v CD - Cht li kin thc. di hn trc. Yu cu HS quan st H 8.5 cho bit vai tr ca sn tng trng. - GV lu HS: S pht trin ca xng nhanh nht tui dy th, sau chm li t 18-25 tui. - Tr em tp TDTT qu , mang vc nng dn ti sn tng trng ha xng nhanh, ngi khng cao c na. Tuy nhin mng xng vn sinh ra t bo xng. 24
Kt lun: - Xng to ra v b ngang l nh cc t bo mng xng phn chia. - Xng di ra do cc t bo sn tng trng phn chia v ha xng. Hot ng 3: Thnh phn ha hc v tnh cht ca xng Mc tiu: Thng qua th nghim, HS ch ra c 2 thnh phn c bn ca xng c lin quan n tnh cht ca xng lin h thc t. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV biu din th nghi: Cho xng i ch vo ngm trong dd HCl 10%. - Gi 1 HS ln quan st. - HS quan st v nu hin tng: - Hin tng g xy ra. + C bt kh ni ln (kh CO2) - Dng kp gp xng ngn chng t xng c mui CaCO3. ra vo cc nc l + Xng mm do, un cong - Th un xem xng cng hay c. mm? - t xng bp thy xng v. - t xng i ch khc trn ngn la n cn, khi ht khi: Bp phn t, nhn xt + Xng v vn. hin tng. - T cc th nghim trn, c + HS trao i nhm v rt ra th rt ra kt lun g v kt lun. thnh phn, tnh cht ca x- - 1 HS c kt lun SGK. ng? - GV gii thiu v t l cht ct giao thay i tr em, ngi gi. Kt lun: - Xng gm 2 thnh phn ha hc l: + Cht v c: mui canxi. + Cht hu c (ct giao). - S kt hp 2 thnh phn ny lm cho xng c tnh cht n hi v rn chc. 4. Kim tra, nh gi Cho HS lm bi tp 1 SGK. Tr li cu hi 2, 3. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. - c trc bi 9: Cu to v tnh cht ca c.
25
8A
8B
8C
8D
- Tranh v phng to H 9.1 n 9.4 SGK. Tranh v h c ngi. Ba y t. - Nu c iu kin: chun b ch, dd sinh l 0,65%, my ghi nhp co c.
c. Tin trnh ln lp
1. T chc 2. Kim tra bi c - Nu cu to chc nng ca xng di? - Nu thnh phn ha hc v tnh cht ca xng? 3. Bi mi GV dng tranh h c ngi gii thiu mt cch khi qut v cc nhm c chnh ca c th nh phn thng tin u bi SGK. Hot ng 1: Cu to bp c v t bo c Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c thng tin mc - HS nghin cu thng tin SGK I v quan st H 9.1 SGK, trao v quan st hnh v, thng nht i nhm tr li cu hi: cu tr li. - Bp c c cu to nh th - i din nhm trnh by. Cc nhm khc b sung v rt ra no ? kt lun. - Nu cu to t bo c ? - Gi HS ch trn tranh cu to bp c v t bo c. Kt lun: - Bp c : gm nhiu b c, mi b gm nhiu si c (t bo c) bc trong mng lin kt. - Hai u bp c c gn bm vo xng, gia phnh to l bng c. - T bo c: gm nhiu on, mi on l 1 n v cu trc gii hn bi 2 tm hnh ch Z. S sp xp cc t c mnh v t c dy t bo c to nn a sng v a ti. + a ti: l ni phn b t c dy, a sng l ni phn b t c mnh. Hot ng 2: Tnh cht ca c 26
Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c th nghim - HS nghin cu th nghim v v quan st H 9.2 SGK (nu c tr li cu hi : iu kin GV biu din th - Nu kt lun. nghim) - Yu cu HS m t th nghim s co c - GV gii thch v chu k co - HS c thng tin, lm ng c (nhp co c). tc co cng tay st cnh tay + Gp cng tay st cnh tay. thy bp c co ngn li, - Nhn xt v s thay i to ra v b ngang. ln ca c bp trc cnh tay? - Gii thch da vo thng tin V sao c s thay i ? SGK, rt ra kt lun. - Yu cu HS lm th nghim - HS lm phn x u gi (2 phn x u gi, quan st H HS lm). 9.3 - Da vo H 9.3 gii thch - Gii thch c ch phn x s c ch phn x co c. co c? Kt lun: - Tnh cht cn bn ca c l s co c v dn khi b kch thch,c phn ng li bng co c. - C co ri li dn rt nhanh to chu k co c. - Khi c co, t c mnh xuyn su vo vng phn b ca t c dy lm t bo c co ngn li lm cho bp c ngn li v to v b ngang. - Khi kch thch tc ng vo c quan th cm lm xut hin xung thn kinh theo dy hng tm n trung ng thn kinh, ti dy li tm, ti c v lm c co. Hot ng 3: ngha ca hot ng co c Hot ng ca GV Hot ng ca HS - HS quan st H 9.4 SGK - Quan st H 9.4 v cho bit : - Trao i nhm thng - S co c c tc dng g? - Yu cu HS phn tch s nht kin. phi hp hot ng co, dn - i din nhm trnh by, b gia c 2 u (c gp) v c sung v rt ra kt lun. 3 u (c dui) cnh tay. - GVnhn xt, gip HS rt ra kt lun. - Yu cu 1 HS c kt lun cui bi. Kt lun: - C co gip xng c ng c th vn ng, lao ng, di chuyn. - Trong s vn ng c th lun c s phi hp nhp nhng gia cc nhm c. 4. Kim tra nh gi -c ghi nh v tr li cc cu hi cui bi SGK 27
5. Hng dn v nh - Hc v tr li cu 1, 2, 3. Gi : Cu 1: c im ph hp chc nng co c ca t bo c: + T bo c gm nhiu n v cu trc ni lin nhau nn t bo c di. + Mi n v cu trc c t c dy v t c mnh b tr xen k. Khi t c mnh xuyn su vo vng phn b ca t c dy s lm c ngn li to nn s co c. Cu 2 : Khi ng c c gp v dui cng chn cng co, nhng khng co ti a. C hai c i khng u co to ra th cn bng gi cho h thng xng chn thng trng tm ri vo chn . Cu 3 : - Khng khi no c 2 c gp v dui cng co ti a 9ca 1 b phn c th) - C gp v dui ca 1 b phn cng dui ti a khi cc c ny mt kh nng tip nhn kch thch do mt trng lc c (trng hp bi lit). Ngy son : 18 / 9 / 2011 Tit 10 - Bi 10: hot ng ca c Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- HS chng minh c c co sinh ra cng. Cng ca c c s dng trong lao ng v di chuyn. - Trnh by c nguyn nhn s mi c v nu bin php chng mi c. - Nu c li ch ca s luyn tp c, t vn dng vo i sng, thng xuyn luyn tp th dc th thao v lao ng va sc.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Trnh by cu to ca t bo c ph hp vi chc nng co c? - ngha ca hot ng co c? - Cu 2,3 SGK. 3. Bi mi VB: T ngha ca hot ng co c dn dt n cu hi: - Vy hot ng ca c mang li hiu qu g v lm g tng hiu qu hot ng co c? Hot ng 1: Cng ca c 28
Hot ng ca GV - Yu cu HS lm bi tp SGK.
Hot ng ca HS - HS chn t trong khung hon thnh bi tp: 1- co; 2- lc y; 3- lc ko. + Hot ng ca c to ra lc - T bi tp trn, em c nhn lm di chuyn vt hay mang xt g v s lin quan gia vc vt. c, lc v s co c? - Yu cu HS tm hiu thng tin tr li cu hi: - HS tm hiu thng tin SGK - Th no l cng ca c? Cch kt hp vi kin thc bit v tnh? cng c hc, v lc tr li, - Cc yu t no nh hng n rt ra kt lun. hot ng ca c? - Hy phn tch 1 yu t trong cc yu t nu? + HS lin h thc t trong lao - GV gip HS rt ra kt lun. ng. - Yu cu HS lin h trong lao ng. Kt lun: - Khi c co tc ng vo vt lm di chuyn vt, tc l c sinh ra cng. - Cng ca c : A = F.S F : lc Niutn S : di A : cng - Cng ca c ph thuc : + Trng thi thn kinh. + Nhp lao ng. + Khi lng ca vt di chuyn. Hot ng 2: S mi c Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV t chc cho HS lm th - 1 HS ln lm 2 ln: nghim trn my ghi cng c + Ln 1: co ngn tay nhp n gin. nhng vi qu cn 500g, m xem c co bao nhiu ln th mi. + Ln 2 : vi qu cn , co vi tc ti a, m xem c co c bao nhiu ln th mi v c bin i g v bin co - GV hng dn tm hiu bng c. 10 SGK v in vo trng - Da vo cch tnh cng HS hon thin bng. in kt qu vo bng 10. - Yu cu HS tho lun v tr li : - HS theo di th nghim, quan 29
- Qua kt qu trn, em hy cho st bng 10, trao i nhm v bit khi lng ca vt nh th nu c : no th cng c sn sinh ra ln + Khi lng ca vt thch hp nht ? th cng sinh ra ln. - Khi ngn tay tr ko ri th + Bin co c gim dn ti qu cn nhiu ln, c nhn ngng khi c lm vic qu sc. xt g v bin co c trong qu trnh th nghim ko di ? - Hin tng bin co c gim - HS nghin cu thng tin khi c lm vic qu sc t tr li : p n d. T rt ra kt tn l g ? lun. -Yu cu HS rt ra kt lun. - Yu cu HS nghin cu thng tin SGK tr li cu hi : - Nguyn nhn no dn n s mi c ? a. Thiu nng lng - HS lin h thc t v tr li. b. Thiu oxi c. Axit lctic ng trong c, + Mi c lm cho c th mt mi, nng sut lao ng gim. u c c d. C a, b, c u ng. -Mi c nh hng n sc - Lin h thc t v rt ra kt khe, lao ng v hc tp nh lun. th no? - Lm th no c khng b mi, lao ng v hc tp t kt qu? - Khi mi c cn lm g? Kt lun: - Cng ca c c tr s ln nht khi c co nng vt c khi lng thch hp vi nhp co c va phi. - Mi c l hin tng c lm vic nng v lu dn ti bin co c gim ngng. 1. Nguyn nhn ca s mi c - Thiu xi v nng lng cung cp - Axit lactic tch t trong c, u c c. 2. Bin php chng mi c - Cn ngh ngi, th su, kt hp xoa bp c sau khi hot ng mnh. - lao ng c nng sut cao cn lm vic nhp nhng, va sc, to tinh thn vui v, thoi mi trong v sau khi lm vic. - Thng xuyn lao ng, tp TDTT tng sc chu ng ca c. Hot ng 3: Thng xuyn luyn tp rn luyn c Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS tho lun nhm - Tho lun nhm, thng nht 30
tr li cc cu hi: - Kh nng co c ph thuc vo nhng yu t no ? - Nhng hot ng no c coi l s luyn tp c?-? Luyn tp thng xuyn c tc dng nh th no n cc h c quan trong c th v dn ti kt qu g i vi h c?
cu tr li. - i din nhm trnh by, b sung. Nu c: + Kh nng co c ph thuc: Thn kinh: sng khai, thc tt. Th tch ca bp c: bp c ln dn ti co c mnh. Lc co c Kh nng do dai, bn b. - Nn c phng php nh th + Hot ng coi l luyn tp c: lao ng, TDTT thng no t hiu qu? xuyn... + Lao ng, TDTT nh hng n cc c quan... - Rt ra kt lun. Kt lun: - Thng xuyn luyn tp TDTT v lao ng hp l nhm: + Tng th tch c (c pht trin) + Tng lc co c v lm vic do dai, lm tng nng sut lao ng. + Xng thm cng rn, tng nng lc hot ng ca cc c quan; tun hon, h hp, tiu ha... lm cho tinh thn sng khai. - Tp luyn va sc. 4. Kim tra nh gi - Gi 1 HS c kt lun SGK. ? Nguyn nhn ca s mi c? ? Cng ca c l g? Cng ca c c s dng vo mc ch no? ? Nu bin php tng cng kh nng lm vic ca c v bin php chng mi c. 5. Hng dn v nh - Hc v tr li cu 1, 2, 3 SGK. - Nhc HS thng xuyn thc hin bi 4 nh. Ngy son: Tit 11 - Bi 11: Tin ha ca h vn ng. V sinh h vn ng Ngy dy: Lp / s 8A 8B 8C 8D s:
A. mc tiu.
- HS chng minh c tin ha ca ngi so vi ng vt th hin h c xng. - Vn dng nhng hiu bit v h vn ng gi v sinh, rn luyn thn th, chng bnh tt v c xng thng xy ra tui thiu nin. 31
- Tranh v phng to H 11.1 n H 11.5. Tranh v b xng ngi v b xng tinh tinh. Phiu trc nghim.
C. Tin trnh ln lp
1. T chc 2. Kim tra bi c - Cng ca c l g ? cng ca c c s dng vo mc ch g ? 3. Bi mi Hot ng 1: S tin ha ca b xng ngi so vi b xng th Hot ng ca GV - GV treo tranh b xng ngi v tinh tinh, yu cu HS quan st t H 11.1 n 11.3 v lm bi tp bng 11. - GV treo bng ph 11 yu cu i din cc nhm ln bng in. - GV nhn xt nh gi, a ra p n. Hot ng ca HS - HS quan st cc tranh, so snh s khc nhaugia b xng ngi v th. Trao i nhm hon thnhbng 11. - i din nhm trnh by cc nhm khc nhn xt, b sung.
Bng 11- S khc nhau gia b xng ngi v xng th B xng th - Nh - Khng c - Ct sng - Cong hnh cung - Lng ngc - N theo chiu lng bng - Xng chu - N rng - Hp - Xng i - Pht trin, khe - Bnh thng - Xng bn chn - Xng ngn ngn, - Xng ngn di, bn chn hnh bn chn phng. - Xng gt vm. - Nh - Ln, pht trin v pha sau. - Nhng c im no ca - HS trao i nhm hon b xng ngi thch nghi vi t nu c cc c im: ct th ng thng v i bng 2 sng, lng ngc, s phn ha tay v chn, c im v chn ? khp tay v chn. - Yu cu HS rt ra kt lun. Kt lun: - B xng ngi cu to hon ton ph hp vi t th ng thng v lao ng.
- T l s/mt - Li cm xng mt
Cc phn so snh
32
Hot ng 2: S tin ha ca h c ngi so vi h c th Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS c thng tin - C nhn nghin cu SGK, SGK, quan st H 11.4, trao i quan st hnh v, trao i nhm thng nht kin. nhm tr li cu hi : - H c ngi tin ha so vi - i din cc nhm trnh by, b sung. h c th nh th no ? - GV nhn xt, nh gi gip - Rt ra kt lun. HS rt ra kt lun. Kt lun: - C nt mt biu hin tnh cm ca con ngi. - C vn ng li pht trin. - C tay: phn ha thnh nhiu nhm c nh ph trch cc phn khc nhau. Tay c ng linh hot, c it l ngn ci. - C chn ln, khe, c th gp, dui. Hot ng 3: V sinh h vn ng Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st H 11.5, - C nhn quan st H 11.5 trao i nhm tr li cc - Lin h thc t, trao i cu hi: nhm tr li. - xng v c pht trin cn i, chng ta cn lm g? - i din nhm trnh by, cc - chng cong vo ct sng, nhm khc b sung. trong lao ng v hc tp cn - Rt ra kt lun. ch nhng im g ? - GV nhn xt v gip HS t rt ra kt lun. Kt lun: c v xng pht trin cn i cn: + Ch dinh dng hp l. + Thng xuyn tip xc vi nh nng. + Rn luyn thn th v lao ng va sc. + Chng cong, vo ct sng cn ch : mang vc u 2 tay, t th lm vic, ngi hc ngay ngn khng nghing vo. 4. Kim tra nh gi - Cho Hs c v tr li cc cu hi cui bi 5. Hng dn v nh - Hc v tr li cu 1, 2, 3 SGK Tr 39. - Nhc HS chun b thc hnh nh SGK.
Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- HS bit cch s cu khi gp ngi gy xng. - Bit bng c nh xng b gy, c th xng cng tay, cng chn. - C thc bo v thn th, trnh tai nn thng tch - gy xng ; c thc gip ngi b tai nn gy xng...
B. chun b.
- GV: Tranh v h 12.1 n 12.4. Bng hnh s cu v bng b c nh khi gy xng (nu c). - HS: Mi nhm: 2 np tre (np g) bo nhn di 30-40 cm, rng: 45 cm, dy 0,6-1 cm, 4 cun bng y t di 2m (cun vi), 4 ming vi sch kch thch 20x40 cm hoc gc y t.
C. Tin trnh ln lp
1. T chc 2. Kim tra s chun b ca hc sinh 3. Bi mi VB: GV c th gii thiu 1 s v d v TNGT hoc TNL lm gy xng a phng, dn dt HS bc vo bi thc hnh Hot ng 1: Nguyn nhn gy xng Hot ng ca GV - Yu cu HS tho lun nhm tr li cu hi : - Nguyn nhn no dn n gy xng ? - V sao ni kh nng gy xng lin quan n la tui ? Hot ng ca HS - HS trao i nhm v nu c : + Do va p mnh xy ra khi b ng, tai nn giao thng... + Tui cng cao, nguy c gy xng cng tng v t l cht ct giao (m bo tnh n hi) v cht v c (m bo tnh rn chc) thay i theo hng tng dn cht v c. Tuy vy tr em cng rt hay b gy xng do... + Thc hin ng lut giao thng.
- bo v xng khi tham gia giao thng, em cn ch n im g ? - Gp ngi b tai nn giao thng chng ta c nn nn ch xng gy khng ? V sao ? - GV nhn xt v gip HS rt ra + Khng, v c th lm cho u xng gy ng chm vo kt lun. mch mu v dy thn kinh, c th lm rch c v da. Kt lun: - Gy xng do nhiu nguyn nhn. 34
- Khi b gy xng phi s cu ti ch, khng c nn bp ba bi v chuyn ngay nn nhn vo c s y t. Hot ng 2: Tp s cu v bng b Hot ng ca GV - GV c th s dng bng hnh hoc nhm HS lm mu hoc cng c th dng tranh H 12.1 => h 12.4 gii thiu phng php s cu v phng php bng c nh. - Yu cu cc nhm tin hnh tp bng b. - GV quan st cc nhm tin hnh tp bng b. - GV quan st, un nn, gip nht l nhm yu. - Gi i din tng nhm ln kim tra. Hot ng ca HS - Cc nhm HS theo di nm c cc thao tc.
- Tng nhm tin hnh lm: Mi em tp bng b cho bn (gi nh gy xng cng tay, cng chn).
- Cc nhm phi trnh by c: + Thao tc bng b. - Em cn lm g khi tham gia + Sn phm lm c. giao thng, lao ng, vui chi - m bo an ton giao thng, trnh cho mnh v ngi trnh a nghch vt nhau dm chn ln nhau. khc khng b gy xng ? Kt lun: Phng php s cu : - t np tre, g vo ch xng gy. - Lt vi mm, gp dy vo ch u xng. - Buc nh v 2 ch u np v 2 bn ch xng gy. * Bng b c nh - Vi xng cng tay : dng bng qun cht t trong ra c tay, sau dy eo vng tay vo c. - Vi xng chn: bng t c chn vo. Nu l xng i th dng np tre di t sn n gt chn v buc c nh phn thn. 4. Kim tra nh gi - GV nhn xt chung gi thc hnh v u, nhc im. - Cho im nhm lm tt : Nhc nh nhm lm cha t yu cu. 5. Hng dn v nh - Vit bo co tng trnh s cu v bng b khi gy xng cng tay.
35
Ngy son: Chng III- Tun hon Tit 13 - Bi 13: Mu v mi trng trong c th Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- HS phn bit c cc thnh phn cu to ca mu. - Trnh ny c chc nng ca mu, nc m v bch huyt. - Trnh by c vai tr ca mi trng trong c th. - Rn k nng quan st, phn tch, khi qut ha, pht trin k nng hc nhm. - HS c thc hc tp nghim tc, t gic bo v h tim mch.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c 3. Bi mi - Theo em mu c vai tr g i vi c th sng? Hot ng 1: Mu Hot ng ca GV -Yu cu HS c thng tin SGK, quan st H 13.1 v tr li cu hi:-? Mu gm nhng thnh phn no? - C nhng loi t bo mu no? - Yu cu HS hon thnh bi tp in t SGK. - GV gii thiu cc loi bch cu (5 loi): Mu sc ca bch cu v tiu cu trong H 13.1 l so nhum mu. Thc t chng gn nh trong sut. - Yu cu HS nghin cu bng 13 v tr li cu hi: - Huyt tng gm nhng thnh phn no? - Yu cu HS tho lun nhm tr li cc cu hi phn SGK - Khi c th mt nc nhiu (7080%) do tiu chy, lao ng nng ra nhiu m hi... mu c Hot ng ca HS - HS nghin cu SGK v tranh, sau nu c kt lun. 1- huyt tng 2- hng cu 3- tiu cu
- HS da vo bng 13 tr li : Sau rt ra kt lun. - HS trao i nhm, b sung v nu c : + C th mt nc, mu s c li, kh lu thng. + Gip duy tr mi trng ca mu; c th trao i cht vi mi trng. 36
th lu thng d dng trong mch na khng? Chc nng - HS tho lun nhm v nu ca nc i vi mu? c : - Thnh phn cht trong huyt + Hng cu c hmoglbin c tng gi g v chc nng ca c tnh kt hp c vi oxi v n? kh cacbonic. - GV yu cu HS tm hiu thng tin SGK, tho lun nhm + Mu t phi v tim mang tr li cu hi: nhiu O2 nn c mu ti. - Thnh phn ca hng cu l Mu t cc t bo v tim mang g? N c c tnh g? nhiu CO2 nn c mu - V sao mu t phi v tim thm. ri ti t bo c mu ti cn mu t cc t bo v tim ri ti phi c mu thm? Kt lun: 1. Tm hiu thnh phn cu to ca mu - Mu gm: + Huyt tng 55%. + T bo mu: 45% gm hng cu, bch cu, tiu cu. 2. Tm hiu chc nng ca huyt tng v hng cu - Trong huyt tng c nc (90%), cc cht dinh dng, hoocmon, khng th, mui khong, cc cht thi... - Huyt tng c chc nng: + Duy tr mu th lng lu thng d dng. + Vn chuyn cc cht dinh dng, cc cht cn thit v cc cht thi. - Hng cu c Hb c kh nng kt hp vi O2 v CO2 vn chuyn O2 t phi v tim ti t bo v vn chuyn CO2 t t bo n tim v ti phi. Hot ng 2: Mi trng trong c th Hot ng ca GV - GV gii thiu tranh H 13.2 : quan h ca mu, nc m, bch huyt. - Yu cu HS quan st tranh v tho lun nhm, tr li cu hi : - Cc t bo c, no... ca c th c th trc tip trao i cht vi mi trng ngoi c khng ? - S trao i cht ca t bo trong c th vi mi trng ngoi phi gin tip thng qua yu t no ? - GV ging gii v mi quan h Hot ng ca HS - HS trao i nhm v nu c : + Khng, v cc t bo ny nm su trong c th, khng th lin h trc tip vi mi trng ngoi. + S trao i cht ca t bo trong c th vi mi trng ngoi gin thip qua mu, nc m v bch huyt (mi trng trong c th). - HS rt ra kt lun. 37
gia mu, nc m v bch huyt. Kt lun: - Mi trng bn trong gm ; Mu, nc m, bch huyt. - Mi trng trong gip t bo thng xuyn lin h vi mi trng ngoi trong qu trnh trao i cht. 4. Kim tra nh gi - Gv Tm tt ni dung chnh ca bi cho Hs ghi nh 5. Hng dn v nh - Hc v tr li cu 1, 2, 3, 4 SGK. - Gii thch ti sao cc vn ng vin trc khi thi u c 1 thi gian luyn tp vng ni cao? - c mc Em c bit Tr- 44.
8A
8B
8C
8D
HS nm c 3 hng ro bo v c th khi tc nhn gy nhim. Trnh by c khi nim min dch. Phn bit c min dch t nhin v min dch nhn to. C thc tim phng bnh dch.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Thnh phn cu to ca mu? Nu chc nng ca huyt tng v hng cu? - Mi trng trong c th gm nhng thnh phn no? Chng c mi quan h vi nhau nh th no? 3. Bi mi VB: Gii thiu Bi 14. Hot ng 1: Cc hot ng ch yu ca bch cu Hot ng ca GV Hot ng ca HS - HS lin h n kin bi trc - C my loi bch cu ? - GV gii thiu 1 s kin thc v v nu 5 loi bch cu. cu to v cc loi bch cu : 2 nhm + Nhm 1: Bch cu khng ht, n nhn (limpho bo, bch cu m n, i thc bo). + Nhm 2 : Bch cu c ht, a 38
nhn, a thy. Cn c vo s bt mu ngi ta chia ra thnh : - HS quan st k H 14.1 ; 14.3 Bch cu trung tnh, bch cu a v 14.4 kt hp c thng tin axit, a kim SGK, trao i nhm tr li - Vi khun, virut xm nhp vo cu hi ca GV. c th, bch cu to my hng + Khi vi khun, virut xm nhp ro bo v ? vo c th, cc bch cu to 3 - S thc bo l g ? hng ro bo v. - Nhng loi bch cu no tham + Thc bo l hin tng cc bch cu hnh thnh chn gi gia vo thc bo ? - Yu cu HS tho lun nhm bt v nut cc vi khun vo t bo ri tiu ha chng. tr li cu hi : - T bo B chng li cc + Bch cu trung tnh v i khng nguyn bng cch no ? thc bo. - Th no l khng nguyn, khng th ; s tng tc gia khng nguyn v khng th - HS nu c : + Do hot ng ca bch cu : theo c ch no ? - T bo T ph hu cc t dn n ch vt thng bo c th nhim vi khun, tiu dit vi khun. virut bng cch no ? Kt lun: - Khi vi khun, virut xm nhp vo c th, cc bch cu bo v c th bng cch to nn 3 hng ro bo v : + S thc bo : bch cu trung tnh v bch cu m n (i thc bo) bt v nut cc vi khun, virut vo trong t bo ri tiu ha chng. + Limpho B tit ra khng th v hiu ha khng nguyn. + Limpho T ph hu cc t bo c th b nhim vi khun, virut bng cch tit ra cc prtin c hiu (khng th) lm tan mng t bo b nhim v hiu ha khng nguyn. - Lu : bch cu a axit v a kim cng tham gia vo v hiu ha vi khun, virut nhng vi mc t hn. Hot ng 2: Min dch Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c thng tin SGK - HS da vo thng tin SGK tr li, sau rt ra kt lun. v tr li cu hi : - Min dch l g ? - C my loi min dch ? - Nu s khc nhau ca min dch t nhin v min dch - HS lin h thc t v tr li. nhn to ? - Hin nay tr em c tim phng bnh no ?Hiu qu ra sao ? Kt lun: 39
- Min dch l kh nng c th khng b mc 1 bnh no mc d sng mi trng c vi khun, virut gy bnh. - C 2 loi min dch : + Min dch t nhin : T c th c kh nng khng mc 1 s bnh (min dch bm sinh) hoc sau 1 ln mc bnh y (min dch tp nhim). + Min dch nhn to : do con ngi to ra cho c th bng tim chng phng bnh hoc tim huyt thanh. 4. Kim tra nh gi Khoanh trn vo ch ci u cu tr li ng : Cu 1 : Hy chn 2 loi bch cu tham gia vo qu trnh thc bo : a. Bch cu trung tnh. b. Bch cu a axit. c. Bch cu a kim. d. Bch cu n nhn. e. Limpho bo. Cu 2 : Hot ng no ca limpho B. a. Tit khng th v hiu ha khng nguyn. b. Thc bo bo v c th. c. T tit khng th bo v c th. Cu 3 ; T bo limpho T ph hu t bo c th b nhim bnh bng cch no ? a. Tit men ph hu mng. b. Dng phn t prtin c hiu. c. Dng chn gi tiu dit. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. - c mc Em c bit v Hi chng suy gim min dch.
40
8A
8B
8C
8D
- HS nm c c ch ng mu v vai tr ca n trong bo v c th. - Trnh by c cc nguyn tc truyn mu v c s khoa hc ca n. - Rn k nng t duy khi qut, phn tch v tng hp thng tin, k nng hc tp nhm. - Gio dc thc hc tp nghim tc, trnh tai nn thng tch lm mt mu.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Khi vi khun xm nhp vo c th, bch cu to nn nhng hng ro phng th no bo v c th. - Min dch l g? Phn bit cc loi min dch? Hi thm cu hi 2, 3 SGK. 3. Bi mi: Hot ng 1: ng mu Hot ng ca GV - GV yu cu HS c thng tin SGK v tr li cu hi : - Nu hin tng ng mu ? - GV cho HS lin h khi ct tit g vt, mu ng thnh cc. - V sao trong mch mu khng ng li thnh cc ? - Yu cu HS tho lun nhm : - S ng mu lin quan ti yu t no ca mu ? - S ng mu c ngha g vi s sng ca c th ? - GV ni thm ngha trong y hc. Hot ng ca HS - HS nghin cu thng tin kt hp vi thc t tr li cu hi : - Rt ra kt lun. Kt lun: - Khi b t tay, vt thng nh, mu chy ra sau ngng hn nh mt khi mu ng bt kn vt thng. - C ch ng mu : SGK - ngha : s ng mu l c ch t bo v c th gip cho c th khng b mt nhiu mu khi b thng.
- GV gii thiu th nghim ca - HS ghi nh thng tin. Lanstayn SGK. - Em bit ngi c my nhm - Quan st H 15 tr li. - Rt ra kt lun. mu ? - GV gii thiu H 15 v t cu hi : - Hng cu mu ngi cho c loi khng nguyn no ? - Huyt tng mu ngi nhn c nhng loi khng th no ? Chng c gy kt dnh mu ngi nhn khng ? - Yu cu HS lm bi tp SGK. - Yu cu HS tho lun tr li - HS vn dng kin thc va cu hi : --Mu c c khng nguyn A v B nu, quan st H 15 v nh c th truyn cho ngi c nhm du mi tn vo s truyn mu. mu O ? V sao ? -Mu khng c khng nguyn A - HS vn dng kin thc v B c th truyn cho ngi c phn 1 tr li cu hi : nhm mu O c khng ? V + Khng, v s b kt dnh hng cu. sao ? - Mu c nhim tc nhn gy bnh (virut vim gan B, virut HIV + C, v khng gy kt dnh ...) c th em truyn cho ngi hng cu khc khng ? V sao ? - Vy nguyn tc truyn mu l - HS tr li. g ? Kt lun: 1. Cc nhm mu ngi - Hng cu c 2 loi khng nguyn A v B. Huyt tng c 2 loi khng th : anpha v bta. Nu A gp anpha ; B gp bta s gy kt dnh hng cu. - C 4 nhm mu ngi : A, B, O, AB. + Nhm mu O : hng cu khng c khng nguyn, huyt tng c c 2 loi khng th. + Nhm mu A : hng cu c khng nguyn A, huyt tng c khng th bta. + Nhm mu B : hng cu c khng nguyn B, huyt tng c khng th anpha. + Nhm mu AB : hng cu c khng nguyn A,B nhng huyt tng khng c khng th. - S truyn mu : A O O B B 42 AB AB
2. Cc nguyn tc cn tun th khi truyn mu - Khi truyn mu cn lm xt nghim trc la chn loi mu truyn cho ph hp, trnh tai bin v trnh nhn mu nhim tc nhn gy bnh. 4. Kim tra nh gi Khoanh trn vo ch ci u cu tr li ng : Cu 1 : T bo mu no tham gia vo qu trnh ng mu : a. Hng cu; b. Bch cu; c. Tiu cu Cu 2 : Mu khng ng c l do : a. T mu; b. Huyt tng; c. Bch cu 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK- Tr 50. - c mc Em c bit trang 50. Ngy son : Tit 16 - Bi 16: tun hon mu v lu thng bch huyt Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- HS nm c cc thnh phn cu to ca h tun hon mu v vai tr ca chng. - Nm c cc thnh phn cu to ca h bch huyt v vai tr ca chng. - Rn k nng quan st, phn tch, khi qut. - Gio dc thc hc tp nghim tc, tch cc.
B. chun b.
- Tranh phng to cc hnh 16.1; 16.2. - M hnh ng cu to h tun hon ngi, bng a nu c.
C. Tin trnh ln lp
1. T chc 2. Kim tra bi c Kim tra 15 pht Cu 1. (4 ) Khoanh trn vo ch ci u cu tr li ng : 1. Loi t bo no tham gia vo qu trnh bo v c th chng li cc tc nhn gy bnh? a. Hng cu; b. Bch cu; c. Tiu cu; d. C a, b, c u ng. 2. Ngi c nhm mu O khng nhn c mu ca ngi c nhm mu A, B v AB v : a. Nhm mu O, trong huyt tng c cha c hai loi khng th l v . b. Nhm mu O, trong huyt tng khng c v c. Cc nhm mu A, B v AB, trong hng cu c c A, B. 43
d. Nhm mu A, B v AB d gy nnh cho ngi nhm mu O. Cu 2. (6 ) Hy gii thch c ch ng mu ? S ng mu c ngha g i vi c th ? 3. Bi mi VB: Tun hon mu v lu thng bch huyt c vai tr g? Hot ng 1: H tun hon mu Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS quan st H - HS quan st H 16.1 v lin h 16.1 SGK v tr li cu hi : kin thc c, tr li cu hi : - H tun hon mu gm - Rt ra kt lun. nhng c quan no ? Nu - HS trnh by trn tranh. c im ca mi thnh phn ? - Yu cu HS quan st H 16.1, lu ng i ca mi tn v - C nhn quan st k tranh. mu mu trong ng mch, - Trao i nhm thng nht tnh mch. Tho lun tr cu tr li. - i din nhm trnh by, cc li 3 cu hi : - M t ng i ca mu nhm khc b sung. trong vng tun hon nh v - Rt ra kt lun. vng tun hon ln ? - Phn bit vai tr ca tim v h mch trong s tun hon mu ? - Nhn xt v vai tr ca h tun hon mu ? Kt lun: 1. Cu to - H tun hon mu gm : tim v cc h mch to thnh vng tun hon. + Tim 4 ngn (2 tm nh, 2 tm tht), na phi mu thm, na tri mu ti. + H mch : ng mch : dn mu t tim n c quan. Tnh mch : dn mu t c quan n tim. Mao mch : Ni ng mch v tnh mch (ng knh mao mch nh). 2. ng i- chc nng - Vng tun hon nh : Mu thm (nhiu CO2) t tm nh phi n ng mch phi, ti mao mch phi (trao i kh O2, CO2) ha mu ti, ti tnh mch phi, ti tm nh tri. - Vng tun hon ln : Mu ti (nhiu O2) t tm tht tri ti ng mch ch ti mao mch cc phn trn v di c th (thc hin trao i kh vi t bo) sau ti tnh mch ch trn v tnh mch ch di, ti tm nh phi. 44
- Vai tr ca tim v h mch : + Tim co bp to lc y mu lu thng trong h mch. + H mch : dn mu t trong ti cc t bo, ti tim. - Vai tr ca h tun hon mu : lu chuyn mu trong ton c th. Hot ng 2: Lu thng bch huyt Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV treo tranh H 16.2 phng to, - HS nghin cu H 16.1 lu ch yu cu HS nghin cu thng tin thch v tr li c : trn tranh v tr li cu hi : - H bch huyt gm nhng + H bch huyt gm phn thnh phn cu to no ? (phn h ln v phn h nh. h) + Phn h nh : thu bch - Phn h ln v phn h nh huyt na trn bn phi c thu bch huyt vng no ca th. c th ? + Phn h ln : thu bch huyt - Phn h ln v phn h nh phn cn li ca c th. u gm nhng thnh phn no ? - Lu HS : + Hch bch huyt cn l ni - HS nghin cu tranh, quan st sn xut bch cu. s SGK, trao i nhm v + Tnh mch bch huyt. - S lun chuyn bch huyt trnh by trn tranh. trong mi phn h u qua thnh phn no ? - M t ng i ca bch huyt trong phn h ln v phn h - 1 HS c kt lun SGK. nh ? - H bch huyt c vai tr g ? - GV ging thm : bch huyt c thnh phn tng t huyt tng khng cha hng cu. Bch cu ch yu l dng limpho. Kt lun: 1. Cu to - H bch huyt gm : phn h ln v phn h nh. + Phn h nh : thu bch huyt na trn bn phi c th. + Phn h ln : thu bch huyt phn cn li ca c th. - Mi phn h u gm thnh phn : + Mao mch bch huyt. + Mch bch huyt + Hch bch huyt + ng bch huyt + Tnh mch mu 2. ng i 45
- ng i ca bch huyt: t cc mao mch bch huyt mch bch huyt nh hch bch huyt mch bch huyt ln ng bch huyt tnh mch mu (tnh mch di n) v tim. - Vai tr : cng vi h tun hon mu thc hin lun chuyn mi trng trong c th v tham gia bo v c th. 4. Kim tra nh gi Khoanh trn vo ch ci u cu tr li ng : Cu 1 : H tun hon gm : a. ng mch, tnh mch v tim. b. Tm nh, tm tht, ng mch, tnh mch. c. Tim v h mch. Cu 2 : Mu lu chuyn trong c th l do : a. Tim co bp y mu vo h mch. b. H mch dn mu i khp c th. c. C th lun cn cht dinh dng. d. Ch a v b. e. C a, b, c. Cu 3 : im xut pht ca h bch huyt l : a. Mao mch bch huyt b. Cc c quan trong c th c. Mao mch bch huyt cc c quan trong c th. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c mc Em c bit trang. - K bng 17.1 vo v.
8A
8B
8C
8D
- HS xc nh trn tranh hay m hnh cu to ngoi v trong ca tim. - Phn bit c cc loi mch mch mu. - Trnh by c c im ca cc pha trong chu k co gin tim. - Rn k nng t duy, d on, tng hp kin thc. - C thc hc tp nghim tc, bit t chm sc v bo v thn th, nht l bo v tim.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c - H tun hon mu gm nhng thnh phn cu to no? Vai tr ca tim trong h tun hon mu. - H tun hon bch huyt gm nhng thnh phn cu to no? Vai tr? 3. Bi mi VB: Hy cng tm hiu cu to ph hp vi chc nng ca tim! Hot ng 1: Cu to tim Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu H 17.1 SGK kt hp vi kin thc hc lp 7 v tr li cu hi : - Xc nh v tr hnh dng cu to ngoi ca tim ? - GV b sung cu to mng tim. - Cho HS quan st H 16.1 hoc m hnh cu to trong ca tim + Xc nh cc ngn tim - Da vo kin thc c v quan st H 16.1 + H 17.1 in vo bng 17.1 ? - GV treo bng 17.1 k sn HS ln bng hon thnh. - GV cho HS quan st m hnh cu to trong ca tim kim chng. -Hng dn HS cn c vo chiu di qung ng m mu bm qua, d on ngn tim no c thnh c tim dy nht v ngn no c thnh c mng nht. - GV cho HS quan st m hnh cu to trong ca tim kim chng xem d on ca mnh ng hay sai. - HS quan st cc van tim. Hot ng ca HS - HS nghin cu tranh, quan st m hnh cng vi kin thc c hc lp 7 tm hiu cu to ngoi ca tim. - 1 HS ln trnh by trn tranh v m hnh.
- Quan st H 16.1 + 17.1 ; trao i nhm hon thnh bng. i din nhm trnh by. - Cc nhm khc nhn xt. - HS d on, thng nht p n. - HS trnh by, cc nhm khc b sung. - Rt ra kt lun.
- HS quan st.
Tm nh phi co Tm tht phi Tm tht tri co Vng tun hon nh Tm tht phi co Vng tun hon ln Kt lun: 1. Cu to ngoi - V tr, hnh dng - Mng tim : bao bc bn ngoi tim (m lin kt), mt trong tit dch gip tim co bp d dng. - ng mch vnh v tnh mch vnh lm nhim v dn mu nui tim. 2. Cu to trong - Tim c 4 ngn - Thnh c tm tht dy hn c tm nh. - C tm tht tri dy hn c tm tht phi. - Gia tm nh v tm tht c van nh tht. Gia tm tht v ng mch c van tht ng (van t chim) gip mu lu thng theo mt chiu. Hot ng 2: Cu to mch mu Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st H 17.2 v - Mi HS thu nhn thng tin qua H 17.2 SGK tr li cu cho bit : hi : - C nhng loi mch mu no ? - So snh v ch ra s khc bit - i din nhm bo co kt gia cc loi mch mu. Gii qu, in vo bng. thch s khc nhau ? - Hon thnh phiu hc tp (v - Cc nhm khc nhn xt, b sung. Bi tp SH). - GV cho HS i chiu kt qu vi H 17.2 hon thnh kt qu ng vo bng. Kt lun: - C 3 loi mch mu l : ng mch, tnh mch v mao mch. - S khc bit gia cc loi mch : Cc loi S khc bit v cu Gii thch mch to - Thnh c 3 lp vi lp - Thch hp vi chc nng m lin kt v lp c dn mu t tim ti cc c trn dy hn ca tnh quan vi vn tc cao, p ng mch mch. lc ln. - Lng hp hn tnh mch. Tnh mch - Thnh c 3 lp nhng - Thch hp vi chc nng lp m lin kt v lp c dn mu t khp cc t trn mng hn ca bo c th v tim vi ng mch. vn tc v p lc nh. - Lng rng hn ca ng mch. 48
Mao mch
- C van 1 chiu nhng ni mu chy ngc chiu trng lc. - Nh v phn nhnh nhiu. - Thnh mng, ch gm mt lp biu b. - Lng hp.
- Thch hp vi chc nng to rng ti tng t bo ca cc m, to iu kin cho s trao i cht vi cc t bo.
Hot ng 3: Chu k co dn ca tim Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS quan st H - C nhn HS nghin cu H 17.3, trao i nhm thng 17.3 SGK v tr li cu hi : - Mi chu k co dn ca tim ko nht cu tr li. di bao nhiu giy ? Gm my pha ? - Thi gian lm vic l bao - i din nhm trnh by, nhn nhiu giy ? Ngh bao nhiu xt, b sung. giy ? - Tim ngh ngi hon ton bao - HS c kt lun SGK. nhiu giy ? - Th tnh xem mi pht din ra bao nhiu chu k co dn tim ? Kt lun: - Chu k co dn tim gm 3 pha, ko di 0,8 s + Pha co tm nh : 0,1s. + Pha co tm tht : 0,3s. + Pha dn chung : 0,4s. - 1 pht din ra 75 chu k co dn tim (nhp tim). 4. Kim tra nh gi GV dng H 17.4 yu cu HS in ch thch. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cu hi 1 SGK. - Lm bi tp 2, 3, 4 vo v - v bi tpbi tp. - n tp 3 chng chun b kim tra 1 tit.
49
8A
8B
8C
8D
- Kim tra, nh gi kt qu hc tp ca HS t chng I n chng III nhm pht hin ra nhng mt t v cha t ca HS, nh gi nh k qu trnh hc tp ca hc sinh; tm hiu nguyn nhn ra phng n gii quyt gip HS hc tt. - Pht huy tnh t gic, tch cc ca HS.
b. chun b kim tra
hon 50
Phn ii - t lun 1. Gii thch v sao tim hot ng c i khng mt mi ? 2. Mu c tnh cht bo v c th nh th no? iu c ngha g i vi c th?
2. p n Biu im
2.1. Phn trc nghim C1. 1-c 2-a 3-b 4-e 5-d (Mi ng 0,25 im.) C2. a (0,5) C3. T l cao hn, v vy xng tr em c tnh n hi cao hn xng ngi ln. (1,0) C4. d (0,5) C5. 1- ng mch ch 7- Tm tht phi 2- ng mch phi 8- Van nh tht 3- Tnh mch phi 9- Van tht ng 4- Tm nh tri 10- Tm nh phi 5- Tm tht tri 11- Tnh mch ch trn 6- Tnh mch ch di ( Mi ch thch ng : 0,25 im) 2.1. Phn t lun Cu 1. Tim hot ng c i khng mt mi v : - Tim co dn nhp nhng theo chu k. Mi chu k co dn tim chim 0,8s trong tm nh co 0,1s ngh 0,7s; tm tht co 0,3s ngh 0,5s; v pha gian chung l 0,4s cho tim phc hi hon ton. (0,75) - Trong qua trnh hot ng, tim lun c cung cp mt lng xi v cc cht dinh dng ln hn nhiu ln so vi cc c quan khc trong c th. (0,75) Cu 2. Mu c tnh cht bo v c th l : - Trong mu c bch cu c kh nng tiu dit vi khun bng thc bo, tit ra khng th chng li cc khng nguyn do VSV xm nhp tit ra v tit ra cc prtin c hiu tiu dit VR, VK gy bnh. (1 ). - Tiu cu tham gia vo qu trnh ng mu, bo v c th chng mt mu khi b thng (0,5 ). - Nh vo kh nng bo v ca mu, c th ngi c th c min dch trc s xm hi ca cc tc nhn gy bnh (VK, VR) t mi trng; ng thi trnh c s mt mu ca c th trong cc trng hp b tai nn, hay phu thut (1,0 )
c. tin hnh kim tra
Gio vin t chc vic kim tra trn lp; sau chm bi theo p n biu im xy dng nh gi chi tit thng qua bi lm ca hc sinh. Sau gi kim tra, yu cu HS chun b cho tit hc tip sau (tit 19): xem trc bi 18, su tm v tm hiu cc thng tin c lin quan.
51
im t 8,0 im t 5,0
Ngy son: Tit 19 - Bi 18: Vn chuyn mu qua h mch. V sinh h tun hon Ngy dy: Lp / s 8A 8B 8C 8D s:
A. mc tiu.
- HS trnh by c c ch vn chuyn mu qua h mch. - Ch ra c cc tc nhn gy hi cng nh cc bin php phng trnh v rn luyn h tim mch. - C thc phng trnh cc tc nhn gy hi v thc rn luyn h tim mch.
B. chun b.
- Tranh phng to cc hnh 18.1; 18.2. - Thng tin b sung (ly t ngun t liu Sinh hc 8).
C. Tin trnh ln lp
1. T chc 2. Kim tra 3. Bi mi Hot ng 1: S vn chuyn mu qua h mch Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu thng tin , quan st H 18.1 ; 18.2 SGK, tho lun nhm v tr li cu hi : - Lc ch yu gip mu tun hon lin tc v theo 1 chiu trong h mch c to ra t u ? C th nh th no ? - Huyt p trong tnh mch rt nh m mu vn vn chuyn v tim l nh tc ng ch yu no ? - GV cho HS quan st H 18.1 thy huyt p c tr s gim dn t ng mch, ti mao mch sau ti tnh mch . - Cho HS quan st H 18.2 thy Hot ng ca HS - C nhn t nghin cu thng tin, quan st tranh, tho lun nhm, thng nht cu tr li. - i din nhm trnh by, cc nhm khc b sung.
52
vai tr ca c bp v van tnh mch trong s vn chuyn mu tnh mch. Kt lun: - Lc ch yu gip mu vn chuyn lin tc v theo mt chiu nh cc yu t sau : + S phi hp hot ng cc thnh phn cu to (cc ngn tim v van lm cho mu bm theo 1 chiu t tm nh ti tm tht, t tm tht ti ng mch). + Lc y ca tm tht to ra 1 p lc trong mch gi l huyt p. S chnh lch huyt p cng gip mu vn chuyn trong mch. + S co dn ca ng mch. + S vn chuyn mu qua tim v tim nh h tr ca cc c bp co bp quanh thnh tnh mch, scht ca lng ngc khi ht vo, sc ht ca tm nh khi dn ra. + Vi cc tnh mch m mu chy ngc chiu trng lc cn c s h tr ca van tnh mch gip mu khng b chy ngc. - Mu chy trong mch vi vn tc khc nhau. Hot ng 2: V sinh tim mch Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu thng tin SGK v tr li cu hi : - Hy ch ra cc tc nhn gy hi cho h tim, mch ? - Nu cc bin php bo v trnh cc tc nhn c hi cho h tim mch ? Hot ng ca HS - C nhn nghin cu thng tin SGK, tho lun nhm v nu c : + Cc tc nhn : khuyt tt v tim mch, st cao, mt nhiu nc, s dng cht kch thch, nhim virut, vi khun, thc n.... - Yu cu HS nghin cu bng 18 + Bin php. - Nu kt lun. gii thch cu hi : - HS nghin cu bng, trao - Cu 2 (60) - Nu cc bin php rn luyn i nhm nu c : + Vn ng vin luyn tp tim mch ? - GV lin h bn thn HS ra TDTT c c tim pht trin, sc co c ln, y nhiu mu k hoch luyn tp TDTT. (hiu xut lm vic ca tim cao hn). - Nu kt lun. Kt lun: 1. Bin php phng trnh cc tc nhn c hi cho tim mch - Khc phc v hn ch cc nguyn nhn lm tng nhp tim v huyt p khng mong mun. + Khng s dng cc cht kch thch c hi : ru, thuc l, hrin... + Cn kim tra sc khe nh k hng nm pht hin khuyt tt lin quan n tim mch iu tr kp thi. 53
+ Khi b sc, hoc tress cn iu chnh c th theo li bc s. + Cn tim phng cc bnh c hi cho tim mch : thng hn, bch cu, .. v iu tr kp thi cc chng bnh nh cm cm, thp khp... + Hn ch n thc n hi cho tim mch nh : m ng vt... 2. Cc bin php rn luyn h tim mch - Tp TDTT thng xuyn, u n va sc kt hp vi xoa bp ngoi da. 4. Kim tra nh gi - HS tr li cu 1, 4 SGK. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 3, 4 SGK. - Lm bi tp 2 : Ch s nhp tim/ pht ca cc vn ng vin th thao luyn tp lu nm.
Trng thi Nhp tim (S ln/ pht) ngha
Lc ngh ngi
40-60
Lc hot ng 180-240 gng sc Ngy son : Tit 20 - Bi 19: Thc hnh - S cu cm mu Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
- Tim c ngh ngi nhiu hn. - Kh nng tng nng sut ca tim cao hn. - Kh nng hot ng ca c th tng ln.
8A
8B
8C
8D
- HS phn bit vt thng lm tn thng tnh mch, ng mch hay mao mch. - Rn k nng bng b vt thng. Bit cch lm gar v nm c nhng qui nh khi t gar. - Gio dc thc bo v thn th, trnh cc tai nn thng tch cc chn thng l t mch, mt mu; thc v sinh v gi k lut trong hc tp nhm.
B. chun b.
- GV: Chun b 1 cun bng, 2 ming gc, 1 cun bng, dy cao su hoc dy vi, 1 ming vi mm (10x30cm). - HS : Chun b theo nhm (1 bn) nh ca GV.
C. Tin trnh ln lp
1. T chc 2. Kim tra s chun b ca HS - GV kim tra s chun b ca HS v kim tra bi c (cu 1, 4 SGK). 54
3. Bi mi VB: Nu mt 1/2 lng mu c th s cht v vy khi b thng chy mu cn c x l kp thi v ng cch. Hot ng 1: Tm hiu v cc dng chy mu Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS trao i - HS t x l, lin h thc t, nhm, tho lun hon trao i nhm v hon thnh bng. thnh bng : - Sau tin hnh bo co theo yu cu ca gio vn v pht biu kt lun. Tiu kt : Cc dng chy mu 1. Chy mu mao mch 2. Chy mu tnh mch 3. Chy mu ng mch Biu hin - Mu chy t, chm. - Mu chy nhiu hn, nhanh hn. - Mu chy nhiu, mnh, thnh tia.
Hot ng 2: Tp bng b vt thng Hot ng ca GV - Khi b chy mu lng bn tay th bng b nh th no ? - GV lu HS 1 s im, yu cu cc nhm tin hnh. - GV kim tra mu bng ca cc t : yu cu mu bng phi cc bc, gn, p, khng qu cht, khng qu lng. - Khi b chy mu ng mch, cn tin hnh nh th no ? - Lu HS v v tr dy gar cch vt thng khng qu gn (> 5cm), khng qu xa. - Yu cu cc nhm tin hnh. - GV kim tra, nh gi mu. + Mu bng phi cc bc, gn, p khng qu cht hay qu lng. Hot ng ca HS - Cc nhm nghin cu thng tin SGK. - 1 HS trnh by cch bng b vt thng lng bn tay nh thng tin SGK : 4 bc. - Mi nhm tin hnh thc hnh di s iu khin ca t trng. - Mi t chn ngi mu bng tt nht. i din nhm trnh by thao tc v mu. - Cc nhm nghin cu cch bng b SGK + H 19.1. - 1 HS trnh by cc bc tin hnh, - Cc nhm tin hnh di d iu khin ca t trng. - Mi t chn mt mu bng tt nht. i din nhm trnh by thao tc v mu.
55
+ V tr dy gar. Kt lun: 1. Bng b vt thng lng bn tay (chy mu tnh mch v mao mch). - Cc bc tin hnh SGK. + Lu : Sau khi bng nu vt thng vn chy mu, phi a ngay bnh nhn ti bnh vin. 2. Bng b vt thng c tay (chy mu ng mch) - Cc bc tin hnh SGK. + Lu : + Vt thng chy mu ng mch (tay chn) mi c buc gar. + C 15 pht ni dy gar 1 ln v buc li. + Vt thng v tr khc ch n tay vo ng mch gn vt thng nhng v pha trn. Hot ng 3: Thu hoch - GV yu cu mi HS v nh t vit bo co thc hnh theo SGK. - GV cn c vo p n + s chun b + thi hc tp ca HS nh gi, cho im. 4. Kim tra nh gi - GV nhn xt chung v : phn chun b ca HS, thc hc tp, kt qu 5. Hng dn v nh - Hon thnh bo co thu hoch.
8A
8B
8C
8D
- HS xc nh c trn hnh cc c quan trong h h hp ngi, nu c cc chc nng ca chng. - Rn luyn k nng quan st tranh, t duy logic HS. - Gio dc thc hc tp nghim tc, c k lut.
B. chun b.
- Tranh phng to hnh 20.1; 20.2; 20.3 SGK v m hnh tho lp cc c quan ca c th ngi.
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Thu bi thu hoch gi trc. 3. Bi mi Hot ng 1: Tm hiu khi nim h hp v vai tr ca n i vi c th sng Mc tiu: HS nm c khi nim h hp, cc giai on ch yu ca qu trnh h hp, thy c vai tr ca h hp vi c th sng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng - C nhn nghin cu thng tin tin SGK, lin h kin thc , kt hp kin thc c v quan hc lp 3 v 7 , quan st H st tranh, tho lun thng nht 20, tho lun nhm tr li cc cu tr li. cu hi: - Nu kt lun. - H hp l g? - Da vo s SGK v nu - H hp c lin quan nh th kt lun. no vi cc hot ng sng ca t bo v c th? - H hp gm nhng giai on ch yu no? - Quan st H 20.1 tr li, - S th c ngha g vi h rt ra kt lun. hp? Kt lun: - H hp l qu trnh cung cp oxi cho t bo c th v thi kh cacbonic ra ngoi c th. - H hp cung cp oxi cho t bo, tham gia vo phn ng oxi ha cc hp cht hu c to nng lng (ATP) cho mi hot ng sng ca t bo v c th, ng thi loi thi cacbonic ra ngoi c th. - H hp gm 3 giai on: S th, trao i kh phi, trao i kh t bo. - S th gip kh lu thng phi, to iu kin cho trao i kh din ra lin tc t bo. Hot ng 2: Cc c quan trong h h hp ca ngi v chc nng ca chng Mc tiu: HS nm c cu to ca c quan h hp, thy c s ph hp gia cu to vi chc nng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu s - HS nghin cu tranh, m 57
H 20.2 SGK v tr li cu hi: - H h hp gm nhng c quan no? Xc nh cc c quan trn tranh v (hoc m hnh) - Yu cu HS c bng 20 SGK c im cu to cc c quan h hp ngi, tho lun nhm tr li cc cu hi: - Nhng c im no ca cc c quan trong ng dn kh c tc dng lm m, lm m khng kh khi i vo phi? - c im no tham gia bo v phi, trnh tc nhn c hi. - c im cu to no ca phi lm tng din tch b mt trao i kh? - Nhn xt v chc nng ca ng dn kh v 2 l phi? - ng dn kh c chc nng vy ti sao ma ng i khi ta vn b nhim lnh? - Cn c bin php g bo v ng h hp? Gio vin gi cc kin nhn xt, b sung v yu cu HS kt lun ghi nh.
hnh v xc nh cc c quan. - 1 HS ln bng ch cc c quan ca h h hp (hoc gn ch thch vo tranh cm). - Cc HS khc nhn xt, b sung, nh gi v rt ra kt lun. Kt lun: - H h hp gm 2 b phn: ng dn kh (khoang mi, hng....) v 2 l phi. - ng dn kh c chc nng dn kh ra vo phi, ngn bi, lm m khng kh vo phi v bo v phi khi tc nhn c hi. - Phi: thc hin chc nng trao i kh gia mi trng ngoi v mu trong mao mch phi.
4. Kim tra, nh gi
HS tr li cu hi: - Th no l h hp? Vai tr ca h hp i vi cc hot ng ca c th? - Qu trnh h hp gm nhng giai on no l ch yu? ?-Cc thnh phn ch yu ca h h hp v chc nng ca n l g?
5. Hng dn hc bi nh
- Hc bi v tr li cu SGK. - c mc: Em c bit - Hng dn: Cu 2: H h hp ca ngi v th * Ging nhau: u nm trong khoang ngc v c ngn cch vi khoang bng bi c honh, u gm ng dn kh v 2 l phi ( ng dn kh gm....) mi l phi u cu to bi ph nang, bao quanh l li mao mch dy c, bao phi c 2 lp mng ... * Khc nhau: ng dn kh ngi c thanh qun pht trin hn v chc nng pht m. 58
8A
8B
8C
8D
- HS nm c cc c im ch yu trong c ch thng kh phi. - HS nm c c ch trao i kh phi v t bo. - Rn luyn k nng quan st hnh v tip thu thng tin, pht hin kin thc. - Vn dng kin thc gii thch thc t.
B. chun b.
- Tranh phng to hnh 21.1; 21.2 SGK . - Bng 21 SGK (HS chun b PHT).
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Nu cc giai on ch yu ca h h hp v chc nng ca n? - Cu 2 (SGK).: So snh h h hp ca ngi v th. 3. Bi mi VB: Chng ta s tip tc nghin cu v cc hot ng, cc giai on trong qu trnh h hp ngi trongbi hc ny Hot ng 1: Tm hiu s thng kh phi Mc tiu: HS nm c c ch thng kh phi thc cht l ht vo v th ra, thy c s phi hp hot ng ca cc c quan: c, xng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng - HS t nghin cu thng tin tin SGK v tr li cu hi: SGK v tr li cu hi, rt ra - Thc cht ca s thng kh kt lun. phi l g? - Yu cu HS quan st k H 21.1, c ch thch, trao i - HS nghin cu H 21.1, tho nhm tr li cu hi: lun nhm, i din cc nhm - Cc c xng lng ngc pht biu b sung. phi hp hot ng vi nhau nh th no lm tng, gim th tch lng ngc? - V sao cc xng sn lng + Khi th tch lng ngc ko ngc c nng ln th th ln trn ng thi nh ra pha tch lng ngc li tng v ngc trc, tit din mt ct dc li? v tr m hnh khung xng s- GV nhn xt trn tranh, gip n c ko ln l hnh ch 59
HS kt lun.
- GV treo H 21.2 gii thch cho HS 1 s khi nim: dung tch sng, kh b sung, kh lu thng, kh cn, kh d tr.
- Dung tch phi khi ht vo, th ra bnh thng v gng sc c th ph thuc vo cc yu t no? - GV yu cu HS gii thch: - V sao ta nn tp ht th su?
nht, cn v tr h thp l hnh bnh hnh. Din tch hnh ch nht ln hn bnh hnh nn th tch lng ngc ht vo ln hn th tch th ra. + Khi ht vo bnh thng, cha th ra ta c th ht thm 1 lng khong 1500 ml kh b sung. + Khi th ra bnh thng, cha ht vo ta c th th ra gng sc 1500 ml kh d tr. + Th tch kh tn ti trong phi sau khi th ra gng sc cn li l kh cn. + Th tch kh ht vo tht su v th ra gng sc gi l dung tch sng. - HS c mc Em c bit, tho lun nhm tr li cu hi: - Rt ra kt lun.
Kt lun: - S thng kh phi nh c ng h hp ht vo v th ra nhp nhng. - Cc c xng lng ngc phi hp hot ng vi nhau tng th tch lng ngc khi ht vo v gim th tch lng ngc khi th ra. + Khi ht vo: c lin sn co lm cho xng c v xng sn chuyn ng ln trn v ra 2 bn lm th tch lng ngc rng ra 2 bn. C honh co lm cho lng ngc n rng thm v pha di. + Khi th ra: c lin sn ngoi v c honh dn lm lng ngc thu nh tr v v tr c. - Ngoi ra cn c s tham gia ca 1 s c khc trong trng hp th gng sc. - Dung tch phi khi ht vo v th ra bnh thng cng nh gng sc ph thuc vo tm vc, gii tnh, tnh trng sc khe, s luyn tp. Hot ng 2: Trao i kh phi v t bo Mc tiu: HS trnh by c c ch trao i kh phi v t bo cng mi quan h gia hai qu trnh . Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu bng - HS t nghin cu thng tin 21, tho lun tr li cu hi: SGK, quan st bng 21, tho - Nhn xt thnh phn kh oxi lun nhm. 60
- i din nhm trnh by. + T l % oxi trong kh th ra nh do oxi khuch tn t ph nang vo mao mch mu. + T l % CO2 trong kh th ra - Quan st H 21.4 m t s ln do kh CO2 khuch tn khuch tn O2 v CO2? t mu vo mao mch ph nang. - Rt ra kt lun. - Thc cht s trao i kh xy ra u? + Thc cht t bo l ni s dng O2 v thi CO2 (trao i kh t bo). S tiu tn O2 t bo thc y trao i kh phi. Trao i kh phi to iu kin cho trao i kh t bo. Kt lun: * S trao i kh phi v t bo u theo c ch khuch tn t ni c nng cao ti ni c nng thp. - Trao i kh phi: + Nng O2 ph nang ln hn nng O2 mao mch mu nn O2 t ph nang khuch tn vo mao mch mu. + Nng CO2 mao mch mu ln hn nng CO2 trong ph nang nn CO2 t mao mch mu khuch tn vo ph nang. - Trao i kh t bo: + Nng O2 trong mu ln hn nng O2 t bo nn O2 t mu khuch tn vo t bo. + Nng CO2 t bo ln hn nng CO2 trong mu nn CO2 t t bo khuch tn vo mu. Hai qu trnh trn va l nguyn nhn va l h qu ca nhau m bo cho cc hot ng h hp v trao i cht ca TB c c th lun din ra bnh thng.
4. Kim tra, nh gi
HS tr li cu hi: - Nh hot ng ca c quan, b phn no m khng kh trong phi thng xuyn i mi ? - Thc cht trao i kh phi l g? - Thc cht trao i kh t bo l g?
5. Hng dn hc bi nh
*Ging nhau: - u gm 3 giai on. - Trao i kh phi v t bo u theo c ch nh nhau. * Khc nhau: - th s thng kh phi ch yu do hot ng ca c honh v lng ngc, do b p gia 2 chi trc nn khng dn n v hai bn. - ngi: s thng kh phi do nhiu c phi hp hn v lng ngc dn n v c 2 bn. Cu 3: Khi lao ng nng hay chi th thao, nhu cu trao i kh tng, hot ng h hp ca c th bin i theo hng va tng nhp h hp, va tng dung tch sng.
8A
8B
8C
8D
- HS nm c tc hi ca cc tc nhn gy nhim khng kh i vi hot ng h hp. - HS gii thch c c s khoa hc ca vic luyn tp TDTT. - HS t ra cc bin php luyn tp c h h hp khe mnh. Tch cc phng trnh cc tc nhn c hi.
B. chun b.
- S liu, hnh nh v hot ng gy nhim khng kh v tc hi ca n. - S liu, hnh nh v nhng con ngi t c nhng thnh tch cao v c bit trong rn luyn h h hp.
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Nh hot ng ca h c quan, b phn no m khng kh trong phi thng xuyn i mi? - Thc cht s trao i kh phi v t bo l g? 3. Bi mi Hot ng 1: Cn bo v h h hp trnh cc tc nhn c hi Mc tiu: HS ch ra c cc tc nhn c hi v ra cc bin php phng trnh cc tc nhn . Hot ng ca GV Hot ng ca HS 62
- Yu cu HS nghin cu thng - HS nghin cu thng tin tin SGK. bng 22, ghi nh kin thc. - GV k sn bng 22 trng - i din cc nhm ln in, ct 2, 3. Yu cu HS tho lun cc nhm khc b sung. nhm in vo ch trng. - C nhng tc nhn no gy - HS tr li v rt ra kt lun. hi ti hot ng h hp? - GV hng dn HS da vo bng 22 tr li: - Hy ra cc bin php bo - Yu cu HS phn tch c s v h h hp trnh cc tc khoa hc ca bin php trnh nhn c hi? tc nhn gy hi. - GV treo bng ph HS - 1 s HS in vo bng. in vo bng. Cc bin php bo v h h hp trnh cc tc nhn c hi Bin php Tc dng - Trng nhiu cy xanh 2 - iu ha thnh phn khng bn ng ph, ni cng kh (ch yu l t l oxi v cng, trng hc, bnh cacbonic) theo hng c li cho 1 vin v ni . h hp. - Nn eo khu trang khi - Hn ch nhim khng kh dn v sinh v nhng t bi. ni c hi. - m bo ni lm vic v - Hn ch nhim khng kh ni c nng, gi t vi sinh vt gy bnh. trnh m thp. 2 - Thng xuyn dn v sinh. - Khng khc nh ba bi. - Hn ch s dng cc - Hn ch nhim khng kh thit b c thi ra cc kh t cc cht kh c (NO2; SOx; c. CO2; nictin...) 3 - Khng ht thuc l v vn ng mi ngi khng nn ht thuc. Kt lun: - Cc tc nhn gy hi cho ng h hp l: bi, kh c (NO2; SOx; CO2; nictin...) v vi sinh vt gy bnh lao phi, vim phi. - Cc bin php bo v h h hp trnh tc nhn c hi . Hot ng 2: Cn luyn tp c mt h h hp khe mnh Mc tiu: - HS ch ra c li ch ca vic tp ht th su. - HS t xy dng c phng php tp luyn c hiu qu. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng - C nhn HS t nghin cu tin mc II, tho lun cu hi: thng tin SGK, tho lun nhm, - V sao khi luyn tp TDTT b sung v nu c: ng cch, u n t b + Dung tch sng l th tch 63
c th c c dung tch sng khng kh ln nht m 1 c l tng? th c th ht vo tht su, th ra gng sc. + Dung tch sng ph thuc tng dung tch phi v dung tch kh cn. Dung tch phi ph thuc vo dung tch lng ngc, dung tch lng ngc ph thuc s pht trin khung xng sn trong tui pht - Gii thch v sao khi th trin, sau tui pht trin su v gim s nhp th s khng pht trin na. trong mi pht s lm tng Dung tch kh cn ph thuc hiu qu h hp? vo kh nng co dn ti a ca cc c th. V vy cn tp - Hy ra cc bin php luyn t b. luyn tp c th c 1 h + Ht th su y c nhiu h hp khe mnh? kh cn ra ngoi=> trao i kh c nhiu, t l kh trong khong cht gim. - HS t rt ra kt lun. Kt lun: - Cn luyn tp TDTT ng cch, thng xuyn, u n t b s c 1 dung tch sng l tng. - Bin php: tch cc tp TDTT phi hp th su v gim nhp th thng xuyn t b (tp va sc, rn luyn t t).
4. Kim tra, nh gi
5. Hng dn hc bi nh
HS tr li cu hi SGK v c ghi nh. - Hc bi v tr li cu SGK. - Chun b cho gi thc hnh: chiu c nhn, gi bng.
Ngy son:
Tit 24 - Bi 23. Thc hnh: H hp nhn to Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- HS hiu r c s khoa hc ca h hp nhn to. - Nm c trnh t cc bc tin hnh h hp nhn to. - Bit phng php h hi thi ngt v phng php n lng ngc.
B. chun b.
- Chiu c nhn, gi bng c nhn (chun b theo t) - Nu c iu kin s dng a CD v cc thao tc trong 2 phng php, tranh.
C. hot ng dy - hc.
64
1. T chc 2. Kim tra bi c - Kim tra s chun b ca cc t, kim tra mc ch ca bi thc hnh. 3. Bi mi VB: Trong thc t c rt nhiu nguyn nhn lm cho ta b ngt th. Theo em, c th ngng h hp c th dn ti hu qu g? Chng ta hy cng nhau tm hiu bi hc hm nay. Hot ng 1: Tm hiu cc tnh hung cn c h hp Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV t cu hi: - HS nghin cu thng tin, lin - Nu cc tnh hung cn c h thc t v nu c. h hp nhn to? - Rt ra kt lun. - Cn loi b cc nguyn nhn lm gin on h hp nh th no? Kt lun: - Khi b cht ui: cn loi b nc khi phi bng cch va cng nn nhn t th dc ngc va chy. - Khi b in git: tm v tr cu dao hay cng tc in ngt dng in. - Khi b thiu kh th hay mi trng nhiu kh c, phi khing nn nhn ra khi khu vc . Hot ng 2: Tin hnh h hp nhn to Mc tiu: HS nm c cc thao tc tin hnh vi 2 phng php h hi thi ngt v n lng ngc. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Phng php h hi thi ngt - HS t nghin cu thng tin c tin hnh nh th no? SGK. - GV treo tranh v minh ha cc - 1 HS trnh by. thao tc h hp (hoc cho HS - Cc nhm tin hnh lm di xem bng hnh). d iu khin ca nhm trng. - GV treo tranh minh ha hoc cho HS xem bng hnh tr li cu hi: - HS t nghin cu SGK, xem - Phng php n lng ngc c tranh tin hnh nh th no? - 1 HS trnh by thao tc. - Yu cu cc nhm tin hnh. - Cc nhm tin hnh thc - GV cho i din cc nhm ln hnh di s iu khin ca thao tc trc lp. nhm trng. - Cc nhm c i din ln trnh by thao tc. - Cc nhm khc nhn xt. Kt lun: 65
a. Phng php h hi thi ngt: - Cc bc tin hnh SGK Ch : + Nu ming nn nhn b cng, h m c th dng tay bt ming v th vo mi. + Nu tim nn nhn ng thi ngng p c th va thi ngt, va xoa bp tim (H 23.2). b. Phng php n lng ngc: - t nn nhn nm nga. - t nn nhn nm sp (tin hnh nh SGK). Lu : + t nn nhn nm sp u nghing v 1 bn. + t nn nhn nm nga ra gip ng dn kh c m rng. Hot ng 3: Thu hoch - Mi HS t lm nh ri np bo co cho GV nh gi. 4. Hng dn hc bi nh Gi vit thu hoch I. Kin thc Cu 1: So snh cc tnh hung ch yu cn c h hp nhn to. * Ging: c th nn nhn u thiu oxi, mt tm ti. * Khc nhau: - Cht ui do phi ngp nc. - in git: do c h hp v c th c c tim co cng. - B lm vo mi trng nhim; ngt hay ngt th. Cu 3: So snh 2 phng php h hp nhn to * Ging: - Mc ch: phc hi s h hp bnh thng ca nn nhn. - Cch tin hnh: thng kh phi ca nn nhn vi nhp 12-20 / pht. lng kh c thng t nht 200 ml. * Khc nhau: Cch tin hnh. - Phng php h hi thi ngt: dng ming thi khng kh trc tip vo phi qua ng dn kh. - Phng php n lng ngc: dng tay tc ng gin tip vo phi qua lc p vo lng ngc. * Hiu qu ca phng php h hi thi ngt ln hn v: - m bo c s lng v p lc khng kh a vo phi. - Khng lm tn thng lng ngc (gy xng sn). II. K nng nh bc 2 SGK mc III. Ngy son: Chng V Tiu ha Tit 25 - Bi 24: Tiu ha v cc c quan tiu ha Ngy 66
dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- HS nm c cc nhm cht trong thc n. - Nm c cc hot ng trong qu trnh tiu ha. - Vai tr ca tiu ha i vi c th ngi. - Nm c v tr ca cc c quan trn tranh, m hnh. - Rn luyn k nng quan st tranh, s , pht hin kin thc, t duy tng hp logic. - Gio dc thc bo v h tiu ha.
B. chun b.
- Tranh phng to s cc c quan trong h tiu ha ngi. - M hnh cc c quan trong h tiu ha ngi. 1. T chc 2. Kim tra bi c - GV thu bo co gi thc hnh. 3. Bi mi Hot ng 1: Thc n v s tiu ha Mc tiu: HS trnh by c 2 nhm thc n l cht v c v cht hu c, cc hot ng ca qu trnh tiu ha v vai tr ca tiu ha. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c thng tin - HS t nghin cu thng tin trong SGK quan st H 24.1; SGK v tr li cu hi. 24.2, cng vi hiu bit ca + Tiu ha gip chuyn cc mnh tr li cu hi: cht trong thc n thnh cc - Vai tr ca tiu ha l g? cht c th hp th c. Thc - Hng ngy chng ta thng n n to nng lng cho c th nhng loi thc n no? Thc hot ng v xy dng t n thuc loi thc n g? bo. - HS k tn cc loi thc n v sp xp chng thnh tng - Cc cht no trong thc n b loi: prtin, lipit, gluxit, bin i v mt ha hc vitamin, mui khong... trong qu trnh tiu ha? cht + Cht b bin i: prtin, no khng b bin i? lipit, gluxit, axit nuclic. + Cht khng b bin i: n- Qu trnh tiu ha gm c, vitamin, mui khong. nhng hot ng no? - HS tho lun v tr li - Hot ng no quan trng - Rt ra kt lun. nht? + Tiu ha thc n v hp th cht dinh dng l quan trng - Vai tr ca tiu ha i vi nht. thc n? - HS trnh by. ?- Qu trnh tiu ha din ra u? chng ta cng tm hiu 67
C. hot ng dy - hc.
phn II. Kt lun: - Thnh phn cc cht c trong thc n gm: + Cht hu c: prtin, gluxit, lipit, axit nuclic, vitamin. Ngoi tr vitamin, cc cht hu c u b bin i v mt ha hc trong qu trnh tiu ha. + Cht v c: nc, mui khong. - Hot ng tiu ha gm: n v ung, y cc cht trong ng tiu ha, tiu ha thc n, hp th cht dinh dng v thi b. - Vai tr ca tiu ha l bin i thc n thnh cc cht m c th c th hp th c v thi b cc cht b trong thc n. Hot ng 2: Cc c quan tiu ha Mc tiu: HS nm c v tr v chc nng ca cc c quan tiu ha trong c th ngi. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st H 24.3 - HS t quan st H 24.3, 1 HS v ln bng hon thnh tranh ln bng gn ch thch. cm. + ng tiu ha gm: ming, -K tn cc b phn ca ng hu , thc qun, d dy, rut tiu ha? non, rut gi, hu mn. - K tn cc tuyn tiu ha? + Tuyn tiu ha gm: nc bt, - Yu cu HS hon thnh bng tuyn v, tuyn gan, tuyn 24 vo v. ty, tuyn rut. - GV gii thiu v tuyn tiu - HS hon thnh bng. ha. - Yu cu HS d on chc - HS nghe. nng ca cc c quan. - 1 HS d on, cc HS khc - GV trnh by qu trnh tiu b sung. ha thc n 1 ln. - 1 HS trnh by. - Gi 1 HS khc trnh by li. Kt lun: - Qu trnh tiu ha c thc hin nh hot ng ca cc c quan trong h tiu ha. + ng tiu ha: ming, hu , thc qun, d dy, rut non, rut gi, hu mn. + Tuyn tiu ha: nc bt, tuyn v, tuyn gan, tuyn ty, tuyn rut.
4. Kim tra, nh gi
Bi tp trc nghim: Cu 1: Khoanh trn vo u cu tr li ng: Th no l s tiu ha thc n? a. S bin i thc n t cht rn thnh cht lng. b. S bin i thc n t nhng cht phc tp thnh cht n gin m c th c th hp th c. c. S bin i thc n t cc cht dinh dng m c th hp th c qua thnh rut v thi cc cht cn b khng th hp th c. 68
5. Hng dn hc bi nh
8A
8B
8C
8D
- HS nm c cc hot ng din ra trong khoang ming, nm c hot ng nut v y thc n t trong khoang ming qua thc qun xung d dy. - Rn luyn k nng nghin cu thng tin, tranh hnh, tm kim kin thc. - Bi dng thc v sinh, gi gn v sinh rng ming.
B. chun b.
- Tranh phng H 25.1; 25.2; 25.3 - Hnh nh minh ha hot ng tiu ha khoang ming, nut thc qun.
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Cc cht trong thc n c th c phn nhm nh th no? Nu c im ca mi nhm. - Vai tr ca tiu ha l g? cc cht nc, mui khong, vitamin khi vo c th cn qua hot ng no ca h tiu ha? Nu cc hot ng tiu ha? 3. Bi mi Hot ng 1: Tiu ha khoang ming Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c thng tin - HS t nghin cu thng tin trong SGK v tr li cu hi: SGK, trao i nhm v tr li - Khi thc n vo ming, c cu hi. nhng hot ng no xy ra? + Cc hot ng nh SGK. - GV treo H 25.1 minh ha. + Bin i l hc: Tit nc - Nhng hot ng no l bt, nhai, o trn thc n, to bin i l hc, ha hc? vin thc n. - Khi nhai cm, bnh m lu + Bin i ha hc: Hot trong ming thy ngt l v ng ca enzim amilaza trong sao? nc bt. T nhng thng tin trn, yu cu HS hon thnh bng 25. - GV treo bng ph HS t - Vn dng kt qu phn tch 69
hon thnh.
- Tit nc bt
Bin i l hc
- Cc tuyn - Lm t v mm nc bt thc n - Nhai - Rng - Lm mm v nhuyn thc n - o trn thc - Rng, li, - Lm thc n n cc c mi thm m nc v m bt - To vin thc n v nut - Bin i 1 phn tinh bt trong thc n thnh ng mantoz.
Bin ha hc
- To vin thc - Rng, li, n cc c mi v m - Hot ng ca Enzim enzim amilaza amilaza i trong nc bt
Hot ng 2: Nut v y thc n qua thc qun Mc tiu: HS nm c hot ng nut v y thc n, bit lin h v gii thch thc t. Bi dng cho HS thi VS h tiu ha. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c thng tin - HS t quan st H 25.3, c SGK, quan st H 25.3, tho thng tin, trao i nhm v lun v tr li cu hi: tr li: - Nut din ra nh hot ng Kt lun: ca c quan no l ch yu - Nh hot ng ca li thc n v c tc dng g? c y xung thc qun. - Lc y vin thc n t thc - Thc n t thc qun xung qun xung d dy c to ra d dy l nh hot ng ca nh th no? cc c thc qun (c trn). - Thc n qua thc qun c - - Thi gian thc n qua thc c bin i g v mt l v qun ngn (2-4s) nn coi nh ha hc khng? thc n khng b bin i. + Lu : vin thc n va phi - HS hot ng c nhn v d nut, nu qu ln nut gii thch. s nghn. - 1 HS gii thch, cc HS khc - Np thanh qun v khu ci b sung. mm c chc nng g? nu 70
khng c hot ng ca n s gy ra hu qu g? - Gii thch hin tng khi n i khi c ht cm chui ln mi? Hin tng nghn? - Ti sao khi n khng nn ci a? => Yu cu HS cht li v ghi nh. 4. Kim tra, nh gi Bi tp trc nghim: Khoanh trn vo u cu tr li ng: Cu 1: Qu trnh tiu ha khoang ming gm: a. Bin i l hc d. Tit nc bt b. Nhai, o trn thc n e. C a, b, c, d c. Bin i ha hc g. Ch a v c. Cu 2: Loi thc n no c bin i v mt ha hc khoang ming a. Prtin, tinh bt, lipit c. Prtin, tinh bt, hoa qu b. Tinh bt chn d. Bnh m, du thc vt 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3, 4 SGK- Tr 83. - c mc Em c bit Ngy son: Tit 27 - Bi 26: Thc hnh Tm hiu hot ng ca enzim trong nc bt Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- HS bit t cc th nghim tm hiu nhng iu kin m bo cho enzim hot ng. - HS bit kt lun t nhng th nghim i chng. - Rn luyn cho HS k nng thao tc th nghim chnh xc. - Gio dc HS thc hc tp nghim tc.
B. chun b.
- GV: Tranh v H 26 phng to. - Chun b cho mi nhm: 8 ng nghim nh (10 ml), 2 ng ong chia , 2 gi ng nghim, 2 n cn, 1 cun giy o pH, 1 phu c bng lc, 1 bnh thu tinh, cp nhit k, cp ng nghim, phch nc nng, h tinh bt 1%, dd HCl 2%, dd it 1%, thuc th Strme (3 ml dd NaOH 10% + 3 ml dd CuSO4 2%). 71
- HS: trong 5 pht u gi, mi nhm chun b 24 ml nc bt long (ly 6 ml nc bt + 18 ml nc ct lc u ri lc qua phu v bng lc) v h tinh bt. c trc cc bc tin hnh theo SGK.
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Thc cht bin i l hc ca thc n trong khoang ming l g? Khi nhai cm lu trong ming thy c cm gic ngt v sao? - Kim tra cu 3, 4 SGK. 3. Bi mi VB: Cc em bit, n cm nhai k ta thy c v ngt. Vy enzim trong nc bt hot ng nh th no? iu kin no n hot ng tt nht? Chng ta cng tin hnh tm hiu bi thc hnh hm nay. - GV ghi vo gc bng: tinh bt + it xut hn mu xanh. ng + thuc th Strme xut hin mu nu. - GV kim tra s chun b nc bt v tinh bt ca cc nhm. Hot ng 1: Cc bc tin hnh th nghim v chun b th nghim Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV pht dng c th - HS t c trc ni dung th nghim nghim. bi 26. - T trng phn cng cng vic cho cc nhm trong t, + 2 HS nhn dng c v vt liu + 1 HS chun b nhn cho ng nghim. + 2 HS chun b nc bt ha long, lc, un si. + 2 HS chun b bnh thu tinh ng nc. Hot ng 2: Tin hnh bc 1 v bc 3 ca th nghim Hot ng ca GV - GV yu cu HS tin hnh th nghim nh bc 1 v bc 2 SGK + GV lu HS: khi rt h tinh bt khng rt ln thnh. Hot ng ca HS - Cc t tin hnh nh sau: Bc 1: Chun b vt liu vo cc ng nghim + Dng ng ong h tinh bt (2 ml) rt vo cc ng A, B, C, D. t cc ng ny vo gi. + Dng cc ng ong ly vt liu khc. ng A: 2 ml nc l ng B: 2 ml nc bt 72
ng C: 2 ml nc bt un si ng D: 2 ml nc bt+ vi git - o pH trong cc ng HCl (2%) nghim lm g? Bc 2: Tin hnh - o pH ca cc ng nghim v ghi vo v. - GV k sn bng 26.1 ln - t cc ng nghim vo bng, yu cu HS ln in. bnh thu tinh c nc m 37oC + Lu : Thc t trong trong 15 pht. khng thay i niu. - Cc t quan st v ghi kt - GV thng bo p n bng qu vo bng 26.1 26.1 Thng nht kin gii thch. - i din nhm ln bng in, nhn xt. Kt qu th nghim v hot ng ca enzim trong nc bt Cc ng nghim ng A Hin tng ( trong) - Khng i Gii thch
- Nc l khng c enzim bin i tinh bt. ng B - Tng ln - Nc bt c enzim bin i tinh bt. ng C - Khng i - Nc bt un si lm mt hot tnh ca enzim bin ng D - Khng i i tinh bt. - Do HCl h thp pH nn enzim trong nc bt khng bin i tinh bt. Hot ng 3: Kim tra kt qu th nghim v gii thch kt qu Hot ng ca GV - GV yu cu chia dd trong cc ng A, B, C, D thnh 2 phn. + Lu : ng A chia vo A1, A2 dn nhn, B chia vo B1; B2 ... Hot ng ca HS - Trong t c 2 HS chia u dd ra cc ng chun b sn A1; A2; B1; B2... - t cc ng A1; B1; C1; D1 vo gi 1 (l 1). Nh vo mi ng 56 git it lc u cc ng. - t cc ng A2; B2; C2; D2 vo gi 2 (l 2). Nh vo mi ng 56 git Strme, un si cc ng ny trn ngn la n cn. - Nhng HS khc quan st, so snh mu sc cc ng nghim, thng nht kin , ghi kt qu vo bng 26.2 (k sn). - i din nhm ln in vo 73
- GV k sn bng 26.2 ln bng, yu cu HS ln ghi kt qu. + Lu : Cc t th nghim khng thnh cng th lu iu kin th nghim. - GV nhn xt bng 26.2
a ra p n ng. bng, nhn xt. p n Bng 26.2. Kt qu th nghim v hot ng ca enzim trong nc bt Cc ng nghim - ng A1 - ng A2 - ng B1 - ng B2 - ng C1 - ng C2 - ng D1 - ng 2 Hin tng (mu sc) - Mu xanh - Mu nu - Mu xanh - Mu nu - Mu xanh - Mu nu - Mu xanh - Mu nu Gii thch - Nc l khng c enzim bin i tinh bt thnh ng. - Nc bt c enzim bin i tinh bt thnh ng. - Emzim trong nc bt b un si khng c kh nng bin i tinh bt thnh ng. - Enzim trong nc bt khng hot ng mi trng axit nn tinh bt khng b bin i thnh ng.
Hot ng 4: Thu hoch - Mi HS t lm bo co thu hoch nh v np b cho GV nh gi vo gi sau. Gi : 1. Kin thc - Enzim trong nc bt c tn l amilaza. - Enzim trong nc bt c tc dng bin i tinh bt thnh ng mantoz. - Enzim trong nc bt hot ng tt nht trong iu kin pH = 7,2. v nhit = 37oC. 2. K nng - Trnh by th nghim (HS t lm). - So snh kt qu ng nghim A v B cho php ta khng nh enzim trong nc bt c tc dng bin i tinh bt thnh ng. - So snh kt qu ng nghim B v C cho php ta khng nh enzim trong nc bt hot ng tt nht nhit = 37oC. Enzim trong nc bt b ph hu 100oC. - So snh kt qu ng nghim B v D cho php ta khng nh enzim trong nc bt hot ng tt nht pH = 7,2. Enzim trong nc bt khng hot ng mi trng axit. 4. nh gi - GV nhn xt gi thc hnh: khen cc nhm lm tt v ghi im cho cc nhm. 5. Hng dn hc bi nh - Vit bo co thu hoch. - Thu dn v sinh lp sch s. 74
8A
8B
8C
8D
- HS nm c cu to ca d dy v qu trnh tiu ha din ra d dy gm: + Cc hot ng tiu ha. C quan, t bo thc hin hot ng. Tc dng ca hot ng. - Rn luyn cho HS t duy d on. Bi dng thc bo v h tiu ha.
B. chun b.
- Tranh phng H 27.1; 27.2; 27.3 - Tranh nh minh ha hot ng tiu ha d dy (s tit dch v, s co bp, s tiu ha). 1. T chc 2. Kim tra bi c - Nu cc tuyn tiu ha trong h tiu ha ngi? Nc bt c kh nng tiu ha hp cht no? 3. Bi mi Hot ng 1: Tm hiu cu to ca d dy Mc tiu: HS nm c cu to c bn ca d dy, cu to ph hp vi chc nng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c thng tin - HS t nghin cu thng tin trong SGK, quan st H 27.1, SGK, quan st H 27.1, tho tho lun nhm v tr li cu lun nhm v tr li: hi: - 1 HS i din nhm tr li - D dy c cu to nh th + Hnh dng no? + Thnh d dy - Cn c vo c im cu + Tuyn tiu ha. to d on xem d dy - Cc HS khc nhn xt, b c hot ng tiu ha no? sung. - GV ghi d on ca HS cha nh gi ng sai m s gii quyt hot ng sau. Kt lun: - D dy hnh ti, dung tch 3 lt. - Thnh d dy c 4 lp lp mng ngoi, lp c, lp di nim mc, lp nim mc. - Lp c rt dy, khe gm 3 lp c: c dc, c vng v c cho. - Lp nim mc vi nhiu tuyn tit dch v. Hot ng 2: Tm hiu s tiu ha d dy 75
C. hot ng dy - hc.
Mc tiu: HS nm c cc yu t trong d dy tham gia vo cc hot ng tiu ha v tc dng ca hot ng i vi s tiu ha thc n. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng - C nhn HS nghin cu thng tin mc II SGK v tr li cu tin mc II SGK v tr li cu hi: hi: - Tiu ha d dy gm nhng + S tit dch v, s co bp hot ng no? ca d dy, hot ng ca - Nhng hot ng no l enzim pepsin, y thc n ti bin i l hc, ha hc? rut. - Yu cu HS trao i nhm, + ... hon thnh bgn 27 SGK. - Tho lun nhm thng nht - GV nhn xt, a ra kt qu. kin. - GV thng bo d on ca - i din nhm trnh by, b cc nhm: nhm no ng, sung. sai, thiu... - Yu cu HS tr li cc cu - HS da vo thng tin tr hi: li: - Thc n c y xung rut + Thc n lc u vn chu l nh hot ng ca c quan tc dng ca enzim amilaza no? cho ti khi thm u dch v. - Loi thc n G, L c tiu ha + Thc n L khng tiu ha trong d dy nh th no? trong d dy v khng c - Gii thch v sao Pr trong enzim tiu ha L trong dch v. thc n b dch v phn hu => L, G ch bin i l hc. nhng Pr ca lp nim mc d + Cc t bo tit cht nhy dy li khng? c tuyn v tit cht nhy ph ln b mt nim mc ngn - Theo em, mun bo v d cch t bo nim mc vi enzim dy ta phi n ung nh th pepsin. no? - HS lin h thc t v tr li. - HS c ghi nh SGK. Kt lun: Bng 27: Cc hot ng bin i thc n d dy
Bin i thc n d dy Cc hot ng tham gia Cc thnh phn tham gia hot ng Tc dng ca hot ng
- S tit - Tuyn v - Ha long thc n dch v - Cc lp c - Lm nhuyn v Bin i - S co bp ca d dy. o trn thc n l hc ca d dy cho thm u dch v. Hot En zim - Phn ct Pr chui Bin i ng ca pepsin. di thnh cc chui ha hc enzim ngn gm 3- 10 aa. pepsin. 76
- S y thc n xung rut nh hot ng ca c d dy phi hp vi c vng hu v. - Thi gian lu thc n trong d dy t 3 6 gi tu loi thc n. 4. Kim tra, nh gi Bi tp trc nghim: Khoanh trn vo u cu tr li ng: Cu 1: Loi thc n no c bin i c v mt l hc, ha hc trong d dy: a. Pr b. G c. L d. Mui khong Cu 2: Bin i l hc d dy gm: a. S tit dch v c. S nho trn thc n b. S co bp ca d dy d. C a, b v c u ng e. Ch a, b ng.. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c mc Em c bit Ngy son: Tit 29 - Bi 28: Tiu ha rut non Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- HS nm c qu trnh tiu ha din ra rut non gm: + Cc hot ng tiu ha. + Cc c quan, t bo thc hin hot ng. + Tc dng v kt qu ca hot ng. - Rn luyn cho HS t duy d on kin thc. - Gio dc HS c thc hc tp nghim tc.
B. chun b.
- Tranh phng H 28.1; 28.2. - Bng video hay a CD minh ha hot ng tiu ha rut non (nu c).
C. hot ng dy - hc.
kim tra 15 pht. Cu 1. Khoanh trn vo ch ci u cu tr li ng: 1. Loi thc n no c bin i c v mt ha hc v l hc trong d dy: a. Prtin c. Lipt b. Gluxit d. Khong 2. Bin i l hc trong d dy: a. tit dch v c. nho trn thc n b. co bp ca d dy d. tt c cc trn Cu 2. Trnh by ngha ca s bin i thc n trong d dy? 77
3. Bi mi VB: Qu trnh tiu ha ca c th din ra ch yu v hon tt rut non. Vy cu to ca rut non nh th no? S tiu ha din ra ra sao, chng ta cng tm hiu bi hm nay. Hot ng 1: Cu to ca rut non Mc tiu: HS nm c cu to ca rut non, a ra cc d on v s tiu ha . Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c thng tin - C nhn HS t nghin cu trong SGK v tr li cu hi: thng tin SGK v tr li: - Nu cu to ca rut non? Kt lun: - Rut c cu to nh th no? - Thnh rut c 4 lp nh d dy - Gan v ty c tc dng g? nhng mng hn. - D on xem rut non c - Lp c ch c c dc v c hot ng tiu ha no? vng. - GV cha nhn xt ngay, - Lp nim mc (sau t trng) c n hot ng sau. nhiu tuyn rut tit dch - GV ghi li d on ca HS ln rut v t bo tit dch nhy. gc bng. - T trng (u rut non) c ng dn chung dch ty v dch mt vo. Hot ng 2: Tm hiu s tiu ha rut non Mc tiu: HS nm c cc thnh phn tham gia vo cc hot ng tiu ha v tc dng ca n trong d tiu ha thc n. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng tin - C nhn HS nghin mc II SGK, quan st H 28.3, nh li cu thng tin mc II kin thc tit trc v tr li cu hi: SGK, quan st tranh v - D dy c mi trng g? tr li cu hi: - Thc n xung ti rut non cn chu + D dy c mi trng s bin i l hc na khng? Nu axit, do axit tit ra t c th biu hin nh th no? Cc dch v. thnh phn no tham gia hot ng? + C. - Nu c ch ng m mn v? - Nu 1 ngi b bnh thiu axit trong d dy th s c hu qu g? - HS da vo SGK trnh - Cc c trong thnh rut non c tc by. dng g? Yu cu HS tr li cu hi: - Theo em trong 2 loi bin i trn, rut non xy ra bin i no l ch yu v quan trng hn? - thc n bin i c hon + Bin i ha hc ton, ta cn lm g? quan trng hn. - Cn nhai k tinh bt chuyn ha thnh 78
ng. Kt lun: * Bin i l hc + S tit dch tiu ha do tuyn gan, tuyn ty, tuyn rut tit ra ha long thc n v trn u dch tiu ha. + Mui mt (dch mt) tch khi L thnh git nh, bit lp vi nhau, to nh tng ha. + Cc c trn thnh rut co bp nho trn thc n ngm u dch tiu ha v to lc y thc n xung phn tip theo ca rut. * Bin i ha hc - S phi hp tc dng ca cc loi enzim trong dch ty (ch yu) v dch rut, s h tr ca dch mt bin i cc loi thc n. + Tinh bt v ng i thnh ng n. Prtin thnh peptit thnh aa. + Lipit nh dch mt thnh cc git lipit thnh glixerin v axit bo. 4. Kim tra, nh gi Bi tp trc nghim: Khoanh trn vo u cu tr li ng: Cu 1: Cc cht trong thc n c bin i hon ton rut non l: a. Pr b. G c. L d. C a, b, c e. Ch a v b Cu 2: rut non s bin i thc n ch yu l: a. Bin i l hc b. Bin i ha hc c. C a v b. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c mc Em c bit Ngy son: Tit 30 - Bi 29: hp th cht dinh dng v thi phn Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- HS nm c: + Nhng c im cu to ca rut non ph hp vi chc nng hp th cc cht dinh dng. + Cc con ng vn chuyn cc cht dinh dng t rut ti cc c quan t bo. + Vai tr c bit ca gan trn con ng vn chuyn cc cht dinh dng. + Vai tr ca rut gi trong qu trnh tiu ha ca c th. + Gio dc thc gi v sinh ni cng cng.
B. chun b.
79
1. T chc 2. Kim tra bi c - Trnh by hot ng tiu ha rut non? 3. Bi mi Hot ng 1: Hp th cht dinh dng Mc tiu: HS nm c c im cu to ca rut non ph hp vi chc nng hp th cht dinh dng sau tiu ha. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c thng tin - C nhn HS t nghin cu thng trong SGK, quan st H 29.1; tin SGK, quan st H 29.1; 29.2 v 29.2 v tr li cu hi: tr li: - Cn c vo u ngi ta + Da vo thc nghim nghin khng nh rng: rut cu. non l c quan ch yu Kt lun: ca h tiu ha m nhn - S hp th cht dinh dng ch vai tr hp th? yu din ra rut non. - GV yu cu HS phn tch - Cu to rut non ph hp vi chc trn tranh. nng hp th. - Din tch b mt c lin - Nim mc rut c nhiu np gp quan n hiu qu hp vi cc lng rut v lng cc nh th nh th no? c tc dng tng din tch tip ?-Trnh by c im xc (ti 500 m2). cu to ca rut non c tc - H mao mch mu v mch bch dng lm tng din tch b huyt phn b dy c ti tng mt hp th? lng rut. - Rut di 2,8 3 m; din tch b mt: 400-500 m2. Hot ng 2: T/h: Con ng vn chuyn, hp th cc cht v vai tr ca gan Mc tiu: HS ch r hai con ng vn chuyn cc cht l mu v bch huyt, nm c vai tr quan trng ca gan i vi c th. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng - C nhn HS nghin cu thng tin mc II SGK, quan st H 29.3 tin mc II SGK, quan st tranh v tr li cu hi: - C my con ng hp th + C 2 con ng hp th l cht dinh dng trong rut non? mu v bch huyt. - Yu cu HS hon thnh bng - HS tho lun nhm, i din 29 trang 95 trn bng GV k nhm ln in vo bng. sn. - GV gip HS hon thin bng. - GV gii thch thm: cc - HS da vo H 29.3 tr li: vitamin tan trong du c A, D, Gan kh cc cht c c hi K, E. cn li l cc vitamin tan cho c th v iu ha nng trong nc. cht dinh dng trong mu. - Gan ng vai tr g trong con ng vn chuyn cc 80
cht dinh dng v tim? - GV ly VD v bnh tiu ng. Kt lun: Bng 29: Cc con ng vn chuyn cc cht dinh dng hp th Cc cht dinh dng c hp Cc cht dinh dng c hp th v vn chuyn theo - th v vn chuyn theo ng mu ng bch huyt - ng, 30% axit bo v - 70% lipit (cc git m c glixrin, aa, cc vitamin tan nh tng ha), cc vitamin tan trong nc, cc mui khong, n- trong du (A, D, E, K). c. - Vai tr ca gan i vi cc cht hp th. + iu ha nng cc cht dinh dng trong mu c n nh. + Kh cc cht c b lt vo cng cht dinh dng. Hot ng 3: Tm hiu vai tr ca rut gi trong qu trnh tiu ha Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng - C nhn HS nghin cu thng tin mc III SGK v tr li cu tin mc III SGK v tr li cu hi: hi: - Vai tr ch yu ca rut gi + Rut gi c vai tr hp th l g? nc v mui khong, thi - GV nu 1 s nguyn nhn phn. gy to bn (do t vn ng , n t cht x). Yu cu HS - HS nghe, vn dng kin thc trnh by bin php chng to tip thu v tr li. bn. - GV lu HS bnh tr. Tiu kt: - Vai tr ca rut gi: + Hp th nc cn thit cho c th. + Thi phn. 4. Kim tra, nh gi - GV yu cu HS tr li cu hi 1, 3 SGK. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c mc Em c bit - Hng dn: Cu 3: Vai tr ca gan trong qu trnh tiu ha: + Tit dch mt gip tiu ha lipit. + Kh cht c lt vo mu cng cc cht dinh dng. + iu ha nng cc cht dinh dng trong mu n nh.
81
8A
8B
8C
8D
- HS nm c cc tc nhn gy hi cho h tiu ha v mc tc hi ca n. - HS trnh by c cc bin php bo v h tiu ha v m bo s tiu ha c hiu qu. - R k nng phn tch, khi qut... - Bi dng cho HS thc thc hin nghim tc cc bin php c mt h tiu ha khe mnh v tiu ha c hiu qu.
B. chun b.
- Tranh phng to hng dn v sinh rng ming. - Tranh nh minh ha cc vi sinh vt v giun sn k sinh trong h tiu ha ngi. - Bng video hay a CD minh ha cc tc nhn gy hi v bin php bo v h tiu ha (nu c). 1. T chc 2. Kim tra bi c - Nu vai tr ca gan v rut gi trong qu trnh tiu ha? - Cc cht trong thc n c tiu ha v tr no trong h tiu ha? Nu c im ca rut non c ngha vi chc nng hp th cht dinh dng? 3. Bi mi Hot ng 1: Tm hiu v cc tc nhn gy hi cho h tiu ha Mc tiu: HS ch ra c cc tc nhn gy hi v nh hng ca n ti cc c quan trong h tiu ha. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c thng tin - C nhn HS t nghin cu mc I trong SGK v tr li cu thng tin SGK v tr li: hi: + Tc nhn: vi sinh vt gy - K tn cc tc nhn gy hi bnh, giun sn, cht c trong cho h tiu ha? thc n, ung, n khng - GV treo tranh nh cc tc ng cch. nhn vi sinh vt, giun sn minh ha. - Cc tc nhn gy nh hng n c quan no? mc nh hng nh th no? - HS k sn bng 30.1 vo v - Yu cu HS tho lun hon v bi tpbi tp. Trao i thnh bng. nhm hon thnh bng. - GV phn cng mi nhm (2 - i din nhm trnh by trn 82
C. hot ng dy - hc.
nhm) hon thnh 1 tc nhn bng. sinh vt, 1 tc nhn ch Cc nhm khc nhn xt, b n. sung. - Sau khi hon thnh bng: GV t cu hi: Ngoi nhng - HS suy ngh v tr li. tc nhn trn, em cn bit tc nhn no khc? Kt lun: Bng 30.1: Cc tc nhn c hi cho h tiu ha
Tc nhn C quan hoc hot ng b nh hng Mc nh hng
- Rng Cc sin h vt Vi khun - D dy, rut - Cc tuyn ha - Rut - Cc tuyn ha - Cc c quan ha - Hot ng ha - Hot ng th - Cc c quan ha tiu tiu tiu tiu hp
Giun, sn
Ch n u ng
- To ra mi trng axit lm hng men rng. - B vim lot. - B vim. - Gy tc rut - Gy tc ng dn mt - C th b vim. - Km hiu qu. - Km hiu qu.
tiu - D dy, rut b mt mi, gan c th b n ung x. khng ng - Hot ng tiu - B ri lon hoc khu phn ha km hiu qu. (khng hp l) - B ri lon hoc - Hot ng hp km hiu qu. th Hot ng 2: Tm hiu cc bin php bo v h tiu ha khi cc tc nhn c hi v m bo s tiu ha c hiu qu Hot ng ca HS - C nhn HS nghin cu thng tin mc II SGKnu cc bin php v kt lun. - HS trao i nhm v nu c: Kt lun: - Cc bin php : + V sinh rng ming ng cch. 83
Hot ng ca GV - GV yu cu HS c SGK. - Nu cc bin php bo v h tiu ha khi tc nhn c hi v m bo s tiu ha hiu qu? - Yu cu HS phn tch - Th no l v sinh rng ming ng cch? - GV treo tranh hng dn v sinh rng ming minh ha.
- Th no l n ung hp v + n ung hp v sinh. sinh? + n ung ng cch. - Ti sao n ung ng cch li + Thit lp khu phn n hp gip s tiu ha t hiu l. qu? - Theo em, th no l n ung ng cch? 4. Kim tra, nh gi - GV yu cu HS c ghi nh v tr li cu hi SGK. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c trc bi 31.
Ngy son: Chng VI- Trao i cht v nng lng Tit 32 - Bi 31: Trao i cht Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- HS nm c trao i cht gia c th v mi trng vi s trao i cht cp t bo. - Trnh by c mi lin quan gia trao i cht cp c th vi trao i cht cp t bo. - Rn cc k nng phn tch, k nng t duy sng to v k nng hc tp nhm. - Gio dc thc hc tp nghim tc.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Cc tc nhn gy hi cho h tiu ha l g? Mc nh hng? - Nu cc bin php bo v h tiu ha khi cc tc nhn c hi? - Cu 2 SGK. 3. Bi mi VB: Cc hot ng tiu ha, tun hon, h hp u phc v cho hot ng trao i cht to nng lng cho c th hot ng. Vy th no l trao i cht? 84
Hot ng 1: Trao i cht gia c th v mi trng ngoi Mc tiu: HS hiu c trao i cht gia c th v mi trng l c im c bn ca c th sng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st H 31.1 - HS quan st k H 31.1, cng cng vi hiu bit ca bn vi kin thc hc tr li cc thn v tr li cu hi: cu hi: - S trao i cht gia c - 1 HS tr li, cc HS khc nhn th v mi trng ngoi biu xt, b sung rt ra kin thc. hin nh th no? - H tiu ha, h h hp, h Kt lun: tun hon, h bi tit ng - Mi trng ngoi cung cp cho vai tr g trong trao i c th thc n, nc ung mui cht? khong thng qua h tiu ha, - Trao i cht gia c th h h hp ng thi thi cht v mi trng ngoi c cn b, sn phm phn hu , ngha g? CO2 t c th ra mi trng. - GV : Nh trao i cht m - Trao i cht gia c th c th v mi trng ngoi c v mi trng l c trng c th tn ti v pht trin, nu bn ca s sng. khng c th s cht. vt v sinh trao i cht dn ti bin tnh, hu hai. Hot ng 2: Trao i cht gia t bo v mi trng trong c th Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st H 31.2 - HS da vo H 31.2, tho lun v tr li cu hi: nhm v nu c: - Nu thnh phn ca mi tr- + Mi trng trong c th gm: ng trong c th? mu, nc m v bch huyt. - Mu v nc m cung cp g + Mu cung cp cht dinh dcho t bo? ng, O2 qua nc m ti t bo. - Hot ng sng cu t bo + Hot ng sng ca t bo to ra nhng sn phm g? to nng lng, CO2, cht thi. - Nhng sn phm ca t + Sn phm ca t bo vo nbo v nc m vo mu c - c m, vo mu ti h bi tit a ti u? (phi, thn, da) v ra ngoi. - S trao i cht gia t - HS nu kt lun. bo v mi trng trong biu hin nh th no? Kt lun: - Trao i cht gia t bo v mi trng trong biu hin: cc cht dinh dng v O2 tip nhn t mu, nc m c t bo s dng cho hot ng sng ng thi cc sn phm phn hu c thi vo mi trng trong v a ti c quan bi tit, thi ra ngoi. Hot ng 3: Mi quan h gia trao i cht cp c th vi trao i cht cp t bo 85
Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st li H 31.2 - HS da vo H 31.2, tho lun - Trao i cht cp c nhm v tr li: th biu hin nh th no? + Biu hin: trao i ca mi trng vi cc h c quan. - Trao i cht cp t - HS : trao i gia t bo v bo c thc hin nh th no? mi trng trong c th. - Mi quan h gia trao i - HS: c th s cht nu 1 cht 2 cp ? (Nu trao trong 2 cp dng li. i cht mt trong hai cp - Vy trao i cht 2 cp dng li th c hu qu c quan h mt thit vi g?) nhau, m bo cho c th tn ti v pht trin. Kt lun: - Trao i cht c th cung cp O2 v cht dinh dng cho t bo v nhn t t bo cc sn phm bi tit, CO2 thi ra mi trng. - Trao i cht t bo gii phng nng lng cung cp cho cc c quan trong c th thc hin cc hot ng trao i cht vi mi trng ngoi. - Hot ng trao i cht cp gn b mt thit vi nhau, khng th tch ri. 4. Kim tra, nh gi - GV yu cu HS c ghi nh v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c trc bi 32. - Lm cu 3 vo v. Ngy son: Tit 33 - Bi 32: chuyn ha Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- HS nm c s chuyn ha vt cht v nng lng trong t bo gm hai qu trnh ng ha v d ha, l hot ng c bn ca s sng. - HS phn tch c mi quan h gia trao i cht v chuyn ha nng lng. - Rn luyn k nng phn tch, so snh, tho lun nhm.
B. chun b.
86
- Trnh by vai tr ca h tiu ha, h h hp, h bi tit v h tun hon i vi s trao i cht? - Phn bit trao i cht cp c th v trao i cht cp t bo. Nu mi quan h v s trao i cht hai cp ny? 3. Bi mi Hot ng 1: Chuyn ha vt cht v nng lng Mc tiu: HS nm c khi nim chuyn ha, chuyn ha gm ng ha v d ha v nm c mi quan h gia chng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu - HS nghin cu thng tin quan st thng tin, quan st H 32.1 H 32.1 v tr li. v tr li cu hi: Kt lun: - S chuyn ha vt cht - Trao i cht l biu hin bn v nng lng t bo gm ngoi ca qu trnh chuyn ha nhng qu trnh no? vt vht v nng lng xy ra bn - Phn bit trao i cht trong t bo. t bo vi s chuyn - Mi hot ng sng ca c th ha vt cht v nng lng? u bt ngun t s chuyn ha - GV gii thch s H vt cht v nng lng ca t bo. 32.1: S chuyn ha vt - Chuyn ha vt cht v nng lng cht v nng lng. trong t bo gm 2 qu trnh: - GV yu cu HS: Lp bng + ng ha (SGK). so snh ng ha v d + D ha (SGK). ha. Nu mi quan h - ng ha v d ha l 2 mt i gia ng ha v d ha. lp nhng thng nht. - Yu cu HS rt ra mi - T l gia ng ha v d ha quan h gia chng. c th khc nhau, ph thuc vo - T l gia ng ha v tui , gii tnh v trng thi c d ha trong c th th. nhng tui v trng thi khc nhau thay i nh th no? Bng so snh ng ha v d ha ng ha D ha - Tng hp cc cht - Phn gii cc cht - Tch lu nng lng - Gii phng nng lng. - Xy ra trong t bo. - Xy ra trong t bo. Hot ng 2: Chuyn ha c bn Mc tiu: HS nm c lc ngh ngi c th cng tiu dng nng lng v cch xc nh chuyn ha c bn. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - C th trng thi ngh - HS vn dng kin thc ngi c tieu dng nng lng hc v nu c: khng? Ti sao? + C tiu dng nng lng cho - GV : Nng lng tiu dng khi cc hot ng ca tim, h hp, c th ngh ngi gi l g? duy tr thn nhit ... 87
Nu khi nim chuyn ha c - 1 HS tr li, nu kt lun. bn? n v v ngha? Kt lun: - Chuyn ha c bn l nng lng tiu dng khi c th hon ton ngh ngi. - n v: kJ/h/kg. - ngha: cn c vo chuyn ha c bn xc nh tnh trng sc khe, bnh l. Hot ng 3: iu ha s chuyn ha vt cht v nng lng cp c th vi trao i cht cp t bo Mc tiu: HS nm c s iu ha chuyn ha vt cht v nng lng l nh c ch thn kinh v th dch. Hot ng ca Hot ng ca HS GV - Yu cu HS - HS nghin cu thng tin v tr li. c thng tin Kt lun: mc III v tr li - iu ha bng thn kinh. cu hi: + no c cc trung khu iu khin s trao C nhng i cht (trc tip). hnh thc no + Thn kinh iu ha thng qua tim, mch iu ha s (gin tip). chuyn ha vt - iu ha bng c ch th dch: do cc cht v nng l- hoocmon ca tuyn ni tit tit vo mu. ng? 4. Kim tra, nh gi - GV yu cu HS lm bi tp trc nghim. Ct A 1. ha Ct B Kt qu
ng a. Ly thc n bin i thnh cht dinh dng hp th vo mu. b. Tng hp cht c trng v tch lu 2. D ha nng lng. 3. Tiu c. Thi cc sn phm phn hu v cc sn ha phm tha ra mi trng ngoi. d. Phn gii cc cht c trng thnh 4. Bi tit cht n gin v gii phng nng lng. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3, 4 SGK. - c trc bi 35. Lm bi tp 2, 3, 4 vo v. Ngy son: Tit 34 - Bi 35: n tp hc k I Ngy dy: Lp / s s:
8A
8B 88
8C
8D
A. mc tiu.
- HS h thng ha kin thc hc k I. HS nm su, nm chc kin thc hc. - Vn dng cc kin thc hc vo thc tin.
B. chun b.
- Tranh nh c lin quan. Bng ph ghi ni dung cc bng tg hp kin thc. - Cc nhm vi ni dung phn cng (1 t giy kh to).
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra Tin hnh trong cc hot ng dy hc. 3.Bi hc Hot ng 1: H thng ha kin thc Hot ng ca GV - GV chia lp thnh 6 nhm. Phn cng mi nhm lm 1 bng. - Yu cu cc nhm chiu phim trong kt qu ca nhm minh hoc dn kt qu (kh giy to) ln bng. - GV nhn xt ghi kin b sung hoc chiu p n. Bng 35. 1: Khi
Cp t chc
Hot ng ca HS - Cc nhm tin hnh tho lun ni dung trong bng (c nhn phi hon thnh bng ca mnh nh) - Cc nhm hon thin kt qu. - HS hon thnh vo v - v bi tpbi tp. qut v c th ngi
c im c trng Cu to Vai tr
T bo
C quan
- Gm: mng, t bo cht vi cc bo quan ch yu (ti th, li ni cht, b my Gngi..) v nhn. - Tp hp cc t bo chuyn ha c cu trc ging nhau. - c cu to nn bi cc m khc nhau.
H c quan
- Tham gia cu to v thc hin chc nng nht nh ca h c quan. - Gm cc c quan c - Thc hin chc mi quan h v chc nng nht nh ca nng. c th. Bng 35. 2: S vn ng ca c th
H c quan thc
c im cu to c trng
Chc nng
Vai tr chung
89
hin vn ng
B xng
H c
- Gm nhiu xng To b khung c th lin kt vi nhau + Bo v qua cc khp. + Ni bm ca c - C tnh cht cng rn v n hi. - T bo c di - C co dn gip c - C kh nng co quan hot ng. dn Bng 35. 3: Tun hon mu
c im cu to c trng Chc nng
C quan
Vai tr chung
- Bm mu lin tc theo 1 chiu t tm Tim nh vo tm tht v t tm tht vo ng mch. - Gm ng - Dn mu t mch, mao tim i khp c H mch mch v tnh th v t khp mch. c th v tim. Bng 35. 4: H hp
Cc giai on ch yu trong h hp C ch Ring
- Gip mu tun hon lin tc theo 1 chiu trong c th, mc m cng lin tc c i mi, bch huyt cng lin tc c lu thng.
Vai tr Chung
Th
Hot ng phi hp ca lng ngc v cc c h hp. - Cc kh (O2; CO2) khuch tn t ni c nng cao n ni c nng thp.
Gip khng kh trong phi thng xuyn i mi. - Tng nng O2 v gim nng kh CO2 trong mu. - Cung cp O2 cho t bo v nhn CO2 do t bo thi ra. Bng 35. 5: Tiu ha C
thc
Hot ng
Loi
Khoang ming 90
Th c qu n
D d y
Ru t non
Rut gi
Gluxit x Lipit x x Prtin x x ng x Hp Axit bo v x th glixrin x Axit amin Kt lun: - SGK 4. Kim tra, nh gi - GV nhn xt, nh gi kt qu lm vic ca tng nhm. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v hon thin ni dung n tp. - Chun b gi sau kim tra hc k I. Ngy son : Tit 35 - kim tra hc k I Tiu ha Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- Kim tra kin thc trong chng trnh hc k I, nh gi nng lc nhn thc ca HS, thy c nhng mt tt, nhng mt yu km ca HS gip GV un nn kp thi, iu chnh qu trnh dy v hc gip HS t kt qu tt. - Rn k nng t duy tch cc, sng to v ch ng - Pht huy tnh t gic ca HS trong qu trnh lm bi.
b. Chun b 1. bi:
Phn I - Trc nghim Chn cu tr li ng nht bng cch khoanh trn vo ch ci u cu. Cu 1: T bo mu no tham gia vo qu trnh ng mu: a. Hng cu; b. Bch cu; c. Tiu cu Cu 2: Ngi c nhm mu AB khng truyn cho nhm mu O, A, B v: a. Nhm mu AB hng cu c c A v B. b. Nhm mu AB huyt tng khng co khng th. c. Nhm mu AB t ngi c. d. C a, b, c ng. Cu 3: Nhng c im cu to no ca c quan trong ng dn kh c tc dng lm m khng kh i vo phi: a. Lng mi b. Lp mao mch dy c khoang mi c. Np thanh qun c th c ng y kn ng h hp d. C a, b, c Cu 4: Qu trnh tiu ha khoang ming gm: 91
a. Bin i l hc; b. Bin i ha hc c. Nhai, o trn thc n; d. Tit nc bt e. Ch c a v c Phn II - T lun Cu 1: Nu nhng c im cu to ca rut non gip n m nhim tt vai tr hp th cht dinh dng? Cu 2: nghin cu vai tr v iu kin hot ng ca enzim nc bt, bn An lm th nghim sau: Chn 4 ng nghim u cha 5 ml h tinh bt long, ln lt thm vo cc ng : - ng 1: Thm 5 ml nc ct - ng 2: Thm 5 ml nc bt long - ng 3: Thm 5 ml nc bt long v vi git HCl - ng 4: Thm 5 ml nc bt un si Tt c cc ng u t trong nc m 37oC trong thi gian t 1530 pht. a. H tinh bt trong cc ng nghim c bin i khng ? Ti sao? b. T hy xc nh nhit v mi trng thch hp cho s hot ng ca enzim nc bt?
2. p n biu im
Phn I - Trc nghim Cu 1: c (1 ) Cu 2: a (1 ) Cu 3: b (1 ) Cu 4: e (1 ) Phn II - T lun Cu 1: Nhng c im cu to ca rut non gip n m nhim tt vai tr hp th cht dinh dng l: - Lp nim mc rut non c cc np gp vc cc lng rut v lng cc nh lm cho din tch b mt bn trong ca n tng gp khong 600 ln so vi din tch mt ngoi. (1 ) - Rut non rt di (2,8 3 m ngi trng thnh), l b phn di nht trong cc c quan tiu ha. (1 ) - Mng mao mch mu v mao mch bch huyt phn b dy c ti tng lng rut. ( 1 ) Cu 2: a. Ch c ng (2) h tinh bt b bin i v ng (2) c enzim amilaza trong nc bt bin i tinh bt thnh ng mantz (0,5 ) - ng 1: Nc ct khng c enzim bin i nc bt (0,5 ) - ng 3: Enzim nc bt khng hot ng mi trng axit nn tinh bt khng b bin i (0,5 ) - ng 4: Enzim nc bt b mt hot tnh khi un si nn tinh bt khng b bin i (0,5 ). b. nhit thch hp cho hot ng ca enzim nc bt l 37oC ( nhit c th ngi) (0,5 ) - Mi trng thch hp cho enzim nc bt hot ng l mi trng trung tnh hoc hi kim ( tt nht l pH = 7,2) ( 0,5 ). 92
c. kim tra
- Tin hnh theo lch kim tra ca Phng GD v s ch o ca Nh trng. - Chm tr bi theo p n, biu im v nh gi ng qui ch; phn loi, xp loi hc sinh da theo kt qu kim tra v im trung bnh mn.
d. kt qu kim tra
Lp 8A 8B Cng
im t 8,0
im t 5,0
93
8A
8B
8C
8D
- HS nm c khi nim thn nhit v cc c ch iu ha thn nhit. - Gii thch c c s khoa hc v vn dng vo i sng cc bin php chng nng, lnh, phng cm nng, lnh.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c Tin hnh trong cc hot ng dy hc. 3. Bi mi Hot ng 1: Thn nhit Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu c thng tin SGK - C nhn HS nghin cu thng v tr li cu hi: mc I SGK trang 105 tr li cc - Thn nhit l g? cu hi: ngi khe mnh, khi tri - Trao i nhm thng nng v khi tri lnh nhit nht kin. c th l bao nhiu? Thay - i din 1 nhm trnh by, i nh th no? cc nhm khc nhn xt, b - S n nh thn nhit do sung. u? - GV gip HS hon thin kin thc. Kt lun: - Thn nhit l nhit ca c th. - Thn nhit lun n nh l 37oC l do s cn bng gia sinh nhit v to nhit. Hot ng 2: S iu ha thn nhit Hot ng ca GV - Yu cu HS nghin cu thng tin v tr li cu hi: - B phn no ca c th tham gia vo s iu ha thn nhit? - Nhit ca c th sinh ra i u v lm g? Hot ng ca HS - HS da vo thng tin SGK tho lun nhm v nu c: + Da v h thn kinh c vai tr quan trng trong iu ha thn nhit. + Nhit thot ra ngoi mi trng qua da m bo 94
- Khi lao ng nng, c th thn nhit n nh. c nhng phng thc to + Lao ng nng: tot m nhit no? hi, h hp mnh, da mt . - V sao ma h, da ngi ta + Ma h: Mch mu dn gip hng ho, cn ma ng rt to bt nhit qua da. Ma da ti hoc sn gai c? ng: mch mu co, sn gai c - Khi tri nng, m khng gip gim bt nhit qua da. kh cao, khng thang gi (oi + Ngy oi bc, m hi kh bay bc) c th c phn ng g hi, s to nhit kh khn lm v c cm gic nh th no? cho ngi bc bi kh chu. - T nhng kin trn, hy rt - HS t rt ra kt lun. ra kt lun v vai tr ca da trong s iu ha thn nhit? - HS c thng tin v nghe - GV ging gii thm. ging. Kt lun: 1. Vai tr ca da trong iu ha thn nhit - Da l c quan ng vai tr quan trng nht trong s iu ha thn nhit. C ch: + Khi tri nng v khi lao ng nng mao mch di da dn ra gip to nhit nhanh, tng tit m hi, gii phng nhit cho c th. + Khi tri rt mao mch di da co li, c chn lng co gim s thot nhit. Tri qu lnh c co dn lin tc gy phn x run tng sinh nhit. 2. Vai tr ca h thn kinh trong s iu ha thn nhit - Mi hot ng iu ha thn nhit ca da u l phn x di s iu khin ca h thn kinh. Hot ng 3: Phng php phng chng nng lnh Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS tho lun nhm - HS lin h thc t tho lun tr li cu hi: nhm tr li cc cu hi. - Ch n ung ma h v - 1 HS trnh by, cc HS khc ma ng khc nhau nh th nhn xt b sung. no? - HS rt ra kt lun. - Ma h cn lm g chng nng? - V sao ni rn luyn thn th cng l bin php phng chng nng lnh? - Vic xy dng nh, cng s cn lu yu t no chng nng, lnh? Kt lun: - Ch n ung ph hp vi tng ma. - Ma h: i m nn khi ra ng. Lao ng, m hi ra khng nn tm ngay, khng ngi ni gi lng, khng bt qut mnh qu. - Ma ng: gi m c, tay chn, ngc. 95
- Rn luyn TDTT hp l tng sc chu ng cho c th. - Trng nhiu cy xanh quanh nh v ni cng cng. 4. Kim tra, nh gi - GV yu cu HS tr li cc cu hi: ? Thn nhit l g? Ti sao thn nhit lun n nh? ? Trnh by co ch iu ha thn nhit khi tri nng, lnh? 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c Em c bit. - Tm hiu trc vitamin v mui khong trong thc n.
Ngy son:
Tit 37 - Bi 34: Vitamin v mui khong Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- HS nm c vai tr ca vitamin v mui khong. - Vn dng nhng hiu bit v vitamin v mui khong trong lp khu phn n v xy dng ch n ung hp l. - C thc hc tp nghim tc, yu thch b mn.
B. chun b.
- Tranh nh v mt nhm thc n cha vitamin v mui khong. - Tranh tr em b thiu vitamin D, ci xng, bc c do thiu mui it.
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - KT cu 1. 2. 3 SGK. 3. Bi mi VB: ? K tn cc cht dinh dng c hp th vo c th? Vai tr ca cc cht ? - GV: Vitamin v mui khong khng to nng lng cho c th, vy n c vai tr g vi c th? Hot ng 1: Vitamin Hot ng ca GV - Yu cu c thng tin mc I SGK v hon thnh bi tp SGK: - GV nhn xt a ra kt qu ng. - Yu cu HS c tip thng tin mc I SGK tr li cu Hot ng ca HS - C nhn HS nghin cu thng mc I SGK cng vi vn hiu bit ca mnh, hon thnh bi tp theo nhm. - HS trnh by kt qu nhn xt:- kt qu ng :1,3,5,6 - HS da vo kt qu bi tp : 96
hi: - Vitamin l g? n c vai tr g i vi c th? - Yu cu HS nghin cu bng 34.1 SGK tm tt vai tr ch yu ca 1 s vitamin - GV lu HS: vitamin D duy nht c tng hp trong c th di tc dng ca nh sng mt tri t cht egstrin c da. Ma h c th tng hp vitamin D d tha s tch lu gan. - Thc n trong ba n cn phi hp nh th no c vitamin - Lu HS: 2 nhm vitamin tan trong du tan trong nc => cn ch bin thc n cho ph hp.
+ Thng tin tr li kt lun - HS nghin cu bng 34.1 nhn thy vai tr ca mt s vitamin.
Kt lun: - Vitamin l hp cht hu c c trong thc n vi mt liu lng nh nhng rt cn thit. + Vitamin tham gia thnh phn cu trc ca nhiu enzim khc nhau => m bo cc hot ng sinh l bnh thng ca c th. Ngi v ng vt khng c kh nng t tng hp vitamin m phi ly vitamin t thc n. - C 2 nhm vitamin: vitamin tan trong du v vitamin tan trong nc. - Trong khu phn n hng ngy cn phi hp cc loi thc n cung cp vitamin cho c th. Hot ng 2: Mui khong Hot ng ca GV - Yu cu HS nghin cu bng 34.2 v tr li cu hi: - Mui khong c vai tr g vi c th? - V sao thiu vitamin D tr em s mc bnh ci xng? - V sao nh nc vn ng nhn dn dng mui it? - Trong khu phn n hng ngy cn cung cp nhng loi thc phm no v ch bin nh th no bo m vitamin v mui khong cho Hot ng ca HS - HS da vo thng tin SGK + bng 34.2, tho lun nhm v nu c: + Thiu vitamin D, tr b ci xng v c th ch hp th Ca khi c mt vitamin D. Vitamin D thc y qu trnh chuyn ha Ca v P to xng. + S dng mui it phng trnh bu c.
97
c th? Kt lun: - Mui khong l thnh phn quan trng ca t bo m bo cn bng p sut thm thu v lc trng t bo, tham gia vo thnh phn cu to enzim m bo qu trnh trao i cht v nng lng. - Khu phn n cn: + Cung cp lng tht (hoc trng, sa v rau qu ti) + Cung cp mui hoc nc chm va phi, nn dng mui it. + Tr em cn tng cng mui Ca (sa, nc xng hm...) + Ch bin hp l chng mt vitamin khi nu n. 4. Kim tra, nh gi - GV yu cu HS tr li cu hi 1, 2, 3, 4 SGK Tr 110. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. Lm bi tp 3,4. - c Em c bit.
Ngy son: Tit 38 Bi 36: Tiu chun n ung. Nguyn tc lp khu phn Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- Nu c nguyn nhn ca s khc nhau v nhu cu dinh dng cc i tng khc nhau. - Phn bit c gi tr dinh dng c cc loi thc phm chnh. - Xc nh c c s v nguyn tc xc nh khu phn.
B. chun b.
- Tranh nh cc nhm thc phm chnh. - Bng ph lc ghi gi tr dinh dng ca 1 s loi thc n.
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Vitamin c vai tr g i vi hot ng sinh l ca c th? Hy k nhng iu em bit v vitamin v vai tr ca cc loi vitamin ? 3. Bi mi Hot ng 1: Nhu cu dinh dng ca c th Hot ng ca GV 98 Hot ng ca HS
- GV yu cu HS c bng mc I:+ c bng nhu cu dinh dng khuyn ngh cho ngi Vit Nam (Tr - 120) v tr li cu hi : - Nhu cu dinh dng ca tr em, ngi trng thnh, ngi gi khc nhau nh th no? V sao c s khc nhau ? - S khc nhau v nhu cu dinh dng mi c th ph thuc vo yu t no? - GV tng kt li ni dung tho lun. - V sao tr em suy dinh dng cc nc ang pht trin chim t l cao?
- HS t thu nhn thng tin => tho lun nhm, nu c: + Nhu cu dinh dng ca tr em cao hn ngi trng thnh v ngoi nng lng tiu hao do cc hot ng cn cn tch lu cho c th pht trin. Ngi gi nhu cu dinh dng thp v s vn ng c th t. - HS t tm hiu v rt ra kt lun. - 1 HS trnh by, cc HS khc nhn xt, b sung v hon thin kin thc. + Cc nc ang pht trin cht lng cuc sng thp => tr em suy dinh dng chim t l cao.
Kt lun: - Nhu cu dinh dng ca tng ngi khng ging nhau v ph thuc vo cc yu t: + Gii tnh : nam > n. + La tui: tr em > ngi gi. + Dng hot ng lao ng : Lao ng nng > lao ng nh + Trng thi c th: Ngi kch thc ln nhu cu dinh dng > ngi c kch thc nh. + Ngi m cn nhiu cht dinh dng hn ngi khe. Hot ng 2: Gi tr dinh dng ca thc n Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu thng tin mc II SGK v tr li cu hi: - Gi tr dinh dng ca thc n biu hin nh th no? - GV treo tranh cc nhm thc phm Yu cu HS hon thnh phiu hc tp (v Bi tp SH): Loi thc Tn thc phm phm + Giu Gluxt + Giu prtin + Giu lipit + Nhiu Hot ng ca HS - Nghin cu bng v tr li Nhn xt v rt ra kt lun Kt lun: - Gi tr dinh dng ca thc n biu hin : + Thnh phn cc cht hu c. + Nng lng cha trong n. - T l cc cht hu c cha trong thc phm khng ging nhau nn cn phi hp cc loi thc n trong ba n cung cp cho nhu cu c th ng thi gip n ngon hn => hp th tt hn. 99
vitamin v mui khong - GVnhn xt - S phi hp cc loi thc n trong ba n c ngha g? Hot ng 3: Khu phn v nguyn tc lp khu phn Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS c - HS nghin cu SGK, tho lun nhm SGK. v nu c : ?-Khu phn l g ? Kt lun: - Yu cu HS tho lun : - Khu phn l lng thc n cn - Khu phn n ung cung cp cho c th trong 1 ngy. ca ngi mi m khi c - Khu phn cho cc tng khc nhau g khc ngi bnh th- khng ging nhau v ngay vi 1 ngi ng? trong giai oan khc nhau cng khc - V sao trong khu nhau v: nhu cu nng lng v nhu phn n ung nn tng cu dinh dng nhng thi im cng rau qu ti? khc nhau khng ging nhau. - xy dng khu - Nguyn tc lp khu phn : phn n ung hp l cn + m bo lng thc n ph hp da trn cn c no? nhu cu tng i tng. - GV cht li kin thc. + m bo cn i thnh phn cc - V sao nhng ngi n cht hu c, cung cp mui chay vn khe mnh? khong vitamin . + m bo cung cp nng lng cho c th. 4. Kim tra - nh gi - Hs c ghi nh v tr li cc cu hi cui bi SGK 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c mc Em c bit. - Xem trc bi 37, k sn cc bng vo giy.
100
Ngy son:
Tit 39 - Bi 37: Thc hnh - Phn tch mt khu phn cho trc Ngy dy: Lp / s 8A 8B 8C 8D s:
A. mc tiu.
- HS nm c cc bc lp khu phn da trn cc nguyn tc thnh lp khu phn. - nh gi c nh mc p ng ca mt khu phn mu v da vo xy dng khu phn hp l cho bn thn. - Gio dc HS thc hc tp nghim tc, c k lut.
B. chun b.
- HS chp bng 37.1; 37.2 v 37.3 ra giy. - Phng to cc bng 37.1; 37.2 v 37.3 SGK.
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Kim tra cu 1, 2 SGK. 3. Bi mi VB: ? Nu nguyn tc lp khu phn. Vn dng nguyn tc lp khu phn xy dng khu phn 1 cch hp l cho bn thn. Hot ng 1: Hng dn phng php thnh lp khu phn Hot ng ca GV - GV ln lt gii thiu cc bc tin hnh: + Bc 1: Hng dn ni dung bng 37.1 A: Lng cung cp A1: Lng thi b A2: Lng thc phm n c + Bc 2:GV ly 1 VD nu cch tnh. Hot ng ca HS
- Bc 1: K bng tnh ton theo mu t nh. - Bc 2: in tn thc phm v s lng cung cp vo ct A. + Xc nh lng thi b: A1= A (t l %) + Xc nh lng thc phm n c: A2= A A1 - GV dng bng 37.2 (SGK) ly - Bc 3: Tnh gi tr thnh VD v go t, c chp phn k trong bng v tnh thnh phn dinh dng. in vo ct thnh phn dinh dng, nng lng, mui khong, vitamin - Bc 4: + Cng cc s liu lit k. + Cng i chiu vi bng Nhu cu khuyn ngh cho ngi Vit Nam t c k 101
Hot ng 2: Tp nh gi mt khu phn mu SGK Hot ng ca GV - GV yu cu HS c khu phn ca 1 n sing lp 8, nghin cu thng tin bng 37.2 tnh s liu v in vo ch c du ?, t xc nh mc p dng nhu cu tnh theo %. - Yu cu HS ln cha. Hot ng ca HS - HS c k bng 37.2, tnh ton s liu in vo c du ? bng 37.2. - i din nhm ln hon thnh bng, cc nhm khc nhn xt, b sung. - T bng 37.2 hon thnh, HS tnh ton mc p ng nhu cu v in vo bng nh gi. p n bng 37.2 - Bng s liu khu phn Trng lng A 400 100 A1 0 40 A2 400 60 Thnh phn dinh dng Prti Lipit Gluxit n 31,6 4 304,8 9,6 80,2 2,16 33,31 0 Nng lng Kcal 137 57,6 2156, 85
2156, 85
80,2x6 0% = 48,12
26,7 1082 2 ,5
36,7
2200
55
700
20
600
1,0
1,5
16,4
98,04
87,5
69,5 3
118, 5
180, 4
123
38, 7
223, 8
59
Hot ng ca HS
- HS tp xc nh 1 s thay i v loi thc n v khi lng da vo ba n thc t ri tnh li s liu cho ph hp vi mc p ng nhu cu. - Da vo bng nhu cu dinh dng khuyn ngh cho ngi Vvit Nam v bng ph lc dinh dng thc n tnh ton. 4. Nhn xt - nh gi - GV nhn xt tinh thn, thi ca HS trong gi thc hnh. - nh gi Hot ng ca HS qua bng 37.2 v 37.3. 5. Hng dn hc bi nh - V nh hon thnh bn thu hoch gi sau np. - c trc bi 38: Bi tit v cu to h bi tit nc tiu. Ngy son: Chng VII- Bi tit Tit 40 - Bi 38: Bi tit v cu to h bi tit nc tiu Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- HS nm c khi nim bi tit v vai tr ca n trong cuc sng, nm c cc hot ng bi tit ch yu v hot ng quan trng. - HS xc nh trn hnh v trnh by c bng li cu to h bi tit nc tiu. - Bi dng cho HS thc bo v c th.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c - GV thu bn thu hoch ca gi trc. 3. Bi mi ? Hng ngy c th chng ta bi tit ra mi trng ngoi nhng sn phm no? + HS: CO2; phn; nc tiu v m hi. ? Vy thc cht ca hot ng bi tit l g? Vai tr ca bi tit i vi c th nh th no? Chng ta cng tm hiu bi hc hm nay. Hot ng 1: Bi tit 103
Mc tiu: HS nm c khi nim bi tit ngi v vai tr quan trng ca n i vi c th sng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c thng tin - HS nghin cu thng tin mc I SGK v tr li cu hi: SGK, tho lun nhm v tr li - Bi tit l g? Bi tit c vai cc cu hi: tr nh th no i vi c th - 1 HS i din nhm tr li sng? tng cu cc HS khc nhn - Cc sn phm thi cn c xt, b sung rt ra kin thc. bi tit pht sinh t u? - Cc c quan no thc hin bi tit? C quan no ch yu? - GV cht kin thc. Kt lun: - Bi tit l qu trnh lc v thi ra mi trng ngoi cc cht cnj b do hot ng trao i cht ca t bo thi ra, mt s cht tha a vo c th qu liu lng duy tr tnh n nh ca mi trng trong, lm cho c th khng b nhim c, m bo cc hot ng din ra bnh thng. - C quan bi tit gm: phi, da, thn (thn l c quan bi tit ch yu). Cn sn phm ca bi tit l CO2; m hi; nc tiu. Hot ng 2: Cu to ca h bi tit nc tiu Mc tiu: HS hiu v nm c cc thnh phn ch yu trong cu to c quan bi tit nc tiu. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st H 38.1; - HS quan st H 38.1; c ch c ch thch, tho lun v thch tho lun v hon hon thnh bi tp SGK. thnh bi tp SGK. - Yu cu i din nhm trnh Kt qu: by kt qu. 1- d - Yu cu HS tr li cu hi v 2- a trnh by trn hnh v: 3- d - Trnh by cu to c quan 4- d bi tit nc tiu? - 1 vi HS trnh by, cc HS - GV gip HS hon thin kin khc nhn xt. thc. Kt lun: - H bi tit nc tiu gm: thn, ng dn nc tiu, bng i v ng i. - Thn gm 2 triu n v thn c chc nng lc mu v hnh thnh nc tiu. Mi n v chc nng gm cu thn (thc cht l 1 bi mao mch), nang cu thn (thc cht l hai ci ti gm 2 lp bo quanh cu thn) v ng thn. 4. Kim tra, nh gi 104
105
Ngy son:
Tit 41 - Bi 39: Bi tit nc tiu Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- HS nm c qu trnh to thnh nc tiu v thc cht ca qu trnh to thnh nc tiu; nm c qu trnh thi nc tiu, ch ra c s khc bit gia nc tiu u v huyt tng, nc tiu u v nc tiu chnh thc. - Rn k nng quan st, phn tch, k nng t duy ch ng v sng to. - Gio dc thc hc tp nghim tc.
B. chun b.
- Tranh phng to H 391. - Mt s hnh nh, s minh ha qu trnh hnh thnh nc tiu v thi nc tiu.
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Bi tit c vai tr g vi c th sng? Nu cc c quan m nhn v cc sn phm bi tit ngi? Nu cu to h bi tit nc tiu? 3. Bi mi VB: Qu trnh bi tit nc tiu ca c t din ra qua cc giai on c th nh th no? Hot ng 1: Tm hiu s to thnh nc tiu Mc tiu: - HS nm c s hnh thnh nc tiu. - HS ch ra c s khc bit gia nc tiu u v huyt tng, nc tiu u v nc tiu chnh thc. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c thng tin - HS c v s l thng tin. SGK mc I, quan st H 39.1 + Quan st tranh v ni dung tm hiu s to thnh nc tiu. ch thch H 39.1 SGK (hoc - Tho lun nhm v tr li trn bng). cu hi: + Trao i nhm thng nht - S to thnh nc tiu gm cu tr li. nhng qu trnh no? din ra - 1 HS i din nhm trnh u? by, cc nhm khc nhn xt, b sung hon thin kin - Yu cu HS c li ch thch thc. H 39.1, tho lun v tr li: + S to thnh nc tiu gm 3 - Thnh phn nc tiu u qu trnh..... khc mu im no? + Nc tiu u khng c t - GV pht phiu hc tp (v bo mu v prtin. Bi tp SH) cho HS hon thnh - HS lm vic trong 2 pht. 106
bng so snh nc tiu u v nc tiu chnh thc. - Trao i phiu hc tp (v - Yu cu cc nhm trao i Bi tp SH) cho nhau, i phiu, so snh vi p n chiu vi p n nh gi. chm im. - GV cht li kin thc. - HS tip thu kin thc. Phiu hc tp (v Bi tp SH) Nc tiu Nc tiu chnh u thc - Nng cc cht ha - Long - m c tan - C t - C nhiu - Cht c, cht cn b - C nhiu - Gn nh khng c - Cht dinh dng Kt lun: - S to thnh nc tiu gm 3 qu trnh: + Qua trnh lc mu cu thn: mu ti cu thn vi p lc ln to lc y nc v cc cht ha tan c kch thc nh qua l lc (3040 angtron) trn vch mao mch vo nang cu thn (cc t bo mu v prtin c kch thc ln nn khng qua l lc). Kt qu to ra nc tiu u trong nang cu thn. + Qu trnh hp th li ng thn: nc tiu u c hp th li nc v cc cht cn thit (cht dinh dng, cc ion cn cho c th...). + Qu trnh bi tit tip ( ng thn): Hp th cht cn thit, bi tit tip cht tha, cht thi to thnh nc tiu chnh thc. Hot ng 2: Tm hiu v s thi nc tiu Mc tiu: HS nm c ng i ca nc tiu chnh thc c to ra, bit c ti sao c th ca ngi bnh thng ch i tiu nhng lc nht nh. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS c thng tin - HS t thu nhn thng tin v SGK v tr li cu hi: tr li cu hi, rt ra kt - S thi nc tiu din ra nh lun: th no? (dng hnh v minh ha). + Thc cht l qu trnh lc - Thc cht ca qu trnh to mu v thi cht cn b, cht thnh nc tiu l g? c, cht tha ra khi c th. - V sao s to thnh nc tiu + Mu tun hon lin tc qua din ra lin tc m s bi tit cu thn nn nc tiu cng c nc tiu li gin on? hnh thnh lin tc. - GV lu HS: Tr s sinh, bi + Nc tiu tch tr trong tit ncs tiu l phn x bng i ln ti 200 ml p khng iu kin, ngi trng lc gy cm gic bun i thnh y l phn x c iu tiu, lc mi bi tit nc kin do v no iu khin. tiu ra ngoi. - Cho HS c kt lun. Kt lun: c im 107
- Nc tiu chnh thc to thnh vo b thn, qua ng dn nc tiu xung tch tr bng i, sau c thi ra ngoi nh hot ng ca c bng i v c bng. 4. Kim tra, nh gi - GV yu cu HS c ghi nh v mc Em c bit SGK. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c trc bi 40.
8A
8B
8C
8D
- HS trnh by c cc tc nhn gy hi cho h bi tit nc tiu v hu qu ca n. - Trnh by c cc thi quen, xy dng cc thi quen bo v h bi tit nc tiu v gii thch c s khoa hc ca n. - Rn luyn, bi dng cho HS thi quen sng khoa hc, n ung hp l bo v h bi tit nc tiu.
B. chun b.
- Tranh phng to H 38.1; 39.1. 1. T chc 2. Kim tra bi c - Trnh by qu trnh to thnh nc tiu? Thc cht ca qu trnh to thnh nc tiu l g? - Trnh by hot ng thi nc tiu? Vai tr ca bi tit i vi c th? 3. Bi mi VB: Hot ng bi tit c vai tr rt quan trng i vi c th. Vy lm th no c 1 h bi tit khe mnh? Cc em cng tm hiu bi hm nay. Hot ng 1: Mt s tc nhn ch yu gy hi cho h bi tit nc tiu Mc tiu: - HS nm c mt s tc nhn gy hi cho h bi tit nc tiu v hu qu ca n. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng - HS nghin cu, x l thng tin SGK v tr li cu hi: tin, thu nhn kin thc, vn - Nu nhng tc nhn gy hi dng hiu bit ca mnh cho h bi tit nc tiu? lit k cc tc nhn c hi. 108
C. hot ng dy - hc.
- Cho HS quan st H 38.1 v 39.1 tr li: - Khi cc cu thn b vim v suy thai dn n hu qu nghm trng nh th no v sc khe? - GV pht phiu hc tp (v Bi tp SH). - Khi cc t bo ng thn lm vic km hiu qu hay b tn thng c th dn n hu qu nh th no? - Khi ng dn nc tiu b tc nghn bi si thn c th nh hng n sc khe nh th no? - GV tp hp kin , thng bo p n.
- HS hot ng nhm, trao i thng nht kin v hon thnh phiu hc tp (v Bi tp SH).
- i din nhm ln hon thnh bng, cc nhm khc b sung. (Mi nhm hon thnh mt ni dung)
Kt lun: - Cc tc nhn c hi cho h bi tit nc tiu: + Vi khun gy bnh (vi khun gy bnh tai, mi, hng ...) + Cc cht c hi trong thc n, ung, thuc, thc n i thiu ... + Khu phn n khng hp l, cc cht v c v hu c kt tinh nng cao gy ra si thn. Hot ng 2: Xy dng thi quen sng khoa hc bo v h bi tit nc tiu Mc tiu: HS nm c c s khoa hc v thi quen sng khoa hc. T ra cho mnh k hoch, hnh thnh thi quen sng khoa hc. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV treo bng ph: Bng 40. - HS thu nhn thng tin, tho Yu cu HS tho lun, hon lun nhm v hon thnh bng thnh thng tin vo bng. 40. - GV tp hp kin HS, cht li kin thc. - i din nhm ln bng in, cc nhm khc nhn xt, b sung. Kt lun: Bng 40 STT 1 2 Cc thi quen sng C s khoa hc khoa hc - Thng xuyn gi v sinh - Hn ch tc hi ca vi sinh cho ton c th cng nh vt gy bnh. cho h bi tit nc tiu. - Khu phn n ung hp 109
l + Khng n qu nhiu P, qu mn, qu chua, qu nhiu cht to si. + Khng n thc n i thiu v nhim cht c hi. + Ung nc.
- To iu kin cho qu trnh lc mu c lin tc. - Nn i tiu ng lc, - Hn ch kh nng to si khng nn nhn lu. bng i.
4. Kim tra, nh gi - Yu cu HS c Ghi nh SGK. - c Em c bit. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v lm bi tp trong SBT. - c trc bi 41.
110
Ngy son: Chng VII- Da Tit 43 - Bi 41: Cu to v chc nng ca da Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - M t c cu to ca da. Nm c mi quan h gia cu to v chc nng ca da. Rn luyn k nng quan st, hot ng nhm. - C thc gi v sinh da, tch cc vi vic hc tp tm ti, nghin cu.
B. chun b.
- Tranh cm cu to da, cc ming ba ghi thnh phn cu to (1 10). - M hnh cu to da. 1. T chc 2. Kim tra bi c - bo v h bi tit nc tiu trnh cc tc nhn c hi, cn phi lm g? 3. Bi mi Hot ng 1: Tm hiu cu to da Mc tiu: HS nm c da cu to gm 3 phn chnh v cc c quan trong tng phn. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st H 41.1, - HS t nghin cu H 41.1, ch c k ch thch v ghi nh. thch. - GV treo tranh s cm H - i din 2 nhm ln dn ch 41.1, yu cu HS ln bng dn thch, cc HS khc nhn xt, ch thch. nh gi kt qu ca 2 i (GV c th treo 2 tranh cm chi. cho 2 nhm thi dn ch thch). - i din nhm ln hon thnh - GV cho HS dng mi tn <-> s dng mi tn nh vo ch cc thnh phn cu to s ch cc thnh phn cu ca da to ca cc lp biu b, lp b, (Bi tp - Tr 132 SGK). lp m di da. - Nu cu to ca da? - GV dng m hnh minh ha, - HS tho lun nhm nu c: yu cu HS rt ra kt lun. + Vy trng t bong ra chng - Yu cu HS tho lun cu hi t lp t bo ngoi cng ca da v hon thnh bi tp trang ha sng v cht. 133 SGK. + Da mm mi. khng thm n- Ma hanh kh, da bong c v c cu to t cc si m nhng vy trng nh. Gii lin kt bn cht vi nhau v 111
C. hot ng dy - hc.
thch hin tng ny? trn da c nhiu tuyn nhn - V sao da ta lun mm mi, tit cht nhn trn b mt da. khng thm nc? + Da nhiu c quan th cm l u mt cc t bo thn - V sao ta nhn bit c kinh gip da nhn bit nng, nng, lnh, cng, mm ca lnh, au ... vt? + Khi tri nng mao mch di da dn ra, tuyn m hi tit ra - Da c phn ng th no khi m hi ko theo nhit lm tri qu nng hoc qu lnh? gim nhit c th. Khi tri lnh mao mch co li, c chn lng co gi nhit. - Lp m di da c vai tr g? + Lp m di da l lp m chng tc dng c hc ca mi trng v chng mt nhit khi - Tc v lng my c tc dng tri rt. g? + Tc to lp m khng kh, chng tia t ngoi v iu ha nhit . + Lng my ngn m hi v nc khng chy xung mt. Kt lun: - Da cu to gm 3 lp: + Lp biu b gm tng sng v tng t bo sng. + Lp b gm si m lin kt v cc c quan. + Lp m di da gm cc t bo m. Hot ng 2: Tm hiu chc nng ca da Mc tiu: HS hiu v nm c cc chc nng c bn ca da. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS tho lun tr li cc - HS tr li da vo bi tp mc I ca cu hi mc SGK Tr 133. bi, nu c 4 chc - Da c nhng chc nng g? - c im no ca da gip da thc nng ca da. hin chc nng bo v? - B phn no ca da gip da tip nhn - Tm hiu c nguyn nhn ca kch thch? - B phn no ca da gip da thc hin tng chc nng. chc nng bi tit? - Da iu ha thn nhit bng cch - T rt ra kt lun. no? Kt lun: Chc nng ca da: - Bo v c th: chng cc yu t gy hi ca mi trng nh: s va p, s xm nhp ca vi khun, chng thm nc thot nc. l do c im cu to t cc si ca m lin kt, lp m di da v tuyn nhn. Cht nhn do tuyn nhn tit ra cn c tc dng dit khun. Sc t da gp phn chng tc hi ca tia t ngoi. 112
- iu ha thn nhit: nh s co dn ca mao mch di da, tuyn m hi, c co chn lng, lp m di da chng mt nhit. - Nhn bit kch thch ca mi trng: nh cc c quan th cm. - Tham gia hot ng bi tit qua tuyn m hi. - Da cn l sn phm to nn v p ca con ngi. 4. Kim tra, nh gi - GV yu cu HS trnh by cu to da bng m hnh. - Cho HS tr li cc cu hi SGK. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2 SGK. - c mc Em c bit.
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS s: - Trnh by c c s khoa hc ca cc bin php bo v da, rn luyn da. - C thc v sinh, phng trnh cc bnh v da. - Rn k nng quan st, lin h thc t. C thi v sinh c nhn, cng ng.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Kim tra cu 1, 2 SGK Tr 133. 3. Bi mi Hot ng 1: Bo v da Mc tiu: Xy dng cho HS thi v hnh vi bo v da. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS tho lun, tr li - C nhn HS t nghin cu thng tin, cng vi hiu bit cu hi mc SGK. ca bn thn tr li cu hi. - Da bn c hi nh th no? - Da b xy xt c hi nh th - 1 HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung. no? - Yu cu HS c thng tin mc I. ? Gi gn da sch bng cch HS t ra cc bin php. no? - Yu cu HS ra cc bin 113
php bo v da. Kt lun: - Da bn l mi trng thun li cho vi khun pht trin, hn ch hot ng ca tuyn m hi, hn ch kh nng dit khun ca da. - Da b xy xt d nhim trng, nhim trng mu, un vn. * Cc bin php bo v da: - Thng xuyn tm ra. - Thay qun o v gi gn da sch s. - Khng nn nn trng c. - Trnh lm dng m phm... Hot ng 2: Tm hiu cch rn luyn da Mc tiu: - HS nm c cc nguyn tc v phng php rn luyn da. - C hnh vi rn luyn thn th hp l. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV phn tch: - HS nghe v ghi nh. + C th l 1 khi thng nht, rn luyn c th l rn luyn cc h c quan trong c Kt lun: da. C th l mt khi thng + Rn luyn thn th phi th- nht cho nn rn luyn c th ng xuyn tip xc vi mi tr- l rn luyn cc h c quan ng nhm tng kh nng chu trong c da. ng ca da. Cc cch rn luyn da: + Da bo v cc h c quan - Tm nng lc 8-9 gi trong c th v c lin quan sng. mt thit n ni quan, n - Tp chy bui sng, kh nng chu ng ca da v - Tham gia th thao bui ca cc c quan, gia chng chiu. c tc dng qua li. - Xoa bp. - Yu cu HS tho lun nhm - Lao ng chn tay va sc. hon thnh bi tp SGK. - Rn luyn t t. - Cho 1 vi nhm nu kt qu. - Rn luyn thch hp vi GV cht li kin thc. - Yu cu HS tho lun nhm tnh trng sc khe ca tng hon thnh bi tp (135) ngi. - Cn thng xuyn tip xc a ra nguyn tc rn luyn vi nh nng mt tri vo da. - Yu cu cc nhm nu kt bui sng c th to ra vitamin D chng ci xng. qu, GV b sung. Hot ng 3: Tm hiu cch phng chng bnh ngoi da Mc tiu: HS nm c cc bin php phng chng bnh ngoi da. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS hon thnh - HS vn dng kin thc, hiu bng 42.2. bit ca mnh v cc bnh 114
- Yu cu HS nu kt qu, GV nhn xt. - Cho HS c thng tin mc III SGK- Tr 135 ? K tn cc bnh ngoi da m em bit, nu cch phng chng? - GV a ra 1 s tranh nh v bnh ngoi da HS quan st. a thng tin v phng bnh un vn cho tr s sinh v ngi m bng tim phng. Dit b m, b ch bng cch v sinh, s dng thuc dit phun vo rc, bi cy.
ngoi da, trao i nhm hon thnh bi tp. Kt lun: - Cc bnh ngoi da: gh l, hc lo, nm, chc, mn nht, chy rn, bng.... - Phng cha: + V sinh c th, v sinh mi trng, trnh da b xy xt. + Khi mc bnh cn cha theo ch dn ca bc s. + Khi b bng nh: ngm phn bng vo nc lnh sch, bi thuc m chng bng. B nng cn a i bnh vin.
4. Kim tra, nh gi ? V sao phi bo v v gi gn v sinh da? ? Rn luyn da bng cch no? ? V sao ni gi v sinh mi trng sch p cng l bo v da? 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2 SGK. - c mc Em c bit. - Thng xuyn thc hin theo bi tp 2. - n li bi phn x.
Ngy son: Chng VII- Thn kinh v gic quan Tit 45 - Bi 43: Gii thiu chung h thn kinh Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- Trnh by c cu to v chc nng ca nron, ng thi xc nh r nron l n v cu to c bn ca h thn kinh. - Phn bit c cc thnh phn cu to ca h thn kinh (b phn trung ng v b phn ngoi bin). - Phn bit c chc nng quan st, thi yu thch mn hc.
B. chun b.
115
- Nu cc bin php gi v sinh da v gii thch c s khoa hc ca cc bin php ? 3. Bi mi Hot ng 1: Nron - n v cu to ca h thn kinh Mc tiu: HS m t c cu to ca 1 nron in hnh v chc nng ca n. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st H 43.1, - HS nh li kin thc hc cng vi kin thc hc v tr bi phn x d tr li: li cu hi: + M thn kinh gm: t bo - Nu thnh phn cu to ca thn kinh m. m thn kinh? + T bo thn kinh m c chc nng nng , sinh dng - M t cu to 1 nron? v bo v t bo thn kinh. - GV lu HS: nron khng c + T bo thn kinh (nron) l trung th. n v cu to v chc nng - GV nhn xt cu tr li ca ca h thn kinh. HS. - 1 HS gn ch thch cu to - Nu chc nng ca nron? ca nron, sau m t cu - Cho HS quan st tranh to. thy chiu dn truyn xung + Chc nng cm ng v dn thn kinh ca nron. truyn. - GV b sung: da vo chc - Quan st tranh, nghe GV gii nng dn truyn, nron c thiu v tip thu kin thc. chia thnh 3 loi. Kt lun: a. Cu to ca nron gm: + Thn: cha nhn. + Cc si nhnh: quanh thn. + 1 si trc: di, thng c bao milin (cc bao milin thng c ngn cch bng eo Rngvi tn cng c cc xinap l ni tip xc gia cc nron. b. Chc nng ca nron: + Cm ng(hng phn) + Dn truyn xung thn kinh theo mt chiu (t si nhnh ti thn, t thn ti si trc). Hot ng 2: Tm hiu cc b phn ca h thn kinh Mc tiu: HS nm c cch phn chia h thn kinh theo cu to v chc nng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV thng bo c nhiu cch phn chia cc b phn ca h thn kinh (gii thiu 2 cch). + Theo cu to hoc Theo chc nng - Yu cu HS quan st H 43.2, - HS tho lun nhm, lm bi c k bi tp, la chn cm tp in t SGK vo v - v t in vo ch trng. bi tpbi tp. 116
- Gi 1 HS bo co kt qu. Cho HS nhn xt, tr li cu - 1 HS trnh by kt qu, cc hi: HS khc nhn xt, b sung. - Xt v cu to, h thn kinh 1: No gm nhng b phn no? 2: Ty - Dy thn kinh do b phn 3 + 4: b si cm gic v b no ca nron cu to nn? vn ng. - Cn c vo chc nng dn + Do si trc ca nron to truyn xung thn kinh ca thnh. nron c th chia my loi dy thn kinh? + C 3 loi dy thn kinh: - Da vo chc nng h thn dy hng tm, dy li tm, kinh gm nhng b phn no? dy pha. S khc nhau v chc nng ca 2 b phn ny? - HS da vo SGK tr li. Kt lun: a. Da vo cu to h thn kinh gm: + B phn trung ng gm b no tng ng. + B phn ngoi bin gm dy thn kinh v cc hch thn kinh. + Dy thn kinh: dy hng tm, li tm, dy pha. b. Da vo chc nng, h thn kinh c chia thnh: + H thn kinh vn ng (c xng) iu khin s hot ng ca c vn 9l hot ng c thc). + H thn kinh sinh dng: iu ha hot ng ca cc c quan sinh dng v c quan sinh sn (l hot ng khng c thc). 4. Kim tra, nh gi - GV treo tranh cm cu to nron, yu cu HS trnh by cu to v chc nng ca nron. - Hon thnh s sau: .............. ............. H thn kinh Ty sng .................. B phn ngoi bin Hch thn kinh 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. - c mc Em c bit. - Chun b thc hnh theo nhm: ch, bng, khn lau. Ngy son : Tit 46 - Bi 44: Thc hnh - Tm hiu chc nng (lin quan n cu to) ca ty sng) Ngy dy: Lp / s
8A
8B 117
8C
8D
s:
A. mc tiu.
Khi hc xong bi ny, HS: - Tin hnh thnh cng cc th nghim quy nh. - T th nghim v kt qu quan st: + Nu c chc nng ca ty sng, d on c thnh phn cu to ca ty sng. + i chiu vi cu to ca ty sng khng nh mi quan h gia cu to v chc nng. - C k nng thc hnh. - C thc k lut, thc v sinh.
B. chun b.
- Chun b ca GV: + ch 1 con, 1 on ty sng ln ti. + B m: cho cc nhm. + Dung dch HCl 0,3%; 1%; 3%, cc ng nc l, bng thm nc. - Chun b ca HS (mi nhm): + ch 1 con. + Khn lau, bng. + K sn bng 44 vo v - v bi tp(lm PTH).
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Kim tra cu 1, 2 SGK Tr 138. 3. Bi mi VB: Ty sng nm u? N c cu to v chc nng nh th no? chng ta cng tm hiu bi thc hnh hm nay tr li cu hi . Hot ng 1: Tm hiu chc nng ca ty sng Mc tiu: HS tin hnh thnh cng 3 th nghim 1, 2, 3. Nu c chc nng ca ty sng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS hu no ch, - Tng nhm HS tin hnh: nguyn ty. + Ct u ch hoc ph no. - Yu cu HS tin hnh: + Trteo ln gi 3 -5 pht cho + Bc 1: HS tin hnh th ch ht chang. nghim 1, 2, 3 theo gii thiu - Tng nhm c k 3 th bng 44. nghim phi lm, ln lt lm - GV lu : sau mi ln kch th nghim 1, 2, 3. Ghi kt thch bng axit phi ra tht qu quan st c vo bng 44 sch ch c axit, lau kh ( k sn v). khong 3 5 pht mi kch thch li. - Cc nhm d on ra giy - T kt qu th nghim v nhp. hiu bit v phn x, GV yu - 1 s nhm c kt qu d cu HS: on. - D on v chc nng ca + Trong ty sng chc chn 118
ty sng? phi c nhiu cn c thn kinh - GV ghi nhanh d on ca iu khin s vn ng ca HS ra gc bng. cc chi. + Cc cn c phi c s lin h vi nhau theo cc ng lin h dc (v khi kch thch chi + Bc 2: GV biu din th di khng ch chi di co m 2 nghim 4,5. chi trn cng co). - Ct ngang ty i dy - HS quan st th nghim, ghi thn kinh th 1 v th 2 ( lng) kt qu th nghim 4, 5 vo - Lu : nu vt ct nng c bng 44 trong v. th ch ct ng ln (trong cht trng mt sau ty sng) do nu kch thch chi trc th 2 chi sau cng co (ng xung trong cht trng cn). - Em hy cho bit th nghim ny nhm mc ch g? - HS tho lun nhm v nu c: - Th nghim ny chng t s s lin h gia cc cn c thn kinh cc phn khc nhau ca ty sng (gia cn c iu + Bc 3: GV biu din th khin chi trc v chi sau). nghim 6 v 7 (hu ty trn - HS quan st phn ng ca vt ct ngang ri tin hnh ch, ghi kt qu th nghim nh SGK) 6, 7 vo bng 44. - Qua th nghim 6, 7 c th - HS trao i nhm v rt ra khng nh iu g? kt lun. - GV cho HS i chii vi d + Ty sng c nhiu cn c on ban u, sa cu sai. thn kinh iu khin s vn - Yu cu HS nu chc nng ng ca cc chi. ca ty sng.
- HS nu. Kt lun: Tin hnh thnh cng th nghim s c kt qu: + Th nghim 1: Chi sau bn phi co. + Th nghim 2: Co c 2 chi sau. + Th nghim 3: C 4 chi u co. + Th nghim 4: C 2 chi sau co. + Th nghim 5: Ch 2 chi trc co. + Th nghim 6: 2 chi trc khng co. + Th nghim 7: 2 chi sau co. 119
Kt lun: Ty sng c cc cn c thn kinh iu khin s vn ng ca cc chi (PXKK). Phn trn ty sng l cn c TK iu khin hot ng ca hai chi trc; phn di iu khin hot ng ca hai chi sau. Gia cc cn c thn kinh c s lin h vi nhau.
Hot ng 2: Nghin cu cu to ca ty sng Mc tiu: HS nm c cu to trong v ngoi ca ty sng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV cho HS quan st ln lt H - HS quan st k hnh v, c 44.1; 44.2; m hnh ty sng ch thch, quan st m hnh, ln v 1 on ty sng ln. mu vt nhn bit mu - Nhn xt v hnh dng, sc ca ty sng ln, tr li kch thc, mu sc, v tr ca cu hi: ty sng? - 1 HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung v rt ra kt - GV cht li kin thc. lun. -Yu cu HS nhn xt mng ty. - HS tr li, nhn xt, rt ra - GV cho HS quan st k m kt lun. hnh v mu ty ln. - Nhn xt cu to trong ca ty sng? - i din nhm trnh by, cc - T kt qu th nghim nu nhm khc nhn xt, b sung. r vai tr ca cht xm, cht trng. - Cho HS gii thch th nghim 1 trn s cung phn x. - Gii thch th nghim 2 bng nron lin lc bt cho. - Gii thch th nghim 3 bng ng ln, ng xung (cht trng). Kt lun: a. Cu to ngoi: - Ty sng nm trong ct sng t t c thc I n tht lng II, di 50 cm, hnh tr, c 2 phn phnh (c v tht lng), mu trng, mm. - Ty sng bc trong 3 lp mng: mng cng, mng nhn, mng nui. Cc mng ny c tc dng bo v, nui dng ty sng. b. Cu to trong: - Cht xm nm trong, hnh ch H (do thn, si nhnh nron to nn) l cn c (trung khu) ca cc PXKK. - Cht trng ngoi (gm cc si trc c milin) l cc ng dn truyn ni cc cn c trong ty sng vi nhau v vi no b. 120
4. Thu hoch - HS hon thnh bng 44 vo v - v bi tpbi tp. - Ghi li kt qu thc hin cc lnh trong cc bc th nghim. 5. Hng dn hc bi nh - Hc cu to, chc nng ca ty sng. - Hon thnh bo co thc hnh np vo gi sau.
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: Nm c cu to v chc nng ca dy thn kinh ty. Gii thch c v sao dy thn kinh ty l dy pha. Rn luyn k nng quan st, phn tch knh hnh. Bi dng thi yu thch mn hc.
B. chun b.
- Tranh phng to H 44.2; 45.1; 45.2. M hnh 1 on ty sng. - Bng 45 k sn. Cc phng tin th nghim (nu c).
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Trnh by cu to v chc nng ca ty sng? 3. Bi mi Hot ng 1: Cu to ca dy thn kinh ty Mc tiu: HS hiu v trnh by c cu to dy thn kinh ty. Hot ng ca GV - Yu cu HS nghin cu thng tin mc I, quan st H 43.2; 45.1 v tr li cu hi: - C bao nhiu i dy thn kinh ty? - Tip tc c thng tin, quan st k H 45.1 dn ch thch vo tranh cm H 45.1 trn bng v trnh by cu to dy thn kinh ty. - GV hon thin kin thc trn m hnh t ty sng, rt ra kt lun. - Lu HS: 121 Hot ng ca HS - HS nghin cu thng tin mc I, quan st H 43.2; 45.1 v tr li cu hi: - 1 HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung. - 1 HS ln bng dn ch thch, trnh by cu to dy thn kinh
+ Phn bit r mt trc v mt sau ty sng, r trc v r sau. + S dng H 45.2 ch chi HS thy t t tht lng I cc b r ty ca on cng, ct tp hp thnh tng ui nga.
ty. Cc HS khc quan st, nhn xt, b sung hon thin kin thc. - HS lng nghe v ghi nh.
Kt lun: - C 31 i dy thn kinh ty. - Mi dy thn kinh ty c ni vi ty sng gm 2 r: + R trc (r vn ng) gm cc b si li tm. + R sau (r cm gic) gm cc b si hng tm. - Cc r ty i ra khi l gian t sng nhp li thnh dy thn kinh ty.
Hot ng 2: Chc nng ca dy thn kinh ty Mc tiu: Thng qua th nghim, HS rt ra c kt lun v chc nng ca dy thn kinh ty. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS nghin cu th - HS c k thng tin v ni nghim phn SGK mc II, dung th nghim, c k bng 45. nghin cu k bng 45. - GV treo bng 45 m t th - 1 HS ln bng xc nh v nghim bng tranh v ch b tr vt ct r trc bn phi, r kch thch bi HCl 1%, chi sau sau bn tri, nu kt qu. - HS khc nhn xt. bn phi, chi sau bn tri. t vo iu kin th + Th nghim 1: Khi kch nghim (dn kn) v kt qu thch bng HCl 1% vo chi sau bn phi, xung thn kinh th nghim. - Yu cu HS ln bng xc truyn t c quan th cm nh v tr vt ct, nu kt (da) ti ty sng nhng v r trc bn phi b ct khng dn qu th nghim. - GV bc kt qu cho HS nhn xung thn kinh n chi nn chi khng co. Xung xt. -Yu cu HS gii thch kt qu thn kinh qua nron bt cho sang chi bn kia, chi bn kia co th nghim trn. - Th nghim 1cho php ta rt v xung thn kinh qua ng ra kt lun g v chc nng dn truyn ln chi trn lm cho 2 chi trn co. r trc? - Th nghim 2 1cho php ta + Th nghim 2: R sau bn rt ra kt lun g v chc tri b ct, xung thn kinh t c quan th cm khng dn nng r sau? - GV nhn xt, a ra kt lun. truyn v ty sng c nn khng chi no co c. - GV a cu hi: 122
- Nu chc nng ca dy thn - HS tho lun 2 cu hi, tr kinh ty? li, nhn xt. - Yu cu 1 HS c kt lun - HS c kt lun. (SGK). Kt lun: - R trc: dn truyn xung thn kinh vn ng t trung ng i ra c quan p ng (r li tm). - R sau: dn truyn xung thn kinh cm gic t cc th quan v trung ng (r hng tm) => Dy thn kinh ty l dy pha: dn truyn xung thn kinh theo 2 chiu. 4. Kim tra, nh gi - GV treo tranh s ty sng ct ngang c nh ch thch 1, 2, 3, 4, 5. Yu cu HS ln bng vit ch thch. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c trc bi 46. - K bng 46 vo v.
Ngy son : Tit 48 - Bi 46: Tr no, tiu no, no trung gian Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - Xc nh c v tr v cc thnh phn ca tr no. - Trnh by c chc nng ch yu ca tr no. - Xc nh c v tr, chc nng ca tiu no. - Xc nh c v tr, chc nng ch yu ca no trung gian. - Rn k nng quan st, phn tch, kh qut ha. - Gio dc HS thc hc tp nghim tc, yu thch vic hc tp b mn.
B. chun b.
- Tranh phng to H 46.1; 46.2; 46.3. - M hnh b no tho lp. - Bng 46 k sn vo bng ph.
C. hot ng dy - hc.
123
- Trnh by cu to v chc nng ca dy thn kinh ty? V sao ni dy thn kinh ty l dy pha? - Kim tra cu 2 (SGK Tr 143) (kch thch mnh ln lt vo cc chi): + Nu chi no co, r cm gic (r sau) chi b t. + Nu chi no khng co, r vn ng (r trc) vn cn. + Nu chi khng co, cc chi khc co th r trc chi b t. 3. Bi mi Hot ng 1: V tr v cc thnh phn ca b no Mc tiu: HS nm c v tr v cc thnh phn ca no b, xc nh gii hn ca tr no, tiu no. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Cho HS quan st m hnh b - HS quan st k tranh v m no, i chiu vi H 46.1 v tr hnh, ghi nh ch thch. li cu hi: - B no gm nhng thnh - 1 HS tr li, HS khc nhn phn no? xt. - GV nhn xt. - Yu cu HS hon thnh bi - HS da vo ch thch hnh tp in t (SGK) mc I. v, tm hiu v tr, thnh phn no, hon thnh bi tp in t. - 1 vi HS c kt qu, lp - GV kim tra bi tp ca HS, nhn xt, b sung. chnh xc ha li thng tin. p n: - GV gi 1 HS ch trn tranh 1 No trung gian; 2 No gia hoc m hnh cc thnh phn 3 Cu no; 4 No gia; trn. 5 Cung no; 6 C no sinh t; 7 Tiu no. Kt lun: - B no gm: Tr no, tiu no, no trung gian v i no. - Bi tp in t SGK. Hot ng 2: Cu to v chc nng ca tr no Mc tiu: + HS trnh by c cu to v chc nng ch yu ca tr no. + So snh thy s ging v khc nhau gia tr no v ty sng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS nghin cu - HS c k v x l thng tin, thng tin Tr 144 v tr li cu tr li cu hi: hi: - 1 vi HS nhn xt, b sung, - Nu cu to tr no? rt ra kt lun. - Cht trng v cht xm tr no c chc nng g? - HS lng nghe v tip thu 124
- GV hon thin kin thc, gii thiu 12 i dy thn kinh no (dy cm gic, dy vn ng, dy pha). - GV pht phiu hc tp (v Bi tp SH), yu cu HS trao i nhm, hon thnh bi tp so snh cu to, chc nng tr no v ty sng (Bng 46). - GV kim tra kt qu cc nhm. - GV chnh xc ha kin thc bng bng so snh.
kin thc. - HS da vo vn hiu bit v cu to, chc nng tr no v ty sng, trao i nhm v hon thnh bng. - i din nhm trnh by, nhm khc b sung.
Bng 46- Bng so snh v tr, cu to, chc nng ca ty sng v tr no Ty sng Tr Chc V tr V tr nng - gia, - L cn c - trong, B Cht thnh di thn kinh. phn thnh cc ph xm lin tc. nhn xm. n tru - ngoi. Dn - Bao ngoi ng - Cht bao quanh truyn. cc nhn n trn cht xm. xm. g g no Chc nng - L cn c thn kinh.
B phn ngoi bin Kt lun: - Cht trng ngoi: gm ng ln (cm gic) v ng xung (vn ng) lin h vi ty sng v cc phn khc ca no. - Cht xm trong, tp trung thnh cc nhn xm, l ni xut pht 12 i dy thn kinh no. + Cht xm l trung khu iu khin, iu ha hot ng ca cc c quan: tun hon, h hp, tiu ha (cc c quan sinh dng).
Dn truyn dc v ni 2 bn cu tiu no. - 31 i dy thn kinh - 12 i dy gm 3 loi: pha. cm gic, vn ng, dy pha.
Hot ng 3: No trung gian Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS ch v tr ca - 1 HS ln bng ch. no trung gian trn tranh (m hnh). 125
- Yu cu HS nghin cu thng tin v tr li: - HS c thng tin SGK v tr - Nu cu to v chc nng ca li cu hi, HS khc nhn xt no trung gian? b sung. Kt lun: - No trung gian gm i th v vng di i th: + Cht trng (ngoi) chuyn tip cc ng dn truyn t di ln no. + Cht xm (trong): l cc nhn xm iu khin qu trnh trao i cht v iu ha thn nhit. Hot ng 4: Tiu no Hot ng ca GV - Yu cu HS c thng tin mc IV, quan st H 46.3 v tr li cu hi: - V tr ca tiu no? - Tiu no c cu to nh th no? Hot ng ca HS - HS nghin cu thng tin, hnh v v tr li cu hi. - 1 HS trnh by, cc HS khc nhn xt, b sung. - Rt ra kt lun. - HS c th nghim, rt ra chc nng ca tiu no.
- Yu cu HS c th nghim SGK () v tr li: - Tiu no c chc nng g? Kt lun: - Tiu no nm sau tr no, di bn cu no. - Cu to: + Cht xm ngoi lm thnh v tiu no. + Cht trng trong l cc ng dn truyn ni 2 v tiu no vi cc nhn v cc phn khc ca h thn kinh. - Chc nng: iu ha, phi hp cc c ng phc tp v gi thng bng cho c th. 4. Kim tra, nh gi - GV nhc li ni dung bi, cho HS c Ghi nh SGK. - GV nh gi gi hc. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi SGK. - c phn Em c bit - c trc bi i no. - Mi nhm chun b 1 b no ln ti.
Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
- HS nm r c cu to ca i no ngi, c bit l v i no th hin s tin ha so vi ng vt lp th. - Xc nh c cc vng chc nng ca v i no ngi. - Rn luyn k nng quan st, phn tch knh hnh. - Bi dng cho HS thc bo v b no, phng trnh tai nn gy chn thng s no.
B. chun b.
- Tranh phng to H 47.1; 47.2; 47.3; 47.4.Tranh cm H 47.2; 47.4 v cc ba ch thch. Mu ngm no ln ti, dao sc. M hnh no tho lp. - B no ca 5 lp ng vt c xng sng.
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c Kim tra 15 pht: Lp bng so snh cu to v chc nng tr no, no trung gian, tiu no theo mu sau: Tr no No trung Tiu no gian Cu to Chc nng 3. Bi mi VB: Nh SGK. Hot ng 1: Cu to ca i no Mc tiu: HS nm c cu to ngoi v cu to trong ca i no. Hot ng ca GV - GV cho HS quan st m hnh b no ngi v tr li cu hi: - Xc nh v tr ca i no? - Cho HS quan st m hnh b no 5 lp VCXS v b no ngi. - So snh i no ngi vi i no ca 5 lp VCXS? - Yu cu HS tm hiu thm thng tin mc Em c bit thy c khi lng no. - Yu cu HS quan st H 47.1 v 47.2 thy cu to ngoi v trong ca i no. Tho lun nhm hon thnh bi tp in t (SGK). Hot ng ca HS - HS quan st m hnh, tr li c: + V tr: pha trn no trung gian.
- HS so snh v rt ra kt lun.
- GV xc nhn p n. - Yu cu HS c li thng tin v tr li cu hi: - Trnh by cu to ngoi ca i no? - GV cho HS quan st m hnh b no v nhn xt. - Khe, rnh ca i no c ngha g? - Cho HS so snh i no ca ngi v th? Nhn xt np gp i no ngi v th? - Cho HS quan st mu no ct ngang, c thng tin v tr li: - Trnh cy cu to trong ca i no (ch v tr cht xm, cht trng)? - GV nhn xt, cho HS quan st H 47.3 thy cc ng dn truyn trong cht trng ca i no. - Cho HS c vai tr ca nhn nn trong mc Em c bit SGK.
Kt lun: - ngi, i no l phn pht trin nht. a. Cu to ngoi: - Rnh lin bn cu chia i no thnh 2 na bn cu no. - Cc rnh su chia bn cu no lm 4 thy (thy trn, nh, chm v thi dng) - Cc khe v rnh (np gp) nhiu to khc cun, lm tng din tch b mt no. b. Cu to trong: - Cht xm ( ngoi) lm thnh v no, dy 2 -3 mm gm 6 lp. - Cht trng ( trong) l cc ng thn kinh ni cc phn ca v no vi cc phn khc ca h thn kinh. Hu ht cc ng ny bt cho hnh ty hoc ty sng. Trong cht trng cn c cc nhn nn.
Hot ng 2: S phn vng chc nng ca i no Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS nghin cu - C nhn t thu nhn thng thng tin SGK, i chiu vi H tin, trao i nhm, thng 47.4. nht cu tr li, - Nhn xt v cc vng ca v no? VD? - Ti sao nhng ngi b chn - HS hot ng c nhn, da thng s no thng b mt vo nhng hiu bit ca cm gic , tr nh, m, ic... mnh tr li. li di chng sut i? - GV lin h n vic i m bo him bo v no khi tham gia giao thng. Kt lun: - V no c cc vng cm gic v vng vn ng c thc thuc PXCK. - Ring ngi c thm vng vn ng ngn ng v vng hiu ting ni v ch vit. 4. Kim tra, nh gi 128
- GV treo tranh cm H 47.2 , yu cu HS in ch thch v nu c im cu to ngoi ca i no. - Treo H 47.3 yu cdu HS trnh by cu to trong ca i no. 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2, 3 SGK. - c phn Em c bit - Lm bi tp 3 vo v - v bi tpbi tp.
Ngy son : Tit 50 - Bi 48: H thn kinh sinh dng Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - Phn bit c phn x sinh dng v phn x vn ng. - Phn bit c b phn giao cm vi b phn i giao cm trong h thn kinh sinh dng v cu to v chc nng. - Rn luyn k nng quan st, phn tch tranh. - C thc v sinh, bo v h thn kinh.
B. chun b.
- Tranh phng to H 48.1; 48.2; 48.3. - Bng ph ghi ni dung phiu hc tp (v Bi tp SH). 1. T chc 2. Kim tra bi c - Trnh by cu to ngoi v trong ca i no? 3. Bi mi Hot ng 1: Cung phn x sinh dng Mc tiu: HS nm c cu to ngoi v chc nng ca cung phn x vn ng v cung phn x sinh dng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS quan st H 48.1 v 48.2: Gii thiu cung phn x vn ng v cung phn x sinh d- - HS vn dng kin thc ng (ng i). hc, kt hp quan st - GV pht phiu hc tp (v Bi hnh v, tho lun nhm tp SH) cho cc nhm, HS lm bi v hon thnh phiu hc tp. tp (v Bi tp SH). - GVthu kt qu 1 vi nhm, chiu - 1 vi i din nhn xt. kt qu. - GV nhn xt, khng nh p n. Kt lun: 129
C. hot ng dy - hc.
- Cht xm tr no v sng bn ty sng. - C - 1 nron: t c quan th cm ti trung ng. Cu - 2 nron: t trung to ng ti c quan phn ng: Si trc hch v si sau hch, chuyn giao xinp hch thn kinh. - iu khin hot - iu khin hot Chc nng ng c vn (c ng ni quan thc). (khng c thc). Hot ng 2: Cu to ca h thn kinh sinh dng Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu thng tin SGKv tr li cu hi: - H thn kinh sinh dng c cu to nh th no? - Trnh by s khc nhau gia 2 phn h giao cm v i giao cm? (treo H 48.3 HS minh ha) Hot ng ca HS - C nhn HS t thu nhn thng tin, Kt lun: - Phn h thn kinh sinh dng gm: + Trung ng; no, ty sng. + Ngoi bin: dy thn kinh v hch thn kinh. - H thn kinh sinh dng c chia thnh: + Phn h thn kinh giao cm. + Phn h thn kinh i giao cm. - So snh cu to ca phn h thn kinh giao cm v phn h thn kinh i giao cm (bng 48.2 SGK).
- Trung - - Cht xm i ng no v ty sng. - Khng c Hch - 1 nron: t c thn kinh quan th cm ti - ng h- trung ng. ng tm - 1 nron: t trung - ng li ng ti c quan tm phn ng.
Hot ng 3: Chc nng ca h thn kinh sinh dng Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu k thng tin bng 48.2 SGKv tr li cu hi: - Em c nhn xt g v chc nng ca 2 phn h giao cm v i giao cm? iu c ngha g i vi i sng? Hot ng ca HS - C nhn HS t thu nhn v x l thng tin, Kt lun: - Phn h thn kinh giao cm v i giao cm c tc dng i lp nhau trong iu ha hot ng ca cc c quan sinh dng. - Nh tc dng i lp m h thn kinh sinh dng iu ha c hot ng ca cc c quan ni tng. 130
4. Kim tra, nh gi - GV treo tranh H 48.3, yu cu HS : - Trnh by s ging v khc nhau v cu trc v chc nng ca phn h giao cm v i giao cm? 5. Hng dn hc bi nh - Hc bi v tr li cu hi 1, 2 SGK. - c phn Em c bit * Hng dn bi 2 SGK: Phn x iu ha hot ng ca tim v h mch trong tng trng hp: + Lc huyt p tng cao: th quan b kch thch, xut hn xung thn kinh truyn v trung ng ph trch tim mch nm trong cc nhn xm thuc phn h i giao cm, theo dy li tm ti tim lm gim nhp co tim ng thi dn mch mu da v mch rut gip h huyt p. + Lc hot ng lao ng: Khi hot ng lao ng xy ra s oxi ha glucz to nng lng cn cho s co c, ng thi sn phm phn hu ca qu trnh ny l CO2 tch lu dn trong mu s khch thch th quan gy ra xung thn kinh hng tm ti trung khu h hp v trung khu tun hon nm trong hnh ty truyn ti trung khu giao cm, qua dy giao cm n tim, mchmu lm tng nhp co tim v mch mu co dn cung cp O 2 cho nhu cu nng lng c ng thi chuyn nhanh sn phm phn hu n c quan bi tit. Ngy son: Tit 51 - Bi 49: C quan phn tch th gic Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - Nm c thnh phn ca mt c quan phn tch. Nu c ngha ca cc c quan phn tch i vi c th. - Nm c cc thnh phn chnh ca c quan phn tch th gic, nu r c cu to ca mng li trong cu mt. - Gii thch c c ch iu tit ca mt nhn r vt. - Gio dc HS c thc hc tp nghim tc.
B. chun b.
C. hot ng dy - hc.
Tranh phng to H 49.1; 49.2; 49.3. M hnh cu to mt. Vt mu: 1 cu mt ln b i, 1 cu mt ln b ngang. B th nghim v thu knh hi t ca mn vt l.
1. T chc 131
2. Kim tra bi c - Trnh by s khc nhau gia cung phn x sinh dng v cung phn x vn ng? - Trnh by s ging v khc nhau v mt cu trc v chc nng gia 2 phn h giao cm v i giao cm trong h thn kinh sinh dng? - Kim tra cu 2 SGK. 3. Bi mi VB: Nh cc gic quan chng ta nhn bit v phn ng li cc tc ng ca mi trng. C th ngi ta vn ni l c 5 gic quan, chnh l cc CQ phn tch ca c th. Chng c cu to v chc nng sinh l nh th no? Hot ng 1: C quan phn tch Mc tiu: HS nm c thnh phn cu to ca 1 c quan phn tch v nu c ngha ca c quan phn tch. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS nghin cu - HS t thu nhn thng tin v thng tin SGK v tr li cu tr li: hi: - 1 HS trnh by, cc HS khc - Mi c quan phn tch gm nhn xt, b sung. nhng thnh phn no? + C quan phn tch gm 3 - Vai tr ca c quan phn thnh phn. tch i vi c th? + Vai tr gip c th nhn bit tc ng ca mi trng xung quanh. Kt lun: - C quan phn tch gm: + C quan th cm. + Dy thn kinh (dn truyn hng tm). + B phn phn tch trung ng (nm v no). - C quan phn tch gip c th nhn bit tc ng ca mi trng xung quanh. Hot ng 2: C quan phn tch th gic Mc tiu: HS nm c: - Thnh phn cu to ca c quan phn tch th gic. - Cu to cu mt v mng li. - Qu trnh thu nhn nh c quan phn tch th gic. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - C quan phn tch th gic - HS da vo kin thc mc I gm nhng thnh phn no? tr li. - GV hng dn HS nghin cu cu to cu mt H 49.1; 49.2 - HS quan st k hnh t ngoi ln lt t ngoi vo trong, c vo trong ghi nh ch thch, thng tin SGK tr li cu hi: nghin cu thng tin tr li - Nu v tr ca cu mt? cu hi, lm bi tp. - Hon chnh thng tin v cu - i din nhm trnh by, cc to cu mt SGK. nhm khc nhn xt, b sung. 132
- GV nhn xt kt qu trn m p n: hnh v hnh v, khng 1- C vn ng mt nh p n. 2- Mng cng - Cho 1 HS trnh by li cu 3- Mng mch to cu mt v rt ra kt lun. 4- Mng li - Yu cu HS c thng tin 5- T bo th cm th gic mc 2 SGK, quan st H 49.3 v - HS da vo thng tin, kt hp tr li cu hi: vi hnh v tr li, lp nhn - Nu cu to ca mng li? xt, b sung. - S khc nhau gia t bo nn v t bo que trong mi quan h vi t bo thn kinh th gic ? + im vng, mi chi tit - Ti sao nh ca vt hin trn ca nh c 1 t bo nn tip im vng li nhn r nht? nhn v truyn v no qua 1 - Ti sao tri ti ta khng nhn t bo thn kinh th gic, r mu sc ca vt? cc vung khc t bo nn v - GV hng dn HS quan st th nhiu t bo que lin h vi 1 nghim v qu trnh to nh vi t bo thn kinh th gic. qua thu knh hi t v tr li - HS theo di th nghim, ghi cu hi: nh kin thc. - Trnh by qu trnh to nh - 1 vi HS pht biu, cc HS mng li? khc nhn xt, b sung - Vai tr ca th thu tinh hon thin kin thc. trong cu mt? Kt lun: - C quan phn tch th gic gm: + C quan th cm. th gic (trong mng li ca cu mt) + Dy thn kinh th gic (dy s II). + Vng th gic ( thy chm). 1. Cu to ca cu mt - Thng tin hon chnh trong bi tp SGK. 2. Cu to ca mng li - Mng li gm: + Cc t bo nn: tip nhn kch thch nh sng mnh v mu sc. + T bo que: tip nhn kch thch nh sng yu. + im vng (trn trc mt) l ni tp trung cc t bo nn, mi t bo nn lin h vi t bo thn kinh th gic qua 1 t bo 2 cc gip ta tip nhn hnh nh ca vt r nht. 3. S to nh mng li - nh sng phn chiu t vt qua mi trng trong sut ti mng li to nn 1 nh thu nh, ln ngc s kch thch t bo th cm th gic, xut hin lung xung thn kinh qua dy thn kinh th gic ti vng th gic thy chm cho ta nhn bit hnh nh ca vt. - Th thu tinh (nh 1 thu knh hi t) c kh nng iu tit iu chnh nh ri trn mng li gip ta nhn r vt. - L ng t (gia lng en) c tc dng iu tit nh sng. 133
4. Kim tra- nh gi Cu 1. Khoanh trn vo ch ci u cu ng: a. C quan phn tch gm: c quan th cm, dy thn kinh v b phn trung ng. b. Cc t bo nn gip ta nhn r v ban m. c. S phn tch hnh nh xy ra ngay c quan th cm th gic d. Khi di n pin vo mt ng t dn rng nhn r vt. e. Vng th gic thy chm. Cu 2. Trnh by qu trnh thu nhn nh ca vt c quan phn tch th gic? 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - Lm bi tp 3 vo v. - c mc Em c bit. - Tm hiu cc tt, bnh v mt.
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - Nm c cc nguyn nhn ca tt cn th v vin th, cch khc phc. - Nu c nguyn nhn ca bnh au mt ht, con ng ly truyn v cch phng trnh. - Bit cch gi gn v sinh mt.
B. chun b.
- Tranh phng to H 50.1; 50.2; 50.3; 50.4 SGK. - Phiu hc tp (v Bi tp SH). (Bng ph ghi sn ni dung phiu.
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - M t cu to cu mt ni chung v mng li ni ring? - Trnh by qu trnh thu nhn nh ca vt c quan phn tch th gic? 3. Bi mi VB: Yu cu HS k tn cc tt, bnh v mt ? 134
Hot ng 1: Cc tt ca mt Mc tiu: HS nm c nguyn nhn v cch khc phc cc tt cn th, vin th, lon th.... Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Th no l tt cn th? Vin - 1 vi HS tr li da vo vn th? hiu bit thc t. - Hng dn HS quan st H 50.1 v t cu hi: - HS tr li da vo H 50.1. - Nu nguyn nhn ca tt cn th? - GV nhn xt, phn tch v tt cn th hc ng m HS - HS tr li da vo H 50.2. thng mc phi. - Cho HS quan st H 50.2 v tr li: - HS tr li da vo H 50.3. - Nu cch khc phc tt cn th? - Cho HS quan st H 50.3 v tr - HS tr li da vo H 50.4. li cu hi: - HS t hon thin kin thc - Nu nguyn nhn ca tt vo bng 50.2 (k sn trong vin th? v). - GV nhn xt, phn tch v tt vin th. - HS vn dng hiu bit ca - GV cho HS quan st H 50.4 v mnh, trao i nhm hon tr li: thnh bng. - Cch khc phc tt vin th? - i din nhm nu kt qu, - T cc kin thc trn, yu cu cc nhm khc b sung. HS hon thnh bng 50. - GV cho HS lin h thc t. - Do nhng nguyn nhn no HS mc cn th nhiu? - Nu cc bin php hn ch t l HS mc tt cn th? Kt lun: Bng 50: Cc tt ca mt nguyn nhn v cch khc phc Cc tt ca mt Cn th l tt m mt ch c kh nng nhn gn Vin th l tt mt ch c kh nng nhn xa phc - Bm sinh: Cu mt di - eo knh 2 - Do khng gi ng mt lm khong cch khi c sch (knh cn). (c gn) => th thu tinh qu phng. - Bm sinh: Cu mt - eo knh 2 ngn. mt li (knh - Do th thu tinh b lo vin). ha (ngi gi) => khng phng c. 135 Nguyn nhn Cch khc
Hot ng 2: Bnh v mt Mc tiu: HS nm c cc bnh v mt, nguyn nhn, triu chng, hu qu v cch phng trnh. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV cho HS nghin cu thng - HS nghin cu k thng tin, tin SGK hon thnh phiu hc trao i nhm v hon thnh tp (v Bi tp SH). bng. - Gi i din 1 nhm ln - i din 1 nhm ln trnh trnh by trn bng ph, cc by, cc nhm khc b sung nhm khc nhn xt, b sung. v bnh au mt ht. - GV khng nh p n ng. - HS k thm v 1 s bnh ca - Ngoi bnh au mt ht mt. cn c nhng bnh g v mt? - HS nu cc cch phng trnh - Nu cch phng trnh? qua lin h thc t. - Cho 1 HS c ghi nh SGK. Kt lun: p n tm hiu v bnh au mt ht 1. Nguyn - Do 1 loi virut c trong d mt gy ra. nhn - Dng chung khn chu vi ngi b bnh, tm 2. ng ly ra trong ao h t hm. - Mt trong mi mt c nhiu ht ni cm ln. 3. Triu - Khi ht v thnh so lm lng mi qup vo chng trong (lng qum) c mng gic m la. 4. Hu qu - Gi v sinh mt. - Dng thuc theo ch dn ca bc s. 5. Phng trnh - Ngoi ra cn c cc bnh: au mt , vim kt mc, kh mt... - Phng trnh cc bnh v mt: + Gi sch s mt. + Ra mt bng nc mui long, nh thuc mt. + n vitamin A. + Ra ng nn eo knh. 4. Kim tra- nh gi - Nu cc tt ca mt? Nguyn nhn v cch khc phc? - Ti sao khng nn c sch ni thiu nh sng? Khng nn nm c sch? Khng nn c sch khi ang i tu xe? - Nu hu qu ca bnh au mt ht? Cch phng trnh? 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c mc Em c bit. 136
Ngy son: Tit 53 - Bi 49: C quan phn tch thnh gic Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - Nm c thnh phn ca c quan phn tch thnh gic. - M t c cc b phn ca tai v cu to ca c quan Coocti trn tranh hoc m hnh. - Trnh by c qu trnh thu nhn cm gic m thanh. - C k nng phn tch cu to ca 1 loi c quan qua phn tch tranh. - C thc gi gn v sinh tai.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Phn bit tt cn th v tt vin th? - Nu nguyn nhn, triu chng v cch phng bnh au mt ht? - Nu bin php v sinh mt? 3. Bi mi Hot ng 1: Cu to ca tai Mc tiu: - HS m t c cc b phn ca tai. - Trnh by c cu to ca c quan Coocti. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV hng dn HS quan st H - HS quan st k s cu to 51.1 v hon thnh bi tp tai, c nhn lm bi tp. SGK Tr 162. - 1 HS nu kt qu, HS khc - Gi 1-2 HS nu kt qu. nhn xt, b sung. - GV nhn xt kt qu, gi 1 p n: HS c li thng tin, hon 1- Vnh tai chnh v tr li cu hi: 2- ng tai 3- Mng nh 4- Chui xng tai - Nu cu to ca tai? - HS cn c vo thng tin SGK - GV cho HS minh ha trn H va hon chnh tr li: 137
51.1 + V tai, mi, hng thng vi - V sao bc s cha c c nhau. tai, mi hng? - V sao khi my bay ln cao - HS cn c vo thng tin, quan hoc xung thp, hnh khch st tranh v ch thch cm thy au trong tai? trnh by. - GV treo tranh H51.2 hng dn - HS c thng tin mc II, HS quan st, trnh by cu to quan st tranh hiu qu tai trong. trnh truyn v thu nhn kch - GV hng dn HS quan st H thch sng m. 51.1; 51.2 tm hiu ng truyn sng m t tai ngoi vo trong din ra nh th no. Kt lun: Tai gm 3 phn: tai ngoi, tai gia v tai trong. 1. Tai ngoi gm: - Vnh tai (hng sng m). ng tai (hng sng m). - Mng nh (truyn v khuch i m). 2. Tai gia gm: - 1 chui xng tai ( truyn v khuch i sng m). - Vi nh (cn bng p sut 2 bn mng nh). 3. Tai trong gm 2 b phn: - B phn tin nh v cc ng bn khuyn c tc dng thu nhn cc thng tin v v tr v s chuyn ng ca c th trong khng gian. - c tai c tc dng thu nhn kch thch sng m + c tai xng ( ngoi) + c tai mng ( trong) gm mng tin nh pha trn, mng c s pha di v mng bn p st vo xng c tai. Mng c s c 24000 si lin kt. Trn mng c s c c quan Coocti cha cc t bo th cm thnh gic. + Gia c tai xng v mng cha ngoi dch, trong c tai mng cha ni dch. * C ch truyn m v s thu nhn cm gic m thanh: Sng m t ngun m ti c vnh tai hng ly, qua ng tai ti lm rung mng nh, ti chui xng tai, c khuch i mng ca bu, lm chuyn ng ngoi dch ri ni dch, lm rung mng c s, tc ng ti c quan Coocti kch thch t bo th cm thnh gic. Vng thnh gic cho ta cm nhn v m thanh. Hot ng 2: V sinh tai Mc tiu: HS nm c cc cch gi v sinh tai. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng - HS nghin cu thng tin v tin SGK v tr li cu hi: tr li. - tai hot ng tt cn lu - 1 HS tr li, cc HS khc nhn nhng vn g? xt, b sung. - Hy nu cc bin php gi gn v bo v tai? - HS t ra cc bin php v 138
sinh tai. Kt lun: - Gi gn tai sch - Bo v tai: Khng dng vt nhn ngoy tai. Gi v sinh mi, hng phng bnh cho tai. C bin php chng, gim ting n. 4. Kim tra- nh gi - GV treo H 51.2 v yu cu HS trnh by cu to c tai? - Bi tp trc nghim: Chn phng n ng trong cc phng n sau: b tai khi i my bay lc ln cao hoc xung thp c th: + Ngm ming, nn th. Nut nc bt nhiu ln hoc bt mi, h ming th. c sch bo cho qun i. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi 1, 2,3 SGK. - Lm bi tp 3 vo v. - c mc Em c bit. Ngy son : Tit 54 - Bi 52: Phn x khng iu kin v phn x c iu kin Ngy dy: Lp / s 8A 8B 8C 8D s:
A. mc tiu.
Khi hc xong bi ny, HS: - Phn bit c phn x khng iu kin v phn x c iu kin. - Trnh by c qu trnh hnh thnh cc phn x mi v c ch cc phn x c. Nu r cc iu kin cn khi thnh lp cc phn x c iu kin. - Nu r ngha ca phn x c iu kin vi i sng. - C k nng quan st knh hnh, t duy so snh, lin h thc t. - C thc hc tp nghim tc.
B. chun b.
- Tranh phng to H 521; 52.2; 52.3. - Bng ph ghi ni dung bng 52.2 SGK.
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Trnh by cu to ca c tai da vo H 51.2. - Qu trnh thu nhn kch thch sng m din ra nh th no gip ta nghe c? V sao c th xc nh c m pht ra t bn phi hay bn tri? 3. Bi mi VB: Nhiu phn x khi sinh ra c, cng c nhng phn x phi hc tp mi c c. Vy phn x c nhng loi no? lm th no 139
phn bit c chng? C ch hnh thnh v c ch ca cc phn x?... Hot ng 1: Phn bit PXCK v PXKK Mc tiu: HS nm c khi nim v phn bit c cc PXKK v PXCK trong thc t. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS tr li cu - HS : Phn x l phn ng ca hi: c th trc nhng kch thch - Phn x l g? ca mi trng. - GV ly 1 s VD v PXCK v PXKK. - HS lng nghe GV gii thiu. VD: - Phn x mt sa m. - Phn x ht x hi - Phn x tit nc bt khi nghe ni ti chanh. - Hc tp .... - HS hot ng nhm v hon - Yu cu HS hon thnh bi thnh bi tp SGK. tp SGK. + 1 HS ln ch bi. - GV cht li kin thc. - HS ly VD. + Yu cu HS ly VD cho mi - 1 HS nu khi nim, cc HS loi. khc nhn xt, b sung. - PXKK l g? PXCK l g? Kt lun: - PXKK l phn x sinh ra c, khng cn phi hc tp v rn luyn. - PXCK l phn x c hnh thnh trong i sng ca c th, l kt qu ca qu trnh hc tp, rn luyn. Hot ng 2: S hnh thnh phn x c iu kin Mc tiu: HS nm c qu trnh hnh thnh v c ch phn x c iu kin. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng - HS c thng tin SGK v tin SGK. nghin cu th nghim ca Nghin cu th nghim ca Paplop. Paplop. - Yu cu HS trnh by th - 1 HS trnh by th nghim. nghim thnh lp phn x tit nc bt khi c nh n ca ch. - 1 HS ch trn tranh. - GV hon thin kin thc. - Yu cu HS tho lun v tr li cc cu hi; - c PXCK cn c nhng - Cn c 1 PXKK, hnh ng iu kin g? phi lp i lp li nhiu ln. - Thc cht ca qu trnh - Da vo kin thc va trnh 140
thnh lp PXCK ?
by v H 52.3A, B tr li.
- Nu trong th nghim trn ta + Nhiu ln bt n m khng ch bt n m khng cho n cho ch n, 1 thi gian sau ch nhiu ln th hin tng g s s khng tit nc bt khi bt xy ra? n na. - Yu cu HS trnh by s - HS trnh by da vo th hnh thnh PXCK ngi: tit nghim qu trnh hnh thnh nc bt khi nhn thy kh. phn x ca Paplop. - ngha ca s hnh thnh v c ch PXCK i vi i - HS da vo thng tin v tr sng l g? li. - Nhng PXCK no nn duy tr, nhng phn x no nn c - HS da vo hiu bit v ch? thc ca bn thn tr li. - GV khc su: nhng thi quen tt cn c duy tr, nhng thi quen xu nh nghin thuc, nghin ma ty... cn phi loi b. Kt lun: 1. Hnh thnh PXCK - Thc cht ca s thnh lp PXCK l s hnh thnh ng lin h tm thi ni cc vng ca v i no vi nhau. - iu kin thnh lp PXCK + Phi c s kt hp gia kch thch c iu kin vi kch thch khng iu kin, trong kch thch c iu kin xy ra trc 1 thi gian ngn. + Qu trnh kt hp phi lp i lp li nhiu ln. 2. c ch PXCK - Khi PXCK c thnh lp, nu khng cng c thng xuyn s mt dn i do c ch tt dn. * ngha: + m bo s thch nghi vi mi trng v iu kin sng lun lun thay i. + Hnh thnh cc thi quen v tp qun tt i vi con ngi. Hot ng 3: So snh cc tnh cht ca PXKK vi PXCK Mc tiu: HS nm c cc tnh cht ca 2 loi phn x, t nhn bit chnh xc cc phn x trong thc t. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS hon thnh - HS da vo kin thc mc I bi tp bng 52.2 v II, tho lun nhm v hon - GV treo bng ph 52.2, gi thnh bi tp. HS ln bng hon thnh. - GV nhn xt, cht li kin - i din nhm ln lm, cc thc. nhm khc nhn xt, b sung. + Phn x khng iu kin: - Sa li cho ng vi p n 141
bn vng, s lng hn ch. GV cha. + Phn x c iu kin: c hnh thnh trong i sng (qua hc tp, rn luyn), c tnh cht c th, khng di truyn, trung ng nm v - Da vo SGK tr li. no. - Nu mi quan h gia PXKK v PXCK? Kt lun: - Bng 52.2 SGK. - Mi lin quan: SGK. 4. Kim tra- nh gi - Phn bit PXKK v PXCK? - c mc Em c bit v tr li cu hi: V sao qun s ht kht v nh Cha chu mt mo? 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - Chun b gi sau kim tra 1 tit.
Ngy son: Tit 55 - Kim tra (Ni dung kim tra thc hnh) Ngy dy: Lp / s s:
I. Mc tiu:
8A
8B
8C
8D
- Rn cho HS cc k nng thc hnh, quan st, phn tch trn m hnh, tranh v. - H thng khi qut ha cc thng tin kin thc hc trong hc k II. Nhn nh c v tr, vai tr ca cc h c quan sinh dng v h thn kinh i vi c th. 142
- Gio dc thc hc tp nghim tc, yu thch b mn, c thc lin h thc tin, bit chm sc, v sinh, bo v cc h c quan ca c th.
II. dng kim tra :
- M hnh : B no, cc phn ca c th ngi, m hnh ty sng, m hnh tim. - Tranh v : H h hp, h tun hon, b no, mt s gic quan ca c th ngi.
III. Tin hnh kim tra :
1. T chc : - GV t chc kim tra thc hnh ca HS ngay trn lp, theo phng thc : Quan st, nhn nh, lin h thc t, vn dng thng tin kin thc vo vic gii thch cc vn thc t, v sinh chm sc, bo v cc h c quan. 2. Kim tra Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Gio vin treo tranh v v t cc m - Hc sinh thc hin hnh chun b trn bng, sau yu theo yu cu ca cu tin hn cc hot ng quan st, ghi thy, tin hnh nhn thng tin hon thnh cc yu cu quan st v tr li sau : cc cu hi nu 1. M t ng i ca mu trong hai vng ra. tun hon ca c th ? V li s h tun hon ? 2. H h hp c cu to gm nhng phn no ? hy nu c im chnh v chc Tr li nng cc phn trong h h hp ? cc cu hi vo 3. Hy nu c im cu to ca i no phiu thc ngi ? Gii thch ti sao i no ca ngi hnh sau tin ha hn hn so vi cc loi ng np bo co v vt khc ? cho GV. 3. p n Biu im: Cu 1 (3,0 im): - ng i ca mu trong vng tun hon nh: 0,75 - ng i ca mu trong vng tun hon ln: 0,75 - V s chnh xc: 1,50 Cu 2 (2,0 im): - Nu cu to cc phn ca h h hp: 1,00 - Nu chc nng chnh ca cc b phn: 1,00 Cu 3 (5.0 im): - Trnh by c im cu to ca i no ngi: 2,50. - Nu c nhng nt tin ha: 2,50.
IV. Kt qu kim tra:
- Gio vin nh gi kt qu ca HS sau thc hnh: Ngy son: Tit 56 - Bi 53: Hot ng thn kinh cp cao ngi 143
Ngy dy: Lp / s s:
I. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - Phn tch c nhng im ging nhau v khc nhau gia cc PXCK ngi vi ng vt ni chung v th ni ring. - Trnh by c vai tr ca ting ni, ch vit v kh nng t duy, tru tng ngi. - Rn luyn k nng t duy logic, suy lun cht ch. - Bi dng thc hc tp, xy dng thi quen, np sng vn ha.
II. dng dy hc hc
- Tranh nh minh ha, nhng thng tin tham kho v hot ng thn kinh cp cao ngi.
II. Tin trnh bi hc
1. T chc 2. Kim tra bi c 3. Bi mi VB: Vai tr ca phn x trong i sng? - Hot ng thn kinh bc cao ngi v ng vt c c im g ging v khc nhau? Hot ng 1: S thnh lp v c ch cc phn x c iu kin ngi Mc tiu: HS nm c s thnh lp PXCK gip c th thch nghi vi i sng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS nghin cu - C nhn HS t thu nhn thng tin mc I SGK v tr li thng tin v tr li cu hi. cu hi: - 1 HS trnh by, cc HS khc - Nu s thnh lp v c ch nhn xt, b sung rt ra PXCK ngi? ngha? kt lun. - Hy tm VD trong thc t - HS c th ly VD trong hc i sng v s thnh lp cc tp, xy dng cc thi quen. phn x mi v c ch cc + Ging v qu trnh thnh phn x c khng cn thich hp lp v c ch PXCK v na? ngha ca chng vi i sng. - S thnh lp v c ch + Khc v s lng v mc PXCK ngi v ng vt c phc tp ca PXCK. nhng im g ging v khc nhau? Kt lun: - PXKK c hnh thnh tr mi sinh t rt sm. - c ch PXCK xy ra nu PXCK khng cn thit i vi i sng.
144
- S hnh thnh v c ch PXCK l 2 qu trnh thun nghch, quan h mt thit vi nhau lm c th thch nghi vi iu kin sng lun thay i. - ngi: hc tp, rn luyn cc thi quen, cc tp qun tt, np sng vn ha chnh l kt qu ca s hnh thnh v c ch PXCK. Hot ng 2: Vai tr ca ting ni v ch vit Mc tiu: HS nm c ting ni v ch vit ch c con ngi. N c vai tr v cng quan trng trong i sng con ngi. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS tm hiu thng - HS nghin cu thng tin v tin SGK cng vi thc t hiu hiu bit ca mnh, tr li bit tr li cu hi: cu hi: - Ting ni v ch vit c vai tr g trong i sng? Yu - 1 HS tr li, cc HS khc nhn cu HS ly VD c th. xt, b sung. - GV gip HS hon thin kin thc. - HS lng nghe GV cht kin - Ting ni c vai tr g? thc. - Ch vit c vai tr g? - HS trnh by. Nhn xt, b sung, sau t rt ra kt lun v ghi nh. Kt lun: 1. Ting ni v ch vit l tn hiu gy ra cc phn x c iu kin cp cao. - Ting ni v ch vit gip m t s vt, hin tng. Khi con ngi c, nghe c th tng tng ra. - Ting ni v ch vit l kt qu ca qu trnh hc tp ( l cc PXCK). 2. Ting ni v ch vit l phng tin con ngi giao tip, trao i kinh nghim vi nhau. Hot ng 3: T duy tru tng Mc tiu: HS nm c ch c con ngi, cc s vt hin tng c khi qu ha thnh cc t, cc khi nim. Nh vy khi ni ti t hoc khi nim , con ngi hiu v tng tng ra. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS c thng tin SGK. - HS c thng tin SGK. - Ni ti g, tru, ch... chng c + Chng c xp chung c im chung g? l ng vt. - Vy con vt c phi l ng vt + C. khng? - HS t ly VD khc. - Yu cu HS ly VD khc v s - HS: T nhng im hnh thnh khi nim. chung ca s vt hin t- T cc khi nim rt ra c qua ng, con ngi bit khi VD t ng vt c hnh thnh qut ha thnh nhng nh th no? khi nim, c din t l t duy tru tng. Vy t duy tru bng cc t. tng l g? Kt lun: 145
- Nh c ting ni v ch vit con ngi c kh nng t duy tru tng. - T nhng thuc tnh chung ca s vt hin tng, con ngi bit khi qut ha thnh nhng khi nim, c din t bng cc t, ng, vn bn... - Kh nng khi qut ha v tru tng ha l c s ca t duy tru tng, ch c con ngi. 4. Kim tra- nh gi - Yu cu HS nhc li ni dung bi. GV nh gi gi. HS tr li cu 2 SGK. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c trc bi 54: V sinh h thn kinh.
146
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - Hiu r ngha sinh hc ca gic ng i vi sc khe. - Phn tch ngha ca lao ng v ngh ngi hp l, trnh nh hng xu ti h thn kinh. - Nu c tc hi ca ma ty v cc cht gy nghin i vi sc khe v h thn kinh. - Xy dng cho bn thn mt k hoch hc tp v ngh ngi hp l, m bo sc khe. - Rn luyn k nng t duy, lin h thc t. - C thc v sinh, gi gn sc khe, trnh xa ma ty.
b. Chun b
- Tranh nh thng tin tuyn truyn v tc hi nghin: ru, thuc l, ma ty .... - Bng ph ghi ni dung bng 54.
C. hot ng dy - hc.
ca cc cht gy
1. T chc 2. Kim tra bi c - Kim tra cu 1, 2 (SGK Tr 171). 3. Bi mi VB: Trong cuc sng hng ngy, nhiu cng vic i khi lm ta mt mi. S mt mi ny bt ngun t h thn kinh sau ti cc c quan khc. Vy c h thn kinh khe mnh, hot ng ca c th hp l chng ta cn lm g? l ni dung ca bi hc hm nay. Hot ng 1: ngha ca gic ng i vi sc khe Hot ng ca GV - GV cung cp thng tin: ch c th nhn n 20 ngy vn c th nui bo tr li nhng mt ng 10 12 ngy l cht. - t cu hi cho HS tho lun: - V sao ni ng l 1 nhu cu sinh l ca c th? - Ng l g? Khi ng s hot ngca cc c quan nh th no? - Gic ng c ngha nh th no i vi sc khe? Hot ng ca HS - C nhn HS t thu nhn thng tin, da vo hiu bit ca bn thn, tho lun nhm v nu c: + Ng l 1 i hi t nhin ca c th, cn hn n. Kt lun: Ng l mt nhu cu sinh l ca c th. - Bng cht ca gic ng l qu trnh c ch t nhin. Khi ng cc c quan gim hot 147
- GV a ra s liu v nhu cu ng cc la tui khc nhau. - Mun c gic ng tt cn nhng iu kin g? Nu nhng yu t nh hng trc tip, gin tip n gic ng? - GV: khng ch ng mi phc hi sc lm vic ca h thn kinh m cn phi lao ng, hc tp xen k ngh ngi hap l trnh cng thng, mt mi cho h thn kinh.
ng, c tc dng phc hi hot ng ca h thn kinh v cc h c quan khc. - m bo gic ng tt cn: + Ng ng gi. + Ch ng thun li sach s, yn tnh. + Trc khi ng khng dng cht kch thch: c ph, ch c, khng thuc l. + Khng n qu no, khng gy hng phn v no qu mc. th. Hot ng 2: Lao ng v ngh ngi hp l Hot ng ca HS - C nhn HS t thu nhn thng tin, Kt lun: - Lao ng v ngh ngi hp l gi gn v bo v h thn kinh. - bo v h thn kinh cn: + m bo gic ng hng ngy. + Gi cho tm hn thanh thn. + Xy dng ch lm vic v ngh ngi hp l.
Hot ng ca GV - Ti sao khng nn lm vic qu sc, thc qu khuya? - Lao ng v ngh ngi nh th no l hp l? - GV cho HS lin h: quy nh thi gian lm vic, ngh ngi i vi nhng ngi lm cng vic khc nhau. Vi HS: xy dng thi gian biu hp l. - Mun bo v h thn kinh ta phi lm g?
Hot ng 3: Trnh lm dng cc cht kch thch v c ch i vi h thn kinh Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV cho HS quan st tranh hu - HS quan st. qu ca nghin ma ty, nghin ru, thuc l... - HS tho lun nhm. thng - Yu cu HS tho lun nhm nht kin v hon thnh hon thnh bi tp bng 54 bng 54. SGK. - GV yu cu HS ln bng cha - i din nhm ln bng trnh bi tp. by. - GV nhn xt, a ra kt qu nu cn. Tiu kt: Loi cht
Cht kch thch
- Kch thch h thn kinh, gy mt ng. - Thuc l - C th suy yu, d mc bnh - Ma ty ung th. Cht gy - Suy yu ni ging, cn kit kinh nghin t, ly nhim HIV, mt nhn cch... Vic s dng khng ng ch dn cc loi thc ng cng s lm gim chc nng sinh l ca h thn kinh. 4. Kim tra- nh gi ? Mun m bo gic ng tt, cn nhng iu kin g? ? Trong v sinh i vi h thn kinh cn quan tm ti nhng vn g? V sao? 5 . Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. Ngy son: Chng X- Tuyn ni tit Tit 58 - Bi 55: Gii thiu chung h ni tit Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
c, c ph
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - Nm c s ging v khc nhau gia tuyn ni tit v ngoi tit. - Nu c cc tuyn ni tit chnh ca c th v v tr ca chng. - Trnh by c vai tr v tnh cht ca cc sn phm tit ca tuyn ni tit t nu r c tm quan trng ca tuyn ni tit vi i sng. - C k nng quan st v phn tch knh hnh. - C thi yu thch mn hc.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Tr li 2 cu hi SGK (173). 3. Bi mi VB: H ni tit ng vai tr rt quan trng trong vic iu ha cc hot ng sinh l trong c th. Trong c th c nhng tuyn ni tit no? Hot ng 1: c im ca h ni tit Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS nghin cu ni - HS c thng tin v tr li dung thng tin SGK. cu hi. - Nu c im ca h ni - 1 HS trnh by, cc HS khc 149
tit? b sung. - GV khng nh li kin thc. Kt lun: - iu ha qu trnh sinh l ca c th, c bit l qu trnh trao i cht. - Sn xut ra cc hocmon theo ng mu n c quan ch. Tc ng chm, ko di trn din rng. Hot ng 2: Phn bit tuyn ni tit vi tuyn ngoi tit Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st H - HS quan stk hnh v, tho 55.1; 55.2 nghin cu ng lun nhm v tr li cu hi. i ca sn phm tuyn v Kt lun: tr li cu hi : - Tuyn ngoi tit: sn phm tit - Nu r s khc bit gia tp trung vo ng dn ra tuyn ni tit v tuyn ngoi hay ti cc c quan ch. ngoi tit? - Tuyn ni tit: sn phm tit - K tn cc tuyn m em ngm thng vo mu. bit v cho bit chng - Tuyn va l ni tit, va l thuc loi tuyn no? ngoi tit gi l tuyn pha: tuyn - Cho HS quan st H 50.3 sinh dc, tuyn ty. k tn tuyn ni tit, nu v tr. Hot ng 3: Hoocmon Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu thng tin v tr li cu hi: - Hoocmon l g? - Hoocmon c nhng tnh cht no? - GV gii thiu thm thng tin. + Hoocmon c quan ch theo c ch cha kha, kha. + Mi tnh cht GV a ra 1 VD phn tch. - Hoocmon c vai tr g i vi c th? - GV lu HS: trong iu kin hot ng binh thngg ca tuyn ta khng thy r vai tr ca chng, ch khi mt cn bng hot ng ca tuyn no gy bnh l mi thy r vai tr. Kt lun: - Hoocmon l sn phm tit ca 1. Tnh cht ca hoocmon Hot ng ca HS - HS t thu nhn kin thc qua thng tin SGK. - 1 HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung. - HS lng nghe v tip thu kin thc.
- (H) c tnh c hiu: Mi hoocmon ch nh hng ti mt hoc mt s c quan nht nh. - Hoocmon c hot tnh sinh hc rt cao: ch cn liu lng nh nhng c tc dng ln. - Hoocmon khng mang tnh c trng cho loi: c th truyn (H) t ng vt sang ngi v ngc li. 2. Vai tr ca hoocmon - Duy tr tnh n nh ca mi trng bn trong c th. - iu ha cc qu trnh sinh l din ra bnh thng. 4. Kim tra- nh gi Yu cu HS hon thnh bi tp sau: So snh tuyn ni tit v tuyn ngoi tit v cu to v chc nng bng cch hon thnh thng tin vo bng sau: c im Tuyn ni tit Tuyn ngoi tit so snh Ging - Cc t bo tuyn u to ra cc sn phm tit.
nhau Khc nhau:
+ Cu to + Chc nng
- Kch thc ln hn. - C ng dn cht tit ra ngoi. - Lng cht tit ra nhiu, khng c hot tnh mnh.
- Kch thc nh hn. - Khng c ng dn, cht tit ngm thng vo mu. - Lng cht tit ra t, hot tnh mnh.
151
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - Trnh by c v tr, cu to, chc nng ca tuyn yn, tuyn gip. - Xc nh r mi quan h nhn qu gia hot ng cc tuyn vi cc bnh do hoocmon ca cc tuyn tit ra qu t hoc qu nhiu. - Rn k nng quan st, phn tch knh hnh. - Bi dng thc gia gn sc khe, bo v c th.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra 15 pht bi - Lp bng so snh cu to v chc nng ca tuyn ni tit v tuyn ngoi tit? - Nu vai tr ca hoocmon?
- GV gip HS hon thin kin thc v a thm mt s thng tin lin quan n hot ng ca tuyn yn.
Kt lun: - Tuyn yn nm nn s, c lin quan ti vng di i. - Gm 3 thy: tru trc, thy gia, thy sau. - Chc nng: + Thy trc: tit hoocmon kch thch hot ng ca nhiu tuyn ni tit khc, nh hng n s tng trng, s trao i glucoz, cht khong. + Thy sau: tit hoocmon iu ha trao i nc, s co tht cc c trn ( t cung). + Thy gia; ch pht trin tr nh, c tc dng i vi s phn b sc t da. - Hot ng ca tuyn yn chu s iu khin trc tip hoc gin tip ca h thn kinh. Hot ng 2: Tuyn gip Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st H 56.2 - HS quan st k hnh v, nghin cu thng tin v tr li nghin cu thng tin, tho lun cu hi : nhm v tr li cu hi. - Nu v tr, cu to ca tuyn - Cc HS khc nhn xt, b gip? sung. - Chc nng ca tuyn gip l + Thiu mui it s lm gim g? chc nng tuyn gip, gy - Hy nu ngha ca cuc bnh bu c. vn ng ton dn dng mui it? - Phn bit bnh bazo vi bnh bu c do thiu mui it - HS quan st tranh nh. v nguyn nhn v hu qu? - GV cho HS quan st tranh nh v 2 bnh ny. Kt lun: - Tuyn gip nm trc s gip ca thanh qun, nng 20 25 gam. - Tit hoocmon tirxin (c thnh phn ch yu l it), c vai tr quan trng trong trao i cht v qu trnh chuyn ha trong t bo. - Bnh lin quan n tuyn gip: bnh bu c, bnh baz (nguyn nhn, hu qu SGK). - Tuyn gip v tuyn cn gip c vai tr trao i mui canxi v photpho trong mu. 153
4. Kim tra- nh gi - HS tr li cu hi SGK (278) ? V sao ni tuyn yn l tuyn ni tit quan trng nht? 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c mc Em c bit. - c trc bi 57: Tuyn ty v tuyn trn thn.
Ngy son : Tit 60 - Bi 57: Tuyn ty v tuyn trn thn Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - Phn bit c chc nng ni tit v ngoi tit ca tuyn ty da trn cu to ca tuyn. - S ha chc nng ca tuyn ty trong s iu ha lng ng trong mu. - Trnh by cc chc nng ca tuyn trn thn da trn cu to ca tuyn. - C k nng quan st v phn tch knh hnh. - C thi yu thch mn hc.
B. chun b.
- Tranh phng to H 57.1; 57.2. 1. T chc 2. Kim tra bi c - Trnh by vai tr ca tuyn yn, tuyn gip? 3. Bi mi Hot ng 1: Tuyn ty Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st H 57.1 - Xem li H 24.3 trang 79. SGK, c thng tin, quan st H + HS: Ty cu to t t bo 24.3 trang 79 nh li v tr tit dch ty, t bo anpha v ca tuyn ty. t bo bta. - Ty c cu to t cc loi t T bo tit dch ty; tit dch bo no?Chc nng ca chng ty (chc nng ngoi tit). l g? T bo anpha v bta: tit - Chc nng ni tit v ngoi hoocmon (chc nng ni tit). 154
C. hot ng dy - hc.
tit ca tuyn ty c thc + HS trnh by trn hnh v. hin nh th no? - HS tr li: + T bo anpha: tit - Tuyn ty tit hoocmon no? glucagn. T u? + T bo bta: tit insulin. - GV t cu hi: Khi nng ng tng cao, - Nng ng trong mu t bo bta tit insulin gip n nh l bao nhiu? Khi l- chuyn ha glucoz thnh ng ng trong mu tng cao glicgen gip lm gim lng c th s lm g n ng trong mu. nh nng ng? - HS: Khi ng huyt gim, t - Khi lng ng huyt gim s bo anpha tit insulin gip c qu trnh no xy ra? chuyn ha glicgen thnh - GV v ln bng s : glucz gip tng lng ng ng > 0,12%; t bo bta tit trong mu. insulin - HS da vo s trn bng Glucoz trnh by li. Glicgen - HS trnh by: gip t l ng < 0,12%; t bo anpha tit ng huyt lun n nh glucagn (khong 0,12%), m bo hot - Yu cu HS trnh by li vai ng sinh l ca c th din tr ca hoocmon tuyn ty. ra bnh thng. - Tc ng i lp ca 2 loi hoocmon insulin v glucagn c vai tr g? - GV lin h thc t: bnh tiu ng (lng ng tng cao, thn khng hp thli ht c dn ti i tiu ra ng). Hu qu: c th cht. - Lin h chng h ng huyt. Kt lun: - Chc nng ca tuyn ty: + Chc nng ngoi tit: tit dch ty (do cc t bo tit dch ty). + Chc nng ni tit: do cc t bo o ty thc hin. - T bo anpha tit glucagn. T bo bta tit insulin. Vai tr ca cc hoocmn tuyn ty:
ng > 0,12%; t bo bta tit insulin
Glucoz
Glicgen
Nh tc ng i lp ca 2 loi hoocmon tuyn ty gip t l ng huyt lun n nh m bo hot ng sinh l din ra bnh thng. Hot ng 2: Tuyn trn thn Mc tiu: HS nm c v tr, cu to ca tuyn trn thn. Chc nng tit hoocmon ca tuyn trn thn. Hot ng ca GV Hot ng ca 155
HS - Yu cu HS quan st m hnh v cho + HS: Tuyn trn bit v tr ca tuyn trn thn. thn gm 1 i - Tuyn trn thn nm u? nm trn nh 2 - Yu cu HS quan st H 57.2 (SGK) qu thn. - Trnh by cu to ca tuyn trn thn? - GV treo tranh cm. - 1 HS ln bng - Yu cu HS nghin cu thng tin SGK. trnh by. - Nu chc nng ca cc hoocmon tuyn trn thn? + V tuyn? - HS trnh by vai + Ty tuyn? tr ca hoocmon. - GV lu HS: Hoocmon phn ty tuyn trn thn cng glucagn (tuyn ty) iu - HS tip thu ni chnh lng ng trong mu khi b h - dung. ng huyt. Kt lun: - V tr: tuyn trn thn gm 1 i, nm trn nh 2 qu thn. * Cu to v chc nng: - Phn v: tit cc hoocmon iu ha cc mui natri, kali ... iu ha ng huyt, lm thay i cc c tnh sinh dc nam. - Phn ty: tit arnalin v noarnalin c tc dng iu ha hot ng tim mch v h hp, cng glucagn iu chnh lng ng trong mu. 4. Kim tra- nh gi - GV cng c ni dung bi. - Treo bng ph cho HS hon thnh bi tp: 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK, lm bi tp trong SBT. - c mc Em c bit. - c trc bi 58: Tuyn sinh dc.
156
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - Trnh by c cc chc nng ca tinh hon v bung trng. - Nm c cc hoocmon sinh dc nam v hoocmon sinh dc n. - Hiu r nh hng ca hoocmon sinh dc nam v n n nhng bin i ca c th tui dy th. - C k nng quan st v phn tch knh hnh. - C thc v sinh v bo v c th.
B. chun b.
- Tranh phng to H 58.1; 58.2; 58.3. - Bng ph vit ni dung bng 58.1; 58.2. - HS chun b y v bi tp sinh hc 8.
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Trnh by chc nng ca cc hoocmon tuyn ty? - Trnh by vai tr ca tuyn trn thn? 3. Bi mi VB: c im v chc nng ca tuyn sinh dc i vi cc c th nam n biu hin nh th no?... Hot ng 1: Tinh hon v hoocmon sinh dc nam Mc tiu: - HS nm c chc nng ca hoocmon sinh dc nam nhng bin i c th nam gii tui dy th. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV hng dn HS quan st H - C nhn HS lm vic c lp, 58. 1; 58.2 v lm bi tp quan st k hnh, c ch in t (SGK Tr 182). thch. - Tho lun nhm v in t - GV nhn xt, cng b p vo bi tp. n: - i din nhm trnh by, cc 1- LH, FSH nhm khc nhn xt, b sung. 2- T bo k. 3- Testosteron ? Nu chc nng ca tinh - HS da vo bi tp va lm hon? tr li, sau rt ra kt - GV pht bi tp bng 58.1 lun. cho cc HS, yu cu: cc em - HS c k ni dung bng nh du vo du hiu c 58.1 v nh du vo cc bn thn (HS nam)? la chn. - GV cng b p n. 157
- Lu HS: u hiu xut tinh ln u l du hiu ca giai - HS nghe GV ging. on dy th chnh thc Kt lun: Tinh hon: + Sn sinh ra tinh trng. + Tit hoocmon sinh dc nam - hoocmon Testosteron. - Hoocmon sinh dc nam gy bin i c th tui dy th ca nam. - Nhng du hiu xut hin tui dy th: bng 58.1 SGK. Hot ng 2: Bung trng v hoocmon sinh dc n Mc tiu: - HS nm c chc nng ca hoocmon sinh dc nhng bin i c th n gii tui dy th. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS quan st k H - C nhn HS quan st k 58.3 v lm bi tp in t hnh tm hiu qu trnh pht SGK. trin ca nang trng (t cc - Yu cu HS nu kt qu. nang trng gc) v tit - GV nhn xt, khng nh hoocmon bung trng. p n. - Trao i nhm, la chn t 1- Tuyn yn cn thit. i din nhm trnh 2- Nang trng by, cc nhm khc nhn xt, 3- strogen b sung. 4- Progesteron - Nu chc nng ca bung - Da vo bi tp lm trng? tr li cu hi, rt ra kt lun. - HS c k ni dung bng - GV pht bi tp bng 58.2 58.2, nh du vo la chn. cho HS, yu cu: cc em nh du vo trng du hiu ca - 1 HS trnh by, cc HS khc bn thn (HS n). nhn xt, b sung. - GV gi 1 HS trnh by, cc HS khc b sung. - GV tng kt li nhng du - HS lng nghe. hiu tui dy th. - Lu HS: kinh nguyt ln u tin l du hiu ca dy th chnh thc n. - GV nhc nh HS thc v sinh kinh nguyt. Kt lun: - Bung trng: + Sn sinh ra trng. + Tit hoocmon sinh dc n - hoomon strogen. - Hoocmon strogen gy ra bin i c th tui dy th ca n. 158
- Nhng du hiu xut hin tui dy th n: bng 58.2 SGK. 4. Kim tra- nh gi - Yu cu HS tr li cu hi: - V sao ni tuyn sinh dc l tuyn pha? - Nguyn nhn dn ti bin i c th tui dy th nam v n? 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK; c mc Em c bit, nghin cu bi 59.
Ngy son: Tit 62 - Bi 59: S iu ha v phi hp hot ng ca cc tuyn ni tit Ngy dy: Lp / s 8A 8B 8C 8D s:
A. mc tiu.
Khi hc xong bi ny, HS: - Nu c cc v d chng minh c th t iu ha trong hot ng ni tit. - Hiu r c s phi hp trong hot ng ni tit gi vng tnh n nh ca mi trng trong. - Rn luyn k nng quan st v phn tch knh hnh. - C thc gi gn sc khe.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Trnh by cc chc nng ca tinh hon v bung trng? - Nguyn nhn no dn n nhng bin i c th tui dy th nam v n? trong bin i no l quan trng v cn lu ? 3. Bi mi VB: Cng nh h thn kinh, trong hot ng ni tit cng c c ch t iu ha m bo lng hoocmon tit ra va nh cc thng tin ngc. Thiu thng tin ny s dn n s ri lon trong hot ng ni tit v s lm vo tnh trng bnh l. Hot ng 1: iu ha hot ng ca cc tuyn ni tit Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Hy k tn cc tuyn ni tit - HS lit k; tuyn gip, tuyn chu nh hng ca c dinh dc, tuyn trn thn. hoocmon tit ra t tuyn yn? - GV trnh by ni dung thng 159
tin mc I SGK kt hp s dng H 59.1 v 59.2 gip HS hiu r c ch iu ha hot ng ca cc tuyn ny. - HS quan st k H 59.1; 59.2; - Trnh by c ch iu ha 58.1 v trnh by c ch hot ng ca tuyn gip v iu ha hot ng ca tng tuyn trn thn? (hoc s tuyn. iu ha hot ng ca t - i din nhm trnh by trn bo k trong tinh hon) H 59.1; tranh, cc nhm khc b sung. 59.2; 58.1 - Yu cu HS rt ra kt lun. Kt lun: VD: - Tuyn yn tit hoocmon iu khin s hot ng ca cc tuyn ni tit. - S hot ng ca tuyn yn c tng cng hay km hm chu s chi phi ca cc hoocmon do cc tuyn ni tit khc tit ra. => l c ch t iu ha ca cc tuyn ni tit nh cc thng tin ngc. Hot ng 2: S phi hp hot ng ca cc tuyn ni tit. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Lng ng trong mu gi c - HS vn dng kin thc v tng i n nh l do chc nng ca hoocmon tuyn u? ty trnh by. - GV a thng tin: khi lng ng trong mu gim mnh khng ch cc t bo anpha ca o ty hot ng tit glucagn m cn c s phi hp hot ng ca c tuyn trn thn gp phn chuyn ha lipit v prtin - C nhn HS quan st k H thnh glucz (tng ng 59.3, trao i nhm trnh huyt). by ra giy nhp cu tr li. - GV yu cu HS quan st H - i din nhm trnh by, cc 59.3: nhm khc nhn xt, b sung. - Trnh by s phi hp hot ng ca cc tuyn ni tit khi ng huyt gim? - Tnh n nh ca mi trng - GV: Ngoi ra arnalin v bn trong. nonarnalin cng phi hp vi glucagn lm tng ng huyt. - Gip HS rt ra kt lun. Kt lun: VD: S phi hp hot ng ca tuyn ty v tuyn trn thn. 160
- S iu ha, phi hp hot ng ca cc tuyn ni tit c tc dng duy tr m bo cho cc qu trnh sinh l trong c th din ra bnh thng. 4. Kim tra- nh gi Yu cu HS tr li cu hi: - Nu r mi quan h trong s iu ha hot ng ca tuyn yn i vi cc tuyn ni tit khc? - Trnh by c ch hot ng ca tuyn ty? 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi 1, 2 SGK. - Nu c cc VD dn chng cho kin thc trn. - Chun b cc mu biu v nghin cu ni dng hc tp Tit 63.
161
Ngy son: Chng XI- Sinh sn Tit 63 - Bi 60: C quan sinh dc nam Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - K tn v xc nh c cc b phn trong c quan sinh dc nam v ng i ca tinh trng t ni sinh sn n khi ra ngoi c th. - Nu c chc nng c bn ca cc b phn . - Nu r c c im ca tinh trng. - C k nng quan st hnh, nhn bit kin thc. - C nhn thc ng n v c quan sinh dc ca c th.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c kim tra 15 pht 1.Trnh by cc tnh cht ca hocmn? 2. Trnh by s phi hp hot ng ca cc tuyn ni tit khi lng ng huyt trong co th b gim xung di 0,12%? 3. Bi mi VB: C quan sinh sn c chc nng quan trng l duy tr ni ging. Vy chng c cu to nh th no ? Hot ng 1: Cc b phn ca c quan sinh dc nam Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu tranh H 60.1 SGK v hon thnh bi tp in t. - GV nhn xt v khng nh p n. 1- Tinh hon 2- Mo tinh 3- Bu 4- ng dn tinh 5- Ti tinh - Cho HS c li thng tin SGK hon chnh v tr li cu hi: - C quan sinh dc nam gm nhng b phn no? - Chc nng ca tng b phn Hot ng ca HS - HS nghin cu thng tin H 60.1 SGK, trao i nhm v hon thnh bi tp. - i in nhm trnh by, cc nhm khc nhn xt, b sung.
162
l g? Kt lun: C quan sinh dc nam gm: + Tinh hon: l ni sn xut ra tinh trng. + Mo tinh hon: ni tinh trng tip tc pht trin v hon thin v cu to. + ng dn tinh: dn tinh trng n ti tinh. + Ti tinh: cha tinh trng. + Dng vt: dn tinh dch, dn nc tiu ra ngoi. + Tuyn hnh, tuyn tin lit: tit dch ha long tinh trng thnh tinh dch. Hot ng 2: Tinh hon v tinh trng Hot ng ca GV Hot ng ca HS - Yu cu HS nghin cu thng - HS nghin cu thng tin, quan tin SGK, quan st H 60.2, tho st H 60.2, tho lun nhm v lun nhm v tr li cu hi: tr li cu hi: - Tinh trng c sn sinh ra u? T khi no? Sn sinh ra - i din nhm trnh by, cc tinh trng nh th no? nhm khc nhn xt, b sung. - GV nhn xt, hon chnh thng tin. - Tinh trng c c im v hnh thi , cu to v hot ng sng nh th no? Kt lun: - Tinh trng c sn sinh bt u t tui dy th. - Tinh trng sinh ra trong ng sinh tinh t cc t bo mm tinh hon. - Tinh trng nh, gm u, c, ui di, di chuyn nhanh, kh nng sng lu hn trng (t 3-4 ngy). - C 2 loi tinh trng l tinh trng X v tinh trng Y. 4. Kim tra- nh gi Yu cu HS hon thnh bi tp trang 189. - GV pht cho HS bi tp in sn, HS t lm. - GV thng bo p n v biu im cho HS t chm cho ca nhau. 1-c ; 2- g ; 3- i ; 4- h; 5- e; 6-a; 7-b; 8- d. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c mc Em c bit trang 189.
163
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - K tn v xc nh c trn tranh cc b phn trong c quan sinh dc n. - Nu c chc nng c bn ca c quan sinh dc n. - Nu c im c bit ca chng. - C k nng quan st hnh, nhn bit kin thc. - C thc gi gn v sinh v bo v c th.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Trnh by cu to v chc nng cc c quan ca c quan sinh dc nam? 3. Bi mi VB: C quan sinh dc n c cu to ph hp vi chc nng nh th no? Chng ta cng tm hiu bi hm nay. Hot ng 1: Cc b phn ca c quan sinh dc n Hot ng ca GV - GV yu cu HS quan st H 61.1 SGK v ghi nh kin thc. - Yu cu HS tho lun, tr li cu hi: - C quan sinh dc n gm nhng b phn no? Chc nng ca tng b phn l g? - Yu cu HS hon thnh bi tp vo phiu hc tp (v Bi tp SH). Cho HS trao i phiu v so snh vi p n. - GV nhn xt. Hot ng ca HS - HS t quan st H 61.1 SGK v ghi nh kin thc. - 1 HS tr li, cc HS khc nhn xt, b sung. - HS hot ng nhm v hon thnh bi tp in t. - Trao i phiu gia cc nhm, so snh vi p n. - HS tip thu kin thc. 164
- GV ging thm v v tr ca t cung v bung trng lin quan n mt s bnh n v gio dc thc gi gn v sinh. Kt lun: C quan sinh dc n gm: - Bung trng: ni sn sinh trng. - ng dn trng; thu v dn trng. - T cung: n nhn v nui dng trng th tinh. - m o: thng vi t cung. - Tuyn tin nh: tit dch nhn. Hot ng 2: Bung trng v trng Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV nu vn : - HS t nghin cu SGK, quan - Trng c sinh ra bt u st H 61.2; 58.3, tho lun t khi no? nhm thng nht cu tr li: - Trng sinh ra t u v nh th no? - i din nhm trnh by, cc - Trng c c im g v nhm khc nhn xt, b sung. cu to v hot ng? - GV nhn xt, nh gi kt qu v gip HS hon thin - HS lng nghe. kin thc. - GV ging thm v qu trnh - HS hot ng c nhn, suy gim phn hnh thnh trng ngh v tr li. (tng t s hnh thnh tinh trng). + Ti sao trng di chuyn c trong ng dn trng? + Ti sao trng ch c 1 loi mang X? Kt lun: - Trng c sinh ra bung trng bt u t tui dy th. - Trng ln hn tinh trng, cha nhiu cht dinh dng, khng t di chuyn c. - Trng c 1 loi mang X. - Trng sng c 2 - 3 ngy v ch c kh nng th tinh trong vng 1 ngy nu gp c tinh trng. 4. Kim tra- nh gi - GV cho HS lm bi tp bng 61 (Tr 192) bng phiu bi tp in sn. + HS t lm, cha ln bng. - GV a p n, biu im cho HS chm p n: a- ng dn nc tiu 165
b- Tuyn tin nh; c- ng dn trng d- S rng trng; e- Phu ng dn trng g- T cung h- Th vng, hnh kinh, kinh nguyt. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK, hc theo bng 61. - c mc Em c bit trang 192.
Ngy son: Tit 65 - Bi 61: Th tinh th thai v pht trin ca thai Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - Ch r c nhng iu kin ca s th tinh v th thai trn c s hiu r cc khi nim v th tinh v th thai. - Trnh by c s nui dng thai trong qu trnh mang thai v iu kin m bo cho thai pht trin. - Gii thch c hin tng kinh nguyt. - C thc gi gn v sinh kinh nguyt bo v thn th, trnh tai nn thng tch.
B. chun b.
- Tranh phng to H 62.1; 62.2; 62.3. Tranh nh qu trnh pht trin bo thai. - Pht bi tp (Tr 195 SGK).
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Nu c im ca bung trng v trng? - Bi tp bng 61? 3. Bi mi VB: S th tinh v th thai xy ra khi no? trong nhng iu kin no? Thai c pht trin trong c th m nh th no? Nh u? Hot ng 1: Th tinh v th thai 166
Mc tiu: Ch ra cc iu kin th tinh v th thai, nu c khi nim th tinh v th thai. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS nghin cu - HS nghin cu thng tin, quan thng tin, quan st H 61.1 SGK st H 61.1 SGK v tr li cu v tr li cu hi: hi: - Th no l th tinh v th - Trao i nhm, thng nht thai? cu tr li. - iu kin cho s th tinh v Kt lun: th thai l g? - Th tinh l s kt hp gia - GV nh gi kt qu, gip HS trng v tinh trng to hon thin kin thc. thnh hp t. - GV ging thm: + iu kin: trng v tinh trng + Nu trng di chuyn xung phi cn kh nng th tinh gn t cung mi gp tinh trng gp nhau 1/3 ng dn trng; th s th tinh s khng xy c nhiu tinh trng cng tham ra. gia. + Trng c th tinh bm vo - Th thai l trng c th tinh thnh t cung m khng pht bm vo thnh t cung tip trin tip th s th thai tc pht trin thnh thai. khng c kt qu. + iu kin: trng c th tinh + Trng c th tinh, nu sau 7 ngy phi bm vo lm t v pht trin ng dn thnh t cung; thnh t cung trng gy ra hin tng cha phi dy, xp n nhn ngoi d con, rt nguy him hp t. n ngi m. Hot ng 2: S pht trin ca thai Mc tiu: HS ch ra c s nui dng thai v iu kin m bo cho thai pht trin bnh thng. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS nghin cu thng tin - HS t nghin cu SGK, SGK v tr li cu hi: quan st H62.3, tranh - Qu trnh pht trin ca bo thai qu trnh pht trin din ra nh th no? bo thai, ghi nh kin - GV b sung thm (ch trn tranh): thc. Sau th tinh 7 ngy, lp ngoi phi bm vo mt t cung pht trin Kt lun: thnh nhau thai, 5 tun sau nhau thai - Thai c nui dng nh hnh thnh y . Thai ly cht cht dinh dng ly t dinh dng v oxi t mu m v thi m qua nhau thai v cacbonic, ur sang cho m qua dy dy rn. rn. - Khi mang thai, ngi - Sc khe ca m nh hng nh th m cn c cung cp no i vi s pht trin ca nhau y cht dinh dng thai? v trnh cc cht kch - Trong qu trnh mang thai, ngi thch c hi cho thai nh: m cn lm g thai pht trin ru, thuc l, cc cht tt v con sinh ra khe mnh? c... 167
Hot ng 3: Hin tng kinh nguyt Mc tiu: HS gii thch c hin tng kinh nguyt. Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS c thng tin - HS t nghin cu thng tin SGK, quan st h 62.3 v tr li SGK, quan st H 62.3, kt hp cu hi: kin thc chng Ni tit, - Hin tng kinh nguyt l g? trao i nhm v tr li cu - Kinh nguyt xy ra khi no? hi: - Do u c kinh nguyt? - GV nhn xt, nh gi kt Kt lun: qu ca cc nhm v gip HS - Kinh nguyt l hin tng hon thin kin thc. trng khng c th tinh, lp - GV ging thm: nim mc t cung bong ra, + Tnh cht ca chu k kinh thot ra ngoi cng mu v nguyt do tc dng ca dch nhy. hoocmon tuyn yn. - Kinh nguyt l du hiu + Tui kinh nguyt c th sm chng t trng khng c th hay mun tu thuc vo nhiu tinh. yu t. - Kinh nguyt xy ra theo chu + Kinh nguyt khng u l k. biu hin bnh l, cn i - Kinh nguyt nh du chnh khm. thc tui dy th cc em + V sinh kinh nguyt. gi. 4. Kim tra- nh gi - GV cho HS lm bi tp chun b (trang 195) bng phiu bi tp in sn. - HS t lm, cha ln bng. - GV a p n, biu im cho HS chm: 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c mc Em c bit . - Tm hiu v tc hi ca vic mang thai tui v thnh nin.
168
Ngy son: Tit 66 - Tit 66Bi 63: C s khoa hc ca cc bin php trnh thai Ngy dy: Lp / s 8A 8B 8C 8D s:
A. mc tiu.
Khi hc xong bi ny, HS: - Phn tch c ngha ca cuc vn ng sinh c k hoch trong k hoch ha gia nh. - Phn tch c nhng nguy c khi c thai tui v thnh nin. - Gii thch c c s khoa hc ca cc bin php trnh thai, t xc nh c cc nguyn tc cn tun th trnh thai. - Gio dc thc, cc vn gii tnh v sinh sn tui hc sinh.
B. chun b.
- Thng tin v hin tng mang thai tui v thnh nin, tc hi ca mang thai sm. - Mt s dng c trnh thai nh: bao cao su, vng trnh thai, thuc trnh thai.
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Th no l s th tinh? Th thai iu kin c s th tinh, th thai? 3. Bi mi Hot ng 1: ngha ca vic trnh thai Hot ng ca GV - GV nu cu hi: - Hy cho bit ni dung cuc vn ng sinh c k hoch trong k hoch ha gia nh? - GV vit ngn gn ni dung HS pht biu vo gc bng: - GV hi: - Cuc vn ng sinh c k hoch c ngha nh th no? - Thc hin cuc vn ng bng cch no? - iu g s xy ra nu c thai tui cn ang i hc? - ngha ca vic trnh thai? - GV cn lng nghe, ghi nhn nhng kin a dng ca HS c bin php tuyn truyn gio dc. Hot ng ca HS - HS tho lun nhm, thng nht kin v nu c: Kt lun: - ngha ca vic trnh thai: + Trong vic thc hin k hoch ha gia nh: m bo sc khe cho ngi m v cht lng cuc sng. + i vi HS ( tui ang i hc): khng c con sm nh hng ti sc khe, hc tp v tinh thn.
Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV cho HS c thng tin mc Em c bit phn i (tr 199) hiu: Tui v thnh nin - Mt HS c to thng tin SGK. l g? mt s thng tin v - HS nghin cu thng tin, tho hin tng mang thai tui v lun nhm, b sung v nu thnh nin Vit Nam. c: - HS nghin cu thng tin mc - Mang thai tui ny c nguy II SGK tr li cu hi: c t vong cao v: - Nhng nguy c khi c thai + D xy thai, non. tui v thnh nin l g? + Con nu thng nh cn - GV nhc nh HS: cn phi kh nui, d t vong. nhn thc v vn ny c + Nu phi no d dn ti v nam v n, phi gi gn bn sinh v dnh t cung, tc vi thn, l tin cho cuc trng, cha ngoi d con. sng sau ny. + C nguy c phi b hc, nh - Cn phi lm g trnh hng ti tin , s nghip. mang thai ngoi mun hoc trnh no thai tui v thnh nin. Kt lun: - C thai tui v thnh nin l nguyn nhn tng nguy c t vong v gy nhiu hu qu xu cho c nhn v x hi. Hot ng 3: C s khoa hc ca cc bin php trnh thai Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS tho lun - HS da vo iu kin cn nhm v tr li cu hi: cho s th tinh, th thai (bi - Da vo nhng iu kin 62) , trao i nhm thng cn cho s th tinh v s th nht cu tr li. thai, hy nu cc nguyn tc - i din nhm trnh by , cc trnh thai? nhm khc nhn xt b sung - Thc hin mi nguyn tc c nhng bin php no? - GV nhn xt, cho HS nhn bit cc phng tin s dng - HS phi nu c: bng cch cho quan st cc + Trnh quan h tnh dc dng c trnh thai. tui HS, gi gn tnh bn - Sau khi HS tho lun, GV yu trong sng, lnh mnh khng cu mi HS phi c d kin nh hng ti sc khe, hc tp hnh ng cho bn thn v v hnh phc trong tng lai. yu cu trnh by trc lp. Kt lun: - Mun trnh thai cn nm vng cc nguyn tc: + Ngn trng chn v rng. Trnh khng cho tinh trng gp trng. + Chng s lm t ca trng th tinh. - Phng tin s dng trnh thai: 170
+ Bao cao su, thuc trnh thai, vng trnh thai. + Trit sn: tht ng dn tinh, tht ng dn trng. 4. Kim tra- nh gi - GV yu cu Hut li cuhi 1 9trang 198). - Hon thnh bng 63. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c trc bi 64: Cc bnh ly qua ng tnh dc.
171
Ngy son: Tit 67 - Bi 64: Cc bnh ly truyn qua ng sinh dc (bnh tnh dc) Ngy dy: Lp / s 8A 8B 8C 8D s:
A. mc tiu.
- HS trnh by r c tc hi ca mt s bnh tnh dc ph bin (lu, giang mai, HIV, AIDS) - Nu c nhng c im sng ch yu ca cc tc nhn gy bnh (vi khun lu, giang mai v virut gy ra AIDS) v triu trng c th pht hin sm, iu tr kp thi, ng quy cch. - Xc nh r con ng ly truyn tm cch phng nga i vi mi bnh; - T gic phng trnh, sng lnh mnh, quan h tnh dc an ton, khng quan h tnh dc trc tui trng thnh.
B. chun b.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Nhng nguy c c thai tui v thnh nin? Cc nguyn tc trnh thai? 3. Bi mi Hot ng 1: Bnh lu Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS c thng tin - HS c thng tin SGK, ni SGK. dung bng 64.1, tho lun v - Yu cu HS quan st, c tr li cu hi: nidung bng 64.1. - Yu cu HS tho lun tr - 1HS trnh by, cc HS khc li: nhn xt b sung. - Tc nhn gy bnh? - Triu trng ca bnh? - Lng nghe hng dn ca GV. - Tc hi ca bnh? - GV nhn xt. Kt lun: - Do song cu khun gy nn. - Triu chng: + Nam: i but, tiu tin c mu, m.+ N: kh pht hin. - Tc hi: + Gy v sinh+ C nguy c cha ngoi d con.+ Con sinh ra c th b m la. Hot ng 2: Bnh giang mai Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS quan st hnh - HS quan st hnh 64, c 172
64, c ni dung bng 64.2 ni dung bng 64.2 SGK, tho SGK, tho lun nhm v tr li lun nhm v tr li: - Bnh giang mai c tc nhn - 1 HS tr li, cc HS khc nhn gy bnh l g? xt, b sung. - Triu trng ca bnh nh th - Rt ra kt lun. no? - Bnh c tc hi g? Kt lun: - Tc nhn: do xon khun gy ra. - Triu chng: + Xut hin cc vt lot nng, cng c b vin, khng au, khng c m, khng ng vy, sau bin mt. + Nhim trng vo mu to nn nhng chm nh pht ban nhng khng nga. + Bnh nng c th sng chn thn kinh. - Tc hi: + Tn thng cc ph tng (tim, gan, thn) v h thn kinh. + Con sinh ra c th mang khuyt tt hoc b d dng bm sinh. Hot ng 3: Cc con ng ly truyn v cch phng trnh Hot ng ca GV - GV yu cu HS nghin cu thng tin do GV cung cp v ghi nh kin thc. - Yu cu HS trao i nhm tr li: Hot ng ca HS - HS nghin cu thng tin, ghi nh kin thc, tho lun nhm, thng nht in tr li: - i din nhm trnh by, cc nhm khc nhn xt, b sung kin thc: - Con ng ly truyn bnh + Quan h tnh dc ba bi. lu v giang mai l g? - Lm th no gim bt t + Sng lnh mnh, quan h l ngi mc bnh tnh dc tnh dc an ton. trong x hi hin nay? - Ngoi 2 bnh trn em cn + Bnh AIDS. bit bnh no lin quan n hot ng tnh dc? Kt lun: a. Con ng ly truyn: quan h tnh dc ba bi, qua ng mu... b. Cch phng trnh: - Nhn thc ng n v bnh tnh dc. - Sng lnh mnh; khng quan h tnh dc ba bi. - Quan h tnh dc an ton. 4. Kim tra- nh gi - GV cng c ni dng bi. 173
- Yu cu HS nhc li tc hi v cch phng trnh cc bnh tnh dc. - GV nh gi gi hc ca HS. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - c mc Em c bit SGK. - Tch cc n tp theo ni dung bi n tp/ SGK; lp cng chun b bo co v cc biu bng n tp hc k II
174
175
Ngy son: Tit 70 - Bi 65: i dch AIDS Thm ha ca loi ngi Ngy dy: Lp / s s:
A. mc tiu.
8A
8B
8C
8D
Khi hc xong bi ny, HS: - Trnh by r cc tc hi ca bnh AIDS. - Nu c c im sng ca virut gy bnh AIDS. - Ch ra c cc con ng ly truyn v a ra cch phng nga bnh AIDS. - C k nng pht hin kin thc t thng tin c. - C thc t bo v mnh phng trnh AIDS.
B. chun b.
- Tranh phng to H 65, tranh qu trnh xm nhp ca virut HIV vo c th ngi. - Tranh tuyn truyn v AIDS. - Bng trang 203.
C. hot ng dy - hc.
1. T chc 2. Kim tra bi c - Trnh by con ng ly truyn v tc hi ca bnh lu, giang mai? 3. Bi mi Hot ng 1: AIDS l g? HIV l g? Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS c thng tin - HS c thng tin SGK, da SGK, da vo hiu bit ca vo hiu bit ca mnh qua mnh qua cc phng tin cc phng tin thng tin i thng tin i chng v tr li chng v tr li cu hi: cu hi: + AIDS l: hi chng suy gim - Em hiu g v AIDS? HIV? min dch mc phi. - GV yu cu HS hon thin - 1 HS ln bng cha, cc HS bng 65. khc nhn xt, b sung - GV k sn bng 65 vo bng hon thin kin thc. ph, yu cu HS ln cha bi. Kt lun: - AIDS l hi chng suy gim min dch mc phi. - HIV l virut gy suy gim min dch ngi. - Cc con ng ly truyn v tc hi (bng 65). Hot ng 2: i dch AIDS Thm ha ca loi ngi Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV yu cu HS c thng tin - HS c thng tin v mc Em SGK. c bit v tr li cu hi: - Yu cu HS c li mc Em 176
c bit v tr li cu hi: + V: AIDS ly lan nhanh, - Ti sao i dch AIDS l thm nhim HIV l t vong v HIV l ha ca loi ngi? vn ton cu. - GV nhn xt. - GV lu HS: S ngi nhim cha pht hin cn nhiu hn - HS tip thu ni dung. s pht hin rt nhiu. Kt lun: - AIDS l thm ha ca loi ngi v: + T l t vong rt cao. + Hin t cha c vcxin phng v thuc cha. + Ly lan nhanh. Hot ng 3: Cc bin php ly nhim HIV/ AIDS Hot ng ca GV Hot ng ca HS - GV nu vn : + Da vo con ng ly + An ton truyn mu. truyn AIDS, hy ra cc + M b AIDS khng nn sinh bin php phng nga ly con. nhim AIDS? + Sng lnh mnh. + HS phi lm g khng - HS tho lun v tr li. mc AIDS? + Em s lm g gp sc - Cc HS khc nhn xt, b mnh vo cng vic ngn sung. chn s ly lan ca i dch AIDS? + Ti sao ni AIDS nguy him nhng khng ng s? Kt lun: - Ch ng phng trnh ly nhim AIDS: + Khng tim chch ma ty, khng dng chung kim tim, kim tra mu trc khi truyn. + Sng lnh mnh, 1 v 1 chng. + Ngi m nhim AIDS khng nn sinh con. 4. Kim tra- nh gi - GV cng c ni dung bi. - Yu cu HS nhc li: nguy c ly nhim, tc hi v cch phng trnh AIDS. - nh gi gi hc tp ca hc sinh. 5. Hng dn v nh - Hc bi v tr li cc cu hi SGK. - Tch cc t tm hiu v vn dng nhng hiu bit v sinh hc ngi vo vic gii thch cc vn thng gp trong thc tin.
177
*********************************
178