(Yrc) - Nghien Cuu Quan Tri Rui Ro Lai Suat Doi Voi Cac Ngan Hang Thuong Mai Viet Nam Hien Nay

LI M U
Th trng ti chnh Vit Nam trong thi gian va qua chng kin mt lot nhng bin ng c nh hng khng nh ti hot ng ca cc t chc ti chnh. Ring i vi cc Ngn hng thng mi (NHTM), nhng bin ng cha ng cc yu t ri ro, c bit l ri ro v li sut lun tim n nhng nguy c ln, c th dn ti s sp ca c mt h thng Ngn hng. Minh chng cho nhng bin ng l cuc chy ua gia tng li sut ca cc NHTM. ng trc p lc lm pht ngy cng tng cao, lng tin gi trong dn c khng c dng gi tit kim m c em u t vo cc lnh vc c cho l sinh li nhanh hn nh chng khon, vng, bt ng sn... cc NHTM ua nhau tng li sut huy ng tin gi. C th ni rng, li sut huy ng tin gi ti Vit Nam hin nay tng ln n mc kch trn. Cng vi nhng ng thi gn y ca Ngn hng Nh nc, th xt v di hn, mc li sut ny khng th c y ln na v s gim dn trong tng lai. iu ny to ra nguy c ri ro rt ln i vi cc NHTM khi h s dng cc khon huy ng trong ngn hn cho vay di hn. S chnh lch k hn v thi lng gia ti sn c v ti sn n ca cc NH to ra nguy c lm suy gim v mt dn kh nng thanh ton cui cng ca cc NHTM. V vy, mt yu cu cp thit hin nay i vi cc NHTM l y mnh cng tc qun tr ri ro li sut, bi ch c th cc NHTM mi c th hn ch n mc ti a nhng thit hi gy ra bi nhng bin ng th trng lin quan n li sut. Nh vy, c th d dng nhn thy tm quan trng ca cng tc qun tr ri ro v li sut trong hot ng ca cc NHTM. Vic khng nng lc qun tr v ri ro li sut c th ph hy h thng Ngn hng, gy ra nhng tn tht khng th c tnh c. Vi nhng l do trn, nhm sinh vin chng ti quyt nh chn ti Nghin cu qun tr ri ro li sut i vi cc Ngn hng Thng mi Vit Nam hin nay nghin cu. i tng ca ti nghin cu l nhng ri ro v li sut m cc NHTM gp phi trong qu trnh hot ng, iu hnh; V cng tc qun tr ri ro li sut ca cc NHTM Vit Nam trong thi im hin nay.
http://svnckh.com.vn
Ba mc tiu chnh m ti nghin cu ca chng ti hng ti l: Phn tch, trnh by khi nim v nhng l lun chung v qun tr ri ro li sut i vi cc NHTM. M t, phn tch thc trng qun tr ri ro li sut ca cc NHTM Vit Nam. Ch ra nhng hn ch cn khc phc trong hot ng qun tr ri ro li sut. Nghin cu, xut mt s gii php nng cao hin qu trong hot ng qun tr ri ro li sut ca cc NHTM Vit Nam.
Cc phng php khoa hc m nhm nghin cu s dng trong qu trnh thc hin ti l: 1. Phng php nghin cu l thuyt: Phng php phn tch, tng hp l thuyt. Phng php nhn nh v a ra gi thuyt.
2. Phng php nghin cu thc tin: Phng php iu tra chn mu. Tng hp v phn tch thng k trn th, bng biu.
Phm vi nghin cu ca ti v mt khng gian l cc NHTM quc doanh, NHTM c phn. V mt thi gian, ti c nghin cu trong giai on t 01/01/2001 30/08/2008. Trong c bit ch trng phn tch trong giai on 1/01/2007 n 30/08 nm 2008. D kin sau khi hon thnh, ti nghin cu s tr thnh ti liu tham kho ca cc NHTM Vit Nam trong cng tc qun tr ri ro li sut; V l ngun t liu cho nhng bn c mun nghin cu su hn v vn qun tr ri ro li sut. Ngoi li m u v kt lun, ti nghin cu ca chng ti c kt cu thnh 3 chng ln: CHNG I: L lun chung v qun tr ri ro li sut i vi cc NHTM
[ Nghin cu Qun tr Ri ro Li sut i vi cc Ngn hng Thng mi Vit Nam hin nay.]
CHNG II: Thc trng qun tr ri ro li sut ti cc NHTM Vit Nam CHNG III: Gii php nng cao nng lc qun tr ri ro li sut ti cc NHTM Vit Nam
Do tm kin thc c hn, cng vi l phc tp ca ti nghin cu, cng nh gii hn di t Ban t chc... nn chng ti cha th nghin cu su sc v ton din hn v vn , v tt nhin cng khng th trnh khi nhng thiu st nht nh. Trong kh nng c th, chng ti c gng bi nghin cu c hon thin mt cch tt nht. Nhm nghin cu rt mong nhn c kin phn hi v nhn xt, ng gp ca Hi ng Gim kho v qu bn c chng ti c th rt kinh nghim cho nhng ln sau! Chng ti xin chn thnh cm n! Nhm nghin cu.
MC LC
LI NI U ............................................................................................................. 1
CHNG I: L LUN CHUNG V QUN TR RI RO LI SUT I VI CC NHTM ............................................................................................... 7

1. NHTM V VN QUN TR RI RO LI SUT .................................... 7 1.1. Ngn hng thng mi ....................................................................................... 7 1.1.1. Chc nng chnh ca h thng ngn hng thng mi .................................. 7 1.1.2. Nhng chc nng khc ca h thng ngn hng thng mi ........................ 10 1.2. Li sut .................................................................................................................. 10 1.2.1. Khi nim ....................................................................................................... 10 1.2.2. Phn loi li sut ............................................................................................ 11 1.3. Ri ro li sut v qun tr ri ro li sut ............................................................. 14 1.3.1. Khi nim ri ro li sut ................................................................................. 14 1.3.2. Phn loi ri ro li sut .................................................................................. 16 1.3.3. Qun tr ri ro li sut .................................................................................... 18 2. CC M HNH LNG HA RI RO LI SUT ......................................... 18 2.1. M hnh ti nh gi (The Reprising Model) ....................................................... 18 2.2. M hnh k hn n hn (The Maturity Model) ................................................. 22 2.2.1. Lng ha ri ro li sut i vi mt ti sn ................................................ 22 2.2.2. Lng ha ri ro li sut i vi mt danh mc ti sn ................................ 24 2.3. M hnh thi lng (The Duration Model) ......................................................... 26 2.3.1. Cng thc tng qut v ngha kinh t ca m hnh thi lng .................. 26 2.3.2. M hnh thi lng v vn phng nga ri ro li sut.............................. 29 2.3.3. Hn ch ca m hnh thi lng .................................................................... 32
3. CC PHNG THC PHNG NGA RI RO LI SUT CA CC NGN HNG THNG MI .............................................................................................. 33 3.1. Qun tr ri ro li sut p dng cc hp ng phi sinh .................................... 33 3.1.1. Hp ng k hn ............................................................................................. 33 3.1.2. Hp ng hon i ......................................................................................... 35 3.2. Qun tr ri ro li sut bng phng php qun l khe h nhy cm li sut . 37 3.3. Qun tr ri ro li sut bng phng php qun l khe h k hn .................... 41 3.4. Qun tr ri ro li sut bng hp ng li sut k hn (FRAs) .......................... 42
CHNG II: THC TRNG QUN TR RI RO LI SUT TI CC NGN HNG THNG MI VIT NAM ................................................... 45
1. TNG QUAN V HOT NG CA CC NHTM VIT NAM TRONG BI CNH HI NHP TI CHNH QUC T ............................................................ 45 2. THC TRNG QUN TR RI RO LI SUT TI CC NHTM VIT NAM ....................................................................................................................................... 49 2.1. Din bin li sut trn th trng ti chnh Vit Nam trong thi gian qua ...... 49 2.2. Tm quan trng ca qun tr ri ro li sut thi im hin ti ...................... 51 2.3. Thc trng s dng cc bin php qun tr ri ro li sut ti cc NHTM Vit Nam ...................................................................................................................... 52 2.3.1. p dng M hnh k hn n hn lng ha ri ro li sut ti NH Nng nghip v Pht trin Nng thn Tnh Bc Giang .......................................................... 52 2.3.2. p dng M hnh thi lng lng ha ri ro li sut ti NH Thng mi c phn Phng Nam .................................................................................................... 57 2.3.3. Thc trng s dng qun tr khe h k hn (GAP) ........................................ 60 2.3.4. Thc trng s dng cc nghip v phi sinh ................................................. 62 3. NH GI HOT NG QUN TR RI RO TI CC NGN HNG THNG MI VIT NAM ...................................................................................... 64 3.1. Nhng mt t c ............................................................................................. 64 3.1.1. Cc NH dn nhn thc r c tm quan trng ca Qun tr ri ro
li sut ........................................................................................................... 64 3.1.2. p dng c ch li sut linh hot ................................................................... 65 3.1.3. Dn p dng nhng chun mc quc t v qun tr RRLS ti cc NH ......... 65 3.2. Nhng hn ch cn tn ti ................................................................................... 67 3.3. Nguyn nhn ......................................................................................................... 68 3.3.1. Nguyn nhn khch quan ............................................................................... 68 3.3.2. Nguyn nhn ch quan t bn thn cc ngn hng ........................................ 71
CHNG III: GII PHP NNG CAO NNG LC QUN TR RI RO LI SUT TI CC NHTM VIT NAM ...................................................... 73
1. NHN NH V XU HNG BIN I LI SUT TRONG THI GIAN TI .............................................................................................................................. 73 2. NH HNG CNG TC QUN TR RI RO LI SUT CA CC NHTM VIT NAM TRONG THI GIAN TI ................................................................... 75 3. GII PHP NNG CAO NNG LC QUN TR RI RO LI SUT CA CC NHTM VIT NAM ........................................................................................... 76 3.1. Nhm cc bin php v m ................................................................................... 77 3.1.1. Hon thin h thng php lut lin quan n qun tr ri ro li sut.......... 78 3.1.2. Nng cao nng lc ca Ngn hng Nh nc ............................................ 78 3.2. Nhm cc bin php vi m ................................................................................... 79 3.2.1. Ci thin cht lng ngun nhn lc .......................................................... 79 3.2.2. Pht trin nn tng cng ngh, thng tin .................................................... 81 3.2.3. Ti c cu b my qun tr ri ro li sut ................................................... 82 3.2.4. Nng cao s hp tc gia cc ngn hng.................................................... 82
KT LUN ......................................................................................................... 84
CHNG I : L LUN CHUNG V QUN TR RI RO LI SUT I VI CC NGN HNG THNG MI

1. NGN HNG THNG MI V VN QUN TR RI RO LI SUT
1.1. NGN HNG THNG MI (NHTM)
Lut tn dng do Quc hi kho X thng qua ngy 12 thng 12 nm 1997, nh ngha: Ngn hng thng mi l mt loi hnh t chc tn dng c thc hin ton b hot ng ngn hng v cc hot ng khc c lin quan. Lut t chc tn dng khng c nh ngha hot ng ngn hng v khi nim ny c nh ngha trong lut ngn hng nh nc, cng do Quc hi kho X thng qua cng ngy. Lut ngn hng nh nc nh ngha : Hot ng ngn hng l hot ng kinh doanh tin t v dch v ngn hng vi ni dung thng xuyn l nhn tin gi v s dng s tin ny cp tn dng, cung ng dch v thanh ton.
1.1.1. CHC NNG CHNH CA H THNG NGN HNG THNG MI
hiu r c chc nng c bit ca ngn hng trong nn kinh t, chng ta hy hnh dung mt th gii gin n, trong khng c s tham gia ca hot ng ngn hng. Trong mt th gii nh vy, nhng khon tit kim nh vy, nhng khon tit kim ca dn chng ch c th c s dng hoc l di dng tin mt; hoc l di dng u t chng khon vo cc cng ty. Cn cc cng ty th pht hnh chng khon u t vo cc ti sn nh nh xng,my mc, nguyn vt liu,...S m t lung vn tit kim t dn chng cc cng ty; v ngc li, cc c phiu v tri phiu c lun chuyn t cc cng ty n dn chng.
Vn
Dn chng (nhng ngi tit kim)
Dn chng (nhng ngi tit kim)
Trong mt th gii khng c cc ngn hng th qui m cc lung vn t ngi tit kim chuyn sang cc cng ty nhnCP & TP l rt thp. L do c th nu nh sau : chung Chi ph gim st trc tip hot ng ca cng ty l rt tn km. Khi dn chng mua chng khon ca cc cng ty, h phi gim st c hot ng kinh doanh ca cng ty v phi m bo rng tnh trng ti chnh ca cng ty
l lnh mnh v cng ty khng che du v lng ph tin vn vo bt k d n no. c th gim st c hot ng ca cng ty, nhng ngi u t chng khon phi dnh thi gian vo thu thp, phn tch v x l cc thng tin v tnh hnh ti chnh v hot ng kinh doanh ca cng ty.Vi nhng yu cu phi gim st hot ng ca cng ty nh vy qu rt tn km vi cc nh u t n l.V vy, h u quyn vic gim st cho ngi khc v nh vy mt phn hay hon ton t b vic gim st trc tip hot ng ca cng ty m h u t vo. Do khng trc tip nm r hot ng ca cng ty c u t nn cc c phiu, tri phiu ca cng ty s tr nn km hp dn do tnh ri ro cao, iu ny lm gim ng lc mua chng khon ca cc cng ty. Vi c tnh di hn ca c phiu v tri phiu l nguyn nhn th hai lm nn lng ngi tit kim mua chng khon ca cng ty. iu ny c th khin ngi dn thch gi tin mt cho nhng nhu cu chi tiu trong thi gian ngn hn l u t vo cc chng khon di hn. L do cui cng, l cc nh u t thng phi chu ri ro v bin ng gi c trn th trng th cp v phi chu chi ph chuyn nhng c lin quan. iu ny dn n thu nhp thc t t vic chuyn nhng chng khon trn th trng th cp gim v mt s trng hp thu nhp cn thp hn gi mua ban u. Tm li, nhng nguyn nhn chnh lm cho qui m cc lung vn t nhng ngi tit kim u t trc tip vo chng khon cc cng ty thp l do : (i) chi ph gim st hot ng ca cng ty rt tn km; (ii) tnh thanh khon trong thi gian ngn km; (iii) ri ro bin ng v gi c chng khon trn th trng. Trong mt th gii m h thng ngn hng khng tn ti, th nhng nguyn nhn nu trn khin dn chng gim ng lc tit kim, tng tiu dng hoc tit kim dng tin mt. Tuy nhin, chng ta ang sng trong thi i m h thng ngn hng l pht trin mnh m v c coi nh xng sng ca nn kinh t. H thng ngn hng cung cp mt knh dn vn gin tip t nhng ngi c nhu cu u t n cc cng ty. Do tn ti cc nguyn nhn nh nu trn nn ngi dn thng c xu hng gi tin vo cc ngn hng thay v trc tip u t. S biu din s lun chuyn lung vn trong nn kinh t c s tham gia hot ng ca h thng ngn hng, vi v tr trung gian gia ngi u t v cc cng ty.
Dn chng Vn
Ngn hng (nh cung cp dch v) Ngn hng CP&TP
Cng ty
chng ch tin gi
(nh lun chuyn ti sn) Ngn hng
Vn
(nh lun chuyn ti sn) S : Cc lung lun chuyn vn trong mt th gii vi h thng ngn hng pht trin
Ngn hng thc hin 2 chc nng c bn, l : (i) chc nng cung cp cc dch v thanh ton, mi gii v t vn; (ii) chc nng lun chuyn ti sn. V cc dch v thanh ton, mi gii v t vn : Ngn hng cung cp cc dch v mi gii, thanh ton v cung cp thng tin cho khch hng. ng vai tr ging nh mt i l ca khch hng, thng qua chc nng t vn v cung cp dch v thanh ton lm cho chi ph ca nh u t gim xung v ngi u t c th nm bt c thng tin cng nh hot ng ca cng ty mt cch ton din. Qua , ngn hng khuyn khch c t l tit kim u t trong dn chng. Chc nng lun chuyn ti sn : Ngn hng tin hnh ng thi hai hot ng . Th nht, ngn hng huy ng vn bng cch pht hnh nhng chng ch tin gi. Cc nh u t thng thch mua chng ch tin gi do ngn hng pht hnh hn l u t vo chng khon v va gim ng k c chi ph gim st, chi ph thanh ton, li va gim thiu c ri ro. Th hai, ngn hng tin hnh u t bng cch cp tn dng , mua c phiu tri phiu ca cc cng ty pht hnh, nhng chng khon ny l chng khon s cp. V chng ch tin gi do cc ngn hng pht hnh l nhng chng khon th cp. Phn chnh lch t vic gim thiu c 3 loi chi ph chnh : chi ph gim st, chi ph thanh khon v chi ph ri ro gi c chnh l phn li nhun m cc ngn hng thu c.
10
1.1.2. NHNG CHC NNG KHC CA H THNG NGN HNG THNG MI.
NHTM l i tng v ng thi l cc trung gian chuyn ti chnh sch tin t : Thng qua cc hot ng c tnh c th ca mnh, cc NHTM thc hin chc nng chuyn ti chnh sch tin t t NHTW n ton b nn kinh t. Nh vy, cc NHTM tr thnh mt knh c bit, thng qua m nh hng ca cc chnh sch tin t ln ton b nn kinh t. Phn b tn dng : NHTM l ngun chnh ti tr, cung cp tn dng cho mt s lnh vc nht nh c xc nh l c nhu cu c bit v vn.
1.2.
LI SUT
1.2.1. KHI NIM
Li sut l chi ph b ra cho vic vay vn, l gi c ca quyn c s dng vn trong mt khong thi gian nht nh, m ngi s dng phi tr cho ngi s hu n. Thng thng, li sut c biu th bng t l phn trm (%) ca tng s tin vay tnh cho mt n v thi gian l thng hoc nm. C s kinh t ca vn li sut tn dng l : (i) Hin tng tm thi "tha", tm thi "thiu" vn tin t trong cc lung tin di chuyn tin t trong nn kinh t hng ho. (ii) Vai tr trung gian ca ngn hng trong tp trung v phn phi li vn tin t thng qua cng c li sut. Nh vy, vic duy tr v s dng cng c li sut trong nn kinh t hng ho l mt tt yu khch quan, song tc dng ca li sut n mc no li l do s vn dng chnh sch li sut. Mc li sut sao cho ph hp vi iu kin kinh t v ch qun l kinh t hin ti, ph hp vi quy lut vn ng khch quan ca tn dng trong mi quan h vi cc quy lut kinh t trong nn kinh t hng ho th lc li sut s l chic cha kho thc y nn kinh t. i vi hot ng kinh doanh ngn hng, nu mt ngn hng huy ng vn (hoc cho vay) ti thi im ngy hm nay, th sau mt thi gian, khi n hn ngn hng phi tr (hoc nhn c) mt khon tin ln hn s tin huy ng (hoc cho vay) ban u. S thay i lng tin theo thi gian biu hin gi tr thi gian ca tin t. Ni cch
11
khc, gi tr ca tin t phi c xc nh theo hai tiu ch: mc li sut v thi gian. Mi ngn hng xy dng mc khung li sut ca ring mnh ph hp vi hot ng huy ng vn v u t ca mnh; mt khc, phi ph hp vi khung li sut chung do Ngn hng Nh nc qui nh.
1.2.2. PHN LOI LI SUT
a/ Cn c vo mc ch kinh doanh ca Ngn hng. Li sut huy ng : Loi li sut qui nh t l li phi tr cho cc hnh thc nhn tin gi ca khch hng. m bo s cng bng trong nn kinh t th trng, vic nh cc mc li sut huy ng khc nhau ch cn c vo i tng huy ng (tin hoc vt c gi tr) v thi hn huy ng. Li sut cho vay : Loi li sut qui nh t l li m ngi i vay phi tr cho ngi cho vay (NHTM). V mt l thuyt, cc mc li sut cho vay khc nhau c cn c vo t sut li nhun bnh qun ca i tng u t v thi hn cho vay. Tuy nhin, vi ngha l mt cng c iu tit v m nn kinh t, iu khng phi bao gi cng ng , v n cn ph thuc vo mc tiu kinh t, chnh tr, x hi ca mi quc gia trong tng thi k. Mi quan h gia li sut cho vay v li sut huy ng : [Li sut cho vay] = [li sut huy ng] + [chi ph] + [ri ro ti thiu] + [li nhun] b/ Cn c vo gi tr thc ca li sut. Li sut danh ngha l li sut bao gm c nhng tn tht do lm pht gy ra do s gia tng ca mc gi chung. Li sut thc t l li sut sau khi loi tr nhng nh hng ca lm pht. Quan h gia li sut danh ngha v li sut thc t c biu th bng cc cng thc sau: (1 + r)(1 + i) = (1 + R) Trong : r l li sut thc t, i l t l lm pht v R l li sut danh ngha. Li sut thc t = Li sut danh ngha - T l lm pht d kin
12
Trn thc t, t l lm pht sau c th khc vi t l lm pht d kin nn khng th bit trc mt cch chc chn c li sut thc t cn li sut danh ngha th c th bit trc c mt cch chc chn khi cng b. c/ Cn c vo di thi gian : C s ca c ch li sut ny l ch thi gian thu vn (c huy ng v cho vay) cng di th li nhun lm ra cng nhiu, ng thi tnh ri ro mt vn cng cng cao.
Li sut ngn hn: l loi li sut p dng cho cc khon huy ng v khon vay ngn hn, c thi hn di 1 nm. Li sut trung hn: l loi li sut p dng cho cc khon huy ng v khon vay c thi hn t 1 nm n 5 nm. Li sut di hn: l loi li sut p dng cho cc khon huy ng v khon cho vay c thi hn trn 5 nm.
Theo cch phn loi ny, c li sut huy ng v li sut cho vay, thi gian cng di th li sut cng cao. Tuy nhin, trong mt s trng hp c bit li sut ngn hn c th cao hn li sut trung v di hn, v d: khi nn kinh t trong qu trnh khi phc li sau chin tranh, khng hong kinh tnh nc cn mt s lng vn ln trong thi gian ngn, lc ny li sut huy ng ngn hn s c u tin nng cao hn cc loi li sut khc. d/ Phn loi theo phng php tnh li :
Li sut n : li sut n l li sut ca mt hp ng ti chnh m vic thanh ton tin gc v tin li ch c tin hnh mt ln ti thi im hp ng n hn, trong khng c yu t li sinh ra li. Li sut n c s dng ch yu i vi cc hp ng c thi hn ngn v ch c mt k thanh ton. Li sut kp : Nhng hp ng ti chnh c nhiu k tnh li, m li pht sinh ca k trc c gp chung vo vi gc tnh li cho k tip theo, phng php tnh li nh vy gi l li sut kp, hay li sinh ra li.
Minh ho cho s khc bit gia hai phng php tnh li ny, chng ta cng tham kho VD sau y :
13
VD1 : Mt hp ng tn dng c gi tr 1000 triu VN, k hn 1 nm, li sut 12%/nm. Tnh mc li sut thc tr trong c hai trng hp: Li tnh mt ln ti thi im n hn. Li tnh theo qu mt.
Gii : Li sut qu s l : 12 : 4 = 3%. Li qu Li qu Li I II III 0 30 0 30 0 30 qu Li IV 0 30 qu Li thc t 120,00 125,21
K tnh li Mt nm Hng qu
Theo nguyn tc li sinh li, gi s li sut khng i trong 1 nm, th trong trng hp thu li hng qu, s li thc t m ngn hng thu c s l : 4
1000 1 0,03
4
1000
125 ,51 triu VND
Nh vy, trong trng hp tnh li hng qu th li sut danh ngha c nim yt trn hp ng l 12%/nm, nhng li sut thc t tr li l 12,551%/nm. S tin : 125,51-120 = 5,51 triu chnh l s tin li do li sinh ra. e/ Phn loi cn c vo hot ng kinh doanh ca ngn hng Li sut tin gi : L li sut ngn hng phi tr cho ngi gi tin vo ngn hng. Li sut tin vay : L li sut ngi i vay tn dng phi tr cho ngn hng qua vic s dng vn vay ca ngn hng. Li sut tin vay bnh qun lun phi ln hn li sut tin gi bnh qun, nh m ngn hng thu uc li nhun t chnh lch li sut. Li sut chit khu : L li sut khch hnh phi tr cho ngn hng khi khch hng yu cu c vay vn t ngn hng di hnh thc chit khu thng phiu hoc giy t c gi khc cha n hn thanh ton ca khch hng.
14
Li sut ti chit khu : L li sut ca NHTW cho cc NHTM vay di hnh thc chit khu thng phiu hoc cc giy t c gi cha n hnh thanh ton ca NHTM. Li sut lin ngn hng : c p dng trong hot ng tn dng gia cc ngn hng vi nhau. Li sut lin ngn hng c hnh thnh bi quan h cung cu vn vay trn th trng lin ngn hng v chu s chi phi bi li sut cho cc ngn hng trung gian vay ca NHTW. Li sut c bn : L li sut c cc ngn hng s dng lm c s n nh mc li sut kinh doanh ca mnh. f/ Phn loi theo loi tin :
Li sut ni t: l loi li sut p dng tnh ton cho ng ni t (k c li sut huy ng v li sut cho vay). Li sut ngoi t: l li sut tnh ton p dng cho ng ngoi t.
Li sut ngoi t c nh hng n vic khuyn khch xut khu hay nhp khu: khuyn khch xut khu, ngi ta thng p dng c ch li sut ngoi t cho vay thp hn, trong huy ng th cao hn so vi li sut ni t v ngc li. Vi c ch ny s khuyn khch cc nh xut khu vay tin y mnh hot ng xut khu ca mnh trong trng hp li sut cho vay i vi ng ngoi t thp v ngc li.
1.3.
RI RO LI SUT V QUN TR RI RO LI SUT
Nghin cu v ri ro li sut thc cht l nghin cu v li sut v nhng bin ng ca li sut. Phn tip theo c a n nhm mc ch lm r thm ngha ca vic nghin cu ri ro li sut trong qu trnh hot ng kinh doanh ca ngn hng.
1.3.1. KHI NIM RI RO LI SUT
Ri ro li sut m ngn hng phi gnh chu l s bin ng v li sut lm thay i ngun thu nhp ca ngn hng. Nh vy, ri ro li sut c th hiu l ri ro i vi thu nhp li thun do nhng thay i bt li ca li sut . Trong phn tho lun s qua v NHTM, chng ta bit c rng chc nng chuyn ho ti sn l mt chc nng c bit c bn ca ngn hng. Qu trnh chuyn
15
ho ti sn bao gm vic mua cc chng khon s cp, tc l s dng vn; v vic pht hnh cc chng khon th cp, tc l huy ng vn. K hn v thanh khon ca cc chng khon s cp trong danh mc u t thuc ti sn c thng khng cn xng vi cc chng khon th cp thuc ti sn n. S khng tng xng v k hn gia ti sn c v ti sn n chnh l nguyn nhn su xa khin ngn hng phi chu ri ro v li sut. Chng ta xt hai trng hp : a. K hn huy ng vn ngn hn k hn u t vn Bng s , chng ta biu din trng hp mt ngn hng huy ng vn c k hn 1 nm v u t c k hn 2 nm nh sau :
ti sn n 0 0 ti sn c 2 ti sn c 1
Gi s li sut huy ng vn l 9%/nm v li sut u t l 10%/nm. Sau nm th nht, bng cch vay ngn hn 1 nm v cho vay di hn 2 nm, ngn hng thu c li nhun t chnh lch li sut l : 10%-9%=1%. Tuy nhin, li nhun ca nm th 2 cha bit trc l bao nhiu nn s l mt s khng chc chn. Nu li sut th trng khng thay i t nm th nht sang nm th hai th ngn hng c th huy ng ti sn n vi mc li sut l 9%; v do , mc li nhun thu c trong nm th hai vn l 1%. Tuy nhin, v li sut th trng c th thay i t nm th nht sang nm th hai, v vy ngn hng lun ng trc ri ro v li sut. Nu nh trong nm th hai, ngn hng ch c th huy ng vn vi mc li sut l 11%, dn n li nhun trong nm th hai s l mt s m : 10% - 11% = -1%. Nh vy, li nhun trong nm th nht ch b l cho nm th hai. Tm li, trong mi trng hp nu ngn hng duy tr ti sn c c k hn di hn so vi ti sn n th ngn hng lun ng trc ri ro v li sut trong vic ti ti tr i vi ti sn n. Ri ro s thnh hin thc khi li sut huy ng vn trong nhng nm tip theo cao hn mc li sut u t tn dng di hn. b. Ngn hng huy ng vn c k hn di v u t c k hn ngn
16
V d, ngn hng huy ng vn vi li sut l 9%/nm, k hn 2 nm, v u t vo ti sn c mc li sut l 10%/nm, vi k hn l 1 nm. C th :
ti sn n
ti sn c
Tng t nh trng hp trn, nm th nht ngn hng thu c li nhun 1%. V ti sn c k hn 1 nm, nn ht nm th nht ngn hng li tip tc ti u t. Gi s li sut u t trong nm th 2 gim xung ch cn 8%, iu ny khin cho ngn hng gp ri ro v li sut, l l : 8% - 9% = -1%. Nh vy, li nhun trong nm th nht cng ch b l cho nm th hai. Kt qu l, ngn hng gp phi ri ro v li sut ti u t trong trng hp ti sn c c k hn ngn hn so vi ti sn n. Ngoi ri ro ti ti tr ti sn n hoc ti u t ti sn c th khi li sut th trng thay i ngn hng cn c th gp phi ri ro gim gi tr ti sn. Nh chng ta bit, gi tr th trng ca ti sn c hay ti sn n u l da trn khi nim gi tr hin ti ca tin t. Do , nu li sut th trng tng ln th mc chit khu gi tr ti sn cng tng ln, v do gi tr hin ti ca ti sn c v ti sn n gim xung. Ngc li, nu li sut th trng gim th gi tr ti sn c v ti sn n s tng ln. Nu nh k hn ca ti sn c v ti sn n khng tng xng vi nhau, v d ti sn c c k hn di hn ti sn n, th khi li sut th trng tng, gi tr ti sn c s gim nhanh hn v nhiu hn so vi s gim gi ca ti sn n. Ri ro gim gi tr ti sn khi li sut thay i thuc loi ri ro v li sut v c th dn n thit hi v ti sn ca ngn hng.
1.3.2. PHN LOI RI RO LI SUT
a/ Ri ro ti nh gi (Repricing risk) : Mc nhy cm ca ti sn v cng n i vi li sut ph thuc vo k hn cho ti ngy nh gi gn nht. Khi , li sut c thay i li trong thi gian k hn ca hp ng hay tha thun tin gi. Thi hn ti nh gi l khong thi gian cn li tnh n ngy li sut c thay i li. Nh vy, thi hn ti nh gi l khi nim hon ton khc so vi thi gian o hn do thi gian o hn l thi im hp ng hay tha thun tin gi kt thc. Trong khong thi gian o hn c th c nhiu thi hn ti nh gi. Bi vy, vi nhng ti sn v cng n c
17
li sut th ni, thi gian hp l nht nh gi ri ro li sut l thi hn ti nh gi, ch khng phi thi gian cn li n khi o hn. b/ Ri ro mt cn i (Mismatch or Gap risk) : S mt cn i gia ngy o hn theo hp ng ca ti sn vi li sut c nh v cng n dng ti tr cc ti sn s to ra ri ro li sut. V d, mt ti sn vi thi gian o hn l 4 nm c ti tr bi cng n o hn trong 3 nm s to ra ri ro li sut trong 1 nm cn li khi cn phi thng tho li ngun ti tr thay th. c/ Ri ro c bn (Basic risk) : Ri ro ny pht sinh khi li sut ca cc ti sn v cng n khc nhau c biu hin khc nhau cho d chng c cng thi hn ti nh gi. V d, ngn hng huy ng c mt khon tin gi bng USD t mt khch hng. Sau , ngn hng ny gi li s tin trn vo ti khon ca mnh ti ngn hng nc ngoi nhm n chnh lch li sut. Tuy nhin, ngn hng c th s phi chu ri ro khi bin chnh lch li sut ca hai khon tin gi thay i khng on trc c do s thay i li sut bi Cc D tr Lin bang M (FED). d/ Ri ro quyn la chn (Option Risk) : L loi ri ro khi khch hng c th s dng quyn tham gia hay chm dt hp ng vi li sut c nh. iu ny c th do vic thc hin quyn la chn trong hp ng hay do khch hnh chm dt hp ng do li sut u i hn trn th trng. C th : Khon vay vi li sut c nh cho php ngn hng thanh ton ton b cng n bt k lc no khi thy li sut gim, khng c li cho khch hng. Trong trng hp ny, cc ngn hng cn a iu khon v ph pht trong trng hp khch hng thanh ton trc k hn khi k kt hp ng vay hay tha thun tin gi. Khon ph pht ny s gip b p mt phn thu nhp li mt i do sau ngn hng phi ti u t khon vn nhn c vi li sut thp hn cho nhng khch hng sau. Khon tin gi vi li sut c nh cho php khch hng rt tin mt bt c lc no khi thy li sut tng, khng c li cho khch hng. V d, khch hng rt tin ti Vietcombank vi li sut c nh 15%/nm gi sang Seabank vi li sut cao hn 18%/nm, khi Vietcombank s chu ri ro v li sut do khch hng rt tin trc hn. hn ch, ngn hng cn c iu khon cho php thanh ton mt lng li thp hn cho nhng khch hng rt tin sm. iu ny b p mt phn li ngn hng b mt i do sau ngn hng phi huy ng ngun vn mi vi li sut cao hn. Thc t VD trn, khi gi chn khch hng v
18
huy ng ngun vn mi th Vietcombank phi nng mc li sut tin gi ca mnh ln tng ng hoc cao hn 18%/nm.
1.3.3. QUN TR RI RO LI SUT
Trong nn kinh t th trng, ri ro v li sut l mt hin tng thng xuyn xy ra, do cc nh qun tr ngn hng phi thng xuyn phn tch tm ra cc gii php iu tit ri ro li sut, gi l nhng phng thc qun tr ri ro li sut. Cng vi qu trnh pht trin trong hot ng kinh doanh, cc ngn hng cng p dng cc phng php qun tr ri ro li sut thch hp. Nhng phng thc qun tr ri ro li sut theo phng php hin i thng c cc NHTM hin nay p dng s c chng ti phn tch k trong phn tip theo, bao gm: Qun tr ri ro li sut s dng cc cng c ti chnh phi sinh Qun tr khe h nhy cm li sut (GAP). Qun l khe h k hn. Qun l FRAs.
2. CC M HNH LNG HA RI RO LI SUT

2.1. M HNH TI NH GI ( THE REPRISING MODEL )
Ni dung ca m hnh ti nh gi l vic phn tch cc lung tin da trn nguyn tc gi tr ghi s nhm xc nh chnh lch gia li sut thu c t ti sn c v li sut thanh ton cho vn huy ng sau mt thi gian nht nh. Cc ngn hng tnh s chnh lch gia ti sn c v ti sn n i vi tng k hn v t chng trong mi quan h vi nhy cm li sut th trng chnh l khong thi gian m ti sn c v ti sn n c nh gi li ( theo mc li sut mi ca th trng ). iu c ngha l, nh qun tr ngn hng cn phi ch bao lu na p dng mc li sut mi vo tng k hn khc nhau. u im ca m hnh ny l ch n cung cp thng tin v c cu ti sn s c ti nh gi v d dng ch ra c s thay i ca thu nhp rng v li sut mi khi li sut thay i. V d 1: Xt bng 1.1 v c cu ti sn c v ti sn n ca mt ngn hng, c phn thnh 6 nhm theo khong thi gian m chng s c ti nh gi. (n v: Triu USD).
19
Bng 1.1: C cu ti sn c v ti sn n
STT (i) Thi gian ti nh gi Ti sn C (RSAi) Ti sn N (RSLi) Chnh lch tch ly ( GAPi)
1 2 3 4 5 6 Tng
1 ngy Trn 1 ngy n 3 thng Trn 3 thng n 6 thng Trn 6 thng n 12 thng Trn 12 thng n 5 nm Trn 5 nm -
20 30 70 90 40 10 260
30 40 85 70 30 5 260
-10 -10 -15 +20 +10 +5 0
(Ngun : Anthony Saunders & Marcia Million Cornet - Financial Institutions management: A risk Approach Management, 4th edition.) Chng ta thy rng, chnh lch ca nhm ti sn c k hn 1 ngy, thng l nhng khon tin gi v vay trn th trng lin ngn hng, l -10 triu USD nn n c nh gi li ngay trong ngy khi li sut thay i. Nu li sut qua m tng th thu nhp rng t li sut s gim bi ti sn n nhy cm vi li sut ln hn ti sn c c cng k hn 1 ngy. Ta c cng thc tnh mc thay i thu nhp rng t li sut ca nhm i ( nh sau: )
=
Trong :
=(
)*
= Mc thay i li sut ca nhm i.
Gi s li sut qua m tng 1%/nm, ta c mc thay i rng thu nhp t li sut ca nhm 1 trong nm ti l: = -10*0,01 = - 100 000 USD
20
Cc nh qun tr ngn hng c th tnh ton chnh lch gia ti sn c v ti sn n theo cc phng php tch ly nhiu k hn khc nhau, ph bin nht l n 12 thng. V d t bng 1.1: CGAP = (-10) + (-10) + (-15) + 20 = -15 Vi = 1%, m hnh ti nh gi s cho ta bit mc thay i thu nhp li sut
rng trong nm ti l :
= (-15)*(0,01) = - 150 000 USD
Trong CGAP l chnh lch tch ly Cumulative Gaps. V d 2, xt bng 1.2 vi cc k hn khng phi k hn ca hp ng gc, m l k hn cn li (k hn n hn) ti thi im nh gi li ca cc ti sn c v ti sn n. Bng 1.2: K hn n hn ti thi im nh gi li ca cc ti sn c v ti sn n. Ti sn C 1. Tn dng tiu dng ngn hn 2. Tn dng tiu dng di hn 2 nm 3. Tn phiu kho bc 3 thng 4. Tn phiu kho bc 6 thng 5. Tn phiu kho bc 3 nm 6. Tn dng c th chp 10 nm, li sut c nh 7. Tn dng c th chp 30 nm, li sut th ni, iu chnh 9thng/1ln S d 50 25 Ti sn N 1. Vn t c 2. Ti khon pht hnh sc 3. Ti khon c nhn 4. Tin gi k hn 3 thng 5. Chp phiu ngn hng 3 thng 6. Tin gi c th chuyn nhng 6 thng 7. Tin gi k hn 1 nm S d 20 40
30 35 70 20
30 40 20 60
40
20
8. Tin gi k hn 2 nm Tng (A) 270
40 270
21
(Ngun : Anthony Saunders & Marcia Million Cornet - Financial Institutions management: A risk Approach Management, 4th edition.) Nhng khon in nghing l nhng ti sn nhy cm vi s thay i li sut trong mt nm ti. Nh vy, tng s ti sn c nhy cm vi li sut theo k hn nh gi li 1 nm l: 50 + 30 + 35 + 40 = 155 triu USD Tng s ti sn n nhy cm vi li sut theo k hn nh gi li 1 nm l: 40 + 20 + 60 + 20 = 140 triu USD Gi CGAP l chnh lch gia ti sn c v ti sn n nhy cm vi li sut c k hn nh gi li 1 nm. Ta c: CGAP = RSA RSL = 155 140 = 15 triu USD. Biu din kt qu dng %: CGAP/A = 15/270 = 0.0556 = 5,56% Bng cch biu din dng % ngy, ta thy: Tnh cht ca ri ro li sut (GAP l dng hay m); v mc chnh lch ti sn c v ti sn n trn qui m ti sn ca ngn hng l nh th no. Trong v d trn, ti sn c nhy cm vi li sut nhiu hn vi ti sn n trong k hn 1 nm l 5,56%. Nu li sut tng 1% th thu nhp rng t li sut s thay i trong nm l: = CGAP * = 15 * 0,01 = 150 000USD
Ta thy, nu chnh lch gia ti sn c v ti sn n nhy cm vi li sut ca ngn hng l s dng, th khi li sut tng ngn hng s tng thm thu nhp t li sut, khi li sut gim ngn hng s phi chu ri ro li sut; v ngc li. Nh vy, c th thy rng m hnh ti nh gi l cng c hu ch i vi nh qun tr ngn hng v nhng nh nh ch trong vic phng nga ri ro li sut. Tuy nhin, m hnh ny cng bc l nhng hn ch nht nh nh sau: Th nht, m hnh ti nh gi ch phn nh c mt phn ri ro li sut i vi ngn hng bi m hnh ny khng cp n gi tr th trng ca ti sn c v ti sn n.
22
Th hai, vn phn nhm ti sn theo mt khung k hn nht nh phn nh sai lch thng tin v c cu cc ti sn c v ti sn n trong cng mt nhm, bi trong cng mt nhm, ti sn n c th c nh gi ti thi im cui v ti sn n c th c nh gi li ti thi im u ca k ti nh gi. Hn na, nu trong cng mt nhm, v d k hn t 3 thng n 6 thng s lng ti sn c v ti sn n l bng nhau, nhng nu c cu k hn ca ti sn c l 3 n 4 thng cn ca ti sn n l t 5 n 6 thng, th r rng l xut hin hin tng khng cn xng gia ti sn n v ti sn c. Th ba l v vn ti sn n hn. Trong thc t, nhng khon tn dng di hn c th th chp c thng c tr gp nh k hng thng hoc hng qu. Do , ngn hng c th ti u t nhng khon tin thu c ny trong nm vi li sut trn th trng hin hnh, ngha l cc khon tin thu c trong nm thuc loi ti sn c nhy cm vi li sut.
2.2.
M HNH K HN N HN ( THE MATURITY MODEL )
M hnh k hn n hn l mt phng php n gin, trc quan lng ha ri ro li sut trong hot ng kinh doanh ngn hng. Ni dung ca m hnh ny bao gm lng ha ri ra li sut i vi mt ti sn v lng ha ri ro li sut i vi mt danh mc ti sn.
2.2.1. LNG HA RI RO LI SUT I VI MT TI SN
Gi s ngn hng nm gi mt tri phiu c k hn hn l 1nm, li sut coupon 10%/nm, mnh gi thanh ton khi n hn (F) l 100VND. Nu mc li sut 1 nm hin ti trn th trng (R) l 10% th tr gi tri phiu (P1) s l:
P = F(1+C)/(1+R) = 100(1+0,10)/(1+0,10) = 100VND 1
Nu Ngn hng Nh nc p dng tht cht tin t lm li sut th trng tng t 10% ln 11%, th gi tr ca tri phiu s cn:
P1
M
= 100(1+0,10)/(1+0,11) = 99,10VND
23
Nh vy gi tr ca tri phiu ch cn 99,10VND trn 100VND mnh gi, gi tr ghi s vn l 100VND. Thc t, ngn hng phi chu l ri ro li sut l 0,90VND trn 100VND mnh gi tri phiu. Gi P l t l % tn tht ti sn, ta c: 1
P = [(99,10 100)/100]100% = -0,90% 1
P / R = -0,90%/1% = -0,90 1
P = -0,90 R 1
Vi cc nhn t khc khng i, i vi tri phiu c k hn l 2, 3, 4 v 5 nm, khi li sut th trng tng t 10% ln 11% th th gi ca tri phiu s gim nhiu hn. C th trong bng 1.3: Bng 1.3: S thay i ca th gi tri phiu khi li sut th trng tng 1%. K hn tri phiu Th gi tri phiu trc khi tng li sut (Pi) 100 100 100 100 100 Th gi tri phiu sau khi li sut tng thm 1% ( Pi 99,10 98,29 97,56 96,89 96,30
M
T l tn tht Tc gim ti sn ( Pi) gi ca tri phiu ( Pn -0,90% -1,71% -2,44% -3,11% -3,70
Pn 1 )
1 nm 2 nm 3 nm 4 nm 5 nm
0,90 0,81 0,73 0,67 0,59
Qua v d trn ta c th rt ra kt lun: Khi li sut th trng tng th ti sn c k hn cng di gim gi tr cng nhiu, nhng tc gim gi ca cc tri phiu c cc k hn khc nhau l khng bng nhau, m theo quy lut gim chm dn. Nh vy, khi li sut th trng tng ln th gi tr tuyt i ca Pn m ln hn Pn 1 , ngha l k hn
24
cng di th thit hi ti sn cng ln, nhng tc thit hi gim dn khi k hn tng ln. Kt lun ny c th c biu din bng th nh sau: th: T l tn tht ti sn khi li sut th trng tng 1%.
2.2.2. LNG HA RI RO I VI MT DANH MC TI SN
lng ha ri ro li sut trc tin cn tnh k hn n hn bnh qun ca danh mc ti sn c ( ) v ti sn n ( ). Ta c:
=
Trong : l t trng v l t trng v
l k hn n hn ca ti sn c i l k hn n hn ca ti sn n j
n, m l s loi ti sn c v ti sn n phn theo k hn. Nhng quy tc chung trong vic qun l ri ro li sut i vi mt ti sn cng c gi tr i vi mt danh mc ti sn, l: 1) Mt s tng (gim) li sut th trng u dn n mt s gim (tng) gi tr ca danh mc ti sn. 2) Li sut th trng tng (gim) th danh mc ti sn c k hn cng di s gim (tng) cng ln. i vi cc NHTM ngy nay, c cu k hn ca bn cn i ti sn thng trng thi > , ngha l k hn trung bnh ca ti sn c thng ln hn ca ti sn
25
n. Do vy, khi li sut th trng tng, th gi tr ti sn c v ti sn n u gim, nhng ti sn c (A) s gim nhiu hn so vi vn huy ng (L) trong ti sn n. Mc thay i vn t c l chnh lch gia ti sn c v vn huy ng c xc nh: E= A L Xt v d v bng cn i ti sn ca ngn hng vi cc mc li sut 10%, 11% v 17%:
Bng 1.4: Bng cn i ti sn ca ngn hng vi cc mc li sut 10%, 11% v 17%.
Ti sn C (VND) Li sut Ti sn c (k hn di) th trng 10% Cng K hn trung bnh Mc sinh li A = 100
Ti sn N (VND) Vn huy ng (k hn ngn) Vn t c 100 Cng L = 90 E = 10 100 1 nm 10%/nm
3 nm K hn trung bnh 10%/nm Li sut huy ng
Nu li sut th trng tng t 10% ln 11% Li sut Mc gim tr gi ti sn 2,44% th Ti sn c A = 97,56 trng 11% Mc gim vn huy ng Vn huy ng Vn t c 0.90% L = 89,19 E = 8,37
E = A L = (-2,44) (-0,81) = -1,63 VND Nu li sut th trng tng t 11% ln 17% Li sut Ti sn c A = 84,53 Vn huy ng th Vn t c trng 17% E = A L = (-15,47) (-5,38) = -10,09 VND L = 84,62 E = -0,09
26
Nh vy, do khng cn xng v mt k hn, ch cn li sut tng 1% cng cc c ng chu thit hi 1,63 VND trn 10VND vn t c, hay vn t c gim 1,63%. Ti mc li sut 17%, vn t c s gim hn 10VND, ngha l ngn hng thc s khng cn kh nng thanh ton cui cng. Qua cc v d trn cho thy, nguyn nhn chnh gy nn ri ro li sut i vi cc NHTM l s khng cn xng v k hn gia ti sn n v ti sn c. Do , v mt l thuyt, phng php tt nht phng nga ri ro li sut i vi mt ngn hng l lm cho ti sn c v ti sn n cn xng vi nhau, hay M A M1 0 . Nhng trn thc t, cc ngn hng thng s dng mt t l nht nh vn ngn hn cho vay di hn nn ri ro li sut lun l yu t thng trc, i hi cc ngn hng cn phi nm vng k thut phng chng bng cc nghip v phi sinh. M hnh k hn - n hn cn c hn ch l khng cp n yu t thi lng ca cc lung ti sn c v ti sn n. Tuy nhin, n c u im l n gin v trc quan nn c cc ngn hng s dng kh ph bin, c bit l cc ngn hng ang trong qu trnh chuyn i tin ti hin i ha nh Vit Nam hin nay.
2.3.
M HNH THI LNG ( THE DURATION MODEL )
2.3.1. CNG THC TNG QUT V NGHA KINH T CA M HNH THI LNG.
So vi m hnh ti nh gi v m hnh k hn - n hn, th m hnh thi lng c nh gi l hon ho hn nhiu trong vic o mc nhy cm ca ti sn c v ti sn n i vi li sut, bi n cp n yu t thi lng ca tt c cc lung tin cng nh k hn n hn ca ti sn n v ti sn c. Thi lng ca ti sn l thc o thi gian tn ti lung tin ca ti sn ny, c tnh trn c s cc gi tr hin ti ca n. Thi lng ca mt ti sn c nh ngha l thc o tn ti lung tin ca ti sn ny, c tnh trn c s cc gi tr hin ti ca n. Thi lng ca bt c mt chng khon no c thu nhp c nh c tnh bng cng thc sau: N t PVt n D t1 N PVt
t 1
27
Trong :
R 1 n N: tng s lung tin xy ra. PVt CFt
t
n: s ln lung tin xy ra trong mt nm. M: k hn ca chng khon tnh theo nm (M = N/n) t: thi im xy ra lung tin ( t = 1,2,3,...,N)
CFt : lung tin nhn c ti thi im cui k t PVt : gi tr hin ti ca lung tin xy ra ti thi im t
R: mc li sut th trng hin hnh (%/nm) V d: Tnh thi lng tri phiu coupon, bit k hn tri phiu l 6 nm, li sut coupon 19%/nm, li tr hng nm, mnh gi tri phiu 1000USD, li sut th trng hin hnh 19%/nm? (N = 6; n = 1; M = N/n = 6; t = 1,2,3,4,5,6; R = 19% = 0,19) Kt qu tnh ton c biu din trong bng di y: Bng 1.5: Thi lng ca tri phiu coupon c k hn 6 nm. t 1 2 3 4 5 6 N=6
CFt
1 R/n
t
PVt
PVt t n n 1
190 190 190 190 190 1190 -
1,19 1,4161 1,6852 2,0053 2,3863 2,8397 4057 ,58 1000

N
159,66 134,17 112,74 94,74 79,62 419,05

N
159,66 268,34 338,24 378,96 398,09 2514,29

PVt
t 1
PVt
t 1
1000
t n
4057 ,58
4,057 nm.
28
M hnh thi lng c nhng c im quan trng trong mi quan h vi k hn ca ti sn, li sut ca th trng v li sut coupon nh sau: 1. Thi lng tng ln cng vi k hn ca ti sn c hoc ti sn n c thu nhp c nh, nhng vi mt t l gim dn, ngha l:
D M 0 v
D2 2 M
2. Khi li sut th trng tng th thi lng gim, ngha l:

D R 0
3. Li sut coupon cng cao th thi lng cng gim, ngha l:

D C 0
Thi lng l php o trc tip nhy cm ca gi tr ti sn c v ti sn n i vi li sut chnh l s thay i th gi ca ti sn khi li sut thay i. Thi lng D (Duration) ca ti sn cng ln th gi tr ca ti sn cng nhy cm vi li sut. Mi quan h gia s thay i th gi dP v li sut th trng dR c biu din theo biu thc sau:
dP P D dR 1 R
Trong : P: th gi (gi tr hin ti ca tri phiu). R: li sut hin hnh ca th trng (%/nm). D: thi lng ca tri phiu. dP: s thay i th gi tri phiu. dR: s thay i li sut th trng. Nh vy, khi li sut thay i th th gi tri phiu bin ng ngc chiu theo t l thun vi ln ca thi lng D.
29
V d: Tri phiu coupon c k hn 6 nm, li sut coupon 19%/nm, li sut th trng 19%/nm, thi lng ca tri phiu (theo v d trn) l D = 4,05 nm. Gi s li sut th trng tng ln 19,01%, ta c:
dP P
4,05
0,0001 1,19
0,00034
0,034 %
tc l th gi tri phiu gim 0,034%.

2.3.2. M HNH THI LNG V VN PHNG NGA RI RO LI SUT.
i vi hot ng kinh doanh ngn hng, th vic s dng m hnh thi lng qun tr ri ro li sut l mt gii php thch hp bi n cho php cc ngn hng phng nga c ri ro li sut i vi ton b hay mt b phn ring l ca bng cn i ti sn. hiu r hn v iu ny, chng ta s nghin cu hai v d c th sau.
M HNH THI LNG V VN KH NNG THANH TON.
Cc nh qun tr ngn hng lun phi i mt vi vn n c cu ca danh mc ti sn h c kh nng thanh ton y cc khon tin gi khi n hn. Nh qun tr ngn hng phi i mt vi ri ro trong trng hp danh mc u t c k hn ngn v khi li sut th trng gim, dn n thu nhp t danh mc u t khng trang tri chi ph vn huy ng. Do , ngn hng phi dng n qu d tr v vn t c b p khon l ny. Gi s, vo thi im nm 2008, ngn hng huy ng tri phiu trit khu, k hn 4 nm, thanh ton mt ln c gc v li vo nm 2012. Gi s mnh gi tri phiu chit khu l $2.005. phng nga ri ro li sut, ngn hng phi xc nh c mt c cu danh mc u t m bo chc chn rng sau 4 nm s thu c mt khon tin c gc ln li l $2.005, khng ph thuc s thay i ca li sut. lm c iu ny, ngn hng c th thc hin theo 1 trong 2 cch sau: Cch 1: Mua tri phiu chit khu k hn 4 nm. Gi s mnh gi tri phiu l $2.005, li sut hin hnh ca th trng l 19%/nm v c tnh theo phng thc li kp, th th gi ca tri phiu trit khu k hn 4 nm l:
P 2005 1 0,19
4
1000 USD
30
Nh vy, nu ngn hng u t $1000 vo tri phiu chit khu, th sau 4 nm s thu c mt khon tin chc chn l $2.005. iu ny c c l do thi lng ca tri phiu trng vi k hn thanh ton cho ngi gi tin (4nm). Ta thy l i vi tri phiu chit khu, khng c bt c khon thanh ton no trong sut k hn ca tri phiu. Do , mnh gi ca tri phiu s c thanh ton y 100% vo thi im n hn cho d li sut th trng c th thay i ti bt c thi im no trong sut k hn hiu lc ca tri phiu. Cch 2: Mua tri phiu chit khu thi lng 4 nm. Bn cnh tri phiu trit khu k hn 4 nm, nh qun tr ngn hng c th u t vo tri phiu coupon c thi lng 4 nm phng nga ri ro li sut. Nh c tnh trong bng 1.5, tri phiu coupon c k hn 6 nm, li sut coupon 19%/nm, li sut hin hnh 19%/nm th c thi lng l 4,05 nm (xp x 4 nm). Bng cch, mua loi tri phiu coupon ny vo nm 2008 v chuyn nhng chng vo cui nm 2012 (trng vi thi im thanh ton vn huy ng), th khong tin thu c t chuyn nhng tri phiu ti thi im cui nm th 4 chc chn l 2.005USD , d li sut th trng thay i nh th no, vo bt c thi im no. iu ny c chng minh qua bng 1.6 di y: Bng 1.6: Thu nhp ca tri phiu coupon thi lng 4 nm khi li sut th trng thay i. r Li coupon Li ti u t Thu nhp t chuyn nhng tri phiu Tng Trong : Li coupon c tnh: 4*190 = $720 Thu nhp t li u t c tnh: 19% 760 245 1000 2.005 18% 760 230 1015 2.005 20% 760 260 985 2.005
190 1 r
190
190 1 r
190
190 1 r
190
31
Chuyn nhng tri phiu ti thi im cui nm th 4, mc li sut coupon 19%/nm nn n cui nm th 6 thu nhp gc v li ca tri phiu s l 1416,1. Do , th gi tri phiu ti thi im chuyn nhng c tnh: P4 1416 ,1 1 r 2 . Nh vy, bng cch lm cho thi lng ca khon u t (nh tri phiu coupon, hay bt k cng c ti chnh no c thu nhp c nh) cn xng vi k hn thanh ton vn huy ng, th ngn hng s phng nga c ri ro khi li sut thay i. Khon li hay l t ti u t do li sut thay i l va b p cho s gim gi hay tng gi ca tri phiu do s thay i ca li sut.
M HNH THI LNG V VN PHNG NGA RI RO LI SUT I VI BNG CN I TI SN.
M hnh thi lng c th c dng nh gi ri ro li sut mt cch tng th, ngha l o mc chnh lch v thi lng ca ti sn c v ti sn n ca bng cn i ti sn v t xc nh s thay i ti sn ca ngn hng l nh th no. S thay i c tnh theo cng thc sau:
E DA DL k A R 1 R
Trong :
D A : Thi lng ca ton b ti sn c.
DL : Thi lng ca ton b ti sn n.

E : Mc thay i vn t c khi li sut th trng thay i.
L A : T l vn huy ng trn tng ti sn c ca ngn hng - t l n by.
Kt lun: i. Chnh lch thi lng gia ti sn c v ti sn n c iu chnh bi t l n by DA DL k . Chnh lch thi lng c tnh bng nm, phn nh s khng cn xng v thi lng ca hai v bng cn i ti sn. c bit, nu chnh lch ny ln th tim n ri ro li sut vi ngn hng cng cao. Quy m ca ngn hng, tc tng ti sn c A cng ln th tim n ri r li sut i vi ngn hng cng cao.
ii.
32
iii.
Mc thay i li sut ngn hng cng cao.
R /(1 R ) cng nhiu th tim n ri ro li sut i vi
Nh vy, chng ta c th biu din ri ro li sut i vi vn t c ca ngn hng nh sau:
E
i li sut.
- Chnh lch thi lng iu chnh
Quy m ti sn
Mc thay
Trong , nh hng ca yu t li sut mang tnh cht ngoi sinh i vi ngn hng do chu nh hng t ngn hng trung ng, cn mc chnh lch thi lng v quy m ti sn c t di s kim sot ca ngn hng.
2.3.3. HN CH CA M HNH THI LNG.
M hnh thi lng c xem l rt kh p dng vo thc tin hot ng kinh doanh ngn hng, d vic p dng m hnh ny vo vic phng nga ri ro li sut l rt hiu qu trong hu ht cc trng hp ca thc tin hot ng ngn hng. Trn thc t, m hnh thi lng mi ch c bt u s dng ti mt s nc nh M, c... D c xem l hon ho hn nhiu so mi m hnh ti nh gi v m hnh k hn - n hn, nhng m hnh thi lng vn c mt s hn ch nh sau: Th nht, m hnh thi lng s dng gi thuyt li sut th trng thay i ngay lp tc sau khi mua tri phiu. Trong thc t th khng phi lc no cng nh vy, li sut th trng c th thay i vo bt c lc no trong sut thi hn ca tri phiu. Th hai, thi lng ca tri phiu thay i theo thi gian, ngha l cng gn n ngy n hn th thi hn ca tri phiu cng gim. iu ny lm xut hin s khng cn xng v thi lng gia khon tin s phi thanh ton v khon tin s nhn c. iu i hi vic phng nga ri ro li sut da trn m hnh thi lng phi l mt chin lc linh hot. Th ba, m hnh thi lng c th o chnh xc s thay i th gi ca chng khon c thu nhp c nh khi li sut th trng thay i mc nh (1 im phn trm). Nu li sut thay i mc ln hn (t 2 n 200 im) th m hnh thi lng tr nn km tin cy, khng th d on c s thay i th gi ca chng khon mt cch chnh xc.
33
Th t, nu ch nghin cu m hnh thi lng n vi tuyn li sut (hay cu trc k hn ca li sut) l nm ngang, khng thay i theo k hn ca li sut, th s tim n mt sai s ng k trong vic o nhy cm ca gi tr ti sn i vi s thay i ca li sut. Th nm, trn thc t, khch hng c th chm thanh ton khon tin li tn dng cho ngn hng hoc ngn hng phi c cu li khon n cho khch hng. iu ny dn n cc lung tin m ngn hng nhn hoc chi tr trong tng lai s thay i (c c cu li), y cng l nguyn nhn buc ngn hng phi tnh ton v iu chnh li thi lng ti sn c v ti sn n.
3. CC PHNG THC PHNG NGA RI RO LI SUT CA CC NGN HNG THNG MI

3.1. QUN TR RI RO LI SUT P DNG CC HP NG PHI SINH.
V l thuyt, cc NHTM c th s dng c bn loi hp ng phi sinh l: hp ng k hn, hp ng tng lai, hp ng quyn chn v hp ng hon i phc v cho cng tc qun tr ri ro li sut. Nhng trong thc t hot ng, cc hp ng tng lai v hp ng quyn chn thng t c cc NHTM s dng v nhiu l do khc nhau. Tri li, cc hp ng k hn v hp ng hon i t ra hu dng, c cc NHTM quan tm nghin cu v ng dng nhiu nht trong cng tc qun tr ri ro li sut. Chnh v vy, trong khun kh gii hn ca ti, nhm nghin cu ch i su nghin cu v hai loi hp ng phi sinh ny, nhm l gii cch thc cc NHTM c th phng chng ri ro li sut khi s dng hp ng k hn v hp ng hon i.
3.1.1. HP NG K HN
Hp ng k hn l cng c ti chnh phi sinh n gin. l mt tha thun mua hoc bn mt ti sn ti mt thi im trong tng lai vi mt gi xc nh trc. Nu li sut th trng c d bo l s tng ln th nh qun tr ngn hng c th bn k hn cc tri phiu theo gi hin ti. Khi hp ng k hn n hn nu li sut tng ln ng nh d bo, nh qun tr ngn hng s thc hin vic bn tri phiu cho ngi mua theo gi tha thun c nh trong hp ng, do trnh c thit hi do gi tri phiu gim. Ngc li, nu nh ngn hng d bo li sut th trng s gim, th nh qun tr ngn hng c th k cc hp ng mua k hn cc tri phiu phng nga ri ro li sut.
34
Gi s nh qun tr ngn hng ang nm gi 1 triu USD cc tri phiu k hn 10 nm. Ti t = 0, cc tri phiu ny c th gi 97USD trn 100USD mnh gi, tc tng tr gi tri phiu l 970.000USD. Ti t = 0, nh qun tr ngn hng d bo li sut s tng 2% t mc 12,5428% ln 14,5428% trong thi hn 3 thng ti, ng thi nh qun tr tnh ton thi lng ca tri phiu c k hn 10 nm chnh xc l 6 nm. Theo m hnh thi lng, c th d tnh khon l (dP) nh sau:
dP P D dR 1 R
Trong : dP: Khon l ca tri phiu. P: Th gi ca tri phiu, P = 970.000 D: Thi lng ca tri phiu, D = 6 nm dR: mc thay i li sut d tnh, dR = 0,02 1 + R = 1 + 0,125428 = 1,125428 Thay s vo ta tnh c: dP = - 103.427,32 USD Nh vy, dP/P = -10,66%, tc l gi tri phiu gim t 97USD xung cn 86,657USD trn 100USD mnh gi. gim gim ri ro l xung 0, nh qun tr c th tin hnh bn k hn 1 triu USD mnh gi ca cc tri phiu ny vi k hn 3 thng. Gi s, ti t = 0, nh qun tr tm c i tc sn sng mua vi gi 97USD trn 100USD mnh gi bng k hn 3 thng. Nh vy, nu li sut thc s tng sau 3 thng th gi tri phiu s gim 10,66%, tng ng khon l 103.427,32 USD. Mt khc, nh qun tr c th mua 1 triu USD mnh gi tri phiu c k hn 10 nm trn th trng giao ngay vi gi 866.573 USD v giao cho i tc theo hp ng k hn. Khi th li nhun thu c t hp ng k hn ny l: 970.000 866.573 = 103.427 (USD) Do s thua l trn bng cn i ti sn s c b p y t hp ng bn k hn. Nh vy, ri ro li sut i vi ngn hng c phng nga, tc bng 0. Trong hp ng k hn ch c hai bn tham gia vo hp ng, v mi bn u ph thuc duy nht vo bn kia. Khi c thay i gi c trn th trng giao ngay, ri ro thanh
35
ton s tng ln khi mt trong hai bn khng thc hin hp ng. Ngoi ra, v mc gi c t ra mang tnh c nhn v ch quan nn rt c th khng chnh xc. 3.1.2. HP NG HON I. Hp ng hon i l mt hp ng trong hai bn tha thun trao i ngha v thanh ton. Thng thng, giao dch ny bao gm cc thanh ton li, v trong mt s trng hp l thanh ton n gc. Giao dch hon i li sut l sn phm ca th trng phi tp trung c kt hp trc tip gia hai ngn khng hoc gia ngn hng vi khch hng. Theo khng c mu chun ca hp ng giao dch hon i, v cc hp ng kiu ny s khc nhau v mt s ni dung. Thng qua giao dch hon i, mt ngn hng c th tin hnh phng nga ri ro li sut mt cch di hn, c khi ti 15 nm, do s gim c s cn thit phi tin hnh cc giao dch k hn v giao dch tng lai. V d, gi s c hai ngn hng: Ngn hng quc gia. C c trng ti sn n l vn c k hn di vi li sut c nh v c trng ti sn c l cc khon tn dng thng mi v cng nghip c mc li sut thay i 6thng/ln theo s thay i ca ch s li sut k phiu ngn hng (BBSW). Ngn hng phi i mt vi s khng cn xng m v thi lng:
DA kDL
0.
Ngn hng tit kim. C c trng ti sn c l cc khon cho vay bt ng sn c li sut c nh, thi lng tng i di v c trng ti sn n l cc khon huy ng tit kim v pht hnh chng ch tin gi vi k hn ngn, c huy ng tun hon vi mc li sut hin hnh. Ngn hng phi i mt vi ri ro li sut ngc chiu vi ngn hng quc gia: DA
kDL
0.
trnh c ri ro, c hai ngn hng c th tham gia mt hp ng Swaps li sut th ni/c nh, trong c s tham gia ca mt ngn hng th ba nh l ngi mi gii thun ty. Hp ng c gi tr $100 triu tng ng gi tr pht hnh tri phiu c k hn 2 nm vi li sut coupon l 16% nm ca ngn hng quc gia. Giao dch Swaps li sut trong trng hp ny ng vai tr nh l mt ch dn i vi ngn hng tit kim tin hnh thanh ton li sut c nh mc 16%/nm trn mnh gi $100 triu tr li sut tri phiu ca ngn hng quc gia. Ngc li, ngn hng quc gia thanh ton cho ngn hng tit kim mi nm 2 ln trn mnh gi $100 triu vi mc li th ni theo BBSW c k hn 6 thng, gi s BBSW = 14%/nm v cc ngn hng tha thun mc li sut thanh ton cho ngn hng tit kim cng thm 2%.
36
Ngn hng quc gia thanh ton cho ngn hng tit kim theo li sut th ni nh sau:
BBSW
2% 100 .000 .000
so.ngay.trong.6.thang 365 .ngay
Ngn hng tit kim thanh ton cho ngn hng quc gia theo li sut c nh nh sau:
16% 100 .000 .000
so.ngay.trong.6.thang 365 .ngay
Cc lung tin thanh ton gia hai ngn hng c tm lc nh sau: Bng 1.7: Cc lung tin thanh ton gia hai ngn hng trong hp ng hon i. Cui k thanh ton 1 2 3 4 Tng BBSW BBSW s thc 6 thng ngy t 6 +2% thng 182 183 182 183 15% 15% 13% 12% 17% 17% 15% 14% Lung tin thanh ton bi NH quc gia 8.467.621,33 8.523.287,67 7.479.452,05 7.019.178,08 Lung tin thanh ton bi NH tit kim Lung tin thanh ton rng bi NH quc gia
7.978.082,19 +498.631,137 8.021.917,81 +501.369,863 7.978.082,19 -498.630,137 8.021.917,81 -1.002.739,73
Tng
31.498.630,1 20.000.000
-501.369,863
Ta thy, ngn hng tit kim thu c li nhun t hp n Swaps li sut trong hai k thanh ton u ca nm th nht l $1triu. S li nhun ny c dng b p cho s tng ln ca chi ph huy ng tin gi tit kim v cc chng ch tin gi do li sut th trng tng, ngha l thng qua giao dch Swaps, ngn hng tit kim phng trnh c ri ro khi li sut th trng tng. Ngc li, ngn hng quc gia thu c li nhun l $1.501.370 trong hai k thanh ton cui nm th hai khi li sut th trng gim. S li nhun ny c dng b p cho s gim thu nhp t cc khon tn
37
dng thng mi v cng nghip c li sut th ni khi li sut th trng gim. Ngha l ngn hng quc gia phng nga c ri ro khi li sut th trng gim. Kt qu cui cng l ngn hng quc gia thu c mt khon li nhun rng t hp ng Swaps li sut l $501.370.
3.2. QUN TR RI RO LI SUT BNG PHNG PHP QUN L KHE H NHY CM LI SUT.
Qun tr ri ro theo m hnh GAP c s dng t nm 1980 nhm qun l t l thu nhp li cn bin trong thi gian ngn hn. K thut qun l khe h nhy cm li sut l k thut ph bin m cc ngn hng s dng ngn nga v kim ch ri ro li sut. K thut ny c thc hin bng cch tnh ton s chnh lch trong nhy cm li sut ca tt c cc loi ngun vn huy ng vi nhy cm li sut ca cc ti sn c c ti tr bng ngun vn ny trong ngn hn. Sau phin bn GAP ny s c s dng tm ra s thay i trong li nhun khi li sut thay i. Quy trnh ny gm 3 bc : La chn v phn loi cc loi ngun vn vo tng nhm ring bit da trn thi im s nh gi li gi c. Th d k phiu 3 thng s c li sut khc sau 3 thng. Chnh lch GAP bng gi tr ca ti sn c nhy cm li sut [RSAs rate sensitive assets ] tr gi tr ngun vn nhy cm li sut [RSLs rate sensitive liabilities]. S dng cc phn tch bin thin v nhy cm d on s thay i trong thu nhp t li. V d minh ha : Nh qun tr mt NHTM thc hin qun l ri ro li sut theo m hnh GAP trong khong thi gian 3 thng v phn nhm bng tng kt ti sn nh sau : (LS : li sut; LSC :li sut c nh; NCLS: nhy cm li sut) (n v :t ng)
38
Bng 1.8.1: Bng tng kt ti sn phn nhm theo khon mc nhy cm li sut
Ti sn Li sut cho vay trung bnh Ngun vn Li sut huy ng trung bnh
Khon mc nhy cm LS Khon mc c LSC Khon mc khng c LS Cng Vn ch s hu Tng cng Thu nhp thun t tin li
500 350 150 1000
18% 20%
600 220 100 920 80
16% 15%
1000
1000
= (500*18% + 350*20%) (600*16% + 220*15%) = 160 129 = 31
Li sut trung bnh trn ti sn c sinh li = 31/850 = 3,65% GAP = RSAs-RSLs = 500-600 = -100 Nu li sut trn th trng tng v li sut cho vay, li sut huy ng tng cng mc th thu nhp thun t li s gim do chi ph tin li huy ng ngun vn cao hn doanh thu t li. Nu li sut trn th trng gim v li sut cho vay, li sut huy ng tng cng mc th thu nhp thun t li s tng do chi ph tin li huy ng ngun vn cao hn doanh thu t li. Xt cc trng hp bin ng ca li sut: Trng hp li sut tng 1% cho khon mc ti sn v ngun vn huy ng : n v : t ng
39
Bng 1.8.2: Bng tng kt ti sn phn nhm theo khon mc NCLS khi li sut tng 1%.
Khon mc nhy cm LS 500 19% 600 17% Khon mc c LSC 350 20% 220 15% Khon mc khng c LS 150 100 Cng 1000 920 Vn ch s hu 80 Tng cng 1000 1000 Thu nhp thun t tin li = (500*19% + 350*20%) (600*17% + 220*15%) = 165 135 = 30 Li sut trung bnh trn ti sn c sinh li = 30/850 = 3,53% Chnh lch m, li sut tng cng mc trn ti sn v ngun vn th li thun t tin li gim (3,53<3,65). Trng hp li sut tng nhng khng cng mc dn n chnh lch gia li sut cho vay v li sut huy ng vn gim 1%. Bng 1.8.3: Bng tng kt ti sn phn nhm theo khon mc NCLS khi chnh lch li sut gim 1%. n v : t ng
Khon mc nhy cm LS Khon mc c LSC Khon mc khng c LS Cng Vn ch s hu Tng cng
500 350 150 1000 1000
18,5% 20%
600 220 100 920 80 1000
17,5% 15%
40
Thu nhp thun t tin li = (500*18,5% + 350*20%) (600*17,5% + 220*15%) = 162,5 138 = 24,5 Li sut trung bnh trn ti sn c sinh li = 24,5/850 = 2,88% Chnh lch m, li sut tng nhng khng cng mc dn n chnh lch gia li sut cho vay v li sut huy ng vn gim 1% th li thun t tin li gim (2,88%<3,65).
QUN TR GAP
Qua th d minh ha trn th mc ri ro li sut ty thuc vo khong chnh lch GAP. Mi ngn hng c th gim ri ro trong li sut bng cch lm gim i chnh lch ny. Nu ngn hng khng mun b ri ro khi thay i li sut th a GAP = 0. Nu ngn hng tin tng vo kh nng d on li sut trong tng lai th c th qun tr GAP trc tip v to thm li nhun. Cc phng php qun tr GAP, a GAP v 0 : Tnh ton GAP cho nhng khong thi gian k tip. Cn bng ti sn nhy cm v ngun vn nhy cm. Ti tr cho vy di hn bng ngun vn khng c chi ph tr li. S dng cc ti sn v n ngoi bng nh chng khon ca th trng tng lai, la chn, trao i gim thiu ri ro li sut.
Nhng hn ch ca m hnh qun l GAP : Nu mun xc nh nhy cm vi li sut ca ti sn v ngun vn th cha r l phi chn thi gian no cho ph hp. i vi khon mc khng c k hn nh tin gi giao dch th xp vo nhm nhy cm hay khng nhy cm vi li sut? Tin gi giao dch ti cc ngn hng thng mi VN th c hng li v nu xp vo nhm khng nhy cm vi li sut th khng chnh xc v mt phn nhng ti khon ny mang tnh nhy cm vi li sut. Khi li sut tng cao th ngi gi tin c xu hng qun l cht ch
41
hn ti khon ca mnh, ch duy tr s d tr chi tiu v c xu hng rt tin gi vo ti khon c li sut cao hn. Li sut ca cc khon mc khc nhau trn bng tng kt ti sn cha chc bin ng vi mc ging nhau. Vic qun l cht ch mc chnh lch ngn hn vn c th b st ri ro ti u t v nhng bin ng ng k v gi tr ti sn v ngun vn ca ngn hng.
3.3.
QUN TR RI RO LI SUT BNG PHNG PHP QUN L KHE H K HN.
Phng php ny c s dng khc phc im yu ca phng php qun l khe h li sut l khng gii quyt c ri ro ng li sut hon vn (ri ro pht sinh khi li sut ca nhng thi hn khc nhau thay i theo nhng mc khc nhau. Phng php ny da trn chnh lch k hn hon vn trung bnh theo gi tr ti sn v k hn hon tr trung bnh theo gi tr ngun vn. Xc nh k hn hon tr trung bnh theo gi tr ti sn c v theo gi tr ti sn n Cng thc: D= t = k hn thanh ton; I : li sut; N=thi gian mn hn ca danh mc; CPt : s tin thanh ton (gc v li) trong k hn t. Xc nh khe h k hn
K hn hon vn trung bnh theo gi tr ti sn
Khe h k hn
K hn hon tr trung bnh theo gi tr ti n
phng chng ri ro, ngn hng thng chn khe h k hn tin dn n 0. Do gi tr ti sn lun ln hn gi tr ngun vn huy ng nn khe h tin ti 0 th phi m bo cn bng sau :
K hn hon vn trung bnh = theo gi tr ti sn K hn hon vn trung bnh theo gi tr ngun vn
42
ng thc trn cho bit rng, c th loi b ri ro li sut ngn hng phi thay i gi tr ngun vn huy ng nhiu hn gi tr ti sn. Nh vy, nu khe h k hn cng ln th ti sn rng ca ngn hng cng nhy cm vi s thay i ca li sut, iu ny c gii thch bi l thuyt danh mc u t trong lnh vc ti chnh : Li sut tng lm gim gi tr ca cc ti sn v gi tr ca cc khon n mang li sut c nh. K hn ca ti sn v cc khon n cng di th gi tr th trng ca chng cng gim mnh khi li sut tng. Trong trng hp li sut bn ti sn v bn ngun vn thay i mt lng nh nhau th s thay i trong gi tr ca danh mc ti sn v danh mc n s khc nhau, do : Nu khe h k hn dng, li sut tng s lm gim gi tr rng ca ngn hng bi v gi tr ti sn tng nhiu hn gi tr ca ngun vn. Theo gi tr th trng ca ngun vn s hu s gim nhiu hn gi tr ca ngun vn. Theo gi tr th trng ca vn s hu s gim. Nu khe h m, li sut tng s lm tng gi tr rng ca ngn hng bi v gi tr ti sn tng nhiu hn gi tr ca ngun vn. Theo gi tr th trng ca vn s hu s tng. D kin mc thay i thu nhp t tin li = Mc chnh lch v thi gian * %thay i ca li sut
3.4. QUN TR RI RO LI SUT BNG HP NG LI SUT K HN (FRAS FORWARD RATE AGREEMENT)
Mt trong nhng phng thc s dng hp ng k hn c cc ngn hng s dng nhiu l s dng hp ng li sut k hn (FRAs). c im ca hp ng FRAs l ch lin quan n trao i phn chnh lch li sut (khng c giao nhn khon tin gc). hiu c ni dung ca FRA ta nghin cu tnh hung sau : Hin ti ( ), ngn hng cp mt khon tn dng cho khch hng c gi tr l P, thi hn t ( ) n ( ), mc li sut c nh l .
43
Hin ti ( ), ngn hng ch huy ng c ngun vn c thi hn t ( ) n ( ),
, mc li sut huy ng l
Nh vy, ti thi im
, ngn hng phi huy ng ngun vn l P ti tr cho
khon tn dng cp trong khong thi gian t n sut thay i th ngn hng chu ri ro li sut. C th : Nu li sut huy ng ti thi im do li sut huy ng tng. Nu li sut huy ng ti thi im li do li sut huy ng gim. l l
. Ti thi im
, nu li
cao hn li sut thp hn li sut
th ngn hng b l
th ngn hng c
c nh chc chn mc thu nhp t chnh lch li sut cho vay v li sut huy ng m khng ph thuc vo s bin ng li sut ti mi thi im th t thi im ngn hng k mt hp ng FRA vi ni dung : Gi tr lm c s tnh ton l P (l gi tr h cu, ch dng lm c s tnh ton, trong thc t cc bn khng giao nhn khon tin ny). Thi hn tnh li sut l t thun) Ti thi im , nu = P( n . . (mc li sut c th do 2 bn tha
Mc li sut chun c nh so snh l
>
)( -
th ngn hng nhn c mt khon b li sut l ) n , ch khng phi hiu
Ch : ( - ) c hiu l khong thi gian t tr .
44
Phn thu chnh lch li sut ny c ngn hng dng b p chi ph hot ng vn do li sut tht trng tng ln
. Do c n b chnh lch li sut .
nn chi ph huy ng vn vn khng i mc li sut Ti thi im , nu
<
th ngn hng chi mt khon n b chnh lch li
sut cho i tc l: = P( )( ) n , ch khng phi hiu
Ch : ( - ) c hiu l khong thi gian t
tr . Tuy li sut huy ng gim, nhng ngn hng phi chi phn chnh lch li sut, nn chi ph huy ng vn vn khng i mc li sut .
45
CHNG II : THC TRNG QUN TR RI RO LI SUT TI CC NGN HNG THNG MI (NHTM) VIT NAM
1. TNG QUAN V HOT NG CA CC NHTM VIT NAM TRONG BI CNH HI NHP TI CHNH QUC T
Cui nhng nm 80, cng vi cng cuc ci cch kinh t, h thng ngn hng Vit Nam cng c ci cch v c cu li. H thng ngn hng mt cp duy nht, ln ln gia chc nng ca NHTW vi NHTM tch thnh h thng ngn hng hai cp ring bit v dn khng nh vai tr c bit quan trng ca chng i vi s nghip pht trin kinh t nc ta thi gian qua. Tuy nhin, s tch bch ny v qu trnh xy dng h thng ngn hng hai cp VN cho ng vi tn gi ca n th ch mi din ra hn 15 nm nay. Qu trnh xy dng cc t chc tn dng (TCTD), trc ht l cc NHTM nc ta c im xut pht thp. Cc NHTM quc doanh (nay l NHNN) c tch ra t cc b phn c chc nng tng ng ca NHTW. Sau l qu trnh thnh lp c NHTM c phn khc vi s vn t i, ch khong 10 t ng. S lng cc NHTM c phn c cp php tng ln nhanh chng, t 5 ngn hng nm 1991 n nay c 37 ngn hng. Tnh n 11/2007, VN c 6 NHTMNN l : Ngn hng Ngoi thng vit nam (VCB), Ngn hng u t v pht trin Vit Nam (BIDV), Ngn hng Nng nghip v Pht trin nng thn Vit Nam (AGRIBANK), Ngn hng Cng thng (ICB) v ngn hng Pht trin nh ng bng sng cu long (MHB); 27 NHTMCP th v 10 NHTMCP nng thn. Bt u t nhng nm 1990, cng vi vic ci cch h thng NHTM, VN ng thi chnh thc m ca th trng dch v cho cc nh cung cp ti chnh nc ngoi. n nay, c 5 ngn hng lin doanh (NHLD) v 31 chi nhnh ngn hng nc ngoi c mt Vit Nam, ch yu l ngn hng ca cc nc Nht Bn, Hn Quc, M, Australia, Php, i Loan, ... Cc Ngn hng nc ngoi hot ng nc ta tp trung cung cp cc dch v cho cc doanh nghip 100% vn u t trc tip nc ngoi, cc doanh nghip lin doanh v i tng nc ngoi Vit Nam. Tuy nhin, cc NH Nc ngoi vn b hn ch mc huy ng vn bng VN. Nh vy, tri qua 15 nm hnh thnh v pht trin, h thng NHTM Vit Nam pht trin nhanh chng v c quy m v cht lng, ng vai tr tch cc trong vic thc y pht trin kinh t nc ta. Nm 2007 nh du mt mc quan trng i vi ngnh ngn hng ni ring v nn kinh t Vit Nam ni chung, l s kin Vit Nam tr thnh thnh vin chnh thc
46
ca T chc Thng mi Quc t (WTO). Mc d chu nhng nh hng bt li t nn kinh t th gii, cc yu t kinh t v m ca Vit Nam tip tc n nh v c s tng trng ton din trong hu ht cc lnh vc: GDP t mc tng trng 8,5%, kim ngch xut khu t 48,4 t USD (tng 21,5% so vi nm 2006), nhp khu t 60,8 t USD (tng 35,5%), thu ht vn FDI t 20,3t USD (tng gn gp i so vi nm 2006); lm pht mc 12,63%, t l tht nghip khu vc thnh th l 7,2%, nng thn 10%. * ng gp vo nhng thnh qu ni trn, phi k n vai tr v cng quan trng ca h thng Ngn hng khi ngy cng c ng gp nhiu cho tng trng, pht trin v n nh kinh t. H thng ngn hng huy ng v cung cp mt lng vn ln (tng ng 18%GDP), tng trng v tn dng lin tc tng qua cc nm (nm 2007 tng 41% so vi mc tng 24% ca nm 2006, 19% ca nm 2005. su ti chnh ca cc NHTM tng ln ng k, th hin cc ch s tng tin gi/GDP v tng d n/GDP ngy cng cng tng. Nm 2007, cc ch s ny ln lt tng 92,4% v 84,6% - l cc mc tng trng tch cc so vi cc nm trc . Nm 2007 cng ghi nhn nhng kt qu trong iu hnh chnh sch tin t ca NHNN. Nhn chung, chnh sch tin t c i mi v iu hnh theo nguyn tc th trng. Cc cng c gin tip iu hnh chnh sch tin t c hnh thnh v pht trin. Chnh sch li sut v t gi hi oi c p dng linh hot theo c ch th trng. Ni bt l Quyt nh s 3039/Q-NHNN ngy 24/12/2007 ca Thng c, theo Ngn hng nh nc qun l bin t gi chnh thc, ng thi to s thng thong trong qun l v nng cao tnh t ch trong hot ng ny ca cc NHTM. Chnh sch tn dng c m rng v i mi theo hng to s cng bng, bnh ng i vi mi thnh phn kinh t, doanh nghip v cc i tng dn c. H thng NH trong nm qua pht trin mnh m vi s gp mt ca nhiu TCTD mi. Tnh n cui nm 2007, nc ta c 6 NHTM nh nc, 37 NHTM c phn, 31 chi nhnh ngn hng nc ngoi, 6 ngn hng lin doanh, 6 cng ty ti chnh v 10 cng ty cho thu ti chnh, cha k 926 t chc tn dng nhn dn v 46 vn phng i din ca cc ngn hng nc ngoi ti Vit Nam. Nm 2007 cng l nm h thng mng li - chi nhnh, im giao dch pht trin mnh hu ht cc ngn hng thng mi vi tham vng bnh trng th phn bn l v dch v ti chnh. S pht
Ngun: Tham lun H thng ngn hng Vit Nam sau 1 nm gia nhp WTO Bc tranh ton cnh. TS.Hong Huy H, ph Tng Gim c NH T&PT Vit Nam.
47
trin mnh m cn th hin qua tc tng trng tng ti sn, d n, huy ng vn ca h thng ngn hng. C cu thu nhp cng chuyn bin theo hng tch cc, t l thu nhp phi li sut trong tng thu nhp c xu hng tng ln. nh gi v cc ch tiu ti chnh, cc NHTM Vit Nam trong nm 2007 c nhng chuyn bin tch cc : t l n xu di 5%, ROE bnh qun trn 20%/nm, ROA bnh qun trn 1% /nm (theo chun mc k ton Vit Nam). Tuy nhin, khi so snh vi cc NHTM nc ngoi theo chun mc quc t th u km hn (theo chun mc quc t, ti cc ngn hng nc ngoi t l n xu thng xp x 2%, ROE bnh qun trn 15%, ROA trn 1%) *. iu ny s khin cc NHTM trong nc gp kh khn khi cnh tranh thu ht khch hng vi cc NHTM nc ngoi trong bi cnh cnh tranh quc t. Nm 2007 cng chng kin s lin kt gia cc ngn hng trong nc trong cc hot ng pht trin dch v v tn dng. y l xu hng ngy cng c y mnh, th hin qua s tham gia ca cc NH trong h thng lin minh th ca Vietcombank (SmartLink) hay h thng kt ni th ca Banknetvn cng nh trong cc d n ng ti tr. Bn cnh l s tham gia u t, chia s c hi hp tc gia cc NH nc ngoi vo cc NHTM c phn vi t l nm gi c phn mc cao (10 n 19%). Bng 2.1: u t chin lc ti cc Ngn hng Vit Nam (tnh n 31/12/2007). T l u Tng ti sn t (nghn t ng) 1 Sacombank SNZ Bank 10,00% 63,4 2 NH Chu Standard Chartered 8,60% 87,1 3 Techcombank HSBC 10,00% 39,5 4 VP Bank OCBC 10,00% 18,2 5 NH Phng ng BNP Paribas 10,00% 11,7 6 Phng Nam Bank UOB 10,00% 17,1 7 Habubank Deutsche Bank 10,00% 24,1 8 Eximbank Sumitomo Mitsu 15,00% 33,7 (Ngun: Tham lun H thng ngn hng Vit Nam sau 1 nm gia nhp WTO Bc tranh ton cnh. TS.Hong Huy H, ph Tng Gim c NH T&PT Vit Nam) STT NH TMCP NH nc ngoi
Ngun : Tham lun H thng ngn hng Vit Nam sau 1 nm gia nhp WTO Bc tranh ton cnh. TS.Hong Huy H, ph Tng Gim c NH T&PT Vit Nam.
48
im nhn trong bc tranh ton cnh hot ng ca h thng ngn hng nm 2007, l t IPO ca Vietcombank vo thng 12, iu th hin r n lc thc hin cc cam kt ca Chnh ph trong tin trnh i mi khi NHTM nh nc. S kin ny s l bi hc kinh nghim cho qu trnh c phn ha ca cc NHTM Nh nc cn li. Bn cnh nhng thnh tu t c, cc NHTM Vit Nam vn phi i mt vi rt nhiu kh khn v thch thc. Th nht, dch v ngn hng cn cha pht trin, km sc cnh tranh: Hin nay cc ngn hng trong h thng ch yu mi cung cp dch v tn dng, dch v thanh ton v chuyn tin. Ngoi dch v th mi c quan tm trong thi gian gn y, cn cc dch v khc nh dch v qun l ti sn, qun l u t cha c pht trin. Chnh s ngho nn trong h thng dch v khin cc ngn hng khng th tn dng ti a li th v mng li, khch hng, knh phn phi. Th hai, nng lc ti chnh ca cc NHTM trong h thng nhn chung cn hn ch, vn iu l cn thp. D h s an ton vn ti thiu ca hu ht cc NHTM u t theo chun yu cu ca NHNN (CAR trn 8%), nhng bnh qun quy m vn ch s hu ca 10 NHTM ln nht VN mi ch t khong 0,5 t USD. Ngoi h thng NHTM nh nc c s vn iu l thuc loi trung bnh trong khu vc th hu ht cc NHTM CP u trong tnh trng cn tng vn p ng nhu cu hot ng. iu ny khin cho kh nng thanh khon v tnh bn vng ca h thng cha cao. Th ba, cng tc qun tr ti sn n - c, qun tr ri ro cn hn ch. Chnh s yu km ny s khin cc ngn hng ni a d b tn thng trc nhng ri ro ngoi sinh t th trng ti chnh khu vc v quc t.
Bn cnh 3 im yu c bn trn th nhng vn v cht lng ngun nhn lc ngn hng v s lc hu v cng ngh cng ang khin cc ngn hng Vit Nam au u tm gii php. Mc d i ng cn b ca h thng ngn hng kh ng nhng s thng tho ngoi ng, trnh am hiu v chuyn mn nghip v, lut php trong nc v quc t, cc nguyn tc WTO...cn cha p ng c nhu cu pht trin ca h thng ngn hng hin i. Lut php v chnh sch qun l lao ng hin nay cn nhiu bt cp c bit l thiu h thng khuyn khch hp l thu ht v pht trin i ng cn b c cht lng cao. Bn cnh , trnh cng ngh ngn hng cn lc hu cng l ro cn ln cc NHTM ni a hi nhp su rng vo nn kinh t th gii. Hu ht cc ngn hng ni a u cha thit lp c h thng qun l ri ro hu hiu,
49
h thng thanh ton ni b cn yu, h thng kim tra, kim ton ni b cha pht huy hiu qu r rt. Nh vy, c th kt lun s b rng ngnh NHVN vn ang trong qu trnh ti c cu v i mi vi tim nng pht trin mnh m, nhng trc mt vn cn rt nhiu vic phi lm s pht trin ny thc s bn vng v hiu qu.
2. 2.1.
THC TRNG QUN TR RI RO LI SUT TI CC NHTM VIT NAM DIN BIN LI SUT TRN TH TRNG TI CHNH VIT NAM TRONG THI GIAN QUA C CH QUN L LI SUT TI VIT NAM
Xt trong giai on 2001-2007, chnh sch li sut ca Vit Nam tng bc c i mi nhm ph hp hn vi c ch th trng. Bc u li sut USD c t do ho (6/2001), sau n li sut ng Vit Nam c t do ho (6/2002). Mc d chnh sch li sut c coi l t do ho nhng vn tn ti li sut c bn do NHNN cng b. Li sut c bn c p dng t thng 8 nm 2000 v c xc nh hng thng trn c s tham kho li sut cho vay ca 15 NHTM p dng vi khch hng tt nht. Tuy nhin, nhiu khi li sut ny c th c quyt nh bi 4 NHTMNN v th phn tn dng ca 4 ngn hng ny chim trn 70% th trng trong nc. d tnh ton v so snh chng ti chn mc li sut tng i trung bnh, tc l ly mc li sut tin gi ba thng. Nm 2001, li sut thc dng qu cao nn a n lm pht thp (li sut thc dng ln gp 5,75 ln t l lm pht). Nm 2002 tnh hnh li sut thc dng c gim xung, ch ln bng 0,5 ln t l lm pht nn lm pht nhch ln mc hp l (4,0%). Nm 2007, li sut thc dng l m nn t l lm pht tng cao. ng ch l nm 2004, khi tnh hnh kinh t c bin ng khng tt, lm pht c du hiu tng ln nhng li sut li khng tng ln tng ng do li sut thc b m v t l gia li sut thc m ny so vi t l lm pht l 34,7% th hin gi ca ng tin gim xung ng k. Hn na nm 2007, lm pht tng cao nn li sut thc dng xung thp. Trong nhng thng u nm 2008, tnh hnh li sut c nhng bin ng, u nm li sut ln cao. c bit l t u thng 2/2008 li sut huy ng trn th trng
50
bin ng mnh do cc NHTM lin tc tng li sut huy ng VN ln mc 1314%/nm v y li sut cho vay ln n mc trn 1,5%/thng vo thng 3 nm 2008, c ni cn cho vay vi li sut xp x 20%/nm. y l mt s chuyn ng theo tn hiu li sut thc dng. Tuy nhin, trong khi ngi gi tin cha chc phn khi, v li sut tin gi ln nhng cng khng sc chng chi vi s gia tng ca lm pht, th ngi i vay cng phi lo lng cho vic khng th no chu ng ni li sut i vay 15-17%/nm. Cc NHTM th vn s dng chnh sch huy ng li sut cao v cho vay li sut cng cao theo, tc l vn c li ln trong trc mt. Tuy nhin, y li khng phi l cch thc dng cho li sut. Trn thc t c mt s NHTM c phn vi nhn thc nh vy c tnh y li sut huy ng ln lm cho th trng tin t c nhiu bin ng mnh. Nhng bin ng trong thng 2/2008 mi ch l bc u cho nhng bin ng mnh m v kh lng hn ca th trng li sut trong nhng thng tip theo. Chng ta hy theo di bng tng hp bin ng li sut c bn do NHNN quy nh v vic p dng ca cc NHTM trong qu I&II nm 2008. Bng 2.2: Bin ng li sut c bn ca NHNN v li sut huy ng ti OCB, VIB Bank trong qu I&II nm 2008 . Li sut c bn (%) 8,25 8,75 8,75 12 14 Quyt nh Ngy p OCB (li sut dng huy ng VN :x%/nm) 1/1/2008 1/3/2008 1/5/2008 1/6/2008 1/7/2008 10,03 12.08 12.79 16,67 19,68 VIB Bank (li sut huy ng VN :x%/nm) 9,36 12 12,34 15,06 18,3
3096/Q-NHNN 479/Q-NHNN 978/Q-NHNN 1257/Q-NHNN 1317/Q-NHNN
51
(Ngun: http://vneconomy.vn/home/tin-tuc/6/410/tai-chinh/bie-dong-lai-xuat.htm. Truy cp ngy 05/07/2008.)
2.2.
TM QUAN TRNG CA QUN TR RI RO LI SUT THI IM HIN TI
Trc tnh hnh bin ng li sut phc tp trong thi gian va qua, cng vi vic NHNN cha c c nhng c ch qun l ph hp nhm h nhit th trng ti chnh, trc ht l cc ngn hng, sau l cc doanh nghip ang phi i mt vi bi ton nan gii ri ro li sut (RRLS). Cha bao gi vn qun tr RRLS li c cp mt cch cp thit n nh vy. Chng ta hy ng trn phng din ca cc ngn hng, nhng vn ng vin in kinh trong cuc ua tng li sut, cng nhn nh xem h uc v mt nhng g. Tnh n 1/7/2008, li sut huy ng VN ca Ocean Bank chm mc 19%/nm, VIB Bank tng li sut huy ng 18,3%/nm, SCB tng li sut huy ng VN ln 18,8%*,... Nhiu nhn nh cho rng cc ngn hng vn y li sut huy ng ln cao v h vn c th cho vay vi li sut ti a 21%, liu iu c chnh xc? Chng ti xin tr li cu hi bng vi nhn nh sau: Th nht, cc NHTM ang th b ng, cho d h khng mun tng li sut nhng vn phi tng theo th trng nu khng mun mt khch hng. Nhng trn thc t th khng phi c tng li sut th s huy ng c thm nhiu vn. Xt trn tng th, tng lng vn ca cc NHTM huy ng c khng tng ln nhiu, m thc cht ch c s dch chuyn cc dng tin gia cc NHTM (do khch hng rt tin t NH c li sut thp gi sang NH c li sut cao kim li). Th hai, d huy ng vn vi li sut cao nhng cc ngn hng cng khng c vn cho vay, hoc khng dm cho vay bi nhng nguyn nhn sau: u tin, l mc tiu kim ch lm pht ca Chnh Ph, Chnh Ph ch th cho cc NHTM hn ch lu thng VN, ng thi khng ch tng trng tn dng ca cc NH quc doanh mc 30%; tip n, sau khi Vit Nam gia nhp WTO, cc NHTM quc doanh v ngoi quc doanh u phi tng t l d tr bt buc v tng vn iu l nhm p
Ngun : www.vneconomy.vn
52
ng nhu cu hi nhp quc t. iu cng gp phn lm gim lng tin dnh cho nghip v tn dng ca cc NHTM. Th ba, khi cc NHTM phi huy ng vn vi li sut cao dn n phi cho vay tn dng vi li sut cao (trn 20%). Chnh v vy ch c nhng d n c li nhun cao mi c kh nng vay vn ngn hng. Tuy nhin, i km vi nhng d n c li nhun cao l ri ro cng cao tng ng. Khi cc NHTM s phi chu ri ro v tn dng rt ln. Hay ni cch khc th ri ro li sut dn n ri ro tn dng cho cc NHTM. T ba nhn nh trn cho thy r rng rng cc NHTM gp rt nhiu ri ro t cuc ua tng li sut. Ri ro li sut xut pht t thc t cc NH hu nh ch huy ng c vn ngn hn (1 thng, 3 thng, hoc 1 nm), trong khi cc d n u t hu ht u l trung v di hn. Chnh s chnh lch ln v k hn gia ti sn c v ti sn n khin cc NHTM chu ri ro ln v li sut. T thc t , vn nghin cu v p dng cc cng c phng nga RRLS ang l vn cp thit i vi cc ngn hng. Vy, thc trng p dng nhng cng c ti cc NHTM Vit Nam hin nay ra sao? Chng ta hy cng lm r trong phn tip theo.
2.3.
THC TRNG S DNG CC BIN PHP QUN TR RI RO LI SUT TI CC NHTM VIT NAM
i vo phn thc trng, chng ta s gii quyt hai vn : Th nht, quy trnh lng ha ri ro li sut ca cc NHTM bng m hnh k hn n hn v m hnh thi lng. Th hai, thc trng s dng qun tr khe h k hn (GAP) ti cc NHTM Vit Nam. Th ba, thc trng s dng cc nghip v phi sinh trong cng tc phng nga ri ro li sut ti cc NHTM Vit Nam.
2.3.1. P DNG M HNH K HN N HN LNG HA RI RO LI SUT TI NH NNG NGHIP V PHT TRIN NNG THN TNH BC GIANG.
Xt bng cn i ti sn tnh n ht ngy 30/06/2008 ca ngn hng Nng nghip v Pht trin nng thn tnh Bc Giang. ng dng m hnh k hn n hn vo bng cn i ti sn ca Nng nghip v Pht trin nng thn tnh Bc Giang, chng ta s lng ha mc ri ro li sut qu II/2008 ca ngn hng ny khi li sut thay i.
53
Bng 2.3: Bng tng kt ti sn c ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn tnh Bc Giang, tnh n 30/06/2008.
Danh mc S d (I) 30/06/2008 T trng (%I) Li sut cho vay (R%/nm) K hn trung bnh( D nm)
D n ngn hn D n trung hn D n di hn Tng Trung bnh
2.377.341 1.094.858 148.305 3.620.504
65,7% 30,02% 4,1% 100%
18 19 20
0,72 3,07 14,76
19,7
(Ngun: Bo co ti chnh qu II/2008 ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn Tnh Bc Giang.)
Bng 2.4: Bng tng kt ti sn n ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn tnh Bc Giang, tnh n 30/06/2008. Danh mc S d (I) 30/06/ 2008 379.591 T trng (%I) 10,52% Li sut huy ng (R%/nm) 6 17,25 17,6 17,6 K hn trung bnh ( D nm) 0,12 0,57 1,69 2,12
Tin gi khng k hn
Tin gi k hn <12 thng Tin gi k hn 12-24 thng Tin gi k hn >24 thng
1.602.362 44,22% 796.713 423.187 22,02% 11,68%
54
Vn t c/Ti sn n Tng vn huy ng/TS n Trung bnh
418.651
11,56%
3.201.853 88,44%
16,35
(Ngun: Bo co ti chnh qu II/2008 ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn Tnh Bc Giang).
p dng cng thc tnh k hn n hn bnh qun ca danh mc ti sn c ( M A ) v ti sn n ( M L ), ta tnh c k hn n hn bnh qun ca ti sn c l 2 nm v k hn n hn bnh qun ca ti sn n l 1 nm. Da vo bng ti sn c v bng ti sn n, ta tnh c mc sinh li ca ti sn c bnh qun l 19,7%/nm, li sut huy ng ca ti sn n l 16,35%/nm. Ta c bng cn i s 1 ti sn c v ti sn n ca ngn hng nh sau: Bng 2.5.1: Bng cn i s 1 ti sn c ti sn n ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn tnh Bc Giang, tnh n 30/06/2008. Ti sn C (VND) Ti sn c (k hn di) A = 100 Ti sn N (VND) Vn huy ng (k hn ngn)L = 88,44 Vn t c Cng K hn trung bnh Mc sinh li 100 Cng 2 nm K hn trung bnh E = 11,56 100 1nm 16,35%/nm
19,7%/nm Li sut huy ng
55
Nu li sut th trng tng thm 1%, ta c: Mc gim th gi ca ti sn c l:

19,7 1 0,207 119 ,7 1 0,207
2
100
98,485 100
1,515
Mc gim th gi 1,515%. Mc gim vn huy ng l:

88,44 1 0,1635 1 0,1735 88,44 0,754
Mc gim vn huy ng 0,852% Ta c bng cn i s 2 ti sn c v ti sn n khi li sut th trng tng thm 1%: Bng 2.5.2: Bng cn i s 2 ti sn c ti sn n ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn tnh Bc Giang, khi li sut tng thm 1%. Nu li sut th trng tng thm 1% Mc sinh li 20,7%/nm Li sut huy ng Mc gim vn huy ng Vn huy ng Vn t c E = A L = (-1,515) (-0,852) = -0,663 VND Nh vy, do khng cn xng v k hn, th khi li sut tng thm 1% s lm cho ngn hng chu thit hi 0,663VND trn 11,56VND vn t c; hay vn t c gim 5,7353%, tng ng vi 24.101,89 triu VND. 17,35%/nm 0,852% L = 87,686 E = 11,462
Mc gim th gi ti sn 1,515% Ti sn c A = 98,485
56
Vy khi li sut thay i n mc no th ngn hng ri vo tnh trng mt kh nng thanh ton cui cng, tc l cho vn t c gim xung thp hn hoc bng 0, hay E 0 . tr li cu hi ny chng ta cn gii bt phng trnh:
E 19,7 1 R 119 ,7 1 R
2
100
84,44
1 0,197
1 R 0,0335
88,44
11,56
( 1 R 0,0335 : v mc sinh li ca ngn hng lun ln hn mc li sut huy ng 3,35%) Gii bt phng trnh, ta tm c mc li sut th trng cn phi tng thm t nht 20%, ti vn t c s gim hn 11,56VND, ngha l ngn hng thc s khng cn kh nng thanh ton cui cng. C th nh sau: Bng 2.5.3: Bng cn i s 3 ti sn c ti sn n ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn tnh Bc Giang, khi li sut tng thm 20%. Nu li sut th trng tng thm 20% Mc sinh li 39,7%/nm Li sut huy ng Mc gim vn huy ng Vn huy ng Vn t c E = A L = (-24,56) (-12,97) = -11,59 VND 36,35%/nm 12,97% L = 76,97 E = -1,53
Mc gim gi tr ti sn 24,56% Ti sn c A = 75,44
Nh vy, khi li sut tng thm 20% th s lm cho ngn hng thit hi 11,59VND trn 11,56VND vn t c; hay vn t c gim 100,26%, tng ng 419.739,5 triu VND. Khi , ngn hng mt hon ton kh nng thanh ton cui cng. Kt lun : p dng m hnh k hn n hn vo bng cn i ti sn qu II/2008 ca Ngn hng Nng nghip v pht trin Nng thn Tnh Bc Giang chng ta lng ha c ri ro li sut khi li sut thay i nh sau :
57
Li sut tng thm 1% s lm cho ngn hng chu thit hi 0,663VND trn 11,56VND vn t c; hay vn t c gim 5,7353%, tng ng vi 24.101,89 triu VND. Gii hn tng li sut ca NHNo&PTNT Bc Giang l 20%. Tc l nu li sut tng thm 20% th s lm cho ngn hng thit hi 11,59VND trn 11,56VND vn t c; hay vn t c gim 100,26%, tng ng 419.739,5 triu VND. Khi , ngn hng mt hon ton kh nng thanh ton cui cng.
2.3.2.
P DNG M HNH THI LNG LNG HA RI RO LI SUT TI NHTMCP PHNG NAM.
Xt bng ti sn c v ti sn n tnh n ht ngy 30/06/2008 ca Ngn hng Thng mi c phn Phng Nam. Bng 2.6: Bng tng kt ti sn c ti sn n ca Ngn hng Thng mi c phn Phng Nam tnh n 30/06/2008. Danh mc Thi lng T trng(%) Gi tr (triu VND)
Ti sn c Tri phiu C phiu Tn dng 10 7 5 Trung bnh: 6,2463 Ti sn n Chng ch tin gi Tin gi tit kim Tin gi thanh ton 2 3 1 Trung bnh: 2,3776 10,54 63,61 25,85 321.931 1.942.563 789.125 Tng: 3.053.619 15,91 22,54 61,55 550.000 779.290 2.127.578 Tng: 3.456.868
58
(Ngun: Bo co ti chnh qu II/2008 ca Ngn hng Thng mi c phn Phng Nam.) ng dng m hnh thi lng (Duration) lng ha mc thit hi ca ngn hng khi li sut thay i. Gi s nh qun tr ngn hng d on c l li sut d tnh s tng ngay lp tc t mc li sut hin hnh 17,5% ln mc 18,5%, tc l R 1% v 1 R 1,175 . Ta c bng cn i ti sn ca ngn hng trc khi li sut thay i nh sau: Bng 2.7.1: Bng cn i ti sn c ti sn n ca Ngn hng Thng mi c phn Phng Nam, tnh n 30/06/2008. Ti sn c (Triu VND) Ti sn c
A 3.456 .868
Ti sn n (Triu VND) Vn huy ng Vn t c

L 3.053 .619
403 .249
Cng
3.456.868 Cng
3.456.868
Da vo bng 2.7 trn, ta c th o c mc chnh lch v thi lng ca ti sn c v ti sn n ca bng cn i ti sn v t xc nh s thay i ti sn ca ngn hng l nh th no. S thay i c tnh theo cng thc sau:
E DA DL k A R 1 R
Trong cc thng s c tnh nh sau:

DA DL
k
(15,91 10 22,54 7 61,55 5) 100 6,2463 10,54 2 63,61 3 25,85 1 100 2,3776
L/ A 3.053 .619 / 3.456 .868 0,88335
Vi mc li sut hin hnh l 17,5%/nm, ta c th tnh c khon l tim n i vi cc c ng khi li sut tng 1% s l:
59
E E E
DA
DL .k . A.
R 1 R 3.456 .868 0,01 1 0,175
6,2463 2,3776 0,88335 121 .977 ,34
Nh vy, nu li sut th trng tng thm 1% th ngn hng d tnh mt khon l l 121.977 triu VND trn tng s vn t c trc khi li sut tng l 403.249 triu VND, tc l l 31,74%. Khi , s thay i th gi ca ti sn c v vn huy ng c suy ra theo cng thc sau:
T ta tnh c s thay i ca ti sn c v vn huy ng nh sau:

A A.D A . R 1 R 3.456 .868 6,2463 0,01 1 0,175 0,01 1 0,175 183 .767
L.DL .
R 1 R
3.053 .619 2,3776
61.790
Gi tr ca bng cn i ti sn sau khi li sut tng c biu din nh sau: Bng 2.7.2: Bng cn i ti sn c ti sn n ca Ngn hng Thng mi c phn Phng Nam, sau khi li sut tng thm 1%. Ti sn c (Triu VND) Ti sn c
A 3.273 .101
Ti sn n (Triu VND) Vn huy ng Vn t c

L 2.991 .829
281 .272
Cng
3.273.101 Cng
3.273.101
60
Kt lun : Khi li sut tng 1% lm cho vn t c gim 121.977 triu VND, ng thi lm cho t l vn t c/tng ti sn gim t 11,665% xung 8,593% (=281.272/3.273.101). T l vn t c/tng ti sn gim lm gim kh nng thanh ton cui cng ca ngn hng.
2.3.3. THC TRNG S DNG QUN TR KHE H K HN (GAP)
Nh chng ta xem xt phn l thuyt, cch phn tch da trn mi lin h gia li sut vi c im o hn ca cc ti sn c v ti sn n c gi l phn tch khe h k hn (GAP) hay phn tch lch v hot ng qun tr ri ro v li sut c gi l qun tr khe h k hn. Hin nay, phng thc qun tr ri ro li sut bng khe h k hn vn l phng thc c cc NHTM Vit Nam s dng thng xuyn nht. l bi v phng thc qun tr GAP l mt phng thc d hiu, d p dng, tnh ton n gin. Tuy nhin, vic phn tch GAP khng a ra mt kt qu c th ch r cho cc NH phi lm nh th no, m hiu qu ca vic p dng cn ph thuc rt nhiu vo s nhy cm vi bin ng th trng ca cc NHTM. Gii thch mt cch r rng hn, phn tch GAP s gip cc nh qun tr NH c nhng tn hiu gip h nhn nh mc ri ro li sut, bn cnh l kinh nghim v tnh nhy cm s gip cc nh NH a ra nhng quyt nh chnh xc trong tng thi im. Mc d khng em li hiu qu 100% nhng qun tr GAP vn l phng thc chnh cc NHTM VN qun tr ri ro li sut. nh gi mc ri ro li sut ca cc NHTM Vit Nam ta s i phn tch h s ri ro ca cc NHTM trong giai on 2000-2005 v nm 2007. (Trong h s ri ro li sut R tnh theo cng thc : R= )
Bng 2.8: Tng trng tn dng, ngun vn v h s ri ro li sut ca cc NHTM Vit Nam giai on 2000-2005 + 2007 Nm Tng trng tn dng 2000 27,69 2001 23,24 2002 30,39 2003 27,96 2004 26,24 2005 25,34 2007 55,00
61
Tng trng huy ng vn T trng huy ng vn trung, di hn / Tng ngun vn T trong tn dng trung, di hn / Tng d n H s ri ro li sut
31,95
24,88
22,72
24,07
21,92
22,02
40,00
26,07
28,40
30,07
28,10
29,40
29,35
N/A
35,08 0,876
38,40 0,860
41,00 0,851
43,50 0,786
42,70 0,812
42,56 0,813
N/A N/A
(Ngun: Nghin cu kinh t, s 337, 06/2006 + http://www.sggp.org.vn/kinhte/2008/5/153842)
T bng trn ta thy, trong giai on 2000-2005 v nm 2007, tc tng trng tn dng lun cao hn so vi tc tng huy ng vn. Nh vy, nhu cu v vn lun ln hn cung v vn s dn ti li sut c xu hng tng ln do cc NHTM tng li sut tin gi nhm huy ng vn. Mt khc, t trng tn dng trung v di hn trn tng d n lun cao hn, v c tc tng nhanh hn t trng ngun vn huy ng trung v di hn trong tng ngun vn. iu c ngha l cc NHTM lun phi dng ngun vn huy ng ngn hn cho vay u t trung v di hn, dn ti ti sn c nhy cm vi li sut lun nh hn ti sn n nhy cm vi li sut. Hay ni cch khc, ti sn nhy cm vi li sut lun nh hn ngun vn nhy cm vi li sut. Do , h s ri ro li sut ca cc NHTM trong thi gian qua lun nh hn 1, v c xu hng ngy cng gim (t 0,876 nm 2000 xung cn 0,813 nm 2005). Nhc li mt cht l thuyt t chng I, h s ri ro li sut R = 1 tc l an ton cao nht. iu c ngha l cc NHTM ngy cng phi i mt vi ri ro li sut ln hn. Mc d nm 2007 cha c con s thng k chnh thc v R, nhng ch nhn vo h s tng trng tn dng qu nng (50%), cng vi s bin ng kh lng ca li sut cui nm 2007 v u nm 2008 th chng ta c th nhn nh rng : cha khi no cc NHTM VN li phi i din vi ri ro li sut cao nh thi im hin ti. Nh vy, chng ta c th thy rng qun tr khe h k hn s gip cc NHTM c nh gi tng quan nht v mc ri ro m mnh ang phi gnh chu. T gip cc NHTM cng nh cc nh hoch nh chnh sch c th a n nhng bin php hiu qu nhm gim mc ri ro v li sut.
2.3.4. THC TRNG S DNG CC NGHIP V PHI SINH
62
phng nga ri ro li sut, cc NHTM ch ng p dng chnh sch li sut linh hot theo th trng, thu hp chnh lch k hn bnh qun gia bn ti sn C v ti sn N, quy nh kht khe hn v iu kin kin khch hng c tip cn vi nhng ngun tn dng trung v di hn. T nm 2005, mt s ngn hng tin phong nh Vietcombank p dng chnh sch th ni li sut trong nhiu hp ng tn dng trung v di hn nhm gim thiu ri ro li sut. n thi im hin ti, nm 2008, th hu nh ton b cc NHTM p dng chnh sch th ni li sut trong hu ht cc hp ng tn dng ca mnh. Bn cnh , cc NHTM cng bt u p dng cc cng c ti chnh phi sinh n ch v phng nga ri ro li sut, ph bin nht l giao dch hon i li sut (SWAP). Tuy nhin, do hin nay khung php l iu chnh cc giao dch ti chnh phi sinh ca Vit Nam cn cha hon thin nn cc NHTM cn kh thn trng trong vic thc hin cc giao dch ny, ch yu l ng vai tr trung gian cung dch v cho khch hng. a. Hp ng li sut k hn v hp ng li sut tng lai Hin nay, vn cha c NHTM no ca Vit Nam thc hin cc giao dch li sut k hn v giao dch li sut tng lai. C 2 l do c bn : Th nht l do hai nghip v ny kh phc tp; th hai, l do cha c nhng quy nh php l c th iu chnh cc giao dch ny nn cc NHTM cn thn trng, cha cung cp cc dch vu ny cng nh p dng chng phng nga v hn ch ri ro li sut. Tuy nhin, cc hp ng k hn tin t li c p dng nhiu phng trnh ri ro v t gi, c iu chnh bi Q s 648/2004 do Thng c NHNN k ngy 28/5/2004. b. Hp ng quyn chn li sut Ngy 13/9/2004, NHNN VN cho php Ngn hng u t v Pht trin Vit Nam (BIDV) thc hin th im giao dch quyn chn li sut i vi cc khon cho vay hoc i vay trung hn bng USD hoc Euro. i tc thc hin giao dch quyn chn li sut l cc doanh nghip hot ng ti Vit Nam, cc NHTM hot ng ti Vit Nam c NHNN cho php thc hin th i giao dch quyn chn li sut v cc ngn hng nc ngoi. S hp ng quyn chn li sut ti a bng 15% vn t c ca cc ngn hng. Tng s hp ng trong thi gian th im khng vt qu 50% mc vn t c ca ngn hng. Thi hn hp ng khng qu 5 nm; thc hin nghip v tin gi kt hp quyn chn tin t - Dual currency Deposit ; thc hin hon i tin t cho. l vic trao i cc dng tin trong tng lai bng cc ng tin khc nhau. Trong cc giao dch hon i cho thng c vic hon i thanh ton li (c nh hoc th ni) bng mt
63
ng tin sang thanh ton li (c nh hoc th ni) bng mt ng tin khc. S tin gc trong giao dch c th c hon i vo u k (nu c) v k cui, hoc nhiu k trong thi gian hiu lc ca giao dch. Ngy 13/8/2007, Ngn hng nh nc VN c cng vn s 8845/NHNN-CSTT cho php ngn hng Tokyo-Mitsubishi UFJ (BTMU) cung cp sn phm quyn chn li sut ngoi t v sn phm tin gi USD c iu kin ca Ngn hng Tokyo-Mitsubishi UFJ.Cng theo vn bn ny, BTMU c cung cp sn phm tin gi USD c iu kin gn vi t gi USD/JPY cho cc doanh nghip v t chc tn dng thnh lp v hot ng ti Vit Nam ph hp vi quy nh hin hnh ca Ngn hng Nh nc Vit Nam v tin gi, li sut v qun l ngoi hi. i vi sn phm USD c iu kin, BTMU phi c quy trnh nghip v cung cp cc gi sn phm tin gi bo ton vn gn vi bin ng t gi ph hp vi thng l quc t v khng tri php lut Vit Nam, bao gm cc bin php phng nga ri ro, hch ton k ton, m bo t l an ton vn theo quy nh ca Ngn hng Nh nc. c. Hp ng hon i li sut
Trn th trng ti chnh Vit Nam, cc nghip v phi sinh bt u xut hin t nm 2000 v n nay xut hin nhiu loi cng c phi sinh chun v khng chun ang c thc hin. Tuy nhin, c s php l ca cc nghip v phi sinh cn mang tnh th im v n l, ngoi tr giao dch hon i li sut c quy ch ca NHNN (Quyt nh s 1133/2003/Q-NHNN, ngy 30/9/2003 ban hnh km qui ch). ng thi, s lng cc giao dch cn t, khong gn 15 hp ng hon i li sut v mt s t hp ng phi sinh khng chun khc c cho php thc hin. C th lit k mt s cc TCTD c NHNN cho php thc hin: Ngn hng CitiBank thc hin th im hon i li sut gia 2 ng tin t 1/3/2005 n 2/2006. Ngn hng Standard Chartered chi nhnh ti Vit Nam thc hin hon i li sut cho gia 2 dng tin cho (Cross Currency Swap CCS) i vi khon vay ngoi t ca khch hng sau khi khch hng vay ngoi t; thc hin cung cp sn phm gn vi ri ro tn dng li sut c cu cho tin gi v giy t c gi, theo li sut ca khch hng c hng s khng c nh m nm trong mt khong giao ng nht nh v ph thuc vo s bin ng ca mt s yu t th trng - nh t gi, li sut, gi sn phm hng ha no ...
64
Vietcombank thc hin giao dch hon i li sut km theo iu kin quyn chn i vi cc i tc l TCTD hot ng ti Vit Nam v cc php nhn khc hot ng trong nc v nc ngoi, ph hp vi cc qui nh ca php lut. Quyn chn thuc v Vietcombank l quyn kt thc trc hn hp ng hon i i vi cc khon vay ca B Ti Chnh. Ngn hng HSBC thc hin giao dch hon i li sut cng dn Daily range accrual thi hn ca hp ng ti a l 5 nm. Theo tha thun hon i ny, khch hng vay ca HSBC s tr Sibor cng vi phn chnh lch v tng li sut phi tr ny khng vt qu mc li sut cao nht nh trc. i li HSBC s tr Sibor cng vi phn chnh lch cho nhng ngy li sut Sibor dao ng trong mt khong nh trc. C th, hp ng ny tha thun gia khch hng vay vn vi thi hn 6 nm li sut th ni. Nu n ngy o hn li sut Sibor khng vt qu mc li sut xc nh trc (4,5%/nm) th HSBC s tr li sut cho khch hng vi mc li sut (Sibor+1,1%). Nu mc li sut vt qu li sut nh trc, th HSBC khng phi tr mc li sut ny. i li, khch hng s phi tr cho HSBC mc li sut (Sibor+0,6%), nhng ti a khng vt qu 5,1%/nm; thc hin giao dch hon i li sut gia hai ng tin. Ngn hng Calyon, Citibank, ABN-AMRO thc hin nghip v hon i li sut bt u thc hin trong tng lai (Forward Start Swap) l tha thun tham gia giao dch hon i li sut vo mt ngy c th trong tng lai theo mt mc li sut nh trc. Nh vy, c th thy rng s lng cc NHTM c php thc hin cc giao dch hon i li sut cn rt t, trong ch yu li l cc ngn hng lin doanh ch khng phi cc ngn hng quc doanh. Trong khi cc ngn hng quc doanh li chim ti 70% th trng tn dng Vit Nam. V vy th trng Vit Nam s l th trng v cng tim nng cho cc ngn hng, k c NH Vit Nam v NH nc ngoi pht trin nghip v Swap li sut.
3. NH GI HOT NG QUN TR RI RO TI CC NGN HNG THNG MI VIT NAM. 3.1. NHNG MT T C.
3.1.1. CC NGN HNG DN NHN THC R C TM QUAN TRNG CA QUN TR RI RO LI SUT.

65
Ngn hng thng mi l nhng nh ch trung gian ti chnh vi hot ng ch yu l nhn tin gi tit kim v hon tr, u t cho vay; cung cp cc dch v ngn hng; kinh doanh chng khon... Hot ng NHTM vi nhng c trng c bn nh th nn chu tc ng ca nhiu yu t nh: Mi trng kinh t, chnh tr, x hi, cc c ch chnh sch qun l iu hnh v m v vi m. M cc yu t ny c th thay i ph hp vi din bin thc t ca nn kinh t. c bit trong xu hng hi nhp kinh t quc t v ton cu ho nh hin nay, ngy cng lm gia tng cc nguy c ri ro cho hot ng ngn hng thng mi v khi ri ro xy ra th hu qu ca n s rt nng n. V vy, vic nng cao hiu qu nng lc qun tr ri ro trong h thng NHTM nhm m bo pht trin bn vng c nhn nh l nhim v cp bch i vi tt c NHTM. C th khng nh rng cng tc qun tr ri ro li sut ngy cng c cc ngn hng thng mi Vit Nam cao trong hot ng ca mnh. Ti nhiu ngn hng, vai tr ca phng qun tr ri ro c nng cao v ngy cng c u t nhiu hn c v ngun nhn lc cng nh h tng k thut. H thng NHTM Nh nc hin ang vn hnh mng Intranet trong ton h thng, gip c lc trong cng tc lnh o, thng tin, nhn s, k ton...Tt c cc ngn hng u c ng kt ni trc tip ra Internet tc ti thiu 129 kbps vi trang WEB ring ca mnh qung co thng hiu, cc thng tin v li sut, t gi cho, biu gi dch v... iu ny c coi l d hiu khi m cc ngn hng hin nay ang phi hot ng trong mt mi trng bin ng tng ngy v tim n nhiu mi ri ro ln lin quan n li sut. Khi li sut c t do ha hn, th trng s cnh tranh hn, nh vy chnh lch li sut cho vay v li sut huy ng s khng cao na. iu ny thc p cc NHTM phi tng cng qun l nng cao hiu qu, gim chi ph hot ng. Vi mt bng li sut cao, phm vi thay i ngy cng rng v c nhiu bin ng v ngun vn, cc NHTM cng ang t thy rng mnh cn c mt c quan qun l ri ro thanh khon nu nh mun tn ti v tr thnh ngn hng ln. Hin nay, mt s NHTM nhn thy tm quan trng ca vic qun l ti sn C-N (ALM). l vic qun l ton b bng cn i k ton ca NHTM nh mt h thng nng ng ca cc b phn ti sn v ngun vn v cc giao dch ngn hng; Trong , qun l ri ro li sut l cng tc trng tm ca cng tc qun l ti sn c ti sn n.
3.1.2. P DNG C CH LI SUT LINH HOT.
Cng vi s thay i ca c ch li sut do Ngn hng Nh nc ban hnh, hin nay, nhiu NHTM p dng c ch li sut th ni trong hot ng cho vay v huy ng vn. ng thi cng c c ch iu chnh li sut hp l ph hp vi bin ng li
66
sut trn th trng, tnh hnh lm pht. Do tm l v s mt gi ca tin t nn chc chn s nh hng n vic huy ng vn ca ngn hng. V vy, i i vi vic tnh ton mc li sut hp l, cc ngn hng cng ang tin hnh trin khai nhng gii php song song nh thc hin c ch li sut linh hot, kt hp vi k hn huy ng a dng, nh a ra cc k hn ngn 1 thng, 2 thng thay v k hn ti thiu l 3 thng nh trc y. 3.1.3. DN P DNG NHNG CHUN MC QUC T V QUN TR RI RO LI SUT TI CC NGN HNG . Nhng chun mc quc t ngy cng c nhiu ngn hng nghin cu v a vo p dng trong hot ng ca mnh nhm qun l tt nht ri ro li sut c th xy ra, p ng tt nhng yu cu ca qu trnh hi nhp th trng ti chnh th gii. in hnh trong s l Hip c Basel II. Hip c Basel do u ban Qun ch ngn hng Basel (BCBS) - Thu S ban hnh l hip c v qun l ngn hng, bao gm cc xut v lut. Hip c ny phn ln c p dng ti Chu u, nhng n cn c nhiu nc khc trn th gii s dng vi vai tr nh mt chun mc quc t cho ngnh ti chnh - ngn hng. Gn y, NHNN Vit Nam cng bt u c nhng bc i c th p dng chun mc ny vo h thng ngn hng Vit Nam, v d nh vic yu cu cc ngn hng thng mi phi m bo c t l an ton vn ti thiu 8%. Basel II l Hip c quc t v tiu chun an ton vn, tng cng qun tr ton cu ha ti chnh cng nh vic khai thc ti a tim nng li nhun v hn ch ri ro. y c xem l gii php c a ra nhm nng cao cc tiu chun ngn hng chu . D tho Hip c Basel II cp ti cc vn chnh gm nhng quy nh lin quan ti t l vn an ton ti thiu, qu trnh xem xt gim st ca c quan qun l v cui cng l cc quy tc th trng da trn 3 tr ct ln l: (i) Yu cu vn ti thiu; (ii) Gim st v (iii) Cng khai thng tin. Mc d sau nm 2010 Vit Nam mi p dng Basel II, nhng Basel II nh hng ln n cc NHTM Vit Nam, nht l yu cu v qun l ri ro. Vic p dng Basel II i hi chi ph kh cao, cc t chc tn dng phi s dng h thng xp hng tn dng ni b, bao gm cc qui trnh, th tc v cng ngh thng tin nh gi khch hng vi mc ri ro tn dng khc nhau. V th, mc ri ro ca cc ngn hng ln c th gim, nhng ca cc ngn hng nh v yu km c th tng ln. Khi , cc ngn hng nh s chu chi ph u vo tng, nn li sut u ra s tng hoc chnh lch li
67
sut thp hn, gy nh hng bt li n li nhun ca ngn hng. Trong iu kin , cc ngn hng nh phi hp nht hoc sp nhp hn ch ri ro. iu ny c cc NHTM Vit Nam xc nhn v nhiu ngn hng xy dng chin lc kinh doanh ring, trong ch trng m rng qui m v vn v loi hnh dch v theo hng sp nhp thnh ngn hng ln hn v lin doanh, lin kt vi cc ngn hng nc ngoi. Trong xu th hi nhp v t do ha hot ng ngn hng vi nhiu loi hnh dch v ngn hng mi, p dng Basel II l yu cu cp thit v bt buc i vi mi NHTM, trn c s s tng cng nng lc hot ng v gim thiu ri ro, mc d vic tip cn Basel II i hi k thut phc tp, trong khi h thng ngn hng Vit Nam mi ang giai on pht trin ban u. Cc TCTD c th t xc nh c thc trng ri ro hot ng theo tng lnh vc kinh doanh v xc nh th mnh ca ngn hng trong tng lnh vc kinh doanh nh hng hot ng ngn hng, tng bc p dng cc chn mc Basel II. Vi s pht trin ca th trng vn v yu cu ca hi nhp quc t, ngun thng tin v cc ngn hng ngy cng cng khai v minh bch, vic tng vn ngy cng kh khn hn, i hi mi ngn hng phi quan tm c bit n hiu qu s dng vn v kh nng m rng dch v ngn hng, cng m rng qui m v loi hnh dch v th ngn hng cng phi ch ng trong vic i mt vi ri ro hot ng. Trong khi hot ng ngn hng cn tim n nhiu ri ro ng lo ngi do h thng qun tr iu hnh v qun tr kinh doanh ca cc NHTM cn nhiu yu km, cc ngn hng cn thng xuyn nh gi thc trng tnh hnh ti chnh kp thi c bin iu chnh v can thip cn thit, qua c th ngn chn v phng nga ri ro. V gim st v m, Ngn hng Nh nc ban hnh Quyt nh 457 v Quyt nh 493 qui nh v cc t l an ton, v phn loi n v trch lp d phng ri ro trong hot ng ca TCTD, trong Quyt nh 493 tin dn n nhng nh gi mang cc yu t nh tnh v d phng c chia thnh d phng chung v d phng c th hng ti khun kh thuc d phng theo Basel II. Cc tr ct ca Basel II c mi lin h cht ch vi nhau, nn vic p dng cc quy nh ca Basel II v qun l ri ro hot ng cn c tin hnh trong mi lin h vi nhng tr ct khc, nht l yu cu v phn loi n v trch lp d phng ri ro, v thanh tra gim st, tun th nguyn tc th trng v cng khai ti chnh. iu ny i hi phi c n lc chung ca ban lnh o NHTM v kim sot v m t Ngn hng Nh nc, tp trung vo vic nng cao qun tr kinh doanh v kim sot ni b NHTM cng nh nng lc thanh tra, gim st ca Thanh tra Ngn hng Nh nc.
68
3.2.
NHNG HN CH CN TN TI.
C th nhn thy rng, hn ch cn bn trong hot ng qun tr ri ro li sut ca cc NHTM Vit Nam l mc s dng cc nghip v phng trnh ri ro li sut cha cao. D c nhng nhn thc nht nh v ri r li sut nhng nhiu NHTM Vit Nam mi ch dng li nhn nh rng ngn hng c ri ro li sut m cha c s o lng c th v ri ro khi li sut th trng thay i, cha nh gi c mc ri ro c th l bao nhiu v cng cha d on c chiu hng bin i li sut no s gy tn tht cho ngn hng. Hin nay, cc NHTM Vit Nam mi ang p dng n m hnh k hn - n hn lng ha ri ro li sut, trong khi mt s nc trn th gii nh M, c ang s dng rt hiu qu m hnh thi lng - vn c coi l hon ho hn trong cng tc ny. Bn cnh , cc NHTM Vit Nam cng cha thc hin mt cc ton din nhng bin php cn thit phng nga ri ro li sut. C th, v bin php ni bng, cc NHTM cha c nhng bin php tch cc duy tr s cn xng v k hn ca ti sn c v ti sn n. V cc bin php nghip v ngoi bng, hu ht cc ngn hng cn s dng rt t cc nghip v phi sinh trong phng nga ri ro li sut. Vit Nam, cc nghip v phi sinh mi bt u c s dng t u nhng nm 2000. Tuy nhin, cc nghip v phi sinh cn mang tnh th im v n l. S lng giao dch ca cc cng c ny cn ht sc khim tn. Mt s t chc tn dng c Ngn hng Nh nc cho php thc hin giao dch cc cng c phi sinh nh: Chi nhnh Ngn hng Citibank, Ngn hng Standard Chartered, Ngn hng u t v Pht trin Vit Nam, Ngn hng Ngoi thng, HSBC, nhng doanh s v s cc khch hng tham gia cn ht sc khim tn. V quyn chn ngoi t (ngoi t/VND): NHNN cho php thc hin th im i vi NHTMCP Quc t, Ngn hng Ngoi thng; NHTMCP Chu, NHT&PT, NHTMCP K thng, NHTMCP Qun i, nhng doanh s v hot ng ny vn khng ng k so vi doanh s cc hot ng truyn thng. Cui cng, nhng chun mc quc t trong vic qun tr ri ro li sut d ang c trin khai nhng cng mi ch dng li nhng giai on u tin. Thm ch cc NHTM Vit Nam cn ang gp nhiu kh khn v lng tng trong vic p dng nhng chun mc phc v cho qu trnh hot ng ca mnh. H qu tt yu ca nhng hn ch trn, l vic hiu qu ca vic nh gi v d on bin ng li sut ca cc ngn hng cha tt. iu to ra th b ng cho
69
cc NHTM Vit Nam khi ng trc nhng ri ro gy ra bi bin ng li sut trn th trng.
3.3.
NGUYN NHN.
Nhng hn ch trn xut pht t cc nhm nguyn nhn c bn sau:

3.3.1. NGUYN NHN KHCH QUAN
Nhm nguyn nhn khch quan bao gm cc nguyn nhn xut pht t pha chnh sch ca Nh nc; t th trng v t pha cc doanh nghip i tc ca cc Ngn hng. C th nh sau: a) T chnh sch ca Nh nc. Trong mt thi gian di, cc NHTM Vit Nam hot ng kinh doanh trong iu kin li sut tin gi v cho vay hon ton chu s iu tit ca NHNN. Giai on t nm 2000 tr v trc, do s qun l trc tip ca NHNN nn li sut trong nn kinh t khng thc s phn nh mi quan h cung- cu v vn v do vy, hu nh li sut rt t bin ng. Chnh v vy trong thi gian ny, cc NHTM cha phi i mt vi ri ro li sut v vn qun l ri ro li sut cha c cc ngn hng quan tm. T thng 7/2000 n thng 6/2002, NHNN bt u s dng li sut c bn trong iu hnh li sut. Mc d trong thi gian ny, NHNN vn khng ch bin dao ng trn ca li sut c bn, nhng chnh sch li sut tin gn n cc nguyn tc li sut th trng hn khi mc li sut c bn c hnh thnh cn c vo mc li sut cho vay ca mt s cc t chc tn dng chim a s th phn tn dng. T 1/6/2002, NHNN cng b vic p dng c ch li sut tha thun, xa b quy nh bin khng ch theo li sut c bn, chnh thc t do ha li sut trong nn kinh t. Trong bi cnh li sut th trng c xu hng bin ng nhiu hn, cc NHTM Vit Nam c nhn thc v nguy c ri ro li sut trong hot ng kinh doanh ngn hng v bc u c gii php phng nga. Tuy nhin, nhng nhn thc ny mi ch l bc u v cha ton din. H thng cc vn bn php l v o lng v qun l ri ro li sut ti cc NHTM cha c hon thin. Cho n nay, trong cc vn bn php lut v hot ng ngn hng cha c vn bn no quy nh v vic qun l, o lng ri ro li sut ti cc NHTM, k c trong
70
Quy ch gim st ca Thanh tra NHNN cng cha c quy nh ni dung gim st ny. Mt khi c quan qun l cha c yu cu c th th cc NHTM cha th nhn thc y v s cn thit cng nh cch thc thc hin vic qun l ri ro li sut v y cng chnh l mt im hn ch cho vic lng ha ri ro li sut ti cc NHTM. Mt khc, cc vn bn php l v nghip v phi sinh cng cha c hon thin. Hin ti, NHNN mi ch ban hnh cc vn bn quy nh v nghip v phi sinh ngoi t nh giao dch k hn, giao dch hon i, i vi nghip v phi sinh li sut mi ch c giao dch hon i li sut, cha c vn bn php l no c ban hnh hng dn cc NHTM thc hin cc nghip v phi sinh v li sut khc nh k hn tin gi (FFD), k hn li sut (FRA), cc nghip v quyn chn nh CAP, FLOORS, COLLAR,... i vi cc giao dch phi sinh v chng khon nh giao dch k hn, quyn chn tri phiu, c phiu cng cha c c s php l thc hin ti Vit Nam. b) T th trng. Hin nay, s pht trin ca th trng ti chnh- tin t ca Vit Nam cn rt hn ch. Xt v su ti chnh, mc tin t ha nn kinh t, th trng ti chnh Vit Nam vn cn km pht trin v lc hu so vi cc nc trong khu vc, lm cho cc cng c th trng bao gm c li sut km pht huy tc dng. Bn cnh , th trng tin t vi s hot ng ca th trng m, th trng lin ngn hng cn t si ng. Cc giao dch trn th trng ny cn mang tnh mt chiu, tc l mt s ngn hng lun l ngi cung ng vn, cn mt s ngn hng lun c nhu cu vay vn. Chnh v vy m th trng tin t hot ng cn rt nhiu hn ch, cha tr thnh ni cung cp nhng thng tin quan trng v mc li sut ngn hn c th hnh thnh c ng cong li sut, lm c s cho vic d bo li sut th trng cng nh vic nh gi cc tri phiu c li sut c nh v cc hp ng phi sinh. Nh vy, chnh s km pht trin ca th trng ti chnh - tin t gy nhng kh khn hn ch cho cc NHTM Vit Nam trong vic nh lng v s dng cc cng c phng nga ri ro li sut. c) T pha cc doanh nghip i tc. S pht trin chm chp ca cc nghip v phi sinh gy ra t pha cc nh doanh nghip i tc ca cc ngn hng cng l nguyn nhn gy nn hn ch trong cng tc qun tr ri ro li sut. Bn thn cc doanh nghip Vit Nam cn nhiu d dt trong vic p dng cng c phi sinh. a s cc doanh nghip Vit Nam hin khng qui nh r rng trch nhim v quyn li ca lnh o v nhn vin trong n v. Mt doanh nghip thm ch bit r l s c ri ro li sut khi ang vay tin vi li sut th ni, trong
71
iu kin li sut giao ngay ang tng ln mnh v bit r nu lm hon i chuyn sang li sut c nh s thit hn nhiu... nhng v li mn trong suy ngh rng lm tt th khng c khen, m lm khng tt th b pht m khng ra quyt nh thc hin. Trong khi trn th gii, cc cng ty c chnh sch qun l ri ro rt c th, h lun qui nh quyn phn quyt mc ri ro ti chnh r rng vi tng v tr lnh o v vi tng khu vc hay tng quc gia nu l Cng ty xuyn quc gia. Bn cnh , kin thc hiu bit ca nhiu doanh nghip v cc giao dch phi sinh v vn phng chng ri ro li sut cn qu thp do thiu ngun nhn s c nng lc v sn phm phi sinh. y l mt tr ngi kh ln lm cho cc doanh nghip tuy thy nhng ri ro t gi, ri ro li sut sp ti tc ng rt ln n kt qu kinh doanh ca mnh, thm ch nhiu doanh nghip nhp khu cn thy r rng nguy c ph sn do t gi tng nhng h khng bit tm u ra nhn s c quan mnh thc hin cc chng trnh qun tr ri ro bi bn. Chnh v vy, cc doanh nghip khng sn sng tham gia phng nga ri ro bng cc hp ng k hn, hp ng hon i v hp ng quyn chn dn n nhng kh khn cho cc NHTM trong vic pht trin cc nghip v phi sinh. Cui cng l tm l li ca cc doanh nghip Vit Nam. Chnh sch bo h ngm ca Nh nc nh vic cho t gi USD/VND v li sut c bn ca tin ng Vit Nam lin tc n nh trong nhiu nm khin cho cc doanh nghip hon ton khng ch n phng nga ri ro gi v li sut.
3.3.2. NGUYN NHN CH QUAN T BN THN CC NGN HNG
a. Cha c nhng cn b am hiu ton din v qun l ri ro li sut. Vn ri ro li sut c coi l kh mi m i vi i ng cn b nhn vin ca cc NHTM Vit Nam v cn cha c coi trng mt cch ng mc. V vy m cng tc nhn bit, d bo v nh gi ri ro li sut ca cc cn b ngn hng vn cn nhiu hn ch, dn n vic cc ngn hng b ng nhng bc quan trng trong cng tc qun tr ri ro li sut. Bc u tin khi xc nh mc tn tht ca ri ro li sut l vic tnh ton ri ro li sut tc ng nh th no n thu nhp rng v gi tr ti sn ca ngn hng. Vic ny i hi cc cn b ngn hng phi thc s hiu bit su sc v qun l ti sn c v ti sn n ca ngn hng, ng thi cng phi nm vng nhng kin thc v ti chnh s dng cc m hnh lng ha ri ro li sut mt cch hiu qu. i vi cc NHTM Vit Nam th y l vn kh mi m m nhiu cn b ngn hng cha c trang b nhng kin thc ny. Ngoi ra, cc bin php phng nga, qun
72
l ri ro li sut cn phi c nhng cn b c chuyn mn cao, am hiu v nhng bin ng trn th trng ti chnh-ngn hng m cc ngn hng thng l tp trung vo cc cn b ngun vn. Song trnh nghip v chuyn mn v kh nng phn tch, ngoi giao ca nhiu cn b, c bit l cc ngn hng quy m nh, cn th hin nhiu yu km. iu ny dn n khng t thit hi v nhng phn tc dng ca cc bin php phng nga. Bn cnh , trnh hiu bit ca cc cn b ngn hng v cc nghip v phi sinh vn cn rt hn ch. Cc ngn hng cha c i ng nhn vin am hiu nhng kin thc v ti chnh, php l, v th trng giao dch, c bit l k thut nh gi v giao dch cc cng c ti chnh phi sinh. iu to ra nhng tr ngi nht nh trong vic trin khai cc nghip v phi sinh phng nga ri ro li sut ti ngn hng. b. Quy m ca cc Ngn hng cn khim tn. Quy m ca cc NHTM VN phn ln cn l mc va v nh, vn iu l ca khi NHTM quc doanh cao nht l NH Nng nghip v Pht trin Nng thn vi 5000 t ng, khi NHTM c phn th vn iu l cao nht l Ngn hng TMCP Si Gn thng tn vi 2089 t ng. Do vy, cc ngn hng u cha pht huy c ht tc dng ca cc bin php qun ly ri ro, c bit l bin php s dng hp ng quyn chn. i vi nhng ngn hng nh th chin lc mua quyn chn t ra thch hp hn so vi chin lc bn quyn chn do cc nguyn nhn v kinh t v v quy ch. Tuy nhin i vi nhng ngn hng ln th c hai chin lc l mua v bn quyn chn u l nhng giao dch thch hp. i vi giao dch hon i li sut, quy ch ca ngn hng Nh nc quy nh r ngn hng thc hin giao dch hon i li sut nhm phng nga ri ro li sut ca chnh mnh phi c cc iu kin: c giao dch gc ( giao dch gc l mt trong cc giao dch tin gi, pht hnh hoc u t giy t c gi, vay vn, cho thu ti chnh, mua hng ha tr chm) c thc hin ph hp vi quy nh ca php lut Vit Nam; c kh nng ti chnh hoc thc hin cc bin php m bo ph hp. Nh vy, cc bin php thng c p dng trong qun l ri ro li sut u t ra hiu qu hn i vi cc ngn hng ln. Cc ngn hng nh do hn ch v kinh t, quy ch, cng nh h thng thng tin, mi quan h... dn n nhng kh khn v km hiu qu hn trong chin lc qun l ri ro.
73
c. Trnh cng ngh ca ngn hng cn yu. Cng tc qun tr ri ro ni chung v qun tr ri ro li sut ni ring i hi cc ngn hng phi trang b cho mnh mt h thng thng tin lin lc hin i v trnh cng ngh tin tin. Tuy nhin, i vi cc NHTM Vit Nam th h thng thng tin v cng ngh ny cn yu, cha p ng c yu cn qun l ri ro ca kinh doanh ngn hng trong xu th hi nhp quc t.
CHNG III : GII PHP NNG CAO NNG LC QUN TR RI RO LI SUT TI CC NHTM VIT NAM.
1. D BO XU HNG BIN NG LI SUT TRONG THI GIAN TI.
a ra nhn nh cho xu hng bin i li sut trong thi gian sp ti, nhm nghin cu xin c a ra mt s thng k v s thay i li sut ca cc NHTM Vit Nam trong thi gian gn y. Sau quyt nh s 2018/Q-NHNN v vic gi nguyn mc li sut c bn 14% i vi ng Vit Nam ca Ngn hng Nh nc, ban hnh ngy 29/08/2008 va qua, nhiu NHTMNN v NHTMCP quyt nh gim mc li sut cho vay khong 0,5% - 1% so vi trc . C th, mt s mc li sut mi p dng ti cc NHTM trong thi gian gn y nh sau: Bng 3.1: Mc li sut mi p dng ti cc NHTM trong thi gian gn y. Li sut cho vay thng thng. 20,5 20 Li sut cho vay u i. 19,475 18,2
STT
Tn Ngn hng
1 2
Vietcombank BIDV
74
3 4 5 6
Vietinbank Agribank MHB VPBank
20,2 20 20 20,5
19,5 19,2 19 19
(Ngun: http://www.sbv.gov.vn/vn/home/tinHDNH.jsp?tin=3372 ) C th d dng nhn thy mt xu hng chung trong chnh sch li sut ca cc NHTM Vit Nam trong thi im hin ti, l: p dng hai mc li sut khc nhau i vi hai i tng khch hng khc nhau. Trong , u tin cho vay vi li sut thp hn t 0,5-1% i vi cc i tng khch hng c uy tn v quan h lu di vi ngn hng bi h l nhng khch hng c th mang li 80% li nhun cho cc ngn hng. V lu di, theo nhm nghin cu nhn nh, th y tip tc l cch thc c cc NHTM p dng rng ri. Bi iu ny gip cc NHTM va duy tr c mi quan h bn vng v tin tng i vi cc khch hng chin lc di hn, va to ng lc khuyn khch cc khch hng mi xy dng v tin ti s hp tc mt thit hn. thun li cho vic iu chnh li sut cho vay, thi gian qua, cc ngn hng thng mi cng ln lt gim dn li sut huy ng. Ti khi ngn hng quc doanh, li sut huy ng VND cao nht ch cn khong 17,26%/nm; vi li sut huy ng USD cao nht l 6%/nm. Ti khi c phn, cc mc cao nht tng ng cng ch cn khong 18,12%/nm v 6,05%/nm. Nh vy, d bo xu hng bin ng li sut, nhm nghin cu xin a ra hai nguyn nhn lm nn tng c s l gii cho xu hng ny. Th nht, tc lm pht bt u c xu hng gim, ch s gi tiu dng trong nhng thng va qua dn i vo n nh nh s pht huy tc dng ca 8 nhm gii php v m m Chnh ph s dng trong thi gian qua kim ch lm pht v n nh nn kinh t. Xu hng ny s c tip tc trong thi gian sp ti bi 8 nhm gii php trn hin ti mi trong giai on bt u pht huy tc dng. iu ny cn c th c khng nh chc chn hn bi, ngy
75
29/08/2008, Chnh ph ban hnh ngh quyt s 20/2008/NQ-CP v vic tip tc thc hin cc bin php kim ch lm pht, n nh kinh t v m, bo m an sinh x hi v tng trng bn vng trong nhng thng cui nm 2008. Theo , Ngn hng Nh nc ch ng thc hin chnh sch tin t tht cht nhng linh hot iu hnh li sut theo hng thc dng, iu hnh t gi linh hot, theo tn hiu th trng. iu ny th hin mc tiu ca chnh ph trong thi gian sp ti l hng ti mt s n nh lu di. Th hai, vi mt bng li sut cao nh giai on trc (21%), cc doanh nghip khng c kh nng tip cn ngun vn, c bit l cc doanh nghip va v nh, iu dn n s ph sn ca hng lot cc doanh nghip va v nh trong thi gian qua. Bn thn cc Ngn hng cng khng thu c li ch t vic ny, thm ch cn b mt i mt s lng ln khch hng ca mnh, nn bt buc h phi thit lp mt l trnh ct gim li sut trong thi gian ti. Tm li, t hai c s trn, nhm nghin cu rt ra kt lun: rng trong thi gian ti, mc li sut s c xu hng gim xung. Tuy nhin, tc iu chnh gim tng i chm v c s khc bit v tc gim li sut cho vay i vi cc i tng khch hng khc nhau. L do th nht l, vo thi im hin ti, cc NHTM vn ang phi gnh chu nhng khon vn huy ng trung v di hn vi li sut cao. V vy nu vic gim li sut din ra qu nhanh th s gy thit hi rt ln cho cc NHTM. L do th hai l li sut c bn trong thi gian ti s cha gim, minh chng cho iu ny l quyt nh gi nguyn li sut c bn 14% ca Ngn hng Nh nc, ra ngy 29/08/2008 va qua. Mc d t l lm pht c chiu hng tch cc, nhng ch l gim tc tng lm pht; cn trn thc t, lm pht ca Vit Nam vn mc trn 20%. Hn na, trong thi im hin ti v trong mt thi gian ti, kim ch lm pht v n nh nn kinh t v m vn s l mc tiu hng u ca Chnh ph. Ngn hng Nh nc s tip tc p dng chnh sch tht cht tn dng nhm gim lm pht. V vy, l trnh gim li sut s khng th nhanh chng. Vic gim li sut cho vay ca cc NHTM ch yu nhm vo i tng khch hng u i. D vy, vic cho vay ny s phi da trn c s tnh ton k lng v li ch thu c t khch hng v nh gi chnh xc xem c phi l khch hng thc s gn b lu di vi ngn hng hay khng.
76
2. NH HNG CNG TC QUN TR RI RO LI SUT CA CC NHTM TRONG THI GIAN TI.
Trong kinh doanh ngn hng hay bt c mt loi hnh kinh doanh no khc th li nhun v ri ro lun l 2 mt ca mt vn : mun c li nhun th phi chp nhn ri ro. Tuy nhin, thu c li nhun trong hot ng kinh doanh th chng ta cn gim thiu ri ro mc thp nht. i vi i tng kinh doanh ca ngn hng l tin t - loi hng ha c bit nhy cm vi ri ro; tnh d ly lan ri ro gia cc NHTM vi nhau; khch hng ca ngn hng rt ng v ch cn mt khch hng gp ri ro s tc ng xu ti hnh nh ca ngn hng. Nh vy, chng ta c th thy rng cng tc qun tr ri ro ni chung l mt nhim v v cng quan trng i vi ton h thng ngn hng. Nh trn nhn nh, li sut trong thi gian ti s c xu hng gim xung vi tc chm. V vy, c Ngn hng Nh nc v cc NHTM cn thit phi nghin cu k th trng, nhng nh hng hay tc ng ca nhng bin ng trn th trng ti chnh n li ch kinh t ca h. Bn thn cc NHTM s phi thc c rng: cn phi coi li sut nh l mt bin s kinh t v m, c tm nh hng su sc ti hot ng ca cc ngn hng. Chnh v th, cng tc qun tr ri ro li sut trong thi gian ti s c t ln hng u v cn t r c nhng tc dng ca n trong vic qun tr hot ng ngn hng ni chung. Nhng bin ng lin quan n li sut s phi c cc NHTM nghin cu k lng v c s d on t trc, t c th kp thi a ra nhng bin php v hnh ng n u c nhng thay i ca th trng, khng nhng c th gim thiu thit hi m cn thu c li ch t nhng s thay i . Mun lm c iu ny, cn c c s kt hp nhp nhng v hiu qu trong hot ng ca c hai bn l Ngn hng Nh nc v cc NHTM. Trong , Ngn hng Nh nc ng vai tr quan trng trong vic nh hng hot ng cho cc NHTM, cc NHTM c th kt hp vi chin lc ring ca mnh a ra cc bc i ph hp nht. Ngn hng Nh nc cn hon thin h thng php lut v cc vn bn iu chnh lin quan n hot ng qun tr ri ro li sut, tm cch nng cao nng lc trong vic d on v cnh bo nhng bin ng ca th trng, t c th ra nhng ch chng v khung chun cho hot ng ca cc NHTM. V phn cc NHTM, h cn tp trung trc ht vo cng tc nng cao cht lng ngun nhn lc, y mnh pht trin nn
77
tng cng ngh v thng tin, sp xp v t chc li b my qun tr ri ro li sut, v cui cng l c gng tm ting ni chung gia cc NHTM vi nhau c th a ra mt khung chnh sch li sut ph hp v n nh lu di.
3. CC GII PHP NNG CAO NNG LC QUN TR RI RO LI SUT TI CC NHTM VIT NAM.
Trong 1 nm tr li y, c bit l 6 thng u nm 2008, nhng bin ng kh lng ca li sut cho vay v li sut huy ng vn t cc ngn hng vo cuc ua li sut vi ri ro v cng ln. Cc NHTM nhn thc r nhng him ha t ri ro li sut, nhng thc trng li cho thy nng lc qun tr ri ro li sut ca cc NHTM cha cao. Chnh v vy, nhim v nng cao nng lc qun tr ri ro li sut ti cc NHTM cn c t ln hng u. thc hin nhim v cn thc hin tt hai nhm gii php ln : nhm gii php v m ca NHNN v nhm gii php vi m i vi bn thn cc NHTM.
3.1. NHM CC BIN PHP V M.
Nhm cc bin php v m trong vn nng cao hiu qu cng tc qun tr ri ro li sut ca cc NHTM lin quan n s iu tit ca NHNN ti hot ng ca cc NHTM. Nhm gii php ny c thc hin nhm mc ch to hnh lang php l, c tc dng dn ng cho cc NHTM hot ng hiu qu. Trc ht, cn phi nhn nh ngay rng trong thi gian va qua, c bit l trong giai on th trng ti chnh c nhiu bin ng v khng n nh, th nhng ng thi ca Ngn hng Nh nc cha c c s nh hng r rng v mt tm nhn chin lc mang tnh n nh lu di. Tt c cc bin php m NHNN a ra ch l nhng bin php hnh chnh i vi cc NHTM, thiu s nh hng trong di hn. Bin php hnh chnh tc l a ra mt cch t ngt, p buc cc NHTM phi tun theo, khng c s tham kho v chun b t trc. C th ni rng, Ngn hng Nh nc lun th b ng v y cc NHTM cng b ng theo. S b ng th hin ch: Khi m Ngn hng Nh nc tng li sut c bn ln 14%, li sut cho vay VN ti a 150% li
78
sut c bn th cc NHTM lc u khng dm cho vay mc 21%(150% li sut c bn), m cho vay mc thp hn v lch lut bng cch thu thm cc khon ph ph nhm lm tng li nhun (ph t vn, ph thm nh, ). Ngay lp tc, Ngn hng Nh nc ra quyt nh cm thu ph ph i vi cc NHTM. Hoc trong vn bin ng t gi USD/VN, khi m t gi ca Ngn hng Nh nc n nh khng phn nh ng th trng (chnh lch qu cao so vi t gi trn th trng t do) th lp tc c quyt nh cm giao dch USD ti tt c cc NHTM khin cho hng lot cc doanh nghip Xut-Nhp khu phi lao ao. Tt c nhng iu th hin s thiu tm nhn trong nhng chnh sch thi gian qua ca Ngn hng Nh nc. Bn cnh , Ngn hng Nh nc cha phn loi c cc NHTM. Khi th trng gp bin ng v c nhiu kh khn, rt nhiu NHTM mt i kh nng thanh ton. V vy m ngay sau khi Ngn hng Nh nc tng li sut c bn, cc NHTM lp tc p dng vic huy ng vn vi li sut ti a. iu to nn mt p lc ln cho cc NHTM khc, v h phi i mt vi tnh hung: hoc l tng li sut huy ng, hoc chp nhn mt khch hng. l nguyn nhn gy nn cuc ua li sut. Trc nhng nhn nhn nh vy v vai tr mang tm v m ca Ngn hng Nh nc i vi hot ng qun tr ri ro li sut, nhm nghin cu xin a ra 2 gii php sau: 3.1.1. Hon thin h thng php lut lin quan n qun tr ri ro li sut. Vic u tin phi lm l cn hon thin h thng php lut v cc vn bn iu chnh lin quan n cng tc qun tr ri ro li sut. H thng cc vn bn ny s l c s cc NHTM c c s nhn thc y v tm quan trng ca qun tr ri ro li sut, cng nh c cch thc c th tin hnh c hiu qu cng tc ny. Bn cnh , cn sm ban hnh cc vn bn php l nhm hng dn cc NHTM thc hin cc nghip v phi sinh lin quan n li sut nh: k hn tin gi; k hn li sut; cc hp ng quyn chn Cap, Floor, Collar; cc giao dch phi sinh v chng khon Nhn chung, cc NHTM u mong mun c mt khung chnh sch chun, n nh v c tm nhn di hn c th p dng trong hot ng ca mnh. Vic ban hnh cc vn bn php lut iu chnh hoc lin quan n chnh sch li sut v cng tc qun tr ri ro li sut cn c thc hin da trn c s tnh ton v phn tch k lng nhng
79
bin ng ca th trng v s xy ra trong thi gian sp ti, trnh vic a ra cc vn bn chnh sch mt cch chng cho, phc tp v d gy hiu nhm cho cc nh ngn hng. 3.1.2. Nng cao nng lc ca Ngn hng Nh nc. iu quan trng cn lm l tp trung nng cao cn bn nng lc ca Ngn hng Nh nc trong vic cnh bo v x l ri ro trong hot ng ngn hng. Nh phn tch trn, th nng lc ca Ngn hng Nh nc trong vic cnh bo v x l ri ro trong hot ng ngn hng cn nhiu hn ch, cha c mt s nh hng chin lc mang tnh n nh lu di trong chnh sch, cha c nhng phn ng v quyt sch kp thi n u nhng bin ng ca th trng. iu lm cho cc NHTM lun th b ng trong vic a ra phng hng hot ng v chnh sch li sut ca ring mnh. Vic Ngn hng Nh nc ra nhng quyt nh mang tnh cha chy i vi bin ng th trng thng khng em li phn ng tch cc nh mong mun. Tri li, cn c th to nn nhng c sc trn th trng ti chnh, v d nh quyt nh nng mc li sut c bn hay quyt nh tng t l d tr bt buc l nhng quyt nh m s thay i a ra l qu t ngt, vi bin qu ln khin cc NHTM lm vo th b v gp rt nhiu kh khn. V vy, vic Ngn hng Nh nc cn lm l xc nh mt l trnh gm nhiu bc iu tit vic ct gim li sut mt cch hiu qu. Cc bc i ca Ngn hng Nh nc cn c tnh ton rt k, v nhng thay i v mt chnh sch iu tit th trng cn c thc hin mt cch t tn vi bin va phi cc NHTM c th p ng c mt cch thun li, c gng trnh vic to ra nhng c sc trn th trng. Bn cnh , cn thnh lp mt c quan gim st an ton hot ng ngn hng trn c s h thng Thanh tra ngn hng hin nay, kt hp vic i mi phng php, quy trnh thanh tra, gim st ngn hng vi hon thin cc quy nh an ton, cc bin php thn trng trong hot ng ngn hng da trn c s ng dng cc cng ngh tin tin v cc nguyn tc, chun mc quc t v ri ro li sut theo hip c Basel II.
3.2. NHM CC BIN PHP VI M.
Nu nh nhm cc bin php v m c tc dng to ng li v phng hng chung cho hot ng qun tr ri ro li sut, th nhm cc bin php vi m li c tng ngn hng vn dng theo cch ring ca mnh, tu thuc vo c im ring v chin
80
lc kinh doanh ca ngn hng . Tuy nhin, theo nhn nh ca nhm nghin cu th nhm bin php vi m li l nhn t quyt nh n s thnh cng hay tht bi ca cc ngn hng trong cng tc qun tr ri ro li sut. Nhm bin php vi m p dng vi bn thn cc NHTM bao gm 4 gii php chnh: 3.2.1. Ci thin cht lng ngun nhn lc. C th ni, gii php quan trng nht l ci thin cht lng ngun nhn lc. Thc t qua nhng v sp ca mt s NHTM Vit Nam trc y chng minh rng con ngi mi l nhn t ct li trong cng tc qun tr ri ro ca ngn hng. c bit l i vi ri ro li sut, cng khng th ch da vo kt lun ca my tnh n thun a ra quyt nh, m phi da vo nhn nh ca con ngi. Cng ngh hin i bt buc phi i i vi i ng cn b ngn hng c trnh cao, c o to bi bn, c c phn on sc so, nhy bn v kh nng ra quyt nh chnh xc. Chnh v th, vic o to cc cn b Ngn hng phi c thc hin mt cch ng b v chuyn nghip. C th, ngay bc o to i hc, cn c s u tin v u t c bit cho cc sinh vin theo ui ngnh ngn hng. c bit l ti mt s trng i hc ln v c nhiu kinh nghim trong vic o to c nhn chuyn ngnh ti chnh ngn hng, cn u t mt cch thch ng v mi trng hc tp cho sinh vin. Nng cao n mc ti a cc c hi c xt v thc hnh cho sinh vin bng vic thnh lp cc ngn hng o ca chnh sinh vin; hoc tt hn na l hp tc vi cc ngn hng xy dng mt khung trng trnh o to mang tnh thc t cao; to c hi cho sinh vin c thc tp, lm vic v tch lu kinh nghim ti cc ngn hng nh l nhng nhn vin thc th sinh vin c kh nng lm vic ngay khi tt nghip xong m cc Ngn hng khng cn phi o to h thm na. Hn na, cn thng xuyn nng cao cht lng gio vin, gip i ng cn b ging dy chuyn ngnh ti chnh ngn hng thng xuyn c cp nht v hc hi thm nhng kin thc mi trong thc t hot ng ca ngn hng, theo kp vi nhng bin ng v i mi trong lnh vc vn c coi l bin ho mun mu ny.
81
Tip , cc NHTM cn u t nhiu vo vic nng cao nng lc ca i ng cn b ngn hng thng qua cng tc cn b nh tuyn dng, sp xp cn b, chnh sch i ng v cc bin php khuyn khch khc. Trong , cn c bit coi trng khu o to kin thc, k nng v nghip v qun tr ri ro theo thng l quc t. lm c iu , trc ht cc ngn hng cn phi vo cuc trong cng tc o to cn b ngn hng t khi h cn l sinh vin, tc l kt hp vi cc trng i hc gip cng tc o to sinh vin tr nn thc t v hu ch hn. iu c th c thc hin bng cch cung cp ti liu, c cn b ngn hng n cc trng i hc d thnh hoc ging gii trong mt s tit hc c bit; hoc to c hi cho sinh vin thc c thc tp ti ngn hng ca mnh. Tip , cc ngn hng c th p dng vic a cn b ca mnh, c bit l cc cn b tr, c nng lc v trnh , ra nc ngoi hc tp, lm vic v tip xc, c xt trc tip vi mi trng ti chnh tin t chuyn nghip cc nc tin tin hc hi kinh nghim qun tr ri ro li sut ca cc ngn hng trn th gii. y l cng chnh l cch thc m mt s cng ty bo him ti Vit Nam hin nay ang tin hnh rt hiu qu nng cao trnh cho i ng cn b ca mnh. Kt hp vi l s dng chnh sch chiu m v i ng c bit i vi i ng nhn vin ca mnh, trnh c hin tng chy mu cht xm. 3.2.2. Pht trin nn tng cng ngh, thng tin. Trn thc t, nn tng cng ngh c mt s ngn hng coi l yu t quan trng then cht trong cng tc qun tr ri ro li sut hin nay. V iu khin cc ngn hng thc s lo lng hin nay l yu t cng ngh m h s dng khng p ng c yu cu ca cng vic vn phc tp v lun thay i vi tc cao. So snh vi nhiu nc trn th gii, r rng h tng cng ngh, k thut ca cc NHTM Vit Nam cn km hn mt bc. Bi vy, cc NHTM Vit Nam cn tp trung xy dng v pht trin cc phn mm chuyn v qun l ri ro li sut, s dng nhng thnh tu v cng ngh, h thng thng tin lin lc nhm nng cao nng lc ca mnh trong qun tr ri ro li sut. iu ny v cng quan trng trong i vi hot ng ngn hng ngy nay, bi cc ngn hng u ang ng trc mt p lc cnh tranh cc k ln t cc i th c trong nc v nc ngoi. Bn cnh , trong bi cnh th trng tin t th gii c nhiu bin ng tri chiu v kh on nh hin nay, th vic s hu trong tay cc phn mm hin
82
i, tin tin s gip ch cc ngn hng rt nhiu trong vic d on ri ro, phng trnh v gim thiu thit hi. ng thi, cc NHTM cn s dng nhng ng dng tp hp v xy dng b s liu thng tin cp nht v chnh xc. y l vic lm rt cn thit, bi ch khi c trong tay nhng thng tin y , cp nht v chnh xc th cc ngn hng mi c c s tnh ton v d bo ng nht nhng nguy c ri ro c th xy ra cng nh kp thi a ra cc phng n phng trnh ri ro mt cch hiu qu. M vic trc ht cn m bo l phi nng cao cht lng ngun thng tin. Bi mt thc t l hin nay, h thng ngun thng tin t cc doanh nghip hay ngay trong chnh cc ngn hng vi nhau vn cn rt lng lo. S trao i thng tin gia doanh nghip vi ngn hng hay gia ngn hng ny vi ngn hng khc cn mang nng tnh hnh thc, khng thc s thng xuyn v c hiu qu. Nn d cho c c mt h thng lng ho tt v chun n mc no th cng khng th c mt kt qu d on tt v nhng bin ng th trng hay xu hng li sut, bi ngun thng tin khng c m bo. Mun c c ngun thng tin tt v chnh xc, khng cn cch no hn ngoi vic cc Ngn hng phi dnh mt s quan tm v u t thch ng cho cng tc thu thp v lu tr thng tin. Quan trng hn na l gia cc ngn hng vi doanh nghip, hoc gia cc ngn hng vi nhau cn c s tin tng hn na vo s hp tc ca mnh c th trao i thng tin mt cch y v hu dng. 3.2.3. Ti c cu b my t chc qun tr ri ro. Cc Ngn hng nn sp xp li b my t chc qun tr ri ro theo hng b phn chuyn trch qun l, tch bch b my qun tr ri ro c lp vi kinh doanh. Trong b phn chuyn trch qun tr ri ro cng cn tch bch, phn cng r chc nng ca cc b phn qun l tng loi ri ro nh: li sut, t gi, tn dng,...Bn cnh , nng cao s lin kt ca phng qun tr ri ro li sut vi cc nghip v ca ngn hng nh huy ng vn, tn dng, ...nhm hn ch nh hng ca ri ro li sut i vi cc nghip v ny. ng thi vi l nng cao nng lc d on bin ng li sut, lng ha c ri ro li sut bng cch p dng nhng m hnh lng ha ri ro hin i nh: m hnh ti nh gi, m hnh thi lng. Tip , lin kt hot ng ca y ban Qun l ti sn n - c (ALCO) ti cc ngn hng vi cc phng ban chc nng khc trong h
83
thng qun tr ri ro theo thng l quc t cng gip nng cao hiu qu qun tr ri ro li sut ti cc NHTM. 3.2.4. Nng cao s hp tc gia cc ngn hng. Th t, cn t chc nhng bui hi tho cho cc NHTM ngi li v tm ting ni chung nhm mc ch bnh n th trng li sut ang tng qu trong thi gian qua, to s n nh trn th trng trong tng lai trnh c nhng tn tht xy ra do s bin ng qu ln ca li sut. Qua , cc ngn hng cn xc nh nhng mc hp l nht va m bo hp dn, m bo quyn li ngi gi tin nhng cng cn m bo n nh chung ca h thng, cng nh chnh s an ton ca mnh. Nh chng ti phn tch ti mc 2.2, chng II, hu ht cc NHTM hu khng c li khi tng li sut v nhu cu tng li sut cho mc ch gi vn khng qu ln, nhng vn buc phi iu chnh gi chn khch hng, nht l khi dng vn c tn hiu chy vng. Chnh v vy, trnh tnh trng cc NHTM t lm kh nhau th cn c nhng tha thun chung gia cc NH nhm h nhit bin ng li sut. Theo b Dng Thu Hng, Tng th k VNBA, li sut huy ng VND cn tm c mt ting ni chung tng i v hp l. Mc hp l hin nay nn khong t 16% - 17%/nm. Vi khong ny, cc ngn hng vn c iu kin sinh li v khng to nn mt tnh trng qu nng st v bt hp l (xt v yu cu kinh doanh c li nhun).
84
KT LUN
Nhm nghin cu hon thnh ti: Nghin cu v qun tr ri ro li sut ti cc Ngn hng Thng mi hin nay bng cch a c s l thuyt gn lin vi ng dng thc t. Tu chung li, ti nghin cu hon thnh c 3 mc tiu ln: Th nht, bi nghin cu a ra c s l thuyt v ri ro li sut, nhng phng thc qun tr ri ro li sut ti cc NHTM v c bit l 3 m hnh lng ha ri ro li sut. Nghin cu v ri ro li sut l mt vn phc tp, chnh v vy nhm ti tng hp mt cch ngn gn nhng y c s l thuyt, cng vi nhng v d c th trong tng phn rt d hiu v d theo di. Hn th na, nhng V d nhm nghin cu a ra trong phn c s l thuyt c phn tch da trn khung mc li sut thc t ca Vit Nam thi im 8/2008. C th mc li sut c bn l 14% v li sut cho vay ca cc NHTM khng qu 150% li sut c bn (Theo quyt nh s1317/Q-NHNN. iu s gip bn c ng dng ngay nhng vn l thuyt vo thc t th trng ti chnh Vit Nam thi im hin ti. Trng tm trong phn tch l thuyt, khoa hc trong phng thc trnh by, d hiu bng nhng v d cp nht l 3 tiu ch nhm nghin cu t c trong Chng I ca bi nghin cu. Th hai, bi nghin cu a ra nhng phn tch v nhn nh v tnh hnh bin ng li sut ca th trng ti chnh cng nh thc trng cng tc Qun tr Ri ro li sut ti cc NHTM Vit Nam thi im hin ti. ng thi, da trn c s l thuyt cng vi s liu hot ng ca 2 Ngn hng trong qu II/2008, nhm nghin cu
85
tin hnh lng ha ri ro li sut bng : m hnh k hn n hn (Maturity Model) i vi NH NNo&PTNT Tnh Bc Giang v m hnh thi lng (Duration Model) vi NH Thng mi C phn Phng Nam. Hai tiu ch m ti nghin cu t c trong chng II : phn tch thc trng v ng dng m hnh l thuyt vo thc t. Cui cng, da trn nhng phn tch v thc trng qun tr ri ro li sut ca cc NHTM Vit Nam hin nay, ti nghin cu a ra hai nhm gii php ln nhm nng cao nng lc qun tr RRLS ca cc NHTM Vit Nam: nhm gii php v m dnh cho NHNN v nhm gii php vi m dnh cho cc NHTM. S thc hin ng b hai nhm gii php ln ny s l cha kha dnh cho h thng Ngn hng Vit Nam trong cng tc nng cao nng lc qun tr RRLS. Sau khi hon thnh ti Nghin cu v qun tr ri ro li sut ti cc Ngn hng Thng mi hin nay, nhm ti xin a ra mt s nhn nh, l: u tin, phi khng nh rng trong tnh hnh bin ng li sut cao nh hin nay th kh nng gp ri ro v li sut ca cc NHTM Vit Nam l rt ln. Trong khi , cng tc qun tr ri ro ti cc NHTM Vit Nam cn rt yu. V phng thc qun tr ri ro, hu ht cc NHTM Vit Nam hin nay mi ch p dng qun tr khe h k hn (GAP), lng ha ri ro bng m hnh k hn n hn. Trong khi , cc NHTM trn th gii p dng rt thnh cng m hnh c nh gi l c tnh u vit hn, l m hnh thi lng. nng cao cht lng nh gi v c lng ri ro li sut, trong thi gian ti cc NHTM Vit Nam nn a vo nghin cu v c k hoch c th p dng m hnh thi lng. Bn cnh , ngoi s dng Qun tr GAP, cc NHTM nn s dng nhiu hn nhng hp ng phi sinh nhm gim thiu ri ro v li sut. V vn nng cao cht lng qun tr ri ro li sut ti cc NHTM, nhm ti nhn nh rng vn ct li nm yu t con ngi. Bi v mun ng dng nhng cng ngh cao, nhng m hnh phc tp th cn c mt i ng chuyn mn cht lng cao, c kh nng phn tch v nhy bn vi th trng. Gii quyt c vn ngun nhn lc th cc NHTM Vit Nam s tin mt bc rt xa khng ch trong vn Qun tr RRLS m tt c cc lnh vc khc. Cui cng, d on ca nhm ti v s bin ng li sut trong thi gian ti :Li sut s gim nhng vi l trnh di.
Trn y l 4 nhn nh ca nhm nghin cu sau qu trnh nghin cu v vn Qun tr ri ro li sut ti cc NHTM Vit Nam. Trong qu trnh nghin cu, nhm
86
ti khng trnh khi thiu st v kin thc cng nh kinh nghim thc t. Chnh v vy, chng ti rt mong nhn c nhng gp ca Hi ng Gim kho cng nh qu bn c nhm hon thin hn na ti nghin cu. Chng ti xin chn thnh cm n ! Nhm nghin cu.
DANH MC S , BNG BIU

S HIU TN BNG TRANG NGUN
CHNG I
S Cc lung lun chuyn vn trong mt th gii vi h thng ngn hng pht trin. 1.1 C cu ti sn c v ti sn n. 19 9 Qun tr ri ro trong kinh doanh ngn hng PGS,TS Nguyn Vn Tin. Anthony Saunders - Financial Institutions management: A risk Approach Management 1.2 K hn n hn ti thi im nh gi li ca cc ti sn c v ti sn n. 1.3 S thay i ca th gi tri phiu khi li sut th trng tng 1%. 23 Tc gi. 20 nt
th
T l tn tht ti sn khi li sut
24
nt
87
th trng tng 1%.
1.4
Bng cn i ti sn ca ngn hng vi cc mc li sut 10%, 11% v 17%. 25 nt
1.5
Thi lng ca tri phiu coupon c k hn 6 nm. 27 nt
1.6
Thu nhp ca tri phiu coupon thi lng 4 nm khi li sut th trng thay i. 30 nt
1.7
Cc lung tin thanh ton gia hai ngn hng trong hp ng hon i. 36 nt
1.8.1
Bng tng kt ti sn phn nhm theo khon mc nhy cm li sut.
38
nt
1.8.2
Bng tng kt ti sn phn nhm theo khon mc NCLS khi li sut tng 1%. 39 Nt
1.8.3
Bng tng kt ti sn phn nhm theo khon mc NCLS khi chnh lch li sut gim 1%. 39 nt
CHNG II
2.1 u t chin lc ti cc Ngn 47 Tham lun H thng ngn
88
hng Vit Nam (tnh n 31/12/2007)
hng Vit Nam sau 1 nm gia nhp WTO Bc tranh ton cnh. TS.Hong Huy H, ph Tng Gim c NH T&PT Vit Nam.
2.2
Bin ng li sut c bn ca NHNN v li sut huy ng ti OCB, VIB Bank trong qu I&II nm 2008. 50 Tng hp t bo in t vneconomy.vn
2.3
Bng tng kt ti sn c ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn tnh Bc Giang, tnh n 30/06/2008. 52
Bo co ti chnh qu II/2008 ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn Tnh Bc Giang.
2.4
Bng tng kt ti sn n ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn tnh Bc Giang, tnh n 30/06/2008. 53 nt
2.5.1
Bng cn i s 1 ti sn c ti sn n ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn tnh Bc Giang, tnh n 30/06/2008. 54 Tc gi.
2.5.2
Bng cn i s 2 ti sn c ti sn n ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn tnh Bc Giang, khi li sut tng thm 1%. 55 nt
2.5.3
Bng cn i s 3 ti sn c ti
56
nt
89
sn n ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn tnh Bc Giang, khi li sut tng thm 20%. 2.6 Bng tng kt ti sn c ti sn n ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn tnh Ha Bnh, tnh n 30/06/2008. 2.7.1 Bng cn i ti sn c ti sn n ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn tnh Ha Bnh, tnh n 30/06/2008. 2.7.2 Bng cn i ti sn c ti sn n ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn tnh Ha Bnh, sau khi li sut tng thm 1%. 2.8 Tng trng tn dng, ngun vn v h s ri ro li sut ca cc NHTM Vit Nam giai on 2000-2005 + 2007. 60 Nghin cu kinh t, s 337, 06/2006 + http://www.sggp.org.vn/kinht e/2008/5/153842 59 Tc gi. 58 nt 57 Bo co ti chnh qu II/2008 ca NH Nng nghip v Pht trin Nng thn Tnh Ha Bnh.
CHNG III
3.1 Mc li sut mi p dng ti cc NHTM trong thi gian gn y. http://www.sbv.gov.vn. 73 Website Ngn hng Nh nc Vit Nam
DANH MC T VIT TT
90
STT
T VIT TT
GII NGHA TING ANH Asset Liability Management Bank Bill Swap Reference Rate Capital Adequacy Ratio Foreign direct investment US Federal Reserve System Forward rate agreement TING VIT Qun l ti sn c - n.
ALM
BBSW
Ch s li sut k phiu ngn hng T l tho ng v vn. u t trc tip nc ngoi Cc d tr lin bang M. Hp ng li sut k hn. Khe h Li sut Li sut c nh Nhy cm li sut. Ngn hng. Ngn hng lin doanh.
3 4
CAR FDI
FED
FRA
7 8 9 10 11 12
GAP LS LSC: NCLS NH NHLD
GAP
91
13 14
NHTM NHTMCP:
Ngn hng thng mi. Ngn hng thng mi c phn. : Ngn hng thng mi nh nc. Ngn hng trung ng. Rate sensitive asset Ti sn c nhy cm li sut. Ti sn n nhy cm li sut. Ri ro li sut Return on Asset T l li nhun rng trn ti sn. Li nhun trn vn ch s hu. T chc tn dng. Vit Nam. World trade organization T chc Thng mi Th gii.
15
NHTMNN
16 17
NHTW RSA
18
RSL
Rate sensitive liability
19 20
RRLS ROA
21
ROE
Return on Equity
22 23 24
TCTD VN WTO
92
DANH MC TI LIU THAM KHO

A/ TI LIU TING ANH.
1. Anthony Saunders & Marcia Million Cornet Financial Institutions management: A risk Approach Management, 4th edition, McGraw Hill, Boston 2003. 2. John Holliwell: The Financial Risk Manual A Systematic Guide to Identifying and Managing Financial Risk. Pitman Publishing, 1997.
B/ TI LIU TING VIT.

I/ SCH. 1. PGS,TS Nguyn Vn Tin - Qun tr ri ro trong kinh doanh ngn hng, Nh xut bn Thng k, 10/2005. 2. ThS.Phan Anh Tun - L thuyt ti chnh tin t. 3. GS.TS L Vn T - Qun tr Ngn hng Thng mi , Nh xut bn Ti chnh, 2005. II/ THAM LUN. 1. TS. T nh Dng, trng phng, V Chin lc pht trin Ngn hng, Ngn hng Nh nc Vit Nam p dng chun mc Basel Xu th tt yu ca cc Ngn hng Thng mi Vit Nam khi gia nhp WTO. Hi tho khoa hc: H thng Ngn hng Vit Nam v cc cam kt WTO: nh gi v trin vng.,5/2008. 2. TS.Hong Huy H, ph Tng Gim c NH T&PT Vit Nam - H thng ngn hng Vit Nam sau 1 nm gia nhp WTO Bc tranh ton cnh. Hi tho khoa hc: H thng Ngn hng Vit Nam v cc cam kt WTO: nh gi v trin vng.,5/2008.
93
3. ThS. Dng Th Bch Thy, Trung tm Thng tin Tn dng, Ngn hng Nh nc Vit Nam Hot ng Ngn hng Thng mi Vit Nam sau 1 nm gia nhp WTO. Hi tho khoa hc: H thng Ngn hng Vit Nam v cc cam kt WTO: nh gi v trin vng.,5/2008. 4. Trn Minh Tun, ph Thng c Ngn hng Nh nc - Tng cng cng tc thanh tra, gim st Ngn hng trong tnh hnh mi.
III/ BI BO 1. Nguyn Hoi, Minh c - Ngn hng : Lm sao chung sng vi ri ro?. , Thi bo Kinh t Vit Nam, s 180, ngy 9/9/2005. 2. p dng phng php lng ha ri ro li sut vo qun l kinh doanh Ngn hng - Tp ch Ngn hng, s 4, 02/2003. 3. M hnh thi lng v vn qun tr ri ro li sut - Tp ch Nghin cu kinh t, s 298, 03/2003.
C/ WEBSITE.
1. 2. 3. 4. 5. 6. http://saga.vn/Taichinh/Thitruong/Nganhang/12559.saga http://saga.vn/Taichinh/Thitruong/Nganhang/11121.saga http://saga.vn/view.aspx?id=12293 http://vneconomy.vn/home/tin-tuc/6/410/tai-chinh/bie-dong-lai-xuat.htm. http://www.hvnh.edu.vn/modules.php?name=CMS&op=details&mid=328 http://www.tapchiketoan.com/tin-tuc/tin-tuc-ngan-hang-tai-chinh/tang-lai-suattang-rui-ro.html 7. http://www.tintaichinh.vn/index.php?Module=Content&Action=view&id=1371& Itemid=170 8. http://209.85.175.104/search?q=cache:GwAMLnqCalQJ:www.bis.org/publ/bcbsc a09.pdf+%22interest+rate+risk+management%22&hl=vi&ct=clnk&cd=1&gl=vn 9. http://www.frbsf.org/publications/economics/letter/2004/el2004-26.html 10. http://www.sbv.gov.vn/vn/home/tinHDNH.jsp?tin=3372 11. http://www.sbv.gov.vn/vn/home/tinHDNH.jsp?tin=3372
94

(Yrc) - Nghien Cuu Quan Tri Rui Ro Lai Suat Doi Voi Cac Ngan Hang Thuong Mai Viet Nam Hien Nay

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

(Yrc) - Nghien Cuu Quan Tri Rui Ro Lai Suat Doi Voi Cac Ngan Hang Thuong Mai Viet Nam Hien Nay

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LI M U

CHNG I: L LUN CHUNG V QUN TR RI RO LI SUT I VI CC NHTM ............................................................................................... 7

CHNG I : L LUN CHUNG V QUN TR RI RO LI SUT I VI CC NGN HNG THNG MI

Dn chng (nhng ngi tit kim)

Dn chng (nhng ngi tit kim)

Ngn hng (nh cung cp dch v) Ngn hng CP&TP

(nh lun chuyn ti sn) Ngn hng

1.2.1. KHI NIM

Gii : Li sut qu s l : 12 : 4 = 3%. Li qu Li qu Li I II III 0 30 0 30 0 30 qu Li IV 0 30 qu Li thc t 120,00 125,21

125 ,51 triu VND

RI RO LI SUT V QUN TR RI RO LI SUT

V d, ngn hng huy ng vn vi li sut l 9%/nm, k hn 2 nm, v u t vo ti sn c mc li sut l 10%/nm, vi k hn l 1 nm. C th :

2. CC M HNH LNG HA RI RO LI SUT

-10 -10 -15 +20 +10 +5 0

= Mc thay i li sut ca nhm i.

= (-15)*(0,01) = - 150 000 USD

8. Tin gi k hn 2 nm Tng (A) 270

M HNH K HN N HN ( THE MATURITY MODEL )

0,90 0,81 0,73 0,67 0,59

2.2.2. LNG HA RI RO I VI MT DANH MC TI SN

lng ha ri ro li sut trc tin cn tnh k hn n hn bnh qun ca danh mc ti sn c ( ) v ti sn n ( ). Ta c:

Ti sn N (VND) Vn huy ng (k hn ngn) Vn t c 100 Cng L = 90 E = 10 100 1 nm 10%/nm

3 nm K hn trung bnh 10%/nm Li sut huy ng

M HNH THI LNG ( THE DURATION MODEL )

190 190 190 190 190 1190 -

1,19 1,4161 1,6852 2,0053 2,3863 2,8397 4057 ,58 1000

159,66 134,17 112,74 94,74 79,62 419,05

159,66 268,34 338,24 378,96 398,09 2514,29

2. Khi li sut th trng tng th thi lng gim, ngha l:

3. Li sut coupon cng cao th thi lng cng gim, ngha l:

tc l th gi tri phiu gim 0,034%.

DL : Thi lng ca ton b ti sn n.

L A : T l vn huy ng trn tng ti sn c ca ngn hng - t l n by.

Mc thay i li sut ngn hng cng cao.

R /(1 R ) cng nhiu th tim n ri ro li sut i vi

Nh vy, chng ta c th biu din ri ro li sut i vi vn t c ca ngn hng nh sau:

- Chnh lch thi lng iu chnh

3. CC PHNG THC PHNG NGA RI RO LI SUT CA CC NGN HNG THNG MI

2% 100 .000 .000

so.ngay.trong.6.thang 365 .ngay

16% 100 .000 .000

so.ngay.trong.6.thang 365 .ngay

7.978.082,19 +498.631,137 8.021.917,81 +501.369,863 7.978.082,19 -498.630,137 8.021.917,81 -1.002.739,73

500 350 150 1000

600 220 100 920 80

= (500*18% + 350*20%) (600*16% + 220*15%) = 160 129 = 31

Khon mc nhy cm LS Khon mc c LSC Khon mc khng c LS Cng Vn ch s hu Tng cng

500 350 150 1000 1000

600 220 100 920 80 1000

QUN TR RI RO LI SUT BNG PHNG PHP QUN L KHE H K HN.

K hn hon tr trung bnh theo gi tr ti n

Hin ti ( ), ngn hng ch huy ng c ngun vn c thi hn t ( ) n ( ),

, ngn hng phi huy ng ngun vn l P ti tr cho

cao hn li sut thp hn li sut

Mc li sut chun c nh so snh l

th ngn hng nhn c mt khon b li sut l ) n , ch khng phi hiu

Ch : ( - ) c hiu l khong thi gian t tr .

. Do c n b chnh lch li sut .

nn chi ph huy ng vn vn khng i mc li sut Ti thi im , nu

th ngn hng chi mt khon n b chnh lch li

sut cho i tc l: = P( )( ) n , ch khng phi hiu

Ch : ( - ) c hiu l khong thi gian t

3096/Q-NHNN 479/Q-NHNN 978/Q-NHNN 1257/Q-NHNN 1317/Q-NHNN

= (50018% + 35020%) (60016% + 22015%) = 160 129 = 31