Professional Documents
Culture Documents
,
v nghch bin trn khong
1
;1
2
_
,
.
b) Hm s
2
y x x 20 nghch bin trn khong ( ) ; 4
v ng bin trn
khong ( ) 5; +
.
Bi 4. Xt s ng bin, nghch bin ca cc hm s sau:
[ ]
5
a) y x sin x, x 0; 2 b) y x 2cos x, x ;
6 6
_
+
,
Bi 4. Chng minh rng:
a) ( ) f x cos 2x 2x 3 +
nghch bin trn R.
b) ( )
2
f x x cos x + ng bin trn R.
Gii:
a) Ta c:
f '(x) 2(sin 2x 1) 0, x R +
v f '(x) 0 sin2x 1 x k , k Z
4
+
Hm s f lin tc trn mi on ( ) k ; k 1
4 4
1
+ + +
1
]
v c o hm f(x) < 0 vi mi
( ) x k ; k 1 , k Z
4 4
_
+ + +
,
.
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 1
CHUYN TON THPT V Trng Sn CHUYN TON THPT V Trng Sn
Do , hm s nghch bin trn mi on ( ) k ; k 1 , k Z
4 4
1
+ + +
1
]
.
Vy hm nghch bin trn R.
b) Ta c: f(x) = 1 sin2x; f '(x) 0 sin2x 1 x k , k Z
4
+
NX: Hm s f lin tc trn mi on ( ) k ; k 1
4 4
1
+ + +
1
]
v c o hm f(x) > 0 vi mi
( ) x k ; k 1 , k Z
4 4
_
+ + +
,
.
Do hm s ng bin trn mi on ( ) k ; k 1 , k Z
4 4
1
+ + +
1
]
.
Vy hm ng bin trn R.
VN 2: TM THAM S HM S N IU TRN MIN K
Phng php: S dng cc kin thc sau y:
1. Cho hm s y = f(x) c o hm trn K.
Nu
f '(x) 0, x K
th f(x) ng bin trn K.
Nu
f '(x) 0, x K
th f(x) nghch bin trn K.
2. Cho tam thc bc hai f(x) = ax
2
+ bx + c c bit thc
2
b 4ac . Ta c:
a 0
f (x) 0, x R
0
>
'
a 0
f (x) 0, x R
0
<
'
m 0
, khi
m 0
f '(x) 0, x R
9 3m(m 2) 0
<
'
2
m 0 m 0
m 1
m 1 v m 3 3m 6m 9 0
< <
' '
+ +
Vy, vi m 1 th tha mn bi ton.
Bi 3
Vi gi tr no ca m, hm s
( )
2
3x mx 2
f x
2x 1
+
' ;
o hm:
( )
2
2
6x 6x 4 m
f '(x)
2x 1
+ +
+
lun ng bin trn tng khong xc nh ca n.
Gii:
TX: { } D R \ m
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 3
CHUYN TON THPT V Trng Sn CHUYN TON THPT V Trng Sn
o hm:
( )
2
2
m 1
y'
x m
+
. Hm s ng bin trn tng khong xc nh khi
2
y' 0, x m m 1 0 m 1 v m 1 > > < >
Bi 5
Tm m hm s ( ) ( )
3 2
1 1
y mx m 1 x 3 m 2 x
3 3
+ + ng bin trn [ ) 2; +
.
Gii:
Ta c: ( ) ( )
2
y' mx 2 m 1 x 3 m 2 +
Hm s ng trn [ ) ( ) ( )
2
2; y' 0, x 2 mx 2 m 1 x 3 m 2 0, x 2 + +
( )
2
2
6 2x
m x 2x 3 2x 6 0, x 2 m , x 2
x 2x 3
+ +
+
(v x
2
2x + 3 > 0)
Bi ton tr thnh:
Tm m hm s ( )
2
6 2x
f x m, x 2
x 2x 3
+
Ta c
( )
( )
( )
2
2
2
2
2x 12x 6
f ' x , f ' x 0 2x 12x 6 0 x 3 6
x 2x 3
+
+ t
+
BBT:
x
2 3 6 + +
f(x) 0
f(x)
2
3
0
Ta cn c:
[ ) 2;
2
max f (x) m m
3 +
. l cc gi tr cn tm ca tham s m.
Bi 6
Tm m hm s
2
mx 6x 2
y
x 2
+
+
nghch bin trn na khong [ ) 1; +
.
Gii:
Ta c:
( )
2
2
mx 4mx 14
y'
x 2
+ +
+
Hm s nghch bin trn [ )
2
1; y' 0, x 1 mx 4mx 14 0, x 1 + + +
( )
2
2
14
m x 4x 14, x 1 m , 1
x 4x
+
+
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 4
CHUYN TON THPT V Trng Sn CHUYN TON THPT V Trng Sn
Bi ton tr thnh: Tm m hm s ( )
2
14
f x m, x 1
x 4x
+
Ta c:
( )
2
2
14(2x 4)
f '(x) 0, x 1
x 4x
+
+
x 1
+
f(x)
f(x)
0
14
5
Ta cn c:
[ ) 1;
14
min f (x) m m
5 +
. Vy
14
m
5
l cc gi tr cn tm ca m.
Bi tp t gii:
Bi 1. Tm cc gi tr ca tham s a hm s ( )
3 2
1
f x x ax 4x + 3
3
+ +
ng bin trn R
Bi 2. Vi gi tr no ca m, hm s
m
y x 2
x 1
+ +
+
. Xc nh m hm s lun ng bin trn tng
khong xc nh ca n.
S: 1 m 2
Bi 5. Cho hm s ( ) ( )
3 2 2
y x m 1 x m 2 x m + + + +
. Chng minh rng hm s lun nghch
bin trn R vi mi m.
Bi 6. Tm m hm s y = 3x
3
2x
2
+ mx 4 ng bin trn khong ( ) 0; +
.
S:
4
m
9
.
Bi 7. Tm m hm s y = 4mx
3
6x
2
+ (2m 1)x + 1 tng trn khong (0;2).
S:
9
m
10
.
Bi 8. Cho hm s
2
x 2mx m 2
y
x m
+ +
.
a) Tm m hm s ng bin trn tng khong xc nh.
b) Tm m hm s ng bin trn khong ( ) 1;+
.
VN 3:
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 5
CHUYN TON THPT V Trng Sn CHUYN TON THPT V Trng Sn
S SNG TNH N IU CA HM S CHNG MINH BT NG THC
Phng php: S dng kin thc sau:
f(x) ng bin trn on
[ ] a; b
th
( ) ( ) ( ) [ ] f a f x f b , x a; b
f(x) nghch bin trn on
[ ] a; b
th
( ) ( ) ( ) [ ] f a f x f b , x a; b
Bi 1
Cho hm s ( ) f x 2sin x tan x 3x +
.
a) Chng minh rng hm s ng bin trn na khong
0;
2
,
.
b) Chng minh rng:
2sin x tan x 3x, x 0;
2
_
+ >
,
.
Gii:
a) Hm s cho lin tc trn na khong
0;
2
,
v c
( ) ( )
2
2 2
1 cos x 2cos x 1 1
f '(x) 2cos x 3 0, 0;
cos x cos x 2
+
_
+ >
,
. Do , hm s f ng
bin trn na khong
0;
2
,
(pcm).
b) T cu a) suy ra f(x) > f(0) = 0,
x 0; 2sin x tan x 3x, x 0;
2 2
_ _
+ >
, ,
(pcm).
Bi 2
a) Chng minh rng hm s ( ) f x tan x x
ng bin trn na khong
0;
2
,
.
b) Chng minh rng
3
x
tan x x , x 0;
3 2
_
> +
,
.
Gii:
a) Hm s cho lin tc trn na khong
0;
2
,
v c
2
2
1
f '(x) 1 tan x 0,
cos x
>
x 0;
2
_
,
. Do , hm s f ng bin trn na khong
0;
2
,
.
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 6
CHUYN TON THPT V Trng Sn CHUYN TON THPT V Trng Sn
b) T cu a) suy ra f(x) > f(0) = 0,
x 0; tan x x, x 0;
2 2
_ _
>
, ,
.
Xt hm s
3
x
g(x) tan x x
3
trn na khong
0;
2
,
. Hm s ny lin tc trn na
khong
0;
2
,
v c o hm
2 2 2
2
1
g'(x) 1 x tan x x 0, x 0;
cos x 2
_
>
,
, do
tan x x, x 0;
2
_
>
,
.
Do , hm s g ng bin trn na khong
0;
2
,
nn g(x) > g(0) = 0
x 0;
2
_
,
3
x
tan x x , x 0;
3 2
_
> +
,
(pcm).
Bi 3
Chng minh rng :
2(x 1)
ln x
x 1
>
+
, vi mi x > 1.
Gii:
Bt ng thc cho tng ng vi
2(x 1)
ln x 0, x 1
x 1
> >
+
Xt hm s ( )
2(x 1)
f (x) ln x , x 0;
x 1
+
+
. Ta c:
( )
( )
( )
( )
2
2 2
x 1 1 4
f '(x) 0, x 0;
x
x 1 x x 1
+
+ +
Suy ra hm s ng bin trn khong ( ) 0; +
nn cng ng bin trn khong ( ) 1;+
. Vy ta
lun c f(x) > f(1) = 0 vi mi x > 1. cng l iu phi chng minh.
Bi tp t gii:
Bi 1. Chng minh cc bt ng thc sau:
a)
sin x x, x 0 < >
v
sin x 0, x 0 < <
b)
2
x
cos x 1 , x 0
2
>
c)
3
x
sin x x , x 0
6
> > v
3
x
sin x x , x 0
6
< <
d)
sin x tan x 2x, x 0;
2
_
+ >
,
e)
2x
sin x , x 0;
2
_
>
,
f) tan x sin x > vi 0 x
2
< <
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 7
CHUYN TON THPT V Trng Sn CHUYN TON THPT V Trng Sn
Bi 2. Cho hm s ( )
4
f x x tan x, x 0;
4
1
1
]
.
a) Xt chiu bin thin ca hm s trn on
0;
4
1
1
]
.
b) T suy ra rng:
tan x x, x 0;
4 4
1
1
]
.
Bi 3. Chng minh rng:
2
1 x 1
1 x 1 x 1 x
2 8 2
+ < + < + vi ( ) x 0; +
VN 4:
S SNG TNH N IU CA HM S
CHNG MINH PHNG TRNH C NGHIM DUY NHT
Bi 1
Cho hm s ( )
2
f x 2x x 2 .
a) Chng minh rng hm s ng bin trn na khong [ ) 2;+
.
b) Chng minh rng phng trnh
2
2x x 2 11 c mt nghim duy nht.
Gii:
a) TX: [ ) D 2; +
.
o hm:
( )
( )
2
x 5x 8 x
f '(x) 2 2 x 2 0, x 2;
2 x 2 x 2
_
+ > +
,
Do hm s ng bin trn na khong [ ) 2;+
.
b) NX: Hm s lin tc trn [2;3] v c f(2) = 0, f(3) = 18. V 0 < 11 < 18 nn ( ) c 2;3
sao cho f(c) = 11. S thc c l mt nghim ca phng trnh v v f ng bin trn [ ) 2; +
nn c l nghim duy nht ca phng trnh cho.
Bi 2
Cho hm s f(x) = sin
2
x + cosx.
a) CMR hm s ng bin trn on
0;
3
1
1
]
v nghch bin trn on
;
3
1
]
.
b) Chng minh rng vi mi ( ) m 1;1
, phng trnh sin
2
x + cosx = m c mt
nghim duy nht thuc on [ ]
0;
.
Gii:
a) Hm s cho lin tc trn [ ]
0;
v c o hm
f(x) = 2sinxcosx sinx = sinx(2cosx 1), ( ) x 0;
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 8
CHUYN TON THPT V Trng Sn CHUYN TON THPT V Trng Sn
v khi sinx > 0 nn
1
f '(x) 0 cos x x
2 3
BBT:
x 0 / 3
y + 0
y 5 / 4
1
1
Vy, hm s ng bin trn on
0;
3
1
1
]
v nghch bin trn on
;
3
1
]
.
b) Hm s lin tc trn on
;
3
1
]
v ( )
5
f , f 1
3 4
_
,
. Theo nh l v gi tr trung gian
ca hm s lin tc th ( )
5
m 1;1 1;
4
_
,
, tn ti s
c ;
3
_
,
sao cho f(c) = 0. S c l
nghim ca phng trnh sin
2
x + cosx = m. V hm f nghch bin trn
;
3
1
]
nn phng
trnh c nghim duy nht.
Li v
x 0;
3
1
1
]
ta c ( )
5
1 f x
4
nn phng trnh nu khng c nghim vi
( ) m 1;1
. Vy phng trnh c duy nht mt nghim thuc [ ]
0;
.
Bi 3
Gii phng trnh:
5 3
x x 1 3x 4 0 + + (3)
Gii:
t
5 3
f (x) x x 1 3x 4 + + vi
1
x
3
1
]
v c o hm
4 2
3 1
f '(x) 5x 3x 0, x
3 2 1 3x
+ + > <
.
Do hm s ng bin trn na khong
1
;
3
1
1
]
. Mt khc f(-1) = 0, nn x = -1 l mt
nghim ca (3) v cng l nghim duy nht ca phng trnh ny.
Bi 4
Gii phng trnh:
3 x 2
2 x 8x 14
+
(4)
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 9
CHUYN TON THPT V Trng Sn CHUYN TON THPT V Trng Sn
Gii:
iu kin xc nh ca phng trnh : x 3
Xt hai hm s
3 x
f (x) 2
v
2
g(x) x 8x 14 + xc nh v lin tc trn ( ]
;3
, ta c:
3 x
1
f '(x) 2 . ln2 0
2 3 x
_
<
,
v
g'(x) 2x 8 0 + >
vi mi ( ) x ;3
Nh vy f(x) l hm s nghch bin, cn g(x) l hm s ng bin trn ( ]
;3
. Mt khc
f(3) = g(3) = 1 nn x = 3 l nghim ca (4) v l nghim duy nht.
Bi 5
Gii phng trnh: [ ]
2 3
4(x 2) log (x 3) log (x 2) 5(x 1) + +
(5)
Gii:
iu kin xc nh ca phng trnh: x > 3. Khi :
2 3
5(x 1)
(5) log (x 3) log (x 2)
4(x 2)
+
+
Xt hai hm s
2 3
f (x) log (x 3) log (x 2) +
v
5(x 1)
g(x)
4(x 2)
+
l hai hm xc nh v lin
tc trn khong ( ) 3; +
, ta c:
f(x) l tng ca hai hm s ng bin nn l hm s ng bin.
v
( )
2
45
g'(x) 0
4 x 2
<
+ +
Ta c:
x 2
5
1
5 x 2 log 3
3
Xt phng trnh
x 2
5 3 x
vi iu kin xc nh
x 1, y 1 > >
T (1)
y = x + a, th vo (1) ta c:
x a x
e e ln(1 x) ln(1 x a) 0
+
+ + + + (3)
Bi ton tr thnh chng minh (3) c nghim duy nht trn khong ( ) 1; +
.
t
x a x
f (x) e e ln(1 x) ln(1 x a)
+
+ + + + trn khong ( ) 1; +
Ta c f(x) l hm lin tc trn khong ( ) 1; +
v c o hm
x a x
1 1
f '(x) e e
x 1 x a 1
+
+
+ + +
Do a > 0 nn vi mi x > -1, ta c:
x a x
e e 0
1 1
0
x 1 x a 1
+
>
'
>
+ + +
Nh vy f(x) > 0 vi mi x > -1
+
x 0 1 1 3 +
t
0 +
t
2 2
1
Vy vi x
0,1 3
1
+
]
th 1 t 2 .
Khi :
(1)
+
2
t 2
m
t 1
vi
t [1; 2]
Xt hm s
+
2
t 2
f(t)
t 1
vi
t [1; 2]
. Ta c:
f(t)
+ +
>
+
2
2
t 2t 2
0, x [1;2]
(t 1)
. Vy hm s f tng trn [1; 2].
Do , yu cu bi ton tr thnh tm m (1) c nghim t[1,2]
1
]
t 1;2
2
m max f(t) f(2)
3
.
l gi tr cn tm ca tham s.
Bi 2
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 12
CHUYN TON THPT V Trng Sn CHUYN TON THPT V Trng Sn
Tm m phng trnh
4 4
x 13x m x 1 0 + +
c ng mt nghim.
Gii:
Ta c:
4 4
x 13x m x 1 0 + +
4 4
x 13x m 1 x +
( )
4
3 2 4
x 1
x 1
4x 6x 9x 1 m x 13x m 1 x
' '
+
1
f(x) + 0
f(x)
3
2
12
T bng bin thin ta thy:
Yu cu bi ton xy ra khi
3 3
m m
2 2
m 12 m 12
< >
l cc gi tr cn tm ca tham s m.
Bi 3
Tm m h phng trnh ( )
2x y m 0
I
x xy 1
'
+
'
ta c:
(I)
( )
( )
( )
2
2
y 2x m
y 2x m
1 x
xy 1 x
y x 1
x
' '
]
th
t [1; 2]
.
Khi phng trnh cho tng ng vi :
2
t t 2 2m +
Bi ton tr thnh tm m phng trnh
2
t t 2 2m + c nghim
t [1; 2]
Xt hm s f(t) = t
2
+ t 2 vi
t [1; 2]
. Ta c : f(x) = 2t + 1 > 0, vi mi
t [1; 2]
Vy yu cu bi ton xy ra khi :
x [1;2] x [1;2]
min f (x) 2m maxf (x) f (1) 2m f (2) 0 2m 4 0 m 2
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 14
CHUYN TON THPT V Trng Sn CHUYN TON THPT V Trng Sn
Bi 5 ( thi tuyn sinh i hc, Cao ng khi B 2004)
Tm m phng trnh
( )
2 2 4 2 2
m 1 x 1 x 2 2 1 x 1 x 1 x + + + +
c nghim.
Gii:
iu kin xc nh ca phng trnh :
x [ 1;1]
t
2 2
t 1 x 1 x +
. Vi
x [ 1;1]
, ta xc nh iu kin ca t nh sau :
Xt hm s
2 2
t 1 x 1 x +
vi
x [ 1;1]
Ta c :
( )
2 2
2 2 4
x 1 x 1 x
x x
t '
1 x 1 x 1 x
+ +
+
+
, cho t ' 0 x 0
x 1 0 1
t
0 +
t
2 2
0
Vy vi
x [ 1;1]
th
t 0; 2
1
]
T
2 2 4 2
t 1 x 1 x 2 1 x 2 t +
. Khi , phng trnh cho tng ng vi :
( )
2
2
t t 2
m t 2 t t 2 m
t 2
+ +
+ + +
+
Bi ton tr thnh tm m phng trnh
2
t t 2
m
t 2
+ +
+
c nghim
t 0; 2
1
]
Xt hm s
2
t t 2
f (t)
t 2
+ +
+
vi
t 0; 2
1
]
. Ta c :
( )
2
2
t 4t
f '(t) 0, t 0; 2
t 2
1
<
]
+
Suy ra :
( )
t 0; 2 t 0; 2
max f (t) f (0) 1, min f (t) f 2 2 1
1 1
] ]
By gi, yu cu bi ton xy ra khi
t 0; 2 t 0; 2
min f (t) m max f (t) 2 1 m 1
1 1
] ]
. y l cc
gi tr cn tm ca tham s.
Bi 6 ( thi tuyn sinh i hc, Cao ng khi B 2006)
Tm m phng trnh
2
x mx 2 2x 1 + + +
c nghim thc phn bit.
Gii:
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 15
CHUYN TON THPT V Trng Sn CHUYN TON THPT V Trng Sn
Ta c: ( )
( )
2
2
1
x
2 x mx 2 2x 1 1
3x 4x 1 mx 2
+ + +
'
(*)
NX : x = 0 khng phi l nghim ca (2). Do vy, ta tip tc bin i :
( )
2
1
x
2
(*)
3x 4x 1
m 3
x
'
+
Bi ton tr thnh tm m (3) c nghim thc phn bit { }
1
x ; \ 0
2
_
+
,
Xt hm s
2
3x 4x 1
f (x)
x
+
vi { }
1
x ; \ 0
2
_
+
,
. Ta c :
{ }
2
2
3x 1 1
f '(x) 0, x ; \ 0
x 2
+ _
> +
,
BBT :
x 0 1
f(x) + +
f(x)
+ +
9
2
T BBT, ta thy : Yu cu bi ton xy ra khi
9
m
2
.
Vy vi
9
m
2
th phng trnh cho c nghim thc phn bit.
Bi 7 ( thi tuyn sinh i hc, Cao ng khi A 2007)
Tm m phng trnh
( )
2 4
3 x 1 m x 1 2 x 1 1 + + c nghim.
Gii:
iu kin xc nh ca phng trnh : x 1
Khi :
( )
( )
( )
2
4
4
2
x 1 x 1 x 1 x 1
1 3 m 2 3 m 2 2
x 1 x 1 x 1
x 1
+ +
+ + +
+
t
4
x 1
t
x 1
+
( t 0 ). V
4 4
x 1 2
1 1
x 1 x 1
<
+ +
nn t < 1. Vy vi x 1 th 0 t 1 < .
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 16
CHUYN TON THPT V Trng Sn CHUYN TON THPT V Trng Sn
Khi , (2)
2 2
3t m 2t 3t 2t m + + (3)
By gi bi ton tr thnh tm m (3) c nghim [ ) t 0;1
Xt hm s f(t) =
2
3t 2t +
trn na khong [ ) 0;1
. Ta c :
f(t) = -6t + 2, cho f(t) = 0
1
6t 2 0 t
3
+
t
0 1
1
f(t)
+
0
f(t)
1
3
0
1
T BBT, ta thy yu cu bi ton xy ra khi
1
1 m
3
< .
Bi 8 ( thi tuyn sinh i hc, Cao ng khi B 2007)
Chng minh rng vi mi m > 0, phng trnh
2
x 2x 8 m(x 2) + lun c hai nghim
thc.
Gii:
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 17
CHUYN TON THPT V Trng Sn CHUYN TON THPT V Trng Sn
Bi 9 ( thi tuyn sinh i hc, Cao ng khi D 2007)
Gii:
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 18
CHUYN TON THPT V Trng Sn CHUYN TON THPT V Trng Sn
Bi 10 ( thi tuyn sinh i hc, Cao ng khi A 2008)
Gii:
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 19
CHUYN TON THPT V Trng Sn CHUYN TON THPT V Trng Sn
Bi tp t gii
Bi 1. Tm m bt phng trnh ( ) ( )
2
x 4 6 x x 2x m + + ng vi mi
x [ 4;6]
.
S : m 6
Bi 2. Tm m bt phng trnh x 1 4 x m + c nghim.
S : m 5
Bi 3. Tm m phng trnh
2
2 x 2 x 4 x m + +
c nghim.
S : 2 2 2 m 2
Bi 4. Tm m h phng trnh
x y 1
x x y y 1 3m
'
+
c nghim.
S:
1
0 m
4
Trng THPT Long Hi Phc Tnh
.
Trang 20