Cong Trinh Kien Truc 0506

Cong trnh Kien truc Ha Noi
www.100hanoi.com
Cong trnh kien truc Ha Noi
Ban D n H N i Ti Yu |
HDINVESTMENT.JSC
| i L 1000 nm Thng Long
Ch u trch nhi m: inh Ti n Hong www.100hanoi.com
Bin t p: Tr n Th H ng
1
2010
Ha Noi Toi Yeu
Hi u nh: Bi Quang T
www.100hanoi.com
H N i lun l m t a danh vn ha, kinh t , chnh tr c a c n c. Tm hi u cc thng tin v kinh t , vn ha, gi i tr.c a H N i lun l m t nhu c u thi t y u c a nhi u t ng l p nhn dn. Bn c nh , nm 2010 l nm quan tr ng, v i r t nhi u nh ng d p l k ni m l n, c bi t l i l 1000 nm Thng Long. y l m t c t m c vn ha, l ch s c quan tm c a c trong v ngoi n c. chnh l l do chng ti l a ch n ch v H N i nh h ng n i dung cho d n chu i website H N i. D n chu i website v H N i mang tn H N i Ti Yu c cng ty CP T Hong
t tri n khai th c hi n t thng 2 nm 2010. V i nh ng n l c, tm huy t v tnh yu dnh cho H N i, cc thnh vin ban d c n t ng v i c gi yu H N i. i L 1000 nm Thng Long ang n r t g n, d n cng ang i vo giai o n g p n cho ra nh ng s n ph m vn ha gy
rt hon thnh ha chung khng kh c a ngy i L . D n l m t b c tranh t ng th , i t nh ng s ki n g n v i i L , cng nh nh ng
gc su trong tm h n H N i, nh ng n p s ng, nh ng c m xc c a ng i H N i. Bn c nh vi c xy d ng v hon thi n chu i website v H N i, Ban d H N i v i nh ng n ph m i n t n cn cho ra
m t nh ng n ph m v H N i. Chng ti dnh nhi u tm huy t xy d ng T sch c t ng mi n ph cho qu b n c. Chng ti hi v ng nh ng tm huy t ny s mang l i cho qu b n c yu H N i nh ng i u th v . T li u chng ti s d ng th c hi n nh ng n ph m ny hon ton c su t m v bin t p t cc ngu n trn Internet nn khng trnh c nh ng thi u st. M t s t li u do l y cc ngu n th c p, nn chng ti khng th trch d n ngu n y . Chng ti
mong nh n c s thng c m t cc tc gi . Xin chn thnh c m n v mong nh n c nh ng gp t pha b n c! Ban d n
www.100hanoi.com
Ha Noi Toi Yeu

M cL c
www.100hanoi.com
Th ng ................................................................................................................................2 Ban d n ............................................................................................................................2 Bu i n B H ...................................................................................................................4 V ng Lu Cc - Vn Mi u....................................................................................................5 Ga Hng C .........................................................................................................................6 C u Long Bin (Paul Doumer) ............................................................................................8 Ch ng Xun .................................................................................................................10 Sn Qu n Ng a H N i.....................................................................................................12 H Gm ...........................................................................................................................14 M t khng gian ki n trc vn ha......................................................................................14 Ph Ch T ch .....................................................................................................................18 Lng Ch T ch H Ch Minh ..............................................................................................20 Nh Ht L n H N i ..........................................................................................................23 Nh Th L n H N i .........................................................................................................28 Ngi Nh C 87 M My ...................................................................................................30 Cha M t C t.....................................................................................................................33 Ph Hng B c....................................................................................................................36 i H c T ng H p H N i.................................................................................................40 Ph Th ng S B c K .......................................................................................................43 C t c H N i ....................................................................................................................45 Khm ph ki n trc Vn Mi u Qu c T Gim ..................................................................47 Thp Ha Phong - V p tm h n ng i H N i............................................................56 Quan Ch ng ki n trc p ng ngng .......................................................................58 Thnh C a B c..................................................................................................................62 Cng trnh ki n trc thnh C Loa.....................................................................................66 Cng tnh ki n trc n Qun Thnh ................................................................................70 V p thanh nh c a cha Tr n Qu c ............................................................................72 Cha Qun S ki n trc kh c o ...............................................................................75
www.100hanoi.com
Ha Noi Toi Yeu

Bu i n B H
Vi c xy d ng nh Bu i n B
www.100hanoi.com
H hon thnh vo nm 1901. Nh bu i n xy trn
n n cha Bo n. Nm 1917 Bu i n b t u t ch c bu chnh nng thn. Lc b y gi bu t H N i i pht th, cha c xe p ph i dng xe tay, sau khi nh n th t Bu i n Trung tm B H , phu xe ko a bu t n a ch c n chuy n.
Nm 1954, thua tr n
i n Bin Ph , Chnh ph Php ph i k hi p nh Geneva v rt
qun kh i Vi t Nam. Khi bn giao Bu i n H N i cho Chnh ph Vi t Nam Dn ch C ng ha th ch c m t t ng i i n tho i c ng i n 1.500 s v g n 600 thu bao. Sau nm 1954, h u nh khng c nh dn no c my i n tho i tr gia nh cn b trung
v cao c p. D cu c chi n tranh ch ng M c u n c cn nhi u gian kh v hy sinh, song cng trnh xy d ng Nh Bu i n m i v n c kh i cng vo ngy 8-3-1971. Nm 1976, ta nh chnh h ng ra h Hon Ki m cao nm t ng, m t ti n di 51 mt c b n hon thnh. Ngy 2-9-1978, b n nh c Ca ng i H Ch t ch vang ln t chi c ng h trn nc nh Bu i n B H . Bu i n B H hi n nay c trang b c s v t ch t kh hi n i p ng nhu
c u thng tin, vi n thng cho ng i dn. Nhi u d ch v thng tin, vi n thng c cung c p cho cc khch hng, t khc. g i i n tho i cng c ng, chuy n nh n ti n g i qua bu
i n, cc d ch v lin quan n i n tho i di ng, i n tho i c nh v nhi u d ch v
www.100hanoi.com
Ha Noi Toi Yeu

V ng Lu Cc - Vn Mi u
Khu Vn Cc Vn Mi u, nhn t
www.100hanoi.com
ngoi Nh Thi h c sinh i L - Tr n quy m th b qun Minh t ho c a h t v
no, hi n cha kh o c, v cc t li u l ch s Yn Kinh, t c B c Kinh ngy nay. Khu Vn Cc Vn Mi u, nhn t
ngoiNh Thi h c sinh i L - Tr n quy m th b qun Minh t ho c a h t v
no, hi n cha kh o c, v cc t li u l ch s Yn Kinh, t c B c Kinh ngy nay.
Tuy nhin, nh Thi h c sinh th i nh L c L Qu n miu t trong Ki n vn ti u l c th : Nh Thi h c c ba gian, c t ng ngang, l p b ng ngi ng. Nh gi ng d y pha ng v ty hai dy u 14 gian. Phng h c c a h c sinh tam x u ba dy,
m i dy 25 gian, m i gian 2 ng i. Ton b ki n trc Vn Mi u hi n nay u l ki n trc th i u nh Nguy n. Khun vin c bao b c b i b n b c t ng xy b ng g ch Bt Trng. Qu n th ki n trc Vn Mi u - Qu c T Gim c b c c ng i t ng khu, t ng l p theo tr c B c Nam, m ph ng t ng th quy ho ch khu Vn mi u th Kh ng T qu
hng ng t i Khc Ph , Sn ng, Trung Qu c. Tuy nhin, quy m
y n gi n
hn, ki n trc n gi n hn v theo phng th c truy n th ng ngh thu t dn t c. Pha tr c Vn Mi u c m t h l n g i l h Vn Chng, tn c xa g i l Thi H . Gi a h c g Kim Chu, tr c y c l u ng m c nh. Ngoi c ng chnh c t tr , hai bn t h u c bia H M, xung quanh khu v c xy Vn Mi u
t ng cao bao quanh. C ng Vn Mi u xy ki u Tam quan, trn c 3 ch Mn ki u ch Hn c xa.
www.100hanoi.com
Ha Noi Toi Yeu

Ga Hng C
Nm 1902, ga Hng C (nm 1976 i thnh ga H N i) ra i. T
www.100hanoi.com
y, cc tuy n
ng s t l n l t c hnh thnh, n i th H N i v i m i mi n c a t n c. Ban u l tuy n ng H N i - L ng Sn r i H N i - H i Phng (1903), H N i - Lo Cai (1905). Hn ba ch c nm sau, con ng s t xuyn Vi t c hnh thnh vo nm 1936.
Ga Hng C d n gy kinh ng c u th k 20 Nm 1902, ga Hng C (nm 1976 i thnh ga H N i) ra i. T y, cc tuy n
ng s t l n l t c hnh thnh, n i th H N i v i m i mi n c a t n c. Ban u l tuy n ng H N i - L ng Sn r i H N i - H i Phng (1903), H N i - Lo Cai (1905). Hn ba ch c nm sau, con ng s t xuyn Vi t c hnh thnh vo nm 1936.
Ga Hng C - nm 1929
www.100hanoi.com
Ha Noi Toi Yeu

Ton b cng trnh ga Hng C b y gi
www.100hanoi.com
c di n tch ln n hn 21ha, trong ng i
Php dnh n a di n tch xy d ng nh c a, ph n cn l i l sn ga, ng s t. Ban u, ng i Php ch xy m t ta nh chnh gi a sau m i xy hai ta ph hai bn. Trong nh ng thng ngy chi n tranh ph ho i mi n B c c a M , ga H N i l m t trong nh ng i m b b n ph c li t nh t. Nm 1972, m t qu bom ri trng ta chnh v ph h y hon ton ta nh ny. Ta chnh c xy l i v hon ch nh nm 1976. By gi , ki n trc ki u Php cn xu t hi n hai ta nh ph nhng cng b c i t o t nhi u.
Ga Hng C xa
Ga Hng C nay Ngy nay, l a ch n i tu ho t ga H N i n cc t nh thnh khc v n l thi quen c a nhi u ng i dn, m c d cc phng ti n cng c ng nh t khch, xe bus kh ti n cho hnh khch.
www.100hanoi.com
Ha Noi Toi Yeu

C u Long Bin (Paul Doumer)
www.100hanoi.com
M t th k qua, song cy c u Long Bin v n c s d ng v l m t hnh nh quen thu c trong tm tr ng i H N i. Nh ng ngy nng n c m t s ng i dn, h c sinh, sinh vin cn r nhau i qua c u hng gi. Nhi u i l a s p thnh v ch n c u Long Bin lm c nh n n nh lm album c i p v l m t. ch ng cng
Vo thng 9/1898, ton quy n ng Dng lm l kh i cng m t cy c u v t ngang dng sng M . C u c t tn l Paul Doumer.
C u Long Bin xa C u Long Bin c thi t k b i ki n trc s, cha c a thp Eiffel, bi u t ng n c Php. Thay cho nh ng cng nhn Trung Qu c c tuy n tr c , b ng s kho lo, tinh nhanh, nng ng, chnh nh ng ng i th Vi t Nam l p rp cc c u ki n kim kh, tn inh ch t, s d ng c n c u... d i s h ng d n c a cc k s ng i Php, c u xy ng v tr m chi c tu c a th c dn Php n sng b n vo Quan Ch ng v C a B c m u xm l c Vi t Nam khi xa.
www.100hanoi.com
Ha Noi Toi Yeu

c a cy c u l ng b hai bn, ng s t
www.100hanoi.com
C u g m 20 b tr xy v m , v i chi u su 30m v cao 13,5m tnh m c n c th p nh t. Pha h u ng n c c u vm di 800m, ton thn c u l 2.500m. Nt c o nh t gi a l i i bn tri (Hi n nay, ng i dn
i xe my xe p t qu n Hon Ki m sang qu n Long Bin qua cy c u ny v n i bn ng pha tri c u, cn i t qu n Long Bin sang qu n Hon Ki m l i i pha ph i c a c u. i u ny khc v i cch phn ng i thng th ng pha bn ph i khc ngay v i cch chia ng i nh t Vi n ng. Vi t Nam,
c u Chng Dng g n y ( c xy m i v sau
ny). Khi c xy d ng, c u Long Bin l 1 trong 4 cy c u l n nh t th gi i, n i b t
M t th k qua, song cy c u Long Bin v n c s d ng v l m t hnh nh quen thu c trong tm tr ng i H N i. Nh ng ngy nng n c m t s ng i dn, h c sinh, sinh vin cn r nhau i qua c u hng gi. Nhi u i l a s p thnh v ch ng cng
ch n c u Long Bin lm c nh n n ch p nh ng ki u nh k ni m, nh lm album c i p v l m t.
www.100hanoi.com
Ha Noi Toi Yeu

Ch ng Xun
Ch
www.100hanoi.com
ng Xun n m trong khu ph c , pha ty l ph ng Xun, pha b c l ph ng Xun. C ng ch gc ty b c c a
Hng Khoai, pha nam l ph C u ng, pha ng l ng ch
nhn sang pha ty, pha tr c l m t kho ng tr ng nh . Pha B c c qun Huy n Thin (sau i thnh cha Huy n Thin). Ngay st sau ch l ch B c Qua. ch c i C m t , k ni m ngy Ton qu c khng chi n.
Ch ng Xun xa Ch ng Xun tuy n m trong khu ph c nhng c tu i i tr hn r t nhi u so v i
cc ph xung quanh. Tr c kia y l khu t tr ng thu c ph ng ng Xun, huy n Th Xng n m tr c qun Huy n Thin. Nm 1889, khi nh ng d u tch cu i c a v h Thi C c b l p hon ton, ng i Php quy ho ch l i gi i t a hai ch c v d n t t c cc hng qun vo khu t tr ng c a ph ng ng Xun, t o thnh ch ng Xun.
Trong nm u tin ch h p ngoi tr i, ho c c che mi l gi ng nh hai ch c. Nm 1890 chnh quy n Php m i b t u xy d ng ch ng Xun, t o thnh nm vm c a v nm nh c u di 52m, cao 19m. M t ti n theo ki n trc Php, g m nm ph n hnh tam gic c tr l nh t ong, l p mi tn. T i y di n ra cc tr n chi n c li t ch ng l i lnh L dng c a Php, r t nhi u ng i hi sinh t i y tr c khi rt kh i H N i.
www.100hanoi.com
10
Ha Noi Toi Yeu

Sau ngy gi i phng th , ch ng Xun l ch l n nh t H N i.
www.100hanoi.com
Vo kho ng nm 1990, ch c xy d ng l i, ph b hai dy hai bn, ba dy gi a xy ln ba t ng. Hai t m c a hai bn cng b d , nhng v n cn gi hai c t ngoi cng. Nm 1994, ch ng Xun b h a ho n, l a thiu tr i g n nh ton b cc gian hng trong ch .Sau ch c xy d ng l i.
Ch ng Xun nay Ch ng Xun l ch u m i dnh cho bn bun l chnh. Xa kia ch bn r t nhi u lo i hng, nhng hi n t i ch y u bn i n t , gia d ng, v i vc qu n o. Pha sau ch c cc hng bn chim th c nh. Pha B c c a ch , l cc hng n, ph c v khch lc no cng ng c nh n nh p. Hng ha t y v n
c n m. Xung quanh ch ho tm n ch khi i du l ch
chuy n i kh p cc t nh pha B c. Hi n nay khng ch nh ng ng i mua bn bun hng ng Xun giao thng, nhi u khch du l ch trong v ngoi n c H N i th ng n thm quan v mua s m ch ng Xun. Khu ch
n m ngay trong khu ph c , khng xa cc ph n i ti ng bn lu ni m, hng th i trang, nh ph Hng Ngang, Hng o, Hng Bng, Hng GaiL i g n khu di tch n Ng c Sn r t ti n cho m t chuy n thm quan khu trung tm thnh ph .
www.100hanoi.com
11
Ha Noi Toi Yeu

Sn Qu n Ng a H N i
Tr ng ua ng a m nhi u ng i hay g i t t hn l Qu n ng a
www.100hanoi.com
H N i c t r t s m. H N i di n ra
Cu n Le Vieux Tokin (B c k xa) cho bi t cu c ua ng a u tin
ngy 15/7/1886 trong khun kh nh ng ho t ng m ng Qu c khnh M u qu c nm y c a o qun chi m ng v ph i 2 nm sau (1888) Tourane ( N ng) v Nam nh m i c ni ua ng a...
Hnh nh cu c thi u tin di n ra d i chn C t C
H N i v l i c c thi ng i-
ng a t c l ko xe tay. Cn nm 1888 th c ti li u vi t r ng c m t l n cn t ch c c ua... voi nhng b nh gi l km h p d n v s ch m ch p c a 3 con v t kh ng l
th m gia d i s ch huy c a nh ng qu n t ng b n x .
www.100hanoi.com
12
Ha Noi Toi Yeu

V sau cc cu c thi u c t ch c th ng xuyn hn
www.100hanoi.com
khu v c thn Yn T p , t c l
khu Ga Hng C v n l ni c p th c n cho ng a c a tri u nh xa. xy d ng khu u m i ng s t v u x o th qu n ng a chuy n v thn i T v Vnh Phc (n m gi a ng i C n v Hong Hoa Thm hi n t i).
Nhn k t ng t m hnh c th th y qu n ng a c nh ng i thay
khu khn i. Bu i
u cn c c khch ng trn nc khn i, v sau khn i ngy m t c u k v sang tr ng hn. ng nhin s ng khn gi l ng i u (trn khn i) nhng cng chng ng i Vi t cng c m t khng t quanh sn. V ph c v cho th chi ny cng xu t hi n nhi u l nui ng a ua nh p t n c ngoi vo v lo i ng a b n a c lai t o gi ng t Tr i N c Hai trn Cao B ng. Sau nh ng bi n c x y ra nm 1945, chi n tranh khi n cc cu c ua ng a H N i
ch m d t. Ci khng gian r ng l n c a Qu n ng a y vo th p k 60 c a th k XX c d nh s d ng lm m t b ng xy nh Qu c h i. Nhng r i l i chi n tranh ph
ho i lan t i Th (1966), vi c xy nh Qu c h i b d ng l i, n nay kh ai nh n ra d u tch c a Qu n ng a xa l t th m trong m t khu dn c ng c thu c qu n Ba nh.
www.100hanoi.com
13
Ha Noi Toi Yeu

H Gm
www.100hanoi.com
M t khng gian ki n trc vn ha

Ci huy n tho i l n nh t, k th nh t c a Thng Long l vua u nh L th y r ng bay ln khi u thuy n chn thnh i La. H Tr Gm l g ch n i x ng ng nh t
t o thm nt i x ng tuy t di u - Dng: R ng bay. m: Ra l n! Tuy t v i lm sao! B n s c Thng Long - i Vi t l t ng ha nh ng gi tr h v th c, th c v h. Huy n m th c, th c m huy n (theo GS Tr n Qu c V ng). T ngy d n nh ln nh m i, cht vt t ng cao khu Ng c Khnh, m i l n c d p v
thnh ph ti l i p xe thm m t o n ng vng quanh H Gm, c khi ch l m t gc h . M t chi u, sau h i th o nh t i vn phng h i Ki n trc s Vi t Nam v cng trnh nh Qu c H i v Trung tm H i Ngh qu c gia, bn H Gm ti l i d t xe thong th d o quanh h . V c t nhin, m t h i ni m qu kh ch t v v i i cht bng
khung vui v... bu n .
H Gm, nh ng tia n ng cu i cng cn vng trn ng n cy, ri xu ng m t h anh nh xanh. Gi nh nh , g n n c ln tn nh khng cn rc r i, m t n c nh trong hn, thoang tho ng mi tinh khi t. Ti d a xe vo gh , ng i t a lng vo g c cy l c v ng chn g c, gi mn man. Nh v ng xu ng t b u tr i ng mu tm, nh vt ln t t ng vua L i m bnh
thin, ng trn tr cao: Dn t c ta s khng c, rn v kh n a, ch dnh cng s c t o nn cu c s ng, nhn danh trm h , Tr m xin hon l i thanh gm chi n th ng. Th n Ra p ki m v l n i. Tuyn ngn ho bnh c a ng i chi n th ng!
www.100hanoi.com
14
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
nh cao vn hi n Vi t Nam: n Ng c Sn th Vn Xng, trng coi vi c vn chng, ch ngha v i bi u t ng i nghin - Thp bt - vi t th ln tr i xanh. Nh ng i h c t th c v i th n Siu, thnh Qut v m i h i u th k ng kinh ngha th c c a c c Lng Vn Can (nay c ng ph mang tn c ). Khng ch d y ch m cn d y c lng yu n c, v khng gian tm linh v i cha B , cha Bo Thin, cha ng Th ng, nay cn cy thp Ho Phong, n B Ki u th cha V Th ch (B Tri u). Ch ng ki n nh ng s ki n vn ha huy hong ny, duy nh t c cy a i, i th nay v n t a bng gi a sn ta bo Nhn Dn m c KTS T M Du t g i l cy a s 1 ng Dng. Theo bia , khi ti n s V Tng Phan l p tr ng H nh nm 1835 th cy v ng ch c. M u Li u H nh, c m nh n
V y l qui t : ch ng gi c gi n c, vn h c, tri t h c v tm linh. Ci huy n tho i l n nh t, k th nh t c a Thng Long l vua u nh L th y r ng bay ln khi u thuy n chn thnh i La. H Tr Gm l g ch n i x ng ng nh t
t o thm nt i x ng tuy t di u - Dng: R ng bay. m: Ra l n! Tuy t v i lm sao! B n s c Thng Long - i Vi t l t ng ha nh ng gi tr h v th c, th c v h. Huy n m th c, th c m huy n (theo GS Tr n Qu c V ng). Chi n tranh mi mi qua r i. Cha bao gi H Gm p th ny. Nh ng d c nh m m m i th g ch lt m i, nh ng c t n chi u sng xinh xinh, nh ng gh thanh thot,
nh ng b n hoa l m s c nhi u mu, ngan ngt hng. Ch ng cn nh ng ro c n che khu t t ng Vua L. Nh Khai Tr Ti n c l y l i dng v quen thu c xa. N c thi i dng ch ng vo lng h . Cc c Ra nhi u l n trm tu i c cc nh khoa h c nng gi c, lo ci n, ci , mong cc c bnh an sinh arn ni g Ra c s a sang theo cc c .
www.100hanoi.com
15
Ha Noi Toi Yeu

ng L Th ch - L Lai, k t thc
www.100hanoi.com
Khng gian h Tr Gm c cc nh quy ho ch ki n trc u th k nng niu v trn tr ng. R t thnh cng khi l y thp Ra lm tr c trung tm qua v n Ch Linh, hai bn l qu ng tr ng Ngn hng qu c gia b th .
T ph c , v n l cc ph ng th th cng v d ch v cho kinh thnh, cng l trung tm trn b n d i thuy n, v i ng ngang ng d c, v i nh ng mi p l x, lan d n xu ng phng Nam, th th k 20 hnh thnh d n d n. Cng th , nh c a quanh h ki u dng du nh p t phng Ty, nhng c th c ho nh p, khng xa l , ph trng, t m vc v a ph i, hnh dng hon ch nh, t t c ho quy n vo nhau m t th c, m t t duy vn ho r t h Gm ch ng ni no c c. Gc p nh t h Gm, chuy n ti p t khng gian 36 ph ph ng, nh Thu T - tc
gi l c KTS V c Din - nh m t d u n c a k thu t phng Ty nng ln s c m nh vn ho phng ng.
T thu
u th g n v i h Gm khng ch b ng tnh c m, nh c b ng c m d r t
tr con, r t mong manh do th m m tr tu sng t o ki n trc l p cha anh. Th t sung s ng, sau khng chi n ch ng Php l i c c m bt khng ph i l vi t th ln tr i cao m t o nn nh ng kh i hnh cho th vn hi n, cho khong t h Gm. Nhng l i khng th ng m ngi ngh mnh cng t t i nhi u! C th vi n th l do che ch n v php lu t, v l tr. Nhng chi u su tm h n, lng tm ng i c m
bt, sao c day d t, v nh ng l i nh p c a b n nh c khng l i m m thanh vang v ng mi t i nh ng i sau. Nh Bu i n th k ch, nh H i ng nhn dn c ng kh v l nh l o (l i s nh vo tr c y r t m m m i), Trung tm thng m i v khch s n Vng nh b c t ng thnh n ng ph c v i h Gm...
www.100hanoi.com
16
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
V n cn , ci nh v sinh cng c ng n ng ngay tr c nh H i ng nhn dn Thnh ph , ci vi phun n c r t khng ng ch trn qu ng tr ng ng kinh Ngha th c. B n xe i n B H c thay th b ng i m xe t. M nh t huy n tho i (m gi tr c vi ch c cy vng cho 1m2 t) b c nh t qu c gia ny u ph i ch cho xe c g m r, x kh m tr i. Kh i nh ch ng cao cng t i hn 15m s v c knh... Ty m i xy bn ng L Thi T , c a hng Bch ho T ng h p c (tr c l nh G - a) b g b xy d ng l i to hn (cha ch c p hn). Ch nh trang l i ki n trc nh lm cc siu th c nh khch s n nh giu (Ph Gia) l i u c n c bn lu n thm. Ho nhong, bng l n y nhng u r i ci dng quen quen xa... C ng i hng h n g i l ki n trc Php (oan u ng cho n n ki n trc sng chi m t th i) hi ho v i khng gian xung quanh. V t li u hi n i, m l l hng c t to c ng i m, ci mi Marsard d ng ng! V nh ng g , nh ng ch nh b n d p Nh ht Thnh ph ... chnh qu hng c a th ngay
ki n trc ny khng c pht tri n, nn chng chng ta
dng l i ci th m ng i ta khng dng n, l i a vo khng gian k di u ny. Nh ng g d b cng c i u ng ti c. Bia k ni m linh m c Alexandre de Rhode, qu c ng hi n nay ang l ch chnh th c c a qu c gia b ph
ng i sng l p ch
b . C n thi t tm ni d ng l i. C th
ngay ven h cho hi ho v i trung tm vn ho
Vi t Nam nh trn vi t. Vi n c r t c i n chu u ven h gc ng Hng Khay inh Tin Hong m t nh m t i m t i m sng p c a qu kh . Th t may l chnh quy n ch n l i nh ng ng ngng bu i u p ng c v ng c n c. B n chi php l cho k cng vn ho: Xy ti t quy ho ch h Gm c cng b , c s
d ng nh c a quanh khu v c h Gm ph i ng quy ho ch, khng xy nh m i ch c i t o trn hi n tr ng nh c, m t xy d ng 50% n 60%. T ng cao t i a l 2,5 - 3 t ng... Ti thong th p xe v , ng ph ln n, i l m i thnh thang, ng i xe chen nhau. y m t ro ch n nh o n ng m i l p. D n c i t o h th ng thot n c. C t ng ng x b b i tung, bn t ng p ng a. V y m khng, ch ng o b i g
nhi u, vi ch xe c c ng p ng ng i cht nhng v n u dng xui ng c. th hi n i l t y, t chnh nh ng m th m l ng l y.
www.100hanoi.com
17
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Ph Ch T ch Cng trnh mang phong cch th i Ph c Hng

Cng trnh mang phong cch th i Ph c Hng ny c xy d ng t nh ng nm u th k XX (1900 - 1906), do ki n trc s ng i Php g c c Lich-ten Fen- thi t k . Di n tch s d ng c a to nh g n 1300 mt vung. Ton b to nh c trn 30 phng, m i
phng c trang tr theo m t phong cch ring. i m di tch u tin trong hnh trnh tham quan Khu di tch Ch t ch H Ch Minh t i Ph Ch t ch l to nh Ph Ch t ch. y l to nh sang tr ng, b th , cao b n t ng nhn th ng ra ng Hng Vng.
Cng trnh mang phong cch th i Ph c Hng ny c xy d ng t nh ng nm u th k XX (1900 - 1906), do ki n trc s ng i Php g c c Lich-ten Fen- thi t k . Di n tch s d ng c a to nh g n 1300 mt vung. Ton b to nh c trn 30 phng, m i
phng c trang tr theo m t phong cch ring. Trong th i th c dn Php cai tr , to nh c g i l Ph Ton quy n ng Dng, t quy n v lm vi c. khi nh c hon thnh n ngy cch m ng Thng Tm 1945 thnh cng, c 29 i Ton quy n v Quy n Ton
Trong nm 1945 n nm 1946, h t pht xt Nh t n qun i Trung Hoa dn qu c chi m gi to nh ny. Khi th c dn Php quay tr l i xm l c Vi t Nam l n th hai th ni y l i tr thnh tr s cao nh t c a chnh quy n th c dn.
www.100hanoi.com
18
Ha Noi Toi Yeu

To nh ny ch th c s
www.100hanoi.com
thu c v nhn dn Vi t Nam sau khi cu c khng chi n ch ng
th c dn Php thnh cng, th H N i c gi i phng (thng 10 - 1954), (to nh c g i l Ph Ch t ch). T i y, Ch t ch H Ch Minh th ng ch tr cc phin h p H i ng Chnh ph quy t nh nh ng v n l n, quan tr ng c a t n c; ti p n khch qu c t v g p g i bi u nhn dn Vi t Nam.
V i khch qu c t , Ch t ch H Ch Minh ti p n t cc v nguyn th qu c gia, lnh t ng cc n c anh em, i s cc n c n trnh qu c th, cc on ngh thu t, th
thao, cc nh vn, nh bo, nh khoa h c, cc t ch c qu n chng... v b n b kh p ni trn th gi i n v i Vi t Nam, ng h s Nam xy d ng cu c s ng m i. V i nhn dn Vi t Nam, Ng i g p g cc i bi u thu c m i thnh ph n trong x h i, khng phn bi t h thu c tn gio, ng phi no, lm ngnh ngh g. Trong 15 nm, t nm 1945 n nm 1969, t i Ph Ch t ch, Ch t ch H Ch Minh ti p trn 1000 on i bi u trong n c v ngoi n c. Ph Ch t ch cn l ni Ch t ch H Ch Minh nhi u l n c th chc T t u xun nhn d p nm m i. Sau khi Ch t ch H Ch Minh qua i (ngy 2 thng 9 nm 1969), Ph Ch t ch tr thnh m t trong nh ng di tch lu ni m v Ng i c Nh n c x p h ng l di tch c bi t quan tr ng trong t ng th Khu di tch H Ch Minh t i Ph Ch t ch. Song t n nay to nh ny v n l ni lm vi c c a Ch t ch n c; nh ng ho t ng c ngha quan tr ng c a ng v Nh n c ta v n c ti n hnh tr ng th y. nghi p cch m ng v gip nhn dn Vi t
www.100hanoi.com
19
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Lng Ch T ch H Ch Minh Ki n trc p nh t c a th gi i.

Cng trnh lng l m t kh i th ng nh t gi a vi c gp s c c a b n b qu c t n t m lng ng i dn m i mi n t n c VN. B n thi t k xy lng v b o qu n thi hi do su i Kim Bi, t nh Ha Bnh do
cc chuyn gia Lin X m nhi m, ct c l y t
ng i dn t c M ng em v . cu i c chuy n t cc con su i vng Sn Dng, Chim Ho, Ngi Tha, Tuyn Quang... L m t cng trnh quy t t t c t m lng c a nhn dn Vi t Nam v b n b th gi i, lng ch t ch H Ch Minh khng ch mang ngha n thu n l ni lu gi di hi c a ng i lnh t n i ti ng, m cn l m t cng trnh ki n trc v i v p v gi tr l ch s ngoi th gi i. v t ra
D a theo nguyn b n lng L-nin, lng ch t ch H Ch Minh c hnh vung, m i c nh 30m, c a quay sang pha ng, bao g m 3 l p v i chi u cao 21,6 mt. L p trn cng l mi lng hnh tam c p, l p gi a l k t c u trung tm c a lng g m phng thi hi v nh ng hnh lang, nh ng c u thang ln xu ng, l p d i t o dng b c th m tam c p. Quanh b n m t l nh ng hng c t vung b ng hoa cng, hai pha Nam v B c c hai l i di 65 m dnh cho khch trong nh ng d p l l n. "Ch t ch H -Ch-Minh" b ng h ng mu m n chn. m t chnh c dng ch :
www.100hanoi.com
20
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Thi t k d a theo nguyn b n lng L-nin Cng trnh lng l m t kh i th ng nh t gi a vi c gp s c c a b n b qu c t n t m lng ng i dn m i mi n t n c VN. B n thi t k xy lng v b o qu n thi hi do su i Kim Bi, t nh Ha Bnh do
cc chuyn gia Lin X m nhi m, ct c l y t Chim Ho, Ngi Tha, Tuyn Quang... ch n xy lng t kh p cc ni: Nh i
ng i dn t c M ng em v . cu i c chuy n t cc con su i vng Sn Dng,
Thanh Ho, Hoa (Cha Th y), ni
Non N c... Nhn dn d c dy Tr ng Sn cn g i ra 16 lo i g qu. Cc loi cy t kh p cc mi n c mang v y nh: cy ch nu Lai Chu, tre t Cao B ng... n Hng, hoa ban i n Bin-
Cng trnh nh m t hn ng c t a sng trong m C a lng lm t cc cy g qu t Ty Nguyn. Ti n s nh c dng ch "Khng c g
qu hn c l p T do" v ch k c a H Ch Minh c dt b ng vng. Hai bn c a l hai cy hoa i. Pha tr c v pha sau lng tr ng 79 cy v n tu t ng trng cho 79 nm trong cu c i c a H Ch t ch.
www.100hanoi.com
21
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Hai bn pha nam v b c c a lng l hai r ng tre, lo i cy bi u t ng cho n c Vi t Nam. Tr c lng l qu ng tr ng Ba nh v i m t ng dnh cho l di u binh, duy t binh, v m t th m c di 380 m chia thnh 240 vung c xanh ti su t b n ma.
Bn pha ty c a qu ng tr ng l khu lu ni m H Ch Minh. T i y c Vi n b o tng H Ch Minh, ngi nh sn H Ch Minh. Thanh thi u nin cn t ch c cc bu i tham gia lao ng trong vi c mi , nh c , tr ng cy gp s c xy d ng cng trnh.
Nh sn H Ch Minh m c m c v thanh bnh. Ch trong 2 nm (t v tr 2/9/1973 n 29/8/1975) lng Ch t ch H Ch Minh hon thnh
thnh cng trnh ki n trc tiu bi u cho lng thnh knh c a nhn dn VN v b
b n nm chu i v i v lnh t l i l c cng nh i vo danh sch nh ng ki n trc p nh t c a th gi i.
www.100hanoi.com
22
Ha Noi Toi Yeu

Nh Ht L n H N i Ki n trc u th k 20
www.100hanoi.com
Tr i qua bao thng tr m l ch s , cng trnh Nh ht L n H N i t n t i nh m t bi u t ng v khng gian ki n trc, vn ho v c chnh tr c a Th 1.000 nm tu i Nh ht L n H N i l m t cng trnh l n m chnh quy n th c dn Php xy d ng t i Vi t Nam trong nh ng nm u th k 20. Xa kia ni y l m t vng m l y thu c t c a 2 lng Th ch T n v Ty Lung gip gianh v i lng C u Lu, thu c T ng Phc Ln, huy n Th Xng. Vo nm 1899, h i ng thnh ph h p d i quy n ch to c a Richard - Cng s l Broyer v Harvy c xt duy t v i kinh ph xy d ng l 2 tri u franc. H
N i, ngh ln Ton quy n Fourer cho xy Nh ht. B n thi t k do hai ki n trc s
Nh ht L n H N i nh ng nm u th k 20 Cng trnh c kh i cng vo ngy 7/6/1901. Vi c san l p m t b ng c ti n hnh kh v t v . 35.000 c c tre c ng v i kh i b tng c t s t dy 0m90. Hng ngy c 300 cng nhn lm vi c. Nh ng ng i thi t k cng trnh tm ti tham kh o ki n trc c Hy L p C-ranh-t k t h p v i ki u lu di Tuy-l-ri v Nh ht Opera de Paris t o nn m t kh i ki n trc ring bi t.
www.100hanoi.com
23
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Nm 1911, cng trnh c hon thnh. Chi u di Nh ht m t ngoi l 87m, r ng trung bnh 30m, di n tch 26.000m2, i m cao nh t l 24m. M t tr c c a Nh ht r t b th khang trang, c nhi u b c trng ra qu ng tr ng r ng (nay g i l qu ng tr ng Cch m ng thng 8) - ch u m i t p trung c a 6, 7 ng ph l n. Bn trong Nh ht c sn kh u r ng v m t phng khn gi chnh c di n tch 24x24m, ch a c 870 ch ng i, t ng gi a c nhi u phng nh ginh cho khn gi c v ring. So v i dn s H N i nm 1945 kho ng 20 v n dn, th quy m ki n trc Nh ht th i i m y l r t l n. C u thang chnh ln t ng 2 l s nh chnh r ng. C u thang ph v hnh lang pha 2
bn. Pha sau Nh ht l phng qu n tr , 18 bu ng cho di n vin ho trang, 2 phng t p ht, phng gng, th vi n, phng h p.
Mang ki n trc ki u Php, Nh ht L n H N i c v nh Nh ht Opera de Paris Sau 10 nm xy d ng, Nh ht L n c a vo s ht c dnh cho nh ng gnh ht t d ng. Trong th i gian u, Nh
phng Ty h ng nm sang di n cho gi i ch c
quan l i Php xem. Nh ng ng i th ng lu Vi t Nam cng c tham d , song mu n vo Nh ht ph i m c l ph c v tr gi v t. V sau, Nh ht L n cng c nh ng t i cng di n do ng i Vi t Nam t ch c lm vi c ngha (c u n n nhn cc t nh b l t, lm nh t b n). Tuy nhin, trong l ch s ho t ng c a mnh, Nh ht ph i nh l i nhi u l n do ch trng khc nhau c a nh c m quy n. T nm 1940, nhi u on k ch ni c a ta c th thu c Nh ht ty di n. Nh n xt v cng trnh Nh ht L n, Nh s h c Dng Trung Qu c cho r ng, tuy ra i mu n hn so v i nh ht thnh ph H Ch Minh, H i Phng, song xt v quy m ki n
trc, Nh ht L n H N i l m t i n hnh khc bi t. V quan tr ng hn n cn l m t thi t ch vn ho.
www.100hanoi.com
24
Ha Noi Toi Yeu

thu t ng chnh tr m chng ta nhn nh n n nh m t s chng ta cng ph i nhn th y m t vn ha c a cng trnh ny.
www.100hanoi.com
Nh ht L n H N i ng l s n ph m c a th i thu c a. Nhng n u thu c a l xung t, nn, p b c th
Th i k ny l th i k giao thoa gi a n n vn ho u v . y r rng l vn ha ng i Php xc l p n c ta. V n nh m t s b sung cho vn ha dn t c b c vo th
k hi n i, ng Dng Trung Qu c ni.
Sn kh u bn trong Nh ht Khng ch l m t khng gian vn ho, Nh ht L n H N i cn l ni di n ra nhi u s ki n chnh tr tr ng i c a t n c. Th i i m thng 8/1945, Qu ng tr ng Nh ht L n l trung tm si ng nh t c a khng kh chnh tr ngy . T i y, ngy 17/8/1945 di n ra bu i mt tinh c a T ng h i vin ch c v ngay sau bi n thnh bu i ra m t c a M t tr n Vi t Minh, lnh o nhn dn ta lm nn thnh cng vang d i c a cu c Cch m ng thng Tm l ch s .
S c ch a 870 ch ng i, Nh ht L n cn l ni di n ra nhi u s ki n chnh tr quan tr ng
www.100hanoi.com
25
Ha Noi Toi Yeu

Nam Dn ch C ng ho h p kho u tin
www.100hanoi.com
Tr c khi c H i tr ng Ba nh, Nh ht L n H N i l ni Qu c h i n c Vi t Nam Dn ch C ng ho ti n hnh cc k h p quan tr ng. Ngy 5/3/1946, Qu c h i n c Vi t Nh ht L n. Cng trong nm 1946, ngy
28/10, Qu c h i kho 2 h p thng qua Hi n php u tin c a n c Vi t Nam Dn ch C ng ho t i y Nh ht L n l ni ch ng ki n nh ng giy pht ho bnh u tin trn t n c, l m t nhn ch ng cch m ng c a Th H N i nghn nm vn hi n. K t n nay, Nh ht L n lun l trung tm c a cc cu c h i ngh , mt tinh quan tr ng v cc bu i bi u di n ngh thu t c a cc on ngh thu t trong v ngoi n c.
M t bn nh ht L n p ng v i nhu c u pht tri n c a th , t gi a nm 1955, Nh ht L n H N i
b c vo t trng tu l n nh t v i ngn sch cho php l 156 t ng (kho ng 14 tri u USD). K t khi hon thnh a vo s d ng, Nh ht L n H N i tr thnh ni di n ra th ng xuyn cc ho t ng vn ha, bi u di n ngh thu t c a cc on ngh thu t trong v ngoi n c. ng Hong Xun Nam Gim c Nh ht L n cho bi t, k t khi c B Vn ho-
Thng tin giao trch nhi m t ch c cc on ngh thu t ch t l ng cao, t vi c t ch c ch 17 bu i vo nm 2000, n nay Nh ht th c hi n trung bnh 400 bu i/nm, n trn 140 on ngh thu t qu c t . Hng nm, doanh thu t cc bu i bi u di n em v cho Nh ht lun t cao. Cc bu i bi u di n ngh thu t em n cho cng chng Th nh ng mn n tinh th n y ngha...
www.100hanoi.com
26
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
L i vo c a chnh Nh ht
Tr i qua cc bi n ch ng thng tr m c a l ch s , cng nh nhi u cng trnh ki n trc khc v c nh ng lo i hnh vn ho phi v t th , Nh ht L n H N i tr thnh m t di s n m chng ta ti p nh n v pht huy n nh m t ch ng c cho m t th i k m cc
n n vn ho giao thoa nhau, gip Vi t Nam h i nh p v i th gi i. Chnh v th , vi c b o t n, gn gi di s n ny, lm cho ngha cng trnh c gi tr su s c hn, phong ph hn l nh ng g m c n c v nhn dn Th lun h ng t i.
www.100hanoi.com
27
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Nh Th L n H N i Cng trnh ki n trc cao nh t th k 19

N u ch n m t cng trnh ki n trc no xa nh t, l i t thay i nh t c a H N i cn l i cho n nay th chnh l Nh Th L n H N i. Vo th i , ngoi C t C c xy t u th k XIX, th y l ki n trc cao nh t l ng l ng g n H Hon Ki m v t o m t khng gian tn gio xung quanh m t vng t v n l m t ngi cha Ph t gio n i ti ng . Nh Th L n c kh i cng vo nm 1884 v khnh thnh k p vo d p L Thin Cha ging sinh nm 1887. K t cho n nay, ki n trc d ng nh khng thay i. Xem thay
cc t m hnh cch y trn d i m t th k th th y r i u y. C chng l s i c nh quan v con ng i m thi.
Nh Th L n H N i khnh thnh vo nm 1887 Trung tm Thin Cha gio c a khu v c xa kia khng H N i m K S . Cn
khu v c c n k Nh Th L n tr c ch c m t nh nguy n nh xy g ch l p l, th y gi ng ph i t K S cch 20km ln H N i chn d t con chin. Thng 5/1883, qun C en nh vo H N i t chy ngi nh y. Nm 1887, c o Puginier dng nh h ng c a mnh c Tu n ph H N i h p th c ho khu t v n l n n thp v ngi cha Bo Thin r t n i ti ng c xy t th i L - Tr n nay nt thnh ph tch, xy nh th o Thin Cha.
www.100hanoi.com
28
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
V n cn nguyn v n cho t i t n ngy hm nay
Nh cu c x s nm 1884 thu u c 10 v n ng, Nh th Thnh Joseph c kh i cng ngay trong nm v c xy d ng nh di n m o ngy nay v c khnh thnh ngy 23/12/1887, m t ngy tr c d p Thin Cha ging sinh. Vo th i , ngoi C t C c xy t u th k XIX, th y l ki n trc cao nh t l ng l ng g n H Hon Ki m v t o m t khng gian tn gio xung quanh m t vng t v n l m t ngi cha Ph t gio n i ti ng cng Ph Cha hon ton b tri t h khi v Cha cu i cng c a nh Tr nh b nh Ty Sn tiu di t vo cu i th k XVIII. Nh ng t m nh Nh Th L n u c ch p vo nh ng th i i m khc nhau cng cho th y ci nh n xt trn l ng. Ta c th th y nh ng thnh ph n x h i khc nhau t k
giu n ng i ngho, ng i Ty ho c ng i Ta, nh ng chi c xe ko v t... V ta cn hnh dung c trn thinh khng c a H N i, k t chung cha ging gi m l i c c ti ng chung nh th nh ng gi nguy n c a ng i theo o. V xung quanh ki n trc ny cn c c m t c ng ng tn Thin Cha gio xum v y d c 2 con ph Nh Th v Nh Chung. Vo nh ng ngy l tr ng, c bi t l trong m Thin Cha Ging sinh, l ni h i t khng ch c a gio dn. Khng gian tn nghim d i bng nh ng thp chung v c nh quan g n k H Gm bi n ni y thnh m t a ch du l ch c a Th , nh t l v i khch n c ngoi. t khng ch c ti ng
trn thp cao h i vo
www.100hanoi.com
29
Ha Noi Toi Yeu

Ngi Nh C 87 M My Nt ki n trc c trng ph c
www.100hanoi.com
N m trn con ph nh yn bnh g n Hng B c, nh 87 M My quy n r du khch b i nt c knh, gi n d v tinh t c a ngi nh ph th th a xa. Xy d ng t cu i th k 19, cn nh lm hon ton b ng g c gn gi g n nh nguyn v n, v i nt ki n trc c trng nh ph c : khng gian s ng k t h p v i bun bn. M t ngy lang thang ph c H N i, ti gh thm ngi nh s 87 ph M My. i v i nh ng ai m n yu v mu n tm hi u v h n ph xa H N i th ch c h n ngi nh c ny khng ph i l m t a ch xa l .
ng ng i vi t Th php tr c hin cn nh c 87 M My
Ngi nh ny c xy d ng t
th k 19 v cho t i nay v n cn lu gi , b o t n
nguyn v n nh ng nt ki n trc c trng c a nh ph c H N i. l ki u khng gian s ng k t h p v i bun bn, nh d ng ng c m t ti n h p v kho ng khng n n ng gi pha gi a g i l gi ng tr i.
Nh s 87 M My hi n nay l m t i m du l ch c o dnh cho du khch trong v ngoi n c m i khi c d p t i thm ph c H N i. n ngi nh ny, du khch khng ch c ha mnh vo khng gian v n p sinh ho t th dn xa kia m cn c tm hi u v nhi u ngnh ngh th cng truy n th ng.
www.100hanoi.com
30
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Khng gian ngi nh tot ln v p trang nh, c i n v i c u thang, c a ra vo, v t d ng gia nh c lm b ng g cng t ng vi v mi ngi ru phong. Khi b c chn qua c a, b n s th y xc c m th thi, thanh tnh a vo tm h n. Nh ng x b , t p n p pha ngoi ph ph ng kia nh b b i ni no xa l m.
T ng 2 c a ngi nh c nhn t gi ng tr i
M t gc c a cn b p v i nh ng v t d ng bnh d
www.100hanoi.com
31
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Ki n trc gi n d mang dng v thm tr m
Ban th t tin v b bn gh mang m h n th i gian
www.100hanoi.com
32
Ha Noi Toi Yeu

Cha M t C t Cng trnh ki n trc c o
www.100hanoi.com
y l m t cng trnh ki n trc sng t o k t h p khng gian ki n trc c nh p i u cao th p g m iu kh c , h i ho , ch m v hnh lang, m t n c l bi u t ng vn ho, ngh thu t cao, tnh dn t c m nt. Cha b hu ho i, xy d ng l i nh hn so v i nguyn m u, nh c l i y m t th i c m t c m ki n trc c o. cha Din H u trn t thn Thanh B o, huy n
Cha M t C t n m trong qu n th
Qu ng c, pha Ty hong thnh Thng Long th i L, nay thu c ph cha M t C t, qu n Ba nh - H N i.
N i ti ng v s linh thing Cha M t C t c tn ch l Din H u (phc lnh di lu), theo s sch, cha c xy d ng vo nm 1049 th i vua L Thi Tng: "Ma ng thng 10 d ng cha Din H u. Tr c y vua chim bao th y Ph t Quan m ng i trn to sen, d t vua ln to. Khi t nh d y vua ni v i b ti, c ng i cho l i m khng lnh. S Thi n Tu khuyn vua lm cha, d ng c t gi a t, lm to sen c a Ph t Quan m nh th y trong m ng.
Khi cha khnh thnh, cc S chay n, t ng kinh c u nh vua s ng lu. V th g i l cha Din H u.
www.100hanoi.com
33
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Hng nm c n ngy mng 8 thng t m l ch, nh vua l i n cha lm l t m Ph t. Cc nh s v nhn dn kinh thnh Thng Long cng d l . Sau l t m Ph t l l phng sinh, vua ng trn m t i cao tr c cha th m t con chim bay i, r i nhn dn cng tung chim bay theo trong ti ng reo vui c a m t ngy h i. i L Nhn Tng, nm Anh V Chiu Thnh 5 (1080) vua cho c chung l n treo cha g i l "Gic Th chung" (chung th c t nh ng i i) v m t to phng nh b ng xanh cao 8 tr ng, nhng v chung qu n ng khng sao treo ln c, ph i d i t nn nh khng ku. Ch ru ng chung th p, c nhi u ra n , c g i l ru ng Quy i n v qu chung cng c g i l chung Quy i n. Khi qun Minh b bao vy ng Quan, h t qun kh, Vng Thng cho ph qu chung ny c sng
n. Sau khi L L i em ngha qun Lam Sn nh tan qun Minh, t n c c h ng n thi bnh th nh tr , chung Quy i n cng khng cn n a. V i l ch s g n 1000 nm cha M t C t c coi l Qu c t v l m t ni r t linh
thing. Tng truy n r ng khi L Thnh Tng cha c Hong t , th ng n c u nguy n. M t m, Vua n m m ng th y Ph t Quan m m i ln l u ng i, m m t a b t vo lng vua. Thng Hong h u c mang hong t . n nay vo nh ng d p l T t hay ngy R m, mng M t cha v n n nhi u khch th p phng n c u nguy n v thm quan. ...v ki n trc c o
Ni n cha M t C t ngoi ngha tm linh ta th ta khng th khng ni n ki n trc c o c a qu n th khu di tch ny.
www.100hanoi.com
34
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
y l m t cng trnh ki n trc sng t o k t h p khng gian ki n trc c nh p i u cao th p g m iu kh c , h i ho , ch m v hnh lang, m t n c l bi u t ng vn ho, ngh thu t cao, tnh dn t c m nt. Cha b hu ho i, xy d ng l i nh hn so v i nguyn m u, nh c l i y m t th i c m t c m ki n trc c o.
Cha xy ch c m t gian g i l Lin Hoa i (i hoa sen), ta quen g i l cha M t C t c hnh vung m i chi u 3m, mi cong d ng trn c t hnh tr cao 4m (cha k ph n chm d i t) c ng knh l 1,2m. Tr g m 2 kh i, g n r t kho, tho t nhn nh m t kh i li n. S c o c a ki n trc cha M t C t l ton b ngi cha c t trn m t c t . y c s k t h p to b o c a tr t ng t ng lng m n y thi v qua hnh t ng hoa sen v nh ng gi i php hon h o v k t c u ki n trc g b ng h th ng mng gi ng, c bi t l s d ng cc c t ch ng cho l n t c t n sn, v a t o th v ng ch c, v a mang l i hi u qu th m m nh ng l n c a cnh sen, thi p l p s sn b i m t i x ng o. Cng v i ao hnh vung pha d i c th l bi u t ng cho t (tr i trn, t vung), ngi cha nh vn ln ci ni m cao c : Lng nhn i soi t th gian. Kh i ki n trc g c ph tr b i c nh quan, c ao, c cy c i t o nn s g n gi, tinh khi t m hi ho gi a mi v
v n thanh l ch. C m gic thanh cao c a ki n trc nh chia x , ho ng v i tr i n c, v mu xanh c a cy l khi n con ng i r s ch u phi n, t t i s h n. Vo ngy 4 thng 5 nm 2006 cha M t C t c ghi vo sch k l c Ghiness Vi t Nam v i danh hi u Ngi cha c ki n trc c o nh t Vi t Nam. Theo nhi u khch th p phng n c u phc v thm quan, nh t l nh ng du khch n c ngoi h r t n t ng v i ki n trc c a qu n th di tch c m t khng hai ny. Cha M t C t g n li n v i l ch s c a th H N i, v t lu cha M t C t cng l bi u t ng c a t Thng Long ngn nm vn v t. Qu n th di tch cha Din H u n m trong khu di tch Lng ch t ch H Ch Minh ni thu ht r t nhi u du khch g n xa n tham quan, y cng l m t i u ki n thu n l i thm nhi u ng i bi t n ngi cha c bi t ny. Th h mai sau c n gn gi nh ng di tch vn ha mang ngha l ch s b i y khng ch n thu n l lu gi nh ng ki n trc c m cn lin quan n v n tm linh tn gio c a c m t dn t c. trong sng c a tm
www.100hanoi.com
35
Ha Noi Toi Yeu

Ph Hng B c Nt quy n r c a Ph c
www.100hanoi.com
Nh ng ngi nh hnh ng v nh ng mi nh ch ng dim, v i mi ngi cong, l x v m m m i t o cho Hng B c m t nt duyn ring gi a r t nhi u nh ng con ph c c a H N i. C ng v i nh ng di tch l ch s c d ng ln knh v a tm linh. i u ny khc h n v i b t c con ph ny lm cho Hng B c v a c m t con ph no Chu . Th m i
bi t t i sao khch du l ch qu c t khi n H N i bao gi i m d ng chn lu nh t.
h cng ch n Hng B c lm
Cho n nay ng i ta v n cha th y cu n sch no nghin c u c a cc chuyn gia s h c ghi chp nin i ra i c a ph hng b c. Nhng theo t m bia ghi (s 42 Hng B c) th ph Hng B c ra i vo th i nh L. nh Dng Hn
Th i Php thu c - Ph Hng B c cn c tn ti ng Php l Rue de changeurs (t c l ph i B c hay ph c a nh ng ng i nhi u ti n). Nh ng ngy y ph Hng B c l ni t p trung nh ng ng i th tinh x o trong k thu t ch tc vng b c c a t kinh k.
Nh ng ng i lm ngh ny ngoi m t s ng i dn H N i g c cn ph n l n l nh ng c dn cu 3 lng khc di c n: dn lng Chu Kh (huy n Hng Yn, chuyn c b c i ti n), dn lng nh Cng Th ng (huy n Thanh Tr - H N i, chuyn u) v dn lng ng Xm (n i ti ng v i ngh ch m b c).
www.100hanoi.com
36
Ha Noi Toi Yeu

S d c chuy n nh ng ng i dn
www.100hanoi.com
ni khc v y l p nghi p l v: vo th k 15,
quan th ng th b l i Lu Xun Tn - v n l ng i lng Chu Kh c tri u nh nh L giao cho vi c l p x ng c b c nn t i kinh thnh Thng Long (t c H N i ngy nay), lc b y gi b c nn c dng lm n v ti n t trao i. ng a th
Chu Kh t i kinh thnh l p x ng c b c. D n d n cng v i ngh c B c, th Chu Kh lm c ngh th trang tr vng b c. n u th k 19, d i tri u Nguy n, x ng c b c nn chuy n vo Hu , nhng ph n l n th Chu Kh v n l i Thng Long lm ngh kim hon. H l p thnh ph ng th t i ph Hng B c ngy nay. Lc ny do vi c ph i tuy n g p ng i chuyn ph c v nhu c u c b c cho vua quan, nho s v xy d ng nh c a nn nh ng ng i th vng b c nh Cng v ng Xm cng t i y l p nghi p. Ng i ta chuyn s n xu t, bun bn k c i b c nn l y b c v n.
y cng l s gi i thch v sao ph Hng B c cn c tn l ph i B c. Dn cc lng n Hng B c theo h hng, lng xm v i nhau, v h s ng qu n c t i m t i m, m t ph ng. m i lng l i chuyn m t ngh , v th m i c chuy n con ph
di y c ng i th chuyn s n xu t, ng i th chuyn mua bn... lm cho con ph ny lc no cng t p n p. i u th t th v Ph hng B c l bn c nh s vng gi y, cn c m t ci g su
l ng l th ng: Nh ng ngi nh hnh ng v nh ng mi nh ch ng dim, v i mi ngi cong, l x v m m m i t o cho Hng B c m t nt duyn ring gi a r t nhi u nh ng con ph c c a H N i.
www.100hanoi.com
37
Ha Noi Toi Yeu

C ng v i nh ng di tch l ch s c d ng ln knh v a tm linh. i u ny khc h n v i b t c m t con ph no bi t t i sao khch du l ch qu c t khi n H N i bao gi i m d ng chn lu nh t.
www.100hanoi.com
con ph ny lm cho Hng B c v a c Chu . Th m i
h cng ch n Hng B c lm
Ch ng th m Jacques - m t ki n trc s ng i Php khi n Hng B c m tt l i ki n trc c a nh ng ngi nh c y. Nh ng ngi nh hnh ng v i b di, r ng tuy c c ni th cng, c ni ngh
h n, nhng l i v n t o c kho ng khng gian, vo.
ngi, s n xu t v bun bn, nhng v n r t thng thong c l ng nh sng chi u
Nh ch ng dim th khc h n: l lo i nh hai t ng khng hon ton v i gc xp c c a gi hay c a c nh ho c c a trn m ra ph . Lo i nh ny ngoi mi ngi nghing
xu ng m t ph cn c mi tranh v y thm ra h. Hai u h i xy vi ba b c, c ng ch hay ng tri n n gi n. B nc hai mi hi cong ln thc hai u v g trang tr. K t
hai u gc mi l ci u xy trang tr g ch b ng ch . V i l i ki n trc ny lm
cho ph Hng B c khc h n v i nh ng con ph khc c a H N i.
Nh ng di tch l ch s
ph Hng B c cng c th ng k l nhi u nh t trong cc ph
c c a H N i, n i ti ng l nh Dng Hn, nh Trng Th , nh Kim Ngn... ng c trng coi nh Dng Hn cho bi t: nh Dng Hn c nin hi u C nh Hng th 44, c xy d ng vo cu i th k 18. y l ngi nh r ng nh t dng th Linh Lang Vng, bn ngoi c mi u th ph c H N i, chnh gi a ph th n n . M i ngi nh
Hng B c c g n v i m t dng h ring.
www.100hanoi.com
38
Ha Noi Toi Yeu

Ngy xa khi ng i dn lm ni h i h p, t l .
www.100hanoi.com
cc lng ln y l p nghi p, h u d ng m t ngi nh
V d nh ng i dn lng Chu Kh khi ln y d ng ngi nh Trng Th v nh Kim Ngn h i h p, cho n cu i th k 19, khi dn lng Chu Kh ln l p nghi p ngy cng ng th ngi nh Trng Th v nh Kim Ngn khng ch cho dn lng h i h p t l nn h mua N i Mi u lm n th V ng. Dn lng nh Cng th l p n th 3 ng t ngh Kim Hon l: Tr n i n, Tr n i n v Tr n Hon, v hng nm c vo ngy 12/2 m l ch dn lng nh Cng l i m h i t ng nh cng lao 3 ng i th y ngh Kim Hon. Ng i lng ng Xm ln y t nn cha thnh Hi T ng (nay l s 30 ph Hng Gi y)
c i u ki n l p nh mi u. Nn hng nm vo ngy gi t ng i dn lng ng Xm H N i u v lng d h i. Cu c s ng th i m kim hon c a c nh ng i u khc xa r t nhi u, song nh ng ng i th
ph Hng B c v n lun lm ra nh ng s n ph m vng b c tinh x o. Trn cc
vng b c y ng i ta d nh n th y hai c i m n i b t l t o dng ngh thu t v t o vn r t tinh x o, sinh ng lm h p d n ngy cng ng khch du l ch n thm quan v mua s m. Tuy nhin trong dng ng i t p n p n ph Hng B c y cn c r t nhi u ng i t i nh ng ngi n t xa th p nn nhang c u mong nh ng i u t t p.
www.100hanoi.com
39
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
i H c T ng H p H N i Ki n trc ng Dng tiu bi u

N m trn ph L Thnh Tng, H T ng h p H N i (c) l m t trong nh ng cng trnh tiu bi u c a tr ng phi ki n trc ng Dng, do ki n trc s Ernest Hbrard thi t k nm 1926. Tn g i ban u c a tr ng l H ng dng, sau chuy n thnh H T ng h p v by gi l H Khoa h c T nhin (H Qu c gia H N i). Ki n trc cng trnh c hai i m ng ch , l s d ng nh ng chi ti t ki n trc b n a, gi i quy t t t bi ton vi
kh h u ki n trc trong i u ki n nhi t i nng m v cc khng gian s nh c thi t k r t p.
www.100hanoi.com
40
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
www.100hanoi.com
41
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
www.100hanoi.com
42
Ha Noi Toi Yeu

Ph Th ng S B c K Ki n trc th k 19
B c B ph l ngi nh hai t ng
www.100hanoi.com
s 12 ph Ng Quy n, H N i. y l t ng l ni t
tr s chnh quy n B c k, v l m t di tch l ch s c a Vi t Nam. Th i thu c Php, ta nh ny l Ph th ng s B c K. Nguyn ch ny, t th k 18 c m t ta l u cao, p hnh 5 con r ng cha
Tr nh hng mt g i l L u Ng Long. n th k 19, l u b nt, nn ngi cha Bo n (cn g i l cha Quan Th ng trong cu ca: G n xa n n c tng b ng/Vo cha Quan Th ng xem b ng ng tin) c xy thay vo y. Cu i th k 19, th c dn Php chi m ng H N i ph cha xy t dinh cho quan Th ng s B c K .
Sau khi Nh t o chnh Php (9 thng 3 nm 1945), ta nh c i thnh Ph khm sai B c K. Trong Cch m ng thng Tm, ngy t ng kh i ngha H N i (19 thng 8 nm 1945),
l c l ng Vi t Minh cng nhn dn H N i ti n cng v chi m gi ta nh ny. Sau Cch m ng thng Tm 1945, Ch t ch H Ch Minh v Chnh ph lm th i Vi t Nam Dn ch C ng ha v lm vi c t i y cho n ngy ton qu c khng chi n. Trong th i gian ny, ta nh c i tn thnh B c B ph .
www.100hanoi.com
43
Ha Noi Toi Yeu

M
www.100hanoi.com
u Ton qu c khng chi n, ngy 20-12-1946 t i y n ra m t tr n nh gi a
m t i i V qu c on b o v B c b ph v qun Php c xe tng h tr . y l tr n nh c li t nh t v ko di nh t trong nh ng ngy u c a chi n tranh ng Dng. Sau 6 t t n cng b y lui, thng vong 122 lnh l dng, thi t h i 4 xe tng v thi t gip, 3 xe v n t i, l c l ng t n cng chi m c ta nh. S binh s V qu c on t tr n l 45 ng i.
K t thc Chi n tranh ng Dng (1954), B c B ph c tu s a l i v tr thnh Nh khch Chnh ph . B c B ph - l m t tr n nh c li t nh t, ko di nh t trong nh ng ngy m u Ton qu c khng chi n, tr thnh m t bi u t ng c a tinh th n Quy t t ph c g n bi n Di tch l ch s cch m ng. Hi n trong to nh v n cn lu gi nhi u hi n v t g n b v i Bc H . cho T qu c quy t
sinh c a Thng Long - H N i anh hng trong th i i H Ch Minh. Nm 2005, B c B
www.100hanoi.com
44
Ha Noi Toi Yeu

C t c H N i Ki n trc c o
www.100hanoi.com
Trn t ng 3 l thn c t C hnh tr c 8 c nh thon d n ln pha trn, m i c nh 2,13 m v i thn cao 18,2 m. Tr hnh thang xoy trn c g m 54 b c; c r i sng (v thng hi) b ng 39 c a s hnh hoa th v 6 c a s hnh d qu t. Nh ng c a ny c t d c cc c nh, m i c nh c t i 5 ho c 6 c a s . Cc t ng hnh chp vung c t, nh d n, ch ng ln nhau, xung quanh xy p g ch.
T ng 1: M i chi u 42,5 m; cao 3,1 m T ng 2: M i chi u 27 m; cao 3,7 m; c 4 c a, tr c a B c, 3 c a cn l i u c p 2 ch tu theo t ng h ng: C a ng - Nghnh Hc (n n ng ban mai) C a Nam - H ng Minh (h ng v nh sng) C a Ty - H i Quang (nh sng ph n h i)
T ng 3: M i chi u 12,8 m; cao 5,1 m
www.100hanoi.com
45
Ha Noi Toi Yeu

T t ng 1 n t ng 3 u c c u thang xo n d n ln.
www.100hanoi.com
Trn t ng 3 l thn c t C hnh tr c 8 c nh thon d n ln pha trn, m i c nh 2,13 m v i thn cao 18,2 m. Tr hnh thang xoy trn c g m 54 b c; c r i sng (v thng hi) b ng 39 c a s hnh hoa th v 6 c a s hnh d qu t. Nh ng c a ny c t d c cc c nh, m i c nh c t i 5 ho c 6 c a s . nh c t c c c u t o thnh m t ci l u hnh bt gic, cao 3,3 m c 8 c a s tng ng 8 c nh. Gi a l u l m t tr trn, ng knh 0,4 m v cao n nh l u, l ch c m cn c (cao 8 m). Ton ph n xy t n tr ny cao 33,4 m g m 3 t ng cao 12 m, c t cao 18,2 m,
l u 3,3 m. N u k c tr treo c th trn 40 m. Khi ng i Php ph thnh H N i, h nh ph lun c t c , may m n l h khng ti n hnh vi c ny, l do v h mu n bi n n thnh i xem ua ng a. Hi n C t c H N i n m trong khun vin c a B o tng L ch s Qun s Vi t
Nam (tr c y l B o tng Qun i), trn ng i n Bin Ph , qu n Ba nh. D i chn c t c hi n ang c khai thc b i Highland Cafe ph c v khch vo tham quan b o tng v du l ch.
www.100hanoi.com
46
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Khm ph ki n trc Vn Mi u Qu c T Gim

i tham quan H N i m cha vo Vn Mi u - Qu c T Gim th coi nh b n cha n H N i. V i ti, m i l n n Vn Mi u - Qu c T Gim l m t l n khm ph, tm ti v l ch s v ki n trc c a qu n th di tch ny. C l ai cng bi t ho c nghe ni n Vn Mi u - Qu c T Gim, m t qu n th di tch nh t H thnh. V cng khng c g l khi ni y l m t trong nh ng tr ng i h c u tin trn th gi i.
L i vo Vn Mi u : c ng Vn Mi u Mn
i tham quan H N i m cha vo Vn Mi u - Qu c T Gim th coi nh b n cha n H N i. V i ti, m i l n n Vn Mi u - Qu c T Gim l m t l n khm ph, tm ti v l ch s v ki n trc c a qu n th di tch ny. Vn Mi u - Qu c T Gim g m hai di tch chnh: Vn Mi u th Kh ng T , cc b c hi n tri t c a Nho gio v T nghi p Qu c T Gim Chu Vn An, ng i th y tiu bi u v o cao, c tr ng c a n n gio d c Vi t Nam v Qu c T Gim, tr ng qu c h c cao c p
u tin c a Vi t Nam, v i hn 700 nm ho t ng (1076 - 1802) o t o hng nghn nhn ti cho t n c.
www.100hanoi.com
47
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
T ng th vua L Nhn Tng, ng i c cng l p ra Qu c T Gim
Di v t qu "Bch Ung i chung" (chung l n c a nh Gim) c c nm 1768
sch c chp Vn Mi u c xy d ng vo thng 10 - 1070, ( i vua L Thnh
Tng). n nm 1076, vua L Nhn Tng cho l p Qu c T Gim, k sau Vn Mi u, ban u l ni h c c a cc hong t , sau m h . r ng thu nh n c cc h c tr gi i trong thin
www.100hanoi.com
48
Ha Noi Toi Yeu

Vn, v n gim v n i t
www.100hanoi.com
Ton b khu Vn Mi u - Qu c T Gim ngy nay c di n tch 54.331 m2, bao g m: H c bao quanh b ng t ng g ch v . Bn trong (n i t ) c
nh ng l p t ng ngn ra lm nm khu.
Gc chung
khu Thi h c
Gc tr ng
khu nh Thi h c
www.100hanoi.com
49
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Con ng chnh o d n n gc Khu Vn
Nh ng c ra eo bia hng trm nm
www.100hanoi.com
50
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
M hnh ton c nh Vn Mi u - Qu c T Gim c trng by t i nh Thi h c
Khu th
nh t b t u v i c ng chnh n c ng i Trung. Trn c ng chnh c ch
Vn
Mi u Mn. y l m t ki n trc c ng tam quan hai t ng, pha ngoi c ng c i r ng cch i u th i L, bn trong c i r ng th i Nguy n. C ng i Trung ba gian l p ngi, hai bn l hai c ng nh Thnh c v t Ti Khu th hai: N i b t v i Khu Vn Cc- m t cng trnh ki n trc c o c xy d ng nm 1805 (tri u Nguy n), g m 2 t ng, 8 mi, t ng d i l b n tr g ch, t ng trn l ki n trc g , b n m t u c c a s trn v i nh ng con ti n t a ra b n pha t ng trng cho hnh nh sao Khu t a sng. Hai bn (ph i v tri) Khu Vn l hai c ng B Vn v sc vn. Khu Vn Cc th ng l ni t ch c bnh cc bi vn th hay c a cc s t . Ngy nay, Khu Vn Cc cn c l y lm bi u t ng c a th H N i.
Ton c nh nh Thi h c (gc d i)
www.100hanoi.com
51
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
T ng th T nghi p Qu c T Gim Chu Vn An, m t nh gio ti c, c nhi u h c tr thnh t i Tr n
Khu th ba l t gc Khu Vn t i i Thnh Mn,
gi a khu ny c m t h vung g i
l Thin Quang Tnh (gi ng tr i trong sng) c t ng bao quanh. Hai bn h l hai khu v n bia, t c ni lu gi 82 bia ti n s d ng t nm 1484 - 1780, ghi tn, qu qun c a cc v ti n s c a 82 khoa thi. T i y, n u ch tm c ta c th tm th y tn m t s nh chnh tr , vn h c, s h c n i ti ng nh Ng S Lin, Ng Th Nh m, L Qu n, nh ton h c Lng Th Vinh, ng t ngh in Lng Nh H c y chnh l nh ng di v t qu nh t c a khu di tch.
T ng th c Kh ng T t i i n i thnh
www.100hanoi.com
52
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Y ph c quan l i tri u Nguy n ( c trng by t i nh Thi h c)
B c qua c a i thnh th n khu th t, hay l Bi ng_Vn Mi u. l m t ci sn r ng, lt g ch bt. Hai bn l hai dy nh t vu, h u vu tr c y th bi v c a 72 h c tr xu t s c c a Kh ng T v T nghi p Qu c T Gim cng cc danh nhn vn
ha Vi t Nam n i ti ng th i Tr n. Cu i sn l nh i bi v h u cung. T i y c m t s hi n v t qu: bn tri treo "Bch Ung i chung" (chung l n c a nh Gim), bn ph i c m t chi c khnh . Chung Bch Ung do Nguy n Nghi m ng ra c nm 1768. T m khnh m t trong c hai ch Th Xng, m t ngoi kh c bi minh
vi t ki u ch l ni v cng d ng lo i nh c kh ny. Khu th nm: Sau khu i bi chnh l Tr ng Qu c T Gim c (nay l nh Thi h c). T i y, nh ng tri u i coi "hi n ti l nguyn kh c a qu c gia" tuy n ch n nhi u ng i ti gi i, t cao, b sung vo cc ch c th c, th gi ng, h u t gi ng, t t gi ng, thi u ph, thi u b o chm lo vi c gi ng d y, gi i p, v a gip vua nng cao tri th c m i m t. Nhi u "ng i th y m t i, mun i" nh Bi Qu c Kh i, Nguy n Tr, Chu Vn An... t ng vang ti ng gi ng Qu c T Gim .
u th k XIX, khi nh Nguy n d i tr ng ny vo Hu th ni y chuy n lm n Kh i Thnh. Nm 1946-1947 gi c Php t tr i khu ny. Nm 2000, cng trnh nh Thi h c c hon thnh cho m ng k ni m 990 nm Thng Long - H N i. y l ni tn vinh truy n th ng vn ha gio d c c a dn t c, t t ng t ng ni m ba vua L Thnh Tng, L Nhn Tng, L Thnh Tng v T nghi p Qu c T h c Vi t nam. Gim Chu Vn An l nh ng danh nhn c cng l p Vn Mi u - Qu c T Gim , pht tri n n n gio d c Nho
www.100hanoi.com
53
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
H Thin Quang
Bi ng_Vn Mi u
www.100hanoi.com
54
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Khu Vn Cc
Ph i ni r ng n t ng l n nh t v i ti v Vn Mi u - Qu c T
Gim chnh l lo i v t
li u xy d ng r t Vi t Nam, l g lim, g ch t nung, ngi mi hi mang m nt ngh thu t c a cc tri u L, Nguy n. Ki u ki n trc y c n d i nh ng tn cy c th hng trm nm lm cho Vn Mi u - Qu c T v i khch du l ch trong n c v qu c t . Gim tr thnh i m n h p d n
T ng r ng (th i Nguy n) pha sau C ng Vn Mi u Mn
www.100hanoi.com
55
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Thp Ha Phong - V p tm h n ng i H N i
B ng Nam h Hon Ki m, ng inh Tin Hong ngy nay cn l i m t ngi thp mang v ru phong c knh cng v i th i gian, ng i ta g i l thp Ho Phong. To thp mang v p tm h n c a ng i H N i t n t i hn 200 nm, nhng c l t ng i bi t v l ch s m t th i... D i t Bu i n H N i bn b h Hon Ki m by gi l thn C u Lu xa. Nh ng g n li n v i m t ngi cha bn b h Hon Ki m m nay vang bng
nm u nin hi u Thi u Tr nh Nguy n, T ng c Ninh Thi l Nguy n ng Giai ch hng cng cho d ng ngi cha Lin Tr H i H i trn n n c l u Ng Long v i quy m to l n nh t ch n kinh k. Ngi cha hon thnh vo nm Thi u Tr th nc, g n 200 gian, v cng l ng l y. 7 (1847), g m 36
Cha d ng xong Ho th ng Phc i n tr tr v cho n t ng r t nhi u kinh sch trong cng cu c ho ng dng Ph t php m cn ghi ni tng b n. Cha Lin Tr H i H i c r t nhi u tn g i nh cha Lin Tr,cha Bo n, cha i s s qun H N i (H N i i t i trong tranh
qun t )...ng i Php th g i l cha Th Hnh v d a trn c nh x
Th p i n Dim vng treo trn t ng Ph t i n. Nhng cha tn l Lin Tr H i H i v c g i t t l Lin Tr (ao sen). Cha Lin Tr c xy d ng trn t ng tn gio o Ph t. Ton b ngi cha l m t t ng th ki n trc s m ngy nay ch cn l i nh ng hnh v c a ng i Php cng nh m t r t s l c c a s sch. Cha Lin Tr H i H i v i d ng c chi t xu t t bi k trong kinh A Di , m t ci Ni t bn ngay ch n tr n gian, th hi n ton b ngi cha l m t o sen l n, ngha t ng th gi i siu thot trn i sen t h i v i cc ch v B tt v Ph t Di L c.
www.100hanoi.com
56
Ha Noi Toi Yeu

Theo hnh v v m t th cha cch bi t th gi i bn ngoi b i s Phong lm c ng.
www.100hanoi.com
bao b c cc ngi
n c tr ng sen v ch c m t l i i l chi c c u tr c cha n i ti p ra t n thp Ho
Qua c u l Tam quan s , pha sau hai bn l hai thp l n, sau l ton b ngi cha s nguy nga. Vo kho ng nm 1889, ng i Php d ng xy khu nh ng a bn b ng Nam h Hon Ki m v cho ph b cha Lin Tr, n nay ch cn d u tch vang bng m thi. D u tch c a cha cn l i t i nay l thp Ho Phong, v i v p c knh, l ng l bn h v th i gian. Thp cao ba t ng, c a thp theo b n h ng ng Ty Nam B c, cc c a u c ch Hn lm ng ch nu tn nh: Bo c mn, Bo n mn, Ho Phong thp, Bo Thin thp... t ng trn cn hnh bt qui v ch Ph n. Cha xa m t ch cn l i giai tho i v v quan Th ng "lm cho t n B c l i hao oi" m n nay ch cn l i thp Ho Phong c knh ru phong. Nh ng hng li u r bng nh tn vinh thm cho v p c a thp c . Ng i ng i sng chi u qua l i bao i bn thp. Th i gian c tri v ngi thp vnh h ng lm m t ch ng tch cho tm h n v l ch s c a t v ng i H N i.
www.100hanoi.com
57
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Quan Ch ng ki n trc p ng ngng

Qua bao thng tr m, Quan Ch ng v n uy nghim ng , c gi trnh ki n trc p n ng ngng! Ngy 3/6/2009, t i H N i, i s Hoa K t i Vi t Nam Michael Michalak cng b kho n ti tr tr gi 74.500 USD dnh cho Vi t Nam th c hi n vi c b o t n Quan Ch ng, c a c duy nh t cn l i H N i. D n ny c ti tr thng qua Qu B o t n Vn gn cho H N i nghn nm vn hi n m t k quan n s, dn d m qu gi n v cng. M t cng
ha c a i s M v l m t ph n trong cc ho t ng k ni m 1.000 nm Thng Long H N i s c ti n hnh vo nm 2010.
Ca dao H N i xa c cu: u nm c a chng i Sng Nh H m y khc n c ch y xui m t dng Quan Ch ng n m trong danh ti ng 5 c a c a H thnh: C u Gi y, C u D n, Ch D a, ng Mc v Quan Ch ng. Ph Quan Ch ng di 80m, t ng Tr n Nh t Du t n c a ng H, n i v i ph Hng Chi u v n i ra pha sng H ng. Ph c hnh thnh t th i Php thu c, c tn l Rue des Nattes en joncs (ngha l ph Chi u Ci), chuyn bun cc lo i chi u ci t ch ln. Ninh Bnh, Nam nh, Thi Bnh
www.100hanoi.com
58
Ha Noi Toi Yeu

Ni v thnh ly c a m
www.100hanoi.com
Vi t Nam th nhi u a phng c. Nhng c a th ch
H N i m i
c. V t i nay th H N i cng ch cn c m t c a Quan Ch ng. y l m t trong 21 qua t ng pha ng c a ta thnh t bao quanh khu Kinh thnh Thng
Long xa c xy d ng vo nm C nh Hng th 10 (1749).
Quan Ch ng xa
Hi n nay, c a cn nguyn m t c a chnh v hai c a con hai bn. Trn nc c a chnh l m t v ng lu. Ngy xa c lnh tu n canh gc y. Bn t ng pha tri c g n m t
t m bia kh c nm 1882 ghi l nh c a T ng c Hong Di u c m b n lnh sch nhi u nh ng m tang qua l i c a . Pha trn c a l n c ba ch Hn: Thanh H Mn ngha l c a Thanh H (v c a ny thn Thanh H, c nh c a sng T L ch xa. Thanh H l tn g i c a m t ph ng i L bao g m khu v c Hng Chi u, Thanh H, o Duy T ). Nh v y l cc vm c a t ng c c a, ngy m , m ng. n th k XX th trn sch bo ch cn nh c n tn c a nm c a , nhng trn th c t ch cn t n t i duy nh t m t c a l Thanh H, cn g i l Quan Ch ng. Nhng di n m o Quan Ch ng nh hi n nay l do l n s a ch a l n vo nm 1817. Tn chnh th c l ng H mn, t c l c a ng H. Cn g i l Quan Ch ng. Quan Ch ng l m t di tch ki n trc p n ng ngng nhng ang v . Tr c d u m c quan tr ng H N i b c vo tu i 1.000 nm, chng ti r t vinh d c cng
cc b n tu b , b o t n di tch ny. Quan Ch ng khng ch l m t c t m c c a thnh Thng Long xa, n cn l m t bi u t ng c a tinh th n v s dn H N i. kin c ng c a ng i
www.100hanoi.com
59
Ha Noi Toi Yeu

t
www.100hanoi.com
Ti cng hy v ng l sau khi b o t n xong, cng trnh ny s l m t bi u t ng c a tnh h u ngh gi a Hoa K v Vi t Nam. Trong m t thnh ph t ng ch u ng nhi u t n th t cc cu c nm bom c a Hoa K trong chi n tranh, vi c chng ti v i nhn dn v
Chnh ph Vi t Nam cng nhau b o t n m t bu v t qu c gia c a cc b n th t l m t minh ch ng tuy t v i cho m i quan h ngy cng l n m nh v khng kht gi a chng ta. i s M t i Vi t Nam Michael W. Michalak ni.
C a c dng d p cng nh c a thnh nhng nh hn. Theo ti li u trn t p ch Xa & Nay, sau khi chi m H N i, ng i Php cho ph h t cc c a cng v i m t ph n cc con m r ng H N i. Cn ring Thanh H, nh c s u tranh kin tr c a nhn dn v c a ng cai t ng ng Xun o ng Chi u (1845 1916), ng i lng Khc Th y (H ng), nn ch trng khng th c hi n c. V ng Cai t ng cng v i dn chng nh t nh khng ch u k tn vo t trnh xin php ph c a nn cu i cng ng i Php ph i nh ng b . Nh v y m n nay thnh ph cn lu l i c m t v t tch qu c a ki n trc xa. T i sao Thanh H l i c g i l Quan Ch ng? Theo nh ng i u cn ghi l i trong gia ph c a h o th nm 1873, c m t vin quan Ch ng c ng i B c Ninh n i ti ng nh Php, ch ng may b b t Gia Lm, qun Php gi i v H N i chm u v em bu bn b sng Ci pha tr c c a Thanh H, giao cho Cai t ng ng Xun canh gi . Ngay m u tin, ng Cai t ng nghe ti ng ch s a ngoi sng v ng v , cho tu n inh ra tra xt th th y c hai chi c c l n v n khc sng g n ch bu u quan
Ch ng c. S c ng i n l y u c a quan Ch ng c, ng Cai t ng bn cho em th c p vo treo trong c a Thanh H.
www.100hanoi.com
60
Ha Noi Toi Yeu

th c p. Bi t y l m t ngha c
www.100hanoi.com
Hm sau ng i nh quan Ch ng c n thng l ng, xin ng Cai t ng cho chu c l i ph i lm, nhng kh i mang t i v i quan trn, ng
Cai t ng bn ln b m bo v i quan c l thnh ph , xin cho em th c p tri sng gi v sinh trong khu dn c v c ch p thu n. m hm , ng Cai t ng trao tr th c p cho gia nh quan Ch ng c, r i sng s m hm sau sai tu n inh tin c n l y m t hn t to b c v i cho vo m t ci r em ra gi a sng. Tr c khi nm ci r xu ng sng ph i h to cho m i ng i trong b Theo l nh quan trn, th c p ny ph i tr m h!. nghe r:
Cu chuy n quan Ch ng c b bu u c lan truy n trong t ng ng Xun, t y ai i qua c a cng g i l Quan Ch ng, d n d n v sau ci tn c Thanh H khng c nh c n n a. Ngoi ra cn c nhi u thuy t v tn dn gian g i c a ny: i Nguy n t ch c quan Ch ng c coi gi c a . i L c quan Ch ng n v hu d ng nh y.
L m t ph n c a Hong thnh Thng Long xa, Quan Ch ng l c a c duy nh t cn st l i c a th H N i. Tr i qua nm thng, khng c b o tr, ch u tc ng c a chi n tranh v th ha, 15 c a khc b tn ph, ch cn Quan Ch ng nhng xu ng c p nghim tr ng v r t c n b o t n. y l di tch c x p h ng nm 1995. D n b o t n Quan Ch ng c ti tr thng qua Qu B o t n Vn ha c a i s M l m t ng gp c ngha trong ho t ng k ni m 1.000 nm Thng Long-H N i.
www.100hanoi.com
61
Ha Noi Toi Yeu

Thnh C a B c
Thnh H N i l m t thnh ly kin c , c xy t ch
www.100hanoi.com
th i vua Gia Long. Thnh c hnh
nh t, m i chi u di ch ng n a d m, t ng thnh xy b ng t, c gia c thm
b ng g ch, thnh c 5 c a, tr n b i hai thp canh. Bao quanh thnh l m t ho n c r ng, m i c a c n i v i bn ngoi b ng m t cy c u, nhng cc c u ny khng ph i l c u treo, nn con ho ny khng c tc d ng ngn c n. Trong thnh ng m t s l ng kh l n binh lnh, nhng h c trang b r t t h i, a ph n l gm v gio, m t s t c trang b sng nhng khng c hu n luy n s d ng. Trn m t thnh c t sng th n cng nhng chng khng c s d ng m
c ma n ng ph h y.
Sau khi th c dn Php chi m c thnh H N i, l y c
l thnh ph ng i
cng
ng c n ph i m r ng thm nn chng ti n hnh vi c ph thnh nh m che d u m mu tm ki m vng b c, qu cung vua L, cha Tr nh m theo chng c chn
gi u vo trong thn ta thnh c. Chng v n ng ban H i ng thnh ph em v n ph thnh ra bn v ngy 23/ 7/1893, h i ng quy t nh ph thnh v cho g i th u. B n th c dn Php v Vi t gian trong h i ng thnh ph cn c s dn ch trch nn khng dm ng ra th u ph thnh. Cu i cng, chng l p ra m t cng ty cho Nguy n Th Lan t c T H ng m t me ty (v m t tn quan t Php) ng ra nh n th u.
www.100hanoi.com
62
Ha Noi Toi Yeu

Chng b t u kh i cng ph thnh t
www.100hanoi.com
thng 2 nm 1894 mi n cu i nm 1897 m i
xong. B n th c dn Php ph h t ch cn l i c a chnh B c c a thnh H N i v y cn d u v t c a vin n c a thuy n Php khi chng chi m thnh l n th 2 ngoi b n
vo t b sng H ng nm 1882, chng lu l i c khoe chi n tch xm l c c a chng.
Tr c c nh thnh Thng Long b ph h y, c nh th than r ng: Than i! nh t c nh Thng Long V ng kh nghn nm c n a khng Hai c a cn tr hai thnh mi u M t thnh st l i m t hong cung Nh ng ngao ngn n i cng ng B ch. Cng g m gh cho c a ch H ng Cn bi t u l n n b Than i! nh t c nh Thng Long! Ngy nay, thnh c a B c tr c ng thnh c kh c ch thnh i m thm quan th v i v i du khch. Ngay trn th i
Chnh b c mn, B c Mn hi n nay c xy d ng t
Nguy n, trn n n C a B c th i L v hon thnh nm 1805. B c Mn c xy d ng theo ki n trc v ng lu pha trn l l u pha d i l thnh. Thnh c a B c khng ch l m t di tch cn st l i c a khu thnh c H N i m ni y cn l minh ch ng cho nh ng cu c u tranh anh dng c a qun dn H N i ch ng l i th c dn Php trong bu i u chi m thnh H N i. Ngay trong l u trn thnh tr thnh ni th c a hai v t ng c
Nguy n Tri Phng v Hong Di u hai v quan c cng cng nhn dn thnh H N i ch ng tr l i s t n cng chi m thnh c a th c dn Php.
www.100hanoi.com
63
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
m ngy 19, r ng sng ngy 20 thng 11 nm 1873, Qun Php b t ng nh chi m vng phng th bn ngoi c a hai c a pha nam, v v t qua c u tr c khi qun tr phng k p b n xu ng. ng th i, pho t cc pho thuy n cng b n ln, khi n cho binh lnh phng th , do khng quen v i n pho, b ch y tn lo n kh i thnh theo c a ty. Cng lc , h a l c qun Php cng b n v c a nam, v ch trong m t gi , qun Php treo c Php ln v ng lu thnh H N i. Hn hai nghn qun tri u nh b b t lm t binh. Con trai Nguy n Tri Phng l Ph m Nguy n Lm b trng n ch t t i tr n, Nguy n Tri Phng cng b tr ng thng. ng c lnh Php c u ch a, nhng ng kh ng khi t ch i v ni r ng: "By gi n u ta ch g ng ly l t m s ng, sao b ng thung dung ch t v vi c ngha". Sau , ng tuy t th c g n m t thng v m t vo ngy 20/12/ 1873 (1/11 m l ch), th 73 tu i. Thi hi ng v Nguy n Lm c a v an tng t i qu nh. ch thn vua T c t so n bi vn t cho ba v cng th n (Nguy n Duy, Nguy n Lm,
Nguy n Tri Phng) v cho l p n th Nguy n Tri Phng t i qu nh. Chn nm sau, Php t n cng thnh H N i l n 2, Hong Di u c vua Nguy n giao ch c t ng c H N i v ng d n u qun s chi n u ch ng l i qun Php. L c l ng ngy cng y u i, khng th gi c thnh n a, ng ra l nh cho t ng s gi i tn trnh thng vong, m t mnh vo hnh cung, th o t di bi u, r i ra tr c V mi u dng khn b t u th t c t t , l ngy 25 thng 4 nm 1882 (t c ngy 8 thng 3 m l ch). Thnh m t khng sao c u c, th t h v i nhn s B c thnh lc sinh ti n. Thn ch t c qu n g, nguy n xin theo Nguy n Tri Phng xu ng t. Qun vng mun d m, huy t l i hng..." . ng vi t b ng mu nh ng dng ny trong t di bi u.
www.100hanoi.com
64
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Ng i H N i v cng au lng. Ngay hm sau, nhi u ng i h p l i, s m s a m n n m t t , r c quan ti c a Hong Di u t trong thnh ra, t ch c khm li m v mai tng t i khu v n Dinh c h c (nay l a i m khch s n Royal Star c nh ch Ng S Lin, sau ga H N i). ng Tr n Qu Cp
Khu di tch C a B c gi
y tr
thnh m t di tch l ch s
c a H N i, n ni y du
khch c th c m nh n m t cch chn th c t i c ph thnh H N i c a th c dn Php. Hai pho t ng c a t ng c Nguy n Tri Phng v Hong Di u c th trn l u c a
thnh C a B c l m t minh ch ng r rng nh t cho tinh th n quy t chi n, b o v n n c l p dn t c c a cha ng ta.
www.100hanoi.com
65
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Cng trnh ki n trc thnh C Loa

Thnh c xy theo phng php o t n u, khot ho n , thnh p n u, ly xy n . M t ngoi ly, d c th ng ng, m t trong xo i nh vo th kh, trong nh ra th d . Ly cao trung bnh t 4-5 m, c ch 8-12 m. Chn ly r ng 20-30 m, m t ly r ng 6-12 m. Kh i l ng t o p c tnh 2,2 tri u mt kh i. Thnh C Loa c xy b ng t do th i y u L c cha c g ch nung. Thnh c 3
vng. Chu vi ngoi 8 km, vng gi a 6,5 km, vng trong 1,6 km... Di n tch trung tm ln t i 2 km.
Thnh c xy theo phng php o t n u, khot ho n , thnh p n u, ly xy n . M t ngoi ly, d c th ng ng, m t trong xo i nh vo th kh, trong nh ra th d . Ly cao trung bnh t 4-5 m, c ch 8-12 m. Chn ly r ng 20-30 m, m t ly r ng 6-12 m. Kh i l ng t o p c tnh 2,2 tri u mt kh i. Khu v c C Loa c coi l m t n n t y u nn vi c xy d ng thnh C Loa c th kh khn v thnh b nhi u l n l d hi u. Khi x d c thnh nghin c u, cc nh kh o c h c pht hi n k thu t gia c thnh c a Th c Phn: chn thnh c ch n m t l p t ng . Hn nh c ng knh 15 cm, hn l n 60 cm. Xung quanh C Loa, m t m ng l i th y vn d y c c t o ra, thnh m t vng khp kn, thu n l i cho vi c xy d ng cn c th y binh hng m nh. Thu y, sng Thi p Ng Huy n Kh - Hong Giang thng Vnh Thanh (ng
v i sng C u
Th H, Qu C m (H B c) thng v i sng H ng
Anh). Ngay sau khi xy thnh, Th c An Dng Vng chiu t p nh ng th m c gi i, s d ng g a phng ng thuy n chi n.
www.100hanoi.com
66
Ha Noi Toi Yeu

da (Du Lm)... thnh ru ng. Nh ng hi p th t o cn, ki m, do, mc v n
www.100hanoi.com
Nhn dn cng c i u t i khai ph r ng a (Gia Lm), r ng M (Mai Lm), r ng du chuyn rn v kh cng xu t hi n, ch
lin chu, m i pht b n nhi u mi tn. C nhi u b ng
ch ng kh o c v s t n t i c a hng ch c v n mi tn ng, c th dng n lin chu y.
S thnh C Loa
Thnh C Loa c cc nh kh o c h c nh gi l "ta thnh c nh t, quy m l n vo b c nh t, c u trc cng thu c lo i c o nh t trong l ch s ng i Vi t c " Khi xy thnh, ng i Vi t c bi t l i d ng t i a v kho lo cc a hnh t nhin. H t n d ng chi u cao c a cc i, g, p thm t cho cao hn xy nn hai b c t ng thnh pha ngoi, v th hai b c t ng thnh ny c ng nt u n l n theo a hnh ch khng bng theo ng th ng nh b c t ng thnh trung tm. Ng i xa l i xy xy d ng thnh ly c a
thnh bn c nh con sng Hong dng sng ny v a lm ho b o v thnh v a l ngu n cung c p n c cho ton b h th ng ho v a l ng th y quan tr ng. Chi c m C r ng l n n m pha ng cng c t n d ng bi n thnh b n c ng lm ni t
h p cho n c hng trm thuy n b. Ch t li u ch y u dng xy thnh l t, sau l v g m v . c dng k cho chn thnh c v ng ch c. Cc o n thnh ven sng, ven m c k nhi u hn cc o n khc. k l lo i t ng l n v cu i c ch t it cc mi n khc. Xen gi a m t l nh ng l p g m c r i dy m ng khc nhau, nhi u nh t l chn thnh v ra thnh ch ng s t l .
www.100hanoi.com
67
Ha Noi Toi Yeu

nung
www.100hanoi.com
Cc cu c khai qu t kh o c h c tm th y m t s l ng g m kh ng l g m ngi ng, ngi b n, u ngi, inh ngi. Ngi c nhi u lo i v i nung khc nhau. C ci c nhi t th p, c ci c nung r t cao g n nh snh. Ngi c trang tr nhi u m t m t hay hai m t.
lo i hoa vn
Thnh C Loa theo tng truy n g m 9 vng xoy trn c, nhng cn c trn d u tch hi n cn, cc nh khoa h c nh n th y thnh c 3 vng, trong vng thnh n i r t c th c lm v sau, d i th i Ng Quy n. Chu vi ngoi 8 km, vng gi a 6,5 km, vng trong 1,6 km, di n tch trung tm ln t i 2 km. Thnh c xy theo phng php o t n u, khot ho n , thnh p n u, ly xy n . M t ngoi ly, d c th ng ng, m t trong xo i nh vo th kh, trong nh ra th d . Ly cao trung bnh t 4 m-5 m, c ch cao n 8 m-12 m. Chn ly r ng 20 m-30 m, m t ly r ng 6 m-12 m. Kh i l ng t o p c tnh 2,2 tri u mt kh i.
M t o n t ng thnh ma l h i
Thnh n i hnh ch
nh t, cao trung bnh 5 m so v i m t t, m t thnh r ng t
6 m-
12 m, chn r ng t 20 m-30 m, chu vi 1.650 m v c m t c a nhn vo ta ki n trc Ng tri u di quy. Thnh trung l m t vng thnh khng c khun hnh cn x ng, di 6.500 m, ni cao nh t l 10 m, m t thnh r ng trung bnh 10 m, c nm c a cc h ng ng, nam, b c,
ty b c v ty nam, trong c a ng n thng v i sng Hong. Thnh ngoi cng khng c hnh dng r rng, di hn 8.000 m, cao trung bnh 3 m4 m (c ch t i hn 8 m). M i vng thnh u c ho n c bao quanh bn ngoi, ho r ng trung bnh t 10m n 30m, c ch cn r ng hn. Cc vng ho u thng v i nhau v thng v i sng Hong.
www.100hanoi.com
68
Ha Noi Toi Yeu

S
www.100hanoi.com
k t h p c a sng, ho v t ng thnh khng c hnh d ng nh t nh, khi n thnh
nh m t m cung, l m t khu qun s v a thu n l i cho t n cng v a t t cho phng th . Sng Hong c dng lm ho thin nhin cho thnh Ngo i v pha Ty Nam v
Nam. Ph n ho cn l i c o st chn t ng thnh t g C t C n m C . Con ho ny n i v i ho c a thnh Trung m C v Xm Mt, ch y qua c a C ng Song
n i v i nm con l ch c hnh dng nh bn tay xe, v v i m t nhnh c a con l ch ny, n c ch y thng vo vng ho c a thnh N i. Thuy n b i l i d Hong v t dng trn ba vng ho n tr u m C ho c ra sng
c th t a i kh p ni. Theo truy n thuy t, An Dng Vng th ng
dng thuy n i kh p cc ho r i ra sng Hong.
www.100hanoi.com
69
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Cng tnh ki n trc n Qun Thnh

Khng ch l m t cng trnh c gi tr v m t l ch s v ki n trc, n Qun Thnh cn l ni sinh ho t tn ng ng vn ha n i ti ng c a ng i dn H N i xa v nay. Tr i qua g n m t thin nin k nhng ngi n v n cn nguyn v n n Qun Thnh n m trn t ph ng Qun Thnh, qu n Ba nh, thnh ph H N i, c nh bn H Ty v c a B c Thnh H N i. y l m t trong Thng Long t Thng Long t qun xa. Tng truy n n c t i L Thi T (1010-1028), th thnh Tr n V - v th n tr n gi phng B c. V th , cn c tn l n Tr n V, Quan Thnh Tr n V, hay Qun Thnh. tr n v
n c tu s a vo nm 1838. Cc b ph n ki n trc n sau khi trng tu bao g m: tam quan, sn, ba l p nh ti n t , trung t , h u cung. Cc m ng ch m, kh c trn g c gi tr ngh thu t r t cao. B c c khng gian r t thong v hi ha. H Ty tr c m t t o cho n lun c khng kh mt m quanh nm. Ngi n hi n nay c s a ch a nhi u l n. Nm inh T nin hi u Vnh Tr II (1677), i L Hy Tng, cha Tr nh T c sai nh th n l Nguy n nh Lun trng tu. T ng Huy n Thin Tr n V c tri u nh cho c l i b ng ng en (hun). T ng cao 3,07m, chu vi 8m. T ng m t vung, m t nhn th ng, ru di, tc xo khng i m, m c o o s, ng i trn b c , tay tri b t quy t, tay ph i ch ng gm c r n qu n v ch ng ln lng m t con ra. T ng Huy n Thin Tr n V l m t cng trnh ngh thu t c o, nh d u k thu t c ng v ti ngh c a dn ta cch y 3 th k . T i nh bi ng cn m t pho t ng n a, nh hn, cng b ng ng en, nhi u ng i cho r ng y l t ng ng Trm Tr ng, ng i th c ch huy vi c c pho t ng Tr n V. cng n c a th y. Cng c v i
T ng ny l do cc h c tr c a ng c ghi nh t ng l qu chung cao g n 1,5m treo
gc tam quan.
www.100hanoi.com
70
Ha Noi Toi Yeu

ng (chi u 1,10 x 1,25m) vo nm C nh Th nh th M ng n thm n, c p ti n tu s a.
www.100hanoi.com
Vn bia t i n do tr ng nguyn ng Cng Ch t v ti n s H S Dng so n. Th i Ty Sn, c L Vn Ng , cng nhi u ng i n a quyn ti n c chi c khnh b ng hai. n i Nguy n, vua Minh
Nm 1842, vua Thi u Tr n thm v dng m t ng ti n vng, c ng v i s ti n vng do cc hong thn dng, c l i thnh vng. Vng dng s i dy b c xu treo g i l V ng Sn. S a ch a xong, c d ng bia do ti n s L Hy Vnh so n. c tay
t ng th n. ng sau n l i p hn ni non b trong m t b con v d ng m t n nh
Cc b ph n ki n trc hi n th y, l k t qu c a l n trng tu l n, h i th k 19, bao g m: tam quan, sn, ba l p nh ti n , trung , h u cung. y c pho t ng b ng ng
en, cao g n 4m, n ng g n 4 t n, c nm 1677 th hi n lng ng ng m c a nhn dn v i thnh Tr n V Trong n c b c t ng Tr n V c b ng ng en nm 1667, cao 3,69 m, n ng kho ng 4 t n. T ng c hnh dng m t o s ng i, y ph c g n gng nhng tc l i b xa, chn khng mang giy, tay tri b t quy t, tay ph i ch ng gm th n c r n qu n quanh v ch ng ln lng ra. T ng Tr n V l m t cng trnh ngh thu t c o duy nh t t i Vi t Nam, kh ng nh ngh thu t c ng v t c t ng c a ng i H N i cch y ba th k . Ngoi ngh thu t c ng, n Qun Thnh cn n i ti ng v i v p c a ngh thu t ch m kh c g . Trn cc b ph n ki n trc b ng g c a ngi n cc ti nh t linh, di, c, tng, trc, cc, mai, l ng hoa, b u r u, thanh gm, c nh sinh ho t c a tr n gian v th ng gi i... c ch m kh c m t cch tinh x o mang m phong cch ngh thu t th i L.
www.100hanoi.com
71
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
V p thanh nh c a cha Tr n Qu c
Cha Tr n Qu c l m t ngi cha n i ti ng c quy m kh r ng. V p c a ngi cha l s k t h p hi ho gi a s uy nghim, c knh c a cng trnh ki n trc v i v p thanh nh, yn ng c a phong c nh ven H Ty. Cu i ng C Ng, n m trn bn o pha ng H Ty (Yn Ph , Ty H ) l ngi cha c l ch s 1500 nm - cha Tr n Qu c.
Ngi cha Tr n Qu c c coi l cha c l ch s lu i nh t c a Thng Long - H N i v cng l m t trong nh ng ngi cha c nh t c a Vi t Nam. Cha Tr n Qu c c xy t th i vua L Nam (544 548) bi bn sng H ng thu c ph ng Yn Hoa (nay l n c). Nh s Ng Chn Lu Khung Vi t
Yn Ph ) v i tn l cha Khai Qu c (m
(933 1011), v Qu c s c a tri u vua L i Hnh c m t qung th i gian tu hnh y. n tri u L Thi Tng th k 15, cha c i tn l cha An Qu c. Nm 1615, bi sng H ng b l nn dn d i cha v o Kim Ng ( o C Vng) chnh xa l n n c c a cung Thy Hoa nh L v i n Hm Nguyn th i Tr n. Cu i th k 17, i vua L Hy Tng m i c tn l cha Tr n Qu c. n cu i th k 18, cha b nt, dn lng s a ch a, p t ng, c chung. Cng vi c ny ko di t i 2 nm. Nm 1842, vua Nguy n l Thi u Tr ra B c H, t i thm cha v i tn cha thnh Tr n B c nhng tn ny khng c nhn dn ch p nh n m v n gi nguyn cch g i tn Tr n Qu c.
www.100hanoi.com
72
Ha Noi Toi Yeu

t th i Vnh H u v C nh Hng th k 18. C ng cha c ba ch
www.100hanoi.com
Cha Tr n Qu c c ki n trc kh c bi t so v i nh ng ngi cha khc. Ngay con ng d n vo c ng cha l khu V n thp. Trong khu v n ny c nhi u ngi thp c Phng ti n mn,
ti p n nh Bi ng gc chung l i pha sau.
pha tr c, sau n Tam b o, cn hnh cung th p i n v
Ki n trc cha Tr n Qu c th hi n tnh th m m c a ki n trc phng ng, g n b c nh quan tr i - n c xung quanh. Uy nghim bn trong nhng gi n d , khim nh ng
n u nhn t bn ngoi, th hi n s cn b ng tuy t i gi a cng trnh ki n trc v i c nh quan h n c, cy xanh. Trong cha c nhi u t ng p, c bi t l c t ng Ph t Thch Ca nh p Ni t bn b ng g th p vng l ng l y.
www.100hanoi.com
73
Ha Noi Toi Yeu

nh, yn ng c a phong c nh ven H Ty.
www.100hanoi.com
Cha Tr n Qu c l m t ngi cha n i ti ng c quy m kh r ng. V p c a ngi cha l s k t h p hi ho gi a s uy nghim, c knh c a cng trnh ki n trc v i v p thanh
Cha Tr n Qu c v i qui m ki n trc kh r ng, phong c nh p, m t ngi cha n i ti ng, k t h p c v p c knh c a cng trnh ki n trc v i v p thanh nh c a m t th ng c nh ven H Ty.
Cng gi ng nh h u h t nh ng ngi cha khc trn t n c Vi t Nam, cha Tr n Qu c c nhi u n p nh. Cha c ba n p nh chnh l ti n ng, nh thiu hng v th ng i n n i thnh hnh ch Cng . Hai bn nh thiu hng v th ng i n l hai dy hnh lang. Sau th ng i n l gc chung. Bn ph i l nh t v bn tri l nh bia. Nm 1998, Ha th ng Kim Cng T - Vi n ch T nh cha Tr n Qu c c php,
cho xy b o thp l c i sen trong khun vin cha g m 11 t ng, cao 15 mt, di n tch m t sn 10,5 m vung. M i t ng thp g m 6 c a vm, c t ng Ph t A Di b ng qu. T ng s t ng c a thp l 66 pho v trn nh c 9 t ng i sen cng b ng qu (c u ph m lin hoa). Cha Tr n Qu c s ng m t cu c i ring, ha chung trong l ch s c a t Thng
Long ngn nm vn hi n m m i vin ngi trn mi cha ru phong u mang trong mnh m t cu chuy n, g i ln hoi ni m v nh ng k c c a H N i thn yu.
www.100hanoi.com
74
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Cha Qun S ki n trc kh c o

Cha l m t qu n th ki n trc kh c o v i s k t h p hi ha c a cc t ng mi v l u chung trong m t khun vin tng i r ng ri. Ngoi cc v Tam th Ph t, Ph t Adi, Ph t Thch Ca, Ph t Quan m v cc tn gi , cha cn l ni th tri u L Thi n s Minh Khng. v Qu c S
Tam quan c a cha c ba t ng mi, n m gi a l l u chung. Qua tam quan l m t sn r ng lt g ch, b c ln 11 b c th m l t i chnh i n cao, hnh vung, xung quanh c hnh lang. i n Ph t c bi tr trang nghim, cc pho t ng u kh l n v th p vng l ng l y. Pha trong cng, th t ng Ph t A-di- , gi a th ba v Tam th Ph t trn b c cao nh t. B c k ti p th
gi a, hai bn c t ng Quan Th m v i Th Ch. B c d i ngoi
Ph t Thch ca, hai bn l A-nan- v Ca-di p. B c th p nh t,
cng c ta C u Long ng gi a t ng Quan m v a T ng. Gian bn ph i chnh i n th L Qu c S (t c Thi n s Minh Khng) v i hai th gi , gian bn tri th t ng c ng v t ng Chu Sng, Quan Bnh. Hai bn v ng sau sn l cc dy nh dng lm th vi n, gi ng ng, nh khch v tng phng. Cha Qun S c l l m t trong r t t ngi cha Vi t Nam m tn cha cng nh nhi u cu i u c vi t b ng ch qu c ng .
www.100hanoi.com
75
Ha Noi Toi Yeu
www.100hanoi.com
Ph i chng v ngi cha c xy d ng l i vo gi a th k 20 v v cha tr thnh tr s trung tm c a T ng h i Ph t gio B c Vi t, nay l c a Gio h i Ph t gio Vi t Nam, trn t Vi t. Phn vi n Nghin c u Ph t Vi t Nam)
ngi Qu c t chung c a cc thi n nam tn n cng t y.
h c thu c Gio h i v vn phng t ch c Ph t gio Chu v ha bnh (
N a th k nay, cha Qun S ch ng ki n nhi u ho t ng quan tr ng c a Ph t gio Vi t Nam, trong c s th ng nh t t ch c Ph t gio trong n c v s ha nh p c a
Ph t gio Vi t Nam v i Ph t gio th gi i. Chnh ni y vo ngy 13 thng 5 nm 1951 (m ng 8 thng 4 nm Tn Mo) l n u tin l c Ph t gio th gi i do Th ng t a T Lin mang v t Colombo xu t hi n trn b u tr i H N i.
www.100hanoi.com
76
Ha Noi Toi Yeu

Cong Trinh Kien Truc 0506

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cong Trinh Kien Truc 0506

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Cong trnh Kien truc Ha Noi

Cong trnh kien truc Ha Noi

| i L 1000 nm Thng Long

Ch u trch nhi m: inh Ti n Hong www.100hanoi.com

Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh kien truc Ha Noi

rt hon thnh ha chung khng kh c a ngy i L . D n l m t b c tranh t ng th , i t nh ng s ki n g n v i i L , cng nh nh ng

gc su trong tm h n H N i, nh ng n p s ng, nh ng c m xc c a ng i H N i. Bn c nh vi c xy d ng v hon thi n chu i website v H N i, Ban d H N i v i nh ng n ph m i n t n cn cho ra

mong nh n c s thng c m t cc tc gi . Xin chn thnh c m n v mong nh n c nh ng gp t pha b n c! Ban d n

Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh kien truc Ha Noi

Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh kien truc Ha Noi

H hon thnh vo nm 1901. Nh bu i n xy trn

i n Bin Ph , Chnh ph Php ph i k hi p nh Geneva v rt

i n, cc d ch v lin quan n i n tho i di ng, i n tho i c nh v nhi u d ch v

Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh kien truc Ha Noi

ngoi Nh Thi h c sinh i L - Tr n quy m th b qun Minh t ho c a h t v

no, hi n cha kh o c, v cc t li u l ch s Yn Kinh, t c B c Kinh ngy nay. Khu Vn Cc Vn Mi u, nhn t

ngoiNh Thi h c sinh i L - Tr n quy m th b qun Minh t ho c a h t v

no, hi n cha kh o c, v cc t li u l ch s Yn Kinh, t c B c Kinh ngy nay.

hng ng t i Khc Ph , Sn ng, Trung Qu c. Tuy nhin, quy m

t ng cao bao quanh. C ng Vn Mi u xy ki u Tam quan, trn c 3 ch Mn ki u ch Hn c xa.

Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh kien truc Ha Noi

Ga Hng C d n gy kinh ng c u th k 20 Nm 1902, ga Hng C (nm 1976 i thnh ga H N i) ra i. T y, cc tuy n

Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh kien truc Ha Noi

c di n tch ln n hn 21ha, trong ng i

Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh kien truc Ha Noi

Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh kien truc Ha Noi

c u Chng Dng g n y ( c xy m i v sau

ny). Khi c xy d ng, c u Long Bin l 1 trong 4 cy c u l n nh t th gi i, n i b t

ch n c u Long Bin lm c nh n n ch p nh ng ki u nh k ni m, nh lm album c i p v l m t.

Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh kien truc Ha Noi

ng Xun n m trong khu ph c , pha ty l ph ng Xun, pha b c l ph ng Xun. C ng ch gc ty b c c a

Hng Khoai, pha nam l ph C u ng, pha ng l ng ch

Ch ng Xun xa Ch ng Xun tuy n m trong khu ph c nhng c tu i i tr hn r t nhi u so v i

Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh kien truc Ha Noi

c n m. Xung quanh ch ho tm n ch khi i du l ch

Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh kien truc Ha Noi

Cu n Le Vieux Tokin (B c k xa) cho bi t cu c ua ng a u tin

Hnh nh cu c thi u tin di n ra d i chn C t C

ng a t c l ko xe tay. Cn nm 1888 th c ti li u vi t r ng c m t l n cn t ch c c ua... voi nhng b nh gi l km h p d n v s ch m ch p c a 3 con v t kh ng l

Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh kien truc Ha Noi

Nhn k t ng t m hnh c th th y qu n ng a c nh ng i thay

ch m d t. Ci khng gian r ng l n c a Qu n ng a y vo th p k 60 c a th k XX c d nh s d ng lm m t b ng xy nh Qu c h i. Nhng r i l i chi n tranh ph

ho i lan t i Th (1966), vi c xy nh Qu c h i b d ng l i, n nay kh ai nh n ra d u tch c a Qu n ng a xa l t th m trong m t khu dn c ng c thu c qu n Ba nh.

Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh kien truc Ha Noi

M t khng gian ki n trc vn ha

khung vui v... bu n .

Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh kien truc Ha Noi

Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh kien truc Ha Noi

gi l c KTS V c Din - nh m t d u n c a k thu t phng Ty nng ln s c m nh vn ho phng ng.