Stopa pielgrzyma

Andrzej Dominiczak

Kt, jeli nie pielgrzym, doceni potrafi rol stp w naszym yciu. Niegdy przedmiot wielkiej troski i wany element kanonu pikna kobiecego, dzisiaj starannie obute, woone samochodem lub schowane pod biurkiem stopy uchodz naszej uwadze. Leonardo da Vinci uwaa je za dzieo sztuki i arcydzieo sztuki inynieryjnej my patrzymy na nie z gry w sensie dosownym i metaforycznym. Poeci nie piewaj o nich pieni, nie oddaj ich pikna na ptnie malarze, nie rozmawiamy o nich z przyjacimi. Lekcewaymy je nawet w chorobie! W dobie cyberprzestrzeni i wirtualnej rzeczywistoci stopy zdaj si by przeytkiem, czym zgoa niepotrzebnym lub wrcz niestosownym. W zapomnienie poszy ich funkcja estetyczna, erotyczna i symboliczna, a dua odlego od organw zmysw sprawia, e niemal wcale nie zdajemy sobie sprawy z ich funkcji komunikacyjnej. Tymczasem s stopy bodaj najbardziej szczer czci naszego ciaa. Wyrazi potrafi wiele, a fakt pozostawania poza centrum wiadomoci sprawia, e mwi prawd o naszych uczuciach, pragnieniach i naszym stosunku do tych, ktrzy s blisko nas, do naszych Dlatego blinich. tak W kontakcie z innymi mask koncentrujemy si zwykle na tym, co wyraaj twarze: nasza i naszego rozmwcy. biegle przybieramy faszywego umiechu, udawanego szacunku czy rwnie nieszczerej troski. Im niej jednak pooona jest cz ciaa, tym sabsza jest nasza nad ni kontrola i tym wicej zaufania moemy mie do

2
dawanych przez ni sygnaw. Przyjrzyjcie si stopom waszych blinich, ale i stopom wasnym moe si bowiem okaza, e dziki nim odkryjecie swoje tumione uczucia i pragnienia. Dla wszystkich czytelne s takie oznaki zniecierpliwienia, jak szybkie i rytmiczne uderzanie stop o podoe czy te podciganie i opuszczanie stopy lub samych palcw. Wszystkie te ruchy wyraaj stumion potrzeb ucieczki lub wycofania si z nieprzyjemnej sytuacji. Jeli osoba siedzca z nog zaoon na nog wykonuje ponadto serie krtkich, szybkich kopni w powietrze, moemy niemal z cakowit pewnoci stwierdzi, e przyczyn zniecierpliwienia jest znudzenie. Znany antropolog angielski Desmond Morris wyjania to zachowanie jako podwiadom potrzeb kopnicia kogo, kto jest rdem mczcej nudy. ch Niespieszne ukrycia pociganie stop i po podou natomiast, uniknicia nakadanie jednej stopy na drug, z tyu i z przodu, oznacza zwykle niewygodnej prawdy pragnienie odpowiedzialnoci. Jeli zaley wam na czyjej sympatii warto skierowa spojrzenie w d, by przekona si, czy stopy tej osoby skierowane w nasz stron. Zwrcone ku nam s niemal niezawodn oznak sympatii i denia do podtrzymania kontaktu, zwrcone od nas zapowiadaj trudn znajomo. Szczeglnego rodzaju mow stp s utrwalone kulturowo sposoby ich stawiania, bdce sygnaem dominacji i podlegoci lub pokory. Stopa na ciele pokonanego przeciwnika, narzucany przez dawnych monarchw powitalny lub poegnalny rytua caowania stp lub caowanie stp stojcej kobiety to oznaka spoecznego lub seksualnego podporzdkowania. Wspomniany wyej Desmond Morris opowiada o godnym polecenia, starym zwyczaju weselnym polskich ydw, polegajcym na tym, e wieo polubieni maonkowie, ku uciesze weselnych goci, prbowali wzajemnie nadepn sobie na

3
nog. To z nich, ktremu najpierw udao si nadepn na nog drugiego, uznawane byo za stron dominujc w maestwie. W tradycji chrzecijaskiej umycie lub ucaowanie stp osoby stojcej niej w hierarchii spoecznej jest symbolem pokory. Mwic nawiasem, zwyczaj ten zdaje si mie a nadto odwitny charakter, a jedyn nadziej na jego upowszechnienie zdaje si by postawa polityczna prezydenta Aleksandra Kwaniewskiego, ktry tak ostentacyjnie kokietuje katolikw, e nie mona z jego strony wykluczy adnej ekstrawagancji. W niektrych krajach wiata po dzi dzie utrzymuj si wierzenia, wedug ktrych fortuna i powodzenie uzalenione jest od ksztatu stopy pierwszego gocia odwiedzajcego dom w nowym roku. Jeli yciu rodziny miao towarzyszy szczcie, w go nie mg cierpie na paskostopie, a ponadto powinien przekroczy prg domu praw nog. Przez wiele stuleci wymagano tego od wszystkich goci, a ludzie majtni zatrudniali nawet sucych, ktrych jedynym zadaniem byo dopilnowanie, by nikt nie zaniedba tego obowizku. Przyczyn tego upodobania do prawej nogi bya prawdopodobnie waciwa rodzajowi ludzkiemu skonno do przypisywania pozytywnej wartoci temu, co mieci si po prawej stronie, a negatywnej temu, co mieci si po stronie lewej. W krgu kultury chrzecijaskiej ta uniwersalna zasada przyja ksztat wierzenia, wedle ktrego Bg wpywa na nasze zachowanie za porednictwem prawej, a Szatan za porednictwem lewej nogi. Zdaniem Morrisa w tym wanie naley upatrywa przyczyny, dla ktrej bodaj wszystkie wojska wiata ruszaj do marszu, poczynajc od lewej, zej i wrogiej, nogi. Badania pokazuj jednak, e wikszo ludzi w tym ci, u ktrych nie uksztatowano marszowych nawykw stawia pierwszy krok lew nog. Uznajmy wic t kwesti za jeszcze jedn, nierozwizan tajemnic naszych stp.

4
Przez stulecia mae i drobne stopy byy gwnym wyznacznikiem kobiecego pikna. Dobrze ilustruje to przykad bajki o Kopciuszku. W pierwotnej wersji tej bani odrzucone przez krlewicza siostry Kopciuszka nie byy wcale nieurodziwe. Ich jedyn wad byy zbyt due stopy, nie mieszczce si w futrzanym kapciu. W tej wersji bani siostrom tak bardzo zaleao na woeniu ciasnego kapcia, e jedna z nich, idc za rad matki, obcia sobie duy palec u nogi, a druga pit. Fortel jednak nie pomg. Siostry zdradzia krew, ktr nasik kape i krlewicz odesa je do domu. W pniejszej wersji bajki siostry nie tylko miay zbyt due stopy, ale rwnie zbrzydy, co dobrze ilustruje ewolucj kanonu estetycznego. Ta osobliwa predylekcja do maych stp zdaje si przemawia na korzy teorii o chiskim pochodzeniu bani. W Chinach bowiem, wrd arystokracji, przez stulecia utrzymywaa si praktyka wizania stp dziewczynek, prowadzca do deformacji i ograniczenia ich wzrostu do okoo jednej trzeciej normalnej wielkoci. Celem tych zabiegw byo ograniczenie swobody poruszania si kobiet, a w szczeglnoci uniemoliwienie im opuszczenia domu ma. Z czasem zdeformowane i niedorozwinite stopy zostay tam uznane za gwne kryterium kobiecego pikna i seksualnej atrakcyjnoci. Podobne obyczaje panoway niegdy rwnie w Europie. Niektre modne panie amputoway sobie mae palce u ng po to tylko, by mc zaoy mniejszy i ostrzej zakoczony pantofelek. Po dzi dzie, kobiety w naszym krgu kulturowym nosz zbyt ciasne buty, majc nadziej podnie w ten sposb swoj atrakcyjno. Gwnym jednak skutkiem takiego postpowania okazuj si by czste uszkodzenia i choroby stp, majce niemay wpyw na oglny stan zdrowia. O stopy naley dba, co jednak nie oznacza, e powinnimy unika dugich wdrwek. Unika trzeba niewygodnego obuwia i zranienia stp, do ktrego atwo doprowadzi, biegnc po twardej powierzchni.

5
Chodzenie jednak, inaczej ni bieganie, okazuje si dla naszych stp i dla naszego zdrowia zajciem zbawiennym. Z przeprowadzonych w USA bada wynika, e dugie spacery s najskuteczniejszym znanym sposobem na przeduenie ycia w dobrym zdrowiu. Jakby to byo mao, inne badania pokazuj, e szybki spacer i zwizana z nim stymulacja podeszwy stp sprzyja wydzielaniu przez organizm euforyzujcych zwizkw, tak zwanych endorfin dziki czemu, chodzc, nie tylko przeduamy swoje ycie, ale czynimy je rwnie szczliwym. Rola zdrowej stymulacji stp dla stanu naszego organizmu jest jednym z nielicznych obszarw, w ktrych medycyna niekonwencjonalna zgadza si z medycyn tradycyjn. Wedug jednej z alternatywnych szk, tak zwanej refleksologii, na stopie znajduj si zakoczenie szlakw nerwowych odpowiedzialnych za funkcjonowanie caego organizmu. Leczenie polega na stymulowaniu obszarw zwizanych z poszczeglnymi organami i na oglnej stymulacji. Zaleca si dugie spacery, najlepiej boso. Czy nie inaczej patrzycie teraz na swoje stopy? Czy nie stay si wam blisze? Czy nadal razi was ich rzekomo nieosobisty charakter? Jeli tak, to dowiedzcie si jeszcze, e palce stp pokryte s liniami papilarnymi, ktre maj tak samo niepowtarzalny charakter, jak linie papilarne palcw doni i mog by w ten sam sposb uyte do identyfikacji osoby, ktra pozostawia po sobie odciski. Wasze stopy s w tym samym stopniu wasze, co gowa, brzuch lub ulubiona cz ciaa Woody Allena. Nie lekcewacie ich! Po dugiej i mczcej wdrwce zanurzcie je w ciepej wodzie, rozmasujcie, a jeli trzeba, przylepcie plasterek. y bdziecie dugo i szczliwie.