Professional Documents
Culture Documents
KHONG GIAN
Chuyen e 15:
x'
K
e3
y'
K
e1
K
e2
z'
Quy c : Khong gian ma trong o co chon he truc toa o e-Cac vuong goc Oxyz c goi la
khong gian Oxyz va ky hieu la : kg(Oxyz)
II. Toa o cua mot iem va cua mot vec t:
JJJJG
1. nh ngha 1: Cho M kg(Oxyz) . Khi o vec t OM c bieu dien mot cach duy nhat theo
JJJJG
JG JJG JJG
JG JJG JJG
z
e1 , e2 , e3 bi he thc co dang : OM = xe1 + ye2 + ye3 vi x,y,z \ .
M ( x; y; z)
/n
JJJJG
JG JJG JJG
OM = xe1 + ye2 + ze3
M2
R
z
M3
O
M
y
x = OP
x
x
M1
117
; y= OQ ; z = OR
G
G
2. nh ngha 2: Cho a kg(Oxyz) . Khi o vec t a c bieu dien mot cach duy nhat theo
G
JG
JJG
JJG
JG JJG JJG
e1 , e2 , e3 bi he thc co dang : a = a1 e1 + a2 e2 + a3 e3 vi a1 ,a2 \ .
G
Bo so (a1;a2;a3) trong he thc tren c goi la toa o cua vec t a .
G
a = (a1; a2 )
Ky hieu:
G
a=(a1;a2 ;a3 )
G
JG
JG
J
JJG
a = a1 e1 + a2 e2 + a3 e3
/n
JJJG
AB = ( xB x A ; yB y A ; zB zA )
G
G
Neu a = (a1; a2 ; a3 ) va b = (b1; b2 ; b3 ) th
nh ly 2:
a1 = b1
G G
* a = b a2 = b2
a = b
3
3
G G
* a + b = (a1 + b1; a2 + b2 ; a3 + b3 )
G G
* a b = (a1 b1; a2 b2 ; a3 b3 )
G
* k .a = (ka1; ka2 ; ka3 )
(k \ )
III. S cung phng cua hai vec t:
Nhac lai
Hai vec t cung phng la hai vec t nam tren cung mot ng thang hoac nam tren hai ng
thang song song .
nh ly ve s cung phng cua hai vec t: G
G
G G
nh ly 3 :
Cho hai vec t a va b vi b 0
G
G
a cung phng b
G
G
!k \ sao cho a = k .b
G G
Neu a 0 th so k trong trng hp nay c xac nh nh sau:
G
G
k > 0 khi a cung hng b
G
G
k < 0 khi a ngc hng b
G
a
k = G
b
nh ly 4 :
JJJG
JJJG
A, B, C thang hang AB cung phng AC
118
G
G
nh ly 5: Cho hai vec t a = (a1; a2 ; a3 ) va b = (b1; b2 ; b3 ) ta co :
a1 = kb1
a2 = kb2 a 1 : a2 : a3 = b1 : b2 : b3
a = kb
3
3
G
G
a cung phng b
nh ly 6:
G
G
Cho hai vec t a = (a1; a2 ; a2 ) va b = (b1; b2 ; b3 ) ta co :
GG
a.b = a1b1 + a2 b2 + a3b3
G
ta co :
G
a = a12 + a22 + a32
nh ly 8:
Neu A( x A ; y A ) va B(x B ; yB ) th
AB = ( xB x A )2 + ( yB y A )2 + (zB zA )2
G
G
nh ly 9: Cho hai vec t a = (a1; a2 ; a3 ) va b = (b1; b2 ; b3 ) ta co :
G G
ab
a1b1 + a2 b2 + a3b3 = 0
G
va b = (b1; b2 ; b3 ) ta co :
GG
G G
a1b1 + a2 b2 + a3b3
a.b
cos(a, b) = G G =
a.b
a12 + a22 + a32 . b12 + b22 + b32
V. iem chia oan thang theo ty so k:
nh ngha : iem M c goi la chia oan AB theo ty so k ( k 1 ) neu nh :
JJJG
JJJG
MA = k.MB
119
nh ly 11 : Neu
JJJG
JJJG
A( x A ; y A ; zA ) , B(x B ; yB ; zB ) va MA = k.MB ( k 1 ) th
x A k .x B
xM = 1 k
y A k .y B
yM =
1 k
zA k .zB
zM = 1 k
ac biet :
x A + xB
xM =
2
y +y
zA + zB
zM = 2
a3 a3
;
b3 b3
a1 a1 a2
;
b1 b1 b2
G
a = (a1; a2 ; a3 )
Cach nh: G
b = (b1; b2 ; b3 )
2. Tnh chat:
G G
G
a; b a va
G G
G
a; b b
1 JJJG HJJG
SABC = . AB; AC
2
A
B
JJJG JJJG
S. ABCD = AB; AD
C
D
A'
D'
C
B
C'
B'
D
C
120
G
G
a cung phng b
G G G
G G G
a, b, c ong phang a, b .c = 0
G G
G
a; b = 0
A
B
Chu y:
Mot ng thang co vo so VTCP, cac vec t nay cung phng vi nhau.
Mot ng thang ( ) hoan toan c xac nh khi biet mot iem thuoc no va mot VTCP cua
no.
2. Cap VTCP cua mat phang:
K
a
K
b
a
G
Cho mat phang xac nh bi hai ng thang cat nhau a va b . Goi a la VTCP cua ng
G
thang a va b la VTVP cua ng thang b. Khi o :
JGJJG
Cap (a,b) c goi la cap VTCP cua mat phang
Chu y :
Mot mat phang hoan toan c xac nh khi biet mot iem thuoc no va mot cap VTCP cua
no.
121
K
n
G
G
G
n n 0
1 2 3
G
G G
a
n = a; b = 2
b2
a3 a3
;
b3 b3
a1 a1
;
b1 b1
a2
b2
K
K K
n = [a , b ]
K
a
K
b
K
n = ( A; B ; C )
M 0 ( x0 ; y 0 ; z 0 )
A( x x0 ) + B( y y0 ) + C ( z z0 ) = 0
K
n = ( A; B ; C )
M0
Ax + By + Cz + D = 0 vi A2 + B2 + C 2 0
122
Chu y :
G
Neu ( ) : Ax + By + Cz + D = 0 th ( ) co mot VTPT la n = ( A; B; C )
M0 ( x0 ; y0 ; z0 ) ( ) : Ax + By + Cz + D = 0 Ax 0 + By0 + Cz0 + D = 0
Cac trng hp ac biet:
1. Phng trnh cac mat phang toa o:
(Oxy):z = 0
(Oyz):x = 0
(Oxz):y = 0
2. Phng trnh mat phang theo oan chan:
(Oyz )
z
y
O
(Oxz )
A(a; 0; 0)
Phng trnh mat phang cat cac truc Ox, Oy, Oz tai B(0; b; 0)
C (0; 0; c)
x y z
la:
+ + =1
a b c
(Oxy )
(a,b,c 0)
C
c
O
a
b
B
an = tbn
a
a1 a2
Ky hieu:
a1 : a2 : ... : an = b1 : b2 : ... : bn
hoac
=
= ... = n
b1 b2
bn
2. V tr tng oi cua hai mat phang:
nh ly: Trong Kg(Oxyz) cho hai mat phang , xac nh bi phng trnh :
JJG
( ) : A1 x + B1y + C1z + D1 = 0 co VTPT n1 = ( A1; B1; C1 )
JJG
( ) : A2 x + B2 y + C2 z + D2 = 0 co VTPT n2 = ( A2 ; B2 ; C2 )
K
n1
K
n2
K
K
n1
K
n1
n2
123
K
n2
( ) cat ( ) A1 : B1 : C1 A2 : B2 : C2 (hay:
A1 B1 C1 D1
=
=
A 2 B2 C2 D2
( ) ( )
A1 B1 C1 D1
=
=
=
A 2 B2 C2 D2
( ) // ( )
ac biet:
A1 B1
B
C
C
A
hoac 1 1 hoac 1 1 )
B2 C2
C2 A2
A 2 B2
A1 A2 + B1B2 + C1C2 = 0
a. nh ngha: Tap hp cac mat phang cung i qua mot ng thang c goi la mot chum mat
phang .
goi la truc cua chum
Mot mat phang hoan toan c xac nh neu biet
i. Truc cua chum
hoac ii. Hai mat phang cua chum
b. nh ly: Trong Kg(Oxyz) cho hai mat phang , cat nhau xac nh bi phng trnh :
( ) : A1 x + B1y + C1z + D1 = 0
( ) : A2 x + B2 y + C2 z + D2 = 0
Khi o : Moi mat phang qua giao tuyen cua va eu co phng trnh dang:
( ) : ( A1 x + B1y + C1z + D1 ) + ( A2 x + B2 y + C2 z + D2 ) = 0
( 2 + 2 0)
Chu y:
= 0 va 0 th
0 va = 0 th
ac biet :
124
K
a
x = x0 + ta1
() : y = y0 + ta2
z = z + ta
0
3
()
M0
M ( x, y , z ) y
(t \)
x x0 y y0 z z0
=
=
a1
a2
a3
A1 x + B1y + C1z + D1 = 0
vi A1 : B1 : C1 A2 : B2 : C2
0
A
x
+
B
y
+
C
z
+
D
=
2
2
2
2
la phng trnh tong quat cua mot ng thang.
G
( ) : A1 x + B1y + C1z + D1 = 0 ( n = ( A1; B1; C1 ))
Chu y: Neu ():
th ( ) co mot VTCP la :
G
A
x
B
y
C
z
D
n
A
B
C
(
)
:
0
(
(
;
;
))
+
+
+
=
=
2
2
2
2
2 2
2
G
G G
B
a = n , n = 1
B2
C1 C1
;
C2 C2
125
A1
A1
A2 A2
B1
B2
K
a
( )
K
n
( )
K
n
K
n
K
a
K
a ( )
() // ( )
() ( )
K
a
ac biet:
( ) ( )
a1 : a2 : a3 = A : B : C
K
n
pt()
Chu y: Muon tm giao iem M cua ( ) va ( ) ta giai he phng trnh :
tm x,y,z
pt( )
Suy ra: M(x,y,z)
2. V tr tng oi cua hai ng thang :
M
M0
'
0
K
a
K
b
K
u
M0
K
u'
1
2
'
1 M 0 M 0
K
u
K
u'
M0
2
M 0'
K
u
'
0
126
K
u'
G JG JJJJJJJG
(1 ) va ( 2 ) ong phang u, u' .M0 M0' = 0
JG JJJJJJJG
G
u, u' .M M ' = 0
0 0
(1 ) cat ( 2 )
a : b : c a' : b' : c'
(1 ) // ( 2 )
(1 ) ( 2 )
(1 ) va ( 2 ) cheo nhau
pt(1 )
Chu y: Muon tm giao iem M cua (1 ) va ( 2 ) ta giai he phng trnh :
tm x,y,z
pt(2 )
Suy ra: M(x,y,z)
III. Goc trong khong gian:
1. Goc gia hai mat phang:
nh ly: Trong Kg(Oxyz) cho hai mat phang , xac nh bi phng trnh :
( ) : A1 x + B1y + C1z + D1 = 0
( ) : A2 x + B2 y + C2 z + D2 = 0
K
n 2 = ( A2 ; B 2 ; C 2 )
A1 A2 + B1 B2 + C1C2
A12 + B12 + C12 . A22 + B22 + C22
0 0 90 0
K
n1 = ( A1 ; B1 ; C1 )
x x0 y y0 z z0
=
=
a
b
c
va mat phang ( ) : Ax + By + Cz + D = 0
Goi la goc gia hai mat phang ( ) & ( ) ta co cong thc:
( )
K
a = ( a ; b; c )
K
n = ( A; B ; C )
sin =
Aa + Bb + Cc
A2 + B 2 + C 2 . a 2 + b 2 + c 2
127
0 0 90 0
K
a1 = ( a; b; c )
cos =
K
a 2 = (a ' ; b' ; c' )
0 0 90 0
IV. Khoang cach:
1. Khoang cach t mot iem en mot mat phang:
nh ly: Trong Kg(Oxyz) cho mat phang ( ) : Ax + By + Cz + D = 0 va iem M0 ( x0 ; y0 ; z0 )
Khoang cach t iem M0 en mat phang ( ) c tnh bi cong thc:
M 0 ( x0 ; y 0 ; z 0 )
d ( M0 ; ) =
M1
K
u
JJJJJJG G
M0 M1; u
d ( M1 , ) =
G
u
( )
M 0 ( x0 ; y0 ; z 0 ) H
'
0
K
u'
G JG JJJJJJJG
u, u' .M M '
0 0
d (1 , 2 ) =
G JG'
u, u
128
-------------***------------Bai 1: Trong Kg(Oxyz) cho hnh lap phng ABCD.A'B'C'D' vi A(0;0;0), B(1;0;0), D(0;1;0), A'(0;01).
Goi M, N lan lt la trung iem cua AB va CD.
1. Tnh khoang cach gia hai ng thang A'C va MN
1
2. Viet phng trnh mat phang cha A'C va tao vi mat phang Oxy mot goc biet cos =
6
Bai 2: Trong Kg(Oxyz) cho iem A(0;1;2) va hai ng thang :
x = 1 + t
x y 1 z +1
d1 : =
& d 2 : y = 1 2t
=
2
1
1
z = 2 + t
1. Viet phng trnh mat phang (P) qua A, ong thi song song vi d1 va d2.
2. Tm toa o cac iem M thuoc d1, N thuoc d2 sao cho ba iem A,M,N thang hang
Bai 3: Trong Kg(Oxyz) cho iem A(1;2;3) va hai ng thang :
x2 y +2 z 3
x 1 y 1 z +1
=
=
=
=
& d2 :
d1 :
1
2
1
1
2
1
1. Tm toa o iem A' oi xng vi iem A qua ng thang d1
2. Viet phng trnh ng thang i qua A, vuong goc vi d1 va cat d2
Bai 4: Trong Kg(Oxyz) cho 4 iem A(0;1;0), B(2;3;1), C(-2;2;2), D(1;-1;2) .
1. Chng minh cac tam giac ABC, ABD, ACD la cac tam giac vuong .
2. Tnh the tch t dien ABCD.
3. Goi H la trc tam tam giac BCD, viet phng trnh ng thang AH.
Bai 5: Trong Kg(Oxyz) cho 3 iem A(1;1;2), B(-2;1;-1), C(2;-2;1).
1. Viet phng trnh mat phang (ABC).
2. Xac nh toa o hnh chieu vuong goc cua iem O tren mat phang (ABC).
3. Tnh the tch t dien OABC.
Bai 6: Trong Kg(Oxyz) cho hai ng thang:
x = 1+ t
x 2y + z 4 = 0
1 :
va 2 : y = 2 + t
x + 2 y 2z + 4 = 0
z = 1 + 2t
1. Viet phng trnh mat phang (P) cha ng thang 1 va song song vi ng thang 2
2. Cho iem M(2;1;4). Tm toa o iem H thuoc ng thang 2 sao cho oan thang MH co o
dai nho nhat.
Bai 7: Trong Kg(Oxyz) cho mat phang (P) : 2x-y+2=0 va ng thang
(2m + 1) x + (1 m)y + m 1 = 0
dm :
mx + (2m + 1)z + 4m + 2 = 0
Xac nh m e ng thang dm song song vi mat phang (P)
Bai 8: Trong Kg(Oxyz) cho mat phang (P) :x-y+z+3=0 va hai iem A(-1;-3;-2), B(-5;7;12)
1. Tm toa o iem A la iem oi xng vi iem A qua mat phang (P)
2. Gia s M la iem chay tren mat phang (P). Tm gia tr nho nhat cua bieu thc : MA+MB
2 x + y + z + 1 = 0
Bai 9: Trong Kg(Oxyz) cho ng thang :
va mat phang (P): 4x-2y+z-1=0
x + y + z + 2 = 0
129
Viet phng trnh hnh chieu vuong goc cua ng thang tren mat phang (P).
x az a = 0
ax + 3y 3 = 0
Bai 10: Trong Kg(Oxyz) cho hai ng thang: d1 :
va d 2 :
y z + 1 = 0
x 3z 6 =
1. Tm a e hai ng thang d1 va d2 cat nhau
2. Vi a=2, viet phng trnh mat phang (P) cha ng thang d2 va songsong vi ng thang
d1. Tnh khoang cach gia d1 va d2 khi a=2
Bai 11: Trong Kg(Oxyz) cho hnh hop ch nhat ABCD.ABCD co A trung vi goc toa o,
B(a;0;0).D(0;a;0), A(0;0;b) (a>0,b>0) . Goi M la trung iem cua canh CC .
1. Tnh the tch khoi t dien BDAM theo a va b
a
2. Xac nh ty so e hai mat phang (ABD) va (MBD) vuong goc vi nhau.
b
Bai 12: Trong Kg(Oxyz) cho t dien ABCD vi A(2;3;2), B(6;-1;-2), C(-1;-4;3), D(1;6;-5). Tnh
goc gia hai ng thang AB va CD . Tm toa o iem M thuoc ng thang CD sao cho
tam giac ABM co chu vi nho nhat.
Bai 13: 2. Trong khong gian vi he toa do e cac vuong goc Oxyz cho hai ng thang
3 x z + 1 = 0
x y +1 z
va d2 :
=
d1 : =
1
2
1
2 x + y 1 = 0
1. Chng minh rang d1, d2 cheo nhau va vuong goc vi nhau.
2. Viet phng trnh tong quat cua ng thang d cat ca hai ng thang d1, d2 va song song
x 4 y 7 z3
vi ng thang :
=
=
1
4
2
Bai 14: Trong khong gian vi he truc toa o ecac vuong goc Oxyz cho t dien OABC vi
A(0;0; a 3 ), B(a;0;0), C(0; a 3 ;0) (a>0). Goi M la trung iem cua BC. Tnh khoang
cach gia hai ng thang AB va OM.
Bai 15: Trong khong gian vi he truc toa o ecac vuong goc Oxyz cho hai iem A(2;1;1),
3 x 2 y 11 = 0
B(0;-1;3) va ng thang d :
y + 3z 8 = 0
1. Viet phng trnh mat phang (P) i qua trung iem I cua AB va vuong goc vi AB. Goi K la
giao iem cua ng thang d va mat phang (P), chng minh rang d vuong goc vi IK.
2. Viet phng trnh tong quat cua hnh chieu vuong goc cua d tren mat phang co phng trnh
x + y z +1 = 0
Bai 16: Trong Kg(Oxyz) cho hai ng thang :
x + y z + 2 = 0
x 1 y + 2 z
(d1 ) :
=
= va (d 2 ) :
3
1
1
x +1 = 0
Lap phng trnh ng thang qua M(0;1;1) sao cho vuong goc vi (d1) va cat (d2).
Bai 17: Trong Kg(Oxyz) cho hai ng thang :
3 x 2 y 8 = 0
x +1 y + 3 z 2
(d1 ) :
=
=
va (d 2 ) :
2
1
3
5 x + +2 z 12 = 0
1. Chng minh d1 va d2 cheo nhau.
2. Tnh khoang cach gia hai ng thang tren.
3. Lap phng trnh ng thang qua M(-4;-5;3) sao cho cat ca d1 va d2.
Bai 18: Trong Kg(Oxyz) cho ng thang (d) va mat phang (P) co phng trnh :
x +1 y 1 z 2
=
=
(d ) :
va (P):x-y-z-1=0
2
2
3
130
va mat phang ( P ) : x + y + z 1 = 0 .
Lap phng trnh ng thang sao cho ( P ) va cat ca hai ng thang d1 va d2.
Bai 20: Trong Kg(Oxyz) cho ng thang :
x 1 y 2 z
va iem I(2;-1;3)
=
=
(d ) :
1
2
3
Goi K la iem oi xng cua I qua (d) . Tm toa o iem K.
Bai 21: Trong Kg(Oxyz) cho ng thang :
x y 1 z + 3
va iem A(1;2;1)
=
(d ) : =
3
4
1
Tnh khoang cach t iem A en ng thang (d).
Bai 22: Trong Kg(Oxyz) cho hai ng thang :
2 x + y + 1 = 0
3 x + y z + 3 = 0
(d1 ) :
va (d 2 ) :
x-y+z-1=0
2 x y + 1 = 0
1. Chng minh rang d1 va d2 cat nhau. Tm toa o giao iem I cua d1 va d2 .
2. Lap phng trnh mat phang (P) i qua d1 va d2 .
3. Tnh the tch phan khong gian gii han bi (P) va cac mat phang toa o.
Bai 23: Trong Kg(Oxyz) cho hai iem A(1;2;1) , B(2;1;3) va mat phang (P): x-3y+2z-6 = 0.
1. Lap phng trnh mat phang (Q) i qua A, B va vuong goc vi (P).
2. Viet phng trnh chnh tac cua giao tuyen cua (P) va (Q).
3. Goi K la iem oi xng cua A qua (P). Tm toa o iem K.
2 x + 3 y 4 = 0
Bai 24: Trong Kg(Oxyz) cho hai iem A(1;2;-1) va B(7;-2;3) va ng thang (d):
y + z 4 = 0
131
(d1 ) :
x + 3z 2 = 0
x 2 y 1 z
=
= va (d 2 ) :
1
1 2
y 3 = 0
(d1 ) : y = t
va (d 2 ) : y = 4 + 2t
z = 4t
z = 1
x + y 1 = 0
(P): x+y+z-2 = 0 va vuong goc vi ng thang (d) :
4y + z + 1 = 0
x 3z 2 = 0
va co khoang cach
Bai 41:Lap phng trnh mat phang cha ng thang (d):
y + 5z 1 = 0
en iem A(1,-1,0) bang 1.
Bai 42: Cho hai ng thang (d1) va (d2) co phng trnh la :
x + 8z + 23 = 0
x 2z 3 = 0
va (d 2 ) :
(d1 ) :
y 4z + 10 = 0
y + 2z + 2 = 0
1. Chng to (d1) va (d2) cheo nhau.
2. Tnh khoang cach gia (d1) va (d2) .
3. Viet phng trnh mat phang (P) cha (d1) , mat phang (Q) cha (d2) sao cho (P)//(Q).
4. Viet phng trnh ng thang (d) song song vi Oz va cat ca (d1) va (d2)
(S )
I
R
M ( x; y; z )
(1)
Khi I O th (C ) : x 2 + y 2 + z2 = R2
x
2. Phng trnh tong quat:
nh ly : Trong Kg(Oxyz). Phng trnh :
Goi d(I; ) la khoang cach t tam mat cau (S) en mat phang
133
Ta co :
d(I; ) < R
d(I; ) =R
d(I; ) > R
(S )
(S )
I
(S )
I
R
R
R
M H
Chu y :
Khi ct mt cu (S) th s ct theo mt ng trn (C). ng trn (C) ny c:
(C )
Ax + By + Cz + D = 0
2
2
2
2
( x a ) + ( y b ) + ( z c ) = R
Tm l hnh chiu vung gc ca tm mt cu trn mt phng
Bn knh r = R2 d 2 (I , )
Phng trnh l:
-----------------------------Het------------------------------
134