BIN SOAN : TH.S KTS T VN HUNG GIANG VIN AI HOC BACH KHOA A NNG Thi gian 30 tit 2 - mn hc gii thiu 1 cch tng qut v thit k kin trc cnh quan. qua gip cho sinh vin nhn thc ra vai tr v nhim v ca kts cnh quan l khm ph v to hnh cho cnh quan. Sinh vin c trang b kin thc c bn v l thuyt v thc hnh c th tham gia vo vai tr qun l, quy hoch, xy dng v c bit thit k mt d n kin trc cnh quan 1. Mc ch ca mn hc 1. Mc ch ca mn hc 3 2. Ni dung mn hc 2. Ni dung mn hc - Phn l thuyt: 20 tit - Phn thc hnh : 10 tit + Tho lun + chng 1. Mt s khi nim c bn + Chng 2. Vi nt v lch s kin trc cnh quan + Chng 3. Mi trng thin nhin v nguyn tc xy dng cnh quan theo quan im pht trin bn vng + Chng 4. Quy hoch v thit k cnh quan + Bi tp 4 3. K hoch v nh gi 3. K hoch v nh gi - K hoch 4. Ti liuthamkho 4. Ti liuthamkho - Nguyn Thanh Thy, 1992. Kin trc phong cnh, NXB khoa hc k thut - Hn Tt Ngn, 1996, Kin trc cnh quan th, NXB xy dng -m Thu Trang, 2003, Kin trc cnh quan trong cc khu ca H ni nhm nng cao cht lng mi trng sng th, Lun n Tin s - M THU TRANG, 2006, THIT K KIN TRC CNH QUAN KHU , NXB XY DNG - nh gi: Tiu lun v Bi tp 5 Ni dung 1.1 Mt s khi nim chung 1.1 Mt s khi nim chung Chng 1. Khi nim chung Loi hnh: Cnh quan: + Khng gian cha ng cc yu t thin nhin, nhn to v nhng hin tng xy ra trong qu trnh tc ng gia chng vi nhau v vi bn ngoi + Cnh quan lin quan n s dng t. Tp hp cc ng nt ca mt phn b mt tri t v phn bit khu vc ny vi khu vc khc + Cnh quan t nhin + Cnh quan nhn to - c hnh thnh do h qu tc ng ca con ngi lm bin dng cnh quan t nhin - s hnh hnh v pht trin gn lin vi tin trnh pht trin ca KHKT - BAO GM CC THNH PHN CA CNH QUAN THIN NHIN V CC YU T MI DO CON NG to ra - chia lm 3 loi: cnh quan vn ha, cnh quan vng trng trt, cnh quan vng ph b. 6 Mt s nh ngha khc: - Kin trc cnh quan l ngh thut, lp k hoch pht trin, thit k, qun l, bo tn v phc ch li cnh quan ca khu vc v a im xy dng ca con ngi. Phm vi hot ng ca kin trc cnh quan lin quan n thit k kin trc, thit k tng mt bng, pht trin bt ng sn, bo tn v phc ch mi trng, thit k th, quy hoch th, thit k cc cng vin v cc khu vc ngh ngi gii tr v bo tn di sn. Ngi hot ng trong lnh vc kin trc cnh quan c gi l kin trc s cnh quan. - Kin trc cnh quan: Biu tng cng nng nhng thit k cnh quan bn ngoi ca cng trnh. 7 1.3 Cc yu t ca KTCQ: 1.3 Cc yu t ca KTCQ: 1.2 Phm vi, nhim v ca kin trc cnh quan 1.2 Phm vi, nhim v ca kin trc cnh quan + Chc nng + Kinh t + Mi trng + Thm m + Cc thit b k thut + Tranh tng + Kin trc + Cy xanh + Mt nc + a hnh Nhim v KTCQ p ng nhu cu : Quy hoch vng, quy hoch th, quy hoch nng thn, thit k th, thit k kin trc l t chc khng gian chc nng trn mt phm vi rng m trong cha ng cc mi quan h tng h ca cc thnh phn chc nng, hnh khi ca thin nhin v nhn to Thit k cnh quan: l hot ng sng to mi trng vt cht khng gian bao quanh con ngi (Dnh kt cc yu t ca mi trng vt cht) quy hoch cnh quan: 8 9 10 Ct Oblisque ti trung tm qung trng Concorde 11 12 Chng 2. Vi nt v lch s kin trc cnh quan -Kin trc cnh quan ai cp c i: tn ti trn 4000 nm. l cc QuN th kin trc lng m, cc bc iu khc honh trng. Ngh thut kin trc cnh quan trong cc cng trnh tn gio thnh cng trong vic to hiu qu hng v v p ch con ngi trn nn mi trng thin nhin c th ca ai cp. ngi ai cp khng c xu hng ti to cnh quan thin nhin. 2.1 Kin trc cnh quan chu u 2.1 Kin trc cnh quan chu u 2.1.1 Thi k c i 2.1.1 Thi k c i 13 14 15 -Kin trc cnh quan Hy lp: Hy lp c kh hu n ha, cnh tng thin p. Kin trc cng trnh mang tnh honh trng, thanh t v kiu dim. mi mt cng trnh khi thit k iu c cn nhc v t l, v tr, tm nhn trn a hnh khu t c th. Qun th Acropol Athen, c xy dng trong thi ky hoang kim cua Aten (Athen) (khoang th ky th nm trc cng nguyn)_ 16 -Kin trc cnh quan la m: Kin trc cnh quan ni bt vi cc th lai: phorum la m, cu dn nc, city, vila 17 18 cu dn nc 19 Ch phong kin lm ny sinh mt kin trc cnh quan mi. Cnh quan kin trc cc lu i ca lnh cha phong kin v kin trc nh th romng, g tch Kin trc cnh quan chu u Kin trc cnh quan chu u 2.1.2 Thi k trung i 2.1.2 Thi k trung i 20 21 22 Cnh quan kin trc thi k ny c nhiu mi m, l cc th m, cc qung trng rng ln vi nhiu tng i h nc..s xut hin cc lai hnh cng vin, sn vn vi h thng cy xanh c ct ta theo hnh khi hnh hc lm tng thm thm m cho cng trnh. 2.1.3 Thi k cn v hin i 2.1.3 Thi k cn v hin i 23 -ngi trung quc bin t nc thnh i cnh quan S kt hp 1 cch ti tnh gia cng trnh kin trc vi cnh quan thin nhin to s hi ha, thng nht, tn ti vnh cU cc yu t ca t nhin c khai thc mt cch trit (i ni, sng h, rng cy...). Thut phong thy l nhn t c lc to ra s n nhp gia cng trnh kin trc v khung cnh thin nhin. 2.2 Kin trc cnh quan mt s nc chu 2.2 Kin trc cnh quan mt s nc chu Kin trc cnh quan trung quc Kin trc cnh quan trung quc 24 25 Kin trc cnh quan n v mt s nc khc Kin trc cnh quan n v mt s nc khc -Vn dng iu khc trong kin trc cnh quan l nt ni bt ca n . ngai ra, mt nc, ng do, cy xanh l yu t lun c ch trng. -Kin trc cnh quan n nh hng rt ln n cc nc ng nam 26 -Kin trc cnh quan ch phc v cho nhng khch hng n l. Phm vi trong khun vin mt khu vn, mt dinh th. KTCQ ch n thun l hnh thc 2.3 Kt lun -Kin trc cnh quan phc v chung cho tt c mi ngi. KTCQ trn quan im l cch ng x ca con ngi vi thin nhin v vi cng ng theo xu th pht trin bn vng. Trc y Trc y Hin nay Hin nay 27 Thin nhin v nguyn tc xy dng cnh quan trn quan im pht trin bn vng Chng 3 3.1. Kh hu 3.1. Kh hu 3.1.1. c im chung Kh hu nhit i nng m ( tiu ch tng ng ) + Nhit khng kh: 21-27 0 c + m trung bnh: 70-80% + Lng ma trung bnh: 1000mm + S gi nng v lng my cao nht Sn la 1961h thp nht Yn bi l 1369h, + Gi: - pha bc c gi ma ng bc lnh - cui ng c gi nm rt c sc V ma ng V ma h - gi phn ty nam, - gi nam mang theo ma ln - gi bin Thi bnh dng mt v m - c hin tng bo 28 29 3.1.2. Phn vng kh hu Min kh hu pha bc Vng kh hu A1: Vng ni ng bc v Vit bc. yy l vng c ma ng lnh nht nc ta, Nhit thp nht di 0o. Ma h nhit thp hn vng ng bng Vng kh hu A2: Vng ni Ty bc v bc Trng sn c ma ng lnh, nhng m hn vng A1, A3. Vng Ty bc c kh hu lc a, vng Ty bc Trng sn b nh hng kh hu gi ty kh nng Vng A3: vng ng bng Bc b v bc Trung b c ma ng lnh, pha nam chu gi ty kh nng. Ma nhiu, cng ma ln Min kh hu pha nam Vng B4. Ty nguyn. Ma ng lnh. Ma h khu vc thung lng nng. Ma ma v ma kh tng phn r rt Vng B5. ng bng Nam b v nam Trung b. Kh hu nhit i gi ma in hnh. Khng c ma ng lnh. Hng nm c ma ma v ma kh 30 3.1.3 Vi kh hu Trong tng khu vc c th c kh hu ring bit Do s tc ng ca con ngi vo thin nhin nh xy dng, thay i a hnh, thay i dng nc, lm thay i vi kh hu khu vc 31 32 3.2. t ai 3.2. t ai di sn Hng nm t ai nng nghip v rng cy b ph hy pht trin do dn s tng ln t ai phi c gi gn v s dng c hiu qa tt nht t cho nng nghip t cho rng nhit i t cho khng gian m i ni hay dng bng phng lm thay i vi kh hu ngun nguyn liu ni c tr L ni sinh sng khng phi ch ca con ngi m cc loi ng, thc vt a hnh Hp dn v mt cnh quan, tm nhn, khung cnh 33 Ci nga Leo ni, cm tri Sn bn 34 Lch s BI thuyn Cnh p D ngoi 35 3.3. Mt nc 3.3. Mt nc ngun nguyn liu Cung cp nc, ti tiu tng ln Qu trnh s dung: Nc lm mt, tm git. S lng khng i, cht lng quay li vi ngun ban u Thay i vi kh hu Cn cho s sng S dng cho ngh ngi, gii tr Lt li Vn Khong khng th cm cnh vt Ngp ng Nc cho giao thng Hn hn 36 3.4. Thc vt Cy xanh trong t nhin 3.4. Thc vt Cy xanh trong t nhin Li ch Ngun thc n, khng kh, cung cp phitonxit, xy. Gi nc Lm phn bn t nhin Lm dng Phn loi Hnh dng tn, Hnh dng l iu khin kh hu: Thay i lung gi, h thp nhit Ma rng l, Ma n hoa Theo tn la tinh, ngun gc, Mu sc l, hoa, tc dng S mt dn S trng lI 37 BI tp s 1 Phn tch theo phng php phn tch Swot (im mnh, im yu, c hi, e do) (Strength, weakness, opportunity, threat) 38 3.5. Nguyn tc xy dng cnh quan bn vng 3.5. Nguyn tc xy dng cnh quan bn vng 3.5.1. Nguyn tc 1 Gi cho khu vc khe mnh Xc nh mt khu vc l khe mnh hay khng Trnh xa nhng iu bt li S hiu bit v khu vc l c s pht trin hnh dng khu vc bn vng Mi quan h trc khi xy dng ca ton b nhng ngi lm d n Chin lc bo v tng th c th p dng vi tt c nhng hnh th quan trng Bo v nhng ng nt c bit nh l t, cy xanh, mt nc La chn thit b xy dng v quy hoch xy dng 39 3.5.2.Nguyn tc 2 Phc hi nhng v tr b tn thng Loi v tr cn phi phc hi nh gi xem liu s phc hi ny c ph hp khng Phc hi cu trc cnh quan Phc hi t ai Phc hi nh cy xanh S gip ca cc nh chuyn mn nh thu cao cc khu vc c hi 40 3.5.3. Nguyn tc 3 Cuc sng thun ha, vt liu linh hot iu khin s si mn ca cc vng t dc nh s sng ca cy xanh S dng cc bc tng xanh gi vng t dc v ngn s pht trin ca xy dng Lm sng li cc vng t b hoang trn ng chn tri vi mi sinh thi cy xanh Thit k v xy dng cu trc ph hp cho thc vt bn vng La chn, thay th, m bo s sng ca cy xanh S dng cy trng a phng c bit cho s bn vng 41 3.5.4.Bo v ngun nc Hiu c ngun nc t nhin Bo v cc ng nt ca mt nc nh l vng m ly, h ao, sng sui Phc hi nhng ngun nc b h hi K thut c bit cho vic cn bng gia nhu cu s dng nc ca con ngi v kh nng cung cp nc ca vng b bt dn nhng git nc xm Dnh dm, v gi nc Ti tiu c hiu sut cao Cy xanh lm sch ngun nc 42 3.5.5. Gim vt liu lt Chin lc v quy hoch v lut l gim thiu vt liu lt La chn nhng thit k gim khu vc lt v gim tc ng vo khu vc Gim s nhim ca vt liu lt Vt liu lt c l v d thm Gim sc nng ca mt lt 43 Sng Icara quebec-canada 44 Sng Icara quebec-canada- sau cI to 45 46 Thc vt trn o amelia 47 o fisher 48 3.5.6.Suy ngh v s nguyn bn v s ph hy ca vt liu S dng c cng nhiu cng tt sn phm sn xut ti a phng S dng vt liu th thay v vt liu qua s l nh gch nung .. (a ong) khng li cht thi trong mi trng Dng vt liu th khng tn nng lng nung Khm ph v tm kh nng ti s dng li vt liu C gng s dng t nhng vt liu c s t du m nh nha Tm hng dn c bn la chn vt liu bn vng S dng vt liu lu bn vi lng cc bon cao nh g. Bo v cy xanh hin trng, s dng cy xanh, k thut sinh hc dng cy xanh to kh 02 Gim s dng vt liu c cht c ! 49 S dng ngun nguyn liu a phng Ti s dng sn phm cho cnh quan Ti s dng vt liu xy dng Phn bit v trnh s dng nhng vt liu c hi trong xy dng cnh quan Cn nhc cc tc ng vo giao thng, khai m v cc qu trnh khc 50 3.5.7. cao nh sng, tn trng bng ti tn trng bng ti v gii hn hoc loi tr nh sng Hiu qu trong thit k nh sng iu khin v thi gian nh sng in p thp nh sng mu, quang hc nh sng mt tri nh gi s thc hin 3.5.8.Khu yn tnh, bo v s yn tnh Cnh quan l hng ro gia thin ng v thc t Tip cn lut bo v nhim ting n 51 3.5.9. Duy tr s bn vng Thit k nhng khng gian c th bo tn Duy tr my mc, nng sut, cht t, s nhim Gim thuc dit CC loi gy hi bng giI php quy hoch tt Bo tn v s dng nguyn liu ti ch nh sng mu, quang hc Trng v duy tr cy xanh a phng To ra li nhun lu di v bn vng Kt hp thit k, xy dng v duy tr 52 quy hoch v Thit k cnh quan Chng 4 4.1. Cc nguyn tc b cc cnh quan 4.1. Cc nguyn tc b cc cnh quan 4.1.1 c s ca vic b cc cnh quan 1. im nhn: l v tr ng nhn. nu nhn cng chiu nh sng th chi tit vt th c nhn s ni r, ngc li th vt th b lu m, ch cn ng bao vt th. Gi tr thm m ca cnh quan ph thuc vo gic quan ca con ngi, ch yu l th gic. song hiu qu cn ph thuc vo iu kin nhn, bao GM: im nhn, tm nhn, gc nhn. 53 2. Tm nhn: l khong cch t im nhn n vt th. Khong cch ny c mi quan h gn b vi c tnh quang hc ca mt, kch thuc v cht liu b mt ca vt th. - c tnh quang hc ca mt thng cho php nhn r trong gc hnh nn l 28 o (D/2l). Tuy nhin, nu mun nhn vt th trong khng gian rng (Ngi nh c bu tri v cy c xung quanh) th gc nhn di 18 o (d/3l). - m quan h gia kch thc vt th (D-H )v khong cch nhn (L): + nu d/l < 1: tc ng ni ti ca cc thnh phn bao quanh khng gian rt mnh m, khng gian nh hp, con ngi cm thy s hi, ngt ngt. + nu d/l=1-2: cm gic c s cn bng t l vi con ngi, gy n tng gn gi than mt. + nu d/l>2: khng gian tr nn trng chnh, lc ht km, mi quan h gia cc thnh phn tr nn lng lo, 54 Tm nhn 55 Khung cnh l ct on ng khung ca tm nhn 56 3. Gc nhn: l hng nhn vt th. mi mt vt th c nhiu hng nhn khc nhau dn n s thay i tng ng ca vin cnh v hnh Dng vt th trong b cc. 57 trong trng hp khng gian chy di nh ng ph, cn c im dng hoc chuyn hng. theo yoshinobu ashinara: KHNG CO IM DNG CHT LONG KHNG GIAN BI NHAT DN V CUI TRUC, NO PHN TN V HP LUC BI TAN BIN I 58 4.1.2 k xo to hnh-trang tr khng gian-cnh quan 1. TO HNH KHNG GIAN: KHNG GIAN L MT PHn THM M-CHC NNG C BN CA CNH QUAN. VIC HNH THNH KHNG GIAN VI QUY M, HNH DNG HP L, PH HP VI CHC NNG HAT ng v tm l ca con ngi l ht sc quan trng. a. xc nh kch thc khng gian: Theo kinh nghim nht bn, mt module n v ca khng gian l 21- 24m, kch thc khng gian t 1-5 n v, cng lm n 10 n v l phm vi ti a cc thnh phn trong khng gian c th ha hp tng th. ngoi kch thc thc, trong mt s trng hp c th tng gim cm gic v nng su ca khng gian bng cch s dng thut phi cnh tuyn v thut phi cnh khng trung 59 -thut phi cnh tuyn: l thut bin i cm gic v chiu su khng gian bng vic thay i kch thc cc yu t tp khng gian (tng hoc gim dn) 60 -thut phi cnh khng trung: l thut bin i cm gic v chiu su khng gian bng vic thay i mu sc (mu nng dn hoc lnh dn) cc yu t to khng gian. cui trc khng gian s dng mu thuc tng lnh c cm gic su hn v ngc li. 61 b. X l cc thnh phn tao khng gian: nn: l thnh phn c bn ca khng gian. S thay i bnh din nn(li, lm) to nn cm gic v khng gian, chc nng khc nhau. cc k xo x l nn: + to chnh lch cao + kt hp nng cao nn v s dng tng ngn + s dng cht liu hon thin nn khc nhau (lt , thm xanh...) to s phong ph cho cnh quan 62 trng i hc nsw-austraylia 63 darling harbour-austraylia 64 65 66 b. X l cc thnh phn tao khng gian: tng: tng trong khng gian-cnh quan l cc mt ng ca cng trnh kin trc c 3 lai khng gian: + khng gian ng + khng gian m + khng gian na ng na m 67 c. to cnh v trang tr khng gian cc yu t to cnh trong khng gian a hnh Mt nc Cy xanh Con ngi ng vt Khng trung Cc yu t t nhin Kin trc cng trnh Giao thng Trang thit b k thut Tranh tng honh trng trang tr Cc yu t nhn to 68 69 70 71 72 73 74 4.1.3 cc quy lut b cc ch yu 75 1. b cc cn xng Mt bng cn xng (phng n mt bng, i hc Florida gulf, florida) 76 2. b cc t do Vn thc vt, chicago 77 3. Trc b cc- b cc i xng Mt bng khun vin b tr theo trc vi bn cht i xng Trng i hc rice- houston- Texas 78 4.1.4 Cu trc T hp cu trc 79 Cu trc dng hnh hc Hnh vung, ch nht 80 Hnh tam gic 45 0 Hnh tam gic 60 0 81 Hnh trn: hnh trn, hnh trn di chuyn, hnh trn ng tm 82 Cu trc dng t nhin ng un khc 83 HU c 84 nhm v mnG 85 4.1.5 Quy tc sp xp S hn lan S thng nht S hi ha S ng nht hi ha S ng nht hi ha mt cch hp dn 86 S n gin 87 S nI bt 88 im nhn ( s ng khung ) 89 S nhp nhng 90 S cn bng ng quy tc Cn bng phi quy tc 91 T l v s cn i T l nh T l ln T l con ngi 92 Nhng vi phun ca halprin trong qung trng Embarcadero- san francisco cha nhng nhm ng cong v nhng mnh ch nht v 93 Dng vng xon tng trng tnh lin tc ca s sng v cI cht 94 95 96 4.2. thit k cc yu t 4.2. thit k cc yu t - a hnh - Mt nc - Cy xanh - Kin trc 97 4.3. Quy hoch cnh quan 4.3. Quy hoch cnh quan 98 cnh quan cc thnh ph boston 99 New- york 100 Washington dc 101 Cairo- ai cp 102 Melbourn-austraylia 103 sydney-austraylia 104 malaysia 105 Tp h ch minh 106 hongkong 107 im nhn cng ng 108 Cng vin Cng vin trung tm- new york- m- Phi cnh 109 Cng vin trung tm- new york- m- Mt bng 110 Qung trng l khng gian hot ng cng cng ca th, c to nn bi cc s kt hp hoc hn nh ca kin trc thch hp xung quanh, gn kt vi mng li giao thng, kt ni nhng thnh t c lp thnh mt tng th. Cng nng c bn ca qung trng l ni sinh hot chnh tr, vn ha nh hi hp, mt tinh, l ni t chc cc l hi tn gio... sau dn pht trin thm l ni k nim, vui chi, biu din, giao tip, ngh ngi... QUNG TRNG 111 Cc cch gii hn khng gian qung trng Vy bc: dngtng, cy xanh, kin trc... vy bc mt khng gian cn thit. Che y: s dng cu kin no nh vi bt, gin hoa v.v... hnh thnh mt khng gian yu v o. Nng nn: Khng gian nng cao so vi khng gian chung quanh. Nn cong lm: khng gian lm vi cc khng gian nng cao xung quanh hnh thnh nn nhng khng gian tu thuc. Nn chm: mt nn chm t gii hn mt khng gian. Nn nghing: B mt nghing cng xc nh mt khng gian. 112 Phn loi qung trng Qung trng th chnh Qung trng th chnh c cng nng hi hp chnh tr, vn ho, i l, diu hnh, duyt binh v cc sinh hot l hi dn gian truyn thng. V d: Qung trng Thin An Mn, Trung Quc Qung trng k nim Qung trng k nim dng k nim mt s kin quan trng no , hay nhn vt no c cng vi t nc, qu hng. Thng thng trung tm hay mt bn qung trng t i hay thp hay mt cng trnh kin trc mang tnh k nim. V d: Qung trng Petersburg k nim Cch mng thng 10 Nga. Qung trng giao thng Qung trng giao thng l mt b phn ca h thng giao thng th. N c tc dng phn lung giao thng hp l, c th l ni xe cng cng, m bo lu thng thun tin, thong, thng sut, an ton. V d: Qung trng Taksim, Istanbul, Th Nh K 113 Qung trng thng nghip Qung trng thng nghip phc v cho yu cu giao dch, bun bn thng mi, l phng thc kt hp khng gian ni tht ca khu trung tm thng nghip vi khng gian bn ngoi v khng gian bn l thin. Qung trng thng nghip thng kt hp vi vic b tr ng i b, to ra cc tin nghi ngh ngi, giao du, n ung... l mt trong nhng trung tm sinh hot ch yu ca th. Qung trng tn gio Qung trng tn gio l khng gian t trc gio ng, nh cha, t ng t chc nhng l hi tn gio. V d: Qung trng trc i gio ng hay c... Qung trng ngh ngi, biu din vn ho... Loi qung trng ny l khng gian xanh trong th mi ngi c th ngh ngi, biu din... gp phn ti sn xut sc lao ng. Trong qung trng c th c nhng b, i, gh ngi, bn hoa, chu cy cnh, b nc, i phun nc, cc tiu phm th... V d: Qung trng Piazza Duomo Milano, 114 115 116 Cng vin nc -toledo- ohio- m Trung tm thnh ph vn ( qun trng pacific- hongkong) 117 Qun trng, ng ph Qung trng vi nhiu kiu khc nhau thu ht ngi I b 118 119 ng xanh 120 6.4.3 lng qu 121 6.4.4. khu ngh- KHU SINH THI H BA B RNG QUC GIA BA B 122 THC Nc- RNG QUC GIA BA B 123 Resort hn tre- nha trang 124 6.4.5. khu di tch lng tm Lng minh mng 125 Lng t c