You are on page 1of 86

n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do

TRNG .
KHOA
----------
BO CO TT NGHIP
ti:
Thit k b iu khin trt cho tay my Robot 2
bc t do v m phng trn Matlab Simulink
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
1
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Mc lc
Li ni u....................................................................................................5
CHNG I: TNG QUAN V ROBOT CNG NGHIP.........................6
I.1.Robot cng nghip:..............................................................................6
I.1.1. S ra i ca Robot cng nghip : ..............................................6
I.1.2.Phn loi tay my Robot cng nghip:.........................................7
I.2. ng dng ca Robot cng nghip : ...................................................9
I.2.1.Mc tiu ng dng Robot cng nghip : ......................................9
I.2.2.Cc lnh vc ng dng Robot cng nghip : ..............................10
I.2.3. Cc xu th ng dng Robot trong tng lai :.............................10
I.2.4. Tnh hnh tip cn v ng dng Robot cng nghip Vit Nam :
.............................................................................................................10
I.3.Cu trc ca Robot cng nghip:.......................................................11
I.3.1.Cc b phn cu thnh Robot cng nghip : ..............................11
I.3.2.Bc t do v cc to suy rng : .............................................12
I.3.2.1.Bc t do : ...........................................................................12
I.3.2.2. To suy rng : ...............................................................13
I.3.3.Nhim v lp trnh iu khin Robot: ........................................13
I.3.3.1. nh v v nh hng ti im tc ng cui : .............13
I.3.3.2. Lp trnh iu khin Robot cng nghip : ..........................14
I.4. Cc php bin i ton hc cho Robot : ..........................................15
I.4.1.Bin i to dng Ma trn:....................................................15
I.4.1.1. Vector im v to thun nht : ....................................15
I.4.1.3.Bin i Ma trn dng to thun nht:............................18
I.4.1.4. ngha hnh hc ca Ma trn thun nht:..........................19
I.4.2.Cc php bin i c bn:...........................................................21
I.4.2.1.Php bin i tnh tin:........................................................22
I.4.2.2. Php quay quanh cc trc to :.......................................22
CHNG II: H PHNG TRNH NG HC V NG LC HC
CA ROBOT CNG NGHIP:.................................................................23
II.1. H phng trnh ng hc Robot : .................................................23
II.1.1. t vn : ..............................................................................23
II.1.2. Xc nh trng thi ca Robot tai im tc ng cui : ...........24
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
2
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
II.1.3. M hnh ng hc : ..................................................................25
II.1.3.1. Ma trn quan h : ..............................................................25
II.1.3.2. B thng s DH : ..............................................................25
II.1.3.3. Thit lp h to : ..........................................................27
II.1.3.4. M hnh bin i : .............................................................28
II.1.3.5. Phng trnh ng hc : ...................................................29
II.2. Tng hp chuyn ng Robot : ......................................................29
II.2.1. Nhim v : ...............................................................................29
II.2.2. Bi ton ng hc ngc : .......................................................30
II.2.3. Cc phng php gii bi ton ng hc ngc : ...................30
II.3. ng lc hc Robot:........................................................................31
II.3.1.Nhim v v phng php phn tch ng lc hc Robot:......31
II.3.2.Vn tc v gia tc:.....................................................................32
II.3.3. ng nng tay my:..................................................................35
II.3.4 .Th nng tay my: ...................................................................37
II.3.5.M hnh ng lc hc tay my: ................................................38
II.3.6. ng lc hc ca c cu tay my 2 khu:................................39
CHNG III : THIT K B IU KHIN TRT CHO TAY MY
ROBOT 2 BC T DO..............................................................................44
III.1.H phi tuyn :..................................................................................44
III.1.1.H phi tuyn l g ? ..................................................................44
III.1.2.M hnh trng thi v qu o trng thi ca H phi tuyn: ...46
III.1.2.1.M hnh trng thi: ...........................................................46
III.1.2.2.Qu o trng thi :...........................................................48
III.1.3. im cn bng v im dng ca h thng:...........................49
III.1.3.1. im cn bng:.................................................................49
III.1.3.2.im dng ca h :...........................................................49
III.1.3.3 Tnh n nh ti mt im cn bng: ................................50
III.1.4 Tiu chun n inh Lyapunov :................................................51
III.1.4.1.Tiu chun Lyapunov:.......................................................52
III.1.4.2.Tiu chun Lyapunov phc v thit k b iu khin: ....55
III.2.Bc tng i ca h phi tuyn:......................................................56
III.3.Tnh ng hoc khng:......................................................................58
III.4.Thit k b iu khin trt cho tay my:......................................61
III.4.1.iu khin trt:......................................................................61
III.4.1.1.Trng hp bc tng i ca h bng bc ca h p=n:. .62
III.4.1.2. Trng hp bc tng i ca h p<n.............................63
III.4.2. Thit k b iu khin trt cho tay my n bc t do:............64
III.4.3. ng dng iu khin trt cho tay my Robot 2 bc t do:. .68
III.4.3.1. Phng trnh ng lc hc tay my hai bc t do ton
khp quay:.......................................................................................68
III.4.3.2. M hnh ng lc hc tay my hai bc t do:..................69
III.4.3.3. Thit k b iu khin trt cho tay my 2 bc t do:.....70
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
3
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
III.4.3.4. Tnh ton gi tr t i cho tay my hai bc t do:...........72
CHNG IV: M PHNG QU TRNH CHUYN NG CA
ROBOT DNG B IU KHIN TRT TRN NN MATLAB AND
SIMULINK: ...............................................................................................74
IV.1. Tng quan v Matlab-Simulink: ...................................................74
IV.2. Cc thao tc thc hin m phng: .................................................75
Kt lun ......................................................................................................84
Ti liu tham kho :.....................................................................................84
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
4
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Li ni u
Trong s nghip cng nghip ho, hin i ho t nc vn t
ng ho sn xut c vai tr c bit quan trng.
Mc tiu ng dng k thut Robot trong cng nghip nhm nng cao
nng sut dy chuyn cng ngh, nng cao cht lng v kh nng cnh
tranh ca sn phm, ng thi ci thin iu kin lao ng. S cnh tranh
hng ho t ra mt vn thi s l lm sao h thng t ng ho sn
xut phi c tnh linh hot nhm p ng vi s bin ng thng xuyn
ca th trng hng ho. Robot cng nghip l b phn cu thnh khng
th thiu trong h thng sn xut t ng linh hot .
Gn na th k c mt trong sn xut. Robot cng nghip c mt
lch s pht trin hp dn. Ngy nay, Robot cng nghip c dng rng
ri nhiu lnh vc sn sut. iu xut pht t nhng u im c bn
ca cc loi Robot c la chn v c kt qua bao nhiu nm ng
dng nhiu nc.
nc ta, trc nhng nm 1990 hu nh cha du nhp v k thut
Robot. T nm 1990 nhiu c s cng nghip bt u nhp ngoi nhiu
loi Robot phc v cc vic nh tho lp dng c cho cc trung tm CNC,
lp rp cc linh kin in t, hn v xe t, xe my v phun ph b mt
C nhng ni bt u thit k ch to v lp rp Robot. C th ni,
Robot v ang gp phn rt ln vo s nghip cng nghip ho, hin i
ho t nc. Vi nhng ngha to ln ca Robot cng nghip, chc
chn ngnh cng nghip ch to v ng dng Robot s pht trin rt mnh
trong tng lai.
Trong lnh vc Robot hin nay, phn C kh (Robot Mechanics), h
thng iu khin (Robot control) v h thng Lp trnh (Programming
system) c coi l cc thnh phn c lp v c cc nh sn xut cho
bn c lp. V vy, vi nhng kin thc hc v c s hng dn ca
thy gio Th.S L Huy Tng, chng ti nghin cu ti: Thit k b
iu khin trt cho tay my Robot 2 bc t do v m phng trn
Matlab Simulink.
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
5
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
CHNG I: TNG QUAN V ROBOT CNG NGHIP
I.1.Robot cng nghip:
I.1.1. S ra i ca Robot cng nghip :
Thut ng Robot ln u tin xut hin nm 1922 trong tc phm
Rosums Universal Robot ca Karal Capek. Theo ting Sc th Robot l
ngi lm tp dch. Trong tc phm ny nhn vt Rosum v con trai ng
to ra nhng chic my gn ging nh con ngi hu h con ngi.
Hn 20 nm sau, c m vin tng ca Karel Capek bt u
hin thc. Ngay sau chin tranh th gii ln th 2, M xut hin
nhng tay my chp hnh iu khin t xa, trong cc phng th nghim
phng x. Nm 1959, Devol v Engelber ch to Robot cng nghip u
tin ti cng ty Unimation.
Nm 1967 Nht Bn mi nhp chic Robot cng nghip u tin t
cng ty AMF ca M. n nm 1990 c hn 40 cng ty ca Nht, trong
c nhng cng ty khng l nh Hitachi, Mitsubishi v Honda a ra th
trng nhiu loi Robot ni ting.
T nhng nm 70, vic nghin cu nng cao tnh nng ca robot
ch nhiu n s lp t thm cc cm bin ngoi tn hiu nhn bit
mi trng lm vic. Ti trng i hc tng hp Stanford, ngi ta to
ra loi Robot lp rp t ng iu khin bng vi tnh trn c s x l thng
tin t cc cm bin lc v th gic. Vo thi gian ny cng ty IBM ch
to Robot c cc cm bin xc gic v cm bin lc iu khin bng my
vi tnh lp rp cc my in gm 20 cm chi tit .
Nhng nm 90 do p dng rng ri cc tin b khoa hc v vi x l
v cng ngh thng tin, s lng Robot cng nghip tng nhanh, gi
thnh gim i r rt, tnh nng c nhiu bc tin vt bc. Nh vy
Robot cng nghip c v tr quan trng trong cc dy truyn sn xut
hin i. Ngy nay, chuyn ngnh khoa hc nghin cu v Robot
Robotics tr thnh mt lnh vc rng trong khoa hc, bao gm cc
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
6
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
vn cu trc c cu ng hc, ng lc hc, lp trnh qu o, cm bin
tn hiu, iu khin chuyn ng v.v
I.1.2.Phn loi tay my Robot cng nghip:
Ngy nay, khi ni n Robot thng ta hay hnh dung ra mt c ch
my mc tng t con ngi, c kh nng s dng cng c lao ng
thc hin cc cng vic thay cho con ngi, thm ch c th tnh ton hay
c kh nng hnh ng theo ch.
Trong thc tin k thut, khi nim Robot hin i c hiu kh
rng, m theo Robot l tt c cc h thng k thut c kh nng cm
nhn v x l thng tin cm nhn c, sau a ra hnh x thch
hp. Theo cch hiu ny, cc h thng xe t hnh, hay thm ch mt thit
b xy dng c trang b cm bin thch hp nh Camera, cng c gi l
Robot. Cc khi nim nh Hexapod, Parallel Robot, Tripod, Gait Biped,
Manipulator Robocar hay Mobile Robot nhm ch vo cc h thng Robot
khng cn gn lin vi cc hnh dung ban u ca con ngi.
Trong ni dung n ch nhm vo i tng Robot cng nghip
(RBCN), thc cht l mt thit b tay my (Handling Equipment). Cng
ngh tay my (Handling Technology) l cng ngh ca dng thit b k
thut c kh nng thc hin cc chuyn ng theo nhiu trc trong khng
gian, tng t nh con ngi.
V c bn c th phn thit b tay my (hnh 1.1) thnh 2 loi chnh :
iu khin (K) theo chng trnh hay K thng minh :
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
7
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Handling
Equipments
Hnh 1.1 : Phn loi thit b tay my
+ Loi K theo chng trnh gm 2 h:
Chng trnh cng : Cc thit b bc d, xp t c chng trnh
hot ng c nh. Ta hay gp h ny trong cc h thng kho hin i.
Chng c rt t trc chuyn ng v ch thu thp thng tin v qung ng
qua cc tip im hnh trnh. Ta khng th K chng theo mt qu o
mong mun.
Chng trnh linh hot : L h Robot m ngi s dng c kh
nng thay i chng trnh K chng tu theo i tng cng tc. Ta hay
gp chng trong cc cng on nh hn, sn hay lp rp ca cng nghip
t. Trong hnh 1.1 ta gi l Robot cng nghip.
+ Loi K thng minh c 2 kiu chnh :
Manipulator: L loi tay my c K trc tip bi con ngi,
c kh nng lp li cc chuyn ng ca tay ngi. Bn cht l dng thit
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
iu khin
thng minh
iu khin theo
chng trnh
Chng trnh
cng
Chng trnh
linh hot
My bc d,
xp t
Robot cng
nghip
Manipulators,
Telemanipulators
8
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
b h tr cho s kho lo, cho tr tu, cho h thng gic quan (Complex
Sensorics) v kinh nghim ca ngi s dng. Hay c s dng trong cc
nhim v cn chuyn ng phc hp c tnh chnh xc cao, hay mi trng
nguy him cho sc kho, mi trng kh tip cn v.v...
Telemanipulator: L loi Manipulator c iu khin t xa v
ngi K phi s dng h thng Camera quan st mi trng s dng.
Theo tiu chun chu u EN775 v VDI 2860 ca c c th
hiu Robot cng nghip l mt Automat s dng vn nng to chuyn
ng nhiu trc, c kh nng lp trnh linh hot cc chui chuyn ng v
qung ng (gc) to nn chuyn ng theo qu o. Chng c th
c trang b thm cc ngn (Grippe), dng c hay cc cng c gia cng v
c th thc hin cc nhim v ca i tay (Handling) hay cc nhim v gia
cng khc
Nh vy, RBCN khc cc loi tay my cn li 2 im chnh l s
dng vn nng v kh nng lp trnh linh hot.
I.2. ng dng ca Robot cng nghip :
I.2.1.Mc tiu ng dng Robot cng nghip :
Mc tiu ng dng Robot cng nghip nhm nng cao nng sut
dy truyn cng ngh, gim gi thnh, nng cao cht lng v kh nng
cnh tranh ca sn phm, ng thi ci thin iu kin lao ng. iu
xut pht t nhng u im c bn ca Robot l :
- Robot c th thc hin mt quy trnh thao tc hp l bng hoc hn
ngi th lnh ngh mt cch n nh trong sut thi gian di lm vic. Do
Robot gip nng cao cht lng v kh nng cnh tranh ca sn phm.
- Kh nng gim gi thnh sn phm do ng dng Robot l v gim
c ng k chi ph cho ngi lao ng.
- Robot gip tng nng sut dy chuyn cng ngh.
- Robot gip ci thin iu kin lao ng. l u im ni bt nht
m chng ta cn quan tm. Trong thc t sn xut c rt nhiu ni ngi
lao ng phi lm vic trong mi trng nhim, m t, nng nc. Thm
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
9
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
ch rt c hi n sc kho v tnh mng nh mi trng ho cht, in t,
phng x
I.2.2.Cc lnh vc ng dng Robot cng nghip :
Robot cng nghip c ng dng rt rng ri trong sn xut, xin
c nu ra mt s lnh vc ch yu :
- K ngh c
- Gia cng p lc
- Cc qu trnh hn v nhit luyn
- Cng ngh gia cng lp rp
- Phun sn, vn chuyn hng ho (Robocar)
I.2.3. Cc xu th ng dng Robot trong tng lai :
- Robot ngy cng thay th nhiu lao ng
- Robot ngy cng tr ln chuyn dng
- Robot ngy cng m nhn c nhiu loi cng vic lp rp
- Robot di ng ngy cng tr ln ph bin
- Robot ngy cng tr ln tinh khn
I.2.4. Tnh hnh tip cn v ng dng Robot cng nghip Vit
Nam :
Trong giai on trc nm 1990, hu nh trong nc hon ton cha
du nhp v k thut Robot, thm ch cha nhn c nhiu thng tin k
thut v lnh vc ny. Tuy vy, vi mc tiu ch yu l tip cn lnh vc
mi m ny trong nc c trin khai cc ti nghin cu khoa hc cp
nh nc: ti 58.01.03 v 52B.03.01.
Giai on tip theo t nm 1990 cc ngnh cng nghip trong nc
bt u i mi. Nhiu c s nhp ngoi nhiu loi Robot cng nghip
phc v cc cng vic nh: tho lp dng c, lp rp linh kin in t, hn
v t xe my, phun ph cc b mt
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
10
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Mt s kin ng ch l thng 4 nm 1998, nh my
Rorze/Robotech bc vo hot ng khu cng nghip Nomura Hi
Phng. y l nh my u tin Vit Nam ch to v lp rp Robot.
Nhng nm gn y, Trung tm nghin cu k thut T ng ha,
Trng i hc Bch Khoa H Ni, nghin cu thit k mt kiu Robot
mi l Robot RP. Robot RP thuc loi Robot phng sinh (bt chc c cu
tay ngi). Hin nay ch to 2 mu: Robot RPS-406 dng phun men
v Robot RPS-4102 dng trong cng ngh b mt.
Ngoi ra Trung tm cn ch to cc loi Robot khc nh: Robot
SCA mini dng dy hc, Robocar cng nghip phc v phn xng,
Robocar ch thp cho ngi tn tt Bn cnh cn xy dng cc
thut ton mi iu khin Robot, xy dng th vin cc m hnh ca
Robot trn my tnh
I.3.Cu trc ca Robot cng nghip:
I.3.1.Cc b phn cu thnh Robot cng nghip :
Trn hnh 1.2 gii thiu cc b phn ch yu ca Robot cng nghip:
Tay my gm cc b phn: 1 t c nh hoc gn lin vi xe di
ng 2, thn 3, cnh tay trn 4, cnh tay di 5, bn kp 6.
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
11
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Hnh 1.2: Cc b phn cu thnh Robot cng nghip
H thng truyn dn ng c th l c kh, thu kh hoc in kh: l
b phn ch yu to nn s chuyn dch cc khp ng.
H thng iu khin m bo s hot ng ca Robot theo cc thng
tin t trc hoc nhn bit trong qu trnh lm vic.
H thng cm bin tn hiu thc hin vic nhn bit v bin i thng
tin v hot ng ca bn thn Robot (cm bin ni tn hiu) v ca mi
trng, i tng m Robot phc v (cm bin ngoi tn hiu).
I.3.2.Bc t do v cc to suy rng :
I.3.2.1.Bc t do :
Robot cng nghip l loi thit b t ng nhiu cng dng. C cu
tay my ca chng phi c cu to sao cho bn kp gi vt kp theo mt
hng nht nh no v di chuyn d dng trong vng lm vic. Mun
vy c cu tay my phi t c mt s bc t do chuyn ng.
Thng thng cc khu ca c cu tay my c ni ghp vi nhau
bng cc khp quay hoc khp tnh tin. Gi chung chng l khp ng.
Cc khp quay hoc khp tnh tin u thuc khp ng hc loi 5.
Cng thc tnh s bc t do :

5
i
1
W= 6n - i
p
(1.1)
vi n : s khu ng
P
i
: s khp loi i
V d: Tay my c 2 khp quay nh hnh v 1.3 :

S khu ng n = 2
Khp quay l khp loi 5 .
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
12
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Do W = 6.2 ( 5.1 + 5.1) = 2 bc t do
Hnh 1.3: Tay my 2 khp quay
I.3.2.2. To suy rng :
Cc cu hnh khc nhau ca c cu tay my trong tng thi im xc
nh bng cc dch chuyn gc hoc dch chuyn di ca cc khp
quay hoc khp tnh tin.
Cc dch chuyn tc thi , so vi gi tr ban u no ly lm
mc tnh ton, c gi l cc to suy rng (generalized joint
coordinates). y ta gi chng l cc bin khp (to suy rng) ca c
cu tay my v biu th bng :
(1 )
S i i i i
i
q

+
(1.2)
vi

'

1,i v i kh p quay
0,i v i kh p tnh tin
i
i
- dch chuyn gc ca cc khp quay
Si
- dch chuyn tnh tin ca cc khp tnh tin
I.3.3.Nhim v lp trnh iu khin Robot:
I.3.3.1. nh v v nh hng ti im tc ng cui :
Khu cui cng ca tay my thng l bn kp (gripper) hoc l
khu gn lin vi dng c thao tc (tool). im mt ca khu cui cng l
im ng quan tm nht v l im tc ng ca Robot ln i tc v
c gi l im tc ng cui (end-effector). Trn hnh 1.4 im E l
im tc ng cui.
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
Qu o trong h to
cc
(x
E
,y
E
,z
E
,,,)
Qu o trong h to
cc
(x
E
,y
E
,z
E
,,,)
13
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Hnh 1.4: nh v v nh hng ti im tc ng cui
Chnh ti im tc ng cui E ny cn quan tm khng nhng v
tr n chim trong khng gian lm vic m c hng tc ng ca khu
cui . V tr ca im E c xc nh bng 3 to x
E
, y
E
, z
E
trong h
trc to c nh. Cn hng tc ng ca khu cui c th xc nh
bng 3 trc x
n
,y
n
, z
n
gn lin vi khu cui ti im E, hoc bng 3 thng s
gc
, ,
no .
I.3.3.2. Lp trnh iu khin Robot cng nghip :
Trn hnh 1.5 m t 1 s lp trnh iu khin Robot cng nghip.
Khi robot nhn nhim v thc hin mt quy trnh cng ngh no , v d
im tc ng cui E phi bm theo mt hnh trnh cho trc. Qu o
hnh trnh ny thng cho bit trong h to cc x
0
, y
0
, z
0
c nh.
mi v tr m im E i qua xc nh bng 3 to c nh x
E
, y
E
, z
E
v 3
thng s gc nh hng
, ,
. T cc thng s trong h to cc
tnh ton cc gi tr bin khp q
i
tng ng vi mi thi im t. l ni
dung ca bi ton ng hc ngc s trnh by trong chng II.
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
Qu o trong h to
cc
(x
E
,y
E
,z
E
,,,)
Qu o trong h to
cc
(x
E
,y
E
,z
E
,,,)
14
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Hnh 1.5: S lp trnh iu khin
I.4. Cc php bin i ton hc cho Robot :
I.4.1.Bin i to dng Ma trn:
I.4.1.1. Vector im v to thun nht :
Vector im (point vector) dng m t v tr ca im trong
khng gian 3 chiu.
Trong khng gian 3 chiu, mt im M c th c biu din bng
nhiu vector trong cc h to (coordinate frame) khc nhau:
Trong h to o
i
x
i
y
i
z
i
im M xc nh bng vector r
i
:
i
( , ,
)
r
T
xi yi zi r r r
(1.3)
v cng im M trong h to o
j
x
j
y
j
z
j
c m t bi vector r
j
:
j
( , ,
)
r
T
xj yj zj r r r
(1.4)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
Qu o trong h to
cc
(x
E
,y
E
,z
E
,,,)
Qu o trong h to
cc
(x
E
,y
E
,z
E
,,,)
Chng trnh iu khin
H tr ng chp hnh
H tr ng chp hnh ROBOT
My tnh
q
1
q
2
Cc gin Bin i
q
i
(t)
15
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
K hiu ( )
T
l biu th php chuyn v (Transportation) vector hng
thnh vector ct.
Hnh 1.6: Biu din 1 im trong khng gian
Vector ( , ,
)
r
T
x y z r r r
trong khng gian 3 chiu, nu c b sung
thm mt thnh phn th 4 v th hin bng 1 vector m rng :
( , , )
x y z
r
r r r
%
(1.5)
th l cch biu din vector im trong khng gian to thun
nht (homogeneous coordinate).
n gin c th b qua k hiu ( ) i vi vector m rng (1.5)
Cc to thc ca vector m rng ny vn l:
x
x
r
r


y
y
r
r


z
z
r
r

(1.6)
Khng phi duy nht c mt cch biu din vector trong khng gian
ta thun nht, m n ph thuc vo gi tr ca

. Nu ly

= 1 th
cc ta biu din bng to c thc. Trong trng hp ny vector m
rng c vit l:
( , ,
)
T
x y z
r
r r r
(1.7)
Nu ly

1 th cc to biu din gp

ln to thc, nn
c th gi

l h s t l. Khi cn biu din s thay i to km theo


th c s bin dng t l th dng

1.
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
16
y
j
x
i
x
j
z
j
r
j
r
i
y
i
O
i
M
z
i
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
I.4.1.2.Q u ay h to dng Ma trn 3x3:
Trc ht thit lp quan h gia 2 h to XYZ v UVW chuyn
ng quay tng i vi nhau khi gc O ca 2 h vn trng nhau (hnh 1.7)

Hnh 1.7: Cc h to
Gi (i
x
, j
y
, k
z
) v (i
u
, j
v
, k
w
) l cc vector n v ch phng cc trc
OXYZ v OUVW tng ng.
Mt im M no c biu din trong h to OXYZ bng
vector:
r
xyz
=( r
x
,r
y
,r
z
)
T
(1.8)
cn trong h to OUVW bng vector:
r
uvw
= ( r
u
,r
v
,r
w
)
T
(1.9)
Nh vy :
r = r
uvw
= r
u
i
u
+ r
v
j
v
+ r
w
k
w
r = r
xyz
= r
x
i
x
+ r
y
j
y
+ r
z
k
z
(1.10)
T ta c
.
.
.
x u v w x x u x x w
v
y u v w u w
y y y v y
z u v w z z u z z w
v
r
r
r
j
i i i i i k r r r r
j j j j j
i k r r r r
j
k k i k k k r r r r

+ +

+ +
)

+ +

(1.11)
Hay vit di dng ma trn:
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
17
U
Y
V
M
W
Z
X
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
.
x u x x w
v x u
y v u w
y y v y
z w
z u z z w
v
j
i i i i k
r r
j j j j
i k r r
r r
j
k i k k k
_
_ _







, ,
,
(1.12)
Gi R l Ma trn quay (rotation) 3x3 vi cc phn t l tch v
hng 2 vector ch phng cc trc tng ng ca 2 h to OXYZ v
OUVW.
Vy (1.12) c vit li l:
1
.
.
xyz uvw
uvw xyz
R
R
r r
r r

(1.13)
I.4.1.3.Bin i Ma trn dng to thun nht:
By gi thit lp quan h gia 2 h to : h to o
j
x
j
y
j
z
j
sang h
to mi o
i
x
i
y
i
z
i
. Chng khng nhng quay tng i vi nhau m tnh
tin c gc to : gc o
j
xc nh trong h x
i
y
i
z
i
bng vector p:
p=(a,-b,-c,1)
T
(1.14)
Gi s v tr ca im M trong h to x
j
y
j
z
j
c xc nh bng
vector r
j
:
r
j
= (x
j
y
j
z
j
,1)
T
(1.15)
v trong h to x
i
y
i
z
i
im M c xc nh bng vector r
i
:
r
i
= (x
i
y
i
z
i
,1)
T
(1.16)
T hnh (1.8) c th d dng thit lp mi quan h gia cc to :
cos sin
sin cos
1
i j j
j j
i j
i j j
j
i j
a
b
c
x x t
y y
t z
y
t z z
t t


+



)
+

(1.17)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
18
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do

Hnh 1.8: Cc h to
Sp xp cc h s ng vi x
j
,y
j
,z
j
v t
j
thnh mt ma trn:
1 0 0
0 cos sin
0 sin cos
0 0 0 1
ij
a
b
c
T


1
1

1

1
1
]
(1.18)
v vit phng trnh bin i to nh sau:
r
i
= T
ij
r
j
(1.19)
Ma trn T
ij
biu th bng ma trn 4x4 nh phng trnh (1.18) v gi
l ma trn thun nht. N dng bin i vector m rng t h to
thun nht ny sang h to thun nht kia.
I.4.1.4. ngha hnh hc ca Ma trn thun nht:
T (3.19) nhn thy ma trn thun nht 4x4 l mt ma trn gm 4
khi :


_


,
ij
1 0 0
0 os -sin -b
0 sin os
0 0 0 1
a
c
T
c c
(1.20)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
y
j
z
i
x
i
y
i
c

o
i
b
a
z
j
o
j
x
j
19
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Hoc vit rt gn l:
ij
ij
0 1
R p
T
_


,
(1.21)
Trong :
ij
R
- ma trn quay 3x3
p ma trn 3x1 biu th 3 to ca im gc h to 0
j
trong h
to o
i
, x
i
, y
i
, z
i

1x3 ma trn khng
1x1 ma trn n v
Nh vy ma trn thun nht 4x4 l ma trn 3x3 m rng, thm ma
trn 3x1 biu th s chuyn dch gc to v phn t a
44
biu th h s t
l.
D dng nhn thy ma trn
ij
R
chnh l ma trn quay 3x3, nu suy t
ma trn quay trong (1.12) sang trng hp hnh 1.8 ta c:
_

1
]

,
i i i
ij ij i i i
i i i
cos(x , ) cos(x , ) cos(x , )
cos(y, ) cos(y, ) cos(y, )
cos(z , ) cos(z , ) cos(z , )
j j j
j j j
j j j
x y z
R a x y z
x y z
(1.22)
v cc gc cosin ch phng ny u lin h n gc

(hnh 1.8).
Nu ch v quan h gia 2 cp trc,v d, cos(x
i
,y
j
) = cos(y
i
, x
j
)
y d dng nhn c biu thc:
-1 T
ij ij ij
R R R
(1.23)
M t tng qut hn nu mt im M no c xc nh trong h
to thun nht UVW bng vect m rng r
uvw
, th trong h to thun
nht XYZ im xc nh bng vector m rng r
xyz
:
R
xyz
= T.r
uvw
(1.24)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
20
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Trong T l ma trn thun nht 4x4, c th vit khai trin
dng sau:
0 0 0 1
x x x x
y y y y
z z z z
n s a p
n s a p
T
n s a p
_



,
(1.25)
hoc
0 1
R p
T
_


,
(1.26)
Ta tm hiu ngha hnh hc ca ma trn T. Nh trnh by khi
phn tch cc khi ca ma trn 4x4, ma trn 3x1 tng ng vi to im
gc ca h to UVW biu din trong h XYZ.
Nu 2 gc to trng nhau th cc thnh phn ca ma trn 3x1
ny u l 0. Khi xt trng hp:
w
(1,0,0,1)
T
uv
r
tc l r
xyz
= i
u

th d dng nhn thy ct th nht hoc vect n ca ma trn (1.25)
chnh l cc to ca vect ch phng trc OU biu din trong h to
XYZ.
Tng t khi xt cc trng hp
w
(0,1,0,1)
T
uv
r
v
w
(0,0,1,1)
T
uv
r
cng i n nhn xt ct th 2 (hoc vect s) ng vi cc to ca
vect ch phng trc OV v ct th 3 (hoc vect a) ng vi cc to
vector ch phng trc OW.
Nh vy, ma trn thun nht T 4x4 hon ton xc nh v tr v nh
hng ca h to UVW so vi h to XYZ. l ngha hnh hc ca
ma trn thun nht 4x4.
I.4.2.Cc php bin i c bn:
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
21
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
I.4.2.1.Php bin i tnh tin:
T (1.18) hoc (1.25), biu th ma trn thun nht khi ch c bin i
tnh tin m khng c quay (
0
), ta c:
1 0 0
0 1 0
0 0 1
0 0 0 1
x
y
z
T
p
p
p
1
1
1

1
1
1
]
=
( , , )
p
x y z
p p p
T (1.27)
l ma trn bin i tnh tin (Tranlation)
Gi u l vector biu din mt im trong khng gian cn dch
chuyn tnh tin:
( , , )
T
u x y z
v p l vector ch hng v di cn dch chuyn
( , , )
T
x y z
p
p p p

th v l vector biu din im to trong khng gian c tnh


tin ti:
v (
p T
v ( , , ) u
T
p
x y z
p p p
T

(1.28)
I.4.2.2. Php quay quanh cc trc to :
T ma trn quay 3x3 trong biu thc (1.12) ta xy dng ma trn
( , ) R x
cho trng hp h to UVW quay quanh trc OX mt gc


no . Trong trng hp ny
x u i i

:
1 0 0 0
0 cos sin 0
( , )
0 sin cos 0
0 0 0 1
R x


1
1

1
1
]
(1.29)
Tng ng cho trng hp quay quanh trc OY mt gc

:
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
22
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
cos 0 sin 0
0 1 0 0
( , )
sin 0 cos 0
0 0 0 1
R y


1
1
1

1
1
]
(1.30)
v trng hp quay quanh trc OZ mt gc :
cos sin 0 0
sin cos 0 0
( , )
0 0 1 0
0 0 0 1
R z

1
1
1

1
1
]
(1.31)
Ct th 4 ca cc ma trn 4x4 trn c 3 phn t u bng 0 v y
khng c s tnh tin. Cc ma trn ny c gi l cc ma trn quay
(rotation) c bn. Cc ma trn quay khc c th xy dng t cc ma trn c
bn ny.
CHNG II: H PHNG TRNH NG HC V NG LC HC
CA ROBOT CNG NGHIP:
II.1. H phng trnh ng hc Robot :
II.1.1. t vn :
C cu chp hnh ca Robot thng l mt c cu h gm mt
chui cc khu (link) ni vi nhau bng cc khp (joints). Cc khp ng
ny l khp quay (R) hoc khp tnh tin (T). Robot c th thao tc linh
hot c cu chp hnh ca n phi c cu to sao cho im mt ca khu
cui cng m bo d dng di chuyn theo mt qu o no , ng thi
khu ny c mt hng nht nh theo yu cu. Khu cui cng ny
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
23
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
thng l bn kp (griper), im mt ca n chnh l im tc ng cui
E (end-effector).
xt v tr v hng ca E trong khng gian ta gn vo n mt h
to ng th n v gn vi mi khu ng mt h to khc, cn gn
lin vi gi mt h to c nh. nh s k hiu cc h ny t 0 n
n bt u t gi c nh. Khi kho st chuyn ng ca Robot cn bit
nh v v nh hng ti im tc ng cui trong mi thi im. Cc
li gii ca bi ton ny c xc nh t nhng phng trnh ng hc
ca Robot. Cc phng trnh ny l m hnh ng hc ca Robot. Chng
c xy dng trn c s thit lp cc mi quan h gia cc h to ng
ni trn so vi h to c nh.
II.1.2. Xc nh trng thi ca Robot tai im tc ng cui :
Trng thi ca Robot ti im tc ng cui hon ton xc nh
bng s nh v v nh hng ti im tc ng cui .
Nh cp phn I.4.1.4 biu th s nh v v nh hng
bng ma trn trng thi cui T
E
:
1
1
1

1
1
]
0 0 0 1
x x x x
y y y y
E
z z z z
n s a p
n n a p
T
n s a p
(2.1)
Trong cc phn t ca ma trn 3x1 l to p
x
, p
y
, p
z
ca im
tc ng cui E. Mi ct ca ma trn quay 3x3 l mt vect n v ch
phng mt trc ca h to ng NSA (chnh l UVW) biu din trong
to c nh XYZ.
H to gn lin vi bn kp ca Robot c cc vect n v ch
phng cc trc nh sau :
a - vector c hng tip cn (approach) vi i tc .
s - vector c hng ng trt (sliding) ng m bn kp .
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
24
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
n - vector php tuyn (normal).
II.1.3. M hnh ng hc :
II.1.3.1. Ma trn quan h :
Chn h to c nh gn lin vi gi v cc h to gn vi
tng khu ng. K hiu cc h to ny t 0 n n, k t gi c nh tr
i.
Mt im bt k no trong khng gian c xc nh trong h to
th i bng bn knh r
i
v trong h to c nh x
0
, y
0
, z
0
c xc nh
bng bn knh vector r
0
:
r
0
= A
1
A
2
A
i
r
i
(2.2)
hoc r
0
= T
i
r
i
(2.3)
vi T
i
= A
1
A
2
A
i
, i= 1, 2, n (2.4)
Trong ma trn A
1
m t v tr hng ca khu u tin; ma trn
A
2
m t v tr v hng ca khu th 2 so vi khu u; ma trn A
i
m t
v tr v hng ca khu th i so vi khu th i-1.
Nh vy, tch ca cc ma trn A
i
l ma trn T
i
m t v tr v hng
ca khu th i so vi gi tr c nh. Thng k hiu ma trn T vi 2 ch s:
trn v di. Ch s di ch khu ang xt cn ch s trn ch to
c dng i chiu. V d, biu thc (2.4) c th vit li l :

0 1
1 i i i
T T A T
(2.5)
vi
1
2 3
...
i i
T A A A
(2.6)
l ma trn m t v tr v hng ca khu th i so vi khu th nht.
Trong k hiu thng b qua ch s trn nu ch s bng 0.
Denavit & Hartenberg xut dng ma trn thun nht 4x4 m t
quan h gia 2 khu lin tip trong c cu khng gian .
II.1.3.2. B thng s DH :
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
25
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Di y trnh by cch xy dng cc h to ng i vi 2 khu
ng lin tip i v i+1. Hnh di y l trng hp 2 khp ng lin tip
l 2 khp quay.
Hnh 2.1: Cc h to i vi 2 khu ng lin tip
Trc ht xc nh b thng s c bn gia 2 trc quay ca khp
ng i+1 v i :
a
i
l di ng vung gc chung gia 2 trc khp ng i+1 v i .

i
l gc cho gia 2 trc khp ng i+1 v i .
d
i
l khong cch o dc trc khp ng i t ng vung gc chung
gia trc khp ng i+1 v trc khp ng i ti ng vung gc
chung gia khp ng i v trc khp ng i -1.

i
l gc gia 2 ng vung gc chung ni trn.
B thng s ny c gi l b thng s Denavit Hartenberg (DH).
Bin khp (joint variable):
Nu khp ng i l khp quay th bin khp l
i
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
26
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Nu khp ng i l khp tnh tin th bin khp l d
i
k hiu thm bin khp dng thm du * v trong trng hp
khp tnh tin th a
i
c xem l bng 0.
II.1.3.3. Thit lp h to :
Gc ca h to gn lin vi khu th i (gi l h to th i) t
ti giao im gia ng vung gc chung (a
i
) v trc khp ng i+1.
Trng hp 2 trc giao nhau th gc h to ly trng vi giao
im . Nu 2 trc song song vi nhau th chn gc to l im bt k
trn trc khp ng i+1.
Trc z
i
ca h to th i nm dc theo trc khp ng i+1.
Trc x
i
ca h to th i nm dc theo ng vung gc chung
hng t khp ng i n khp ng i+1. Trng hp 2 trc giao nhau,
hng trc x
i
trng vi hng vector tch z
i
x z
i-1
, tc l vung gc vi mt
phng cha z
i
, z
i-1
.
V d : Xt tay my c 2 khu phng nh hnh 2.2.
Hnh 2.2: Tay my 2 khu phng (v tr bt k)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
27
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Gn cc h to vi cc khu nh hnh v :
- Trc z
0
, z
1
v z
2
vung gc vi mt t giy.
- H to c nh l o
0
x
0
y
0
z
0
chiu x
0
hng t o
0
n o
1
.
- H to o
1
x
1
y
1
z
1
c gc o
1
t ti tm trc khp ng 2.
- H to o
2
x
2
y
2
z
2
c gc o
2
t ti tm trc khp ng cui
khu 2.
Bng thng s DH ca tay my ny nh sau :
Khu
i

i
a
i
d
i
1
*
1
0 a
1
0
2
*
2
0 a
2
0
II.1.3.4. M hnh bin i :
Trn c s xy dng cc h to vi 2 khu ng lin tip nh
trn trnh by. C th thit lp mi quan h gia 2 h to lin tip
theo 4 php bin i :
+ Quay quanh trc z
1-1
gc
i
.
+ Tnh tin dc trc z
i-1
mt on d
i
.
+ Tnh tin dc trc x
i-1
( trng vi x
i
) mt on a
i
.
+ Quay quanh trc x
i
mt gc
i
.
Bn php bin i ny c biu th bng tch cc ma trn thun
nht sau
A
i
= R(z,
i
).T
p
(0,0,d
i
).T
p
(a
i
,0,0).R(x,
i
) (2.7)
Cc ma trn v phi phng trnh (2.7) tnh theo cc cng thc
(1.27),(1.29),(1.31). Sau khi thc hin php nhn cc ma trn ni trn, ta
c:
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
28
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do


1
1

1
1
]
0
0 0 0 1
i i i i i i i
i i i i i i i
i
i i i
A
C S C S S C a
S C C C S S a
S C d
(2.8)
Trong khp tnh tin : a = 0 .
II.1.3.5. Phng trnh ng hc :
Vi Robot c n khu, ma trn m t v tr v hng im cui E ca
tay my c miu t :
T
n
= A
1
A
2
A
n
(2.9)
Mt khc, h to ti im tc ng cui ny c m t bng
ma trn T
E
. V vy hin nhin l:
T
E
= T
n
(2.10)
Tc l ta c :
0 0 0 1
x x x x
y y y y
n
z z z z
n s a p
n n a p
T
n s a p
1
1
1

1
1
]
(2.11)
Phng trnh (2.11) l phng trnh ng hc c bn ca Robot.
II.2. Tng hp chuyn ng Robot :
II.2.1. Nhim v :
Nhim v tng hp chuyn ng bao gm vic xc nh cc b li
gii q
i
(t), (i = 1,..., n), vi q
i
l to suy rng hoc l bin khp.
Bit quy lut chuyn ng ca bn kp, cn xc nh quy lut thay
i cc bin khp tng ng. l ni dung chnh ca vic tng hp qu
o chuyn ng Robot.
C th xem qu o chuyn ng l tp hp lin tip cc v tr khc
nhau ca bn kp. Ti mi v tr trn qu o cn xc nh b thng s cc
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
29
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
bin khp q
i
. l ni dung ca bi ton ng hc ngc (inverse
kinematics problem) ca Robot.
II.2.2. Bi ton ng hc ngc :
Bi ton ng hc ngc c c bit quan tm v li gii ca n l
c s ch yu xy dng chng trnh iu khin chuyn ng ca Robot
bm theo qu o cho trc.
Xut pht t phng trnh ng hc c bn (2.11) ta c :
T
n
= A
1
A
2
A
n
=
0 0 0 1
x x x x
y y y y
z z z z
n s a p
n n a p
n s a p
1
1
1
1
1
]
(2.12)
Cc ma trn A
i
l hm ca cc bin khp q
i
. Vector nh v bn kp
p = (p
x
,p
y
,p
z
)
T
cng l hm ca q
i
. Cc vector n, s, a l cc vector n v ch
phng cc trc ca h to gn lin vi bn kp biu din trong h to
c nh XYZ. Cc vector ny vung gc vi nhau tng i mt nn
trong 9 thnh phn ca chng ch tn ti c lp ch c 3 thnh phn. Hai
ma trn v phi v v tri ca phng trnh (2.12) u l cc ma trn
thun nht 4x4. So snh cc phn t tng ng ca 2 ma trn trn ta c 6
phng trnh c lp vi cc n q
i
(i = 1, 2,...,n).
II.2.3. Cc phng php gii bi ton ng hc ngc :
Trng hp tng qut ta xt h phng trnh ng hc ca Robot c
n bc t do.
V tri ca phng trnh (2.12) theo cc k hiu nh (2.4)-(2.6) c
th vit li nh sau:
.
i
n i n T T T
(2.13)
Nhn 2 v ca (2.13) vi
1
i T

ta c:
A
i
-1
...A
2
-1
A
1
-1
T
n
=
Tn
i
(2.14)
Kt hp (2.12) ta c:
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
30
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
n
i
T
=A
i
-1
...A
2
-1
A
1
-1
1
1
1
1
]
1

1 0 0 0
z z z z
y y y y
x x x x
p a s n
p a s n
p a s n
(2.15)
vi i=1,...,n-1
ng vi mi gi tr ca i, khi so snh cc phn t tng ng ca 2
ma trn biu thc (2.15) ta c 6 phng trnh tn ti c lp xc nh
bin khp q
i
.
II.3. ng lc hc Robot:
II.3.1.Nhim v v phng php phn tch ng lc hc Robot:
Nghin cu ng lc hc Robot l giai on cn thit trong vic
phn tch cng nh tng hp qu trnh iu khin chuyn ng. Trong
nghin cu ng lc hc Robot thng gii quyt 2 nhim v sau y :
+ Nhim v th nht l xc nh momen v lc ng xut hin trong
qu trnh chuyn ng. Khi quy lut bin i ca bin khp q
i
(t) xem
nh bit.
+ Nhim v th hai l xc nh cc sai s ng. Lc ny phi kho
st cc phng trnh chuyn ng ca c cu tay my ng thi xem xt
cc c tnh ng lc ca ng c truyn ng.
C nhiu phng php nghin cu ng lc hc Robot nhng
thng dng hn c l phng php Lagrange bc 2 v khi kt hp vi m
hnh ng lc hc kiu DH (Denavit-Hartenberg) ta s c cc phng
trnh ng lc hc dng vector ma trn, rt gn nh v thun tin cho
vic nghin cu gii tch v tnh ton trn my tnh.
Cc phng trnh ng lc hc Robot c thit lp da trn c s
phng trnh Lagrange bc 2:
Mi
i i
d L L
F
dt
q q
_





,
&
,i=1,...,n (2.16)
Trong :
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
31
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
L- hm Lagrange L = K - P (2.17)
K, P- ng nng v th nng ca c h.
F
Mi
- ng lc, hnh thnh trong khp ng th i khi thc hin
chuyn ng.
q
i
- bin khp (to suy rng)
i
q&- o hm bc nht ca bin khp theo thi gian.
ng thi khi m t v tr gia 2 h to th i v i-1 dng ma
trn thun nht A
i
hoc vit y hn l
1
i
i
A

. Dng ma trn ny c th
m t v tr trng thi trong h to th i-1 ca mt im bt k thuc h
to th i.
Cc bin khp q
i
l b cc thng s dch chuyn ca cc khp ng
ca Robot. V tr trng thi ca im tc ng cui ca Robot hon ton
c xc nh bi b bin khp q
i
ny.
II.3.2.Vn tc v gia tc:
xy dng m hnh ng lc hc Robot dng phng trnh
Lagrange bc 2, cn bit vn tc ca im bt k trn tay my.
im M no trong h to i, xc nh bng vc t m rng
i
i
r
:

i
i
r
= ( x
i
, y
i ,
z
i ,
1 )
T ,
(2.18)
K hiu
i
i
r
c ngha l im M cho bit trong h to i v c
biu th cng trong h to i. Cn khi dng k hiu
i
r
0
th c ngha l
im M cho bit trong h to i, nhng c biu th trong h to x
0
,
y
0
, z
0
, tc l trong h to c bn.
Nh trc y, dng ma trn
i
i
A
1
m t v tr tng i gia h
to th i i vi h to i-1 v ma trn
i
A
0
m t quan h gia h
to th i v h to c bn.
Vy quan h gia
i
r
0
v
i
i
r
1
c th biu th nh sau :
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
32
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do

i
r
0
=
i
A
0

i
i
r
(2.19)
vi
i
A
0
=
1
0
A
2
1
A

i
i
A
1
(2.20)
Ma trn
i
i
A
1
c t biu thc (2.8):
i
i
A
1
=
1
1
1
1
]
1

1 0 0 0
S 0
a S
a S S
i
i i
i i i
i i
i
i i
i i
i
i i
i
d C
S C S
S C
C C
C C

(2.21)
Biu thc (2.21) l vit cho trng hp khp quay i, cn nu khp
ng l khp tnh tin th a
i
=0 v t (2.21) ta c :
i
i
A
1
=
1
1
1
1
]
1

1 0 0 0
S 0
0 S
0 S S
i
i
i i
i i
i i
i i
i i
i
d C
C S
S C
C C
C

(2.22)
i vi khp quay th
i
l bin khp v i vi khp tnh tin th d
i
l bin khp.
Cc phn t khc khng ca ma trn
i
A
0
u l hm ca
j
, d
j
,
j
v
a
j
(j = 1 ,2 ,, i). Trong
i
,
j
li l thng s xc nh bng cu trc
c th ca tay my. Do vy cc phn t ny l hm ca bin khp q
i
ni
chung (q
i

j
i vi khp quay v q
i
d
i
i vi khp tnh tin).
Vi phn biu thc (2.19) vi lu rng cc vect
i
i
r
l khng i
vi h to th i v gi thit rng cc khu ca tay my l vt rn tuyt
i, ta c:
i
V
0
V
i
=
) ( ) (
0 0
i
i
i i
r A
dt
d
r
dt
d

=
=
1
0 1 1 0 1 1 0 0
2 2
... ... ... ...
i
i i i i i i
i
i i i i i i i i i i
A A A r A A A r A A r A r


+ + + +
& & &
&
i
i
i
j j
i
i
r
q
A
V
1
1
]
1


1
0
0
(2.23)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
33
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
o hm ca ma trn
i
i
A
1
i vi bin khp q
i
c th d dng xc
nh theo cng thc sau :
i
i
i
i
i
A D
dq
A
1
1 - i
d

(2.24)
Trong i vi khp quay :
D
i
=
1
1
1
1
]
1


0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 1
0 0 1 0
(2.25)
v i vi khp tnh tin :
D
i
=
1
1
1
1
]
1

0 0 0 0
1 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
(2.26)
Trong trng hp i = 1, 2,,n ta c :

) ... ... (
1 1 2 1
0
i i j j
j j
i
A A A A A A
q q
A

(2.27)
Trong cc ma trn bn v phi ch c A
j
ph thuc vo q
j
, do theo
(2.24) ta c :
i i
j
j
j
j
i
A A
dq
dA
A A A
q
A
1 1 2 1
0
... ...

(2.28)
vi D
j
tnh theo (2.25) hoc (2.26) :
i i j j
j
i
A A D A A A
q
A
1 1 2 1
0
... ...

(2.29a)
Phng trnh (2.29a) m t s thay i v tr cc im ca khu th i
gy nn bi s dch chuyn ca khp ng th j .
K hiu v tri ca (2.29a) l U
ij
v n gin ho cch vit (2.29a)
nh sau :
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
34
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
0 1
1
,
0,

'
>

j
j j i
ij
A D A j i
U
j i
(2.29b)
vy cng thc (2.23) c th vit li l:
V
i
=
ij
1
i
i
j i
j
q r
U

1
1
]

&
(2.30)
Tip theo, t biu thc (2.23) xc nh gia tc:
0 2
1 1 1
i i i
i
i i i
s k i
s
s s k
s s k
dV A A
a q q r
dt q q q
q

1

+ 1

1
]

&&
&& (2.31)
II.3.3. ng nng tay my:
K hiu K
i
l ng nng ca khu i ( i =1,2, , n) v dK
i
l ng
nng ca mt cht im khi lng dm thuc khu i:
2 2 2
1 1 1
1 1
( ) ( )
2 2
T
i i i
dK x y z dm Tr VV dm + + & & & (2.32)
Trong Tr l vt ca ma trn :
TrA =

n
i
ii
a
1
Ta c :
dK
i
=
i
1
ir
1 r 1
1
2
T
i
i
p ip i r i
p
Tr U q r U q r dm

1
1
1
1
]
]

& &
=
i i
i 1 T T
p r ip i i ir
p 1 r 1
1
Tr U r r U q q dm
2

1

1
]
& &

=
i i
i i T T
p r ip i i ir
p 1 r 1
1
Tr U ( r dmr )U q q
2

1

1
]
&&
(2.33)
Nh ni trn ma trn U
ij
biu th s thay i v tr ca cc im
thuc khu i gy nn bi s dch chuyn ca khp ng j. Ma trn ny u
nh nhau ti mi thi im thuc khu i v khng ph thuc vo s phn
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
35
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
b khi lng trn khu i, tc l khng ph thuc vo dm. Cng vy, o
hm ca bin khp q
i
theo thi gian khng ph thuc vo dm. Do vy ta c:
( )
i i
i i T T
r i i ip i i ir p
p 1 r 1
1
K dK Tr U r r dm U q q
2

1



1
]
& & (2.34)
Phn trong ngoc n l ma trn qun tnh J
i
ca khu i:
J
i
=





1
1
1
1
1
]
1

dm dm z dm y dm x
dm z dm z dm y z dm z x
dm y dm y z dm y dm y x
dm x dm z x dm y x dm x
dm r r
i i i
i i i i i i
i i i i i i
i i i i i i
T
i
i
i
i
2
2
2
. (2.35)
Nu dng Tenso qun tnh I
ij
:

,
2
ij ij
dm x x x I
k
j i k

1
]
1

1
]
1


(2.36)
Vi cc ch s i, j, k ly ln lt bng cc gi tr x
i
, y
i
, z
i
, l cc
trc ca h to i, v
ij
l k hiu Cronecke, th ma trn J
i
c th biu th
dng sau:

xx yy zz
i
xy xz i
xx yy zz
xy yz i i
i
xx yy zz
i
xz yz i
i i
i i i i i
I I I
I I m x
2
I I I
I I m y
2
J
I I I
I I m z
2
m x m y m z m
1
+ +
1
1
1
+
1
1

1
+ +
1
1
1
1
]
(2.37)
y
T
1
i i i
i
r x , y , z ,1
_


,
- bn knh vector biu din trng tm
ca khu th i trong h to i. Cng thc (2.37) vit thnh :
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
36
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do

2 2 2
2 2 i 11 i 22 i 33
i
i 12 i 13
2 2 2
2 2 i 11 i 22 i 33
i 12 i 23 i
i
2 2 2
2 2 i 11 i 22 i 33
i
i 13 i 23
i i
i
k k k
k k x
2
k k k
k k y
2
J
k k k
k k z
2
x y z 1
1
+ +
1
1
1
+
1
1

1
+
1
1
1
1
]
(2.38)
y
jk
ijk
i
K
I
m

v j = 1,2,3 ; k = 1, 2, 3

T
i
i
i i
i
z y x r

,
_


1 , , , - bn knh vc t biu din trng tm ca
khu th i trong h to i .
Vy, ng nng ca ton c cu tay my bng tng i s ng nng
ca cc khu ng :
( )
n n i i n i i
T T
i i ip i ir p r ip ir p r
i 1 i 1 p 1 r 1 i 1 p 1 r 1
1 1
K K Tr U J U q q Tr U U q q
2 2
J

1
1
1

1
1
]
]

& & & &
(2.39)
Lu rng, cc ma trn J
i
(i=1,2,3,n) ch ph thuc vo s phn
b khi lng ca khu i trong h to i m khng ph thuc vo v tr v
vn tc. V th cn tnh ma trn J
i
ch 1 ln.
II.3.4 .Th nng tay my:
Th nng P
i
ca khu i:
P
i
= - m
i
.g.
i
r
0
= -m
i
.g.
( )
i i
r A
1 0
(2.40)
i=1,2,,n
Trong

i
i
r
,
i
r
0
- bn knh vec t biu din trng tm ca khu i trong h
to c bn .
g - vector gia tc trng trng, g = ( 0, 0 , -g, 0)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
37
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
( gia tc trng trng g = 9,8062 m/s
2
)
Th nng ca ton c cu n khu ng :

( )
n n
i
0
i
i i i
i 1 i 1
P P mg A r


. (2.41)
II.3.5.M hnh ng lc hc tay my:
xy dng m hnh ng lc hc tay my dng phng trnh
Lagrange bc 2 (phng trnh 2.16):
Mi
i
F
q
L
q
L
dt
d

,
_

, I = 1,2, ,n
Phng trnh trn cho biu thc tnh ng lc F
Mi
. l lc hoc m
men to nn bi ngun ng lc khp ng i thc hin chuyn ng
khu i.
Thay (2.39), (2.41) vo (2.16), cui cng ta c :
( ) ( )
j j j n n n
j
T T
j
Mi r jk j ji jkm j ji j ji k k m
j 1 k 1 j 1 k 1m 1 j 1
F T U J U q Tr U J U q q m gU r

+

&& & & i=1,
2,,n (2.42)
Biu thc (2.42) c th vit gn li nh sau :
n n n
Mi ik k ikm k m i
j 1 k 1 m 1
F D q h q q c

+ +

&& &&
(2.43)
Hoc l di dng ma trn :
Mi
F D(q)q h(q, q) c(q) + + && &
(2.44)
Trong :
F
M
(t) vector (nx1) lc ng, to nn n khp ng :
[ ]
T
Mn M M M
t F t F t F t F ) ( ),..., ( ), ( ) (
2 1

(2.45)
q(t) vector (nx1) bin khp :
[ ]
T
n
t q t q t q t q ) ( ),..., ( ), ( ) (
2 1

(2.46)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
38
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
q(t) &
- vec t (nx1) tc thay i bin khp :
[ ]
T
1 2 n
q(t) q (t), q (t),..., q (t) & & & & (2.47)
q(t) &&
- vect (nx1) gia tc bin khp :
[ ]
T
1 2 n
q(t) q (t), q (t),..., q (t) && && && && (2.48)
D(q) Ma trn (nxn) , c cc phn t D
ik
sau y :
( )

n
k i j
T
ji j jk ik
U J U Tr D
) , max(
i,k =1,2, . n (2.49)
H(q,
q&
) vect (nx1) lc ly tm v Coriolit
T
1 2 n
h(q, q) (h , h ,..., h ) &
n n
i ikm k m
k 1m 1
h h q q


& &
i=1,2,,n (2.50)
( )

n
m k i j
T
ji j ikm ikm
U J U Tr h
) , , max(
i,k,m = 1,2,,n (2.51)
C(q) vec t (nx1) lc trng trng.
( )
T
n
c c c q c ,..., , ) (
2 1

,
_


n
j
j
j
ji i i
r gU m c
1
(2.52)
II.3.6. ng lc hc ca c cu tay my 2 khu:
Trong phn ny dn ra v d minh ha xy dng m hnh ng
lc hc ca c cu tay my 2 khu ton khp (hnh 2.3) .
Nh ch trn hnh 2.3 cc trc Z
i
u trng phng vi cc trc
khp quay ng. Khi lng ca cc khu tng ng l m
1
, m
2
; B thng
s DH ca tay my ghi trong bng sau :
Khu
i

i
A
i
d
i
Khp
1
i
*
0 1 0 R
2
i
*
0 1 0 R
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
39
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Hnh 2.3: C cu tay my 2 khu
Cc ma trn
i
i
A
1
( i =1,2) s l :

1
1
1
1
]
1

1 0 0 0
0 1 0 0
0
0
1 1 1
1 1 1
1
0
lS C S
lC S C
A

1
1
1
1
]
1

1 0 0 0
0 1 0 0
0
0
2 2 2
2 2 2
2
1
lS C S
lC S C
A

1
1
1
1
]
1

+
+

1 0 0 0
0 1 0 0
) ( 0
) ( 0
1 12 12 12
1 12 12 12
1
2
0
2
0
S S l C S
C C l S C
A A A
vn nh trc y dng cc k hiu sau :
C
i
= cos
i

; S
i
= sin
i

; C
ij
= cos(
i

+ j

) ; S
ij
= sin(
i

+ j

) .
Theo (2.30), ta c :
1
1
1
1
]
1

1
1
1
1
]
1


1
1
1
1
]
1

0 0 0 0
0 0 0 0
0
0
1 0 0 0
0 1 0 0
0
0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 1
0 0 1 0
1 1 1
1 1 1
1 1 1
1 1 1
1
0
1
1
1
0
11
lC S C
lS C S
lS C S
lC S C
A D
A
U

Tng t, i vi U
12
, v U
22
:
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
40
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do

1
1
1
1
]
1

+
+

1
1
1
1
]
1

+
+
1
1
1
1
]
1

0 0 0 0
0 0 0 0
) ( 0
) ( 0
0 0 0 0
0 1 0 0
) ( 0
) ( 0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 1
0 0 1 0
1 12 12 12
1 12 12 12
1 12 12 12
1 12 12 12
2
0
2
1
2
0
21
C C l S C
S S l C S
S S l C S
C C l S C
A D
A
U

1
1
1
1
]
1

1
1
1
1
]
1


1
1
1
1
]
1


1
1
1
1
]
1

0 0 0 0
0 0 0 0
0
0
0 0 0 0
0 1 0 0
0
0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 1
0 0 1 0
1 0 0 0
0 1 0 0
0
0
12 12 12
12 12 12
2 2 2
2 2 2
1 1 1
1 1 2
2
1
2 1
0
2
2
0
22
lC S C
lS C S
lS C S
lC S C
lS C S
lC S C
A D A
A
U

Theo (2.37) v gi thit c cc thnh phn mmen ly tm qun tnh


u bng 0 , ta c :
1
1
1
1
1
]
1

1
2
1
2
1
2
1
1
0 0 2 / 1
0 0 0 0
0 0 0 0
2 / 1 0 0 3 / 1
m l m
l m l m
J
,
1
1
1
1
1
]
1

2
2
2
2
2
2
2
2
0 0 2 / 1
0 0 0 0
0 0 0 0
2 / 1 0 0 3 / 1
m l m
l m l m
J
.
Trn c s (2.49), ta c :
( ) ( ) +

'

1
1
1
1
1
]
1

1
1
1
1
]
1


+
T T T
U
m l m
l m l m
lC S C
lS C S
T U J U T U J U T D
11
1
2
1
2
1
2
1
1 1 1
1 1 1
2 21 2 21 2 11 1 11 2 11
0 0 2 / 1
0 0 0 0
0 0 0 0
2 / 1 0 0 3 / 1
0 0 0 0
0 0 0 0
0
0
2
2 2
2
2
2
1 21
2
2
2
2
2
2
2
1 12 12 12
1 12 12 12
2
3 / 4 3 / 1
0 0 2 / 1
0 0 0 0
0 0 0 0
2 / 1 0 0 3 / 1
0 0 0 0
0 0 0 0
) ( 0
) ( 0
l C m l m l m U
m l m
l m l m
C C l S C
C S l C S
T
T
+ +

'

1
1
1
1
1
]
1

1
1
1
1
]
1

+
+
+
( )

'

1
1
1
1
1
]
1

1
1
1
1
]
1



T T
U
m l m
l m l m
lC S C
lS C S
T U J U Tr D D
21
2
2
2
2
2
2
2
12 12 12
12 12 12
2 21 2 22 21 12
0 0 2 / 1
0 0 0 0
0 0 0 0
2 / 1 0 0 3 / 1
0 0 0 0
0 0 0 0
0
0
) 2 / 1 2 / 1 6 / 1 (
2
2
2
C l m + +
=
2
2
2
2
2 / 1 3 / 1 l m l m +
.
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
41
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
( )

'

1
1
1
1
1
]
1

1
1
1
1
]
1



T T
U
m l m
l m l m
lC S C
lS C S
T U J U Tr D
22
2
2
2
2
2
2
2
12 12 12
12 12 12
2 22 2 22 22
0 0 2 / 1
0 0 0 0
0 0 0 0
2 / 1 0 0 3 / 1
0 0 0 0
0 0 0 0
0
0
2
2
2
12
2
2
2
12
2
2
3 / 1 3 / 1 3 / 1 l m C l m S l m +
.
Tnh cc s hng trong biu thc (2.50) i vi i = 1, ta c :
2 2
2 2
1 1km k m 111 1 2 121 1 2 122 2 122 2
k 1m 1
h h h h h h

+ + +

& & && && & &

V theo (2.51) tnh cc h s h
ikm
, ri thay vo phng trnh trn, ta
c:
h
1
= -1/2m
2
S
2
l
2
2
2

& - m
2
S
2
l
2

1 2

&& .
Tng t i vi i = 2
2 2
2 2 2 2
2 2km k m 211 1 212 1 2 221 2 1 222 2 2 2 1
k 1m 1
h h h h h h 1/ 2m S l

+ + +

& & & && && & &

Nh vy :

2
2 2
2 1 2
2 2 2 2
2
2
1
2 2
1/ 2m S l m S l
H( , )
1/ 2m S l
1

1

1
1

]
& &&
&
&
.
Trn c s (2.52), ta c :

1 2
1 2
1 1 11 2 21
c m gU r m gU r
_
+

,

1
1
1
1
]
1

1
1
1
1
]
1

+
+

1
1
1
1
]
1

1
1
1
1
]
1




1
0
0
2 / 1
0 0 0 0
0 0 0 0
) ( 0
) ( 0
) 0 , 0 , , 0 (
1
0
0
2 / 1
0 0 0 0
0 0 0 0
0
0
) 0 , 0 , , 0 (
1 12 12 12
1 12 12 12
2
1 1 1
1 1 1
C C l S C
S S l C S
g m
lC S C
lS C S
g m
1 2 12 2 1 1
2 / 1 2 / 1 2 / 1 glC m glC m glC m + +
;
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
42
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
c
2
1
1
1
1
]
1

1
1
1
1
]
1




1
0
0
2 / 1
0 0 0 0
0 0 0 0
0
0
) 0 , 0 , , 0 (
12 12 12
12 12 12
2
lC S C
lS C S
g m
=

) 2 / 1 (
12 12 2
glC glC m
Vy vector trng trng s l:

1
]
1

+ +

1
]
1

12 2
1 2 12 2 1 1
2
1
2 / 1
2 / 1 2 / 1
) (
glC m
glC m glC m glC m
c
c
c
.
Cui cng ta c phng trinh ng lc hc ca c cu tay my 2
khu dng sau :
F
m
(t) =
D( )( )(t) h( , ) c( ) + +
& &
1
]
1

+
+ + +

1
]
1

2
2 2
2
2
2
2
2
2
2
2
2 2 2 2
2
1
2
1
3 / 1 2 / 1 3 / 1
2 / 1 3 / 1 3 / 4 3 / 1
l m C l m l m
C l m l m l C m l m l m
F
F
M
M
+
2
2 2
2 1 2
2 2 2 2
2
2
1
2 2
1/ 2m S l m S l
1/ 2m S l
1

1
1
1

]
& &&
&
+
1
]
1

+
12
2
2
1 2 12 2 1 2
2 / 1
2 / 1 2 / 1
C gl m
glC m glC m glC m
.
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
43
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
CHNG III : THIT K B IU KHIN TRT CHO TAY MY
ROBOT 2 BC T DO
III.1.H phi tuyn :
III.1.1.H phi tuyn l g ?
nh ngha c r rng mt i tng hay h thng nh th no
c gi l phi tuyn trc tin ta nn nh ngha li h tuyn tnh.
Xt mt h thng MIMO, vit tt ca nhiu vo / nhiu ra (Multi
Inputs Multi Outputs) vi r tn hiu vo u
1
(t), u
2
(t), , u
r
(t) v s tn hiu
ra y
1
(t) , y
2
(t) , , y
s
(t) . Nu vit chung r tn hiu u vo thnh vect



,
M
1
( )
( )
( )
r
u t
u t
u t
v s tn hiu u ra thnh



,
M
1
( )
( )
( )
s
y t
y t
y t
th m hnh h thng c
quan tm y l m hnh ton hc m t quan h gia vect tn hiu vo

( ) u t
v tn hiu ra

( ) y t
, tc l m t nh x T :

a ( ) ( ) u t y t
.
nh x ny (Thng cn gi l ton t - operator) vit li nh sau :

( ) ( ( )) y t T ut
.
nu nh x T tho mn :


+ +
1 1 2 2 1 1 2 2
( ( )) ( ( )) ( ( )) ( ( )) T au t T au t aT u t a T u t
, (3.1)
trong a
1
v a
2
R, th h c ni l tuyn tnh. Tnh cht
(3.1) ca h tuyn tnh, trong iu khin, cn c gi l nguyn l xp
chng.
V d : Xt 1 h gm 1 l xo c v 1 vt khi lng m lm 1 v d.
Vt s chuyn ng trn trc nm ngang di tc ng ca lc F (hnh 3.1).
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
44
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Hnh 3.1: V d v mt i tng tuyn tnh
Nu F c xem nh l tn hiu vo v qung ng s m vt i
c l tn hiu ra (p ng ca h) th theo cc tin c hc ca Newton,
tc ng vo vt v ngc hng vi F c hai lc cn bng: Lc cn ca l
xo F
1
=cs
trong trng hp |s| tng i nh v F
2
= m&& sca chuyn ng. Vi
nguyn l cn bng lc ta c nh x T :
a ( ) ( ) F t s t
m t quan h vo / ra
ca h :
+ && ms cs F . (3.2a)
Gi s rng di tc ng ca lc F
1
h c p ng s
1
v ca F
2
th t
:
+ &&
1 1 1
ms cs F
+ &&
2 2 2
ms cs F
c ngay c
+ + + + && &&
1 1 2 2 1 1 2 2 1 1 2 2
( ) ( ) ma s a s c as as aF a F
,
trong a
1
, a
2
l nhng s thc tu . Ni cch khc di tc ng
ca lc
+
1 1 2 2
aF a F
vt s i c mt qung ng l
+
1 1 2 2
as as
. Bi vy T tho mn
(3.1) v do trong trng hp |s| tng i nh v lc cn ca l xo c
xc nh gn ng bng cng thc F
1
= cs th h thng l xo + vt l mt h
tuyn tnh .
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
45
s
m
m
..
s
F
cs
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Ngc li, nu lc cn l xo li c tnh theo F
1
= cs +

s
3
, vi c v

l 2 hng s, m trong thc t ngi ta vn s dng, th quan h vo / ra


ca h s l :
+ + &&
3
=F ms cs s (3.2b)
v khi (3.2b) khng cn tho mn nguyn l xp chng (3.1)
+ + + + + + && &&
3 3
1 1 2 2 1 1 2 2 1 1 2 2 1 1 2 2
( ) ( ) ( ) ma s a s c as as as as aF a F
+ + + + + + && &&
3 3
1 1 2 2 1 1 2 2 1 1 2 2 1 1 2 2
( ) ( ) ( ) ma s a s c as as as as aF a F
Ni cch khc, di tc ng ca lc
+
1 1 2
aF a F
th qung ng
ca vt i c khng phi l
+
1 1 2 2
as as
. Vy trng hp ny h c tnh
phi tuyn.
III.1.2.M hnh trng thi v qu o trng thi ca H phi
tuyn:
III.1.2.1.M hnh trng thi:
M hnh ng ca i tng, h thng phi tuyn c xy dng t
quan h vo ra qua vic thm cc bin x
1
(t), x
2
(t), , x
n
(t) gi l bin
trng thi, sao cho quan h gia vector tn hiu ra y(t) vi n bin ny v tn
hiu vo u(t) ch cn li thun tu l mt quan h i s. Nhng bin trng
thi ny, v mt ngha vt l, l nhng i lng m s thay i ca n s
quyt nh tnh cht ng hc ca i tng.
V d 1 : T m hnh (3.1) ca i tng l xo + vt, nu thm bin
trng thi x
1
= s , x
2
= & s s c:
1
2
(1 0) (1 0). 0.
x
s x F
x

_
+

,
v y l mt phng trnh i s. Ngoi ra cn c phn cc phng
trnh vi phn bao gm :

&
1 2
x x
Suy ra t nh ngha v x
1
, x
2
v :
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
46
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do

+ &
2 1
1 c
x x F
m m
thu c bng cch thay trc tip x
1
, x
2
vo phng trnh (3.1).
Vit chung hai phng trnh vi phn trn li vi nhau s c :
.
.
1
.
2
0 1 0
1
0
x
x x F
c
x
m m

_ _
_


+



,
, ,
Ni chung, mt h phi tuyn SISO c quan h vo ra gia tn hiu
vo u(t) v ra y(t) dng:

.
( ) ( 1)
( ,..., , , )
n n
y f y y y u

Trong k hiu y
(k)
ch o hm bc k ca y(t), tc l
( )
k
k
k
d y
y
dt
,
th vi cc bin trng thi c nh ngha nh sau :

& &&
( 1)
1 2 3
, , ,...,
n
n
x y x y x y x y
h s c m hnh hai phn: phn cc phng trnh vi phn bc nht

&
M
&
&
1 2
1
2 1
( ,..., , , )
n n
n n
x x
x x
x f x x x u
v phng trnh i s : Y=x
1
Tng qut ln th mt h phi tuyn, sau khi nh ngha cc bin trng
thi x
1
(t) , x
2
(t) , , x
n
(t), s m t bi :
- M hnh trng thi tng minh autonom
.
( , )
( , )
x f x u
y g x u

trong
1
( )
( )
( )
n
x t
x t
x t



,
M
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
47
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
- M hnh trng thi tng minh khng autonom
.
( , , )
( , , )
x f x ut
y g x ut

,
- hoc m hnh trng thi khng tng minh
.
( , , , ) 0
( , , , ) 0
f x x ut
g x u y t

III.1.2.2.Qu o trng thi :


T phng trnh trng thi m t h thng vi mt tn hiu u vo
( ) u t xc nh cho trc v vi mt im trng thi ban u
0
(0) x x
cng
cho trc ta s c c nghim ( ) x t m t s thay i trng thi h thng
theo thi gian di tc ng ca kch thch ( ) u t cho. Biu din ( ) x t
trong khng gian n chiu R
n
(cn gi l khng gian trng thi) nh mt
th ph thuc tham s t c mi tn ch chiu tng ca t ta c mt qu o
trng thi (hnh 3.2a). Tp tt c cc qu o trng thi ng vi mt tn
hiu u vo ( ) u t c nh nhng vi nhng im trng thi ban u
0
x

khc nhau c gi l h cc qu o trng thi (hnh 3.2b) .
Hnh 3.2a. Qu o trmg thi ca h c 3 bin trng thi
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
48
1
x
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Hnh 3.2b. H cc qu o trng thi ca h c 2 bin trng thi
III.1.3. im cn bng v im dng ca h thng:
III.1.3.1. im cn bng:
nh ngha 1: Mt im trng thi
e
x c gi l im cn bng
(equilibrium point) nu nh khi ang im trng thi
e
x v khng c mt
tc ng no t bn ngoi th h s nm nguyn ti .
Cn c theo nh ngha nh vy th im cn bng
e
x ca h thng
phi l nghim ca phng trnh:
0
( , , 0
)
u
dx
f x ut
dt


Nh vy im cn bng l im m h thng s nm yn ti , tc
l trng thi ca n s khng b thay i (
0
dx
dt

) khi khng c s tc ng
t bn ngoi (
0 u
).
III.1.3.2.im dng ca h :
nh ngha 2: Mt im trng thi
d
x
c gi l im dng ca h
thng nu nh h ang im trng thi
d
x
v vi tc ng
( )
d
u t u
c
nh, khng i cho trc, th h s nm nguyn ti .
R rng l im dng theo nh ngha va nu s l nghim ca :
( , , ) ( , , ) 0
d
d d
u u
dx
f x u t f x u t
dt


SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
49
2
x
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
trong
d
u l cho trc.
III.1.3.3 Tnh n nh ti mt im cn bng:
nh ngha 3 : Mt h thng c gi l n nh (tim cn) ti im
cn bng
e
x
nu nh c mt tc ng tc thi (chng hn nh nhiu tc
thi) nh bt h ra khi
e
x
v a ti im
0
x
thuc mt ln cn no
ca
e
x
th sau h c kh nng t quay v c im cn bng
e
x
ban
u.
Theo nh ngha trn th ta c th nhn bit c h c n nh hay
khng ti mt im cn bng thng qua dng h cc ng qu o trng
thi ca n. Nu h n nh ti mt im cn bng
e
x
no th mi ng
qu o trng thi ( ) x t xut pht t mt im
0
x
thuc ln cn ca
e
x
u
phi kt thc ti
e
x
a) Min n nh O b)
Hnh 3.3. a) im cn bng n nh
b) im cn bng khng n nh
Ch rng tnh n nh ca h phi tuyn ch c ngha khi i cng
vi im cn bng
e
x
. C th h s n nh ti im cn bng ny, song li
khng n nh im cn bng khc. iu ny cng khc so vi khi nim
n nh h tuyn tnh. V h tuyn tnh thng ch c mt im cn bng
l gc to (
e
x
=
0
) nn khi h n nh ti
0
, ngi ta cng ni thm lun
mt cch ngn gn l h n nh .
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
50
e
x
e
x
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Ngoi ra, do khi nim n nh h phi tuyn b gn vi ln cn
im cn bng
e
x
nn cng c th mc d h n nh ti im cn bng
e
x

song vi mt ln cn qu nh th s khng c nh ngha s dng. Ni cch
khc, v mt ng dng, n c xem nh khng n nh. Bi vy, i vi
h phi tuyn, vic xc nh xem h c n nh ti im cn bng
e
x
hay
khng l cha m cn phi ch ra min n nh ca n ti
e
x
, tc l phi
ch ra c ln cn O ca
e
x
sao cho h c kh nng t quay v c
e
x
t
bt k mt im
0
x
no thuc O (hnh 3.3). Min n nh O cng ln th
tnh n nh ca h ti
e
x
cng tt .
Nhim v u tin ca b iu khin l phi gi cho h thng n
nh. Nu nh ban u i tng khng n nh, tc l khi c nhiu t bn
ngoi tc ng a n ra khi im lm vic v n khng c kh nng t
quay v th b iu khin phi to ra tn hiu iu khin dn i tng quay
tr v im lm vic ban u.
III.1.4 Tiu chun n inh Lyapunov :
Mt trong nhng iu kin, hay tiu chun cht lng u tin m b
iu khin cn phi mang n c cho h thng l tnh n nh. Ti sao
li nh vy ? T khi nim v tnh n nh ca h thng ti mt im cn
bng c nu trong nh ngha 3 ta thy r nu mt h qu nhy cm
vi tc ng nhiu n ni ch mt tc ng tc thi khng mong mun rt
nh lm cho h b bt ra khi im cn bng (hoc im lm vic) m
sau h khng c kh nng t tm v im cn bng ban u th cht
lng ca h khng th gi l tt c.
Bi vy, kim tra tnh n nh ca h (ti mt im cn bng) cng
nh min n nh O tng ng phi l cng vic u tin ta phi tin hnh
khi phn tch h thng. Tiu chun Lyapunov l mt cng c hu ch gip
ta thc hin c iu .
nh ngha 4 : Mt h thng c m hnh khng kch thch :
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
51
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
~
0
( , , ) ( , )
u
dx
f x ut f x t
dt


(3.3)
vi mt im cn bng l gc to
0
, c gi l :
a) n nh Lyapunov ti im cn bng
0
nu vi 0 > bt k bao
gi cng tn ti ph thuc

sao cho nghim


( ) x t
ca (3.3) vi
0
(0) x x
tho mn :
0
( ) , 0. x x t t < > <
b) n nh tim cn Lyapunov ti im cn bng
0
nu vi 0 > bt
k bao gi cng tn ti ph thuc

sao cho nghim


( ) x t
ca (3.3) vi
0
(0) x x
tho mn :
lim ( ) 0
t
x t

.
III.1.4.1.Tiu chun Lyapunov:
lm quen v tip cn tiu chun Lyapunov ta hy bt u t h
bc 2 c m hnh trng thi autonom khi khng b kch thch :

1 2
( , )
dx
f x x
dt

vi
1
2
x
x
x
_


,
(3.4)
H trn c gi thit l cn bng ti gc to
0
.
Hnh 3.4 : Minh ha khi nim n nh Lyapunov:
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
52
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Hnh 3.4 minh ho cho nh ngha 4 v tnh n nh Lyapunov ti
0

gi cho ta mt hng kh n gin xt tnh n nh cho h (3.4) ti
0
. Chng hn bng cch no ta c c h cc ng cong khp kn
v bao quanh gc to
0
. Vy th kim tra h c n nh ti
0
hay
khng ta ch cn kim tra xem qu do pha
( ) x t
, tc l nghim ca (3.4) i
t im trng thi u
0
x
cho trc nhng tu nm trong min bao bi
mt trong cc ng cong khp kn , c ct cc ng cong v ny theo
hng t ngoi vo trong hay khng ( hnh 3.5).
- Nu
( ) x t
khng ct bt c mt ng cong h v no theo chiu t
trong ra ngoi th h s n nh ti
0
.
- Nu
( ) x t
ct mi ng cong h v theo chiu t ngoi vo trong
th h s n nh tim cn ti
0
.


Hnh 3.5: Mt gi v vic kim tra tnh n nh ca h ti O
R rng l cn v qu o pha
( ) x t
ca h khng ct bt c
mt ng cong khp kn thuc h v theo chiu t trong ra ngoi l ti
im ct , tip tuyn ca
( ) x t
phi to vi vector
v

, c nh ngha l
vector vung gc vi ng cong theo hng t trong ra ngoi, mt gc

khng nh hn 90
0
. Ni cch khc, h s n nh ti
0
nu nh c c
iu kin:
T
v
0 . . os =
v
dx dx
c
dt dt

(3.5)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
53
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
ti mi giao im ca
( ) x t
vi cc ng cong thuc h v.
Vn cn li l lm th no c c cc ng cong v sao cho vic
kim tra iu kin (1.48) c thun tin. Cu tr li l s dng hm xc
nh dng V(
x
)c nh ngha nh sau :
nh ngha 5 : Mt hm thc nhiu bin, c th khng dng
(0, ) V t
,
c gi l hm xc nh dng nu :
a)
(0, ) 0 V t
b) Tn ti hai hm mt bin, dng
1
( ) a
v
1
( ) b
lin tc, n iu
tng vi
1 2
(0) (0) 0
sao cho :
1 2
0 ( ) ( , ) ( ) x V x t x <
vi mi
0 x
(3.6)
Hm
( , ) V x t
s xc nh dng trong ton b khng gian trng thi
nu cn c :
1
lim ( )
a
a


=>
lim ( , )
x
V x t


.
nh l 1 : H phi tuyn (c th khng autonom) cn bng ti gc
to v khi khng b kch thch th c m t bi hnh :
( , )
dx
f x t
dt

(3.7)
s n nh Lyapunov ti
0
vi min n nh O nu :
a) Trong O tn ti mt hm xc nh dng
(0, ) V t
.
b) o hm ca n tnh theo m hnh (1.51) c gi tr khng dng
trong O, tc l :
( , ) 0
dV V V
f x t
dt t x

+

vi mi
x O
. (3.8)
nh l 2: H phi tuyn (c th khng autonom) cn bng ti gc
to v khi khng b kch thch th c m t bi m hnh.
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
54
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
( , )
dx
f x t
dt

(3.9)
s n nh tim cn Lyapunov ti
0
vi min n nh O nu :
a)Trong O tn ti mt hm xc nh dng
( , ) V x t
.
b) o hm ca n tnh theo mt hnh (1.51) c gi tr m trong O
vi
0 x
, tc l :
( , ) 0
dV V V
f x t
dt t x

+ <

vi mi
x O
v
0 x
. (3.10)
III.1.4.2.Tiu chun Lyapunov phc v thit k b iu khin:
Ngoi vic kim tra tnh n nh, tiu chun Lyapunov cn c s
dng thit k b iu khin n nh i tng phi tuyn. Chng hn i
tng c m hnh :
( , )
dx
f x u
dt

v c iu khin bng b iu khin phn hi trng thi
r( ) x

u
x

Hnh 3.6: ng dng tiu chun Lyapunov thit k b iu khin
Vy h kn khi khng b kch thch (
0
) s c m hnh :
( ,r( ))
dx
f x x
dt

Gi
( ) V x
l hm xc nh dng thch hp, khi h kn n nh
tim cn vi min n nh l O th b iu khin cn tm
r( ) x
phi tho
mn :
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
55
( , )
dx
f x u
dt
( ) r x
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
( ,r( )) 0
f
V
L V f x x
x

<

vi mi
0 x
,
x O
(3.11a)
V
( ,r( ))
V
f x x
x

=0ch khi
0 x
(3.11b)
III.2.Bc tng i ca h phi tuyn:
Bc tng i ca h SISO:
d tip cn ti khi nim bc tng i ta xt trng hp c
bit vi i tng tuyn tnh, m t bng hm truyn t hp thc cht
(strickly proper):
G(s) =
s a a a
s b b b
n
n
m
m
s + + +
+ + +
...
...
1 0
1 0
(3.12)
Khi bc tng i c hiu l hiu r = (n-m) 1
Gi s rng i tng trn, bn cnh hm truyn t (3.12) cn c
m hnh tng ng trong khng gian trng thi :
T
d x
Ax bu
dt
y x
c

'


n nxn nx1 1xn
x , A , b , c
R R R R

(3.13)
Vy th do
G(s)= c
T
(sI-A)
-1 b
Ta c :
s
Lm
s
r
G(s)=
a
b
n
m

s
lim

s
r
[
T
1
(sI A) b
c

] =
a
b
n
m

s
Lm
T
k
k 1 r
k 0
b
c
A
s

=
a
b
n
m
Hn na
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
56
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do

s
Lm

s
r k +1
1
= 0 khi k > r-1
nn chui trn tr thnh tng ca hu hn r phn t u tin
s
Lm
T
k
r 1
k 1 r
k 0
b
c
A
s

=
a
b
n
m

T y, v tri bng gi tr hu hn th cn v l :
T
k
b
c
A
=

'



1 - r k khi 0
2 - r k 0 khi 0
(3.14)
Ni cch khc, bc tng i r = n-m cn c th c xc nh trc
tip t m hnh trng thi (3.13) ca h theo cng thc (3.14).
Chuyn sang h phi tuyn v vi s gi ca cng thc tnh (3.14),
khi nim bc tng i ca h ALI c 1 tn hiu vo, mt tn hiu ra, c
nh ngha nh sau :
nh ngha 6: Cho h SISO vi cu trc ALI :

d x
f (x) h(x)u
dt
y g(x)

+
'

(3.15)
Bc tng i ti im trng thi
x
ca h l s t nhin r m
trong ln cn
x
tho mn :
L
h
h
f
0 khi 0 k r-2
g(x)
0 khi k r-1
L

'

(3.16)
C th thy c ngay rng vi f(x)= Ax , H(x)= b , g(x)=c
T
x , hai
cng thc (3.14) v (3.16) s ng nht, v :
L
h
f
g(x)= c
T
A
T
xL
h L
k
f
g(x)=c
T
A
k
b
V d : Xt h Val der Pol c m hnh trng thi nh sau :
khi th do :
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
57
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
L
h
g(x)=
g
h(x)
x

[
0 1
]
1
]
1

1
0
= 0
L
h
L
f
g(x) =
f
(L g) g
h(x) f h(x)
x x x
_


,
=
( ) ( )
2
2
2 1 1
0 0
1 0 1 0
ax (1 bx ) x 1 1 x
x
1
_ _ _

1

, , ,
]
=1 0
Bc tng i ca h bng 2 ( ti mi
x
).
Tuy nhin, cng cn phi rng h phi tuyn (3.15) c th c bc
tng i khc nhau nhng im trng thi khc nhau. Ngoi ra, khc vi
h tuyn tnh, khng phi bt c im trng thi x no trong khng gian
trng thi, h phi tuyn phng c bc tng i. Chng hn, h s khng c
bc tng i ti im trng thi x
0
m trong ln cn ca n c :
L
h
g(
x
)0,L
h
L
f
g(
x
) 0,,L
h
L
f
h
g(
x
) 0 ,
III.3.Tnh ng hoc khng:
Rt nhiu khi nim s dng trong h phi tuyn c chuyn th t
h tuyn tnh, chng hn khi nim bc tng i, h th ng, cng
nh vy l tnh ng hc khng (zero dynamic). Do , d tip cn ti
khi nim ny, ta nn bt u t h tuyn tnh.
Xt h phi tuyn SISO c m hnh trng thi :

dx
f (x) h(x)u
dt
y g(x )

+
'

(3.17)
Tnh ng hc khng (zero dynamic ) ca h (3.17) c nh ngha
nh sau :
nh ngha 7 : Nu h (3.17) c t nht mt im trng thi u

x
0

0
v ng vi n l tn hiu iu khin u
0
(t) sao cho tn hiu u ra y(t)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
58
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
ng nht bng khng th h c gi l c tnh ng hc khng (zero
dynamic).
Ta c th thy c l h c tnh ng hc khng th cn thit
phi c g(x
0
) = 0. Gi s rng h (3.17) c bc tng i l r, tc l :
L
h
L
f
k
g(x) =
0 nu 0 k r-2
0 nu k=r -1

'

(3.18)
Khi , vi php i trc to vi phi :
1
r 2
f
r 1
r 1
r
f
r 1
r 1
n
n
g(x)
g(x)
z m(x)
g(x)
(x)
(x)
z
L
z
z
L
z
m
z
m

+
+
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1

1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
]
1
1
]
M
M
M
M
vi L
h
m
k
) (

x
= 0 , k=r+1 , , n
h (1.18) cho s c a v dng chun
2
1
r
r 1
r
1
r 1
n
n r
z
dz
d
a(z) b(z)u
dt dt
(z)
c (z)
z
z
z
z
c
z
z

1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
+

1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
]
1
]
M
M
M
M
, y = z
1
(3.19)
Trong
A
(z)
= L
r
f g(
1
(z)
m

) , b
(z)
=L
h
L
1 r
f g(
1
(z)
m

) , c
i
(z)
= L
h
m
r+1
(
1
(z)
m

)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
59
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
s dng k hiu :
z
=

1
1
1

1
]
v i

=
1
1
1
]
1

+
n
r
z
z

1
,
r 1
n
z
z
+
1
1

1
1
]
M
v
1
n r
(z)
c(z)
(z)
c
c
1
1
1
1
1
]
M

th m hnh (3.19) c vit thnh
2
1
r
r 1
r
dz
d
dt dt a( , ) b( , )u
c( , n)
z
z
z
z
z

1
1
1
1
1
1
1
1

1
1
+
1
1
1
1

1
1
]
]
M
M
, y = z
1
(3.20)
Gi s rng h (3.17) c tnh ng hc khng ng vi trng thi u
x
0
0 v tn hiu iu khin u
0
(t) thch hp. Vy th t y(t) = z
1
(t) = 0 ta suy
ra c :
z
1
(t) = = z
r
(t) =0
v do l = 0. iu ny dn n :
a(
0
,

) + b(
0
,

)u
0
= 0 u
0
(t) = -
a(0, )
b(0, )

(3.21a)

d
c(0, )
dt


(3.21b)
cng l hai phng trnh phn tch tnh ng hc khng ca h
(3.17) thng qua m hnh tng ng (3.20) ca n. iu kin c
phng trnh (3.21b) l h (3.17) phi c bc tng i r nh hn n (r < n).
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
60
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
T =0 cng nh php bin i trc to (3.18) v 2 phng trnh
(3.21) ta thy, ch ng hc khng, qu o trng thi x(t) phi tho
mn : g(
x
) =L
f
g(
x
)==
1 r
f
L
g(
x
) = 0 .
Ni cch khc x(t) ca ng hc khng s ch nm trong a tp (hnh
3.7)
K = {
x
R
n
|g(
x
)=L
f
g(
x
)= =
1 r
f
L
g(
x
) = 0 } (3.22)
Hnh 3.7: Qu o trng thi ca H phi tuyn, khi ang ch
ng hc khng, lun nm trong a tp K.
Tuy rng nm trong a tp K, song vic qu o x(t) ch ng
hc khng (ng vi tn hiu iu khin u
0
(t) thch hp) c tin v gc to
0 hay khng th cha c m bo v iu ny khng c quyt nh
bi h phi tuyn (3.17) c n nh hay khng. N ch c th tin v
0
n
nh h (3.21b) l n nh tim cn Lyapunov, tc l phi tn ti 1 hm xc
nh dng Q() sao cho :
Q
c(0, ) 0 khi 0

<

III.4.Thit k b iu khin trt cho tay my:


III.4.1.iu khin trt:
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
61
1

( ) x t

n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do


H phi tuyn c m hnh

'

+
) (
) ( ) ( ) , (
x h y
u x g x f u x f x
(3.23)
Trong y l tn hiu u ra, u l tn hiu u vo, x = [x
1
, x
2
, .., x
n
]
T
l vector trng thi ca h, f(x) = [f
1
(x), f
2
(x), ..., f
n
(x)]
T
, g(x) = [g
1
(x), g
2
(x),
..., g
n
(x)]
T

H phi tuyn c bc tng i l p nu:

'

2 ,..., 3 , 2 , 1 , 0 ) ( ; 0 ) (
) ( ) (
) (
1
1
p i x h L L x h L L
u x h L L x h L
dt
x h d
i
f g
p
f g
p
f g
p
f
p
p
(3.24)
S iu khin:
III.4.1.1.Trng hp bc tng i ca h bng bc ca h p=n:
c th thit k c b iu khin th h (3.23) phi tn ti mt
trt. H (3.23) c mt trt S khi tho mn:

+
1
1
) (
n
i
i
i
e e S
(3.25)

) 1 (
1 1
... 1 ) (

+ + +
n
n
S S S A

l a thc Hurwitz c:

0 ) ( lim
t
t e
(3.26)
S(0) = 0 (3.27)
iu kin (3.23) trt v im cn bng l phi tho mn iu
kin trt. iu kin trt c xy dng trn c s m bo h kn n
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
62
SMC

'

+
) (
) ( ) (
x h y
u x g x f x
) (
,..., ,
n
r r r
y y y
) (
,..., ,
n
y y y
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
nh tim cn, c ngha l cho h trong hnh trn tn ti 1 hm Lyapunov.
Gi s h c hm Lyapunov c dng sau:
2
2
1
) , ( S t x V
(3.28)
l hm xc nh dng. o hm ca n c dng sau:
S S
dt
dV

(3.29)
H (3.23) n nh tim cn khi (3.29) l hm c du xc nh m:

'

> <
< >
<
0 , 0
0 , 0
0
S S
S S
S S

(3.30)
Nh vy S

phi tri du vi S, do vy ta c:
) (S Kh S

(3.31)
h(S) cng du vi S do vy tho mn iu kin trt ta c th
chn hm h(S) c cc dng sau: hm du Sig(S), hm bo ho
Saturation(S), hm h(S)=Tan(S)
Theo (3.25) ta c:
) ( ...
) (
1
2
) (
1
S Kh e e e e e S
n
n
n
i
i
i
+ + + +

(3.32)
Ta c:

) ) ( ) ( (
1 ) ( ) (
u x h L L x h L y e
n
f g
n
f
n
r
n
+
(3.33)
Do vy:
) ( ) ) ( ) ( ( ...
1 ) (
1
S Kh u x h L L x h L y e e
n
f g
n
f n
n
r n
+ + + +


(3.34)
Tn hiu iu khin tm c:
) (
) ( ... ) (
) (
1
) (
1
x h L L
x h L y e e S Kh
t u
n
f g n
n
f n
n
r n

+ + + +


(3.35)
III.4.1.2. Trng hp bc tng i ca h p<n
H (3.23) phi tho mn ng hc khng.
Xy dng mt trt :
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
63
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do

+
1
1
) (
p
i
i
i
e e S
(3.36)

) 1 (
1 1
... 1 ) (

+ + +
p
p
S S s A
l a thc Hurwitz, c
0 ) ( lim
t
t e
(3.37)

0 ) 0 ( S
, mt trt phi i qua gc to v tho mn iu kin trt.
Hon ton tng t nh trong trng hp trn, ta xy dng hm
Lyapunov c dng sau:
2
2
1
S V
xc nh dng
S S

V xc nh m
Ta c:
) ( ) ) ( ) ( ( ) ( ...
) ( ) ( ) (
) ( ) (
) ( ) (
...
) (
) 1 (
1
) (
1 1
) 1 ( ) (
) ( ) ( ) (
) (
1 1
S Kh u x h L L x h L t y e e S
u x h L L x h L t y
t y t y e
t y t y e
e e e S
S Kh S
p
f g
p
f p
p
r p
p
f g
p
f
p
p p
r
p
r
p
p
+ + + +
+


+ + +

(3.38)
Tn hiu iu khin:
) (
)) ( ( ... ) (
) (
) 1 (
1
) (
1 1
S h L L
x h L y e e S Kh
t u
p
f g p
p
f
p
r p

+ + + +


(3.39)
III.4.2. Thit k b iu khin trt cho tay my n bc t do:
M hnh ng lc hc ca tay my:
) , ( ) ( q q h q q H +
(3.40)
vi H(q) l ma trn qun tnh xc nh dng, i xng.
Chng ta gi s rng cc gi tr c lng ) (

q H v ) , (

q q h
quan h
vi gi tr thc
) (q H
v
) , ( q q h
bi bt ng thc sau:
) ( ) ( ) (

1
q q H q H

(3.41)
v
) , ( ) , (

) , (
max
q q h q q h q q h
(3.42)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
64
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
vi
) (q
v
) , (
max
q q h
l nhng hm bit.
Vit li biu thc ng lc hc di dng:
) ( ) , ( q B q q f q +
(3.43)
Vi
) , ( ) ( ) , (
1
q q h q H q q f


(3.44)
) ( ) (
1
q H q B

(3.45)
Nhim v ca iu khin l tm m men thch hp sao cho vector
v tr q ca tay my bm theo qu o mong mun q
d
.
Chng ta nh ngha sai lch trng thi e v mt trt nh sau:
q q e
d

(3.46)
0 ; > +
T
C C e Ce S
(3.47)
R rng rng S=0 th
) ( ) ( t q t q
q

. Qu thc vi S=0 ta c th vit li


nh sau:
Ce e e Ce S + 0 0
Nh vy h thng n nh tim cn nu c e = 0 v theo iu kin
bm
) ( ) ( t q t q
q

s c m bo.
Do vy vn iu khin l phi tm m men thch hp sao cho
vector trng thi ca h thng c th bm c trn mt trt. Hay phi tm
tha mn iu kin trt. iu kin trt c th xc nh theo tiu chun
Lyapunov.
Chng ta nh ngha hm Lyapunov nh sau:
0
2
1
> S S V
T
(3.48)
o hm ca (3.48) c dng:
S S V
T

(3.49)
Nh vy, nu 0 < V

th vi
0 V
dn ti
0 S
v
0 e

SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
65
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Do vy, iu kin ca iu kin trt l:
0 < S S
T

(3.50)
Khi iu kin trt m bo cho h kn n nh ton cc, tim cn
v iu kin bm c thc hin mc d m hnh khng chnh xc, nhiu,

Nu iu kin trt c th tha mn theo :

>
n
i
i
T
S S S S S
1
2
; 0 ; 0

(3.51)
Tip , mt phng trt S=0 s t c vi thi gian gii hn nh
hn T
0
:
)) 0 ( (
2
1
0
q S T

(3.52)
Biu thc trn c chng minh nh sau:
T (29) ta c:

S
S S
T

(3.53)
Thay S S V
T

v
2
1
) 2 ( V S vo (3.53) sau tch phn hai v vi
t=0t
reach
, S(q(t
reach
))=0 ta c:
[ ]
0
0 0
2
)) 0 ( (
2
)) 0 ( (
2
1
) 2 (
2
1
2
1
T
q S
t t
q S
V dt
V
V
reach reach
t t
reach reach

(3.54)
By gi chng ta tm u vo b iu khin tha mn iu kin
trt.
Ly o hm biu thc (3.47) ta c:
d
q q e C S

+
(3.55)
Thay biu thc (3.39) vo ta c:
d
q q B q q f e C S

+ + ) ( ) , (
(3.56)
Do tn hiu iu khin c dng
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
66
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
[ ] ) (

1
s KSgn B
eq



(3.57)
vi:
[ ]
T
n
eq
s Sgn s Sgn s Sgn s Sgn
q q f e C q
) ( ),..., ( ), ( ) (
) , (

2 1


(3.58)
K>0, K l ma trn khuych i nxn.
Ma trn khuych i K phi chn ln iu kin trt c tha
mn mc d c tham s khng r, nhiu,
Trong trng hp c lng chnh xc f f B B

th iu kin
trt c vit li nh sau:
S s KSgn S S S
T T
) (

(3.59)
Nu chn
> ; I K
(3.60)
v
S S S S S S S
m
i
i
m
i
i
T


1
2
1

(3.61)
th ch trt xy ra.
Ta nhn thy rng, u vo iu khin c gin on qua s(t) nh
cho biu thc (3.57). Hin tng chattering xy ra. Bi v trong thc t,
s chuyn i l khng l tng. Trong trng hp sai s c lng l
khng nh th vic chn K l khng n gin nh biu thc trn.
Trong trng hp S

cho di dng:
) (

) (

) ( ) , (
1 1
s KSgn B q B B q B q q f e C q S
eq d

+ + +

(3.62)
t
1

) ( );


+ B q B R f f f f dn ti:
) ( )

( ) ( s RKSgn f f I R S
eq
+

(3.63)
T y, iu kin trt l:
{ } ) ( ) ( ) ( ) ( s Sgn S s RKSgn f f I R S S S
T
eq
T T
+

(3.64)
Do vy, nu chn K :
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
67
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
{ } ) ( )

( ) ( ) ( s Sgn S f f I R S s RKSgn S
T
eq
T T
+ +
(3.65)
th iu kin trt nh trn 0 < S S

c tha mn v iu kin
trt t c.
) (

1 1
q B B R

(3.66)
T biu thc (3.41) v (3.42) ta c bt ng thc:
) (

1 1
q B B R

(3.67)
max
1

( h B h h B f f R

(3.68)
T y, ta c th chn ma trn K tho mn iu kin trt nh sau:
I h B I K
eq
+ +
max

) 1 (
(3.69)
III.4.3. ng dng iu khin trt cho tay my Robot 2 bc t
do:
III.4.3.1. Phng trnh ng lc hc tay my hai bc t do ton
khp quay:
B thng s tay my: m
1
= m
2
= 1 kg
l
1
= l
2
= 1 m
Phng trnh ng lc hc:
1
]
1

+
1
]
1

1
]
1

+
1
]
1

1
]
1

1
]
1

2
1
2
1
22 21
12 11
2
1
22 21
12 11
2
1
g
g
c c
c c
h h
h h
F
F



(3.70)
Trong F
1
, F
2
l lc c to ra cc khp ng, ma trn H l ma
trn xc nh dng v i xng, ma trn C l ma trn lc ly tm, G l ma
trn lc trng trng.
Gi tr ca cc ma trn khi thay gi tr c xc nh nh sau:
- Ma trn H:
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
68
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
1
cos 2 / 3 1
cos 3 5
22
2 21 12
2 11

+
+
h
h h
h

(3.71)
- Ma trn C:
0
sin 3
sin 2 / 3
sin 3
22
2 1 21
2 2 12
2 2 11




c
c
c
c


(3.72)
- Ma trn G:
) cos( 15
) cos( 15 cos 15
2 1 2
2 1 1 1


+
+
g
g
(3.73)
III.4.3.2. M hnh ng lc hc tay my hai bc t do:
Chng ta t cc bin trng thi l tn hiu gc quay v vn tc ca
cc khp tay my:
Khp 1:

'

1 12
1 11 12
1 11

x
x x
x
(3.74)
Khp 2:

'

2 22
2 21 22
2 21

x
x x
x
(3.75)
Tn hiu vo u:

'

2 2
1 1
F u
F u
(3.76)
T biu thc (3.70) ta c:
1
]
1

1
]
1

1
]
1

1
]
1

1
1
]
1


2
1 1
2
1
22 21
12 11 1
2
1 1
1
1
g
g
H
c c
c c
H
F
F
H



(3.77)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
69
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
trong H
-1
l ma trn nghch o ca ma trn H.
Tnh H
-1
v kt hp tt c cc phng trnh trn v thay vo (3.77)
tnh c:
Khp 1
11 12
12 1 22 12 22 21 11 21 2
21
2
21 2 12 21 11 21
1 3
( (2 )sin 15(cos cos ))
4 94cos 2
3 3
(1 cos )( sin 15cos( ))
2 2
x x
x u x x x x x x
x
x u x x x x

+ +
'

+ +

&
&
(3.78)
Khp 2:
21 22
22 21 1 22 12 22 21 11 21 2
21
2
21 2 12 21 11 21
1 3 3
( (1 cos )( (2 )sin 15(cos cos )))
4 9 4cos 2 2
3
(5 3cos )( sin 15cos( )))
2
x x
x x u x x x x x x
x
x u x x x x

+ + + +
'

+ + +

&
&
(3.79)
III.4.3.3. Thit k b iu khin trt cho tay my 2 bc t do:
Xc nh bc tng i cho khp 1 v khp 2:
T phng trnh trng thi ca cc khp (3.78), (3.79) v biu thc
(3.24) ta c c ngay l trong trng hp ny l p=n hay bc tng i
ca tng khp p=2.
Xy dng mt trt cho tng khp:
2 2 2 2
1 1 1 1
e e S
e e S

+
+
(3.80)
y:
2 2 2
1 1 1
r d
r d
x x e
x x e


(3.81)

1
,
2
l nhng s thc dng.
iu kin xy ra ch trt cho h trn:
0 < S S V

(3.82)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
70
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Xy dng b iu khin:
T (3.78) v (3.79) nu t:

'

) , ( ) (
1 1 12
12 11
u x g x f x
x x

(3.83)
v:

'

) , ( ) (
2 2 22
22 21
u x g x f x
x x

(3.84)
Ta c:
) ( ) , ( )) ( (
)) , ( ) ( (
1 1 1 1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1 11 1 1 1 1 1 1 1 1
S h K u x g x f x e
u x g x f x e x x e e e S
d
d d
+
+ + + +



(3.85)
1
1 1 1 1 1 1 1
1
)) ( ( ) (
) , (

x f x e S h K
u x g
d
+ +


Tng t ta cng c:
2
2 2 2 2 2 2 2
2
)) ( ( ) (
) , (

x f x e S h K
u x g
d
+ +


(3.86)
Theo (3.77) ta c:
u H
u x g
u x g
1
2
1
) , (
) , (

1
]
1

(3.87)
1
]
1

1
]
1

1
]
1


1
]
1


2
1 1
22
12
22 21
12 11 1
2
1
) (
) (
g
g
H
x
x
c c
c c
H
x f
x f
(3.88)
Ch :
) , (
1 1
u x g g
T (3.58) ta c c:
1
1
1
1
]
1

+ +

+ +

1
]
1

) (
) (
) (
) (
2
2
2 2 2 2 2
1
1
1 1 1 1 1
2
1
x f
x e S h K
x f
x e S h K
H
u
u
d
d



(3.89)
Thay (3.88) vo (3.89) ta c c b iu khin:
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
71
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
1
]
1

+
1
]
1

1
]
1

+
1
1
1
1
]
1

+ +
+ +

1
]
1

2
1
22
12
22 21
12 11
2
2 2 2 2 2
1
1 1 1 1 1
2
1
) (
) (
g
g
x
x
c c
c c
x e S h K
x e S h K
H
u
u
d
d



(3.90)
III.4.3.4. Tnh ton gi tr t
i
cho tay my hai bc t do:
tnh ton gi tr t cho tay my hai bc t do chng ta cn gii
bi ton ng hc ngc, t tnh ton gi tr t cho cc khp:
1
1
1
1
]
1

+
+

1 0 0 0
0 1 0 0
) ( 0
) ( 0
1 12 12 12
1 12 12 12
2
1
1
0
2
0
S S l C S
C C l S C
A A A
(3.91)
theo cch bin i to ta c c:
1
1
1
1
]
1

1
1
1
1
]
1

1 1
2
2
2
2
0
0
0
0
z
y
x
A
z
y
x
(3.92)
Tuy nhin, trong bi ton ny c x
2
, y
2
, z
2
=0 v ta ch quan tm ti
chuyn ng ca tm bn kp do vy t (3.91) v (3.92) ta c:

'

+
+
) (
) (
1 12 0
1 12 0
S S l y
C C l x
(3.93)

,
_

+
+

2
2 2
0
2
0
2
2
2
2 2
0
2
0
2
2
2
0
2
0
2
2
arccos
) cos(
2
2
) cos( 2 2
l
l y x
l
l y x
l
y x

(3.94)
T (3.93) ta c:

'

'



2
12
2
1 0
2
12
2
1 0
12 1 0
12 1 0
) ( ) (
) ( ) (
lS lS y
lC lC x
lS lS y
lC lC x
(3.95)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
72
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
1
2
0
2
0
0
1
2
0
2
0
0
2
0
2
0
1 0 1 0
2
0
2
0
2
0 ) ( 2
S
y x
y
C
y x
x
l
y x
S y C x l y x
+
+
+

+ +
(3.96)
t

'

2
0
2
0
0
2
0
2
0
0
) sin(
) cos(
y x
y
y x
x

(3.97)
Chn
>
1
ta c:
+

,
_

l
y x
2
arccos(
2
0
2
0
1 (3.98)
Nh vy, nu yu cu ca bi ton l iu khin tm bn kp i
theo mt qu o c nh trc v c xc nh bi:

'

0 ) (
) (
) (
t z z
t y y
t x x
th gi tr t cho cc khp phi l:

'

,
_

,
_

2
2 2
0
2
0
2
2
0
2
0
1
2
2
arccos
2
arccos
l
l y x
l
y x


(3.99)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
73
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
CHNG IV: M PHNG QU TRNH CHUYN NG CA ROBOT
DNG B IU KHIN TRT TRN NN MATLAB AND SIMULINK:
IV.1. Tng quan v Matlab-Simulink:
Matlab l mt b chng trnh phn mm ln ca lnh vc ton s.
Tn ca b chng trnh chnh l t vit tt ca t Matrix Laboratory, th
hin nh hng chnh ca chng trnh l cc php tnh vectr v ma trn.
Phn ct li ca chng trnh bao gm mt s hm ton, cc chc nng
xut nhp cng nh cc kh nng iu khin chu trnh m nh ta c th
dng nn cc Scripts.
Thm vo phn ct li, c th dng cc b cng c Toolbox vi
phm vi chc nng chuyn dng m ngi s dng cn. Simulink l mt
Toolbox c vai tr c bit quan trng: vai tr ca mt b cng c mnh
phc v m hnh ho v m phng cc h thng k thut - Vt l, trn c s
s cu trc dng khi.
Giao din ha trn mn hnh ca Simulink cho php th hin h
thng di dng s tn hiu vi cc khi chc nng quen thuc.
Simulink cung cp cho ngi dng mt th vin rt phong ph, c sn vi
s lng ln cc khi chc nng cho cc h tuyn tnh, phi tuyn v gin
on. Hn th ngi s dng c th to nn cc khi ring cho mnh.
Sau khi xy dng m hnh ca h thng cn nghin cu, bng
cch ghp cc khi cn thit, thnh s cu trc ca h, ta c th khi
ng qu trnh m phng. Trong cc qu trnh m phng ta c th trch tn
hiu hin ti v tr bt k ca s cu trc v hin th c tnh ca tn hiu
trn mn hnh. Hn th na, nu c nhu cu ta cn c th ct gi cc
c tnh vo mi trng nh. Vic nhp hoc thay i tham s ca tt c
cc khi cng c th thc hin c rt n gin bng cch nhp trc tip
hay thng qua matlab. kho st h thng, ta c th s dng thm cc
Toolbox nh Signal Processing (x l tn hiu), Optimization (ti u) hay
Control System (h thng iu khin).
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
74
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
IV.2. Cc thao tc thc hin m phng:
Khp 1:
11 12
12 1 22 12 22 21 11 21 2
21
2
21 2 12 21 11 21
1 3
( (2 )sin 15(cos cos ))
4 9 4cos 2
3 3
(1 cos )( sin 15cos( ))
2 2
x x
x u x x x x x x
x
x u x x x x

+ +
'

+ +

&
&
Khp 2:
21 22
22 21 1 22 12 22 21 11 21 2
21
2
21 2 12 21 11 21
1 3 3
( (1 cos )( (2 )sin 15(cos cos )))
4 9 4cos 2 2
3
(5 3cos )( sin 15cos( )))
2
x x
x x u x x x x x x
x
x u x x x x

+ + + +
'

+ + +

&
&
Ta c m hnh Simulink ca Robot 2 bc t do:
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
75
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Khi Subsytem:
y ta s dng cc khi:
+ intergrator: khi tch phn vi cc tham s ca khi mc nh cho
trc
+ khi mux: chp tn hiu n thnh tn hiu tng hp ca nhiu tn
hiu
+ khi input, ouput: u vo v u ra ca tn hiu.
+ khi hm: biu din 1 hm ton hc khi c tn hiu i vo l cc
bin, tn hiu ra thu c l hm cn biu din:

.
12
x
=(u[5]+1.5*u[4]*sin(u[3])*(2*u[2]+u[4])-15*(cos(u[1])-cos(u[3]))-
(1+1.5*cos(u[3]))*(u[6]-1.5*u[2]*u[2]*sin(u[3])-15*cos(u[1]+u[3])))/(4-
2.25*cos(u[3])*cos(u[3]))
V:
.
22
x
=(-(1+1.5*cos(u[3]))*(u[5]+1.5*u[4]*sin(u[3])*(2*u[2]+u[4])-
15*(cos(u[1])-cos(u[3])))+(5+3*cos(u[3]))*(u[6]-1.5*u[2]*u[2]*sin(u[3])-
15*cos(u[1]+u[3])))/(4-2.25*cos(u[3])*cos(u[3]))
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
76
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
+ Cc khi scope (thuc th vin con sinks): Hin th cc tn hiu
ca qu trnh m phng theo thi gian. Nu m ca s Scope sn t trc
khi bt u m phng ta c th theo di trc tip din bin ca tn hiu.
Ta s dng ngun tn hiu u
1
, u
2
l 1(t)
Cc hm x
12
, v x
22
l :
X
12
= (u[5]+1.5*u[4]*sin(u[3])*(2*u[2]+u[4])-15*(cos(u[1])-
cos(u[3]))-(1+1.5*cos(u[3]))*(u[6]-1.5*u[2]*u[2]*sin(u[3])-
15*cos(u[1]+u[3])))/(4-2.25*cos(u[3])*cos(u[3])).
X
22
= (-(1+1.5*cos(u[3]))*(u[5]+1.5*u[4]*sin(u[3])*(2*u[2]+u[4])-
15*(cos(u[1])-cos(u[3])))+(5+3*cos(u[3]))*(u[6]-1.5*u[2]*u[2]*sin(u[3])-
15*cos(u[1]+u[3])))/(4-2.25*cos(u[3])*cos(u[3]))
vi u[1], u[2], u[3], u[4], u[5], u[6] tng ng l cc v tr th t trn
khi Mux. u[1] = x
11
, u[2] = x
12
, u[3] = x
21
,

u[4] = x
22
, u[5] = u
1
, u[6] = u
2
.
Sau khi m phng ta c th cc ng c tnh ca cc bin trng
thi x
11
, x
12
, x
21
,x
22
l :
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
77
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
M phng dng hm iu khin:
T cc cng thc:
1
]
1

+
1
]
1

1
]
1

+
1
1
1
1
]
1

+ +
+ +

1
]
1

2
1
22
12
22 21
12 11
2
2 2 2 2 2
1
1 1 1 1 1
2
1
) (
) (
g
g
x
x
c c
c c
x e S h K
x e S h K
H
u
u
d
d



- Ma trn H:
1
cos 2 / 3 1
cos 3 5
22
2 21 12
2 11

+
+
h
h h
h

- Ma trn C:
0
sin 3
sin 2 / 3
sin 3
22
2 1 21
2 2 12
2 2 11




c
c
c
c


SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi


78
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
- Ma trn G:
) cos( 15
) cos( 15 cos 15
2 1 2
2 1 1 1


+
+
g
g
Ta c:
U1=h
11
1 1 1 1 1
1
( )
d
K h S e x

+ + & &&
+h
12
2 2 2 2 2
2
( )
d
K h S e x

+ + & &&
+c
11
x
12
+c
12
x
22
+15c
os(x
11
)
-15sos(x
11
+x
21
)
U
2
=h
21
1 1 1 1 1
1
( )
d
K h S e x

+ + & &&
+h
22
2 2 2 2 2
2
( )
d
K h S e x

+ + & &&
+c
21
x
12
+c
22
x
22
+15cos(x
11
+x
21
)
Chuyn v dng hm ca s Simulink:
U
1
=u[5]*(5+cos(u[3]))+(1+1.5*cos(u[3]))*u[6]-3*u[2]*u[3]*sin(u[3])
-1.5*u[3]*u[4]*sin(u[3])+15*cos(u[1])-15*cos(u[1]+u[3])
U
2
=(1+1.5*cos(u[3]))*u[5]+u[6]-3*u[1]*u[2]*sin(u[3])+15*cos(u[1]+u[3])
vi u[1]=x
11
, u[2]=x
12
, u[3]=x
21
, u[4]=x
22.
U[5]=
1 1 1 1 1
1
( )
d
K h S e x

+ + & &&
U[6]=
2 2 2 2 2
2
( )
d
K h S e x

+ + & &&
Theo cng thc kinh nghim ta chn: K
1
=K
2
=500,
1

=
2

=0,156.
Trng hp ny ta dng hm H(S
1
),H(S
2
) l cc hm gii hn u
vo trong khong gi tr upper v gi tr lower.
t ta c:
u[5]=
1
1
K

H(S
1
)+
.
1
1
1
e

+
1d
x &&
( Khi subsytem)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
79
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
u[6]=
2
2
K

H(S
2
)+
.
2
2
1
e

+
2d
x &&
( Khi subsytem2)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
80
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
81
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Ta chn khong thi gian m phng l t 0 ->30 s , tc gi tr stop
time = 30 trong Congiguration Parameters.
Khi chay s Simulink ta c cc kt qu ng c tuyn ca 2
hm iu khin U
1
, U
2
, v sai s
1
e&
,
2
e&
l:
Ta c cc gi tr t x
d1
v x
d2
l:
T cc cng thc:

'

+
+
) (
) (
1 12 0
1 12 0
S S l y
C C l x

'

2
0
2
0
0
2
0
2
0
0
) sin(
) cos(
y x
y
y x
x

SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi


82
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do

'

,
_

,
_

2
2 2
0
2
0
2
2
0
2
0
1
2
2
arccos
2
arccos
l
l y x
l
y x


=>x
d1
= acos(sqrt((cos(u[1]+u[3])+cos(u[1]))^2+(sin(u[1]+u[3])
+sin(u[1]))^2)/2)+ acos((cos(u[1]+u[3])+cos(u[1]))/sqrt((cos(u[1]+u[3])+cos(u[1]))^2+
(sin(u[1])+sin(u[1]+u[3]))^2))
x
d2
= acos(((cos(u[1]+u[3])+cos(u[1]))^2+(sin(u[1]+u[3])+sin(u[1]))^2-2)/2)
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
83
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
Kt lun
Cc vn c gii quyt :
Cc vn cn tn ti :
Ti liu tham kho :
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
84
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
1. Nguyn Thin Phc: Robot cng nghip. NXB KHKT 2004.
2. Nguyn Thin Phc: Ngi my cng nghip v sn xut t
ng linh hot. NXB KHKT 1991.
3. Nguyn Phng Quang: iu khin Robot cng nghip -
Nhng vn cn bit. Tp ch T ng ho ngy nay - s thng 4, 5, 6 /
2006.
4. Nguyn Thin Phc: Robot - Th gii cng ngh cao ca
bn. NXB KHKT 2005.
5. o Vn Hip: K thut Robot. NXB KHKT 2002.
6. inh Gia Tng, T Khnh Lm: Nguyn l my. NXB GD
2003.
7. Nguyn Hng Thi: Xy dng thut ton iu khin v m
phng ng Robot nhiu bc t do. Th vin HBK HN 2002.
8. L Huy Tng: iu khin trt thch nghi ng cho i
tng phi tuyn c m hnh khng tng minh. Th vin HBK HN
2003.
9. Nguyn Don Phc, Phan Xun Minh, Hn Thnh Trung: L
thuyt iu khin phi tuyn. NXB KHKT 2003.
10. Nguyn Don Phc, Phan Xun Minh: H phi tuyn. NXB
KHKT 2000.
11. Nguyn Thng Ng: L thuyt iu khin t ng hin
i. NXB KHKT 2003.
12. Nguyn Thng Ng: L thuyt iu khin thng thng
v hin i. NXB KHKT 2002.
13. Nguyn Don Phc: L thuyt iu khin tuyn tnh.
NXB KHKT 2002.
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
85
n tt nghip Thit k b iu khin trt cho Robot 2 bc t do
14. Nguyn Phng Quang: Matlab & Simulink dnh cho k s
iu khin t ng. NXB KHKT 2004.
15. Nguyn Hong Hi: Lp trnh Matlab. NXB KHKT 2003.
16. Solomon: Stability of nonlinear control systems. 1965.
17. Applied Asymptotic Methods in Nonlinear Oscillitions.
Th vin HBK HN 1994.
18. Harry: Nonlinear Modulation Theory. 1971.
19. Jakub Mozaryn, Jerzt E.Kurek: Design of the Sliding Mode
Control for the Puma 560 Robot. Institute of Automatic Control and
Robotics Warsaw university of Technology.
20. Martin Ansbjerg Kjaer: Sliding Mode Control. Sweden
February 6
th
2004.
21. C.Abdallah, D.Dawson, P.Dorato, and M.Jamshidi: Survey of
Robust Control for Rigid Robots .
22. Mark W.Spong: Motion control of Robot Manipulators. The
coordinated Science Laboratory, University of Illinois at Urbana-
Champaign, 1308 W. Main St, Urbana, III. 61801 USA.
23. . Andre` Jaritz and Mark W. Spong: An Experimental
Comparison of Robust control Algorithms on a Direct Drive
Manipulator .IEEE Transaction on Control Systems Technology, Vol. 4,
No. 6, November 1996.
24. Austin Blaquie`re: Nonlinear system analysis. Academic
Press New York and London 1966.
SV: Hong c Thng - Phan Thanh Hi
86

You might also like