You are on page 1of 9

NH HNG CA CH DINH DNG V PHNG THC CHO N N HIU QU CHN NUI B HU B HNG SA TI BA V, H NI

Nguyn Hu Lng, 1 n V n Tuy n, Ng n T n, ng T Dng, u T H , T ng u n Lu, P 1 1 Vng Tu n T c, M T H , Nguyn V n Trung tm Nghin cu B 1 B mn Dinh dng, Thc n Chn nui v ng c
Tm tt Nghin cu nh hng ca ch dinh dng v phng thc cho n thc n TMR n hiu qu chn nui b hu b hng sa ti Trung tm nghin cu B v ng c Ba V c th nghim trn 12 b lai hng sa t 8 10 thng tui, c trng lng t 180 220 kg. B c b tr th nghim theo vung la tinh chia lm 3 l n theo 3 phng thc. Th nghim tin hnh lm hai t, t 1 t thng 2- 4/2009 (ma kh), t 2 t thng 6 8/2009 (ma ma). B hu b s dng khu phn n TMR thu nhn c lng ln vt cht kh (12,0 32,74%); trng lng tng (14,3 20,7%); tiu tn thc n trn kg tng trng l nh nhau gia 3 l th nghim; phng thc chn nui b theo kiu truyn thng c tnh ton khu phn mang li hiu qu kinh t cao hn hai l cn li.

o n Hu T n , ng Qu ng Trng, c Ba V

ng

1. t v n

Hin nay, vic nui dng nhng b ci sa hu b ang c ngi chn nui quan tm, nhng con b hu b hm nay chnh l nhng con b vt sa trong tng lai. V vy, phi quan tm n s pht trin ca b ci hu b l rt cn thit. C th l, nui dng b pht trin cc iu kin v cn nng cng nh thnh thc v tnh, c phi ging lc 14 15 thng tui v la u trong khong 23 26 thng tui. t c mc tiu ny, ch chm sc, nui dng v qun l b hu b phi c quan tm ng mc. B hu b cn c cung cp y cc cht dinh dng cho vic sinh trng v pht trin ca c th. Chng cn c p ng cc nhu cu dinh dng v nng lng, protin v khong cht... Ngi chn nui nc ta quen vi vic cho b, b n ring l tng loi thc n. iu ny c nhiu nghin cu xc nh l khng ti u ha c hot ng ca h vi sinh vt cng sinh trong d c, do pH d c b thay i t ngt theo mi t thc n n vo. Phng thc chn nui dng thc n hn hp hon chnh TMR (Total Mixed Ration) c p dng rng ri nhiu quc gia c ngnh chn nui b sa pht trin cho kt qu tt c v mt kinh t v k thut. Vit Nam, phng thc chn nui ny cng c p dng ti mt s trang tri chn nui tin tin mt s a phng. Cu hi t ra l phng thc chn nui TMR s tc ng ln i tng b hu b nh th no? tr li cu hi , chng ti tin hnh ti: nh hng ca ch dinh dng v phng thc cho n thc n TMR n hiu qu chn nui b hu b hng sa ti Ba V, H Ni. Mc tiu ca ti: nh gi ch dinh dng v phng thc cho n TMR c nh hng n kh nng thu nhn thc n, kh nng tng trng v hiu qu kinh t ca chn nui b hu b hng sa ti Ba V. ng thi a ra c khuyn co p dng nh th no vo thc t sn xut.

2. Vt liu v phng php nghin cu

2.1. ng,

m v

g n ng n cu

Th nghim c tin hnh lm hai t, mi t ko di 50 ngy, ti Trung tm Nghin cu B v ng c Ba V. t th nghim th nht tin hnh t thng 2 n thng 4 nm 2009 (ma kh). t th nghim th hai t thng 6 n thng 8 nm 2009 (ma ma). i tng ca mi t th nghim l 12 b ci lai HF ang tui 8 10 thng tui, c khi lng trong khong 180 210 kg. 2.2. N dung ng n cu - Lng thc n n vo - Tng trng ca b - Hiu qu kinh t 2.3. P ng p p ng n cu - Thit k th nghim Th nghim c b tr theo kiu vung la tinh, trong b th nghim c phn chia vo 4 khi, mi khi 3 con da vo yu t thng tui v cn nng. B th nghim trong mi khi li c phn ngu nhin vo mt trong 3 l th nghim khc nhau v ch dinh dng hoc phng thc cho n. Mi t th nghim ko di 50 ngy bao gm 2 giai on l giai on thch nghi trong 20 ngy u v giai on thu thp s liu trong 30 ngy cui. Bng 1. S b tr gia sc th nghim Ma kh L 1a 616 176 922 965
a a

Khi 1 Khi 2 Khi 3 Khi 4


a

L 2 604 254 267 260

L 3 212 177 921 196

Ma ma L 1a 115 617 208 615

L 2a 206 002 222 271

L 3a 695 610 195 207

: s hiu b

- Khu phn th nghim v cch cho n: + Khu phn cho l 1 (i chng) l khu phn do h chn nui t xy dng theo kinh nghim ca gia nh + Khu phn cho l 2 v l 3 c xy dng theo tiu chun ca NRC (2001) [6] c tham kho tiu chun ca Nht Bn (NARO, 2006) [5] v AFRC (1993) [3]. + Cch cho n bao gm: cch cho n truyn thng (tinh th ring r) p dng vi l 1 v l 2; cch cho n hn hp hon chnh (TMR) p dng vi l 3. Khu phn n ca b th nghim l 2 v 3 c xy dng da trn khi lng c th ti thi im bt u mi t th nghim v kt qu xc nh thnh phn ha hc ca cc nguyn liu thc n trong bng Thnh phn ha hc v gi tr dinh dng thc n ca Vin Chn nui nm 2001 [2]. Khu phn n ny ch c iu chnh v mt s lng, ngha l ch thay i

lng thc n cho n m khng lm thay i nng dinh dng cng nh thnh phn cc loi thc n. S iu chnh ny p dng sau khi kt thc giai on nui thch nghi (20 ngy u) v sau mi 15 ngy theo di th nghim. Cng thc khu phn (tnh trung bnh) ca cc l th nghim c trnh by ti bng 2. Bng 2. Cng thc khu phn cho b cc l th nghima
Nguyn liu C voi C Ruzi kh Thn cy sn Hygro 005 Bt sn Bt ng B bia R mt Ur ME (MJ/kg VCK) Protein (%/kg VCK)
a b

Ma kh L 1b 12,4 1,47 4,2 2,17

L 2 8,2 2,5 5,6 1,66 0,66 1,70 1,05 0,04 9,33 11,93

L 3 8,8 2,6 5,4 1,54 0,62 1,8 1,06 0,04 9,30 11,91

Ma ma L 1b L 2 28,8 28,84 1,3 2,36 0,65 0,87 2,5 0,6 0,05 9,79 13,56

L 3 30,18 1,2 0,63 0,92 2,6 0,6 0,05 9,76 13,64

1,2 9,27 12,4

9,66 15,35

: kg/con/ngy theo khi lng dng s dng : khi lng cc loi thc n c xc nh sau khi kt thc th nghim (kg)

- Lng thc n n vo (kg): c xc nh thng qua cn tng lng thc n cho n v lng thc n tha trong sut thi gian th nghim. - Tng trng ca b (g/ngy): c xc nh bng thng s gia khi lng b tng ln trong thi gian th nghim v s ngy th nghim. - Phng php xc nh hiu qu kinh t: Tnh hiu qu trong chn nui b sa hu b rt kh em ra so snh mt cch r rng nh b vt sa. Tuy nhin, c mt s ch tiu m ngi ta thng dng n nh gi hiu qu ca chn nui b hu b, l mc tng trng bnh qun/ngy, chi ph thc n/kg tng trng hoc tng chi ph tiu tn cho 1 kg tng trng ca b. Trong nghin cu ny, chng ti xc nh hiu qu kinh t ca cc phng thc chn nui thng qua tnh ton tng chi ph tiu tn cho 1 kg tng trng ca b. Ch a vo phn tch nhng phn c s khc nhau gia cc phng thc chn nui. Nhng phn c xem l nh nhau gia cc phng thc chn nui khng a vo phn tch. Nu coi sn phm ca qu trnh chn nui b hu b ch l phn khi lng tng thm, ng thi coi phn chi ph bin i tnh trn n v u con l khng i khi thay i quy m chn nui th chi ph tiu tn cho 1 kg tng trng ca b s c tnh cho cc l th nghim theo cc phng trnh (1), (2), (3) nh sau:

(1) (2) (3)

Y1 (C) Y2 (TT) Y3 (TMR)

= = =

A+(d1+e1)x n1x A+(d2+e2)x n2x A+b+c+(d3+e3)x n3x

= = =

Ax-1 n1 Ax-1 n2 (A+b+c)x-1 n3

+ + +

d1+e1 n1 d2+e2 n2 d3+e3 n3

Y1 (C), Y2 (TT), Y3 (TMR): ln lt l chi ph tiu tn cho 1 kg tng trng ca b phng thc chn nui theo kinh nghim (i chng - C), phng thc chn nui truyn thng (TT) c tnh ton khu phn v phng thc chn nui dng TMR. A: Phn chi ph ging nhau gia cc phng thc chn nui. b: Chi khu hao my mc tng thm (my thi thc n th kh, my trn). c: Chi li ngn hng tng thm (khi u t thm my mc) d1, d2, d3: Ln lt l chi ph thc n/con/ngy ca cc l 1, 2, 3 e1, e2, e3: Ln lt l chi ph nng lng/con/ngy ca cc l 1, 2, 3 n1, n2, n3: Ln lt l tng trng bnh qun/ngy ca b l 1, 2, 3 x: S lng b

Trong qu trnh theo di th nghim, cc tham s A, b, c, d1, d2, d3, e1, e2, e3, n1, n2, n3, s c xc nh thng qua c lng, ghi chp v tnh ton s hc thng thng. Khi gii cc phng trnh: Y1 = Y3; Y2 = Y3 hoc v th cc hm s Y1 = f1(x); Y2 = f2(x); Y3 = f3(x) s tm c cc gi tr x (quy m chn nui) m ti phng thc chn nui TMR s c hiu qu kinh t tng ng vi cc phng thc chn nui cn li. - Phng php x l s liu S liu c tnh ton trn bng tnh Excel v sau phn tch phng sai (ANOVA) trn phn mm Minitab 14 vi cc tham s l l v khi.
3. Kt qu v tho lun

3.1. T u n n

c n c b

ng m

Bng 3. Lng thc n thu nhn ca b cc l th nghimi


Ma kh L 1 VCK thu 6,08a nhn (DMI) VCK tha VCK T tinh VCK T th T l T tinh
i j

Ma ma L 3 7,19c 0,45a 3,03 4,17


b c

L 2 6,81b 0,69b 2,95 3,88


b b

SEM 0,118 0,039 0,066 0,054

P
<0,05 <0,05 0,05 <0,05

L 1 5,10a 0,56a 2,11 2,98


a a

L 2 6,27b 0,80b 2,31 4,16


b b

L 3 6,77c 0,53a 2,36 4,41


b c

SEM

0,213 <0,05 0,037 <0,05 0,052 <0,05 0,046 <0,05

0,51a 2,71 3,38


a a

44,46 43,03

41,98

41,49 36,84 34,89

: kg/con/ngy; j:% trong tng DMI

Kt qu trnh by bng 3 cho thy, lng VCK n vo ca b l 2 v l 3 cao hn l 1 (i chng) ma kh l 12,0% v 18,25%; tng ng ma ma l 22,94% v 32,74%. Lng VCK n vo ca l 2 v l 3 c 2 ma khc nhau r rt so vi l i chng v mt thng k (P<0,05). ng ch l s chnh lch ng k gia b l 2 v l 3, nhng l c thnh phn khu phn cho n tng ng nhau, l 3 cao hn l 2 ma kh l 5,58%, ma ma tng ng l 7,97%. iu ny chng t phng php cho n TMR vi vic trn u cc phn thc n vi nhau c nh hng tch cc n lng thc n n vo. Khi quan st tp tnh thu nhn thc n ca b th nghim chng ti nhn thy, b c thi quen chn lc thc n ging nh b vt sa. Chnh v vy phn thc n th c ngon ming km hn d dng b b loi ra khi chng c cho n tinh th ring r. Vi phng php cho n TMR, mc d b cng c gng chn la thc n nhng v cc thnh phn thc n c trn u vi nhau nn hiu qu chn lc ca b l khng cao, b vn phi n nhng phn km ngon ming hn do chng ln vo cc phn khc. Kt qu ca vic chn lc thc n l nhng phn km ngon ming s b y ra thnh thc n tha v phn ny khng th s dng li nhng l cho n tinh th ring r, trong khi phn tha ra ca l n TMR va t hn (bng 3) va c th tn dng li cho nhm b khc n. Do mc lng ph thc n ca l n TMR l thp hn so vi l n theo cch truyn thng. Theo quan st th nghim th phn thc n tinh hu nh c b th nghim c 3 l n ht m khng c s chn lc. Chnh v th m lng VCK thu nhn t thc n tinh gia l 2 v l 3 khng c s sai khc c ngha thng k c hai ma. L 1 c lng VCK t thc n tinh thp hn hai l cn li l do lng thc n tinh ngi chn nui cho b n thp hn. Tuy lng thc n tinh thu nhn l 1 thp hn nhng do tng lng VCK thu nhn ca l 1 li thp hn l 2 v l 3 rt nhiu nn t l VCK ca loi thc n ny trong tng DMI li cao nht trong 3 l c ma kh v ma ma (bng 3). 3.2. T ng rng v u n c n c b ng m Trong th nghim ny, khu phn ca b l 2 v l 3 c xem l tng ng nhau v thnh phn thc n cng nh gi tr dinh dng. Khi cho n cng mt loi thc n nh nhau th tiu tn thc n/kg tng trng s l ch tiu nh gi hiu qu ca vic s dng thc n. nh hng ca cc phng thc cho n khc nhau n tng trng v hiu qu s dng thc n ca b th nghim c trnh by ti bng 4. Bng 4. Tng trng v tiu tn thc n ca b th nghim
Ma kh L 1 L 2 192,5 204,8 223,3b L 3 19,3 205,1 224,4b SEM 2,86 3,02 2,11 P >0,05 >0,05 <0,05 Ma ma L 1 187,3 197,5 212,8a L 2 187,5 199,7 217,9b L 3 186,8 199,5 218,6b SEM 2,18 2,21 2,37 P >0,05 >0,05 <0,05

Khi lng trc nui thch nghi (kg) Khi lng bt u theo di TNo (kg) Khi lng kt thc th nghim (kg)

191,9 202,5 219,0a

Tng khi lng tng (kg) Tng trng (kg/ngy) Tiu tn T cho tng trng (kg VCK/kg)

16,46a 0,551a 11.05

18,52b 0,613b 11.03

19,31b 0,644b 11.15

0,648 0,024 0.381

<0,05 <0,05 >0,05

15,27a 0,512a 10.53

18,24b 0,604b 10.30

19,16b 0,639b 10.60

0,71 0,02 0.28

<0,05 <0,05 >0,05

Bng 4 cho thy, khi lng b c chn a vo th nghim l tng i ng u cc l th nghim; tiu tn thc n cho tng trng khng c s sai khc c ngha thng k gia 3 l th nghim. Tuy nhin, khi lng khi kt thc th nghim v tng trng ca b l i chng thp hn r rt so vi hai l c tnh ton khu phn (P<0,05). Nu tnh trung bnh c hai ma th tng trng bnh qun trn ngy ca b cc l th nghim 1, 2 v 3 ln lt l 0,532; 0,608 v 0,642 kg/ngy. Xt v s tng trng tng i: b l 2 tng trng cao hn l 1 l 14,3%, b l 3 tng trng cao hn l 1 l 20,7%. B l 3 tng trng cao hn l 2 l 5% ma kh v 6% ma ma. Gi s b s sinh c khi lng 30 kg v tc sinh trng ng u cc giai on pht trin, th vi mc tng trng 532 g/ngy, b l i chng s cn 16,6 thng t n khi lng 300 kg. Trong khi , b l 2 cn 14,6 thng; b l 3 cn 13,8 thng t n khi lng 300 kg. Nh vy, phng php tnh ton khu phn cung cp y cht dinh dng cn thit cho nhu cu ca b lm rt ngn thi gian nui b hu b so vi phng php cho b n theo kinh nghim truyn thng. Mc tiu ca giai on nui b hu b nh ni trn l lm sao tn t chi ph nht m khng lm nh hng n kh nng cho sa sau ny. i vi cc nc c nn chn nui b sa tin tin, cc nc n i c ngun thc n th dinh dng cao, th mi lo ngi ca h khng phi l tnh trng thi gian nui b hu b ko di do b khng c cung cp dinh dng nh nc ta. Tng hp nhng nghin cu mi y v mi lin h gia mc tng trng bnh qun/ngy ca b hu b vi nng sut sa la u cho thy, nng sut sa v nng sut protin sa la u cao nht khi tng trng bnh qun vo khong 800 g/ngy i vi b hu b Holstein (Zanton v Heinrichs, 2005) [7]. Vn chng ta quan tm hin nay vn l ci tin ch dinh dng v phng thc chn nui nng mc tng trng bnh qun cng nh gim chi ph thc n. 3.3. H u qu k n Kt hp gia bng khu phn cho b th nghim (bng 2) v gi thc n ti thi im tin hnh th nghim, chi ph thc n/con/ngy ca b th nghim c trnh by ti bng 5. Theo s liu bng 5, nu tnh trung bnh c hai ma th ch cho n theo kinh nghim ca ngi chn nui khng tit kim c chi ph thc n so vi ch cho n c tnh ton khu phn. Chi ph thc n trong ma kh c 3 l th nghim u cao hn ng k so vi ma ma do gi thc n th xanh tng cao. Chi ph thc n/con/ngy bnh qun cho c hai ma 3 l th nghim 1, 2 v 3 ln lt l 26928; 25458 v 25756. Nh vy, ch chn nui c tnh ton khu phn khng nhng gim c mt phn chi ph thc n do phi hp c cc loi nguyn liu khc nhau m cn cung cp dinh dng b

cho tng trng cao hn ch chn nui theo kinh nghim. Kt hp vi s liu bng 4 th chi ph thc n/kg tng trng tnh trung bnh cho c hai ma ca b 3 l th nghim ln lt l 50663; 41837; 40149 l 1, l 2 v l 3. Bng 5. Chi ph thc n theo ma ca b cc l th nghim
(n v n : vn)

Nguyn liu C voi ma kh C voi ma ma C Ruzi kh Thn l sn Hygro 005 Bt sn Bt ng

Gi (/kg) 800 300 2500 200 6000 2800 5000

Ma kh L 1 L 2 9920 6560 3675 840 13020 6250 1120 4648 3300 3600 31055 26928 50663 2040 3150 360 27428 25458 41837

L 3 7040 6500 1080

Ma ma L 1 L 2 8640 8652 3250 3900 2436 3000 1800 450 23488

L 3 9054 3000 3780 2576 3120 1800 450 23780

14160 4312 3100 2160 3180 360 27732 25756 40149

B bia 1200 R mt 3000 Ur 9000 Tng chi T (/con/ngy) Chi thc n trung bnh c 2 ma (/con/ngy) Chi thc n trung bnh c hai ma (/kg tng trng)

22800

Gim chi ph thc n, tn dng c cc ph phm c ngon ming km, gim thc n tha, ti u ha hot ng ca h vi sinh vt d c vn c xem l mt s u im ni bt ca phng php cho n TMR. Tuy nhin, vic p dng phng php cho n ny i hi phi u t thm mt s my mc l my thi thc n th kh v my trn TMR. Nhng chi ph pht sinh khi p dng phng php TMR c lit k bng 6. Bng 6. Chi ph tng thm khi p dng phng php cho n TMR
Chi khu hao my mc Gi my My thi c kh 15000000 My trn TMR 65000000 Chi li ngn hng (/ngy) Chi ph nng lng (/ngy/con) Thi gian s Chi ph (/ngy) dng (nm) L 1 L 2 6 0 0 6 0 0 0 0 966 966 L 3 6944 30093 30685 1496

Theo s liu bng 6, nu tnh khu hao my trong thi gian 6 nm v mc li sut vay ngn hng l 14%/nm th chi ph c nh l 3 s cao hn 2 l cn li l 67722 /ngy (bao gm khu hao my mc 37037 v li ngn hng 30685 ). Ngoi ra, vic vn hnh cc loi

my mc ny cng lm chi ph nng lng (in) cho b l 3 tng thm 530 /con/ngy (vi gi in 1000/KWh). Tuy nhin, mt nng h chn nui b sa khng th u t cc my mc ny ri ch p dng phng php cho n TMR i vi b hu b m khng p dng i vi cc nhm b khc. Chnh v vy phn chi ph c nh tng thm s c phn chia cho c b sinh sn v b hu b trong trang tri. Thng thng, t l b ci hu b trong tng n chim khong 40%, nhm b sinh sn chim khong 60%. Do phn chi khu hao my mc tng thm s c phn chia theo t l 40:60 gia nhm b hu b v nhm b sinh sn, v phn chi c nh tng thm ca l 3 so vi 2 l cn li s l 27089 /ngy. Vi mc tng chi c nh khng nh (27089 /ngy), cng vi vic tng chi ph nng lng (530 /con/ngy) th chc chn phng php cho n TMR s khng c li cho nhng h chn nui c quy m nh. iu ny s c th hin r qua nhng ng cong biu din gi thnh sn xut sn phm (chi ph/kg tng trng b) ca cc l th nghim th 1.

1. Mi tng quan gia quy m chn nui v chi ph cho tng trng ca b th 1 cho thy, chi ph/kg tng trng ca l 1 v l 2 khng bin i mnh khi quy m chn nui tng ln, trong khi chi ph/kg tng trng ca l 3 bin i rt mnh khi gia tng quy m n. Vi quy m tng n t 10 con tr ln (4 b hu b) th chi ph cho tng trng ca l TMR thp hn l i chng, nhng khi so vi l cho n truyn thng c tnh ton khu phn th phi quy m n rt ln (hn 50 b) chi ph cho tng trng ca b l 3 mi tng ng. Nh vy, trong chn nui b sa hu b, nu xt trn kha cnh kinh t th phng thc chn nui s dng TMR khng hiu qu bng phng thc chn nui truyn thng c tnh ton khu phn.
4. Kt lun v ngh

4.1.

lun

B nui theo phng thc cho n thc n TMR c kh nng thu nhn thc n cao hn r rt so vi l cho n truyn thng v l i chng

Ch dinh dng c tc ng r rng n tc sinh trng ca b. B sa hu b nui theo kinh nghim ca ngi chn nui cho tng trng bnh qun trn ngy thp hn r rt so vi b nui theo khu phn c tnh ton da trn tiu chun ca NRC (2001). Phng thc cho n c nh hng khng ln n tc sinh trng ca b. B n TMR c mc tng trng bnh qun trn ngy cao hn khng ng k so vi b c cho n truyn thng khi khu phn ca c hai c tnh ton da trn cng mt tiu chun Khi em phn chi ph khu hao my mc chia u trn n v u con ca ton n (60% cho b sinh sn; 40% cho b hu b) th chn nui b sa hu b theo phng thc s dng TMR khng kinh t bng phng php nui truyn thng c tnh ton khu phn. 4.2. ng Tip tc nghin cu tc ng ca ch dinh dng TMR trn n b ci hu b v mt kinh t.
Ti liu tham kho 1. Pozy, P., Dehareng, D v V Ch Cng. 2002. Nui dng b Min Bc Vit Nam; Nhu cu dinh dng ca b v gi tr dinh dng ca thc n. 124 trang, Nh xut bn Nng nghip. 2. Vin Chn nui. 2001. Thnh phn ho hc v gi tr dinh dng thc n gia sc gia cm Vit Nam. Nh xut bn Nng nghip. 3. AFRC (1993). Energy and protein requirement of ruminants. An advisory manual prepared by the AFRC Technical Committee on Responses to Nutrients. CAB international, Wallingford, UK. 4. Gabler, M.T., P.R. Tozer and A.J. Heinrichs. 2000. Development of a cost analysis spreadsheet for calculating the costs to raise a replacement dairy heifer. J. Dairy Sci. 83:1104-1109. 5. NARO. 2006. Japanese Feeding Standard for Dairy Cattle. Japan Livestock Industry Association. 6. NRC, 2001. Nutrient requirement of dairy cattle: Seventh Revised Edition. National Academy Press Washington D.C. 7. Zanton, G.I. and A.J. Heinrichs. 2005. Meta-analysis to assess effect of prepubertal average daily gain on Holstein heifers on first-lactation production. J. Dairy Sci. 88:3860-3867.

You might also like