Bdongdsoldongvavieclam

Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Li ni u
Xut pht im ca nn kinh t Vit nam rt thp, nc ta li l mt nc ng dn vi tc tng dn s vo loi cao nht trn th gii. V vy vic tn dng khai thc ht cc ngun lc ni ti m c bit l ngun lc con ngi c coi l ht nhn ca qu trnh pht trin Kinh t - X hi. Ti i hi i biu ton quc ln th IX ch r: iu kin tin quyt thc y s pht trin kinh t x hi ca t nc l n nh dn s, lao ng l yu t c bn nhm hon thnh cng cuc Cng nghip ho - Hin i ho t nc tng bc i ln ch ngha x hi. Trong nhng nm qua ng b, chnh quyn v nhn dn huyn Lp Thch y mnh pht trin kinh t, nng cao i sng vt cht v tinh thn cho nhn dn v t c nhng thnh tu ng k. Tuy nhin vn tn ti ln nht hin nay l dn s qu ng, quy m lao ng rt ln, trnh ngi lao ng thp, mt cn i ln c v c cu kinh t v c cu lao ng, sc cha lao ng trong lnh vc nng nghip qu ti, t l thiu vic lm ca ngi lao ng cao to ra mt p lc rt ln ti vn gii quyt vic lm cho ngi lao ng ca huyn. Trong thi gian thc tp huyn Lp Thch, tnh Vnh Phc, ti nhn thy vn bin ng dn s, lao ng v vic lm ang mang tnh thi s va cp bch va lu di c nh hng su sc ti qu trnh pht trin kinh t - x hi ca huyn. Do cn thit v sm phi c mt s xem xt, nh gi mt cch trung thc y v khoa hc vn ni trn t a ra cc gii php c th nhm pht huy nhng thnh tu t c v tng bc gii quyt nhng vn tn ng ni trn to iu kin pht trin kinh Khoa: Kinh t lao ng v dn s 1
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
t - x hi huyn. V vy ti chn ti: "Phn tch bin ng dn s, lao ng v vic lm huyn Lp Thch trong giai on hin nay" lm lun vn tt nghip ca mnh. Ni dung ca ti bao gm: Phn I: C s l lun v bin ng dn s, lao ng v vic lm. Phn II: Thc trng ca s bin ng dn s, lao ng v vic lm huyn Lp Thch trong giai on hin nay. Phn III: Gii php v iu chnh dn s, lao ng v to vic lm cho ngi lao ng huyn Lp Thch, tnh Vnh Phc. Cc phng php nghin c ti: - Phng php thu thp t liu, cc nghin cu ca huyn c lin quan n ti nghin cu. - Phng php iu tra thng k: c iu tra kho st mt s x i din thu thp nhng thng tin cn thit mih ho cho cc nhn xt, nh gi thc trng. - Phng php ton hc - thng k: Da trn c s cc d liu thu thp c, s dng cc cng thc ton hc, thng k hc cn thit gip cho vic phn tch nh gi cc hin tng nghin cu. - Phng php tng hp: Thng qua kt qu nhng phn tch cc hin tng nghin cu tng hp khi qut thnh bn cht, xu hng vn ng ca vn nghin cu.
Khoa: Kinh t lao ng v dn s
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Phn I C s l lun v bin ng dn s, lao ng v vic lm

I. Cc khi nim c bn v dn s v s bin ng ca dn s
1.Quy m v c cu dn s. 1.1.Quy m: c hiu l tng s ngi sinh sng trong mt lnh th nht nh, trong mt thi gian nht nh. 1.2. C cu dn s: Bn cnh nhng c im chung ca con ngi l cng chung sng trong mt lnh th, h li c nhng c im ring c v gii tnh, tui.v.v...Do vy, hiu bit chi tit hn v dn s, chng ta cn phn chia dn s thnh nhng vn khc nhau theo mt tiu thc no . S phn chia cc nhm gi l c cu dn s. - C cu dn s theo tui: y l vic phn chia tng dn s ca mt lnh th thnh nhng nhm dn s c tui hoc khong tui khc nhau ti mt thi im no . - C cu dn s theo gii tnh: Nu chia ton b dn s nam v dn s n th ta c c cu dn s theo gii tnh. Cc ch tiu thng dng l t l hoc t s gii tnh. Nu k hiu Pm v Pf ln lt l dn s nam v dn s n th t s gii tnh (SR) c xc nh nh sau: SR= Pm x 100 Pf
- C cu dn s theo thnh th v nng thn: L vic chia tng dn s ca mt lnh th thnh dn s c tr thnh th v dn s c tr nng thn th ta c c cu dn s theo thnh th v nng thn. Khoa: Kinh t lao ng v dn s 3
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
C rt nhiu tiu thc khc nhau phn chia tng dn s, mi tiu thc phc v cho mt li ch nghin cu khc nhau v c ngha v cng to ln trong vic phn tch, nh gi v iu chnh qu trnh dn s theo hng c li cho qu trnh pht trin kinh t - x hi lu di v n nh. 2. Cc qu trnh dn s S tn ti v pht trin ca x hi loi ngi gn lin vi s vn ng t nhin v x hi ca con ngi. S vn ng chnh l qu trnh sinh, cht v di dn. N va l kt qu va l nguyn nhn ca s pht trin. Do , vic nghin cu nhm tc ng mt cch c khoa hc vo s vn ng c ngha to ln ti s pht trin ca x hi loi ngi. 2.1. Mc sinh v cc thc o nh gi mc sinh. - Mc sinh: Phn nh mc sinh sn ca dn s, n biu th s tr em sinh sng m mt ph n c c trong sut cuc i sinh sn ca mnh. Mc sinh ph thuc vo rt nhiu cc yu t sinh hc, t nhin v x hi (S sinh sng l s kin a tr tch khi c th m v c du hiu ca s sng nh hi th, tim p, cung rn rung ng hoc nhng c ng t nhin ca bp tht. - Cc thc o c bn: nh gi mc sinh c rt nhiu thc o khc nhau v mi thc o u cha ng nhng u im ring bit. Sau y l mt s thc o c bn. +T sut sinh th (CBR): Biu th s tr em sinh ra trong mt nm so vi 1000 dn s trung bnh nm . CBR = Trong : B: S tr em sinh sng trong nm nghin cu.
P : Dn s trung bnh ca nm nghin cu.
_
B P
_
x 1000
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
y ch l ch tiu "th" v mc sinh bi l mu s bao gm ton b dn s, c nhng thnh phn dn s khng tham gia vo qu trnh sinh sn nh: n ng, tr em, ngi gi hay ph n v sinh. u im: y l mt ch tiu qua trng v c s dng kh rng ri, d tnh ton, cn t s liu, dng trc tip tnh t l tng dn s. Nhc im: Khng nhy cm i vi nhng thay i nh ca mc sinh, chu nhiu nh hng ca cu trc theo gii tnh, theo tui ca dn s, phn b mc sinh ca cc tui trong thi k sinh sn ca ph n, tnh trng hn nhn. + T sut sinh chung: Biu th s tr em sinh ra trong mt nm so vi mt nghn ph n trong tui c kh nng sinh . GFR = W x 1000 15 49 Trong : GFR: T sut sinh chung. B: S tr em sinh ra trong nm.
W15 49 : S lng ph n trung bnh c kh nng sing B
trong nm. T sut sinh chung mt phn no loi b c nh hng ca cu trc tui v gii - n khng so vi 1000 dn ni chung m ch so vi 1000 ph n trong tui c kh nng sinh sn. Tuy nhin cch tnh ny vn chu nh hng ca s phn b mc sinh trong thi k sinh sn ca ph n, tnh trng hn nhn. + T sut sinh c trng theo tui: i vi cc tui khc nhau , mc sinh ca ph n cng khc nhau. Do vy cn xc nh mc sinh theo tng tui ca ph n. Cng thc:
Lun vn tt nghip
BFX
Nguyn Mnh Tin
ASFR X = W x 1000 x Trong : ASFR X : T sut sinh c trng ca ph n tui X B FX : S tr em sinh ra trong mt nm ca nhng ph n tui X W X : S ph n tui X trong nm. xc nh c ASFR X cn c h thng s liu chi tit, hn na mc d mc sinh cc tui khc nhau l khc nhau, nhng i vi cc tui gn nhau, mc sinh khng khc nhau nhiu. Do vy, trong thc t ngi ta thng xc nh t sut sinh c trng cho tng nhm tui. Thng ton b ph n trong tui sinh c chia thnh 7 nhm mi nhm 5 tui. 2.2. Mc cht v cc thc o ch yu - Mc cht: Cht l mt trong nhng yu t ca qu trnh ti sn xut dn s, l hin tng t nhin, khng th trnh khi i vi mi con ngi. Nu loi b s bin ng c hc, tng t nhin dn s bng hiu s sinh v s cht. V vy, vic tng hay gim s sinh hoc s cht u lm thay i quy m, c cu v tc tng t nhin ca dn s. ng thi trong qu trnh ti sn xut dn s, cc yu t sinh v cht c mi quan h tc ng qua li ln nhau. Sinh nhiu hay t, mau hay tha, sm hay mun u c th lm tng hoc gim mc cht. Ngc li mc cht cao hay thp s lm tng hoc gim mc sinh. Chnh v vy vic gim mc cht l ngha v v trch nhim thng xuyn ca mi nc, mi cp, mi ngnh, mi a phng. Gim mc cht va c ngha kinh t, chnh tr, x hi v nhn vn su sc.
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Cht l s mt i vnh vin tt c nhng biu hin ca s sng mt thi im no . nh gi mc cht cn dng cc thc o. C nhiu thc o khc nhau. Mi thc o phn nh mt kha cnh ny hay kha cnh khc ca mc ch nghin cu v mi thc o c nhng u im, nhc im ring. - Cc thc o ch yu: + T sut cht th (CDR): Biu th s ngi cht trong mt nm trong mt ngn ngi dn trung bnh nm mt lnh th nht nh. Cng thc: CDR = Trong : D: S ngi cht trong nm ca mt lnh th no .
P : Dn s trung bnh trong nm ca lnh th .
_
D P
_
x 1000
u im: n gin, d tnh ton, xc nh n khng cn lng thng tin nhiu, v phc tp do n c s dng rng ri trong cc n phm quc gia v quc t nhm nh gi mt cch tng qut mc cht ca dn c gia cc nc, cc thi k. Trc tip tnh ton t sut gia tng t nhin. Nhc im: Khng nh gi chnh xc mc cht ca dn c, bi v trong chng mc nht nh n ph thuc kh ln vo c cu dn s. Do vy, khi so snh t sut cht th gia cc vng, hoc cc thi k khc nhau khng phn nh chnh xc mc cht ca dn c v s khc bit gia c cu gii v c cu tui. khc phc ngi ta dng bin php chun ho; l vic bin cc t sut cht th c cu trc tui v gii khc nhau thnh cc t sut cht tng ng c cu trc tui v gii ging nhau so snh.
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
T sut cht c trng theo tui (ASDR X ): Biu th s ngi cht trong nm mt tui no so vi 1000 nghn ngi trung bnh tui trong nm ti mt ni no . Cng thc: ASDR X =
Trong :
DX PX
_
ASDR X : T sut cht c trng tui X

DX : S ngi cht trong nm tui X PX : Dn s trung bnh trong nm tui X
_
u im: Phn nh mc cht tng tui, so snh gia cc vng, cc thi k m khng chu nh hng ca cu trc tui. Nhc im: Cha phn nh mc cht bao chm ca c dn s, cn nhiu s liu chi tit cho tnh ton. khc phc cn kt hp vi vic xc nh t sut cht th v ch tnh t sut c trng cho tng nhm tui. + T sut cht tr em di 1 tui: y l ch tiu c bit quan trng trong phn tch v cht ca dn s, bi v n l ch tiu rt nhy cm nht nh gi mc nh hng ca y t, bo v sc kho trong dn c. Mc ny c nh hng to ln ti mc cht chung, n tui th bnh qun v c tc ng qua li vi mc sinh. Cng thc: IMR = Trong : IMR: T sut cht ca tr em di 1 tui.
Do : S tr em cht di 1 tui trong nm. Do x 1000 B
B: S tr em sinh sng trong cng nm.
Lun vn tt nghip 2.3. Di dn - Khi nim di dn:
Nguyn Mnh Tin
Bin ng dn s ni chung c chia thnh hai b phn ch yu tng i ring bit: bin ng t nhin v bin ng c hc. Bin ng t nhin m t s thay i dn s gn lin vi s ra i, tn ti v mt i ca con ngi theo thi gian. Qu trnh ny trong dn s hc ch yu thng qua cc hin tng sinh v cht. Khc vi bin ng t nhin, bin ng c hc biu th s thay i dn s v mt khng gian, lnh th. Trong cuc sng con ngi di di bi nhiu nguyn nhn, vi nhiu mc ch khc nhau, vi khong cch xa gn khc nhau v vo nhng thi im khc nhau. Qu trnh ny chu tc ng bi nhiu nhng nhn t kinh t, chnh tr, x hi do vy n mang bn cht kinh t, chnh tr, x hi su sc. y chnh l c im mu cht phn bit hai b phn bin ng dn s nu trn. Vy di dn l g ? C rt nhiu nh ngha v di dn, mi nh ngha xut pht t nhng mc ch nghin cu khc nhau, do rt kh tng hp thnh mt nh ngha thng nht bi tnh phc tp v a dng ca hin tng. Tuy nhin hin nay ngi ta tm thng nht vi nhau khi nim v di dn nhm m bo s thng nht v kho st, iu tra, can thip vo hin tng ny nh sau: "Di dn l hin tng di chuyn ca ngi dn theo lnh th vi nhng chun mc v thi gian v khng gian nht nh km theo s thay i ni c tr" Hiu v di dn nh vy l da vo mt s c im ch yu sau: Th nht, con ngi di chuyn khi mt a d no . Ni i v ni n phi c xc nh. C th l mt vng lnh th hay l mt n v hnh chnh. Th hai, con ngi di chuyn bao gi cng c mc ch, tnh cht c tr l tiu thc xc nh di dn. Th ba, khong thi Khoa: Kinh t lao ng v dn s 9
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
gian li bao lu ni mi xc nh s di chuyn no c phi l di dn hay khng. - Phn loi di dn: + Theo thi gian ni c tr cho php phn bit cc kiu di dn: lu di, tm thi hay chuyn tip. Di dn lu di bao gm cc hnh thc thay i ni c tr thng xuyn v ni lm vic n ni mi vi mc ch sinh sng lu di. Nhng thnh phn ny thng khng tr v qu hng ni c tr. Di dn tm thi ng s thay i ni gc l khng lu di v kh nng quay tr li ni c l chc chn. Kiu di dn ny bao gm nhng hnh thc di chuyn ni lm vic theo ma v, i cng tc, du lch di ngy... Di dn chuyn tip phn bit cc hnh thc di dn m khng thay i ni lm vic. Kiu di dn ny gi cc iu tit th trng lao ng. + Theo khong cch ngi ta phn bit di dn xa hay gn gia ni i v ni n. Di dn gia cc nc gi l di dn quc t; gia cc vng, cc n v hnh chnh trong nc th gi l di dn ni a. + Theo tnh cht chuyn quyn ngi ta phn bit di dn hp php hay di dn bt hp php, di dn t do hay c t chc, di dn tnh nguyn hay bt buc. Tu thuc vo mc can thip ca chnh quyn trung ng hay a phng m ngi ta phn bit di dn theo loi ny hay loi khc. - Cc phng php o lng di dn: Cc phng php o lng c th chia ra lm hai loi: di dn trc tip v di dn gin tip. + Phng php trc tip: L phng php xc nh quy m di dn da vo cc cuc tng iu tra dn s, thng k thuyn xuyn v iu tra chn mu v dn s. + Phng php gin tip:
10
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Nu bit quy m tng dn s chung v tng t nhin ca dn s th ta c th tnh c quy m di dn thun tu theo cng thc: NM = ( Pt + + n Pt ) ( B D ) t + n x t Trong : NM: Di dn thun tu.
Pt v Pt + n Tng s di dn cc thi im t v t+n
B v D: Tng s sinh v cht ca khong t n t+n. Nu ch bit t l tng dn s chung (r) v t l tng t nhin ca dn s thun tu (NMR): NMR = r - NIR Nu ch bit h s sng (S), dn s tui x vo thi im t, dn s tui x+n vo thi im t+n. Ta s xc nh c di dn thun tu trong s ngi sng tui "x" t thi m t n t+n. (NIR). Ta c th tnh c t l di dn
NM x + n = Px + n.t + n S .Px.t
3. Cc yu t nh hng n qu trnh dn s Quy m dn s thng xuyn vn ng theo thi gian. N c th tng hoc gim tu theo cc chuyn hng bin ng ca cc nhn t sinh, cht v di dn. Tc l, nu nh mt vng no trong mt thi im xc nh no m mc sinh v nhp c cao hn mc cht v xut c th quy m dn s vng tng trong thi gian v ngc li, n s gim nu nh mc sinh v nhp c thp hn mc cht v xut c. hiu su v tc ng ca cc yu t ni trn, ta ln lt nghin cu s tc ng ca cc yu t n qu trnh dn s.
11
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
3.1. nh hng ca yu t sinh n qu trnh dn s. Vic nghin cu mc sinh chim v tr trung tm trong nghin cu dn s v hng lot cc l do nh: sinh ng vai tr thay th v duy tr v mt sinh hc ca x hi loi ngi, tng dn s ph thuc ch yu vo mc sinh. Bt k mt x hi no cng tn ti da vo thay th th h ny bng th h khc thng qua sinh . Nu vic thay th v s lng khng ph hp s nh hng to ln n s tn ti v pht trin ca con ngi. Qu trnh thay th ca mt x hi thng qua sinh l mt qu trnh rt phc tp. Ngoi cc gii hn v mt sinh hc th hng lot cc yu t v kinh t, x hi tn gio, quan nim, a v ca ph n u c nh hng c quyt nh n mc sinh. Trong nhng nm 1960, ngi ta nhn thy r l nhn t chu trch nhim chnh trong s gia tng dn s l t l sinh. Do dn s tp trung ch yu vo cc nc ang pht trin vi mt c im chnh ca thi k ny l mc cht gim rt nhanh chng trong khi t l sinh li khng gim mt cch tng ng dn n quy m dn s ca ton cu tng qu nhanh. Vic gia tng dn s qu nhanh nh vy l mi e do qu trnh pht trin kinh t v x hi. 3.2. nh hng ca yu t cht n qu trnh dn s Hin tng cht l mt trong ba thnh phn ca bin ng dn s. V vy vic lm tng hay gim yu t ny cng lm thay i c quy m, c cu v c ti mc sinh. Tc ng ca mc cht c hai mt: Va thay i s pht trin ca dn s va thay i mc sinh. Cht nhiu d bt c nguyn nhn no u buc con ngi sinh b thay th s mt mt hay gim s ri ro. Lc s pht trin dn s cho hay c sau mt cuc chin tranh li c mt cuc bng n dn s, dng nh mc sinh tng ln mt cch chng mt b li s Khoa: Kinh t lao ng v dn s 12
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
mt mt v ngi sau chin tranh v to ra mt tro lu sau . Mc cht ca tr em ni chung v mc cht ca tr em s sinh ni ring cao s gy ra mt tm l "sinh b", "sinh d tr" hay "sinh phng" m bo ss con mong mun trong thc t. 3.3 nh hng ca di dn n bin ng dn s Ngi ta thy ngay c rng di dn tc ng trc tip n quy m dn s. S xut c ca mt b phn dn s t mt vng no lm cho quy m dn s ca n gim i, v ngc li, s ngi nhp c nhiu s lm cho quy m dn s tng ln. Mt khc s lng di dn thun tu c th khng ln, song nu s xut v nhp c ln, chc chn cht lng ca dn s c nhiu thay i, s hin din ca nhng ngi mi n sinh sng mang theo nhng c im khc nhng ngi di di i ni khc sinh sng. Cc c cu tui v gii tnh ca dn s cungtx chu nh hng nhiu ca di dn. T l gii tnh gia cc tui khc nhau trong dn s c nhiu trng hp c nhng chnh lch ng k do cng v tnh cht chn lc ca di dn. C th khng nh rng, s bin ng quy m dn s ca bt k quc gia no cng chu nh hng ca ba yu t trn. Nhng tu thuc vo cc iu kin kinh t, x hi m s tc ng ca cc yu t i vi mi vng, mi quc gia khc nhau l khc nhau.
II. Cc khi nim c bn v lao ng v vic lm
1. Mt s khi nim v phm tr c lin quan. Ngi lao ng l lc lng v con ngi v c nghin cu di nhiu kha cnh. Trc ht vi t cch l ngun cung cp sc lao ng cho x hi, bao gm ton b dn s c th pht
13
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
trin bnh thng c v th lc ln tr lc (khng b khim khuyt, d tt bm sinh). Ngun lao ng vi t cch l ngun lc cch mng nht, quan trng nht quyt nh ti s pht trin kinh t, x hi c hiu theo ngha hp hn, bao gm nhm dn c trong tui lao ng c kh nng lao ng. Ngun lao ng c xem xt trn hai gc s lng v cht lng. S lng ngun lao ng c biu hin thng qua cc ch tiu nh quy m v tc pht trin ngun lao ng Cht lng ngun lao ng c xem xt trn cc mt: Sc kho, trnh vn ho, trnh chuyn mn, nng lc phm cht. 2. Phng php xc nh ngun lao ng Vic xc inh quy m, c cu ngun lao ng c thc hin thng qua cc cuc tng iu tra dn s hoc iu tra thc trng lao ng v vic lm hng nm. Phng php xc nh cng c quy nh c th v p dng cho tng thi k. 2.1. Dn s trong tui lao ng. c th sng v pht trin, con ngi phi tiu dng mt lng ca ci nht nh di nhiu dng nh: lng thc, thc phm, vi vc, nh ca, phng tin thng tin lin lc... nhng t liu sinh hot ny khng phi l qu tng ca t nhin m ro con ngi sng to ra thng qua qu trnh lao ng. Tuy vy khng phi ton b dn s tham gia vo qu trnh sn xut m ch mt b phn c sc kho v tr tu m thi. Kh nng ch gn vi mt gii hn tui nht nh, gi l " tui lao ng". Mt s nc quy nh " tui lao ng" i vi nam t 15 n 64 tui, mt s nc khc li t 15 n 59 tui, thm ch t 10 n 59 tui tu theo trnh Khoa: Kinh t lao ng v dn s 14
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
pht trin v th lc cng nh tr lc ca ngi dn mi nc v nhu cu v lao ng ca nc h. i vi lao ng n gii hn trn v tui lao ng thng ngn hn. Hin nay b lut Lao ng ca nc Vit nam ban hnh nm 1994 quy nh v " tui lao ng" nam t 15 n 60 tui, n t 15 n 55 tui. Tuy nhin khng phi mi ngi trong tui lao ng u tham gia hot ng kinh t. Vic quy i ngi trn v di tui lao ng thnh ngi lao ng nh sau: c hai ngi trn tui lao ng c tnh bng mt ngi lao ng, ba ngi di tui lao ng c tnh bng mt ngi trong tui lao ng. 2.2. Dn s hot ng kinh t. Trong nghin cu ngun lao ng, cc thut ng sau y c s dng theo ngha tng t: Lc lng lao ng, dn s lm vic v "dn s hot ng kinh t" thng thng, ngi ta phi chia dn s thnh hai khi ln: Mt khi l nhng ngi tch cc vi cc hot ng kinh t. Khuyn ngh ca Lin hp quc i vi cc cuc iu tra dn s, hai b phn ny c tch bch nh sau: Dn s hot ng kinh t bao gm tt c nhng ngi khng phn bit gii, c th cung cp sc lao ng cho cc hot ng sn xut ra cc hng ho kinh t hoc cc hot ng trong lnh vc hot ng dn s hopc nhng ngi hot ng trong lnh vc v trang; khi phn tch s liu, nhm ngi lm vic trong lnh vc v trang c th tch ring khng tnh vo "lc lng lao ng". Nh th, lc lng nhn s bao gm: - Nhng ngi ang c vic lm: L nhng ngi lm vic trong khong thi gian xc nh trong cuc iu tra, k c lm vic cho gia nh c tr cng hoc tm thi ngh vic do m au, tai nn, tranh chp lao ng hoc ngh l
15
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
hoc ngng vic tm thi do thi tit xu, trc trc dy truyn sn xut... - Khng c vic lm, tht nghip: Gm nhng ngi trong khong thi gian xc nh ca cuc iu tra khng c vic lm. N cng bao gm c nhng ngi trc khng tm c vic lm v l do m au, tai nn tm thi m h khng c tho thun s bt u cng vic mi ngay sau khong thi gian xc nh trn, hoc h tm thi ngh hoc ngh khng c thi hn m khng c tr cng nhng ni m c hi kim vic lm rt hn hp. Khi tht nghip cng bao gm nhng ngi khng c vic lm, c kh nng lao ng mc d h khng tch cc kim vic lm v h tin rng khng c c hi lm vic no m ra i vi h. 2.3. Dn s khng hot ng kinh t. Khi ny bao gm cc nhm sau: Ngi lm vic nh: Bao gm nhng ngi khng phn bit gii tnh, khng thuc dn s hot ng kinh t, tham gia vo cc hot ng trong phm vi gia nh ca chnh h. V d ngi lm vic ni tr hoc trng nom nh ca con ci (nhng ngi c thu gip vic nh c tr cng th li c coi l c hot ng kinh t). - Hc sinh, sinh vin: Bao gm tt c mi ngi khng phn bit gii tnh ang tham gia hc tp thng xuyn, khng k trng cng trng t hay cc kho hun luyn bt k cp gio dc no. - Ngi hng li tc, hng thu nhp m khng lm vic. Bao gm tt c nhng ngi khng phn bit gii tnh, khng thuc khi dn s hot ng kinh t, nhng thu nhp do u t, do c ti sn cho thu, do tin bn quyn hay pht minh sng ch, tin tc gi, tin lng hu do cc nm lm vic trc . - Cc ngi khc: Bao gm tt c nhng ngi khc khng phn bit gii tnh, khng thuc khi dn s hot ng kinh
16
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
t nhng c tr cp hoc c nhn cc khon h tr c tnh t nhn khc v nhng ngi khng thuc bt k mt din no trong cc din k trn, chng hn nh tr em khng hoc cha i hc. 2.4. Ngi tht nghip. L ngi c tui nm trong tui lao ng, c kh nng lao ng v c nhu cu lao ng nhng khng c vic lm trong thi im xc nh ca cuc iu tra. 3. Vic lm. 3.1. Vic lm, phn loi vic lm. Ni n vic lm l ni n vai tr ca con ngi trong s nghip pht trin kinh t - x hi. m bo nng cao cht lng cuc sng, ngi lao ng phi thng qua hot ng sn xut, chnh l ngi lao ng c vic lm. Tuy vy khi nim v vic lm li c s khc nhau, tu vo tng thi k, tng giai on pht trin kinh t - x hi. Trc y trong ch quan liu bao cp, nc ta th vic lm c xem l nhng hot ng lao ng trong cc x nghip quc doanh, cc hp tc x v cc n v kinh t tp th. Tc l ngi lao ng phi nm trong bin ch nh nc th mi c xem l ngi c vic lm. Tuy nhin khi nc ta chuyn i c ch t c ch quan liu bao cp sang c ch th trng c s iu tit v nh hng ca Nh nc th quan nim vic lm c thay i cho ph hp hn vi c ch mi. Ngy nay Nh nc ta quy nh rt r v vic lm trong b lut Lao ng l: "Vic lm l nhng hot ng c ch khng b php lut ngn cm v em li thu nhp cho ngi lao ng". Vy, theo quan nim mi ny th tt c cc hot ng lao ng trong mi thnh phn
17
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
kinh t, khng b php lut cm v to ra thu nhp t hot ng c coi l vic lm. Vic lm l hot ng to ra gi tr, ca ci vt cht ch thng qua hot ng sn xut con ngi mi c iu kin m bo v nng cao cht lng cuc sng. "Lao ng l ngun gc ca mi ca ci... lao ng l iu kin c bn u tin ca ton b i sng loi ngi." Ta c th thy vic lm c th hin di cc dng sau: - Vic lm chnh: L cng vic m ngi thc hin dnh nhiu thi gian nht hoc c thu nhp cao hn cc cng vic khc. - Vic lm ph: L cng vic m ngi lao ng dnh nhiu thi gian nht sau cng vic chnh. - Vic lm hp l: L cng vic m ngi thc hin nhn thy ph hp vi iu kin v nng lc ca bn thn. - Vic lm hiu qu: L cng vic m em li hiu qu cao nht i vi ngi lao ng. Cng t cch phn chia nh vy, ngi ta phn chia: - Vic lm y : L nhng ngi c vic lm n nh v s dng ht thi gian lm vic theo mc chun quy nh c thu nho cao t vic lm . - Thiu vic lm: Bao gm nhng ngi c vic lm bp bnh (khng n nh) hoc ang c vic lm (40 gi trong 5 ngy tr ln) trong tun l tham gia khng y thi gian lm trong ngy, trong nm v hng thu nhp rt thp khng sng t vic lm nhng khng th kim c vic lm khc. - Tht nghip: B Lao ng thng binh v x hi quy nh: ngi tht nghip l ngi 15 tui tr ln trong nhm hot ng kinh t m trong tun l trc iu tra khng c vic lm nhng c nhu cu lm vic.
18
Lun vn tt nghip 3.2. To vic lm.
Nguyn Mnh Tin
Lao ng l ngun lc quan trng pht trin t nc. Gii quyt vic lm cho ngi lao ng va l mc tiu, va l ng lc pht trin. ng v Nh nc ta lun lun quan tm n vn vic lm cho ngi lao ng. ng v Nh nc ta khng nh vic gii quyt vic lm cho ngi lao ng "Gii quyt vic lm v m bo cho mi ngi c kh nng lao ng u c c hi c vic lm l trch nhim ca Nh nc, cc doanh nghip v ton x hi". Nh nc hng nm ang n lc to nhng iu kin cn thit, h tr ti chnh, cho vay vn hoc min, gim thu v p dng cc bin php khuyn khch ngi lao ng c kh nng t gii quyt vic lm, cc t chc, n v v cc c nhn thuc mi thnh phn kinh t pht trin theo c chiu rng v chiu su nhm to vic lm cho ngy cng nhiu ngi lao ng c vic lm. Nh vy, c vic lm trc ht cn hai yu t l sc lao ng v iu kin cn tht s dng sc lao ng, trong bao gm c yu t x hi. Nh vy, vic lm l phm tr dng ch trng thi ph hp vi sc lao ng v nhng iu kin s dng sc lao ng . Trng thi ph hp th hin thng qua t l chi ph ban u vi chi ph lao ng. Quan h t l ny ph hp vi trnh pht trin ca lc lng sn xut. Khi trnh thay i th t l cng thay i theo. Chnh v vy, qu trnh to vic lm l qu trnh to ra ca ci vt cht. C th m phng quy m to vic lm theo phng trnh sau: Y = f (C,V,X...) Trong : Y: S lng vic lm c to ra. C: Vn u t.
19
Lun vn tt nghip V: Sc lao ng. X: Th trng tiu th sn phm....
Nguyn Mnh Tin
Chng hn mun to vic lm cho lao ng trong lnh vc cng nghip th cn thit phi b vn u t xy dng nh xng, mua my mc thit b, cng c, nguyn vt liu, thu cng nhn v th trng cho sn phm u ra v sn phm u vo ca qu trnh sn xut. Hoc to vic lm trong nng nghip cn t chc sn xut thm canh tng v, sn xut thm canh trng mu v lm cc ngnh ngh truyn thng khi nng nhn, tt nhin cc hot ng ny cng rt cn n vn, th trng tiu th.
III. S cn thit phi iu chnh s pht trin ca dn s, lao ng tng bc gii quyt cng n vic lm cho ngi lao ng .
1. S cn thit phi iu chnh s pht trin dn s, lao ng. 1.1. Dn s Ngay t nhng nm 60 ng v Nh nc ta quan tm n vn dn s. Song n cha thc s c coi trng, bi v mc gia tng dn s nc ta vn cn kh cao cho ti ngy nay, t l ny hin nay hng nm khong 1,8%/nm. Quy m dn s ln, tc gia tng dn s li cao trong iu kin kinh t - x hi cn chm v thp km ang t ra cho chng ta nhng vn kinh t - x hi ht sc gay gt cn gii quyt trc mt cng nh lu di dn s v pht trin l hai mt ca vn v c nh hng qua li su sc vi nhau. Do vy chng ta cn phi iu chnh s pht trin dn s sao cho ph hp vi yu cu ca s pht trin hin ti v lu di.
20
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
1.2. Ngun lao ng. Tng dn s nhanh mt mt lm di do thm ngun nhn lc, ngun vn v cng to ln v qu gi nht ca t nc. Song mt khc n li t ra hng lot cc vn pht trin ngun nhn lc t bo m y t, gio dc, o to ngh, v gii quyt cng n vic lm, nng cao mc sng vt cht v tinh thn. Dn s gia tng nhanh s nh hng n s bin thin ca quy m ngun lao ng, cht lng v c cu ngun lao ng. Khi dn s tng nhanh ngun lao ng, ngun lao ng b xung ngy cng ln trong khi ngun lao ng hin thi vn cha gii quyt ht vic lm. V mt cht lng th s gia tng dn s ni chung v lc lng lao ng ni ring lm cht lng gim st. Mc d chng ta thnh cng trong vic xo m ch. Song t l lao ng c tay ngh, qua o to cn rt thp v bt hp l so vi yu cu ca cng cuc Cng nghip ho - Hin i ho t nc. 2. S cn thit nghin cu vn to vic lm cho ngi lao ng. Vn to vic lm, thu ht con ngi tham gia vo qu trnh lao ng, pht trin kinh t c tm quan trng ln, c bit l noc ta vi c trng ca nn kinh t chm pht trin. Tuy nhin mun to vic lm thu ht con ngi vo qu trnh lao ng phi xt n hng lot cc vn c lin quan. i tng ca to vic lm l nhng ngi thiu vic lm, nhng ngi tht nghip nhng c nhu cu lm vic. Hin tng tn ti mt lc lng lao ng tihu vic lm v tht nghip vi t l cao biu hin s lng ph ngun lc quan trng nht trong qu trnh pht trin kinh t. Hn na thiu vic lm v tht nghip cn gy ra mt p lc ln i vi s n nh chnh tr v tin b x hi. Trong nhng nm gn y, khi nc ta ang tin hnh cng nghip ho - hin i ho t nKhoa: Kinh t lao ng v dn s 21
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
c th vic khai thc v s dng c hiu qu cc ngun lc bn trong c xem l mc tiu hng u. c bit l ngun lc con ngi cn to vic lm, thu ht lao ng, nng cao cht lng cuc sng, gim ti mc thp nht lc lng tht nghip. Xt v mt kinh t, tht nghip gn cht vi i ngho. T l tht nghip cao khng nhng gy tn tht ln cho nn kinh t m cn gy ra nhiu kh khn cho cuc sng c nhn ngi lao ng. Nhng ngi tht nghip, h khng sn xut ra sn phm nhng h vn phi tiu dng mt ngun lc nht nh ca x hi c bit tui trng thnh, mc tiu dng thng ln hn cc tui khc. i vi nc ta, nhng ngi tht nghip l nhng ngi khng c thu nhp v sng nh vo ngun thu nhp ca ngi khc trong gia nh. Hn na thng nhng ngi tht nghip l nhng ngi ch gia nh, ngun thu nhp ca h c nh hng rt ln ti i sng ca cc thnh vin trong gia nh, khi i sng kinh t ca gia nh kh khn th n li nh hng n mi mt ca i sng gia nh. y chnh l nhng nguyn nhn su xa, phc tp ca nhng ri ren cho x hi. Trn gc qun l Nh nc, hin tng tn ti tht nghip ln chnh l chng ta khng pht huy ht ni lc nhng tim nng v cng to ln, qu gi, sng to ra gi tr v s pht trin kinh t, tin b x hi. nc ta hin nay t l tht nghip vo khong 6% n 7% lc lng lao ng v ch yu l tht nghip theo c cu (c ngnh cn lao ng th khng c, ngnh cn t lao ng th li tha nhiu). l hin tmg h thng o to khng gn vi cu v lao ng trn th trng lao ng c v s lng v cht lng lao ng, phn ln sinh vin ra trng u vp phi mt kh khn l vic lm. H l nhng ngi c o to v c trnh chuyn mn nhng mong khi ra trng em ht hiu bit, ti Khoa: Kinh t lao ng v dn s 22
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
nng ca mnh phc v t nc, phc v qu hng v n nh cuc sng c nhn, vy m phn ln trong s h phi ra nhp i qun tht nghip. Nh th, vic u t cho gio dc c nn khng? Lm th no s dng h c hiu qu nht c v s lng ln cht lng? Cu hi ny khng phi ngy mt ngy hai m c th tr li c. l mt vn kh khn mang tnh phc tp v thi s i vi tt c cc ngnh v cc cp lnh o. Do tm quan trng cng nh s nh hng ln lao ca vn vic lm v tht nghip nhng nm gn y ng v Nh nc ta phi hp gia cc ngnh cc cp a ra phng n kh d nhm gim n mc thp nht s ngi tht nghip nhng do tnh phc tp ca vn nn kt qu t c cn rt nhiu hn ch. Chng trnh trong nhng nm ti l phi a vn to vic lm cho ngi lao ng mang tnh quc sch hng u khng ch i vi lao ng cng nghip o th m c lao ng nng nghip nng thn v lao ng nc ta trong nng nghip chim t trng sp x 80%. V mt x hi, tht nghip gy nn nhng hu qu nng n, khi xt n nguyn nhn ca cc t nn x hi, ngi ta nhn thy rng, nhng ngi tht nghip tham gia vo cc t nn ny chim t trng ng k. Nhng ngi tht nghip tham gia vo cc t nn x hi nh nghin ma tu, trm cp, mi dm, m thu, chm mn trong x hi en... u em li thu nhp t nhiu cho ngi tham gia. Trong lc cc con ng khc to vic lm mt cch chn chnh b khp li, th con ng n vi cc t nn x hi li thng m ra v kh kim sot.
23
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Phn II Thc trng ca s bin ng dn s, lao ng v vic lm huyn Lp Thch - tnh Vnh Phc
I. c im t nhin, kinh t - x hi ca huyn Lp Thch - tnh Vnh Phc.
1. V tr a l. Huyn Lp Thch l mt huyn trung du, min ni nm pha Bc tnh Vnh Phc. Ton huyn c 39 x v mt th trn, trong c 28 x min ni, c im a hnh a dng, to huyn c chia thnh ba vng kinh t r rt l vng ven sng, vng t gia v vng i ni.
24
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
V v tr a l: To : 105030' - 105045' kinh ng; 21020 - 21030 v bc. - Pha bc gip tnh Tuy Quang. - Pha nam gip thnh ph Vit Tr. - Pha ty gip tnh Ph Th. - Pha ng gip huyn Tam Dng, tnh Vnh Phc. Ton huyn c tng din tch t nhin l 41.474 ha, t nng nghip l 15.448,9 ha. L mt huyn gn k vi nh ca ng bng chu th sng Hng c a hnh a dng - ba mt gp sng, Lp Thch thc s bit lp, giao thng khng thun tin, s giao lu kinh t hng ho t. Kh hu Lp Thch thuc vng kh hu nhit i gi ma tuy vy kh hu rt khc bit gia cc ma, ma h nng nng c ngy ln ti 400C, ma ng gi rt c khi tt xung 60C. Lng ma trung bnh khong 1.730 mm/nm. C hai ma gi chnh l gi bc v gi nam, ma h c gi ty. 2. c im kinh t - x hi. Huyn Lp Thch c dn s tng i ng. Theo kt qu ca cuc tng iu tra dn s v nh ngy 1/4/1999 dn s ca ton huyn l 223.153 ngi. Trong dn s nam l 104.087 ngi chin 46,64%, dn s n l 119.066 ngi chin 53,56%. Dn s tp trung ch yu khu vc nng thn vi 216.641 ngi chin 97,08% dn s ca huyn. Ngun lao ng ca huyn l 123.647 ngi. Trong hot ng lao ng trong cc lnh vc kinh t l 109.222 ngi bao gm nng nghip l 86.285 ngi chim 79%, lao ng thng nghip, dch v l 6.902 ngi, doanh nghip t nhn l 94 ngi chim 0,086%, lao ng trong khu vc hnh chnh
25
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
s nghip l 2.615 ngi chin 2,39% cn li l 13.612 lao ng thiu v khng c vic lm. Huyn Lp Thch vi c im sn xut thun nng, tiu th cng nghip nh b, cha pht huy c th mnh ca cc lng ngh truyn thng ca cc a phng, cng nghip cha c g. Tnh hnh i sng nhn dn trong huyn cn gp nhiu kh khn c trn 8.000 h nng dn thuc din i ngho chim 17,2%. Sn lng lng thc nm t cao nht l **** nghn tn, bnh qun u ngi l 300kg/ngi/nm. Thu nhp bnh qun u ngi mi ch t 1.624.000 ng/ngi/nm. Trong dn s tng nhanh, mc gia tng bnh qun mi nm l 3.500 ngi do vy ngun lao ng cng tng theo hng nm khong 2.000 ngi. Nhn chung Lp Thch l mt huyn ngho ca tnh Vnh Phc, c s h tng cn rt km. H thng in, trng, trm cn thiu v yu, cha tiu chun phc v cho qu trnh cng nghip ho - hin i ho nng nghip ho nng thn.
II. Tnh hnh pht trin kinh t - x hi ca huyn Lp Thch.
Nm 2000 l nm cui thc hin k hoch 5 nm (1996 2000). Vi tinh thn phn u hon thnh ton din cc mc tiu do i hi ng b huyn ln th 16 dd ra, bng nhiu bin php, ch trng chnh sch c th trong vic tp trung pht trin kinh t - x hi. Do s c gng vt bc ca cc cp u ng, chnh quyn khc phc c mi kh khn hon thnh cc mc tiu to iu kin tin cho
26
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
cng cuc cng nghip ho - hin i ho nng nghip nng thn. 1. V kinh t. 1.1. Sn xut nng nghip. - Tng din tch gieo trng l 24.808 ha, tng 658,35 ha bng 101,26% k hoch v 102,7% so vi cng k nm 1999. Nng sut la t 37,47 t/ha tng so vi nm 1999 l 35,4 t/ha. Tng sn lng lng thc quy thc c nm l 60.218.000 tn bng 103,8% k hoch v 125,5% so vi nm 1999. Din tch ng, khoai, sn l 7.512 ha t k hoch v sn lng. - Chn nui: u tru c 13.344 con tng 287 con so vi nm 1999, n b c 31.624 con tng 498 con so vi nm 1999 v t 98% k hoch, tng n ln c 96.594 con tng 6.234 con so vi nm 1999, tng n gia cm l 1.274.400 con tng 46.800 con so vi nm 1999, so vi k hoch t 100%. Kt qu pht trin trong lnh vc chn nui c tng nhng cha tng xng vi tim nng ca a phng. Nguyn nhn ch yu l do tc ng gi sn phm chn nui thp. Tuy vy vn c nhiu h chn nui t hiu qu cao. - Thu sn: Din tch nui c khon cho h, nhm h nng dn vn duy tr n nh 1.054,7 ha. Sn lng nh bt l 430 tn, sn lng tng khng ng k do hu qu ca t hn hn nm 1999. 1.2. Sn xut lm nghip, kinh t trang tri v d n trng cy n qu. a. V lm nghip.
27
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Din tch trng rng tp trung 500 ha t 100% k hoch trong rng sn xut l 250 ha, rng phng h l 250. Cng tc bo v rng c tng cng thg qua s phi hp cht ch gia a phng vi lc lng kim lm. Tuy nhin, tnh trng ph rng, vn chuyn bun bn lm sn tri php cn din bin phc tp nht l khu vnn Quc gia Tam o. b. Phong tro ci to vn tp trng cy n qu. Tip tc c thc hin d nh nc trng cy n qu tranh th ngun vn tn dng u t pht trin 6 t ng, vn t d n 120 gii quyt vic lm to iu kin cho nng h c vn mua cy ging, phn bn ... t chc tp hun k thut trng cy n qu, h tr cy ging cho h i ngho... Kt qu trong nm trng mi 180 ha chm sc din tch trng cc nm trc. Kt qu trn cn rt hn ch, ch tiu trng mi t 60% k hoch. N cho thy mt s h vay vn cn s dng cha ng mc ch, s ch o ca cc cp u ng v chnh quyn c s cha tch cc i vi d n ny. 1.3. Cng tc giao thng, thu li, xy dng c bn v tiu th cng nghip. a. Giao thng. Tng vn u t cho giao thng c 9.063 triu ng bng 135,17% so vi nm 1999, vn nng cp ng 305 c thc hin 3000/k hoch 5000 triu ng. - ng 307: Ti th trn 500 triu ng. - Vn giao thng nng thn ca Ngn hng th gii WB cho 7 tuyn 4.263 triu ng. - Vn t ngn sch huyn v cc x u t: 1.300 triu ng. b. Thu li. Khoa: Kinh t lao ng v dn s 28
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Vn u t cho thu li: c thc hin t: 6.300 triu ng. Cng ho knh mng: 2.950 triu. Trong vn tnh h tr 2.890 triu, vn huyn u t t 4 ngun 500 triu ng, vn huy ng 1.060 triu, vn tnh u t cho cc cng trnh thu li trong huyn, nng cp : 1.850 triu. c. Xy dng thu in. Trong nng c h tr xy dng in cho cc x B L 3 trm bin p, ng dy cao h th bng ngun vn DECF kinh ph 1.000 triu ng, tnh h tr kinh ph xy dng in cho cc x Tam Snh nc, Quang Yn mi x 200 triu, trm in Vnh Thnh x o Tr 120 triu ng. Tng kinh ph xy dng in c tnh 1.602 triu trong vn ngn sch u t 1.520 triu. d. Xy dng trng hc. Trong nm trin khai xy dng cc trng tng: PTTH Sng Sn, Trn Nguyn Hn, cc trng PTTH c s Vn Trc, Phng Khoan, Yn Dng, Ngc M. Tnh h tr cc cng trnh chuyn tip ng Thnh, Lin Sn, Thi Ho, B L, Vnh Thnh - o Tr. Tng kinh phq u t 6.206 triu trong tnh 5.455 triu, huyn 225 triu, cc x t huy ng 526 triu ng. Ngun vn h tr ca cc t chc th gii cho hai trng th trn Lp Thch v x Xun Li lm trng hc l 2.500 triu ng. e. Cc cng trnh xy dng khc. u t xy dng nh Huyn u, tr s lm vic ca HND v UBND, bnh vin, tr ss lm vic ca UBND mt x, tng kinh ph 2.584 triu. Trong ngn sch tnh 1.300 triu, t huy ng 1.284 triu ng.
29
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Tng kinh ph u t xy dng c bn cc lnh vc l 25.755 triu, trong : - Ngn sch tnh u t: 18.838 triu. - Huyn u t: 1.640 triu. - Ngn sch x v dn ng gp: 3.176 triu. - Cc ngun khc: 2.101 triu. Cng tc qun l xy dng c bn c chuyn bin chp hnh quy ch qun l u t xy dng theo Ngh nh 52, Ngh nh 12, Ngh nh 88 v 14 ca Chnh ph. Tuy nhin cn bc l mt s tn ti v trnh chuyn mn nghip v ca mt s cng trnh do ch thu u t khng kh nangn gim st k thut, cht lng cng trnh khng m bo yu cu thit k dn n sai st, h hng, cng trnh lm xong chm c quyt ton. Tnh trng n xy dng c bn mt s x sau khi xy dng khng c vn thanh tonh nc tip tc pht sinh. f. Sn xut tiu th cng nghip. Tng gi tr sn phm c t 27 t gn tng 105,4% so vi nm 1999. Mt s sn phm ch yu vn duy tr sn xut, sn phm vn tiu th c do nhu cu a phng. - Gch nung 38.330 nghn vin tng 12,23 triu vin. - Ngi 2,04 triu vin tng 0,29 triu vin. - Ct si 85 nghn m3 tng 6 nghn m3. Sn xut tiu th cng nghip vn cn quy m nh b, sn phm truyn thng c i mi, cha c nhn t pht huy pht trin gi tr ca cc sn phm. g. Thng tin bu in m bo thng sut, cht lng c nng ln, n nay lp t in thot n 100% s x. Cng tc pht hnh bo ch, th tn kp thi trong ngy. h. Dch v thng mi pht trin theo hng tch cc, hng ho phong ph, a dng, gi c bnh n. i. Ti chnh tn dng. Khoa: Kinh t lao ng v dn s 30
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
+ Tng thu ngn sch t: 13.300 triu ng. + Tng chi ngn sch nh nc l: 10.900 triu ng. Tuy vy, bn cnh nhng kt qu t c, cc lnh vc kinh t cn bc l nhiu kh khn yu km. Tc tng trng kinh t chm sn xut nng nghip cn bp bnh v nng sut thp, l thuc vo t nhin. 2. V vn ho - x hi. 2.1. Gio dc o to. Kt thc nm hc 1999 - 2000, hc sinh tt nghip tiu hc t 98%, trunng hc c s t 95%, ph thng trung hc t 98%, cht lng gio dc v o c cng c nhng chuyn bin rt tch cc. Tuy vy vic chuy bin vn cha ng u do cc yu t kinh t x hi, c s vt cht v cng tc qun l. 2.2. Cng tc y t - dn s v k hoch ho gia nh. Cc chng trnh quc gia v y t c thc hin y , cc ch tiu t mc cao. Tim chng m rng, phng chng biu c, phng chng st rt, phng chng lao, thanh ton bnh phong u c trin khai tch cc v c hiu qu. Cng tc dn s k hoch ho gia nh c chuyn bin r rt, lm thay i nhn thc i b phn nhn dn, t l pht trin dn s trong huyn tip tc gim xung cn 1,19%, t l ngi sinh con th 3 gim ng k. 2.3. Hot ng vn ho thng tin, th dc th thao. Cng tc thng tin tuyn truyn c s phi hp cht ch gia cc ngnh, cc t chc chnh tr x hi phc v tt cc ngy l, cc ngy k nim trng i v bm st phc v cc nhim v chnh tr ca huyn.
31
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Phong tro vn ho vn ngh, TDTT c pht ng rng ri, thu ht g o qun chng nhn dn tham gia. 2.4. Cng tc lao ng v thc hin cc chnh sch x hi. - Phong tro n n p ngha, on kt tg tr c y mnh. Chi tr kp thi chnh sch cho i tng. - Ch o c kt qu chng trnh lng ghp khai thc v s dng ng mc ch cc ngun qu quc gia gii quyt vic lm, xo i gim ngho. Tm li, trong cng cuc cng nghip ho - hin i ho nng thn, Lp Thch t c nhiu thnh cng bc u ng kch l to tin cho s pht trin kinh t x hi ca huyn trong nhng nm tip theo.
III. Bin ng dn s v cc yu t nh hng.
1. Bin ng dn s. Dn s thng xuyn vn ng v pht trin, s vn ng do bin ng t nhin v hin tng di dn to ln. Trong giai on hin nay huyn Lp Thch, nhn chung bin ng v mc cht khng nhiu, tng gim dn s ch yu quyt nh bi mc sinh v di dn. thy c s bin ng dn s ca huyn Lp Thch, chng ta tin hnh kho st v phn tch bng s liu 1. S liu ca bng 1 cho thy t sut bin ng c hc ca huyn Lp Thch c bin ng qua cc nm. Trong hai nm u ca giai on ny (1992 - 1993). S ngi nhp c vo huyn ln h s ngi xut c khi huyn khong 3,5 ln. Chnh iu ny kt hp vi mc sinh cao khin cho quy m dn s ca huyn bin ng ng k. Giai on 7 nm k tip c ti 4 nm l s ngi xut c ln hn s ngi nhp c. S d nh vy l v Lp Thch l mt huyn ngho, kh nng Khoa: Kinh t lao ng v dn s 32
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
to vic lm thp v s hin din ca mt nn kinh t th trng nn mt mt km hp dn thu ht ngi lao ng n y, nhng ngi nhp c ch yu l b i xut ng v sinh vin tr v, mt khc cng vi nhng kh khn ca kinh t v x hi ca huyn khin ngi dn ni y di di qu hng i n nhng ni khc c c hi tm c mt cuc sng qua cc nm gn y tuy khng cao song n cng phn no lm cho quy m dn s ca huyn gim xung.
33
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Qua biu 1 ta nhn thy cc ba yu t mc sinh, mc cht v hin tng di dn u c tc dng ng k n s thay i quy m dn s. V vy thy r hn bin ng dn s ta i vo nghin cu cc yu t chnh sau y: 1.1. Bin ng quy m dn s. L ch tiu quan trng nht c xem xt s bin ng ca dn s. N cho php nhn nhn, nh gi mt cch khi qut tng dn s ca huyn qua cc nm. - Cng theo bng 1, ta d dng nhn thy bin ng mc cht ca Lp Thch. Giai on trc nm 1994, t sut cht th tng i cao (>8) sau mc cht gim xung tng i thp v gi mc tng i n nh (khong 7,5). Bi vy, mc sinh v di dn l hai yu t chnh n s bin i quy m dn s. Trc sc p ca s gia tng dn s, ng v Nh nc ta ban hnh cc chnh sch v dn s nhm gim t l gia tng dn s qu nhanh. n nm 1993 cng tc dn s thc s c trin khai mnh m trn tt c cc vng. Lp Thch cng bt u thc hin cng tc dn s k hoch ho gia nh song phm vi p dng cn hn hp, mi ch mnh cc c quan, x nghip cn khu vc nng thn, mc d ban dn s x c thnh lp song cha ton Khoa: Kinh t lao ng v dn s 34
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
b v hot ng cha hiu qu, mc sinh c gim nhng gim chm. n nm 1996 cng tc dn s thc s trin khai rng khp trn a bn ton huyn, 100% cc x c ban dn s x, mi cng tc vin qun l t 100 n 120 h. Vic trin khai thc hin mt cch nghim tc gip cho mc sinh mi y gim xung mt cch ng k, ch trong vng 5 nm 1992 n 1996 t sut sinh th gim 12%. y l mt kt qu ng mng nh du mt s thnh cng ca cng tc DS - KHHG. Mc d kt qu t c l rt ln song chng ta cng nhn thy rng s gim mc sinh cng ht sc bp bnh. y cng l mt iu ng lu bi l mc sinh cn cn chu tc dng nhiu yu t nh. Phong tc tp qun, sc tc, tn gio, iu kin kinh t x hi . Nu cng tc dn s khng c quan tm v phi hp uyn chuyn vi cc cng tc khc, nhn thc ca ngi dn v DS - KHHG khng c thay i, ngi dn khng t gic nhn thc cn thit phi chp nhn quy m gia nh t con th mi sinh c th li tng ln vi tc cao ch trong ngy mt ngy hai cng vi vic iu chnh mc sinh l nhng n lc ca ng, nh nc v chnh quyn a phng iu chnh v kim sot cc lung di dn.
35
Lun vn tt nghip 1.2. C cu dn s.
Nguyn Mnh Tin
C cu dn s l s phn chia tng dn s ca mt quc gia hay mt vng mt n v hnh chnh no thnh cc nhm cc b phn theo mt hay nhiu tiu thc khc nhau. C cu dn s tc ng thc tip n qu trnh bin ng dn s k c bin ng t nhin v bin ng c hc ca dn s. Trong cc loi c cu dn s th c cu tui v gii tnh l mt trong nhng c tnh c bn ca bt k mt nhm dn s no khi nghin cu bin ng mc sinh, mc cht cng nh bin ng c hc bi n khng ch n thun mang tnh sinh hc m cn lin quan n tnh trng hn nhn, lc lng lao ng, thu nhp quc dn, cu trc kinh t, x hi. Biu s liu 2 (trang sau) s l bc tranh miu t bin ng c cu dn s theo tui v gii tnh ca huyn Lp Thch. T biu c cu tui v gii tnh (biu 2), ta d nhn thy rng mt hin tng mang tnh ph bin l t trng dn s nam cao hn t trng dn s n tui d 15, t trng dn s n dn dn c tng ln theo tui nh tui 15 tr ln c cu v gii tnh c s thay i so vi tui 0-15, tc l t trng ca ph n dn dn c tng ln vi nhng nhm tui cao hn. C nhiu nguyn nhn khin t trng dn s nam ngy cng gim trong tng dn s, nhng mt nguyn nhn ht sc quan trng gp phn lmg gim t l nam gii l do s khc nhau b yu t sinh hc, thm vo nam gii thng phi ng u vi nhng cng vic nng nhc, t l v mc s dng nhng kch thch c hi cho sc kho chim a s nam gii. iu ny to ra mt s mt cn i gia nam v n trong c cu dn s khi xt n t trng dn s trong tui lao ng, ta thy t trng trong tui lao ng l 48,61% v phn cn li l t trng dn s ph thuc, t trng dn s ph thuc kh ln nh vy s nh hng to ln n cc Khoa: Kinh t lao ng v dn s 36
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
mi quan h gia sn xut tiu dng v hng lot cc vn x hi khc. Mc d lao ng nng thn l lao ng th cng m tr em v ngi gi u c th tham gia sn xut song do din tch t ai trn u ngi thp, nng sut lao ng ca nhng ngi ny li khng ng k trong khi tnh trng thiu vic lm nhng lao ng chnh li l ph bin. Bi vy, vic nghin cu bin ng dn s c gii php thch hp lm gim thiu v n nh mc sinh nhm gim bt t l ph thuc, thay i c cu theo hng gi ho v cht lng ho dn s l mc tiu t ra nhng c hi pht trin da trn tim nng ca con ngi, tng kh nng tch lu cho nn kinh t, tng thu nhp bnh qun u ngi.
37
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
2. Cc yu t nh hng n bin ng dn s . Quy m dn s thng xuyn bin ng theo thi gian. N c th tng hoc gim theo cc thnh phn bin ng dn s nh, cht v di dn. Nh mc trc cp, vic bin ng quy m dn s huyn chu nhiu nh hng ca di dn ca biu 1 cho ta thy t sut cht th tng i n nh mc thp. Do bin ng dn s huyn Lp Thch chu nh hng ch yu bi bin ng ca mc sinh v di dn. Tuy vy thy r c s bin ng dn s nht thit chng ta cn xem xt, phn tch v nh gi thc trng ca c 3 yu t cu thnh; nh sinh, mc cht v di dn. 2.1. Thc trng mc sinh ca huyn Lp Thch. Qu trnh vn ng dn s ni chung v mc sinh ni ring huyn Lp Thch khng nhng chu tc ng ca cc yu t t nhin, sinh vt m cn ph thuc vo cc yu t kinh t v x hi, trong cc thi k khc nhau th bin ng v mc sinh cng rt khc nhau. Tuy vy chng ta ch nghin cu 8 nm gn y do gii hn ca bi vit. Biu 3: Bin ng v mc sinh trong thi gian qua.
Ch tiu 1. Dn s /v 1992 1993 1994 1995 11996 1997 1998 1999 2000
Ngi 205226 207996 2139 2153 21803200632219922336 22603 9 1
2.W15-49
Ngi 46617 49724 498484999721597529575365853992 54216 6157 6198 5727 5946 3924 3839 3841 3727 3684
3. S tr em sinh Ngi ra 4. Tr em sinh CBR %
30
29,8
27,18 27,60 18,00 17,40 13,31 16,71 16,29
38
Lun vn tt nghip
5. T sut tqng TN % 19,75
Nguyn Mnh Tin

19,64 19,06 18,65 10,59 10,58 9,89 9,42 9,25
Ngun: UBDS - KHHG huyn Lp thch. Qua biu 3 ta thy, t sut sinh t (CBR) c s thay i qua cc nm. Tuy nhin s thay i gia cc nm khng ging nhau. Trong nhng nm u 1992, 1993,1994 t l ny c xu hng gim xung song n nm 1995 mc sinh li t ngt tng 0,42% so vi nm 1994 sau mc sinh li c xu hng gim xung. Nhn tng th 9 nm nghin cu, t sut sinh th gim c 13,71%. Nh vy c th ni nm 1996 vi vic kin ton b my t chc lm cng tc dn s KHHG t tuyn huyn n tuyn x v chnh thc a ngh quyt 04 ca Hi nghi ln th 4 ca Ban chp hnh trung ng ng kho VII vo thc t huyn pht huy tc dng mt cch ng k. Khi xt n t l tng t nhin dn s, ta thy thi k 1992 - 1995 t l ny gim u song vn mc cao so vi mc gim rt thp (gim 1,1% cho c giai on ), t l ny c bit gim vo nm 1996 (t sut tng t nhin gim 9,6% ca 1996 so vi 1995). Nu xt c khong thi gian 9 nm nghin cu ch s ny gim c l 10,5%. y l mt con s biu hin mt s thnh cng ln trong cng tc DS KHHG huyn Lp Thch. Bn cnh nhng yu t nh hng n s bin ng dn s ni trn, bin ng s sinh v t sut sinh c trng theo tui v tng t sut sinh cng l nhng ch tiu ht sc quan trng phn nh s bin ng dn s ni ny. Vo nm 1993, tng t sut sinh ca huyn Lp Thch l 3,44 con cho mt ph n, nhng n nm 1999 t sut gim xung cn 2,12 con mt ph n. Nh vy qua 7 nm lm cho TFR gim xung 1,32 con cho mt ph n. c c nhng thnh tch to ln ny trc ht phi ni n s hot Khoa: Kinh t lao ng v dn s 39
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
ng c hiu qu ca UBDS - KHHG ca huyn Lp Thch vi s cng tc nhit tnh, c trch nhim ca i ng cn b cng tc vin v bo co vin c tr trn cc x huyn. thy r hn v cc bin ng mc sinh ca huyn ta phi xt n ch tiu c trng sinh theo tui. Vic nghin cu t sut sinh c trng theo tui theo nhm rt c ngha cho vic ra cc chnh sch, bin php tc ng vo cc nhm tui, tui t c hiu qu cao nht trong cng tc DS - KHHG ca huyn. minh chng cho s tc ng ny ta nghin cu bng 4 v phn tch nh gi n.
40
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Qua biu 4 cho chng ta thy: s ph n cc nhm tui khc nhau l khc nhau, tng ng vi n l s tr em c sinh ra cc nhm cng l khc nhau. Do mi nhm tui, s ph n chim mt t sut sinh c trng ring. nhm tui 15 - 19 chim t l rt cao 20,39% tng ng vi 10753 ngi nm 1993; 20% vi 9947 ngi nm 1995 v 20,75% vi 11136 ph n nm 1998. S tr em sinh ra tng ng vi cc nm l 134,86 v 88 tr em. nhm tui ny, v sinh hc, ngi ph n cha c pht trin hon thin v mt th lc cng nh mt tr tu nn vic sinh con s rt nh hng n sc kho ca c m v con. Vi sc mnh ca gio dc v thc dn s v k hoch ho gia nh m t sut sinh con nhm tui ny gim ng k t 12,61% nm 1993 xung 8,64% nm 1995 v ch cn 7,9 nm 1998. C th l sau 6 nm t sut sinh gim i 4,71 Chuyn sang hai nhm tui 20 - 24 v 25 - 29 ta thy hai nhm ny c mc sinh cao nht v c v c nhng bin i theo xu hng gim theo cc nm. + i vi nhm tui 20-24, t sut sinh gim rt nhanh t 20 xung 144,92, tuy vy vn mc kh cao, iu ny chng t tnh trng kt hn huyn Lp Thch thuc din kh sm, y chnh l kt qu ca tm l x hi, t l hc cao t, hot ng x hi ca ngi dn cn rt hn ch. + i vi nhm tui 25 - 29, l tui m ngi ph n t n hon thin v mt sinh hc t nht, t sut sinh nhm tui ny cng gim ng k t 210,6 xung cn 144,92 sau 6 nm l mt kt qu ht sc ng mng song nu so vi tui 20 - 24 th nn c mt t sut cao hn. Nhng y l vn phc tp c lin quan n nhiu
41
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
yu t kinh t x hi , phong tc tp qun v trnh hc vn ca ngi dn ni chung v lp tr ni ring. + Cc nhm 30 - 34, 34 - 39, 40 - 44 th t sut sinh c trng cng c xu hng gim xung sau 6 nm. - ASFR30-34 gim c 60,14. - ASFR35-39 gim c 30,.46 - ASFR40-44 gim c 27,98. + Nhm tui 45 - 49 th ASFR li c s bin ng bt thng. Nu t sut ny l 5,13 vo nm 1993 th vo nm 1995 li l 17,64 v li gim xung cn 2,5 vo nm 1998. S bin ng bt thng ny cng c th l do s sai lch trong qu trnh iu tra s tr em, s ngi trong tui sinh hoc tui ca nhng ngi sinh con khng c xc nh r rng v cng c th cn do cc nghuyn nhn khc. Tuy nhin, d t hay nhiu th sinh con nhm tui ny s rt nh hng n sc kho ca c m v con. Do vy, nn c nhng bin php lm gim n mc thp nht t sut sinh nhm tui ny. Nh vy, c th khng nh rng huyn ch trong cng tc tuyn truyn dn s c bit i vi cc i tng cc nhm tui 20 - 24, 25 - 29 v 30 - 34 khin mc sinh cc nhm tui ny gim rt mnh nhng cng tc DS - KHHG huyn cn phi c nhng bin php thit thc gim ti thiu mc sinh hai nhm tui 15 - 19 v 45 - 49 nhm bo v cho sc kho cho ph n v tr em. Qua biu 4 cho chng ta thy rng ph n huyn Lp Thch tham gia vo qu trnh sm, thi gian sinh ko di, y c th l nguyn nhn gy ra nhng bin ng bt thng v mc sinh nu nh nhn thc v hnh vi sinh ca nhng ngi dn khng r rng v cng tc DS - KHHG ca huyn khng bn v khng lin tc.
42
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
T l sinh con th 3 cng l mt ch tiu quan trng phn nh r nt bin ng mc sinh ca huyn Lp Thch. thy r s nh hng ny, ta tin hnh nghin cu bng s liu 5. Qua biu s liu ny, trong giai on t 1993 - 1996 t l sinh con th 3+ c s thay i bt thng. Nm 1993 t l sinh con th 3+ l 34,44%, nm 1994 t l ny li tng ln. Biu 5: Bin ng s sinh v t l sinh con th 3+
Ch tiu Tng s sinh S sinh ln 3+ T l sinh con th 3+ /v 1993 1994 1995 1996 1997 Ngi 6198 5727 5946 3924 3839 Ngi 2132 2315 2210 1413 1120 % 34,4 40,42 37,02 36,00 29,17 1998 1998 2000 3841 3727 3684 1055 683 667 18,33 18,10
Ngun: UBDS - KHHG huyn Lp Thch Hn so vi 1993 l 6,02%; nm 1995 t l gim xung ch cn 37,02% (Gim 3,4% so vi nm 1994) v n nm 1996 gim i 1,02% so vi nm 1995. T l sinh con th 3 c bit gim mnh trong thi k 1998 - 1999 so vi mc gim l 9,14%. S bin ng bt thng v t l sinh con th 3+ trong giai on 1993 - 1996 l do s hot ng km hiu qu v khng lin tc cng tc UBDS - KHHG huyn kt hp cng vi cc ban ngnh trong huyn v vi s cng tc nhit tnh v trch nhim ca 40 cng tc vin, 411 bo co vin y mnh cng tc truyn thng dn s, gp trc tip cc i tng trong tui sinh v c 2+ con, t vn cho h thc c su hn v thc DS - KHHG ng thi hng dn s dng cc bin php trnh thai. Vic lm em li hiu qu c biu hin thng qua xu hng gim t l v s ngi sinh con th 3+ qua cc nm 1997 - 2000 m c bit l giai on 1998 - 1999.
43
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Nhn chung, t l sinh con th 3+ huyn Lp thch gim mnh qua cc nm ni trn, song vn chng li mc kh cao vo nm 2000 (22,14%). iu cn thit phi tip tc y mnh cc hot ng tuyn truyn hng dn v to sc p bng cc hnh thc hnh chnh nhm nng cao nhn thc v hnh ng ca qun chng v vn sinh con th 3+. Tuy vai tr ca cng tc DS - KHHG l rt to ln i vi vic lm gim mc sinh ni chung v t l sinh con th 3+, song khng phi l yu t duy nht. lm r nhng nhn t lm gim mc sinh, ta nghin cu vi thc t huyn Lp Thch trong cc nm qua. 2.2. Cc nhn t lm gim mc sinh. Chng ta bit mc sinh chu nh hng bi hng lot cc yu t nh lm sinh l ca con ngi, phong tc tp qun, cc yu t v kinh t, x hi, chnh tr, chnh sch dn s, t sut cht tr em. Tuy nhin, mi vng khc nhau th s nh hng cu cc yu t khc nhau n mc sinh li c mc khc nhau. V vy, vic nghin cu cc nhn t nh hng n mc sinh phi tu thuc vo cc c im ca tng vng, a phng ta ang nghin cu m la chn ra nhng yu t c bn tc ng n mc sinh ca a phng . Trong phm vi bi vit ny xin c cp cc yu t lm gim n mc sinh con huyn Lp Thch. Lp Thch l mt huyn min ni, nn kinh t km pht trin, iu kin thi tit khng thun li, dn s kh ng trnh dn tr thp. Do vy m bin ng dn s ni chung v bin ng mc sinh ni ring ca huyn cng mang kh nhiu nt c th. Qua qu trnh nghin cu, chn lc ti cng vi s gip rt nhit tnh v trch
44
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
nhim ca cc cn b trong UBDS - KHHG huyn, ti nhn thy cc nhn t c bn lm gim mc sinh ca huyn bao gm: - nh hng ca chng trnh DS - KHHG n vic gim mc sinh ca huyn Lp Thch. - Tnh hnh s dng cc bin php trnh thai n gim mc sinh. - Thiu vic lm cng l cc nhn t lm gim mc sinh. 2.2.1. nh hng ca chng trnh DS - KHHG n vic gim mc sinh ca huyn Lp Thch. a. B my t chc cng tc DS - KHHG huyn Lp Thch. C th ni y l nhn t nh hng n vic lm gim mc sinh huyn Lp Thch bi l trc nm 1992 UBDS KHHG cha c thnh lp, v vy cng tc theo di tnh hnh pht trin dn s ca huyn cha c s kt ni gia cc ngnh, cc cp trong huyn do trc y mc sinh trong huyn cn rt cao. Nhng t khi UBDS - KHHG ca huyn c thnh lp vo nm 1992 v c bit l sau khi c ngh quyt 04NQ/HNTW ra ngy 14/1/1993 ca Hi ngh ln IV BCHTW ng kho VII v chnh sch dn s k hoch ho gia nh th vn dn s ca huyn c giao cho mt s chc v c th c trch nhim theo di v iu chnh tnh hnh pht trin dn s ca c huyn. Trong 8 nm (1992 - 2000) cng vi cc phong tro v dn s trong c nc, cng tc BDS - KHHG Lp Thch t c mt s thnh cng nht nh. l s chuyn bin nhn thc ca cc cp ng u, chnh quyn v nhn dn cc dn tc v vn dn s c th hin r nt trn cc
45
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
mt hot ng t nm 1992 ti nay. Chnh s chuyn bin v nhn thc y to iu kin thun li cng tc DS KHHG bc u c: - Hon thin h thng cng tc t chc lm cng tc DS - KHHG t huyn n x i vo hot ng c n np, n khp nhp nhng gia cc cp, cc ngnh trong huyn. n nm 2000, s cn b chuyn trch cp huyn c 5 ngi, 40 cn b chuyn trch cp x (mi x mt cn b) v 411 cng tc vin cc nng thn. - K t khi b my t chc lm cng tc truyn thng DS - KHHG c kin ton, mc sinh huyn gim i r rt, c th l: nu nh t sut sinh th nm 1992 l 30% th n nm 2000 ch s ny ch cn li 16,3%. Nh th sau 8 nm t sut sinh th gim c 13,7%, t l sinh con th 3 trong khong thi gian ny gim xung 37,78% xung cn 22,14% tc l gim c 15,64%. Tm li, vic hon thin v kin ton b my t chc lm cng tc DS - KHHG huyn em li vic gim mc sinh ng k. iu ny c th khng nh rng mc sinh huyn ngy cng gim xung l do c s quan tm ng mc ca cc cp lnh o, s hot ng c hiu qu vi tinh thn trch nhim cao ca c b my lm cng tc DS - HHG huyn Lp Thch. b. nh hng ca cng tc thng tin - Gio dc - Truyn thng n vic gim mc sinh huyn Lp Thch. Thng tin - Gio dc - Truyn thng (TGT) dn s l mt trong 3 chng trnh quc gia v DS - KHHG. TGT nhm mc ch tuyn truyn su rng trong mi tng lp v mc ch, ngha, tm quan trng ca cng tc DS - KHHG, thc y cc thnh vin trong cng ng cng chp nhn quy m gia nh t con thng qua vic cung cp y cc Khoa: Kinh t lao ng v dn s 46
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
thng tin v DS - KHHG v s pht trin ng thi hng dn cc bin php s dng cc dng c trnh thai. Hiu qu ca cng tc ny c th hin r nt thng qua ch tiu tng t sut sinh: nu nh nm 1993 TFR = 3,44 con/P n th nm 1998 TFG = 2,17 con/P n. c c iu ny trc ht cn phi tha nhn s ng gp to ln ca cng tc TGT. Truyn thng gin tip c thc hin thng qua sch bo, tranh nh, bng hnhcn truyn thng trc tip theo nhm nh ti gia nh hoc trc tip theo nhm nh ti gia nh hoc tng cp v chng tr c cc cng tc vin dn s t vn v vic p dng cc bin php trnh thai hin i v gip h nhn thc c li ch ca vic sinh t con v chp nhn quy m gia nh nh, gip h tng bc xo i nhng quan nim phong kin c. 2.2.2. Tnh hnh s dng cc bin php thai n gim mc sinh huyn Lp Thch S dng cc bin php trnh thai l yu t quyt nh trc tip n hnh vi sinh ca ngi dn. Tnh hnh s dng cc bin php trnh thai ca huyn Lp Thch trong vi nm qua c th hin qua biu sau. Biu s 6: bin ng v s ngi bt u s dng cc bin php trnh thai.
Ch tiu DCTC nh nam nh sn sn 1992 3259 1 225 199 3 663 3 41 763 396 199 2 199 4 669 1 36 339 45 38 1995 7603 48 441 948 197 199 6 480 3 12 346 913 163 199 7 482 0 2 285 837 231 199 8 372 0 1 174 964 53 199 9 264 4 1 119 991 721 200 0 251 3 0 108 921 786
n Bao cao su 1110 Vin ung 2077 TT
47
Lun vn tt nghip
Bin khc Tng php 120 568 312 881 924
Nguyn Mnh Tin

110 6 728 1 147 1 638 3 122 9 570 5 151 3 584 1
6792 10393 746 1
10018 716 1
Ngun: UBDS - KHHG huyn Lp Thch Qua biu 6 ta thy tnh hnh s dng bin php trnh thai huyn c s bin ng qua cc nm. Nhn chung s ngi bt u s dng BPTT bin ng rt tht thng trong giai on 1992 - 1995 v c xu hng gim dn trong giai on 1995-2000. Ring hai bin php s dng dng c t cung (DCTC) v nh sn nam c xu hng gim i r rt nht v: + Ngi s dng cc bin php ny nhng nm trc th nay vn cn tc dng. + Tui kt hn ngy cng c tng cao (kt hn mun) ng ngha vi vic sinh con mun v sinh t con hn do vy lm gim s ngi s dng BPTT. 2.2.3. nh hng ca vic thiu vic lm n gim mc sinh huyn Lp Thch. Qua kho thc t ti huyn Lp Thch ti nhn thy tnh trng thiu vic lm huyn l kh ph bin v c du hiu gp phn lm gim mc sinh ca huyn trong nhng nm gn y. Trong khi qu t canh tc th c gii hn thm ch ngy cng b thu hp th mt quy m dn s ngy cng phnh to lm cho din tch t canh tc/ngi ngy cng gim. V vy gy ra hin tng thiu vic lm mt ni m c cu kinh t rt chm thay i v ch yu da vo nng nghip. Chnh v l do thiu vic lm m khin cho nhiu ngi lao ng phi di di theo thi v ra khi phm vi huyn lm n sinh sng gp phn vo vic gim mc sinh ca huyn v mt b phn ln trong s ngi ny cha lp
48
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
gia nh do h kt hn mun hn. Bn cnh , cng chnh s di di ny ngi lao ng c iu kin hiu bit v x hi hn, thu hiu hon cnh c nhn d h chp nhn mt quy m gia nh nh c mt cuc sng y hn c v vt cht ln tinh thn. Thm vo h v tnh tr thnh mt tuyn truyn vin dn s tch cc v to ra mt ln sng tm l mi cho nhng ngi xung quanh. 2.3. Thc trng mc cht huyn Lp Thch trong mt s nm qua . y l mt nhn t gp phn lm bin i quy m dn s. Trong lch s v dn s, nhiu nh nghin cu cho rng vic gim nhanh t l cht s lm dn s tng nhanh khng km g tng mc sinh. thy r s tc ng ca mc cht n s bin ng quy m dn s ca huyn Lp Thch, ta tin hnh nghin cu bng s liu 7 (Trang bn) Nu nm 1992 CGD l 6,83 th sang n nm 1993 ch s gim c 0,06 y l mt s gim khng ng k t nm 1993 n nm 1994 th t l ny gim i kh cao 2,36 song sang n nm 1995 t sut li t ngt tng ln 0,55%. Nh vy sau 4 nm t sut ny mi ch gim c 0,89, t nm 1995 n nm 2000 th t sut ny c xu hng gim dn song cng rt chm. Xt v c qu trnh t nm 1992 - 2000, t sut ny gim tng i chm qua biu 10, ta thy IMR cng thy n cng gp vo mt phn nh n vic gim mc cht, tuy nhin ch tiu ny qua thi gian nghin cu c nhiu bin ng v gim rt chm chp. thc hin c mc tiu gim mc cht ni chung v mc cht tr s sinh ni ring ta cn tm hiu nguyn nhn lm bin ng mc cht .
49
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
50
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
2.3.1. Cc thuc v kinh t - x hi : L tng th cc yu t nh hng n kh nng tho mn nhu cu vt cht, phng cch tho mn chng, chm sc, bo v, kh nng loi tr cc tc ng xu n sc kho con ngi. a. Gio dc nh hng n mc cht. Trnh dn tr m c bit l trnh gio dc ca cc b m l nhn t quan trng quyt nh mc cht ca tr s sinh, vic nui dng, chm sc tt, m bo yu cu v dinh dng, v sinh, trnh c nhng bnh tt do mi trng bi l cc b m c hc hiu r nhu cu v dinh dng v yu cu v sinh cho con mnh ng thi c kh nng s dng c hiu qu cc bin php trnh thai, trnh . Cng ging nh trnh gio dc ca cc b m, trnh hc vn ca mi ngi no chung l yu t quan trng cho h c nhng bin php khc nhau tng cng sc kho, phng trnh bnh tt, ngn nga cc bnh cc tc ng xu t mi trng. b. Y t tc ng n mc cht: Nu nh gio dc tc ng n thc ca con ngi trong vic lm tng xc sut sng th yt ng vai tr l phng tin con ngi thc hin s hiu bit ca mnh v vic lm tng xc sut sng. Tuy nhin y t v gio dc cng nh cc tc ng khc c tnh c lp tng i. S tin b ca ngnh yt ngy nay cha c nhiu loi bnh gy t vong mc cao trong qu kh nh lao, st rt, un vn, tim mch
51
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
2.3.2. Cc yu t thuc v sinh hc. Cc yu t ny c lin quan n vic hnh thnh bo thai, cha , tui ca ngi m khi sinh, khong cch gia cc ln sinh, kh nng thch nghi ca c th vi mi trng sng. Thng qua vic nghin cu nhng yu t c bn v tc ng n mc cht. thc hin mc tiu gim mc cht, tng tui th v nng cao sc kho ca mi ngi. Huyn Lp Thch cn lm tt hn cng tc gio dc di mi hnh thc pht trin cc dch v yt, hn ch nn to hn vn ang ph bin v cc t nn x hi khc. 2.4. Di dn nh hng n s bin ng dn s trong thi gian huyn Lp Thch. Di dn l mt trong 3 yu t nh hng n s bin ng dn s mt cch trc tip. S di di ca mt b phn dn s lm cho dn s gim i v ngc li s dn n huyn sinh sng lm cho dn s ca huyn tng ln. thy r tnh hnh di dn huyn Lp Thch ta nghin cu bng s liu s 8
52
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Qua biu 8 ta nhn thy s ngi nhp c vo huyn nm 1992 rt cao. Do v trong thi k ny c rt nhiu c quan, x nghip b gii th hoc thu hp quy m sn xut, tinh gim bin ch trong cc c quan hnh chnh s nghip lm cho nhiu ngi lao ng lm vic ngoi huyn tr v qu hng lm n sinh sng. y l l do c bn khin cho quy m nhp c nm 1992 cao nh vy v chnh iu ny nh hng n lm cho quy m dn s ca huyn trong nm 1992 tng ln rt mnh. S m ca ca nn kinh t to iu kin cho ngi lao ng tng kh nng di chuyn i nhng ni c iu kin lm n sinh sng thun li hn, thm vo c im ca nn kinh t ca huyn ch yu l da vo nng nghip Khoa: Kinh t lao ng v dn s 53
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
thun tu vi mc thu nhp rt thp khin cho ngi lao ng ca huyn di chuyn i ni khc vi mt s lng cao v xu hng ngy cng tng thm. Nh vy, s nh hng ca di dn n bin ng dn s ca huyn l ng k v ngy cng ng k. Do vy khi xem xt n t l gia tng dn s ta thy t l ny ngy cng thp i, song y khng hn l do nhng n lc ca huyn trong vic lm gim mc sinh m cn thit phi tm hiu v nh gi chnh xc tnh trng di dn nhm iu khin mt cch hp l tnh trng ny.
IV. thc trng v lao ng huyn Lp Thch trong nhng nm va qua.
1. c im v xu hng bin ng ngun lao ng huyn Lp Thch. Nh chng ta bit, quy m dn s v c bn quyt nh quy m ngun lao ng quy m dn s cng ln tc dn s cng tng cao th quy m v tc pht trin ngun lao ng cng ln v ngc li, hay ni cch khc l xu hng bin ng ca ngun lao ng v c bn l cng chiu vi xu hng bin ng ca dn s nhng chm hn mt thi gian bng gii hn di ca tui lao ng ( nc ta l 15 nm). Bng s liu 9 sau y s gip chng ta quan st v mi quan h c tnh quy lut ni trn (trang bn) Biu 9: Bin ng dn s v ngun lao ng qua hai cuc tng iu tra nm 1998,1999 Ch tiu 1989 S ngi % 1. Dn s 188,157 49,56 Trong tui lao 93,251 ng 2. LLL 82,992 44,1 1999 S ngi % 223,153 109,222 48,94 96,208 43,11
54
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin 74,28
3. T l tham gia LLL chung 75,16 Ngun: Phng thng k huyn Lp Thch
Qua biu ta nhn thy, dn s ca huyn v quy m l tng qua 10 nm lm cho ngun lao ng ngy cng phnh to ra, trong khi din tch t v t canh tc/ngi ngy cng gim. iu ny chng t vic tng quy m dn s cng nh quy m ngun lao ng ring v nhn dn trong huyn ni chung. Xt v lng tuyt i ta thy lc lng lao ng ca huyn c s tng ln ng k. Nm 1989 l 82,992 ngi v sau 10 nm sau nm 1999 tng ln 96,208. y l ngun lc con ngi di do cho s pht trin kinh t cho huyn. Trong iu kin hin nay, khi m nn kinh t t nc ni chung v ca huyn Lp Thch ni ring c nhng chun bin ng k, th mt s ngi tm thi hoc lu di thot ly ra khi b phn dn s hot ng kinh t hc tp ngh ngi, lm cc cng vic trong gia nh mnh chnh v vy lm cho t l tham gia lc lng lao ng chung v th gim i, c th l nu nm 1989 t l ny l 75,16% th sang n nm 1999 t l gim xung ch cn 74,29%. Thng thng, t l tham gia lc lng lao ng ca nam gii mi nhm tui u cao hn n gii. Bi l, trc ht nhng cng vic ca ngi ph n trong cc nc ang pht trin thng l: ni tr, trng nom con ci, chn nui, kim ci v thng khng c xem l hot ng kinh t mc d nhng cng vic em li rt nhiu li ch cho mi gia nh trong c rt nhiu c li ch kinh t. Th n l vai tr truyn thng ca nam gii l ngi bm chi ngoi x hi kim sng ch yu cho gia nh,
55
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
do nam gii thng tham gia lc lng lao ng nhiu hn n gii. By gi, ta tin hnh nghin cu t thc t v lc lng lao ng theo c cu tui v gii tnh huyn Lp Thch. Biu 10: Lc lng lao ng theo tui v theo gii tnh huyn Lp Thch.
Nhm tui 15-24 25-54 54-59 64-59 60
+
1989 Nam SN 11.05 8 23.64 9 2.050 2.983 39.74 0 N Tng s SN 24.69 6 49.08 7 3.873 5.336 82,99 2 Nam
1999 N SN 1486 5 3019 9 1765 2721 4955 0 Tng s
% SN % 81.0 13.63 81.1 5 8 5 91.7 25.43 82.1 1 8 9 70.8 1.823 54,1 9 9 40,4 2.352 24,4 1 79,8 43,25 71,4 7 2 1
% SN % 81.1 1291 81.1 1 0 3 86.7 2822 85.8 9 3 61,9 2041 71,7 7 31,2 3484 39,4 5 7 4665 75,1 8 5
% SN % 82.1 27775 81.5 0 9 83.7 58422 84.7 7 57,9 6 24,1 3806 6205 1 61 31,0 4 -
Tng s
9 72,0 96208 8
Ngun: Phng thng k huyn Lp Thch Nhn chung t l tham gia lc lng lao ng ca nam gii cao hn so vi n gii. Nm 1989: ASSLFPR nam = 79,87%; ASSLFR n l = 71,41%, nm 1999: ASSLFR nam = 75,15%; ASSLFR n = 72,08%. iu ny do nh hng ca tnh cht cng vic v vai tr truyn thng ca tng gii trong x hi v gia nh. Tuy nhin khi xem xt tham gia lc lng lao ng ca mi gii trong tng nhm tui ta nhn thy: nhm tui 15-25 t l tham gia lc lng lao ng ca n gii cao hn nam gii do n gii gia nhp vo lc lng lao ng sm hn trong khi nam gii c iu kin u tin hn cho vic hc tp nng cao trnh la tui ny. cc nhm tui cn li, t l tham gia vo lc lng lao ng ca nam gii cao hn n gii. Nguyn nhn chnh l sau 25 tui nam gii c hc xong, ra trng v gia nhp Khoa: Kinh t lao ng v dn s 56
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
lc lng lao ng, thm vo tui 25 tr i thng lp gia nh v nhiu ngi trong rt khi lc lng lao ng thc hin nhng cng vic mang tnh ni b gia nh. T l tham gia lc lng lao ng ti nh cao v nhm tui 25-54 c 2 gii: Nm 1989 ca nam l 91,71% ca n l 82,19%; Nm 1999 ca nam l 85,8% v ca n l 84,74% nhm tui 55-59 t l tham gia lc lng lao ng ca nam gii gim dn cn n gii do ht tui lao ng theo quy nh ca lut lao ng do t l ny tt xung rt nhanh tui 60+ th t l tham gia lc lng lao ng ca c hai gii tt xung rt nhanh do c hai gii u ht tui lao ng. Khi xem xt t l tham gia lc lng lao ng ca n, ngi ta thng ngh ti mc sinh. Song y l mi quan h phc tp kh xc nh mc nh hng ln nhau l bao nhiu. Tuy nhin chng ta c th khng nh vic sinh con chnh l chi ph c hi cho vic i lm, do nu c cng vic n lm y cho ph n th: th nht, s lm cho tui kt hn ca h cao hn, v th m gim c hi sinh con nhiu ln hn. Th hai do tnh cht ca cng vic v s cun ht ca thu nhp cao s khin ngi ph n gim tiu thi gian ginh cho vic sinh con lm vic hoc i hc nng cao trnh vi mc ch lm vic c hiu qu hn. Ngc li i vi ph n ng con, h t c thi gian v cc iu kin khc tham gia lao ng x hi. Tuy nhin, huyn Lp Thch hin nay tnh trng thiu vic lm rt ph bin v vu c th ch yu l lm nng nghip v do mi quan h ni trn rt m nht. Khi xt n trnh vn ho ca lc lng lao ng huyn Lp Thch ta tin hnh nghin cu bng s liu ca huyn ny ti hai cuc tng iu tra dn s nm 1989,1999. Khoa: Kinh t lao ng v dn s 57
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Biu 11: Lc lng lao ng theo gii tnh v trnh vn ho huyn Lp Thch
Trnh vn ho nam Khng bit ch II 2422 0 2146 2 3313 9 tt nghipPTTH Tng s 3519 Cha tt nghip cp1408 tt nghip cp II 1971 1989 N Ts 3152 5574 5 4118 1 6832 15325 2940 % 6,71 35,4 3 49,6 3 8,23 nam 938 1295 3 2761 5 5,15 2 39.74 43.25 82.89 100 0 2 2 46.65 8 1999 N Ts 998 1375 5 2932 8 9 0 5693 4 1936 2 6 59,2 0 4 %
26780 27,7
5,46 10,621 11,0 49.55 96.208 100
Ngun: phng thng k huyn Lp Thch Qua biu 11 ta thy: nm 1989 trong 6,71% lc lng lao ng khng bit ch th lc lng lao ng n chim 3,78% trong nm 1999, trong 2% lc lng lao ng khng bit ch th lc lng lao ng n chim 1,04%. Tng t khi xt n lc lng lao ng nhm cha tt nghip cp II ta thy trong 35,45% nm 1989 c ti 18,5% l n v trong 27,76% nm 1999 c 14,3% l n. Qua phn tch trn mc d khng c s chnh lch ng k gia trnh hc vn hai gii song chng ta vn thy c hi i hc ca nam vn nhiu hn n v c bit l cng ln nhng lp cao. Nhn chung, trnh vn ho ca lc lng lao ng c xu hng bin i tt v tng i tin b. Tuy nhin s liu ny cng cho ta bit trnh vn ho ca lc lng lao ng y vn cn hi thp. V trnh chuyn mn k thut th t l lao ng c trnh chuyn mn k thut chim mt t l ht sc khim tn. Trong s lao ng c trnh chuyn mn k Khoa: Kinh t lao ng v dn s 58
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
thut th c ti 82,17% c trnh s cp, 11,43% c trnh THCN v ch vn vn c 6,4% l c trnh i hc. Hn th na s lao ng c trnh ny li khng b tr hp l gy ra hin tng km hiu qu trong cng vic mc d c trnh . T khi nn kinh t t nc chuyn i t c ch k hoch ho tp trung qua liu bao cp sang c ch th trng c s qun l ca nh nc, chng ta chp nhn mt nn sn xut hng ho v cng vi l chp nhn s c mt ca th trng sc lao ng tc l tha nhn sc lao ng l hng ho. Cng ging nh nhng hng ho thng thng khc, mun tiu th nhanh, c sc cnh tranh v gi c th cn c cht lng tt. V vy yu cu cn t ra vi huyn Lp Thch i vi lc lng lao ng l cn phi c nhng bin php, chin lc o to v o to li ngun nhn lc, nng cao trnh vn ho cng nh trnh chuyn mn cho ngi lao ng c th bt nhp c vi qu trnh i mi nn kinh t nc ta ni chung v nn kinh t huyn Lp Thch ni ring. Thc t cho thy c c mt nn kinh t pht trin nhanh v bn vng i hi lao ng phi c trnh vn ho chuyn mn cao mi c th bt nhp c vi th trng tin b ca thi i. Xut pht t lun im , i hi ng ton quc ln th VII ch r nng cao dn tr bi dng nhn ti v khai thc, s dng hp l ngun nhn lc di do Vit Nam l nhn t quyt nh ti s thng li ca cng cuc cng nghip ho - hin i ho t nc 2. Thc trng phn b v s dng lao ng huyn Lp Thch trong giai on hin nay Lp Thch l huyn c quy m ngun lao ng ln, l tim nng to ln cho pht trin kinh t x hi ca huyn. Tuy nhin, bin tim nng ny thnh hin thc, chng ta cn c nhng gii php thch hp cho vic phn b v s dng Khoa: Kinh t lao ng v dn s 59
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
ngun lao ng y. Mun vy, chng ta bt u t vic nghin cu tnh hnh phn b v s dng lao ng ca huyn trong giai on hin nay. thy r s phn b lao ng vo cc ngnh kinh t, ta tin hnh quan st, phn tch v nh gi biu sau. Biu12: Ngnh ngh hot ng ca ngi lao ng huyn Lp Thch Ngnh ngh hot ng Nng nghip 60.317 72,68 72,156 Lm nghip 6.932 8,35 7.379 CN v XDCB 9.978 12,03 8.428 Cc ngnh cn li 5.765 6,94 8.245 Tng s 82.992 100 96.208 Ngun: phng thng k huyn Lp Thch 1989 S lng % 1999 S lng % 75 7,65 8,76 8,57 100
Biu ny cho chng ta thy t trng lao ng v lm vic trong cc ngnh kinh t u c xu hng gim xung qua thi gian ngoi tr ngnh nng nghip. Nguyn nhn dn n thc trng ny l do: - Nn kinh t nc ta chuyn mnh t c ch qun l tp trung qua liu bao cp sang c ch th trng c s iu tit ca nh nc cng vi s vn ng l mt s c quan x nghip, quc doanh bc l nhng yu km trong qun l v lm n km hiu qu hoc thua l buc phi gim bin ch hoc gii th, do pht sinh mt lng lao ng kh ln t cc ngnh khc chuyn vo ngnh nng nghip vi t cch l ci ti cha ng nhng lao ng d tha. - S ngi gia nhp lc lng lao ng hng nm tham gia hot ng trong lnh vc nng nghip chim t trng ngy cng ln bi l s nghip gio dc v o to, h thng c s h tng v vic u t pht trin cc ngnh kinh t khc Khoa: Kinh t lao ng v dn s 60
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
y khng c nhng bin ng tch cc, lao ng gia nhp lc lng lao ng ch yu l lao ng ph thng v ch ph hp vi ngnh nng nghip lc hu. Qua ta thy s mt cn i gia cc ngnh kinh t trong huyn, vic tp trung mt lc lng lao ng kh ln v ngy cng ln vo ngnh nng nghip lm cho din tch t canh tc trn u ngi ngy cng gim v cng vi n vic sn xut nng nghip y cn mang tnh thi v cao dn n tnh trng thiu vic lm ngy cng tng. Do lc lng lao ng tp trung ch yu vo cc ngnh nng nghip m trong ngnh ny th m hnh kinh t h gia nh li chim t trng ch yu vi lc lng lao ng ch yu nn vic qun l v s dng cc huyn cn mang nng tnh t pht, thiu t chc v trnh phn cng lao ng rt thp. Vic s dng lao ng cc ngnh cn li cng rt km hiu qu, phn cng lao ng cha r rng v cha c s kt ni cht ch gia cc ngnh do mt mt l s qun l v hng dn lng lo km cht ch gia cc cp chnh quyn; mt khc do trnh qun l chuyn mn ca ngi s dng lao ng, trnh hc vn v trnh chuyn mn ca ngi lao ng, hot ng o to v o to li cha c bt u huyn. Tm lai, Lp Thch l mt huyn c ngun lao ng di do nhng s phn b v s dng lao ng y rt mt cn i v thiu tnh khoa hc. Trong khi nhng ngnh em li gi tr kinh t nh cng nghip, lm nghip hay dch v th li km pht trin nn vic thu ht lao ng vo cc ngnh ny li rt chm. Mt khc cht lng ngun lao ng cn thp cha p ng c nhu cu ca cng nghip ho hin i ho nng nghip nng thn. V vy, cn thit phi c nhng chnh sch u t tho ng khi phc v pht trin cc ngnh kinh t nhm chuyn dch c cu kinh t Khoa: Kinh t lao ng v dn s 61
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
theo hng tng t trng cng nghip, lm nghip, gim t trng nng nghip; ng thi cn phi c chin lc o to pht trin ngun nhn lc sao cho ph hp vi s chuyn dch c cu kinh t, to iu kin thun li cho vic phn phi v s dng hp l hn lao ng vo lao ng v cc ngnh kinh t khc.
V. Thc trng vic lm huyn Lp Thch
1.Tnh trng thiu vic lm huyn Lp Thch Lp Thch l mt huyn c ngun lao ng di do, l tim nng v cng to ln cho s pht trin kinh t ca huyn. Tuy nhin ngun lao ng vn cha c s dng y v c hiu qu, cht lng cng nh nng sut lao ng rt thp t l lao ng khng c vic lm m c bit l tnh trng thiu vic lm nng thn ngy cng tr nn ph bin. Vic lm ca huyn ch yu l trong tng lnh vc nng nghip do vy hu ht cc lao ng vn c vic lm nhng hiu qu s dng lao ng rt thp nu lc lng ny c chuyn sang hot ng cc ngnh khc th sn lng trong nng nghip vn khng h gim st. Hng nm, huyn vn tm mi bin php to vic lm ti ch, chuyn v m cc ngnh ngh mi, to cc iu kin thun li khi dy v pht huy cc ngnh ngh truyn thng, i xy dng vng kinh t mi hoc xut khu lao ng. Tuy vy, v nhiu l do khc nhau nh tim lc kinh t thp, iu kin t nhin khng thun li, cc chnh sch ch trng ca nh nc cha c thc hin ng b v linh hot, th trng tiu th sn phm khng n nh v trnh vn ho v chuyn mn ca lao ng vn cn mc thp nn hng nm nhng vic lm mi to ra khng p ng c yu cu, i sng ngi lao ng
62
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
cn gp nhiu kh khn, cc t nn x hi v thi c pht trin. S mt cn i ln gia cc ngnh kinh t, vic tp trung mt lc lng lao ng qa ln vo ngnh nng nghip lm cho din tch t canh tc/ngi ngy cng thu hp li, thm vo sn xut nng nghip li mang tnh thi v cao nn tnh trng thiu vic lm ngy cng gia tng. Vy vn m huyn ang phi i mt l gii quyt vic lm cho ngi nng thn, vi mt lc lng lao ng di do nhng t l thi gian lm vic rt thp ch c khong 68. Mun tng thi gian lm vic ca mt ngi lao ng trong nng nghip cn phi rt bt mt b phn lao ng sang hot ng cc ngnh khc. Tuy nhin, do trnh lao ng trong lnh vc nng nghip th li qu thp khng p ng c vi nhng yu cu ca cc ngnh ngh khc, nhng sn phm to ra cha hm lng cht xm thp, khng c th trng tiu th n nh, gi bn r, t c kh nng cnh tranh vi sn phm cng loi ca vng khc lm e do n tnh n nh ca cng vic. 2. Hiu qu ca cng tc gii quyt vic lm c nh gi bng s lng ngi c gii quyt vic lm v kt qu ca vic thc hin chng trnh quc gia v gii quyt vic lm. - Thc hin chng trnh quc gia v vic lm. Trong 3 nm 1998,1999 v 2000 ton huyn tip nhn nhiu d n c nh nc ph duyt v cho vay vn t qu quc gia v gii quyt vic lm theo ngh quyt 120/ HBT-D n v chn nui i gia sc v sinh sn, d n phng rng trng h 327, chng trnh 1773, d n trng cy n qu tp trung, d n cc on th: hi nng dn, hi ph n, hi thanh nin, cng on. to iu kin ch lm vic mi cho 2300 lao Khoa: Kinh t lao ng v dn s 63
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
ng. Ngoi ra c khong 1100 lao ng nng thn t to vic lm trn cc lnh vc sn xut, dch v, trng rng, trng cy n qu. Ton huyn c tng 82 trang tri ln nh vi quy m t 1 - 10 ha gii quyt vic lm cho 316 lao ng. - T chc di dn i xy dng cc vng d n ch yu l d n trng rng 327 t 70 h trong c 145 lao ng. - Tip nhn v lm th tc h s cho 70 lao ng i hp tc lao ng vi nc ngoi theo ch tiu ca S Lao ng Thng binh - X hi tnh Vnh Phc. a 126 lao ng hc ngh vo cc cng ty lin doanh INU, giy da xut khu, ct may. Mc d s lao ng c gii quyt cht lng ni trn so vi s ngi thiu vic lm cn rt thp, song cng th hin c mt s c gng vt bc ca cc cp u, chnh quyn v ton th nhn dn trong huyn Lp Thch. Tuy nhin, trong qu trnh thc hin cn bc l nhiu yu km tng mt, tng khu, tng lnh vc hot ng l do nhng nguyn nhn sau: - Sn xut chm pht trin, vic quy hoch, k hoch pht trin kinh t x hi cn nhiu yu km manh mn, nng nghip thun nng, th trng hng ho cha pht trin, sn xut cng nghip cha c g, tiu th cng nghip yu km cha pht huy c cc ngnh ngh truyn thng. Chm chuyn i c cu kinh t th trng. iu nh hng n qu trnh phn cng b tr lao ng v gii quyt vic lm. - Phng hng mc tiu hng nm ca cc cp chnh quyn t trung ng n c s, cc ngnh cc t chc x hi v gii quyt vic lm cha c quan tm ng v tr. Cha
64
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
coi trng vic to ra ch lm vic mi l mt mc tiu quan trng. - Trnh chuyn mn nghip v ca a s lao ng cn thp km, vic o to ngh cha c quan tm thch ng, cha c trung tm dy ngh, cc lng ngh truyn thng cn chm pht trin . - Cng tc k phn loi lao ng hng nm cha c ci tin, cha p ng c cho qu trnh nghin cu v xut gii php v qun l lao ng v vic lm. Vn gii quyt vic lm cn th ng, cn trng ch vo s h tr ca nh nc l chnh, s phi hp ch o mt s ngnh tham gia d n gii quyt vic lm cha thng xuyn cha nhp nhng, th tc cn phc tp gy kh khn cho vic t to vic lm ca ngi lao ng. Tm li, Lp Thch l mt huyn c ngun lao ng kh di do nhng s phn b s dng ngun nhn lc khng hp l. Trong khi nhiu ngnh ngh em li gi tr kinh t ln nh cng nghip, dch v th li rt thp km nn khng thu ht c lao ng tham gia vo sn xut. Mt khc cht lng ca lc lng lao ng y cn rt thp cha p ng c yu cu ca cng cuc cng nghip ho - hin i ho nng nghip nng thn. V vy, cn thit v cp bch phi c chin lc o to v pht trin ngun nhn lc nhm tng bc gii quyt vic lm, s dng ti a nng lc ca ngun nhn lc l ch tiu quan trng bc nht chin lc n nh v pht trin kinh t x hi trong giai on ti.
65
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Phn III Gii php v iu chnh dn s , lao ng v to vic lm cho ngi lao ng huyn Lp Thch - tnh vnh phc
Qua vic phn tch v nh gi thc trng v dn s lao ng v vic lm huyn Lp Thch. gp phn vo vic iu chnh hp l cho s pht trin dn s, lao ng v to vic lm nhm tng bc to dng mt s pht trin n nh v bn vng huyn Lp Thch gp phn vo cng cuc CNH - HH ca c nc v a nc ta tin ln ch ngha x hi nhanh chng.
I. gii php gim v tin ti n nh mc sinh
1. Tip tc y mnh cng tc thng tin - gio dc truyn thng (TGT) y mnh cng tc TGT, pht trin c hiu qu hot ng ca i ng cn b lm cng tc dn s c s thng qua vic theo di qun l v hng dn cc h gia nh, cc i tng trong tui sinh . Tuyn truyn, ph bin rng ri cc thng tin dn s v pht trin, chm sc sc kho b m v tr em, cc ch trng v chnh sch dn s v k hoch ho gia nh bng nhiu loi hnh thc phong ph v ph hp vi c im ca tng nhm i tng, vi phong tc tp qun ca a phng. Huy ng cng ng, cc ngnh Khoa: Kinh t lao ng v dn s 66
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
cc cp tham gia cng tc TGT, to phong tro x hi mnh m thi ua thc hin cc mc tiu DS - KHHG, gio dc lp tr nhm to ra s nhn thc su sc, hiu r c s cn thit ca KHHG c s la chn u tin quy m gia nh t con, kho mnh, hnh phc v coi nh l mt s hiu bit qu gi cn c thc hin trong cuc sng. Cc bin php TGT cn c thc hin l: - Thc hin phng chm x hi ho, huy ng c hiu qu cc cp, cc ngnh, cc on th t chc x hi v ton th nhn dn tham gia cc hot ng TGT. - Thc hin ng b cc hot ng TGT ph hp vi tng vng, tng nhm i tng. Coi trng phng php tuyn truyn trc tip vi cc ni dung v cch tip cn c tnh hng dn, thuyt phc v lun lun coi trng iu chnh v b sung ph hp vi s thay i v nhn thc. - Tin hnh cc hnh thc gio dc ton dn thay i nhn thc v hnh vi ph hp vi chnh sch v DS KHHG cho mi i tng thng qua hot ng ca cc ban ngnh, on th t chc x hi. Thc hin gio dc dn s trong v ngoi nh trng vi ni dung thch hp cho cc th h tr c nhng hiu bit su sc v dn s v c nhng quyt nh sng sut, ng n nhm ph hp vi c li ch c nhn ln li ch cng ng. 2. Gii php y t Bin php yt k thut KHHG c coi l mt bin php khng th thiu c nhm iu khin hay phc v hnh vi sinh ca nhn dn sau khi h nhn thc c vn DS - KHHG vi mc tiu Mi cp v chng ch c 1 n 2 con, khng qu sm v khng qu dy thc hin cc mc tiu ny chng ta cn coi trng:
67
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
- Xy dng vt cht, trang thit b, k thut cho ngnh y t ca huyn ni chung c bit ch trng n cc c s y t cc tuyn x, va p ng nhu cu khm cha bnh ca nhn dn va p ng c nhu cu ti ch v thc hin cc bin php KHHG thun li, an ton v hiu qu. - Tng cng cng tc o to i ng cn b y t nng cao s hiu bit v chng trnh dn s k hoch ho gia nh v qua h tr thnh lc lng trc tip t vn v p ng cc yu cu v hnh vi dn s ca nhn dn. - Trong iu kin c s vt cht, trang thit b k thut cc tuyn x cn thiu nh hin nay rt cn phi duy tr thc hin quy m tuyn truyn vn ng kt hp vi a dch v KHHG n tn tay ngi dn, c bit l nhng ni (x, dn tc t ngi) cn kh khn v c s vt cht, giao thng khng thun li. Trn c s tng cng cc hot ng t vn v cc bin php trnh thai bng vic cung cp cc thng tin ng, v u nhc im ca tng bin php c th mt cch trung thc, khch quan khoa hc i tng chp nhn ti hnh vi s dng thng qua mt bin php trnh thai thch hp nht.
II. gii php nng cao cht lng ca lc lng lao ng huyn Lp Thch
1. Coi trng v pht huy nhn t con ngi Con ngi c ngha quyt nh trong vic chuyn dch c cu kinh t, l nhn t trung tm ca qu trnh pht trin kinh t x hi. Qua vic nh gi v thc trng lao ng huyn Lp Thch ta thy: cht lng ca lc lng lao ng rt thp khng th p ng c yu cu ca cng cuc CNH - HH nng nghip nng thn, lm tr ngi cho mc tiu chuyn dch c cu kinh t. V vy. Mun pht huy c
68
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
nhn t con ngi, trc ht v cn thit phi ch trng v nng cao cht lng gio dc v o to ph thng ng thi vi gio dc v o to chuyn nghip. Do nhiu nguyn nhn ch quan v khch quan song ch yu xut pht t cc nguyn nhn v kinh t khin cho dn tc thiu s trong huyn khng cho con em mnh i hc ph thng, hin tng hc sinh cp II b hc kh ph bin. H cho rng, vic c gng cho con em mnh hc ln cng chng c g hoc thc s khng kh nng cho con em mnh i hc. Chnh v vy, ngoi nhng ch trng chnh sch ca ng v nh nc v cng tc gio dc nh mim gim hc ph cho con em c hon cnh gia nh kh khn, i tng gia nh chnh sch, hc sinh ngho vt kh th huyn cn phi c nhng bin php c th nh: Chnh quyn a phng kt hp vi nh trng t chc n thm hi v ng vin nhng gia nh c con em i hc li c hon cnh kh khn nhm vn ng h to iu kin tt nht cho con em h tip tc n trng v gip h thc c li ch ca vic u t cho hc tp. C k hoch u t xy dng trng hc lp hc v o to nng cao cht lng ging dy khuyn khch cc gia nh cho con em mnh ti trng. Bn cnh vic gio dc ph thng th vn o to ngh c mt v tr rt quan trng chin lc pht trin ngun nhn lc ni ring v pht trin kinh t ni chung huyn. Vi mt lc lng lao ng kh di do, nhng lao ng ca huyn ch yu l lao ng cha qua o to, v vy khng p ng c yu cu ca qu trnh sn xut hin i i hi phi c trnh chuyn mn k thut. V vy vic nghin cu m rng quy m o to hng nghip dy ngh trn c s xy dng mt k hoch o to hp l c v s lng ln cht lng l nhu cu cp thit i vi huyn.
69
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Phi hng nghip dy ngh theo cc quy trnh ca B lut lao ng. T chc dy ngh phi gn vi to vic lm sau o to, u tin vi cc i tng hng chnh sch x hi. To cho hc vin c tm l tin tng cho ngi hc c c hi tm kim vic lm. Gn o to dy ngh vi t chc sn xut kt hp gia l thuyt v thc hnh, vic t chc nng cao trong chuyn mn k thut hay nng cao gi tr sc lao ng to c hi cho ngi lao ng c th la chn nhng cng vic mang li thu nhp cao hn nhiu ln so vi nhng gii php c tnh thit thc nht nng cao cht lng lao ng l phi c chin lc o to v o to li. Bi l, trong c ch th trng, mt loi hng ho mun thng th trong cnh tranh v c c gi c cao th phi c gi tr cao hng ho sc lao ng cng khng nm ngoi quy lut . 2. Gii php v vn. Nhu cu v vn cho vic o to nng cao cht lng lc lng lao ng cho cc chng trnh v d n pht trin c s h tng l rt ln v rt cn thit nht l i vi mt huyn m iu kin v thu nhp v i sng ca rt nhiu h dn cn rt thp. Lp Thch l mt huyn ngho ca tnh vnh Phc, c s h tng cn thiu nhiu, h thng n ng, trng, trm, cha th p ng yu cu ca cng cuc CNH - HH nng nghip nng thn. V vy, vic u t tr cp vn pht trin c s h tng, thc hin chin lc o to l mang tnh cp thit to tin cho vic nng cao trnh ca ngi lao ng, quy m sn xut v trnh sn xut. thc hin ch trng ng li ca ng v nh nc v vic tr cp, cho vay vn nhm gii quyt vic lm v xo
70
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
i gim ngho th trong nhng nm ti huyn cn phi thc hin nhng gii php sau: - V pha t chc ngn hng: + La chn nhng cn b c nng lc phm cht tt, c tinh thn trch nhim cao trong cng tc kim k nh gi ng gi tr ti sn th chp. + Ngn hng kt hp vi chnh quyn a phng c sc mnh ln nhm thu hi vn ng v . - V pha chnh quyn: Phi chn nhng cn b c s c nng lc uy tn, c tinh thn trch nhim, thi lm vic nghim tc trong vic m bo cho ngi vay vn, phi c s tm hiu k cng nm r c mc ch v kh nng thanh ton ca ngi i vay. Khi xy dng cc d n pht trin kinh t, lp k hoch xy dng c s h tng v chng trnh o to xin vay vn nh nc vi li sut u i.
III. Gii php v o to vic lm cho lao ng huyn Lp Thch Qua nghin cu v thc trng vic lm nng thn, ta nhn thy tnh trng ph bin l thiu vic lm, t l thi gian lao ng s dng l rt thp (68%) v thu nhp em li cng khng ng k. V vy, mc tiu trc mt cng nh lu di l to thm vic lm, gip ngi lao ng c vic lm y hn c iu kin nng cao thu nhp n nh cuc sng cho ngi lao ng lm nn tng cho mc tiu chuyn dch c cu kinh t v tng bc pht trin kinh t x hi huyn Lp Thch. 1. Pht trin kinh t h gia nh v kinh t trang tri. Trong nhng nm gn y k t khi c ngh quyt 10 ca B chnh tr (thng 8/1998), tri qua hn 10 nm thc
71
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
hin, kinh t h nng dn c nhng bc tin vng chc. Trong nng nghip, kinh t h ni ln nh mt loi hnh sn xut tin tin, n va to ch lm cho ngi lao ng, tn dng ti a ngun lc sn c ca gia nh, hiu qu sn xut cao. Bn cnh vic pht trin kinh t h gia nh th m hnh kinh t trang tri cng l mt hnh thc rt tt to vic lm cho ngi lao ng nng thn, y thc cht l s pht trin cao ca kinh t h gia nh c v mt quy m vn, t ai, lao ng v sn phm. Pht trin kinh t trang tri l rt ph hp vi iu kin kinh t nng nghip nng thn hin nay bi n tn dng c nhng lao ng thiu vic lm ti ch, quy m sn xut nng nghip ln ph hp vi trnh qun l v kh nng lm n ca ngi nng dn, vn u t khng ln. Tuy nhin loi hnh ny hin nay huyn Lp Thch c rt t (82 trang tri ln nh) Nh vy, kinh t h gia nh v kinh t trang tri l nhng thc th kinh t khch quan ph hp v quy lut pht trin v ng vi ng li i mi kinh t ca ng v nh nc ta. Song cc loi hnh kinh t ny pht trin c v thc s tr thnh nhn t mi trong lc lng sn xut, ng v nh nc ta cn c ch trng chnh sch c th ng thi phi c mt chin lc pht trin th trng nng thn ng b, thng thong v hon chnh hn to iu kin cung cp u vo v tiu th sn phm ra nhanh chng v thun li. - V t ai: Din tch t canh tc ln tng h l rt t, trong khi nhu cu pht trin kinh t h li cn din tch rt ln. V vy, con ng c bn cc h nng dn pht trin sn xut hng ho l chuyn i c cu cy trng, vt nui trong tng h ph hp vi yu cu ca vic chuyn dch c cu kinh t ca huyn theo hng chuyn mn ho v Khoa: Kinh t lao ng v dn s 72
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
pht trin tng hp. Trn c s cy trng xc nh cc h phi chuyn dn phng thc sn xut qun canh. y l con ng c bn v lu di trong sn xut nng nghip nng cao nng sut v s lng cy trng. i vi kinh t trang tri th nhu cu v t ai cn quan trng hn nhiu ln. hnh thnh trang tri y cn phi c s chuyn nhng hoc tp trung t. Vy thc y qu trnh sn xut hng ho, kinh t h, kinh t trang tri, nh nc v a phng cn phi c chnh sch thch hp khuyn khch v to iu kin thc y qu trnh tp trung v rung t. - V vn: Nhu cu v vn cho c 2 loi hnh kinh t ny l tng i ln c bit l m hnh kinh t trang tri, hin nay hu ht cc trang tri trong huyn u thiu vn sn xut. Trong tng lai nhu cu v vay vn pht trin sn xut, u t v tin mt, xy dng c s vt cht k thut ngy cng tr nn cn thit v vi mt s lng ngy cng nhiu. gii quyt vn ny huyn cn h tr tn dng thch hp i vi tng h nng dn v tng loi trang tri c th. Cn u tin nhng trang tri v c h gia nh lm n c hiu qu, cho vay vi khi lng vn ln v thi gian ph hp ngi ch c th yn tm u t xy dng, cng c v pht trin sn xut. n gin cc th tc cho vay nhm m bo khi cn vn l vay c, trng tnh trng b l c hi kinh doanh ca ngi nng dn. - o to cc ch h v ch trang tri. Vi trnh chuyn mn nh hin nay, cc ch h cng nh ch trang tri tin hnh sn xut kinh doanh ch yu bng kinh nghim ca bn thn v t hc. V vy vn t ra l cn phi nng cao trnh chuyn mn cho h bng Khoa: Kinh t lao ng v dn s 73
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
cch m cc lp tp hun o to ngn hn gip cho h nng cao kh nng qun l. Am hiu th trng cnh tranh v hch ton chi ph, doanh thu v li nhun. Trong iu kin kinh t th trng hin nay, vic o to, bi dng nng cao trnh chuyn mn cho ngi lao ng l mt yu cu khch quan nhng cc chng trnh o to cn phi xy dng sao cho thit thc, cn c s thng nht c v mt ni dung, thi gian v i tng tham gia. - u t pht trin c s h tng: C s h tng ca huyn Lp Thch hin nay cn rt yu km cn phi c s quan tm xy dng, sa cha nng cp h thng in, ng, trng, trm, ch, v cc c s giao dch. ng thi xy dng cc t im kinh t nhm to iu kin cho vic bun bn hng ho to iu kin cho kinh t h, kinh t trang tri pht trin rng khp, m rng quy m sn xut v a dng ho sn phm. - Th trng tiu th sn phm: khuyn khch cc trang tri, cc h nng dn sn xut hng ho trn c s phn vng quy hoch, lu thng hng ho thun li, cn thc hin ng b nhiu gii php t t sn xut n tiu dng nh u t nng cao cht lng sn phm, thc hin ch bin u t i mi cng ngh bo qun hng ho, y mnh cng tc nghin cu th trng, trnh hin tng b t thng p gi. 2. Khai thc tt tim nng kinh t rng. Lp Thch l mt huyn min ni c din tch rng khong 2200 ha. Tuiy vy, cho ti nay din tch rng din tch rng c s dng mi ch c 500 ha.Vi mt din tch rng rng ln nh vy l mt th mnh c trng ca huyn c th mang li gi tr kinh t cao, gii quyt mt lng ln vic lm cho ngi lao ng, nng cao thu nhp. Do vy khai thc tt tim nng kinh t rng huyn s to ng lc thc y Khoa: Kinh t lao ng v dn s 74
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
s pht trin kinh t ca huyn gn lin vi gii quyt vic lm. khai thc tt ngun tim nng sn c v hp dn ny cn thc hin theo hng ch yu sau: - Pht trin ngnh trng rng v qun l rng, m rng din tch rng, nghin cu a dng ho chng loi cy trng ph hp vi iu kin t nhin, kh hu v cch chm sc v nhu cu v cc loi lm sn. - Chuyn dch c cu lm sn theo hng cng nghip ho - hin i ho t chc lao ng hp l cho vic trng qun l, chm sc, khai thc, ch bin v tiu th lm sn mang li hiu qu cao nht t hot ng ny. - Nghin cu th trng gn lin vi vic xy dng cc c s ch bin m bo ch bin ht ngun lm sn khai thc ng thi a dng ho cc sn phm ch bin ph hp vi nhu cu ca th trng lm sn trong v ngi nc, trn c s s thu ht thm lc lng lao ng vo cng vic ch bin gp phn lm tng tng s lao ng c vic lm huyn. Ti nguyn rng khng phi l ngun ti nguyn v hn, tuy nhin nu c nhng bin php t chc trng qun l, chm sc, khai thc, ch bin v tiu th hp l th ngy nay mang li gi tr kinh t rt ln gp phn ng k trong vic nng cao tng sn phm x hi ca huyn v to iu kin lm cho hng nghn lao ng d tha. Tuy nhin, vic t chc khai thc tim nng kinh t rng y vn cn rt yu km nn c th tin hnh t chc quy m v quy c, trc ht cn iu tra c th, a ra c cc phng n c th v phi c cc cp cc ngnh cng quan tm. 3. Khi phc ngnh ngh truyn thng. y mnh khi phc v pht trin cc ngnh ngh truyn thng nh gm, my tre, dt ging. Ngh th cng
75
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
gp phn rt ln vo gii quyt vic lm cho ngi lao ng v to thm vic lm lc nng nhn v tn dng c c sc lao ng ca ngi gi v tr em. i mi trang thit b m hin nay ph bin vn s dng nhng trang thit b lc hu nn cht lng rt hn ch. M rng cc hnh thc o to nhn cy ngh nhng ni cha c ngh th cng v nhng ni c ngh nhng cha pht trin. i vi vic nhn cy ngh mi, y l cng vic kh khn i hi phi mang tnh ng b gia cc khu trong qu trnh thc hin, c k hoch d tnh trc t vic tuyn dng lao ng o to ngh, m c s sn xut, tm kim th trng tiu th v truyn ngh cho ngi lao ng, vic thc hin phi thng nht gia chnh quyn v c s, c bit phi b tr thi gian ph hp vi qu trnh sn xut nng nghip (ngh chnh ) nng thn. Cn tp trung ngun hng cn c tiu th trnh b p gi, m rng th trng tiu th sn phm, to thm vic lm cho ngi lao ng, c chnh sch i ng tho ng i vi nhng ngh nhn. Trong khi cp ti s dng lao ng hot ng ny, trc tin phi ni ti vn s dng lao ng gin n, s d lao ng y chim phn ln trong c cu lc lng lao ng. V mt lu di, cn tin hnh o to chuyn mn k thut cho h mt cch hp l. Nh th, chng ta va gii quyt c vic lm cho ngi lao ng trc mt, va thc hin c nhng mc tiu chuyn dch c cu lao ng v c cu kinh t. 4. Gii php di dn nng thn. Thc hin tt phng n ny trc ht l gii quyt c mu thun trc mt trong mi quan h t ai, nh vy chnh l to c hi v vic lm cho ngi nng dn t ni
76
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
t cht ngi ng n ni c nhiu tim nng t ai. Nh vy chnh l to c hi v vic lm cho ngi nng dn, h c t ai canh tc v nng cao thu nhp, ci thin i sng ca gia nh, mt khc di dn cn to nn s i mi v c cu lao ng trong chnh lc lng ny nhng ngi m trc y ch yu sng vo cy la m h cn c iu kin thc hin nhng cng vic khc c gi tr kinh t cao nh trng cy cng nghip, cy dc liu nui trng thu sn, chm sc cc loi gia sc gia cm. Tuy nhin, thc hin mt cch c hiu qu mc tiu ny, cn ch mt s cng vic c th sau y: - Cho vay vn vi iu kin u i cho cc h gia nh v nhng i tng tham gia vo chng trnh di dn. - Tr cp ng h nhng vt dng tiu dng thit yu nht cho ngi mi n nh c nhng vng t mi. - T chc ph bin kinh nghim, o to dy ngh cho nhng ngi dn mi nhp c h sm thch nghi vi iu kin sn xut mi. Gip h n nh cuc sng i vo sn xut. 5. Gii php pht trin th trng tiu th sn phm nng nghip huyn Lp Thch. Tnh hnh pht trin th trng nng thn c tc ng rt ln n vic pht trin nng nghip nc ta, vi 80% dn s v 75% lao ng sng nng thn, v y l mt th trng to ln va l ni cung cp cho th trng trong v ngoi nc mt khi lng sn phm rt ln t nng nghip. Ngh quyt Hi ngh TW 7 kho VII ch ra chin lc cng nghip ho - hin i ho t nc trong cn c vn pht trin v mun vy chng ta phi hng mnh v xut khu. Qu trnh cng nghip ho - hin i ho s lm thay i c cu kinh doanh, sn xut nhng mt hng, nhm
77
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
hng ch yu trong nng nghip t nng thn cung cp cho th trng trong v ngoi nc. Nh vy, r rng th trng nng thn ng mt v tr ht sc quan trng v thit yu. Vi iu kin hin nay th pht trin th trng nng thn c tc dng thc y pht trin sn xut hng ho v tiu th sn phm. Trong nhng nm gn y, th trng nng thn nc ta tng bc c thit lp, pht trin vi s quan tm ca ng v nh nc. Tuy vy, cho ti nay th trng nng thn nc ta vn cn tnh trng manh mn cha pht trin . Cn huyn Lp Thch, cng a s dn s v lao ng sng da vo sn xut nng nghip. Tuy nhin vic sn xut nng nghip hin nay y ch tp trung vo mt s loi sn phm ph bin vi gi tr kinh t thp ch yu tiu th trong nc cn xut khu th rt hn ch. Nguyn nhn l do ngi dn cha tip cn c vi khoa hc k thut c th sn xut ra nhng loi sn phm mi c gi tr kinh t cao, nmg sut ln hn theo hng tng t trng s lng v gi tr xut khu. Nh ny, mun tng gi tr sn xut trong nng nghip, to m vic lm cho ngi lao ng, gip ngi lao ng yn tm u t vn, nhn lc vo nhng hot ng sn xut mi th khng th thiu c vai tr lnh o v qun l, hng dn ca ng b huyn, UBND huyn, cc ban ngnh chc nng. C th nh: ph bin kin thc cho ngi dn v cch sn xut cc loi cy trng ln, t chc xy dng h thng lu thng nng sn; hng dn t chc hot ng ca cc t thng; hng dn v to iu kin gip cc h nng dn t t chc hp tc x tiu th, khng th mc nng dn m cn c chnh sch pht trin th trng nng thn ca nh nc. Nh vy, nu thc hin tt khu sn xut v tiu th sn phm nng nghip th y s l mt bin php rt tt y mnh sn xut nng nghip, xo
78
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
i gim ngo v to vic lm cho ngi lao ng nng thn. 6. Cc gii php khc. Huyn u, UBND huyn cn ra cc vn bn di lut nhm hng dn ngi lao ng hiu th no l vic lm, lao ng chnh ng. To hnh lang php l thun li cho ngi lao ng yn tm sn xut kinh doanh trong khun kh php lut, ch vic xy dng v nng cp c s h tng nng thn. Trc ht to iu kin cho mi ngnh sn xut trong huyn pht trin ng thi o to v o to li lao ng nng thn, vic ny tuy khng trc tip to vic lm cho lao ng song sau khi ngi lao ng c trnh vn ho trnh chuyn mn, h s c th l nhn t to vic lm cho mnh hoc cho nhng ngi xung quanh. Chnh sch dn s k hoch ho gia nh cng chnh l mt chnh sch h tr tch cc cho vn gii quyt vic lm. Bi v c gim c s gia tng dn s th mi gim c sc p vic lm cho lc lng lao ng trong huyn. iu ny lm cho vn gii quyt vic lm khng b dn p. Nng cp cc h thng thu li, cng ho kng mng p ng nhu cu thm canh tng v. T chuyn ti tiu i ph ng, hn nh hin nay sang ti tiu theo nhu cu ca tng giai on ca cy trng. Nng cp h thng ging da trn nhng thnh tu ca cng ngh sinh hc mi, bo m ng, kp thi v ph hp vi iu kin t nhin. Ph bin cc bin php chm bn v iu tr su bnh cho tng loi cy trng vt nui. Nng cp h thng giao thng to iu kin pht trin th trng hng ho thng qua kh nng vn chuyn hng ho c v s lng, chng loi, thi gian v chi ph vn chuyn,
79
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
to iu kin m rng v pht trin gia kinh t huyn vi cc a phng, to sc hp dn i vi cc nh u t nht l trong lnh vc cng nghip ch bin.
kt lun
Nghin cu tng hp nhng l lun c bn v dn s lao ng v vic lm cng nh nhng l lun cp n vai tr ca dn s, lao ng i vi s nghip pht trin ca kinh t x hi ca t nc ni chung v s cn thit phi to vic lm cho ngi lao ng t soi ri vo iu kin thc t huyn Lp Thch. ti i vo nh gi mt cch su sc tnh hnh pht trin dn s, lao ng v vic lm ca huyn trong mt s nm gn y, ch ra nhng mt c, mt cha c thng qua s phn tch, nh gi nhng s liu c lin quan, tm hiu r nhng nghuyn nhn. Trn c s pht huy nhng im mnh, khc phc nhng im yu trong cc cng tc c lin quan n vn nghin cu v ra cc gii php thit thc nhm iu chnh s pht trin ca dn s, lao ng Khoa: Kinh t lao ng v dn s 80
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
v hng to vic lm cho ngi lao ng gp phn quan trng trong vic pht trin mt nn sn xut cn i v ton din, to ra ngy cng nhiu c s vt cht cho a phng, nng cao i sng vt cht vn ho cho ngi lao ng, Gp phn n nh mi mt kinh t, vn ho, x hi ca huyn to tin xy dng huyn Lp Thch tr thnh mt huyn giu v kinh t, tin b v mt x hi v vng mnh v an ninh. Bn lun vn ny l kt qu ca s kt hp gia l lun vi thc tin cng vi nhng n lc v say m hc hi, tm hiu. Tuy nhin, do mc hiu bit thc t v l lun cng nh thi gian nghin cu c hn nn trong qu trnh nghin cu v trnh by khng trnh khi nhng thiu st, hn ch. Qua y ti rt mong c c nhng ng gp kin ca thy gio hng dn ni ring v ton th cc thy c gio khoa kinh t lao ng v dn s trng i hc Kinh t quc dn.
81
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
Ti liu tham kho

1. Gio trnh dn s hc. NXB Thng k - H Ni 1995 2. Gio trnh dn s v pht trin. NXB Nng nghip H Ni 1997 3. Gio trnh kinh t lao ng. NXB Gio dc 1997 4. Kinh t hc cc nc th gii th 3. NXB Gio dc - H Ni 1997 5. Cc yu t tc ng n mc sinh Vit nam Trung tm nghin cu d lun XH v TT dn s. 6. Tp ch Chu - TBD. S 3- 9 nm 1994 7. Tp ch lao ng x hi. S 4,8,9 nm 1999. S 11,12 nm 2000 8. Chnh sch dn s v vn gim mc sinh. Tc gi: Khng Vn Mn 9. Mt s vn dn tc hc. Tc gi: Nguyn Cn 10. Hc vn v mc sinh. Tc gi: ng Xun. NXB Thng k HN 1997 11. B lut lao ng nc Cng ho x hi ch ngha Vit nam. NXB Chnh tr quc gia HN 1994.
82
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
12. Nin gim thng k t 1989 n 2000 ca Phng Thng k huyn Lp Thch - Vnh Phc.
Mc lc Trang Li ni u...........................................................1 Phn I...................................................................3 C s l lun v bin ng dn s, lao ng v vic lm .....................................................3 I. Cc khi nim c bn v dn s v s bin ng ca dn s ..............................................................3 1.Quy m v c cu dn s.......................................3 1.1.Quy m: c hiu l tng s ngi sinh sng trong mt lnh th nht nh, trong mt thi gian nht nh.................................................3 1.2. C cu dn s: Bn cnh nhng c im chung ca con ngi l cng chung sng trong mt lnh th, h li c nhng c im ring c v gii tnh, tui.v.v...Do vy, hiu bit chi tit hn v dn s, chng ta cn phn chia dn s thnh nhng vn khc nhau theo mt tiu thc no . S phn chia cc nhm gi l c cu dn s.........................3 2. Cc qu trnh dn s ............................................4 2.1. Mc sinh v cc thc o nh gi mc sinh.....4 2.2. Mc cht v cc thc o ch yu.....................6 2.3. Di dn...............................................................9 3. Cc yu t nh hng n qu trnh dn s ......11 3.1. nh hng ca yu t sinh n qu trnh dn s.....................................................................12 3.2. nh hng ca yu t cht n qu trnh dn s ...................................................................12 3.3 nh hng ca di dn n bin ng dn s .........................................................................13 Khoa: Kinh t lao ng v dn s 83
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
II. Cc khi nim c bn v lao ng v vic lm.....13 1. Mt s khi nim v phm tr c lin quan............13 2. Phng php xc nh ngun lao ng................14 2.1. Dn s trong tui lao ng....................14 2.2. Dn s hot ng kinh t..............................15 2.3. Dn s khng hot ng kinh t...................16 2.4. Ngi tht nghip.............................................17 3. Vic lm................................................................17 3.1. Vic lm, phn loi vic lm.........................17 3.2. To vic lm....................................................19 III. S cn thit phi iu chnh s pht trin ca dn s, lao ng tng bc gii quyt cng n vic lm cho ngi lao ng .................................................20 1. S cn thit phi iu chnh s pht trin dn s, lao ng...........................................................20 1.1. Dn s............................................................20 1.2. Ngun lao ng..............................................21 2. S cn thit nghin cu vn to vic lm cho ngi lao ng........................................................21 Phn II................................................................24 Thc trng ca s bin ng dn s, lao ng v vic lm huyn Lp Thch - tnh Vnh Phc..........................................................24 I. c im t nhin, kinh t - x hi ca huyn Lp Thch - tnh Vnh Phc.........................................24 1. V tr a l.........................................................24 2. c im kinh t - x hi.....................................25 II. Tnh hnh pht trin kinh t - x hi ca huyn Lp Thch......................................................................26 1. V kinh t.............................................................27 1.1. Sn xut nng nghip....................................27 1.2. Sn xut lm nghip, kinh t trang tri v d n trng cy n qu........................................27 1.3. Cng tc giao thng, thu li, xy dng c bn v tiu th cng nghip..................................28 2. V vn ho - x hi.................................................31 2.1. Gio dc o to.............................................31 2.2. Cng tc y t - dn s v k hoch ho gia nh...............................................................31 2.3. Hot ng vn ho thng tin, th dc th thao. .........................................................................31
84
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
2.4. Cng tc lao ng v thc hin cc chnh sch x hi................................................................32 III. Bin ng dn s v cc yu t nh hng...........32 1. Bin ng dn s................................................32 1.1. Bin ng quy m dn s............................34 1.2. C cu dn s................................................36 2. Cc yu t nh hng n bin ng dn s ....38 2.1. Thc trng mc sinh ca huyn Lp Thch.....38 2.2. Cc nhn t lm gim mc sinh.....................44 2.2.1. nh hng ca chng trnh DS - KHHG n vic gim mc sinh ca huyn Lp Thch. .........................................................................45 2.2.2. Tnh hnh s dng cc bin php thai n gim mc sinh huyn Lp Thch..................47 2.2.3. nh hng ca vic thiu vic lm n gim mc sinh huyn Lp Thch...........................48 2.3. Thc trng mc cht huyn Lp Thch trong mt s nm qua ..............................................49 2.3.1. Cc thuc v kinh t - x hi :......................51 2.3.2. Cc yu t thuc v sinh hc......................52 2.4. Di dn nh hng n s bin ng dn s trong thi gian huyn Lp Thch..................52 IV. thc trng v lao ng huyn Lp Thch trong nhng nm va qua...............................................54 1. c im v xu hng bin ng ngun lao ng huyn Lp Thch.................................................54 2. Thc trng phn b v s dng lao ng huyn Lp Thch trong giai on hin nay......................59 V. Thc trng vic lm huyn Lp Thch ..................62 1.Tnh trng thiu vic lm huyn Lp Thch .....62 2. Hiu qu ca cng tc gii quyt vic lm c nh gi bng s lng ngi c gii quyt vic lm v kt qu ca vic thc hin chng trnh quc gia v gii quyt vic lm....................................63 Phn III...............................................................66 Gii php v iu chnh dn s , lao ng v to vic lm cho ngi lao ng huyn Lp Thch - tnh vnh phc.............................66 I. gii php gim v tin ti n nh mc sinh..........66 1. Tip tc y mnh cng tc thng tin - gio dc truyn thng (TGT)................................................66 2. Gii php y t ......................................................67
85
Lun vn tt nghip
Nguyn Mnh Tin
II. gii php nng cao cht lng ca lc lng lao ng huyn Lp Thch ...................................................68 1. Coi trng v pht huy nhn t con ngi...............68 2. Gii php v vn...................................................70 III. Gii php v o to vic lm cho lao ng huyn Lp Thch ...................................................71 1. Pht trin kinh t h gia nh v kinh t trang tri..........................................................................71 2. Khai thc tt tim nng kinh t rng....................74 3. Khi phc ngnh ngh truyn thng....................75 4. Gii php di dn nng thn. ................................76 5. Gii php pht trin th trng tiu th sn phm nng nghip huyn Lp Thch...........................77 6. Cc gii php khc.................................................79 kt lun..............................................................80 Ti liu tham kho..............................................82
86

Bdongdsoldongvavieclam

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bdongdsoldongvavieclam

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Lun vn tt nghip

Nguyn Mnh Tin

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Phn I C s l lun v bin ng dn s, lao ng v vic lm

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

ASDR X : T sut cht c trng tui X

B: S tr em sinh sng trong cng nm.

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Lun vn tt nghip 2.3. Di dn - Khi nim di dn:

Nguyn Mnh Tin

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Nguyn Mnh Tin

II. Cc khi nim c bn v lao ng v vic lm

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Lun vn tt nghip 3.2. To vic lm.

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Lun vn tt nghip V: Sc lao ng. X: Th trng tiu th sn phm....

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Nguyn Mnh Tin

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

II. Tnh hnh pht trin kinh t - x hi ca huyn Lp Thch.

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin

Nguyn Mnh Tin

Khoa: Kinh t lao ng v dn s

Nguyn Mnh Tin