Lch s NN & PL Vit Nam Lp N.

01 Nhm 1

January 1, 2012

LI M U
Trong lch s hnh thnh v pht trin ca nh nc phong kin Vit Nam th m hnh nh nc i Vit di thi L Thnh Tng c coi l mt trong cc nh nc tin b v hon chnh nht, n tr thnh m hnh nh nc mu mc cho cc i vua v nhiu triu i sau ny. C c iu l do kt qu ca cng cuc ci t b my nh nc ca L Thnh Tng, y l cuc ci t ln nht v thnh cng nht trong lch s ch phong kin Vit Nam. Trong tiu biu l nhng ci cch Lc B, gp phn lm hon thin b my nh nc trung ng, a nh Hu L ra khi mt cuc khng hong lm thi khi t chc b my nh nc ca L Thi T bc l nhiu bt cp. Vic tm hiu v nhng ci cch Lc B ca L Thnh Tng c ngha quan trng i vi vic nghin cu lch s Nh nc v Php lut Vit Nam thi trung i. Do , nhm em xin chn ti Nhng ci cch Lc B di triu vua L Thnh Tng. Bi vit ca chng em c hon thnh trong thi gian khng di, ngun ti liu cn hn ch nn khng th trnh khi sai st, mong cc thy c thng cm v ch bo thm. Chng em xin chn thnh cm n!

Nhng ci cch Lc B di triu vua L Thnh Tng

Lch s NN & PL Vit Nam Lp N.01 Nhm 1

January 1, 2012

NI DUNG
1. Nguyn nhn dn ti ci cch ca L Thnh Tng Nm 1428, L Li nh tan gic Minh, ginh li c lp t ch cho i Vit, ln ngi hong , bt tay vo vic xy dng Nh nc mi. Tuy nhin, L Thi T khng s dng thit ch chnh tr ci cch ca H Qu Ly m li t chc b my Nh nc i Vit theo m hnh ca nh Trn. trung ng c T - Hu tng quc, i Hnh Khin, T - Hu Bc X, Bnh Chng l nhng trng thn gip vua bn bc cc truyn quc gia i s. Di l cc c quan nh Thng th snh, Mn h snh, Trung th snh, Khu mt vin, Thm hnh vin, L Thi T ch cho t chc hai b l b L v b Li (c kin cho rng thc t l ba b, thm b Dn hay cn gi l b Cng), cc b ny ch nhng ban, phng trc thuc Thng th snh. M hnh nh nc ny r rng cha cht ch, bc l nhiu nhc im t cui thi Trn. Vic nh vua khng trc tip qun l cc cng vic m phi thng qua nhiu quan trng thn dn n vic nguyn tc Tn qun quyn khng c m bo; dn dn xut hin tnh trng cc quan thu tm quyn lc, thanh trng nhng ngi khng ng v pha mnh. Mt khc, sau khi L Thi T qua i, cc vua k v thng cn t tui, khng kh nng kim ch tnh trng mu thun ni b, cc quan trng thn git hi ln nhau, cc cng thn nh Nguyn Tri, Trnh Kh, Lu Nhn Ch ln lt b git hi. Tnh trng lng quyn, tham nhng, n chi xa hoa xut hin ph bin. Tnh trng ny khin nh nc i Vit suy yu, lm vo mt cuc khng hong ngn trong khong hn 20 nm. Do , xy dng mt nh nc qun ch trung ng tp quyn mnh, nhu cu thit yu t ra l phi chn chnh li k cng php nc, tin hnh ci cch ton din v thit ch chnh tr, m hnh t chc b my nh nc, c ch vn hnh ca ton b h thng c quan hnh chnh t trung ng n a phng, khc phc tnh trng quyn lc thiu tp trung trong tay nh vua. 2. Nguyn tc ci cch ca L Thnh Tng
Nhng ci cch Lc B di triu vua L Thnh Tng 2

Lch s NN & PL Vit Nam Lp N.01 Nhm 1

January 1, 2012

T thc trng c cu t chc b my qun l nh nc v hnh chnh mang tnh phn tn, quyn lc ca nh nc qun ch trung ng tp quyn b hn ch; ni b tranh ginh a v quyn lc th nh vua nht thit phi thc hin cc chnh sch ci cch mnh tay vi mc ch thu tm li quyn lc v tay mnh. l vic bo m nguyn tc Tn qun quyn ca Nho gio trong vic t chc b my nh nc phong kin. Do , nh vua tin hnh hng lot ci cch nh ph b ch tng quc; theo ng, chnh ch ny gy ra tnh trng chuyn quyn ln t nh vua: nh Hn, ng, Tng tr xung thng noi theo php c ca nh Tn ly mt ngi tha chnh. c nh h Tiu, h To, h Bnh ch vi ngi thi. Cn k trm gi uy phc, che lp thng minh, dng b ng bn quyn, rng lng tham lm lm nc, rt cc u tn t, v sinh linh, nh l Trng V, Khng Quang cha d k ht. Vic ph b cc chc quan trung gian gia vua v b my hnh chnh cng nh cc c quan t php gip ln u tin trong lch s Vit Nam, c mt v vua chnh thc thu tm ht ba quyn c bn l lp php, hnh php v t php. Hn th na, L Thnh Tng cn ng vai tr tng t lnh qun i, nm trong tay quyn thng ging, b nhim, bi min h thng v quan. Tuy khng ph b chc Thi y nhng vin quan ny khng cn c quyn iu ng quan i na, nh vua trc tip iu khin mi vic lin quan n qun s. Nh vy, im qua mt s ni dung ci cch, c th rt ra kt lun, L Thnh Tng ch trng y mnh ci cch theo hng cao nguyn tc Tn qun quyn, khin cho th quyn ang tn mc dn tp trung li trong tay nh vua, nu cao v tr ch tn ca vua trong mi vn chnh tr, x hi, qun s. 3. Ni dung ci cch Lc B ca L Thnh Tng. Cc chnh sch ci cch ca L Thnh Tng c tin hnh lin tc t khi ln ngi cho ti tn khi nh vua bng h, nhng ghi du n m nt nht trong bi d Hiu nh quan ch khi ng tin hnh ci cch quan ch, trong c ci cch Lc B - xng sng ca b my nh nc phong kin. D c on: Ngy nay t ai, bn chng so vi thi trc khc xa nhau lm, khng th khng t mnh cm ly quyn ch tc, ht sc theo ci o bin thng. T , nh vua chnh thc trc tip cai qun bch quan, nm vai tr quyt nh ti hu trong mi vic; hn tt c l L Thnh Tng ra m hnh t chc c quan
Nhng ci cch Lc B di triu vua L Thnh Tng 3

Lch s NN & PL Vit Nam Lp N.01 Nhm 1

January 1, 2012

hnh chnh nh nc hon b, di vua, quyn cai tr dn ton quc quy c vo Lc B ti triu nh. Cc b u hot ng di quyn ch huy trc tip ca vua, theo quy ch m nh vua xy dng, m bo khng lm quyn, vt quyn nn rt m bo nguyn tc Tn qun quyn. Ni dung ci cch Lc B ca L Thnh Tng c th nu ln ba kha cnh ln: v trch nhim, quyn hn ca mi b; v t chc ca mi b; v c ch kim tra gim st i vi cc b. Th nht, L Thnh Tng phn chia li Lc B t hai b ban u, phn ph trch nhim, quyn hn c th cho mi B; cc cng vic ca tng c quan c nu ln r rng, chi tit, trnh vic qun l chng cho, m m cng nh trnh vic qu nhiu quyn lc nh nc ri vo tay mt c quan hoc mt b phn c quan. B Li ph trch vic tuyn b, thng ging, kho xt quan li. B H ph trch cc cng vic v h khu, t thu, kho tng, thc tin v lng ca quan qun. B L coi gi cng vic l nghi, t t, l mng, tic yn, gio dc, thi c, bang giao, ph trch cc s Thi y vin, T thin gim. B Binh trng coi cc cng vic v qun s, binh nhung cm v, tuyn dng cc v quan trong ngch, kho duyt kh gii, lng thc ng ph vi cc trng hp khn cp. B Cng coi gi cng vic xy dng cung in, lng tm, thnh tr, cu cng, ng x, qun l th thuyn, ng thi qun l ni rng, vn tc, sng m. B Hnh trng coi cc lut lnh, hnh php, xt x li ngc tng, x ti v Ng hnh. Xt v mt tnh cht, Lc B khng phi l c quan cai tr c lp m ch l c quan chp hnh. Lc b c quyn nhn danh Hong p dng lut l hoc thi hnh nhng mnh lnh m Hong ban ra. Lc B phi bo co kt qu thc hin c cng nh tnh hnh thc s trong nc gip hong n nh cc chnh sch cai tr mt cch sng sut. Mt khc, Lc B cn ng vai tr l c quan t vn cho Hong ; khi thc thi nhim v, quyn hn ca mnh, cc b c th xut cc kin
Nhng ci cch Lc B di triu vua L Thnh Tng 4

Lch s NN & PL Vit Nam Lp N.01 Nhm 1

January 1, 2012

ngh, cc chnh sch mt cch ch ng hoc khi Hong c yu cu tham kho kin. Th hai, L Thnh Tng t chc li Lc B mt cch hp l hn so vi thi L Thi T cng nh L Nghi Dn. Lc B l h thng c quan quan trng, c v vi xng sng ca ton b quc gia phong kin Nho gio, do , theo L Thnh Tng, Lc B phi nm di s ch o trc tip ca u no ca quc gia Hong . L Thnh Tng khng nhng ph b chc quan trung gian gia bch quan v vua l Tng quc m cn tch hn Lc B ra thnh mt thit ch ring, chm dt vic cc B l c quan trc thuc ca Thng Th snh. Bin Lc B thnh mt thit ch mnh, hot ng mt cch tch cc trong hot ng qun l t nc. Mi b, ty theo chc nng, nhim v v quyn hn m L Thnh Tng xy dng m hnh t chc, n nh cc chc quan khc nhau nhng c cu ca cc B nhn chung gm ba phn: C quan lnh o, C quan chuyn trch v C quan thng trc. C quan thng trc ca mi B c gi l T v snh, chuyn lo vic thng nht trong B. C quan chuyn trch ca mi B c gi l Thanh li ty, ng u mi ty l mt vin Lang trung; ty theo mi B m s ty nhiu t khc nhau, c tn khc nhau; v d nh Binh B c hai ty l V kh v Qun v. Cc ty ny lm nhim v chuyn trch, thc thi cc cng vic thuc lnh vc B mnh qun l. C quan lnh o ca mi b u c t chc nh nhau, bao gm ba vin quan c phm hm cao: mt Thng th hm tng nh phm, T - Hu Th lang c hm tng tam phm. Ba vin quan ny c quyn iu khin mi hot ng trong B. y l mt c ch qun l sng to ca L Thnh Tng, khi nh vua xy dng c ch lnh o tp th, chu trch nhim lin i, do , cc quan ng u mi b khng th chuyn quyn m phi chu s ch c ln nhau t nhng v quan trong cng c quan lnh o ca B. Cng nh c ch lnh o tp th m cc quyt nh ca B tr nn sng sut hn v hn ch c sai lm. Mt khc, do chuyn mn ha mi lnh vc nn cht lng qun l iu hnh cng vic trong cc B cng ng thi c nng cao.

Nhng ci cch Lc B di triu vua L Thnh Tng

Lch s NN & PL Vit Nam Lp N.01 Nhm 1

January 1, 2012

Th ba, L Thnh Tng cng xy dng thnh cng c ch kim tra gim st i vi tng B thng qua vic xy dng Lc T v Lc Khoa, c bit vi B c lnh vc qun ht rng nht cng l B quan trng nht ca nh nc phong kin l B L th ng s dng ti nm T kim tra gim st hot ng ca B ny. i L T ch tham gia gim st hot ng ca Hnh B. L Thnh Tng cng hon thin thit ch Lc Khoa gm Binh khoa, Hnh khoa, H khoa, L khoa, Li khoa, Cng khoa tng ng vi Lc B, va ng vai tr t vn gip vic cho Lc B, va l c quan gim st hot ng ca Lc B. Ngoi ra, c quan kim tra gim st truyn thng l Ng s i cng c L Thnh Tng t chc mt cch quy c t trung ng xung a phng, tch cc h tr nh vua trong vic gim st mi hot ng ca b my nh nc, trong c Lc B. Tm li, L Thnh Tng thc hin hai bin php chnh trong ci cch ti Lc B. l: - Khng tp trung qu ln quyn lc vo tay mt b hoc mt b phn c quan - Cc c quan trong B my nh nc tng cng kim tra gim st ln nhau, cc quan tng cng ch c ln nhau. Tuy nhin vic t chc hot ng gim st vn cn ch cha hon thin. V l thuyt, cc c quan kim tra gim st c t chc v hot ng c lp so vi Lc B nhng quan chc ng u cc c quan ny ( ng s, Ph ng s, cp s trung) u c phm hm thp hn so vi quan ng u cc B. T gy ra kh khn cho vic gim st hot ng ca Lc B. 4. Kt qu v ngha ca ci cch Lc B ca L Thnh Tng Gia lc triu chnh nh L ang lc c mu thun, ln nm chnh quyn, L Thnh Tng nhanh chng chm dt tnh trng phe phi trong cung nh, khn trng t chc xy dng t nc vi mt tinh thn ci cch mnh m, to bo. V c bn, cng cuc ci cch Lc B ca L Thnh Tng l nhm tp trung tuyt i quyn lc vo ngi ng u nh nc l nh vua, tng cng sc mnh ca b my quan liu. L Thnh Tng bi b mt s chc quan, c quan v cc cp chnh quyn trung gian, thnh lp cc c quan gim st kim sot ln nhau
Nhng ci cch Lc B di triu vua L Thnh Tng 6

Lch s NN & PL Vit Nam Lp N.01 Nhm 1

January 1, 2012

ngn nga s lm quyn. Nh , b my nh nc trung ng tp quyn di triu L Thnh Tng t n mc hon b, t trung ng n x. Th lc ca i qu tc b hn ch, thay vo l s tham chnh ca tng lp s phu Nho gio c tuyn la bng con ng thi c. Chnh quyn L s, nh vy va mang tnh quan liu va mang tnh chuyn ch cao . T y, chnh quyn phong kin Vit Nam chnh thc chuyn i t thit ch chnh tr phong kin qu tc sang thit ch chnh tr phong kin quan liu. S hon b v c nh gi cao trong t chc chnh quyn thi k ny l bn cnh vic phn cng chc nng, nhim v tng i r rng gia cc c quan cn c c nhng thit ch gim st, phn bin nh Lc khoa v c bit l c quan Ng s i. Nhiu nh nghin cu nh gi cao tnh cht hon b ca m hnh ny khng ch ch b my thi k ny c nhiu chc quan hn, c chuyn mn ho hn so vi thi k trc m chnh thit ch gim st quyn lc.

Nhng ci cch Lc B di triu vua L Thnh Tng

Lch s NN & PL Vit Nam Lp N.01 Nhm 1

January 1, 2012

KT LUN
Nh vy, khong t nm 1471, thng qua ci cch, L Thnh Tng to c h thng hnh chnh thng nht trong phm vi c nc. y l m hnh tin tin nht ca ch qun ch phong kin ng thi, trong , trung ng v a phng gn lin nhau, quyn lc c bo m t trn xung di. Ci cch hnh chnh ca L Thnh Tng l nhn t quyt nh to nn triu i phong kin nh L huy hong, thnh tr nht trong lch s phong kin Vit Nam. Cuc ci cch li cho ngy nay nhiu bi hc qu gi.

Nhng ci cch Lc B di triu vua L Thnh Tng

Lch s NN & PL Vit Nam Lp N.01 Nhm 1

January 1, 2012

DANH MC TI LIU THAM KHO

1. i hc Lut H Ni, Gio trnh Lch s Nh nc v Php lut Vit Nam, NXB. CAND, H Ni, 2011. 2. Phan Huy Ch, Lch triu Hin chng loi ch, NXB. Gio dc, H Ni, 2009. 3. Phan Huy L, Lch s ch phong kin Vit Nam, tp II, NXB. Gio dc, H Ni, 1960. 4. V Th Yn, T tng Tn qun quyn" ca o Nho trong qu trnh t chc B my Nh nc phong kin Vit Nam thi L s v thi Nguyn, Lun vn Thc s Lut hc, H Ni, 2003.

Nhng ci cch Lc B di triu vua L Thnh Tng