B GIO DC V O TO TRNG I HC NGOI THNG -------------O0O-------------

Cng trnh d thi Cuc thi

Sinh vin nghin cu khoa hc Tr-ng i hc ngoi th-ng nm 2009

ti: iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca trung quc v thI lan Bi hc kinh nghim cho vit nam

Nhm ngnh: XH2b

H NI - THNG 7 NM 2009

MC LC
LI NI U...

CHNG 1: TR CP NNG NGHIP THEO QUY NH CA T CHC THNG MI TH GII V S CN THIT PHI IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP... 3

I. TR CP NNG NGHIP THEO QUY NH CA WTO. 1. Vn nng nghip v tr cp nng nghip trc khi Hip nh Nng nghip ca WTO ra i ... 2. Hip nh Nng nghip ca WTO v nhng quy nh v tr cp nng nghip. 2.1. Vng m phn Urugoay v s ra i Hip nh Nng nghip... 2.2. Tr cp nng nghip theo Hip nh Nng nghip ca WTO.. 2.2.1. Cc chnh sch h tr nng nghip trong nc.... 2.2.2. Cc chnh sch tr cp xut khu nng sn... 3. Nhng pht sinh trong qu trnh thc thi Hip nh Nng nghip ca WTO v vn tr cp nng nghip............................................................................................ 3.1. Nhng pht sinh trong vic ct gim h tr trong nc..................................... 3.2. Nhng pht sinh trong vic ct gim tr cp xut khu..................................... II. S CN THIT PHI IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP KHI GIA NHP WTO..................................................................................... 1. Tnh thit yu chung ca vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip i vi cc nc trn th gii..................................................................................................... 1.1. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip, trc ht, nhm thc hin cam kt khi gia nhp WTO................................................................................................. 1.2. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip nhm tn dng nhng tc ng tch cc ng thi gim thiu nhng tc ng tiu cc ca qu trnh ton cu ha nng nghip................................................................................................................. 1.3. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip nhm pht huy vai tr ca nh nc trong vic gim thiu nhng tht bi ca th trng nng nghip................... 2. S cn thit phi iu chnh chnh sch tr cp nng nghip i vi Vit Nam.... 2.1. Nhn trn gc ch quan................................................................................... 2.2. Nhn trn gc khch quan...............................................................................

3 3 7 7 8 9 12 13 13 15 16 16 16

17 18 20 20 22

CHNG 2: THC T IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP CA TRUNG QUC V THI LAN - BI HC KINH NGHIM CHO VIT NAM... 23

I. IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP CA TRUNG QUC

http://svnckh.com.vn

SAU KHI GIA NHP WTO.... 1. Nng nghip Trung Quc v nhng cam kt v tr cp nng nghip ca Trung Quc khi gia nhp WTO 1.1. Tng quan v nng nghip Trung Quc... 1.2. Mt s cam kt ca Trung Quc v tr cp nng nghip khi gia nhp WTO... 2. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca Trung Qu .. 2. ..... . 3. nh gi tc ng ca vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip Trung Quc hu WTO...................... 3.1. Tc ng tch cc ca vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip.... 3.2. Nhng vn tn ti ca vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip.. II. IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP CA THI LAN SAU KHI GIA NHP WTO.... 1. Nng nghip Trung Quc v nhng cam kt v tr cp nng nghip ca Thi Lan sau khi gia nhp WTO....... 1.1. Tng quan v nng nghip Thi Lan....... 1.2. Mt s cam kt ca Thi Lan v tr cp nng nghip khi gia nhp WTO... 2. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip c .... t gim... 3. nh gi iu chnh chnh sch tr cp nng nghip hu WTO ca Thi Lan.. 3.1. Tc ng tch cc ca vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip 3.2. Nhng tn ti trong vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ............... III. BI HC KINH NGHIM CHO VIT NAM T VIC IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP CA TRUNG QUC V THI LAN SAU KHI GIA NHP WTO......... 1. Bi hc kinh nghim chung ca Trung Quc v Thi Lan..... 2. Bi hc kinh nghim t Trung Quc.. 3. Bi hc kinh nghim t Thi Lan..

23 23 23 24 26 26 30 34 34 35 36 36 36 37 38 38 40 44 44 44

45 45 46 47

CHNG 3: PHNG HNG V GII PHP VIT NAM VN DNG BI HC KINH NGHIM T TRUNG QUC V THI LAN TRONG VIC IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP SAU KHI GIA NHP WTO.. 49

I. D BO XU HNG IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP CA VIT NAM SAU KHI GIA NHP WTO.. 49 1. Chnh sch tr cp nng nghip ca Vit Nam trc khi gia nhp WTO.. 49
http://svnckh.com.vn

ii

2. nh gi tc ng ca cc chnh sch tr cp nng nghip ti nn kinh t Vit Nam....... 3. D bo xu hng iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca Vit Nam trong thi gian ti............................ II. PHNG HNG IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP CA VIT NAM SAU KHI GIA NHP WTO.. 1. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip theo hng m bo an ninh lng thc cho Vit Nam. 2. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip theo hng nng cao nng lc cnh tranh, hng mnh vo xut khu hng nng sn Vit Nam.. 3. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip theo hng y mnh cng cuc cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn Vit Nam. III. CC GII PHP C TH VIT NAM VN DNG NHNG KINH NGHIM CA TRUNG QUC V THI LAN TRONG VIC IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP...................................... 1. Nhm gii php h tr pht trin dch v chung.... 1.1. u t pht trin kt cu h tng nng thn............. 1.2. H tr hot ng nghin cu khoa hc trong nng nghip, cng tc o to v khuyn nng.. 1.3. H tr pht trin hot ng tn dng nng thn 2. Nhm gii php h tr pht trin sn phm nng nghip... 2.1. u t pht trin h thng thng tin th trng. 2.2. H tr pht trin quy trnh sn xut m bo tiu chun cht lng v v sinh an ton thc phm... 2.3. H tr sau thu hoch, h tr tip th v vn ti. 3. Nhm gii php h tr ngi nng dn. 3.1. Nh nc tham gia ng gp kinh ph cho cc chng trnh bo him v bo m thu nhp....................... 3.2. H tr nng dn c t nng nghip b gii ta, thu hi s dng cho mc ch khc. 4. xut m hnh lin kt trong nng nghip Vit Nam... KT LUN..
DANH MC TI LIU THAM KHO PH LC

59 60 62 63 64 66

67 67 67 69 70 72 72 73 74 75 75 76 77 80

http://svnckh.com.vn

iii

DANH MC CC BNG BIU HNH V

K hiu Bng Bng 1.1 Bng 1.2 Bng 1.3 Bng 1.4 Bng 1.5 Bng 2.1 Bng 2.2 K hiu Hp Hp 1.1 Hp 1.2 Hp 2.1 Hp 2.2 Hp 2.3 Hp 2.4 K hiu Hnh Hnh 2.1 Hnh 2.2 Hnh 2.3 Hnh 2.4 Hnh 3.1 Hnh 3.2 Tn Bng Tng tr cp nng nghip ti cc nc OECD Tc ng ca cc bin php tr cp cho nng nghip ti 18 nc ang pht trin trong thi k 1960 1984 Cc loi hnh h tr nng nghip trong nc theo Hip nh Nng nghip ca WTO Nhng cam kt quan trng nht v tr cp nng nghip trong vng m phn Urugoay ca WTO Tr cp xut khu ca cc nc thnh vin WTO giai on 1995-2000 Nng nghip Trung Quc trong c cu kinh t v x hi thi k 1970-2006 de minimis 2005) Tn Hp Cc bin php h tr c th trong tng hp tr cp theo Hip nh Nng nghip ca WTO Cc bin php tr cp xut khu theo Hip nh Nng nghip ca WTO Tm tt cam kt ca Trung Quc v tr cp nng nghip khi gia nhp WTO nh hng iu chnh chnh sch pht trin xut khu nng sn Trung Quc giai on 2006 - 2010 Tm tt cam kt ca Thi Lan v tr cp nng nghip khi gia nhp WTO Hot ng h tr tn dng xut khu ca Thi Lan Tn Hnh Gi tr H tr Hp Xanh l cy ca Trung Quc giai on 1997 - 2013 M hnh X nghip u rng ca nng nghip Trung Quc Gi tr chnh sch tr cp mt hng go ca Thi Lan M hnh sn xut Hp ng ca Thi Lan Gi tr h tr nng nghip trong nc ca Vit Nam giai on 1999 - 2001 Mc h tr bnh qun/nm ca cc bin php thuc Hp h phch so vi ngng h tr cho php (de minimis) giai on 1999 - 2001 Gi tr sn xut nng nghip v xut khu nng sn Vit Nam giai on 1995 - 2007 M hnh lin kt trong nng nghip Vit Nam Trang 4 5 9 13 15 24 28 Trang 11 12 26 27 37 38 Trang 30 33 40 43 50 56 60 77

Hnh 3.3 Hnh 3.4

http://svnckh.com.vn

iv

DANH MC CC T VIT TT TRONG TI

CH VIT TT AMS AoA BAAC B NN & PTNT CF de minimis DOAE EU EUR FPA GATT GDP HTX IFPRI IMF NDT OECD R&D RCC S&D Total AMS USD USDA VAT VND XHCN WTO World Trade Organization Organization of Economic Cooperation and Development Research and Development Rural Credit Cooperatives Special and Different Total Aggregate Measure Support US dollar United States Department of Agriculture Value-added tax International Food Policy Research Institute International Monetary Fund Farmers Professional Associations General Agreement on Tariffs and Trade Gross Domestic Products Department of Agricultural Extension Euroupean Union Contract Farming TN TING ANH Aggregate Measure Support Agreement on Agriculture Bank for Agriculture and Agricultural Cooperatives TN TING VIT Lng h tr tnh gp Hip nh Nng nghip Ngn hng Nng nghip v Hp tc Nng nghip Thi Lan B Nng nghip v Pht trin nng thn Vit Nam Hnh thc hp ng trong sn xut nng nghip Ngng h tr cho php V h tr m rng nng nghip Thi Lan Lin minh Chu u ng tin chung Chu u Hip hi Nng dn chuyn nghip Hip nh chung v Thu quan v Thng mi Tng sn phm quc ni Hp tc x Vin nghin cu Chnh sch lng thc quc t Qu tin t quc t Nhn dn t T chc Hp tc v Pht trin Kinh t Chng trnh Nghin cu v Pht trin T chc tn dng nng thn i x c bit v Khc bit Tng lng h tr tnh gp la M B Nng nghip Hoa K Thu gi tr gia tng Vit Nam ng X hi ch ngha T chc Thng mi Th gii
http://svnckh.com.vn

LI NI U 1. Tnh cp thit ca ti Trong sut qu trnh hot ng ca GATT trc y v WTO sau ny, vn nng nghip, c bit l vn tr cp nng nghip, lun l lnh vc nhy cm v gy ra nhng tranh ci lu di trong cc vng m phn. S ra i ca Hip nh Nng nghip ca WTO trong vng m phn Urugoay (1986-1994) c th coi l bc t ph ban u bc vo t do ha thng mi hng nng sn. Tuy nhin, chnh nhng quy nh rt chi tit trong Hip nh Nng nghip ca WTO v vn tr cp nng nghip (bao gm h tr trong nc v tr cp xut khu) li l nhng chnh sch lm nh hng rt ln theo hng bt li cho cc nc ang pht trin c ngun thu ngoi t chnh t xut khu nng sn. Trong qu trnh hi nhp kinh t quc t, vic tr thnh thnh vin chnh thc ca WTO va mang n nhiu thi c nhng ng thi cng cha ng nhng thch thc v t ra khng t kh khn cho Vit Nam. Gia nhp WTO, Vit Nam phi tun th theo cc quy nh php lut ca thng mi quc t, trong c vic cam kt xa b cc bin php tr cp nng nghip b cm v p dng cc bin php h tr nng nghip theo quy nh ca WTO. L mt quc gia nng nghip vi gn 70% dn s sng nng thn, trnh pht trin kinh t thp, vic iu chnh chnh sch pht trin nng nghip, c bit l cc chnh sch v tr cp nng nghip, sao cho ph hp vi cc quy nh ca WTO ng thi gp phn pht trin nn kinh t t nc l mt vic lm cn thit i vi Vit Nam. iu ny cng c khng nh ti i hi ng ln th X:Hin nay v trong nhiu nm ti, vn nng nghip, nng dn v nng thn vn c tm chin lc c bit quan trng.1 Vi nhng l do trn, nhm nghin cu la chn vn iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca Trung Quc v Thi Lan - Bi hc kinh nghim cho Vit Nam lm ti nghin cu khoa hc cho cng trnh tham d cuc thi Sinh vin nghin cu khoa hc trng i hc Ngoi Thng nm 2009. 2. Mc ch nghin cu Trn c s phn tch s iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca Trung Quc v Thi Lan sau khi hai nc ny gia nhp WTO; sau khi nu bt nhng tc ng ca vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip n nn kinh t ca hai
1

Vn kin i hi i biu ton quc ln th X. NXB Chnh tr quc gia. H Ni, 2006. Trang 191.

nc ny, ti xut gii php Vit Nam vn dng kinh nghim ca Trung Quc v Thi Lan trong vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca Vit Nam thi hu WTO. 3. i tng v phm vi nghin cu 3.1. i tng nghin cu ca ti i tng nghin cu ca ti l cc quy nh ca WTO v vn tr cp nng nghip, l chnh sch tr cp nng nghip ca Trung Quc v Thi Lan. i tng nghin cu ca ti cn bao gm chnh sch tr cp nng nghip ca Vit Nam trc khi gia nhp WTO v kinh nghim ca Trung Quc v Thi Lan trong vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip cho ph hp vi nhng cam kt khi gia nhp WTO. 3.2. Phm vi nghin cu ca ti Phm vi nghin cu ca ti gii hn vic phn tch s iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca hai nc l Trung Quc v Thi Lan. C hai nc ny u gia nhp WTO trc Vit Nam v c s iu chnh chnh sch nng nghip ph hp vi cam kt ca h trong WTO. Khi phn tch chnh sch tr cp nng nghip ca Trung Quc v Thi Lan, ti gii hn chnh sch h tr trong nc v chnh sch tr cp xut khu sn phm nng nghip. 4. Phng php nghin cu thc hin ti, cc phng php nghin cu tng hp c p dng nh: phng php phn tch, phng php thng k, phng php so snh v phng php lun gii, h thng ha. 5. Kt cu ca ti Ngoi phn Li ni u, Kt lun, Danh mc ti liu tham kho v cc ph lc, bng biu, ni dung ca ti c kt cu thnh 3 chng: Chng 1: Tr cp nng nghip theo quy nh ca T chc Thng mi th gii v s cn thit phi iu chnh chnh sch tr cp nng nghip. Chng 2: Thc t iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca Trung Quc v Thi Lan - Bi hc kinh nghim cho Vit Nam. Chng 3: Phng hng v gii php Vit Nam vn dng nhng bi hc kinh nghim t Trung Quc v Thi Lan trong vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip sau khi gia nhp WTO.
2

CHNG 1: TR CP NNG NGHIP THEO QUY NH CA T CHC THNG MI TH GII V S CN THIT PHI IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP I. TR CP NNG NGHIP THEO QUY NH CA WTO 1. Vn nng nghip v tr cp nng nghip trc khi Hip nh Nng nghip ca WTO ra i Nng nghip l ngnh sn xut kinh t ra i sm nht trong lch s loi ngi ng thi cng l lnh vc c vai tr c bit quan trng trong s pht trin ca mi quc gia bi n gn lin vi vn an ninh lng thc. Trong thng mi quc t, hng nng sn c tnh nhy cm cao v n lin quan n vic lm, thu nhp v i sng ca i b phn dn c. c tnh, c khong 2,5 t ngi trc tip v gin tip to thu nhp v to ngun lng thc cho mnh t lnh vc nng nghip. cc nc ang pht trin t l lao ng trong lnh vc nng nghip chim khong 60% v t l ny chim trn 70% cc nc km pht trin nht.2 Do v tr quan trng ca hng nng sn nn hu ht cc nc u c khuynh hng bo h nn sn xut nng nghip ca mnh bng cch dng cc hng ro thu quan cao, ra nhng tiu chun kht khe, ng thi tng cng tr cp cho ngnh nng nghip trong nc. Chnh v vy, nng sn l loi hng ha gp nhiu tr ngi nht trong thng mi quc t v l ch ca nhng cuc tranh ci quyt lit trong cc vng m phn thng mi. Trc y, khi hu ht cc nc trn th gii u cn l cc nn kinh t nng nghip, hu ht cc nc u nh thu lnh vc nng nghip kh cao. Nhng i vi cc nc pht trin, sau khi hon thnh cng cuc cng nghip ha, lnh vc nng nghip mt dn li th cnh tranh, cc nc ny quay sang h tr nng dn v bo v ngnh nng nghip ca mnh. Vic tr gi, bao cp cho nng nghip khin sn xut tng v a EU tr thnh mt khu vc xut khu nng sn ln t thp k 1970. Tnh hnh tng t cng din ra ti M khi nc ny p dng cc bin php h tr sn xut nng nghip v tr gi xut khu. Bng 1.1 cho thy mc tr cp dnh cho nng nghip cc nc OECD trong giai on 1986 1994 chim mt t
2

y ban quc gia v hp tc kinh t quc t, y ban thng mi quc gia Thy in. Tc ng ca hip nh WTO i vi cc nc ang pht trin. H Ni, 2005. Trang 77.

l ln trong GDP. Cc khon tr cp ny hu ht c ly t ngi tiu dng v t khon thu m ngi dn np cho Chnh ph. Tuy nhin, khi sn xut nng nghip tng mnh nh nhn c s h tr ln t Chnh ph, ti cc nc pht trin xut hin tnh trng d tha sn lng. S d tha sn lng gy ra p lc ln i vi gi th trng nng sn. Thng qua tr gi xut khu, ngi ta gi gi ca sn lng d tha mc thp v lm ph gi nng sn trn th trng th gii. Chnh iu ny lm cho gi nng sn trn th gii gim mnh, xung thp nht vo nm 1987, khin cc nc khc cng phi tr gi cho hng ha nng sn ca nc mnh chng li cn l hng nng sn d tha gi r t M v EU. Hu qu l, ngi dn t cc nc phi chu thit v Chnh ph dng ngn sch t khon thu ca dn chi cho tr cp nng sn, ng thi nng dn cc nc cng phi gnh tn tht nng n v khng bn c hng v thu nhp thp. Bng 1.1. Tng tr cp nng nghip ti cc nc OECD n v: t USD 1986 - 1990 1988 1992 123 148 170 -14 279 2,5 341 236
Ngun: OECD (1996b)

1993 170 196 -29 337 1,9 385 288

1994 162 192 -19 335 1,8 379 286

Tr cp chuyn nhng t ngi ng thu Tr cp chuyn nhng t ngi tiu dng Tr i thu Tng T l so vi GDP (%) Tr cp theo u ngi (USD) Tr cp trn mt hc-ta (USD)

195 -16 327 2,1 382 277

Khc vi cc nc pht trin, ti nhiu quc gia ang v km pht trin, trong thi k ny, thu nh vo nng nghip rt cao, trong khi nhng khon tr cp cho nng nghip v nng thn li lin tc b ct gim. Theo mt nghin cu ca Ngn hng Th gii ti 18 nc ang pht trin trong thi k 1960 1984, tr cp cho ngi sn xut nng nghip ti cc nc ny c hiu ng m 3, bi v ngi nng dn phi chu mc thu trung bnh ln ti 30% gi tr gia tng ca nng nghip.
3

Hiu ng tr cp m c ngha l gi tr thu m ngi nng dn phi np cho nh nc ln hn gi tr cc khon tr cp h nhn c t nh nc.

Trong chia lm 4 nhm nc: Nhm 1: Cc nc c mc thu rt cao, bao gm ba nc chu Phi l Ivory Coast, Ghana v Zambia; thu sut nh vo nng nghip trn 50% gi tr gia tng. Nhm 2: Cc nc c mc thu va phi, bao gm Achentina, Clmbia, Ai Cp, Marc, Pakixtan, Thi Lan; thu sut trung bnh t 30 n 45%. Nhm 3: Cc nc c mc thu thp, bao gm Braxin, Chil v Malaysia; thu sut trung bnh t 8 n 22%. Nhm 4: Cc nc bo h, bao gm B o Nha v Hn Quc; cc nc ny bo v khu vc nng nghip ca mnh bng mc tr cp khong 10%. Bng 1.2. Tc ng ca cc bin php tr cp cho nng nghip ti 18 nc ang pht trin trong thi k 1960 1984 n v: t l % trong chi tiu ca Chnh ph
Tr cp cho: Cc nhm nc
Thu

Sn xut Cc nc c thu sut cao ( hn 50%) Cc nc c thu sut trung bnh (30 40%) Cc nc c thu sut thp (8 - 22%) Cc nc bo h Trung bnh -9,4 -11,5 -9,5 -0,8 -10,1 0,0 0,0 0,0 0,9 0,1

Tiu dng 0,0 2,4 2,0 0,9 2,0

Tn dng 0,0 0,7 7,1 1,4 1,8

u vo 0,0 0,7 0,0 0,9 0,5

Hiu C ng quan rng Nh nc 3,4 -6,0 0,0 0,0 0,0 0,3 -7,9 -0,5 3,3 -5,6

Ngun: Schiff, M., A. Valds (1992), The Political Economy of Agricultural Pricing Policy, Johns Hopkins University Press (for the World Bank).

Qua nhng phn tch v vn tr cp nng nghip hai nhm nc - pht trin v ang pht trin - trong giai on t nhng nm 1960 n nhng nm u 1990 trn, c th rt ra nhn nh rng: tr cp nng nghip l mt chnh sch cn thit cho s pht trin nng nghip ca mi quc gia, nhng n cn phi c iu chnh mt cch hp l v mt nn thng mi nng sn quc t cng bng. Vic p dng chnh sch tr cp nng nghip, c bit i vi cc nc ang v km pht trin, c tc dng h tr v khuyn khch sn xut nng nghip trong nc pht trin ng thi tng tnh cnh tranh ca nhng mt hng nng sn ni a trn th trng quc t. Tuy nhin, vic p dng mc tr cp rt cao cho ngnh nng nghip nh ca cc nc pht trin c th coi l mt nguyn nhn mang tnh c cu, lm gim
5

thiu tnh nng ng ca nng nghip, nht l cc nc ang v km pht trin, gy ra tnh trng thiu ht hin ti v mo m trong th trng nng nghip th gii. S mo m ca th trng nng nghip th gii c tc ng rt mnh n tnh trng ngho i cc nc ang pht trin, v a s ngi ngho cc nc ang pht trin sng ti nng thn v ph thuc nhiu vo nng nghip. Nhng ti sao trong sut mt thi gian di cc nc pht trin vn lun duy tr chnh sch tr cp nng nghip nh vy, cho d n gy ra nhng thit hi v cng to ln ti cc nc ang v km pht trin? a s cc quc gia OECD, ngi nng dn v cc ngnh cng nghip hu quan (ngi sn xut ging, phn bn, thuc tr su) l mt phe cnh hnh lang mnh, i c bo v quyn li ring v chng li quyn li ca ngi tiu dng mun c thc phm gi r.4 Phe cnh hnh lang ny i chnh ph thng qua cc bin php can thip vo th trng tc ng ngc li vi xu th t nhin, nhm mc ch gim gi tng i ca hng nng sn i vi gi sn phm cng nghip v gim tng i thu nhp trong nng nghip i vi khu vc cng nghip v dch v.5 Ngoi ra, cn c thm mt l do na i vi cc nc EU: do tng tri qua nn i trn lan sau Chin tranh th gii th II nn EU c gng gim ph thuc vo nhp khu hng nng sn bng cch tng cng nn sn xut nng nghip trong nc. chnh l nhng nguyn nhn ti sao trong sut 47 nm tn ti ca GATT, k t nm 1947, d thc hin 8 vng m phn thnh cng nhng t do ha thng mi hng nng sn lun l vn kh khn nht v c i x nh mt trng hp ngoi l. Bi chnh cc nc pht trin, nhng nc theo khuynh hng s dng tr cp cho hng ha nng sn, li l ng lc chnh cho cc vng m phn v cho s pht trin ca GATT trong thi gian ny. Phi t vng m phn th nm (vng m phn Dillon 1960 1962), nng nghip mi c a vo chng trnh ngh s m phn v cho n tn vng m phn cui cng ca GATT, tc l vng m phn Urugoay (1986 1994), WTO ra i hot ng thay th cho GATT
4

Lc lng hnh lang ny cng c h tr bi cc i th ca phong tro ton cu ha cng nh nhng ngi ng h sn xut nng nghip thn thin vi mi trng v cao quan h thu nh gia nng dn v ngi tiu dng, khng m xa n cc li th t phn chia lao ng quc t.
5

cc quc gia giu, thu nhp tng ln th nhu cu ca ngi dn v lng thc tng chm hn nhiu so vi nhu cu v sn phm cng nghip v dch v. Nu nng sut sn xut ca nng nghip cao bng ca cng nghip v khng b mt ma lm gim sn lng th thc ra v lu di mc gi nng sn v qua thu nhp ca nng dn phi gim i. iu cng ng hn, khi hng lng thc r t cc nc ang pht trin c nhp v. Lc cc c s nng nghip c nng sut km s phi b cuc, qu trnh bin i c cu t nhin s khin t trng ca nng nghip trong tng sn lng kinh t gim i so vi khu vc cng nghip v dch v.

ko theo vic hnh thnh Hip nh Nng nghip ca WTO, nh du bc t ph ban u bc vo t do ha thng mi hng nng sn quc t. 2. Hip nh Nng nghip ca WTO v nhng quy nh v tr cp nng nghip 2.1. Vng m phn Urugoay (1986 - 1994) v s ra i Hip nh Nng nghip Vng m phn Urugoay ra i trn mt tng c nhen nhm vo thng 11/1982 ti Hi ngh cp B trng ca cc nc thnh vin GATT ti Geneva. Khi , cc v B trng d nh tin hnh mt vng m phn ln nhng hi ngh lc khng vt qua c ro cn qu ln l vn nng nghip v b coi nh tht bi. Song trn thc t, mt chng trnh lm vic mi c ln k hoch v y chnh l tin cho chng trnh ca vng m phn Urugoay. Vng m phn Urugoay l mt lot cc cuc m phn thng mi ni tip nhau t thng 9/1986 n thng 4/1994 vi s tham gia ca 125 nc. y l vng m phn cui cng v cng l vng m phn tham vng nht trong s tt c cc vng m phn ca GATT. Vng m phn ny dn n vic thnh lp WTO v thng qua mt lot cc hip nh mi, trong c s ra i Hip nh Nng nghip. Ti vng m phn Urugoay, c nhiu quan im a ra nhm tin hnh ci cch trong lnh vc nng nghip, trc ht l t cc nc xut khu nng sn chnh lc l M v EU. Cc nc ny nht tr rng cn thay i chnh sch thng mi v nng nghip, bi l v chnh ph cc nc ny cnh tranh nhau trong vic tr gi xut khu nng sn nn dn n vic cc nc nhp khu ch phi tr cha n mt na gi gc. Thm na, ngoi vic ph thuc vo xut khu, chnh sch nng nghip ca hai khu vc ny cn c bn c im chung: (i) n lm cho cc khon tr cp ca nh nc ri vo tay nhng ch nng ln nht; (ii) v lu di, n khng chn ng c tnh trng suy gim vic lm v thu nhp trong lnh vc nng nghip; (iii) n gy tc hi nghim trng i vi mi trng; (iv) v n lm tng mc c quyn vn tn ti trong ngnh nng nghip thng qua vic tng bc sp nhp nng nghip vo mt t hp nng cng rng ln hn. Thng 11/1992, M v EU vt qua phn ln nhng bt ng v nng nghip gia hai bn cng i n mt tha thun chung mang tn Tha thun Nh Blair (Blair House Accord). y chnh l nn tng cho s ra i ca Hip nh Nng nghip. Hip nh Nng nghip ca WTO (AoA) c hiu lc k t ngy 1/1/1995. y l ln u tin mt hip nh a phng c k kt trong lnh vc nng nghip
7

trong khun kh ca GATT/WTO. Mc ch ca Hip nh ny ch yu nhm ci cch cc iu kin i vi thng mi hng nng sn v lm cho lnh vc ny nh hng th trng hn, vi mong mun ci thin s n nh v an ton trong lnh vc nng nghip i vi tt c cc nc thnh vin WTO. Theo , AoA tp trung cp c bn vo ba ni dung: m ca th trng, h tr trong nc v tr cp xut khu. V kt cu, AoA bao gm 13 phn, 21 iu v 5 ph lc. Nh vy, mt trong nhng thnh cng ln ca vng m phn Urugoay l vic thng qua Hip nh Nng nghip qua ln u tin a nng nghip vo trong khun kh ca tin trnh t do thng mi ton cu. Hip nh Nng nghip t c nm 1994 l tng trng cho s chm dt mt thi k m cc chnh sch nng nghip c xy dng c lp vi GATT. N nh du s cam kt ca 154 thnh vin WTO (tnh n thi im thng 4/2009) i vi thng mi nng sn t do, ngn nga s gia tng bo h trong tng lai v dn ng cho nhng t t do ha a phng tip theo ca thng mi nng sn. Tc ng ln ca AoA l qui nh thu ho cc bin php phi thu quan v gim mc thu quan tng cng kh nng tip cn th trng. Hip nh cng yu cu cc nc thnh vin phi gim dn mc h tr trong nc v tr cp xut khu. Trong phm vi nghin cu ca ti, nhm nghin cu s tp trung vo vn tr cp nng nghip (bao gm chnh sch h tr trong nc v tr cp xut khu hng nng sn) theo nhng quy nh ca WTO trong AoA. 2.2. Tr cp nng nghip theo Hip nh Nng nghip ca WTO Tr cp nng nghip l cc hnh thc h tr ca Chnh ph cho vic sn xut, tiu th nng sn (cho sn xut nng nghip ni chung, cho mt vng nng nghip hoc cho mt sn phm c th). S h tr ny c th c th hin di cc hnh thc sau: Th nht, h tr trc tip bng tin t ngn sch Nh nc (cp vn, gp vn, bo lnh vay, ); hoc Th hai, min hoc b qua mt khon thu l ra phi np cho Nh nc (nh min, gim thu, ph); hoc Th ba, Nh nc mua hng hoc cung cp cc dch v, hng ha (tr c s h tng chung) vi gi c li cho doanh nghip hn bnh thng; hoc

Th t, Nh nc thanh ton tin cho mt n v ti tr hoc yu cu cc n v ngoi Nh nc thc hin mt trong cc hot ng ni trn theo nh cch Nh nc lm (m bnh thng khng n v t nhn no, vi cc tnh ton v li ch thng mi thng thng, li lm nh vy). Tr cp nng nghip c chia lm hai nhm, l: (i) nhm cc chnh sch h tr trong nc; v (ii) nhm cc chnh sch tr cp xut khu nng sn. 2.2.1. Cc chnh sch h tr nng nghip trong nc Theo AoA, h tr nng nghip trong nc l nhng khon tr cp sn xut chi cho nh sn xut, khng cn ch n im n ch cui ca sn phm. Cc bin php h tr nng nghip trong nc c th c xp vo mt trong ba hp, cn c vo mc nh hng ca cc bin php ny i vi thng mi trong nng nghip, gi l Hp xanh l cy (Green box), Hp xanh da tri (Blue box) v Hp h phch (Amber box). Tng ng vi mi hp l cc quy nh iu chnh cam kt ct gim h tr hon ton khc bit. Ngoi ra, i vi cc thnh vin WTO l cc nc ang pht trin , AoA cng quy nh quyn c hng nhng i x c bit v Khc bit (S&D). Bng 1.3. Cc loi hnh h tr nng nghip trong nc theo Hip nh Nng nghip ca WTO Loi tr cp Tr cp Hp xanh l cy Tnh cht Ni dung Phi l cc tr cp: - Khng gy bp mo thng mi hoc t gy bp mo thng mi; v - Khng phi l hnh thc tr gi cho ngi sn xut; v - Kinh ph h tr phi do ngn sch Chnh ph chi tr thng qua cc chng trnh ti tr cng, khng c lin quan n cc khon thu t ngi tiu dng. Tr cp Hp xanh da tri - Cc khon chi tr trc tip t ngn sch Nh nc theo cc chng trnh thu hp sn xut
9

C ch p dng c php p dng khng b hn ch, ngha l hon ton c min tr khng phi cam kt ct gim mc h tr.

c min tr khng phi cam kt ct gim mc h tr,

- y l hnh thc tr cp m hu nh ch cc nc pht trin p dng Tr cp Hp h phch - L cc bin php h tr trong nc gy bp mo thng mi - Cc dng h tr thuc Hp h phch: + h tr gi th trng; + cc khon chi tr trc tip t ngn sch khng c min tr ct gim; + cc bin php h tr cho sn phm c th hoc khng cho sn phm c th khc m khng thuc c Hp xanh l cy v Hp xanh da tri. Tr cp thuc chng trnh pht trin y l nhng i x c bit v khc bit dnh cho cc nc ang pht trin

khng b gii hn v mc h tr ti chnh. Phi cam kt ct gim nu Lng h tr tnh gp (AMS)6 vt qu mt mc nht nh gi l mc h tr cho php (de minimis).

c min tr khng phi cam kt ct gim mc h tr.

Ngun: Nhm nghin cu t tng hp t Hip nh Nng nghip ca WTO

Tng lng h tr tnh gp (AMS) l cch tnh mc tng chi ph hng nm m Chnh ph dnh cho cc bin php h tr nng nghip trong nc gy bp mo thng mi thuc Hp h phch. Tng AMS c chia thnh hai loi l h tr cho sn phm c th (product specific AMS) v h tr khng cho sn phm c th (non product specific AMS).

10

Hp 1.1. Cc bin php h tr c th trong tng hp tr cp theo Hip nh Nng nghip ca WTO
1. Nhm bin php h tr thuc Hp xanh l cy (Theo Ph lc 2 AoA) Nhm 1: Tr cp cho cc dch v chung Bao gm: tr cp cho nghin cu khoa hc; kim sot dch bnh; o to; khuyn nng, t vn; kim tra sn phm v mc ch sc khe con ngi; xc tin v tip th; thng tin th trng; kt cu h tng nng nghip (in, ng, thy li). Nhm 2: D tr quc gia v mc ch an ninh lng thc Khi lng lng thc d tr phi ph hp vi cc tiu ch nh trc, vic thu mua d tr v thanh l khi ht hn d tr phi thc hin theo gi th trng. Nhm 3: Tr cp lng thc trong nc Tiu ch hng tr cp lng thc phi r rng, c lin quan n mc tiu dinh dng. Nhm 4: H tr trc tip cho ngi sn xut, bao gm: H tr thu nhp tch ri sn xut; ng gp ti chnh ca chnh ph trong cc chng trnh bo him thu nhp v bo m thu nhp; Cc khon chi tr b p thit hi do thin tai; Tr cp iu chnh c cu thng qua cc chng trnh h tr ngi lm nng chuyn ngh; Tr cp iu chnh c cu thng qua cc chng trnh gii phng ngun lc sn xut nng nghip (chuyn i ngun lc sn xut nng nghip sang phc v ngnh sn xut khc); Tr cp iu chnh c cu thng qua cc chng trnh h tr u t; Tr cp trong khun kh cc chng trnh mi trng; Tr cp trong khun kh cc chng trnh h tr vng. 2. Nhm bin php h tr thuc Hp xanh da tri (Theo iu 6.5 AoA) Nhng hnh thc tr cp trc tip cho ngi sn xut trong chng trnh hn ch sn xut nng nghip cng c min tr cam kt ct gim vi iu kin: Nhng tr cp da trn c s din tch v sn lng c nh; hoc Tr cp ti a bng 85% hoc di 85% mc sn lng c s; hoc Tr cp cho chn nui gia sc da trn s u gia sc c nh. 3. Nhm bin php h tr nm trong tng th cc chng trnh pht trin ca cc nc ang pht trin (i x c bit v khc bit dnh cho cc nc ang pht trin) (Theo iu 6.2 AoA) Tr cp u t ca Nh nc dnh cho ngnh nng nghip; Tr cp u vo dnh cho ngi sn xut c thu nhp thp hoc b hn ch v ngun lc; H tr trong nc dnh cho ngi sn xut chm dt trng cy thuc phin bt hp php. 4. Nhm bin php h tr thuc Hp h phch (Theo iu 6.4 AoA v Ph lc 3 AoA) y l nhng tr cp trc tip v mang li nhiu li ch cho ngi nng dn v doanh nghip lin quan. Theo AoA, cc thnh vin WTO vn c th thc hin cc tr cp thuc Hp h phch nhng mc tr cp phi m bo 1 trong 2 iu kin sau: Trong mc h tr cho php (de minimis): l mc ti thiu c tnh bng 5% tr gi sn phm hoc 5% tng tr gi sn lng ngnh nng nghip i vi cc nc pht trin v 10% i vi cc nc ang pht trin. Khng vt mc trn cam kt (mc cam kt ct gim tng lng h tr tnh gp AMS) Ngun: Nhm nghin cu t tng hp t Hip nh Nng nghip ca WTO 11

2.2.2. Cc chnh sch tr cp xut khu nng sn Tr cp xut khu l nhng bin php h tr ca Chnh ph nhm mc ch thc y xut khu, gn vi tiu ch xut khu. So vi cc hnh thc tr cp khc, tr cp xut khu gy ra h qu bp mo thng mi quc t nhiu nht, v vy quy nh i vi hnh thc tr cp ny l nghim ngt nht. V nguyn tc, tr cp xut khu trong nng nghip l bin php b cm. i vi cc bin php tr cp xut khu ang p dng, cc nc phi cam kt ct gim c v gi tr tr cp (tnh bng tin) v s lng nng sn c tr cp. Tuy nhin, nguyn tc ny ch c p dng cho cc nc thnh vin gia nhp WTO k t nm 1995 k v trc. Theo quy nh ca WTO, cc nc pht trin phi gim 21% tr cp (tnh theo lng tr cp) v 36% (tnh theo gi tr) trong vng 6 nm (1995 2000), cc nc ang pht trin l 14% (theo lng) v 24% (theo gi tr) trong vng 10 nm (1995 2004). i vi tt c cc nc gia nhp WTO sau ngy 1/1/1995, tr cp xut khu trong nng nghip l bin php b cm hon ton. Tuy vy, WTO vn dnh s i x c bit v khc bit cho php cc nc thnh vin ang pht trin duy tr tr cp xut khu di hai hnh thc.
Hp 1.2. Cc bin php tr cp xut khu theo Hip nh Nng nghip ca WTO
Tr cp xut khu nng sn l cc bin php tr cp gn vi hot ng hoc kt qu xut khu. Theo iu 9 AoA, cc bin php tr cp xut khu bao gm: Cc khon tr cp trc tip, k c tr cp bng hin vt, gn vi hot ng hoc kt qu xut khu m chnh ph hoc c quan chnh ph dnh cho cc doanh nghip, ngnh v/hoc ngi sn xut nng sn, hoc cho cc hp tc x, hip hi ca ngi sn xut nng sn hoc cho cc hip hi tip th nng sn; Vic bn hoc thanh l bng cch xut khu lng d tr nng sn phi thng mi ca chnh ph hoc c quan chnh ph vi mc gi thp hn gi so snh ca nng sn cng loi bn cho ngi tiu dng trong nc trn th trng ni a; Cc khon chi tr hon ton t ngn sch nh nc cho vic xut khu mt nng sn nht nh; Cc khon tr cp dnh cho nng sn cn c vo mc ng gp ca nng sn trong sn phm xut khu vi vai tr l thnh phn nguyn liu ca sn phm xut khu. i vi cc nc ang pht trin, AoA cho php duy tr tr cp xut khu di hai hnh thc: Tr cp nhm lm gim chi ph tip th nng sn xut khu, chi ph vn ti quc t v cc ph; Ph vn ti ni a v cc ph m chnh ph hoc c quan c chnh ph y quyn thc hin chuyn ch cc l hng xut khu c n nh mc thp hn so vi chi ph p dng cho cc l hng tiu dng ni a. Ngun: Nhm nghin cu t tng hp t Hip nh Nng nghip ca WTO 12

Bng 1.4. Nhng cam kt quan trng nht v tr cp nng nghip trong vng m phn Urugoay ca WTO
Cc nc pht trin 6 nm (1995 2000) H tr trong nc - Gim mc tr cp so vi Tng lng h tr tnh gp - H tr c min ct gim (de minimis) Tr cp xut khu - Gim s lng - Gim gi tr 21% 36% 14% 24% 20% Mc h tr di 5% gi tr sn xut 13,3% Mc h tr di 10% gi tr sn xut Cc nc ang pht trin 10 nm (1995 2004)

Ngun: http://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/tif_e/agrm3_e.htm

3. Nhng pht sinh trong qu trnh thc thi Hip nh Nng nghip ca WTO v vn tr cp nng nghip Trong qu trnh thc thi Hip nh Nng nghip pht sinh nhiu vn m n bt ngun chnh t ngun gc ca s hnh thnh hip nh ny trong vng m phn Urugoay. Thc t, AoA ch yu phn nh kt qu m phn tay i gia M v cc nc EU. Do vy, thng mi hng nng sn vn chu nh hng rt mnh ca nhng chnh sch tr cp v bo h nng n. 3.1. Nhng pht sinh trong vic ct gim h tr trong nc 3.1.1. i vi cc bin php h tr Hp xanh l cy Theo AoA, cc bin php ny khng hoc rt t lm bp mo thng mi hng nng sn. Do vy, y l nhng bin php c cc nc s dng nhiu nht v h tr theo dng ny c min ct gim (xem ph lc 1). Thc t qu trnh thc thi AoA cho thy, cc nc pht trin l nhng nc s dng nhiu bin php h tr Hp xanh l cy nht (xem ph lc 2). i vi nhiu nc pht trin, c bit l M v EU, h tr dng hp xanh l cy tng mnh trong nhng nm gn y. Nu nh mc h tr hp xanh l cy ca M trong giai on 1986 - 1988 l 26,151 t USD th nm 2000 ln ti 50,057 t USD 7 v nm 2007 l 76,162 t USD. 8 i
7 8

WTO. G/AG/N/USA/51/Rev.1. Committee on Agriculture. January 28th 2009. WTO. G/AG/N/USA/66. Committee on Agriculture. January 19th 2009.

13

vi EU, t giai on 2004 - 2005 n 2005 - 2006, mc h tr thuc hp xanh l cy tng ln gn gp i, t 24,39 t EUR ln n 40,28 t EUR.9 Theo bo co v h tr nng nghip trong nc ca cc nc ny gi ln WTO c th thy rng, cc nc c cu li chng trnh h tr, chuyn cc bin php bp mo thng mi theo hng t bp mo thng mi hn bng cch rt cc chng trnh h tr t Tng AMS b cm v chuyn vo hp xanh l cy, do trnh c vic phi ct gim thc s h tr trong nc. Chng hn nh i vi M, nhng thanh ton cho nng dn b p s chnh lch gia gi th trng v gi c nhn (bin php tr gi phi ct gim) c chuyn thnh cc thanh ton hp ng linh hot vi sn xut (production flexibility contract payments) (thuc hp xanh l cy v khng b ct gim). 3.1.2. i vi cc bin php h tr Hp xanh da tri y l hnh thc tr cp m nhiu nc pht trin p dng trong chng trnh hn ch sn xut nng nghip. Trong khi , tt c cc nc ang pht trin u khng c hnh thc h tr ny. Nguyn nhn chnh l do ngn sch hn hp ca cc nc ang pht trin. V vy, mc nhin, loi tr cp ny c xem l dnh cho cc nc pht trin. Cc bin php thuc hp xanh da tri khng phi cam kt ct gim, do , mt s nc, trong c EU, vn tip tc tng gi tr cc bin php ny v cho rng vic thanh ton trc tip trong hp xanh da tri l mt cng c hu ch c s dng nhm ci cch cc chnh sch trong nc theo tiu chun do WTO t ra. Ti cc nc EU, cc thanh ton trc tip tng ln chim ti trong tng mc h tr cho nng nghip trong giai on 1998-1999. Ti Vng m phn Doha, cc nc thnh vin WTO cng ang yu cu phi gim nhiu v tin ti xa b hnh thc tr cp Hp xanh l cy. 3.1.3. i vi cc bin php h tr Hp h phch Trong qu trnh thc thi cam kt ct gim cc bin php tr cp gy bp mo thng mi, tng lng h tr tnh gp (tng AMS) ca cc nc gim i ng k, nhng h tr trong nc cho mt s sn phm c th li tng ln. Do vic cam kt a ra l ct gim Tng AMS ch khng phi l ct gim lng AMS vi tng sn phm nng sn c th nn cc nc vn c th tng s h tr i vi mt s mt

WTO. G/AG/N/EEC/59. Committee on Agriculture. March 2nd 2009.

14

hng nng sn trong khi hon ton loi b s h tr i vi cc loi nng sn khc m vn m bo mc ct gim ng nh cam kt. V d nh: EU duy tr h tr trong nc i vi ng, tht b v rau qu, trong khi gim ng k h tr i vi ng cc v ht c du. iu ny gip lm tng tnh cnh tranh ca nhng mt hng c li th so snh ca mt nc nhng s lm mo m thng mi nng sn quc t. V vy, trong cc vng m phn tip theo WTO cn phi yu cu cc nc thnh vin cam kt ct gim h tr trong nc theo ngnh v mt hng ch khng ch trn c s h tr trong nc tnh gp i vi tt c cc ngnh v cc mt hng. 3.2. Nhng pht sinh trong vic ct gim tr cp xut khu Trn thc t, lng tr cp xut khu m cc nc s dng kh nh so vi mc gii hn cam kt. Trong s cc nc thnh vin WTO, EU l khi nc tr cp xut khu nhiu nht trong giai on 1995 2000, chim gn 90% tng tr cp xut khu. Nhng da trn s liu thng bo ln WTO nm 1998 (nm EU c mc tr cp cao nht), EU s dng 5,976 t USD cho tr cp xut khu, ch chim hn 58% so vi cam kt tr cp xut khu ca EU trong nm (xp x 10,2 t USD). Theo mt nghin cu ca Ngn hng Th gii, nhng cam kt v mt tr cp xut khu c tc ng ln nht trong s tt c cc cam kt trong AoA.10 Nhng cam kt ny dn n s ct gim ng k trong tr cp xut khu ca cc nc. Tr cp xut khu ca M gim t mc 147 triu USD nm 1998 xung 15 triu USD nm 2000 v c xu hng tip tc gim (bng 1.5). Australia, New Zealand, Canada mc d bo lu quyn s dng tr cp xut khu nhng hu nh khng p dng bin php ny. Bng 1.5. Tr cp xut khu ca cc nc thnh vin WTO giai on 1995-2000 n v: triu USD v %
1995
Gi tr

1996
Gi tr

1997
Gi tr

1998
Gi tr

1999
Gi tr

2000
Gi tr

EU Thy S Na uy M Khc Tng

*

6314 446 83 26 243 7112

% 88,8 6,3 1,2 0,4 3,4 100,0

6748 368 78 121 202 7519

% 89,7 4,9 1,0 1,6 2,7 100,0

4797 295 102 112 166 5473

% 87,7 5,4 1,9 2,1 3,0 100,0

5976 292 77 147 144 6636

% 90,1 4,4 1,2 2,2 2,2 100,0

5628 290 128 80 151 6278

% 89,6 4,6 2,0 1,3 2,4 100,0

2462 189 45 15 116 2826

% 87,1 6,7 1,6 0,5 4,1 100,0

Ngun: WTO. Subsidies, trade and the WTO. World Trade Report. 2006. Ch thch: Khc*: ch cc nc thnh vin WTO cn li

10

y ban quc gia v hp tc kinh t quc t, y ban thng mi quc gia Thy in. Tc ng ca hip nh WTO i vi cc nc ang pht trin. H Ni. 2005. Trang 85.

15

Tuy nhin, trn thc t nhiu nc chuyn cc bin php tr cp xut khu thnh cc bin php c min tr khc. Chng hn nh: cc nc pht trin bin cc bin php tr cp xut khu thnh cc thanh ton thiu ht lin quan n sn lng (output-related deficiency payments); hay nh o lut Nng nghip Hoa K nm 1996 chuyn cc qu tr cp xut khu thnh cc qu xc tin thng mi; m rng chng trnh bo him tn dng xut khu, trong tn dng thng mi c pht trin ti tr cho vic bun bn cc nng sn xut khu ca M nhng nc thu nhp trung bnh hoc thp. Cc tr cp ny c coi l nm trong hp xanh l cy v c php theo AoA. i vi cc nc ang pht trin, kh nng cung cp nhng khon tr cp xut khu thng t c quan tm hn, do cc nc ny khng c vn h tr cc nh xut khu. Do cc bin php tr cp xut khu c coi l gy ra tc ng bp mo thng mi quc t nhiu nht nn vo ngy 18/12/2005, ti Hi ngh B trng T chc Thng mi Th gii WTO din ra ti Hng Kng, tt c cc nc thnh vin WTO nht tr v vic s xa b tr cp xut khu nng nghip mun nht vo nm 2013. II. S CN THIT PHI IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP KHI GIA NHP WTO S cn thit phi iu chnh chnh sch tr cp nng nghip l yu cu c tnh khch quan i vi tt c cc nc ni chung v Vit Nam ni ring, c bit khi tr thnh thnh vin chnh thc ca WTO. 1. Tnh thit yu chung ca vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip i vi cc nc trn th gii 1.1. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip, trc ht, nhm thc hin cam kt khi gia nhp WTO WTO l t chc quc t ln nht a ra nhng nguyn tc thng mi gia cc quc gia trn th gii. Ra i vi kt qu c ghi nhn trong hn 26.000 trang vn bn php l, WTO to ra mt h thng php l chung lm cn c mi nc thnh vin hoch nh v thc thi chnh sch nhm m rng thng mi, to thm vic lm, tng thu nhp v nng cao i sng nhn dn cc nc thnh vin. Hu ht cc hip nh ca WTO l cc cam kt a phng, i hi s bt buc thc hin ca cc nc thnh vin. Cc nc thnh vin phi m bo s ph hp gia lut l v
16

chnh sch ca mnh vi cc hip nh ca WTO. y l mt ngha v php l ca cc nc thnh vin. iu ny c th hin r qua iu XVI Khon 4 Hip nh Marrakesh v vic thnh lp T chc Thng mi th gii: Mi nc Thnh vin s m bo s thng nht cc lut, quy nh v nhng th tc hnh chnh vi nhng ngha v ca mnh c quy nh trong cc Hip nh. Ngay trong phn m u ca Hip nh Nng nghip ca WTO, cc thnh vin thc rng mc tiu di hn l "thit lp mt h thng thng mi nng nghip cng bng v nh hng th trng, qu trnh ci cch cn c tin hnh thng qua vic m phn cam kt v tr cp, bo h v thng qua vic thit lp nhng lut l v quy tc cht ch v thc thi c hiu qu hn ca GATT ", nhm gim ng k v nhanh chng tr cp v bo h nng nghip lin tc trong mt khong thi gian c tho thun, nhm hiu chnh v ngn chn nhng hn ch v bp mo thng mi trn th trng nng sn th gii". Nh vy, vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca cc quc gia l mt tt yu khch quan, nhm thc thi nhng cam kt v tun th mt cch nghim tc nhng quy nh ca WTO. 1.2. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip nhm tn dng nhng tc ng tch cc ng thi gim thiu nhng tc ng tiu cc ca qu trnh ton cu ha nng nghip Ton cu ha nng nghip l mt qu trnh tt yu s phi xy ra theo tro lu ton cu ha ni chung. l s tham gia ca nng nghip vo ton cu ha kinh t, tc l s tham gia ca nng nghip vo s t do lu chuyn hng ha, vn v lao ng xuyn qua bin gii cc quc gia. V nhng tc ng tch cc: Ton cu ha nng nghip s gip cc nc tip cn nhng th trng nng sn ton cu, y nhanh chuyn giao cng ngh, kinh nghim, k nng t chc qun l. Ton cu ha nng nghip cng l nhn t quan trng thc y qu trnh chuyn i t sn xut nng nghip c nhiu tnh cht manh mn, t cung t cp sang nhng dng sn xut nng nghip hin i hn v tp trung ha hn phc v th trng ton cu. y l nhng iu kin thun li cc nc khai thc v pht huy tt nht cc li th so snh ca ring mnh. Nhiu nc trn th gii tng coi xut khu nng sn da trn li th so snh l ni dung quan trng trong chin lc tng thu nhp v thc y qu trnh chuyn i c cu pht trin kinh t. M, an Mch, Canada, c tng pht
17

trin theo hng ny tr thnh cc nc cng nghip pht trin. Nhiu nc ang pht trin c li th so snh trong vic xut khu hng nng sn nh Clmbia, Mxic, Ghana, Nigiria, Thi Lan v Vit Nam cng ang thc hin qu trnh chuyn i c cu kinh t da trn xut khu nng sn. t c mc tiu ny, cc nc cn phi c s iu chnh mt cch hp l chnh sch h tr nng nghip va p ng nhu cu lng thc trong nc ng thi hng n xut khu. V nhng tc ng tiu cc: Trc y v cho n tn by gi, nng nghip lun l khu vc ti hin din r nht vai tr can thip ca nh nc, nhiu khi ln t vai tr ca th trng t do, khin cho cu trc cc th trng nng sn cng nh th trng cc yu t u vo b bp mo v c tnh bao cp nng n. Do vy, di tc ng ca qu trnh ton cu ha, nn nng nghip th gii phi tri qua mt s chuyn i kp, va d dm ci cch hng v c ch th trng, va phi chp nhn ngay s cnh tranh quc t rt khc nghit. Bn cnh , ton cu ha nng nghip cng nhng lut l rng buc ca n, to ra mt mi trng quc t khng thun li v thiu u i i vi vn pht trin kinh t nng thn cc nc ang v km pht trin. Cc nc ny s gp phi nhng kh khn nh: thiu kh nng tip cn th trng quc t v b rng buc bi nhng hng ro bo h nng sn cao cc nc pht trin; thiu kh nng tip cn vn; thiu kh nng tip cn khoa hc, cng ngh hin i, c bit cc lut l quc t v s hu tr tu ang gy nhiu bt li cho cc nc ang v km pht trin... Trc nhng tc ng tiu cc nh phn tch trn, vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip, c bit cc nc ang v km pht trin l cn thit, nhm i ph v gim thiu nhng tc ng xu ng thi ch ng pht trin nn nng nghip ca mi quc gia. 1.3. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip nhm pht huy vai tr ca nh nc trong vic gim thiu nhng tht bi ca th trng nng nghip Trong bt k nn kinh t no, nhng tht bi ca th trng lun c th xy ra. Kh nng xy ra tht bi trong lnh vc nng nghip l rt ln do nhng c trng ca sn xut nng nghip cng nh ca th trng hng nng sn, c bit trong bi cnh ton cu ha v t do ha thng mi nh hin nay. Mt khc, do c tm quan trng c bit nn vn pht trin nng nghip lun ginh c nhng u tin trong chnh sch pht trin kinh t - x hi ca cc quc gia. Chnh v vy,
18

iu chnh chnh sch h tr cho khu vc nng nghip l vic lm thit yu nhm gim thiu nhng tht bi ca th trng nng nghip, ng thi thc y v m bo cho s pht trin ca khu vc kinh t - x hi ny. iu ny c th c l gii bi nhng l do sau: Th nht, trn th trng, xt mt cch tng i, ngi nng dn thng phi chu thit thi do hn ch v kin thc th trng, thng tin th trng,... Bn cnh , hot ng cnh tranh mang tnh c quyn trn th trng hng ha nng nghip v th trng nng thn ang din ra ngy cng ph bin. Ngoi ra, vic s dng ba bi thuc tr su, phn bn ha hc, thuc tr c... trong sn xut nng nghip gy ra nhng tc ng tiu cc n mi trng, ngun nc, khng kh v t canh tc. Do vy, nh nc phi can thip bng cc chnh sch thch hp nhm to iu kin v kt cu h tng, khuyn khch, nh hng sn xut nng nghip v m bo tnh bn vng ca cc yu t ngun lc trong sn xut nng nghip. Th hai, trong mi nn kinh t, ngi nng dn tin hnh sn xut nng nghip nhng iu kin khc nhau, chu nhiu tc ng ca cc iu kin t nhin v kinh t, gy ra bt bnh ng v thu nhp. Mt khc, th trng lun cha ng cc hot ng cnh tranh khng lnh mnh, cng lm trm trng thm s phn ha thu nhp gia cc nhm dn c. V vy, nh nc cn phi can thip vo th trng thng qua nhng chnh sch c tnh cht h tr nng nghip v phn phi li thu nhp nhm m bo s cng bng x hi. Trn thc t, sau khi Hip nh Nng nghip c hiu lc, c nhiu s thay i trong chnh sch tr cp nng nghip ca cc quc gia. mt s nc pht trin, trc sc p bn ngoi ca WTO v bn trong ca cc lc lng chnh tr khc nhau i phi ci t chnh sch nng nghip, hn ch s tr cp qu mc lm gim hiu qu sn xut, thit hi cho ngi ng thu, chnh ph cc nc ny c nhiu iu chnh tch cc, nh: New Zealand tin hnh ci cch xa b mi tr cp ca nh nc cho nng nghip, Canada xa b mi tr cp cho ng cc v gim b my qun l nng nghip. Cc nc bo h nhiu nht v can thip vo th trng nhiu nht nh M, Nht, EU... cng ang phi tin hnh cc ci cch ng k trong chnh sch nng nghip c th thc thi nhng cam kt trong AoA. i vi EU, cc hnh thc h tr ca nh nc chuyn t tr gi nh vo ngi tiu dng sang tr cp trc tip ly t thu, hn ch tr cp xut khu nng sn sang cc nc ang pht trin, thc hin gim gi v gim tr cp trc tip t nm 1992, thng qua
19

chng trnh ngh s Agenda 2000 thay i kt cu nng nghip chu u theo hng cnh tranh. Cng vi , nm 1996 Lut Nng nghip ca M ra i, tch cc tr cp khng c bit ra khi u tin sn xut nng nghip, to c s php l hnh thnh nn nng nghip theo c ch th trng.
2. S cn thit phi iu chnh chnh sch tr cp nng nghip i vi Vit Nam

S cn thit phi iu chnh chnh sch tr cp nng nghip Vit Nam, ngoi nhng l do ging vi cc nc khc trn th gii, cn c thm nhng l do khc do Vit Nam c nhng c th ring v iu kin kinh t - x hi cng nhng c trng ca nn nng nghip. Cho n nay, Vit Nam vn l mt nn kinh t nng nghip vi hn 70% dn s sng khu vc nng thn v hn 60% dn s sng bng ngh nng. Tuy nhin, do nng sut thp hn so vi cc ngnh cng nghip v dch v nn t l i ngho ca khu vc nng thn vn cn mc cao, ti khong 20% so vi ch c khong 4% ca khu vc thnh th.11 Do vy, Chnh ph Vit Nam coi vic h tr nng dn nhm gim t l i ngho v nng cao mc sng ca ngi dn nng thn l mt trong nhng chnh sch trng tm u tin. Vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca Vit Nam l tt yu xut pht t c yu t ch quan ln khch quan. Nhn trn gc ch quan, l t thc trng nn nng nghip Vit Nam cn phi c nhng chnh sch h tr ph hp pht trin, p ng nhng mc tiu mi. T gc khch quan, qu trnh hi nhp ngy cng su v rng vo nn kinh t th gii, m c bit l vic tr thnh thnh vin chnh thc ca WTO, t ra cho Vit Nam yu cu phi iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca mnh ph hp vi lut l thng mi quc t. 2.1. Nhn trn gc ch quan Nhn chung, nn kinh t Vit Nam vn cn l mt nn kinh t lc hu, ang trong qu trnh chuyn i t kinh t k hoch ha tp trung sang kinh t th trng, cc yu t ca th trng cha c to lp mt cch ng b v cn nhiu khim khuyt. Trc i mi (trc nm 1986), c ch tp trung quan liu bao cp km hm sn xut nng nghip. Min Bc thiu lng thc trm trng, go bn theo tem phiu, nh nh n cm trn m, bo bo, ng, khoai, sn, nhiu gia nh t ba. Hp tc x nng nghip sau nhng nm pht huy tc dng, n thi im ny tr thnh vt cn ng lc sn xut ca nng dn. Ngi nng dn khng thit tha vi rung ng, nhiu ni la chn r ngoi ng khng ngi gt.
11

Trang thng tin in t B Ngoi giao Vit Nam. Vit Nam i u trong vic gim ngho. Cp nht ngy 18/02/2008. http://www.mofa.gov.vn/vi/nr040807104143/nr040807105039/ns080218092132

20

Sau hn 20 nm thc hin ng li i mi, nng nghip Vit Nam c bc pht trin mi: p ng c bn nhu cu lng thc v thc phm trong nc, an ninh lng thc m bo, hnh thnh nhng vng sn xut nng sn hng ha qui m tng i ln v tr thnh mt trong hai quc gia xut khu la go ln nht th gii. Tuy nhin, bn cnh nhng thnh tu, ngnh nng nghip nc ta vn cn nhng tn ti v thch thc: Th nht, c cu ngnh nng nghip nng thn chuyn dch chm, cha hp l. Trong nng nghip ch yu vn l trng trt, trong trng trt ch yu l cy lng thc, t l gi tr ca ngnh chn nui trong nng nghip c xu hng gim, gi tr dch v nng nghip nng thn nh b. Th hai, sn xut nng nghip nc ta v c bn vn l sn xut th cng, qui m nh. Trnh khoa hc v cng ngh trong sn xut, ch bin nng lm sn, trnh thng mi ha nng sn cn thp. Nng sut cy trng vt nui, cht lng nng sn, nng sut lao ng km so vi cc nc tin tin trong khu vc v th gii dn n sc cnh tranh hng ha nng sn trn th trng th gii yu. Th ba, c s h tng nng nghip, nng thn tuy tng cng nhng cn yu km, cha p ng c yu cu ca nn nng nghip sn xut hng ha. u t nng nghip nhng nm qua tp trung cho thu li, nhng ch yu phc v trng la. Giao thng vn ti, thng tin lin lc cn rt thiu v yu. c bit c s h tng phc v thng mi nh ch, ca hng, bn bi, ng x v phng tin vn ti phc v bun bn cn thiu rt nhiu. Th t, t chc sn xut, chnh sch, c ch nhm gn kt cc khu sn xut ch bin - tiu th nng sn, thc y chuyn i ngnh nng nghip theo hng thng phm ha, chuyn nghip ha, hin i ha cha ng b v cn thiu nhiu. nhiu vng, nhiu ngnh hng thm ch cn chia ct su sc gia cc khu sn xut - ch bin - tiu th sn phm. Cng tc tip th, nghin cu th trng, thng tin th trng nng sn trong nc v th gii cha c quan tm u t ng mc dn n tnh trng km hm sn xut, gy tn tht cho nng dn. ng trc nhng kh khn v thch thc , Vit Nam cn phi iu chnh v i mi nhng chnh sch nng nghip thiu hiu qu v khng cn ph hp trong iu kin pht trin kinh t mi, trong vic iu chnh chnh sch h tr nng nghip c ngha quan trng i vi s pht trin nn nng nghip Vit Nam.

21

2.2. Nhn trn gc khch quan K t nhng nm u thp k 1990 n nay, Vit Nam ngy cng tng cng hi nhp su rng hn vo nn kinh t quc t thng qua vic tham gia hng lot cc din n kinh t v cc hip nh thng mi song phng, khu vc v a phng nh Hip hi cc quc gia ng Nam (ASEAN), Din n Hp tc kinh t chu Thi Bnh Dng (APEC) v T chc Thng mi th gii (WTO). Song song vi hi nhp kinh t quc t, Vit Nam cng thc hin nhiu chnh sch ci cch trong nc chuyn i nn kinh t v to lp mi trng kinh doanh thun li, ng thi iu chnh h thng chnh sch nhm tun th cc cam kt quc t. Hi nhp kinh t quc t va mang n nhiu c hi nhng ng thi cng cha ng c thch thc v t ra khng t kh khn. Cc nh xut khu Vit Nam s c to iu kin thun li v d dng hn tip cn th trng th gii. Lng vn u t trc tip nc ngoi vo trong nc s tng ln ng ngha vi vic Vit Nam c c hi tip cn v tip nhn thm nhiu cng ngh hin i, k nng qun tr tin tin v nng sut lao ng v th cng s tng ln. Tuy nhin, i li, Vit Nam cng phi m ca th trng, chp nhn s cnh tranh ca hng ha, sn phm nc ngoi v p dng ch i x bnh ng, khng phn bit i vi tt c cc doanh nghip tham gia th trng. Cng vi tin trnh t do ha thng mi, cc ro cn thng mi cng dn dn phi b xa b. Mt s chnh sch tr cp v h tr sn xut trong nc, trong c cc chnh sch h tr ngnh nng nghip, cng s phi c iu chnh cho ph hp vi cc quy nh v lut l quc t. Vit Nam l mt nc ang pht trin vi t l i ngho khu vc nng thn cn rt cao. Cng hi nhp su v rng vo nn kinh t th gii th s h tr v tr cp dnh cho hot ng sn xut nng nghip v thng mi nng sn cng tr nn cn thit nhm gip nng dn trnh b tc ng tiu cc t ngt t bn ngoi v gp phn tip tc duy tr sn xut nng nghip cho n khi t thn ngnh nng nghip c th sc cnh tranh trn th trng ni a v tin ti c kh nng cnh tranh trn th trng quc t. Nh vy, iu chnh chnh sch tr cp nng nghip l vic lm cn thit i vi Vit Nam. Tuy nhin, iu quan trng hn l Vit Nam phi iu chnh chnh sch nh th no va phi m bo tnh hiu qu thit thc i vi nng dn, va khng c php gy ra tc ng bp mo thng mi, tri vi cc cam kt gia nhp WTO.
22

CHNG 2: THC T IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP CA TRUNG QUC V THI LAN BI HC KINH NGHIM CHO VIT NAM I. IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP CA TRUNG QUC SAU KHI GIA NHP WTO 1. Nng nghip Trung Quc v nhng cam kt v tr cp nng nghip ca Trung Quc khi gia nhp WTO 1.1. Tng quan v nng nghip Trung Quc Trung Quc l mt quc gia nng nghip ln ang pht trin vi dn s khong 1,3 t ngi, chim 21% dn s th gii, trong 56,1% dn s mu sinh bng kinh t nng nghip. Trung Quc, nng nghip c coi l ci gc ca i v l nhn t c bit quan trng trong s hng suy ca t nc v n nh ca x hi. Ngi dn Trung Quc tng kt rng: v nng bt n, v lng tc lon; quc d nng vi bn, dn d thc vi thin. iu y n nay vn cn gi nguyn tnh ng n. Nhn chung, nn nng nghip Trung Quc n nay vn cn mang nng tnh truyn thng, pht trin da trn iu kin eo hp v vn v k thut, qui m hot ng sn xut nh, phn tn v khp kn, trnh sn xut lc hu nn hiu qu sn xut cn thp, cha pht huy c ht nhng ngun lc sn c. Nm 1978, Trung Quc bt u cng cuc i mi, m ca nn kinh t theo nh hng th trng, cng cuc hin i ha nng nghip t c nhng thnh tu ng k. T l tng trng bnh qun hng nm ca nng nghip giai on 2001-2005 l 3,5% so vi giai on 1970-1978 l 2,7%12. Trung Quc dn m bo an ninh lng thc quc gia. Ch vi 9% din tch t canh tc ca th gii, Trung Quc nui sng c 21% dn s ton cu. Bn cnh , gi tr xut nhp khu nng sn cng tng ln ng k. Nm 2006, tng gi tr xut nhp khu hng nng sn ca Trung Quc c t 63,02 t USD tng 19,52 t so vi nm 200013. Trung Quc nhanh chng tr thnh nc xut khu nng sn ng th 5 th gii sau M, EU, Canada v Braxin. Tuy nhin, trong nhng nm gn y, t l ng gp ca nng nghip trong c c
12 13

c c xu hng gim xung (Bng 2.1). iu ny

Fuzhi Cheng. China: Shadow WTO Agricultural Domestic Support Notifications. IFPRI 2008. Page 4. Fuzhi Cheng, China: Shadow WTO Agricultural Domestic Support Notifications, IFPRI 2008. Page 4.

23

c l gii l do s pht trin mnh m ca cng nghip v dch v, cng vi nhng p lc ca qu trnh ton cu ha kinh t. Bn cnh , do nng sut sn xut nng nghip thp hn nhiu so vi ngnh cng nghip v dch v nn v mt x hi, vn nng nghip, nng thn v nng dn Trung Quc vn cn l thch thc ln. Theo thng k mi y, dn s nng thn Trung Quc thuc din ngho i l 35,4 triu ngi14, 25,1% dn s nng thn c mc sng di 1,25 USD/1 ngy15, khong cch gia thnh th v nng thn ngy cng gia tng. chnh l nhng thch thc ln m Trung Quc s phi gii quyt khi hi nhp ngy cng su vo nn kinh t ton cu.
Bng 2.1. Nng nghip Trung Quc trong c cu kinh t v x hi thi k 1970-2006
n v tnh: % T trng nng nghip trong C cu GDP C cu vic lm Dn s nng thn 1970 40 81 83 1978 28.1 70.5 82.1 1980 30.1 68.7 80.6 1985 28.4 62.4 76.3 1990 27.1 60.1 73.6 1995 20.5 52.2 71.0 2000 16.4 50 63.8 2005 12.5 44.8 57 2006 11.8 42.6 56.1

Ngun: Cc thng k Nh nc, Nin gim thng k Trung Quc qua cc nm; v Nin gim thng k nng thn Trung Quc qua cc nm.

1.2. Mt s cam kt ca Trung Quc v tr cp nng nghip khi gia nhp WTO Ngy 10/11/2001, ti Doha (th Quatar), Trung Quc gia nhp WTO sau 15 nm m phn. Trung Quc vi t cch thnh vin phi thc hin nhng cam kt v tr cp nng nghip (Hp 2.1). Thng qua vic so snh cam kt v tr cp nng nghip ca Trung Quc vi cam kt ca cc nc thnh vin ang pht trin gia nhp WTO trc , c hai im c bit cn phn tch nh sau:16
14 15

2006 Rural Poverty Portal: Chinas Rural Poverty Indicators, http://www.ruralpovertyportal.com 2005 United Nations ESCAP Economic and Social Commission in Asia and the Pacific, http://www.unescap.org
16

- Bn thng co bo ch ngy 14/06/2001 ca Vn phng i din Thng mi M (Office of the United States Trade Representatives - USTR) nhm tuyn b chnh thc nhng tha thun t c gia M v Trung Quc trong cuc hi m song phng ti Thng Hi t ngy 4 ti ngy 8 thng 6 nm 2001 v vn Trung Quc gia nhp WTO. Nguyn bn ting Anh: USTR Releases Details on U.S.-China Consensus on China's WTO Accession ng ti ti website: http://www.ustr.gov . http://www.chinapntr.gov . China: Shadow WTO Agricultural Domestic Support Notifcations

24

ngng h tr cho php (de minimis) i vi h tr trong nc nhm hoc khng nhm mt nng sn phm c th m Trung Quc cam kt l 8,5% tng gi tr sn lng, thp hn ngng 10% m cc nc ang pht trin khc c php s dng. S d c im khc bit ny l do theo quan im ca cc nc thnh vin khc, c bit l M, Trung Quc l mt trong nhng nc sn xut nng nghip ln nht th gii (trung bnh hng nm sn lng nng nghip ca Trung Quc c t 250 t USD), nhng li gia nhp WTO vi a v ca de minimis ca Trung Quc mc 8,5%, gia mc 5% ca cc nc pht trin v 10% ca cc nc thnh vin ang pht trin khc. Th hai, Trung Quc chp nhn tnh ton cc bin php h tr trong nc nu iu 6.2 AoA vo Tng AMS. y chnh l cc khon tr cp thuc nhng chng trnh pht trin nhm vo nng dn ngho c thu nhp thp, thiu ngun lc sn xut. y cng l nhn tr cp loi ny. Chnh ph cc nc thnh vin ang pht trin hon ton c quyn t do p dng. Nguyn nhn khch hnh tr cp ny t khi cn duy tr nn kinh t k hoch ha tp trung, li l mt nc ln, c mt nn sn xut nng nghip ln v lu i nn Trung Quc hi kinh nghim v mt lch s v nhng tin c bn s dng nhng loi tr cp ny vi gi tr rt ln. V pha Trung Quc cng sn sng t b mt cch hiu qu s i x c bit v khc bit ny ca WTO nu vic

nghin cu gi l WTO+ v WTO-.17

17

Thut ng WTO+ v WTO- c Simon J.Evenett v Carlos A.Primo Braga a ra nm 2005 trong nghin cu WTO Accession: Lessons from Experience. WTO+ (WTO+ commitments) l nhng cam kt vt qua nhng g m cc nc thnh vin trc ng thun. WTO- (WTO- rights) l nhng quyn li ng l c hng nhng cc nc thnh vin phi t b. V c bn, cc nc phi nh i mt s quyn li nht nh t c nhng cam kt c li khc.

25

HP 2.1 - TM TT CAM KT CA TRUNG QUC V TR CP NNG NGHIP KHI GIA NHP WTO * Tr cp xut khu - Trung Quc cam kt k khu no i vi cc mt hng nng sn khi gia nhp WTO. * H tr trong nc Trung Quc cam kt tun th cc quy tc ca WTO v h tr trong nc. Theo kt qu ca qu trnh m phn, cc cam kt c th ca Trung Quc nh sau: Ngng h tr cho php (de minimis) i vi h tr trong nc nhm vo mt nng sn phm c th (product-specific AMS) c t mc 8,5% tng gi tr sn lng nng sn c bn trong nm tng ng. Ngng h tr cho php (de minimis) i vi h tr trong nc khng nhm vo mt nng sn phm c th no (non-product-specific AMS) t mc 8,5% tng gi tr sn lng nng nghip Trung Quc trong nm tng ng. - T b quyn c i x c bit v khc bit (S&D) i vi cc nc ang pht trin c nu iu 6.2 Hip nh nng nghip. Nhng bin php h tr loi ny nu s dng th s c tnh vo lng h tr tnh gp (AMS). Ngun: Cc cam kt c nhm nghin cu tng hp v tm tt t cc ti liu sau:
- Report of the Working Party on the Accession of China, WT/MIN (01)/3, November 10th, 2001, para.234. - Protocol on the Accession of the Peoples Republic of China, WT/L/432, November 23 rd, 2001, Annex 4.

2. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca Trung Qu

2.1.1.

18

18

GS.TS B

26

 C GIAI ON 2006 2010

Ngun: Agricultural Products Export Guideline for the 11th 5-year Period
http://www.mofcom.gov.cn

19

Trung Quc cn tip tc iu chnh chnh sch lin quan n pht trin xut khu. 2.1.2.

19

Questions from the United States to China, G/SCM/Q2/CHN/23, October 16th, at para. 13.

27

de minimis

de minimis

2005)

1997
(1) (2)

1999

2001

2003

2005

-22053 0 -22053 0

-99354 2854 -96500 0

-77867 1790 -76077 0

-50207 330 -49877 0

-57017 3870 -53147 0

de minimis) de minimis)

de minimis) de minimis)
(3)

26059 0 175640 0

700 0 186916 0

748 0 198599 0

6370 0 207476 0

45364 0 279855 0
-1998.

: Fuzhi Cheng, China: Shadow WTO Agricultural Domestic Support Notifications, IFPRI 2008.

-15 NDT

28

g tng ln.

29

2.2. Sau khi gia nhp WTO, Trung Quc khng ngng gia tng gi tr cc chnh sch loi ny. (Hnh 2.1)

Hnh 2.1. Gi tr h tr Hp Xanh l cy ca Trung Quc 1997 - 2013

500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 461,3 420 379

t NDT

289,4
242,3 247,4

184,3
131,3

1997

1999

2001

2003

2005

2009*

2011*

2013*

Ngun: Fuzhi Cheng, China: Shadow WTO Agricultural Domestic Support Notifications, IFPRI 2008.
Ghi ch: - Nhng s liu tnh ton cho nm 2009 2013 l nhng con s d on ca Fuzhi Cheng. - Gi tr trn cha bao gm h tr iu chnh c cu, tr cp thu nhp bc tch v bo him thu nhp.

2.2.1. Nhm chnh sch tr cp dch v chung Dch v chung l nhm h tr chim t trng ln nht trong tng gi tr Hp mu xanh. Theo tnh ton da trn s liu ca IFPRI 2008 th nhm nghin cu nhn thy trong giai on 1997 2005, trung bnh hng nm gi h tr dch v chung chim khong 55% tng gi tr Hp mu xanh l cy. C s h tng nng thn: Thng qua cc Vn kin s 1 th su (1/2004) n Vn kin s 1 th mi (1/2008), nh hng xy dng h tng nng thn nhm tng trng nng nghip ngy cng c ch trng, trn c s Trung Quc tng cng nhng khon u t cng lin quan ti h tng nng nghip. Ngay trong ba
30

nm u gia nhp WTO, ngn sch h tr pht trin c s h tng nng thn phc v nng nghip tng t 120 t NDT nm 2003 ln ti 150 t NDT nm 2004 bao gm: ci thin tin ch thy li, ng x nng thn, thy in nng thn, qui hoch ng c cho chn nui, nghin cu v xy dng khu nng nghip cng ngh cao. T thng 8/2003 n thng 5/2004, gi tr h tr xy dng cc cng trnh thy li l 58 t NDT, tng 11,7% so vi nm 2002. Nghin cu v pht trin khoa hc trong nng nghip: Theo nghin cu ca t chc IFPRI v mc nh hng ca cc khon chi tiu chnh ph khc nhau i vi nng nghip ti Trung Quc cho thy chi tiu cho hot ng nghin cu v pht trin (R&D) gp phn ln nht vo vic tng sn lng20. K hoch Bc nhy cng ngh trong nng nghip ca B Nng nghip Trung Quc, trung bnh hng nm ti tr cho cc chng trnh R&D khong 30 triu NDT 21. Nm 2006, B nng nghip Trung Quc cng tng chi tiu pht trin khoa hc nng nghip thng qua nhng khon chi ngn sch nh 20 triu NDT nhm nhn rng cng ngh thu hoch la go, 30 triu NDT nhn rng cc loi hnh nng sn c li th v 5 triu NDT th nghim cng ngh gieo ht vo ngnh trng la. H thng kim dch v kim nh cht lng nng sn: K t sau khi gia nhp WTO, bn cnh nhng n lc m rng th trng, gia tng sn lng th Trung Quc cng tin hnh y mnh tr cp nhm ci thin h thng kim dch v kim nh cht lng nng sn. Nm 2003, B Nng nghip chi 30 triu NDT cho lnh vc ny. Trong K hoch 5 nm ln th 11 giai on 2006 - 2010, vn ny li c a ra vi nhng nh hng iu chnh chnh sch mnh hn t pha nh nc, in hnh l chi ngn sch xy dng 1294 c s kim nh, kim dch t cp quc gia n cp tnh tr gi ca khon tr cp ny ln ti 5,91 t NDT. 2.2.2. Nhm chnh sch tr cp min tr thu nng nghip Theo on 4 ph lc 3 AoA, vic min tr thu l mt hnh thc tr cp Hp mu xanh v khng phi tnh ton vo Tng AMS. Sau khi gia nhp WTO, Trung Quc tin hnh iu chnh chnh sch thu nng nghip bng cch gim thu tin dn n xa b 4 loi thu: thu nng nghip, thu git m gia sc, thu c sn nng nghip, thu chn nui. Trong Vn kin s 1 thng 1/2004, lch trnh ct gim
20

Trch bi nghin cu ca Shenggen Fan trnh by cc hi tho 9/2002 ti Ngn hng Th gii, H Ni v 6/2003 ti Vin Qun l Kinh t Trung ng, H Ni. 21 Nong Cai Fa. Notice on Distribution of Funds for Agricultural Technology Jump Plan. MOA. No 27 Exhibits A-II-4. 2006.

31

thu nng nghip s l 5 nm, gim 3% thu nm 2004 v 1% trong cc nm tip theo, tuy nhin cc tnh c tim lc kinh t mnh th vic bi b thu din ra vi tc nhanh hn, thng 1/2005, 25/31 tnh thnh v c khu t tr ca Trung Quc hon thnh bi b thu. 2.2.3. Nhm chnh sch tng cng ngun vn pht trin nng nghip Trong khi nng nghip chim 13,1% trong GDP th vn u i pht trin nng nghip ch chim 5%, y l mt s bt cn xng ng k. Chnh ph Trung Quc tin hnh nhiu bin php iu chnh trong ni bt nht l chnh sch H tr cc T chc tn dng nng thn (RCC): Theo thng k nm 2005 th 81% ti chnh pht trin nng nghip nng thn Trung Quc c cung cp bi hn 35000 RCC. Tuy nhin nhng RCC t ra hot ng khng hiu qu, nm 2002 trong 557,9 t NDT vn cp ra, c ti 330 t NDT khng c hiu qu v khng th thu hi. Nm 2003, Trung Quc tin hnh ci t v iu chnh chnh sch h tr cc RCC thng qua vic gim thu hot ng ca RCC nhm gim chi ph vn hnh, bn cnh Ngn hng TW v chnh quyn cc a phng tng cng vn vo nhm gii quyt nhng khon tn dng khng hiu qu trong qu kh v m rng hot ng ca RCC. Theo Tn Hoa X ngy 27/12/2006, Ngn hng TW chi tr 165,8 t NDT cho vic ci t cc RCC. 2.2.4. Nhm chnh sch chi tr trc tip cho nng dn y l mt trong nhng iu chnh chnh sch tr cp mang tnh t ph ca Trung Quc, c thc hin ch yu i vi nng dn sn xut lng thc. Chnh sch ny c th nghim ln u tin nm 2002, n nm 2004, th c thc hin trn phm vi ton quc. Lng tr cp trc tip ban u cho nng dn tng i thp, vo khong 10 NDT/mu, theo c tnh ca USDA - ERS th tng lng tr cp loi ny chim khong 2% tng gi tr sn lng lng thc ca Trung Quc. Bn cnh , Trung Quc cng tin hnh tr cp trc tip cho nng dn nui trng nhng ging c sn lng cao, vi mc tr cp vo khong 10 - 15NDT/mu. Cc qu cng cng cng c lp ra hoc ci t li nhm to ngun ngn sch cho cc chng trnh nu trn nh cc qu Ri ro lng thc thnh lp t nm 1998 ti 13 tnh sn xut lng thc ln. 2.2.5.Nhm chnh sch tr cp iu chnh c cu nng nghip

32

Cc chnh sch iu chnh c cu ca Trung Quc ch yu tp trung vo cc loi hnh: H tr gii phng ngun lc: Trung Quc l mt nc c tc th ha tng nhanh n chng mt, vo thi im gia nhp WTO t l th ha ca Trung Quc l 37,7%, n nm 2007 tng ln 44,9%. th ha cng ko theo vn tr cp gii phng hai ngun lc l t ai canh tc v lao ng trong nng nghip. Pha nh nc tin hnh iu chnh chnh sch theo nh hng: hn ch v tht cht vic bin t nng nghip thnh phi nng nghip nhm m bo n nh x hi v sn xut; n nh ng c ch gi n b trnh tnh trng nng dn ch c hng 10 - 20% tng li nhun do mnh t mang li; v gii quyt vic lm v tr cp hp l cho nng dn b mt t ri vo tnh trng tht nghip thng qua vic trch ngn sch nh nc v cc khon bo him x hi; mt khc, t nm 2004, cc B ngnh chc nng chung tay tin hnh cng trnh nh sng mt tri chuyn dch sc lao ng nng thn, y mnh qu trnh nng dn mt t liu sn xut i kim lng. H tr nhm hp tc ha su hn khu vc nng nghip: C hai m hnh chnh Trung Quc nhm tng cng s hp tc trong khu vc nng nghip: Th nht, m hnh cc Hip hi nng dn chuyn nghip (FPA) l mt in hnh, hnh thnh v pht trin nhm cung cp cho cc nng dn thnh vin nhng h tr v k thut cng ngh cng nh cc thng tin cn thit cho sn xut nng nghip. Nm 2004, c 290 FPA hot ng ti Trung Quc v nhn s h tr v ti chnh cng nh chnh sch t chnh ph. Nm 2005, chnh ph Trung Quc thng qua B ti chnh v B nng nghip chi 100 triu NDT cho vic pht trin v m rng m hnh ny. Trn phm vi tnh thnh, S ti chnh cc tnh chi tng cng 140 triu NDT thnh lp thm 600 FPA, tng 67 triu NDT so vi nm 2004.
Cng ngh, Qu hot ng, Bo him ma mng cho nng nghip
X nghip u rng Trung gian HTX Nng dn Nng dn

Sn phm nng nghip

Hnh 2.2. M hnh X nghip u rng ca Nng nghip Trung Quc

33

Th hai, trn c s ca cc FPA, Trung Quc ang pht trin mt m hnh sn xut mi c mc hp tc ha cao hn nhiu, l m hnh X nghip u rng. y l mt m hnh kt hp hon ho tt c cc bin php tr cp nng nghip ni trn. B nng nghip Trung Quc nm 2006 h tr cc x nghip u rng mt khon ngn sch tr gi 30 t NDT, thng qua cc x nghip ny v trung gian l cc t hp tc, nng dn c h tr tip cn vi ging tt v my mc hin i, v ngc li, x nghip u rng l u mi tiu th nng sn ch yu ca nng dn trc thuc, nh , ri ro cho nng dn gim xung. (Xem ph lc s 4) 3. nh gi vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip Trung Quc hu WTO 3.1. Tc ng tch cc ca vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip Trung Quc l mt nc ang pht trin c l hng AMS ln v h thng chnh sch tr cp nng nghip ch yu nm trong Hp mu xanh nn p lc iu chnh chnh sch phi ct gim l khng ln. Mc tiu hin ti ca Trung Quc l s dng hiu qu nhng khon tr cp c min tr trong kh nng ti chnh ca mnh. V c bn, nhng iu chnh mi y mang li nhiu tc ng tch cc: Th nht, nh c u t v c s h tng v nhng khon tr cp khuyn khch sn xut, sn lng nng nghip khng ngng gia tng. Tc pht trin nng nghip tng t 2,7% trc thi im gia nhp WTO ti 3,5% giai on 2001 2005. Ring i vi sn xut lng thc, sn lng nm 2008 c tnh t 511,5 triu tn v l nm th 5 lin tip c ma, Trung Quc tm thi khng b e da nghim trng bi im nng an ninh lng thc ng thi gp phn lm tng GDP. Th hai, nh nhng ci tin trong cng ngh ging cng nh h thng kim nh, kim dch cht lng nng sn, kt hp vi nhng n lc tm kim m rng th trng thng qua tr cp xc tin xut khu lm cho hng nng sn ca Trung Quc nng cao c uy tn v sc cnh tranh trn th trng quc t. Trung Quc ang gia tng xut khu nhng mt hng ch lc nh u nnh, la m, cotton vo cc th trng ln nh EU v Hoa K. Gi tr xut khu nng sn ca Trung Quc sau khi gia nhp WTO tng t 10 t USD nm 2001 ln 16 t USD nm 2005. Th ba, mt trong nhng mc tiu ti quan trng ca cc chnh sch tr cp ca Trung Quc l lm gim khong cch gia nng thng v thnh th, tng thu nhp cho nng dn ci thin i sng x hi v pht trin bn vng. Tuy cha t
34

c ton b mc tiu ny th nhng nhng biu hin u tin xut hin thng qua thu nhp bnh qun u ngi ca dn s nng thn tng t 2500 NDT nm 2001 ln 3500 NDT nm 2005. Th t, mt tc ng tch cc ca vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip l lm gim thiu cc tc ng tiu cc ca nh nc trong kinh t nng nghip nh thu mua bt buc v nh gi bo h gy mo m thng mi, gp phn nng cao v hon thin th ch kinh t th trng nh hng XHCN. 3.2. Nhng vn tn ti ca vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip Th nht, vn ln nht ca tr cp nng nghip Trung Quc vn l tnh khng minh bch ca cc chnh sch, nh hng ti uy tn ca Trung Quc v tnh cng bng trong sn chi WTO. in hnh nh nhng chnh sch tr cp xut khu ca Trung Quc c tc ng n gi thnh sn phm v thu nhp ca nng dn l vi phm cam kt gia nhp ca WTO. Trn thc t, mt s khon chi tr trc tip ca Trung Quc khng c gn vi lng nm hin hnh m da trn lng trong qu kh, hoc khng th trnh khi vic chi tr trc tip c lin quan ti sn xut v c tc ng tr gi nng sn. Th hai, gnh nng ti chnh thc hin iu chnh chnh sch, nht l cp a phng. Mt s tnh thnh Trung Quc ph thuc rt nhiu vo ngun thu t thu lin quan ti nng nghip. K t u nm 2006, khi hon ton bi b thu nng nghip th vn ti chnh vn hnh h thng tr cp li l mt vn nan gii. Theo nh gi ca V Nng nghip M th bi b thu nng nghip tc l mt i 25% ngun thu t thu ca cc a phng. Khon mt mt ny s c b p bi ngn sch quc gia, trung bnh l 2,4 t USD/nm. Tuy nhin, ngn sch quc gia cng chnh ly t ngun thu t thu ca cc khu vc kinh t v cc khon thu nng nghip khc. Chnh v th, gia tng u thu t thu nhm gia tng u chi cho tr cp l mt bin php khng hiu qu. Th ba, mt s bin php iu chnh chnh sch tr cp c tc ng khng ng k vo vic tng thu nhp v sn xut nng nghip. Chng hn nh chnh sch h tr trc tip cho nng dn sn xut lng thc. T l ng gp ca vic gim thu cng nh cc khon tr cp chi tr trc tip l khng ln mc d xt v tng th th thu nhp ca nng dn v sn lng nng sn c tng ln. Vn nm ch mc tr cp l cha ln nn cha to c ng lc mnh m hn na cho nng
35

dn gia tng sn xut. Mc sng ca dn c nng thn c tng nhng khong cch gia thnh th v nng thn li tng nhanh hn khc su thm vn mt cn bng x hi. II. IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP CA THI LAN SAU KHI GIA NHP WTO 2. Nng nghip Thi Lan v nhng cam kt v tr cp nng nghip ca Thi Lan sau khi gia nhp WTO 1.1. Tng quan v nng nghip Thi Lan Khc vi Trung Quc, Thi Lan l mt nc ang pht trin ng Nam c qui m din tch v dn s nh hn rt nhiu, nm 2006 dn s Thi Lan ch vo khong 66 triu ngi. V tr a l thun li, t ai mu m v kh hu nhit i gi ma l nhng iu kin gip Thi Lan pht trin nng nghip, c bit l thng mi nng sn. T nhng nm 60 ca th k trc, Thi Lan tin hnh c cu li nn nng nghip theo hng xut khu v t c nhng thnh t ng k. Cng vi qu trnh cng nghip ha, vai tr ca nng nghip Thi Lan c xu hng gim t trng trong GDP, t 40% nm 1960 xung cn 8% nm 2007. Tuy nhin, nn nng nghip Thi Lan vn c nh gi l mt nn nng nghip u th trong khu vc, pht trin vi nhiu tim nng v th mnh. Ngnh trng trt ca Thi Lan l mt trong nhng khu vc sn xut mang li nhiu li th vi cc loi nng sn ch lc l: la go, ng, ma ng, cao su v hoa qu nhit i. Hin nay, Thi Lan ang l nc ng u th gii v xut khu go, hng nm Thi Lan xut khu khong 10 triu tn go. Ma ng cng l mt th mnh ca Thi Lan, vi tim lc hin ti th sn lng ma ca Thi Lan c t 60 triu tn/nm, xut khu trn 4 triu tn ng. Mt hng cao su v hoa qu nhit i (ti v ch bin) ca Thi Lan xm nhp c vo nhng th trng ln nh M, c, Trung Quc, Nht Bn v m rng sang EU. Nm 2007, tng kim ngch xut khu tri cy ca Thi Lan t 48 t bt v tng ln 50 t bt nm 2008. Thi Lan l mt nc kh thnh cng trong nui gia cm, c bit l g tht xut khu. Theo FAO, Thi Lan hin c 20 triu nng dn chn nui gia cm v trung bnh mi ngi c trung bnh 15 con gia cm. Trong nhng nm 2000, theo c tnh ca B Nng nghip Thi Lan th qui m n gia cm Thi Lan l 150 triu con, tng gp i qui m nhng nm 1980. Thi Lan hin cng l nc xut khu
36

hi sn ng th 3 th gii. Ngnh chn nui gia sc Thi Lan th km pht trin do hai nguyn nhn chnh l gia sc trc y phn ng c dng lm sc ko trong nng nghip nhng gi c c gii ha, mt khc, qui m chn nui gia sc phn ln nh l v thiu tnh cng nghip. Nn nng nghip Thi Lan ang vp phi nhng kh khn khng nh. Th nht, t ai canh tc ca Thi Lan c xu hng gim mnh, hin nay ch cn khong 22 triu hecta. Thi Lan li tn ti ch t hu v t ai th nn t canh tc thiu, nng dn mun sn xut li phi thu vi gi rt cao khng th duy tr c sn xut. Th hai, tnh hnh chnh tr x hi Thi Lan gn y c nhiu bt n gy nh hng ti sn xut. Th ba, Thi Lan phi i u vi nhng i th cnh tranh ln, vi sc cung nng sn khng l trn th trng quc t nh M, Trung Quc. Do vy, vn cnh tranh khc lit l khng th trnh khi. 1.2. Mt s cam kt ca Thi Lan v tr cp nng nghip khi gia nhp WTO Vn l thnh vin ca GATT nn Thi Lan cng tr thnh thnh vin ca WTO ngay t khi T chc ny thnh lp nm 1995 v khng phi thng qua cc phin m phn gia nhp nh Trung Quc. Vi t cch thnh vin, Thi Lan cng phi thc hin nhng cam kt v tr cp nng nghip nu trong AoA.
HP 2.3 - TM TT CAM KT CA THI LAN V TR CP NNG NGHIP KHI GIA NHP WTO * Tr cp xut khu no i vi cc mt hng nng sn khi gia nhp WTO. * H tr trong nc Thi Lan cam kt tun th cc quy tc ca WTO v h tr trong nc nh sau: - Ngng h tr cho php (de minimis) i vi h tr trong nc nhm vo mt nng sn phm c th (product-specific AMS) c t mc 10% tng gi tr sn lng nng sn c bn trong nm tng ng. - Ngng h tr cho php (de minimis) i vi h tr trong nc khng nhm vo mt nng sn phm c th no (non-product-specific AMS) t mc 10% tng gi tr sn lng nng nghip ca Thi Lan trong nm tng ng. - Thc hin ct gim mc Tng AMS cam kt trn v hng nm trong giai on 10 nm t 1995 - 2004, t 21,8 t bt nm 1995 xung cn 19 t bt nm 2004. * i x c bit v khc bit (S&D) Vi t cch l thnh vin ang pht trin, Thi Lan c quyn s dng nhng bin php c nu iu 6.2 v h tr trong nc v tiu on (d),(e) iu 9.1 v tr cp xut khu. Ngun: Thailands Uruguay Round goods Schedules ng ti www.wto.org v Hip nh nng nghip ca WTO.

37

2. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip c

WTO

Trong tt c nhng bo co trnh ln WTO k t sau nm 1995 th Thi Lan khng h duy tr bt k loi hnh tr cp xut khu no vi phm cam kt thnh vin. Nhng vi t cch l thnh vin ang pht trin, Thi Lan vn tin hnh tr cp xut khu cho la go, ng v tht gia cm. Gn y, qui m tr cp cho nhng mt hng xut khu ny c thu hp li, tuy nhin thng tin y v nhng khon tr cp ny l khng c. Mt hnh thc iu chnh c hiu qu c IMF nh gi rt cao Thi Lan l h tr lin quan n tn dng xut khu.

Hp 2.4. Hot ng h tr tn dng xut khu ca Thi Lan Tn dng xut khu Tn dng xut khu bao gm tn dng trc xut khu v sau xut khu. i vi tn dng trc xut khu, ngi xut khu c th vay mua nguyn liu th sn xut v thanh ton tin vn chuyn. c vay cho lu kho, nh xut khu phi s hu mt lng hng ho v c th b sung thm p ng n t hng. Trong trng hp nh xut khu mun vay mua thm hng hay thanh ton chi ph vn chuyn th c th dng hng ho lm th chp v c vay ti 50% gi tr hng ho m ngi xut khu c. Trong trng hp nu ngi xut khu cha c L/C nhng li cn tin th c php vay ti 70% gi tr lng hng trong thi hn khng qu 10 ngy sau thi im cht hng ln tu. Nh xut khu cng c th vay trang tri ph thu i vi go v ng. i vi tn dng sau xut khu, nh xut khu c th vay thanh ton khi c cc giy t xut khu nh ho n, chng nhn xut x. Ngn hng xut nhp khu Thi Lan Ngn hng xut nhp khu c thnh lp nm 1993 nhm cung cp cc dch v ti chnh h tr xut nhp khu v cc u t lin quan n pht trin nn kinh t Thi Lan, bao gm:

38

Cung cp dch v ti chnh xut khu thng qua cc ngn hng thng mi; Cung cp tn dng ngn v di hn trc tip n nh xut khu; Cung cp tn dng trung hn cho vic m rng hot ng xut khu; Cung cp tn dng trung v ngn hn cho cc ngn hng nc ngoi cung cp ti chnh cho vic nhp khu hng ho t Thi Lan; Cung cp dch v ti chnh cng nh tham gia ng c phn h tr u t nc ngoi ca nh u t Thi Lan; Cung cp dch v bo him xut khu cho cc nh xut khu Thi Lan; Cung cp tn dng cho cc d n nc ngoi lm li cho Thi Lan. Hin nay chnh ph Thi Lan ang tng cng u t v thc hin nhng chnh sch h tr hot ng ca nhng ngn hng ny nhm mc tiu y mnh xut nhp khu.
Ngun: ng Kim Sn, Tng quan v Chin lc v Chnh sch pht trin nng nghip mt s nc Chu trong thi gian gn y, 2001.

Bn cnh , song song vi gim thiu tr cp xut khu Thi Lan cng tin hnh s dng thc hin tr cp gim chi ph vn chuyn marketing, v pht trin ngnh cng nghip ch bin v nng phm cp nng sn phc v xut khu s trnh by r trong phn Nhm tr cp hp mu xanh l cy. 2.1.2. Chnh sch tr cp Hp h phch Nhm chnh sch tr cp hp h phch ca Thi Lan bao gm bn chnh sch ch yu l: chng trnh cm c la go, cho vay u i, can thip gi th trng v h tr gi th trng. Tr chnh sch cm c la go th, v c bn, c ch thc hin nhng chnh sch ny ca Thi Lan ging vi Trung Quc, Thi Lan cng tin hnh iu chnh gim thiu ti a tc ng tiu cc ca tr gi th trng bng cch chuyn i sang hnh thc can thip gi ca nh nc bng cch t gi trn v gi sn, h tr mua nng sn lu kho. Ngn sch thc hin tr cp c thng qua Ngn hng nng nghip v HTX nng nghip (BAAC), Ngn hng Thi Lan (BOT) v cc Qu h tr nng dn (FAF). in hnh l mt hng go. Chnh sch can thip gi la go v thu mua: Nm 1997, mc can thip gi go ca Thi Lan l 1,2 t bt. n nm 2001, chnh ph Thi Lan tr cp 31,3 t bt cho lnh vc nng sn ni chung, c ti 10,4 t bt dng vo can thip gi go. Chnh ph ng thi ca Thi Lan ra mc gi mua go thm l 6.500
39

bt/tn (so gi th trng ch 5.000 - 5.200 bt/tn), 5.235 bt/tn go trng 5% tm v 5.650 bt/tn go do. iu ny cho thy sau khi gia nhp WTO Thi Lan thc hin chnh sch can thip gi rt mnh. Trong nhng nm gn y, chnh sch ny bc l tnh tiu cc l bn cnh ci thin gi go h tr nng dn sn xut, th c nguy c lm gi go ca Thi cao hn gi th trng t 11 - 20%. Chnh v th, gn y gi tr can thip gi c xu hng gim.

Hnh 2.3. Gi tr chnh sch tr cp mt hng go Thi Lan

18 Gi tr chnh sch c 16.8 thip gi ca chnh 16.3 16 15.3 14.5 14.1 Tng gi tr tr cp 14 12.6 12.1 12 11.4 Ngun: Nhm nghin 10.4 10 cu tng hp t cc ti 8 liu sau ca WTO: 6 5.8 G/AG/N/THA/29 5.5 G/AG/N/THA/37 4 3.8 2.7 2.6 G/AG/N/THA/50 2 1.6 1.2 G/AG/N/THA/51 0 G/AG/N/THA/59 Chnh sch cm c la go v vn vay u i: Nng dn Thi Lan c Nm 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 chnh ph cung cp vn h tr sn xut bng cch cm c la go ca mnh, s tin
nhn c tr gi khong 90% gi tr la go mang i cm c (2001). Thi Lan ang y mnh chng trnh cm c la go ny song song vi cung cp cc khon vay u i li sut t ngn hng BAAC thng qua h tr ca nh nc. Theo bo co ca chnh ph Thi Lan trnh ln WTO cc nm, tr gi ngn sch trung bnh chi cho h tr cm c la go v vn vay u i ca nh nc Thi Lan t nm 1997 n 2004 l xp x 10 t bt. 2.2. 2.2.1. Chnh sch tr cp Hp xanh l cy C s h tng nng nghip: C s h tng lun lun l vn c quan tm ca Thi Lan. Ngay sau khi gia nhp WTO, trung bnh hng nm chi ngn sch cho c s h tng nng nghip chim 70% gi tr Hp xanh l cy, nhng khon u t cng ny bo gm cc khon xy dng ng x, cu cng, h thng phng chng lt bo, h thng p chng hn, h thng ti tiu trn phm vi ton quc. V h
40

t bt

thng giao thng, nm 2002, Thi Lan khi cng d n ng cao tc 4 ln ni lin ng - Ty, Bc - Nam, v tip tc tng chi cho d n ny song song vi ci thin mng li h thng giao thng tiu vng sng M Kng. V chng trnh in kh ha nng nghip th sau hng lot ng gp t nhng d n u t cc nh my thy in va v nh, n nay Thi Lan v c bn hon thnh chng trnh ny trong ton quc, hn ch nhp khu nng lng t Lo. Nhm cng tc khuyn nng: Nhm tr cp pht trin cng tc khuyn nng Thi Lan cng ngy cng c ch , bao gm: - Chng trnh nghin cu pht trin (R&D): K t sau khi gia nhp WTO, khon chi ngn sch cho cc chng trnh ny tng mnh t 3 t bt nm 1997 ln ti 8,7 t bt nm 2004. Cc c quan chc nng nh B Nng nghip v Hp tc x Thi Lan phi kt hp vi cc trng i hc v cc c quan nghin cu c lp khc tin hnh nghin cu ci to t ai, p dng cn ngh sinh hc lai to ging cy trng vt nui, cc cng ngh bo qun sau thu hoch. Thi Lan h tr phng th nghim trung bnh khong 2 t bt/nm. - Dch v t vn nng nghip ni chung: Khi hon thnh cc nghin cu th vic gip nng dn tip xc v p dng nhng thnh tu ny vo trong sn xut cng rt quan trng, chnh sch ny c thc hin song song vi vic t vn nng nghip. Chnh ph Thi Lan cng ch tm u t ti chnh trn ton quc, trung bnh khong 5 t bt/nm. Ring khu vc kim nh v kim sot dch bnh c Thi Lan ch trng vo tim phng hng lot cho cc nhm gia sc gia cm nh nng thn. - o to nng nghip: y l mt im nhn chnh sch khuyn nng ca Thi Lan, thng qua vic tp trung cc lp o to nhm nng cao hiu bit ca nh sn xut v cy trng vt nui v k thut nui trng t nng sut cao. Hng nm chnh sch ny c gi tr khong trn di 1 t bt v ang c Chnh ph Thi Lan ch iu chnh gia tng mnh trong nhng nm ti. Chnh sch pht trin cng nghip ch bin v tip th: Ngay t nm 1977, Thi Lan t nh hng iu chnh tng cng u t vo ngnh ch bin nng sn xut khu lm mi nhn cng nghip ha nng nghip nng thn. Ngnh Cng nghip ch bin thc phm Thi Lan pht trin rt mnh nh mt s chnh sch sau y. Th nht, chnh sch pht trin nng nghip: Mt trong nhng ni dung
41

quan trng nht ca k hoch pht trin kinh t - x hi thi k 2000-2005 l k hoch c cu li mt hng nng sn ca B Nng nghip Thi Lan, nhm mc ch nng cao cht lng v sn lng ca nng sn ch bin. c thm nhiu nguyn liu cho ch bin, Chnh ph Thi Lan khuyn khch nhiu sng kin lm gia tng gi tr cho nng sn trong chng trnh Mi lng - Mt sn phm (One Tambon, One Product) v chng trnh Qu lng (Village Fund Program). Th hai, chnh sch m bo v sinh an ton thc phm, Chnh ph Thi Lan thng xuyn thc hin chng trnh qung b v sinh an ton thc phm, tng mnh ngn sch cho qu trnh kim nh cht lng v sinh nng sn. Bn cnh , Chnh ph thng xuyn h tr cho doanh nghip ci thin cht lng v sinh an ton thc phm, nm 1997 lng h tr kim nh cht lng v sinh l 165 triu bt v ln ti 1,7 t nm 2004. Do , thc phm ch bin ca Thi Lan c ngi tiu dng cc th trng kh tnh chp nhn. Cng nghip ch bin pht trin gip Thi Lan dn vn ln v tr dn u trong cc ngnh hng xut khu. Nhm mc tiu tip th xc tin xut khu sau ch bin, Thi Lan cng tin hnh xy dng h thng thng tin th trng v h tr tip th cho nng h v cc t chc nng dn vi tr gi ngn sch tng vt t 62,5 triu bt nm 1997 ln 400 triu bt nm 2004. Thi Lan ang tch cc y mnh hnh thc hp ng gia chnh ph vi chnh ph nhm to iu kin tt nht cho vic tiu th nng sn, t chc cc ln hi ch, lin hoan v qung b trn cc phng tin thng tin i chng 2.2.2. Chnh sch thuc chng trnh i x c bit v khc bit Trong nhm chnh sch thuc chng trnh i x c bit v khc bit ca Thi Lan bao gm 2 loi bin php h tr ni bt l: h tr nhm gim chi ph tip th v tip cn th trng ca hng xut khu; tr cp u t thng qua vn tn dng. Chnh sch tr cp u t qua tn dng: Sau khi gia nhp WTO, Thi Lan tin hnh phn loi vn tn dng nng nghip ra lm 3 loi: vn vay cho mua sm v xy dng nh vi li sut 3-8%, vn lu ng kinh doanh vi li sut 10%, v vn vay thm canh vi li sut 8%. Chnh sch ny c thc hin thng qua Ngn hng nng nghip v HTX nng nghip, tnh n 10/2000, BAAC cp tn dng cho 4,85 triu h nng dn, chim ti 86,4 h lm trang tri trn ton quc, tng s tn dng cp ra ln ti 120 t bt. Chnh ph Thi Lan v BAAC thc hin chng trnh hon n cho nng dn vay tin thu ht hn 2 triu nng dn tham
42

gia vi tng s n gn 100 t bt. Theo , ngi nng dn n khon vay n 100.000 bt t ngn hng BAAC s c hon tr n trong vng 3 nm; c nh nc h tr 3% li sut vay vn; c d cc kho hun luyn v tip th, ci thin ma mng, a dng cc ngun thu nhp b sung. Cng trong mng cung cp vn tn dng cho nng dn, chnh ph Thi Lan cn tin hnh tr cp thng qua nhng chng trnh n nh v pht trin nng nghip nng thn, cc chng trnh pht trin. Nm 1997, gi tr ca nhng chnh sch ny vo khong 1,9 t bt v tng ln 2,6 t nm 2001. Thi Lan cng tp trung h tr thng qua u t vo d n vn qui m nh (din tch canh tc di 4 ha) vi s ngn sch ln ti 28,9 triu bt.
Ht ging/u vo/chi tr/hoa hng Nng dn v Nhm nng dn (1) Ngi thu mua / cc HTX Trc tip Tn dng Nh nc (BAAC v DOAE) Lin kt v h tr (1) Giao kt bng li (2) Giao kt bng hp ng vit Cng ty t nhn tham gia CF

(2)

Hnh 2.4. M hnh sn xut hp ng Thi Lan Thi Lan cng c mt m hnh hp tc nng nghip, tuy ra i cch y hn 30 nm nhng vn rt hiu qu, l m hnh sn xut hp ng (Contract Farming). Chnh ph Thi Lan a hnh thc hp ng ln thnh ni dung chnh ca chin lc "T nhn lin kt pht trin nng nghip" trong chng trnh pht trin kinh t t nc. Thi Lan vn dng m hnh ny nhiu nht cho ngnh sn xut ma ng. V mt l thuyt, i vi ngnh ma ng, Chnh ph Thi Lan qun l gi, cp hn ngch sn xut v gim st qu trnh ch bin ca cc nh my ng ca t nhn mt cch cht ch. Chnh ph ban hnh mt h thng chia s li nhun rng, theo mt cng thc chia s gi c s dng ngi trng ma c hng 70% v nh my c hng 30% ca tng thu nhp rng. Chnh ph cng khuyn khch v qun l cc trung tm nghin cu k thut v h tr cc hip hi ca ngi trng ma thng qua h tr t ngn hng BAAC v DOAE.
43

3. nh gi iu chnh chnh sch tr cp nng nghip hu WTO ca Thi Lan 3.1. Tc ng tch cc ca vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip Th nht, thng qua vic tng cng tr cp cho ngnh nng nghip, Thi Lan gp phn hin i ha v cng nghip ha mnh m nng nghip Thi Lan theo hng dch chuyn sang c cu nng-cng nghip, to iu kin nng cao qui m cng nh trnh nn nng nghip. Sn lng la lin tc tng t 21 triu tn nm 1995 n 29 triu tn nm 2007, sn lng ma ng lun gi vng mc 50 triu tn/nm, sn lng cao su nm 2007 l 3 triu tn, gp i giai on 19901995. Mc c gii ha ca cc ngnh tng ng k, ngay t nhng nm 2000, trnh c gii ha ngnh ma ng ca Thi Lan t 100%. Th hai, vic gia tng tr cp hp l cho nng nghip nng thn thc hin tt mc tiu m bo lng thc trong nc v y mnh xut khu ca Thi Lan. Tr cp pht trin cng tc khuyn nng v u vo trc sn xut, tr cp ngnh cng nghip ch bin nng sn ca Thi Lan v h thng thng tin th trng, kim dch cht lng sau sn xut gp phn nng phm cp ca nng sn Thi Lan trn th trng quc t. Hin nay Thi Lan l nc ng u th gii v xut khu go v sn, ng th ba th gii v xut khu ma ng, v l mt trong nhng nc ng u th gii v xut khu cao su v rau, hoa qu nhit i. Th ba, iu chnh chnh sch tr cp nng nghip cng gp phn gii quyt nhng vn x hi ca Thi Lan. Mt l gp phn tng thu nhp cho c dn nng thn lm gim t l ngho i nng thn. Trc khi gia nhp WTO, dn c nng thn Thi Lan c thu nhp trn di 50 USD/nm, nhng nh nhng chnh sch h tr hp l kch thch sn xut nng thn khin hng triu nng dn tr thnh nhng ngi giu c. Hai l, nhng iu chnh chnh sch tr cp nng nghip hp l gp phn tng lng tin ca nhn dn vo chnh ph iu ha nhng bin ng chnh tr x hi. 3.2. Nhng tn ti trong vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip Th nht, c rt nhiu chnh sch c php s dng m Thi Lan vn cha s dng. V d nh chnh sch v h tr v t ai v gii phng ngun lc, t ai l mt ngun lc quan trng phc v nng nghip, v theo xu hng chung, t ai canh tc ca Thi Lan hin ang c nguy c gim do th ha v cng nghip ha, cha k n ch t hu rung t Thi Lan khin rung t nm trong tay
44

ngi giu. Hin Thi Lan ch cn khong 22 triu ha t canh tc. Ko theo l vic lao ng mt t mt l thu t vi gi cao tip tc canh tc hai l tht nghip tm thi v tm vic. Lao ng trong nng nghip 10 nm trc y l 5060% dn s th hin ch cn 40%, v d on n nm 2013 ch cn 37%. Chnh ph Thi Lan cha thc hin mnh vn chnh sch h tr iu ch c cu. Th hai, chnh sch can thip v gi nng sn ca Thi Lan c nhc im l y gi nng sn, c bit l go ca Thi Lan. Nm 2008, gi go t mc k lc l 1080 USD/tn khin gi go ni a Thi Lan t 12000-13000 bt/tn, tuy nhin nh nc Thi Lan vn tin hnh thu mua lu kho nhm h tr gi mc 14000 bt/tn, B thng mi Thi Lan ngay sau c k hoch tip tc ni rng k hoch h tr gi tng t. iu ny dn n hu qu l gi go Thi Lan cao hn gi go trong khu vc, cao hn khong 110 USD/tn so vi Vit Nam v c bit, khi gi go trn th trng th gii gim, Thi Lan s khng th gii quyt lng go lu kho hin ti, ng thi lm gim sc cnh tranh ca go Thi Lan xut khu. III. BI HC KINH NGHIM CHO VIT NAM T VIC IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP CA TRUNG QUC V THI LAN SAU KHI GIA NHP WTO Trung Quc v Thi Lan u l hai nc ang pht trin ging nh Vit Nam, nhng gia nhp WTO trc Vit Nam nhiu nm nn v c bn vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca hai nc ny c nhng kt qu nht nh, tng tnh ng dng thc tin ca cc bi hc kinh nghim rt ra cho Vit Nam. Hn th, l do m nhm nghin cu chn Trung Quc v Thi Lan cho ti nghin cu ca mnh cn v: Trung Quc c mt nn nng nghip qui m ln v c ch chnh tr ging Vit Nam nn mi trng iu chnh chnh sch tng i ging Vit Nam, trong khi Thi Lan l mt nn nng nghip qui m nh hn nhng li thc hin rt tt tr cp nhm vo mc tiu xut khu nng sn, mc tiu m Vit Nam ang hng n. Hai nc ny va l bn hng va l i th cnh tranh ln ca Vit Nam nn vic hc tp kinh nghim ca hai nc ny l ht sc cn thit. 1. Bi hc kinh nghim chung ca Trung Quc v Thi Lan 1.1. u t kt cu h tng nng thn Hng nm, chnh ph Vit Nam chi khong 3000 t ng nhm xy dng, ci thin v duy tr c s h tng nng nghip nng thn, tuy nhin c s h tng nng
45

thng Vit Nam vn cn trong tnh trng yu km v thiu thn, nht l cc tnh vng su vng xa, gy nh hng tiu cc n vic pht trin nng nghip nng thn. Trong khi , nhn thc c tm quan trng ca c s h tng nng thn, Trung Quc v Thi Lan lun t pht trin h tng nng thn ln lm mc tiu hng u, biu hin qua vic ngn sch chi cho pht trin h tng nng thn lun mc cao nht trong cc khon chi cho nng nghip. K t sau khi gia nhp WTO, c Trung Quc v Thi Lan tin hnh ci t h thng thy li phc v trng trt, xy dng v bo tr h thng in ng trng trm nht l nhng tuyn ng giao thng huyt mch lu thng nng sn ni a v quc t. c bit Trung Quc cn y mnh u t xy dng nhng trung tm nng nghip cng ngh cao nhm pht trin nng nghip tp trung v hin i. Vit Nam cn hc hi nhng kinh nghim ni trn, ng thi phi cao gim st hiu qu ca vic xy dng cng nh duy tr c s h tng nng thn v mc tiu pht trin lu di. 1.2. Cng tc khuyn nng gip nh hng tt sn xut ca nng dn, Trung Quc v Thi Lan tin hnh rt mnh v hiu qu nhng chnh sch h tr khuyn nng. Nh trnh by trn, h thng c s t vn nng nghip t cp b n a phng khng ngng c m rng. Ring Thi Lan, th cng tc u t o to, nng cao kin thc ngnh hng cho nh sn xut cng rt c ch trng. H thng th y, kim dch v kim sot dch bnh cng c nhn c nhng s quan tm ng k t ngn sch nh nc. Hin ti h thng khuyn nng Vit Nam c mt 64 tnh thnh tuy nhin, qu trnh vn hnh cn nhiu bt cp nht l trong vic chuyn giao khoa hc cng ngh v o to c bn v s dng kinh ph khuyn nng, Vit Nam cn tng cng hc hi hai nc bn trong mng tr cp ny. 2. Bi hc kinh nghim t Trung Quc 2.1. Chnh sch u t nghin cu v pht trin (R&D) Trung Quc l mt nc rt thnh cng trong vic u t cho nhng chng trnh nghin cu v pht trin. Nh vic tng cng u t ti chnh cho cc c quan nghin cu nng nghip, Trung Quc thu c rt nhiu ging mi cho nng sut cao v cht lng sn phm tt, nhiu yu t u vo c ci thin v cht lng v mt trnh c gii ha nng nghip ng k. Vit Nam cng cn tng cng u t cho nhng nghin cu ny bi v y l yu t quyt nh n sn lng, cht
46

lng v kh nng cnh tranh ca nng sn. Bn cnh Vit Nam cng cn khuyn khch cng tc nghin cu cng ngh thu hoch v ch bin nng sn nh cc loi my mc lm tng nng sut lao ng, khng ch my mc sn xut nng nghip m cn c my mc trong nhng ngnh sn xut u vo cho nng nghip.
2.2. Chnh sch h tr gii phng ngun lc t ai v lao ng nng nghip

Hin nay tc th ha Vit Nam ang tng nhanh, d on n nm 2020 tc th ha nc ta s vo khong 40%, nhng vn thp hn nhiu so vi tc th ha ti Trung Quc hin nay. Tuy vy, nh hng ca th ha i vi cc ngun lc nng nghip l khng nh. Vit Nam cn hc tp nh hng iu chnh chnh sch h tr gii phng ngun lc ca Trung Quc thng qua cc hnh thc: n b tha ng gi tr t nng nghip b thu hi, tr cp tht nghip tm thi, v y mnh u t o to v t vn cho nng dn mt t liu sn xut c th chuyn ngh. Mt bin php lm gim thiu hu qu ca th ha i vi nng dn l tr cp u t gio dc o to nng thn nhm nng cao dn tr v gim bt p lc tht nghip trong nng dn. 3. Bi hc kinh nghim t Thi Lan 3.1. Chnh sch tn dng nng nghip S iu chnh ca Thi lan v chnh sch tn dng xut khu gip cho cc nh xut khu nng sn Thi Lan c gip v ti chnh phc v sn xut v thanh ton, gim c ri ro khi xut khu thng qua dch v bo him tn dng xut khu ca Ngn hng xut nhp khu Thi Lan. Hin Vit Nam, hnh thc tn dng xut khu bt u pht trin mnh cng vi vic y mnh xut khu ca Vit Nam. Tuy nhin, hin Vit Nam cha pht trin mnh m hnh bo him tn dng xut khu, k t nm 2002 n nay, Chnh ph mi ch cho php thnh lp Qu bo him tn dng xut khu ca cc ngnh hng ring bit, cha thnh lp cng ty chuyn trch cung cp loi bo him ny, khu vc chnh sch v ti chnh h tr ca nh nc cn m nht. Vit Nam nn hc tp Thi Lan v mng bo him tn dng xut khu, y l mt bin php cu cnh cho cc nh xut khu nng sn Vit Nam. Ngoi ra, Vit Nam cng cn hc tp Thi Lan nhm pht trin v tng hiu qu hnh thc tn dng u t pht trin nng nghip nng thn.

47

3.2. Chnh sch nng cao cht lng nng sn xut khu, h tr tip th Th nht, pht trin cng nghip ch bin Nng sn xut khu ca Thi Lan ch yu c nng phm cp qua khu ch bin tt, nh m cc mt hng ca Thi Lan c sc cnh tranh cao, ngay nh mt hng go ca Thi Lan tuy c cao hn gi ca th trng th gii nhng vn rt c a chung v cht lng cao. Vit Nam cn hc tp Thi Lan cch tch hp thnh tu ca cc ngnh cng nghip sinh hc, cng nghip ch to my mc nhm nng cao cht lng ca h thng ch bin ng gi sau thu hoch, nn ci tin mu m bao b ng gi nhm tng sc ht ca sn phm. c bit l i vi hai ngnh ch bin go v ma ng l hai ngnh ging vi Thi Lan. Th hai, m bo v sinh an ton thc phm Vn v sinh an ton thc phm ni chung ca Vit Nam l cha t tiu chun, do cng tc kim nh cht lng v an ton v sinh an ton thc phm cha t hiu qu. Bi hc ca Thi Lan l lin tc tng h tr ca Chnh ph bao gm nghin cu v t h thng tiu chun cht lng cng nh v sinh, ng thi h tr ti chnh cho qu trnh kim nh cp giy php sau ch bin. Th ba, h tr tip th Bn cnh n lc cung cp thng tin th trng qua h thng khuyn nng v trn cc phng tin thng tin i chng, Thi Lan tin hnh h tr tip th thng qua hai phng n ch o l hp ng chnh ph v chnh ph tc l nhng cam kt thng mi nng sn gia hai chnh ph v cc t hi tr trin lm nng sn trong v ngoi nc. Hin nay, Vit Nam cng tin hnh nhng t hi ch nhng vi qui m nh, phn ng nng dn khng c tip xc vi cc hi tr nh th ny. Chnh ph cn tng cng h tr v thng tin cho nng dn cng nh ti chnh cho cc nh xut khu nng sn t chc v tham gia nhng t trin lm hi tr nng sn tm c hn trong khu vc v quc t.

48

CHNG 3: PHNG HNG V GII PHP VIT NAM VN DNG BI HC KINH NGHIM T TRUNG QUC V THI LAN TRONG VIC IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP SAU KHI GIA NHP WTO I. D BO XU HNG IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP CA VIT NAM SAU KHI GIA NHP WTO 1. Chnh sch tr cp nng nghip ca Vit Nam trc khi gia nhp WTO Trong phn phn tch chnh sch tr cp nng nghip ca Vit Nam trc khi gia nhp WTO di y, nhm nghin cu s da vo cc s liu trong giai on 1999-2001 c Chnh ph Vit Nam trnh ln Ban Cng tc v vic Vit Nam gia nhp WTO
22

v da trn mt s kt qu phn tch nh tnh xc nh

mc tiu ca cc chnh sch, phn tch cc bin php v cng c thc hin chnh sch v i chiu vi cc quy nh ca WTO v vn tr cp nng nghip, cng vi vic nh gi tc ng ca cc chnh sch tr cp nng nghip ti ngnh nng nghip v nn kinh t Vit Nam, a ra d bo v xu hng iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca Vit Nam trong thi gian ti. Trong giai on 1999-2001, hu ht cc chnh sch h tr nng nghip trong nc m Vit Nam thc hin u thuc nhm Hp xanh l cy v thuc chng trnh pht trin (l nhng i x c bit v khc bit dnh cho cc nc ang pht trin c php duy tr). Ngc li, cc chnh sch thuc Hp xanh da tri, l nhng khon chi ngn sch trc tip cho nng dn thu hp hot ng ca sn xut nng nghip, mc d c th p dng khng hn ch m khng b tnh vo tng h tr trong nc gy bp mo thng mi, nhng cho n nay, Vit Nam vn cha p dng cc chnh sch ny. i vi cc h tr thuc nhm Hp h phch, gi tr gim t mc 30% tng kinh ph h tr ngnh nng nghip nm 1999 xung ch cn 17% nm 2001. Trong khi , kinh ph h tr cho cc bin php thuc nhm Hp xanh l cy v chng trnh pht trin trong cng giai on ny li tng ln (xem hnh 3.1). iu ny chng t quyt tm mnh m ca Vit Nam trong vic iu chnh chnh sch h tr nng nghip trong nc theo hng gim bt tc ng bp mo thng mi.
22

Cng ha x hi ch ngha Vit Nam. Thng bo ca Vit Nam v H tr trong nc v tr cp xut khu trong lnh vc nng nghip. Ti liu WT/ ACC/ SPEC/ VNM/ 3/ Rev. 5. 2005.

49

Hnh 3.1. Gi tr h tr nng nghip trong nc ca Vit Nam giai on 1999 - 2001
25 20

nghn t VN

15 9 10 5 0 1999 1.6 4.5

13.4 13.9 Hp Xanh l cy Chng trnh Pht trin Hp H phch

2.6 1.8 4.7 2000 3.3 2001

Ngun: Nhm nghin cu t tnh ton cn c vo cc s liu trch t ti liu WT/ACC/SPEC/VNM/3/Rev.5

1.1. Cc chnh sch h tr Hp xanh l cy 1.1.1. Mc tiu chnh sch Hp xanh l cy Cc chnh sch Hp xanh l cy ca Vit Nam thng tp trung vo nhng mc tiu chnh sau y: Th nht, nhm pht trin ngnh nng nghip ni chung thng qua h tr nhm dch v chung: dch v c s h tng nng thn, dch v nghin cu khoa hc, khuyn nng, kim sot dch bnh v cc dch v nng nghip khc. Th hai, nhm m bo d tr quc gia v mc ch an ninh lng thc, d tr quc gia mt s ging cy trng quan trng. Th ba, nhm chi h tr b p hoc gim nh thit hi do thin tai thng qua h tr trc tip cho ngi nng dn. Th t, h tr nhm pht trin cc a bn vng su, vng xa c iu kin kinh t x hi cn gp nhiu kh khn, t l i ngho cao. 1.1.2. Cc bin php v cng c chnh sch Hp xanh l cy Trong giai on 1999-2001, cc bin php h tr hp xanh l cy chim 66,2% gi tr trung bnh ca mc h tr nng nghip trong nc. So vi giai on 1996-1998, mc h tr bnh qun t ngn sch Nh nc cho cc bin php hp xanh l cy giai on 1999-2001 tng ln gn gp i, t 6,858 t ng ln ti
50

12,350 t ng. K t nm 2001, cc bin php h tr hp xanh l cy tip tc c Vit Nam tng cng p dng v xu hng ny s cn tip tc trong nhiu nm ti. 1.1.2.1. Cc chng trnh dch v chung y l nhm bin php nhn c nhiu s h tr nht t Chnh ph, gm cc bin php chnh nh dch v c s h tng nng thn, nghin cu, khuyn nng v cc dch v chung khc. C s h tng nng thn: C s h tng gi mt vai tr rt quan trng trong s tng trng v nng sut ca ngnh nng nghip ni chung. Trong giai on 1999-2001, Vit Nam chi 5,7 nghn t ng mi nm cho cc dch v v c s h tng, gp 1,8 ln so vi giai on 1996-1998. y cng l bin php chim t trng ln nht trong tng mc h tr hp xanh l cy, chim 46,3% trong giai on 19992001. Trong , u t vo cc cng trnh thy li chim ti 2/3 kinh ph h tr cho cc dch v c s h tng. Ngoi ra, ngn sch Nh nc cn chi u t cho c ng giao thng nng thn, ch nng sn, kho bi, cc cng trnh cp in, nc. Nghin cu khoa hc: i vi h thng cc c s nghin cu nng nghip, mc chi ca Chnh ph trong giai on 1999-2001 tng nhiu so vi giai on 1996-1998, xp x 300 t ng, chim 2,4% tng mc h tr hp xanh l cy. Cn i vi hot ng nghin cu v pht trin, trong giai on 2001-2005, mc chi ngn sch vo khong 1,01 nghn t ng, tng 2,4 ln so vi giai on 1996-2000. Khuyn nng: Mng li dch v t vn nng nghip v khuyn nng ca Vit Nam bt u c hnh thnh t nm 1993, n nay ph khp c nc t cp trung ng n cp tnh, cp huyn. Nm 2000, mc chi h tr cho dch v t vn nng nghip v khuyn nng tng rt mnh, cao gp 8 ln so vi nm 1999. n nm 2003, nng cao hiu qu hot ng ca mng li ny, B trng B NN & PTNT ban hnh Quyt nh s 118/2003/Q/BNN v chc nng, nhim v v c cu t chc ca Trung tm Khuyn nng quc gia. 1.1.2.2. Cc chng trnh h tr vng Kinh ph cho cc chng trnh h tr vng chim t trng ln th hai trong nhm bin php hp xanh l cy, chim 13,5% tng mc h tr hp xanh l cy, tng ng vi 1,7 nghn t ng trong giai on 1999-2001. Mc ch ca cc chng trnh h tr vng l chi ngn sch cho cng tc nh canh nh c ng bo dn tc thiu s v pht trin cc khu kinh t mi.
51

Cc hot ng chnh ca chng trnh h tr vng bao gm: xy dng mi cc lng, x; khai hoang pht trin sn xut; t chc cc kha hc ph bin phng php sn xut cho ng bo dn tc thiu s; cp vn ban u cho ng bo chuyn n vng kinh t mi bt tay vo sn xut Trong giai on 2001-2005, c khong 200 d n nh trn c trin khai vi tng s h dn tham gia d n ln ti 90.000 h v tng kinh ph u t ca ngn sch l 480 t ng. 1.1.2.3. Cc khon chi h tr b p thit hi do thin tai Xut pht t thc t l Vit Nam thng xuyn phi gnh chu thit hi, tn tht nng n do thin tai khc nghit, tng chi ngn sch tr cp cu tr thin tai ln ti gn 1,5 nghn t ng/nm trong giai on 1999-2001, chim t trng ln th ba (12,2%) trong tng mc h tr hp xanh l cy. Cc chnh sch h tr ny ng vai tr c bit quan trng trong vic h tr trc tip nng dn cc vng gp thin tai, dch bnh n nh i sng v sn xut. Tuy nhin, mc h tr nhn chung vn cn kh thp so vi mc thit hi, tn tht do thin tai m ngi dn phi gnh chu. 1.1.2.4. D tr quc gia v mc ch m bo an ninh lng thc D tr quc gia chim 9,5% tng mc h tr hp xanh l cy trong giai on 1999-2001. Trong giai on sau nm 2001, Vit Nam tip tc thc hin chng trnh d tr quc gia m bo an ninh lng thc quc gia v h tr khc phc hu qu thin tai. Cc hot ng d tr quc gia cng nh cc nguyn tc xy dng, cp ngn sch, qun l, iu hnh v s dng d tr quc gia c quy nh mt cch c th trong Php lnh D tr quc gia s 17/2004/PL-UBTVQH ngy 29/4/2004. 1.1.3. i chiu cc chnh sch h tr Hp xanh l cy ca Vit Nam vi cc quy nh ca WTO Th nht, trong giai on va qua, mc d trin khai p dng mnh m mt s bin php h tr thuc nhm dch v chung, nhng xt v tng th, Vit Nam vn cha khai thc c ht cc bin php h tr m WTO cho php p dng khng hn ch, nh cc chng trnh bo him v bo m thu nhp, cc bin php h tr thu nhp tch ri sn xut, tr cp trc tip cho ngi lm ngh nng trong khun kh tr cp iu chnh c cu thng qua cc chng trnh h tr ngi lm ngh nng chuyn ngh.
52

Th hai, cc bin php thuc nhm dch v chung tuy c trin khai nhng mc cn rt hn ch. y l cc bin php c ngha quan trng trong vic ci thin nng sut v cht lng sn phm nng nghip. Bi vy, trong thi gian ti, cc bin php h tr dng ny nn c tch cc s dng hn na. Tuy nhin, c th l gii nguyn nhn Vit Nam cha s dng ht hoc p dng cn hn ch cc bin php hp xanh l cy l v ngn sch Nh nc eo hp, ch khng phi do thiu kh nng ra chnh sch h tr. Th ba, cc bin php h tr hin hnh ca Vit Nam phn ln l cc bin php tnh th i ph vi cc vn hay tnh hnh pht sinh t xut ngoi d kin, khng phi l nhng chng trnh tr cp c lp k hoch c th trc. 1.1.4. Tc ng ca cc chnh sch Hp xanh l cy Trong nhng nm qua, cc chnh sch h tr Hp xanh l cy ca Vit Nam gp phn nng cao thu nhp v ci thin mc sng ca nng dn trong c nc. Th nht, i vi cc chnh sch hp xanh l cy thuc nhm dch v chung: nhiu nghin cu ch ra rng, chi ngn sch cho cng tc thy li, ng giao thng, nghin cu khoa hc trong nng nghip gp phn thc y tng trng kinh t nng nghip v gim ngho
23

. Trong , u t cng vo thy li ng vai tr

quan trng nht trong vic thc y tng trng sn xut nng nghip (ng gp 28% tng trng), tip theo l u t cho hot ng nghin cu khoa hc nng nghip, u t cho giao thng nng thn v u t cho gio dc ln lt ng gp 27%, 11% v 8% cho tng trng sn lng nng nghip.24 Tuy vy, gia cc a phng khc nhau th mc li ch v hiu qu ca cc bin php h tr cng khc nhau. Trong khi u t vo pht trin h thng ng giao thng cc tnh Bc Trung B l bin php c nh hng quan trng nht ti sn xut nng nghip v xa i gim ngho khu vc ny th ti cc tnh ng Nam B, chi h tr cng tc gio dc o to mi l yu t mang li hiu qu cao nht.

23

Fan, Shenggen, Phm Lan Hng, Trnh Quang Long. Chi tiu ca Chnh ph v gim ngho Vit Nam (Government Spending and Poverty Reduction in Vietnam). D n Chi h tr ngi ngho Vit Nam do Ngn hng Th gii ti tr v do Vin nghin cu Chnh sch lng thc quc t (Washington D.C.) v Vin nghin cu Qun l kinh t trung ng (H Ni) phi hp thc hin. 2004. 24 Barker,R., Ringler,C., Nguyn Minh Tin, Rosegrant,M.. Cc chnh sch v m v u tin u t pht trin nng nghip thy li Vit Nam (Macro Policies and Investment Priorities for Irrigated Agriculture in Vietnam). Bo co Hp phn quc gia ca D n u t cho thy li, chnh sch ti kha v phn b ngun nc ti Innxia v Vit Nam. D n ca IFPRI s 2635-000. Bo co quc gia ca Vit Nam, tp 1. Ngn hng Pht trin chu . 2002.

53

Th hai, i vi cc chng trnh d tr quc gia, cu tr lng thc v khc phc hu qu thin tai, cc khon chi ngn sch gp phn h tr hng ngn h gia nh khc phc thit hi, tn tht v nh ca, lng thc, ma mng. Cc chng trnh h tr vng tp trung vo cc a phng c iu kin kh khn, gp phn h tr ngn sch u t cho cc dch v thit yu v c s h tng c bn, thu hp khong cch giu ngho gia cc vng min. 1.2. Cc chnh sch h tr thuc chng trnh pht trin Cc chnh sch h tr thuc chng trnh pht trin l nhng i x c bit v khc bit ca WTO dnh ring cho cc nc ang pht trin. Do vy, i vi nhng nc ang pht trin nh Vit Nam, nhng bin php h tr ny c php p dng v khng phi cam kt ct gim. Trong giai on 1999-2001, ngn sch Nh nc chi cho cc bin php h tr thuc chng trnh pht trin chim khong 10,9% tng h tr cho ngnh nng nghip Vit Nam. Mc h tr ny tng ln gp 5 ln so vi giai on 1996-1998. Cc bin php v cng c chnh sch thuc chng trnh pht trin ca Vit Nam bao gm: tr cp u t cho nng nghip ca Nh nc, tr cp u vo dnh cho ngi sn xut c thu nhp thp v tr cp khuyn khch xa b cy thuc phin. Th nht, bin php tr cp u t cho nng nghip ca Nh nc: y l bin php h tr li sut i vi cc hot ng u t vo lnh vc nng nghip (gm cc d n, chng trnh c lin quan n nng cao nng sut nng nghip, pht trin nng thn). Nh u t s c nhn h tr thng qua Qu H tr pht trin hoc cc ngn hng thng mi. Qu H tr pht trin c thnh lp nm 1999
25

vi chc nng h tr thc

hin cc d n v chng trnh kinh t c Chnh ph u tin v h tr hot ng u t vo cc a bn kh khn. Cc hnh thc tr cp thng qua Qu H tr pht trin bao gm cho vay u t vi li sut u i, h tr li sut sau u t, bo lnh tn dng u t. Trong giai on 2001-2005, tng vn cho vay i vi cc d n u t vo lnh vc nng nghip thng qua Qu H tr pht trin c xu hng tng ln trong khi s lng d n c vay li tng ln khng ng k. Do vy, quy m cc d n vay vn tn dng u t pht trin ca Nh nc tng ln.

25

Quyt nh s 231/1999/Q-TTg ngy 17/12/1999 ca Th tng Chnh ph v vic ph duyt iu l t chc v hot ng ca Qu H tr pht trin.

54

i vi cc ngn hng thng mi, theo chnh sch tn dng u t pht trin ca Nh nc, Chnh ph cng cp b phn chnh lch gia li sut cho vay ca th trng v li sut cho vay u i khi cc ngn hng ny cho cc d n trung v di hn vay vn thnh lp v pht trin c s ch bin nng sn, d n trng cy lu nm. Ngoi ra, cc d n u t trong lnh vc nng nghip cng c th c khoanh hoc xa n nu gp kh khn khng th khc phc. Trong giai on 19992001, tng gi tr h tr u t tn dng pht trin ca Nh nc ln ti 850 t ng, so vi ch 183 t ng trong giai on 1996-1998. Th hai, tr cp u vo dnh cho ngi sn xut c mc thu nhp thp: y l bin php chim t trng ln nht trong chng trnh pht trin, khong 57% tng mc h tr trung bnh ca chng trnh pht trin trong giai on 1999-2001. Chnh ph thnh lp Ngn hng Ngi ngho vi mc ch cho ngi ngho vay vn tn dng ngn hn u i pht trin sn xut. Nm 2003, Ngn hng Ngi ngho c chuyn thnh Ngn hng Chnh sch x hi nhm p ng tt hn chc nng h tr ti chnh thng qua hot ng cho vay vn i vi cc i tng ngho v gp phn xa i gim ngho. Th ba, tr cp khuyn khch xa b cy thuc phin: Chnh ph dnh ngn sch h tr cho ngi dn chm dt trng cy thuc phin bt hp php v chuyn sang trng cc loi cy trng khc thng qua hnh thc cung ng ging cy, ging con vi gi u i, ph bin kin thc, k thut canh tc, chn nui cho b con. Trong giai on 1996-1998, mc tr cp trung bnh ca chng trnh khuyn khch xa b cy thuc phin l 15,6 t ng. n nm 2001, mc h tr gim dn v ch cn khong 1,5 t ng. Tuy nhin, sau nm 2001 chng trnh tr cp ny vn tip tc c p dng. 1.3. Cc chnh sch h tr Hp h phch 1.3.1. Mc tiu chnh sch Hp h phch Gi nng sn trn th trng th gii thng xuyn bin ng mnh. Khi gi th gii ca cc mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam rt mnh, thu nhp ca ngi nng dn cng b gim theo. V th, mc tiu ch yu ca chnh sch hp h phch ca Vit Nam l h tr gi th trng, tc l hnh thc can thip ca Nh nc, theo , Nh nc mua vo sn phm mc gi cao hn gi th trng th gii ca sn phm , nhm nng gi mua, gip m bo thu nhp cho nng dn.
55

1.3.2. Cc bin php v cng c chnh sch Hp h phch Cc bin php h tr hp h phch bao gm nhng khon chi ngn sch h tr khng cho sn phm c th v h tr cho sn phm c th. Th nht, i vi cc bin php h tr khng cho sn phm c th, Vit Nam trin khai thc hin di hnh thc tr cp tin in phc v ti tiu, tr cp thy li ph v tr cp phn bn. Th hai, i vi cc sn phm c th, cc bin php h tr rt a dng, bao gm gi thu mua ti thiu, hn ngch xut khu, h tr li xut tn dng u t, thu mua nng sn vo thi im thu hoch, h tr li xut pht trin vng nguyn liu, h tr b l do bin ng t gi v h tr nhp khu ging mi. Trong giai on 1999-2001, hu ht cc bin php h tr cho sn phm c th ca Vit Nam di hnh thc h tr gi th trng v tp trung vo bn nhm nng sn chnh l go, ma ng, bng v tht ln. Trong , h tr cho ngnh ma ng chim ti 98,7% tng mc h tr cho sn phm c th ca giai on ny. Mc h tr cho ba nhm nng sn cn li hu nh khng ng k, chim ln lt 0,99%, 0,28% v 0,04% i vi go, bng v tht ln. Hnh 3.2 cho thy gi tr h tr i vi ba mt hng go, bng v tht ln giai on 1999-2001 u thp hn nhiu so vi ngng h tr cho php (de minimis) ca cc sn phm ny. Nh vy, Vit Nam vn c th tip tc h tr cho cc sn phm ny.
Hnh 3.2. Mc h tr bnh qun/nm ca cc bin php thuc Hp h phch so vi ngng h tr cho php (de minimis) Giai on 1999 - 2001
6,788 7 6

nghn t VN

5 4 3 2 0,663 1 0 Go ng Bng Tht ln Ngng h tr cho php 0,03 0,008 0,013 0,001 2,95 1,703

Mc h tr bnh qun/nm ca nhm h tr Hp h phch

Ngun: Nhm nghin cu t tnh ton cn c vo s liu trch t ti liu WT/ACC/SPEC/VNM/3/Rev.5 56

T sau nm 2001, hnh thc ca cc chnh sch, bin php h tr thuc Hp h phch ca Vit Nam c s thay i ng k. Go v tht ln khng nm trong nhm i tng c nhn h tr t ngn sch nh nc. Vi bng, Nh nc thnh lp Qu phng nga ri ro do thin tai v tip th chia s gnh nng vi doanh nghip, thay v yu cu cc doanh nghip phi cam kt mua bng ht ca nng dn vi gi sn m khng c c ch b l cho doanh nghip. 1.3.3. i chiu cc chnh sch Hp h phch ca Vit Nam vi cc quy nh ca WTO Hnh 3.1 cho thy, h tr thuc nhm Hp h phch ca Vit Nam c xu hng gim dn t mc chim 30% tng kinh ph h tr ngnh nng nghip nm 1999 xung ch cn 17% nm 2001. Tng mc h tr tnh gp (tng AMS) ca Vit Nam cng gim dn t 3,4 nghn t ng nm 1999 xung cn 2 nghn t ng nm 2001. Trong khi , mc cam kt v tng AMS ca Vit Nam khi gia nhp WTO l gn 4 nghn t ng. Nh vy, mc h tr trong nc ca Vit Nam thp hn ngng h tr cho php (de minimis) nn Vit Nam vn c th tng cc khon chi ngn sch cho cc bin php, chnh sch thuc hp h phch. S thay i ng k v hnh thc ca cc chnh sch, bin php h tr hp h phch cng cho thy chnh sch h tr ca Vit Nam v ang trong qu trnh chuyn i tch cc theo hng ngy cng ph hp hn vi cc quy nh ca WTO. 1.3.4 . Tc ng ca cc chnh sch Hp h phch Trong giai on 1999-2001, do nh hng ca cuc khng hong ti chnh chu , gi nng sn th gii xung thp, Chnh ph Vit Nam mi p dng mt s chnh sch thu mua nng sn can thip th trng thuc nhm hp h phch. Vic p dng cc chnh sch ny nhm m bo thu nhp cho ngi nng dn, trnh b tc ng bt li khi gi nng sn bin ng. 1.4. Cc chnh sch tr cp xut khu 1.4.1. Mc tiu chnh sch tr cp xut khu Mc tiu ch yu ca chnh sch tr cp xut khu ca Vit Nam l b l cho cc doanh nghip xut khu mt s nhm nng sn v khuyn khch y mnh xut khu nng sn Vit Nam sang th trng cc nc. 1.4.2. Cc bin php v cng c chnh sch tr cp xut khu Trc nm 1998, Vit Nam cha p dng tr cp xut khu nng sn. Sang giai on 1999-2001, Chnh ph mi ra mt s chnh sch tr cp xut khu nh
57

h tr li sut cho cc hp ng xut khu nng sn, h tr li sut cho cc doanh nghip thu mua nng sn tm tr, h tr b l xut khu nng sn cho cc doanh nghip thu mua tm tr theo ch o v thng xut khu. Trong giai on ny, c 4 nhm hng nng sn chnh c Nh nc h tr l go, c ph, tht ln v rau qu (da hp v da chut hp). n nm 2002, nhm hng ti pht trin cc cng c chnh sch khuyn khch xut khu ph hp vi quy nh ca WTO, Th tng Chnh ph ban hnh quyt nh thnh lp, s dng v qun l Qu Bo him xut khu ngnh hng. 26 Qu Bo him xut khu ngnh hng hot ng theo nguyn tc khng v mc tiu li nhun, h tr ln nhau gia cc hi vin trong hip hi, gp phn khc phc v hn ch ri ro, n nh sn xut, y mnh xut khu hng ha. K t nm 2003, Vit Nam c nhng iu chnh v tr cp xut khu theo hng ngy cng ph hp hn vi cc quy nh ca WTO. Vit Nam chuyn i tr cp xut khu trc tip sang cc hnh thc h tr chi ph tip th v xc tin xut khu trong khun kh cc chng trnh xc tin thng mi trng im quc gia. Ngoi ra, Vit Nam cng thnh lp Qu h tr tn dng xut khu, vi chc nng l cho vay xut khu v cp bo lnh tn dng xut khu. Bn cnh , cc hot ng lin quan ti xut khu nng sn nh sn xut, ch bin v thng mi cng c Qu h tr pht trin h tr di hnh thc cho vay u t vi li sut u i. 1.4.3. i chiu cc chnh sch tr cp xut khu ca Vit Nam vi cc quy nh ca WTO Vit Nam cam kt xa b tr cp xut khu nng sn k t ngy gia nhp WTO. Nh vy, tt c cc bin php tr cp xut khu hin hnh nh trnh by trn phi b xa b. Tuy nhin, vi a v l mt nc ang pht trin, Vit Nam c php p dng hai loi hnh tr cp xut khu m WTO cho php. Hin nay, Vit Nam mi ch p dng tr cp xc tin xut khu v t vn xut khu. Mt s bin php khc c php nh tr cp cho chi ph x l, nng cp, ch bin hng xut khu v tr cp chi ph vn chuyn hng xut khu vn cha c trin khai p dng. 1.4.4. Tc ng ca cc chnh sch tr cp xut khu Trong giai on 1999-2001, chnh sch tr cp cho cc doanh nghip xut khu nhn chung ch c trin khai p dng khi gi nng sn trn th trng th
26

Quyt nh s 110/2002/Q TTg ca Th tng Chnh ph v vic thnh lp, s dng v qun l Qu Bo him xut khu ngnh hng.

58

gii b rt mnh. Tuy nhin, mc gi tr tr cp l khng ln, thng khng vt qu 3% kim ngch xut khu v s lng doanh nghip c hng tr cp xut khu l khng nhiu. Theo kt qu Kho st iu tra v cc doanh nghip Vit Nam xut khu sang EU 27, ch c 3,2% cc doanh nghip c iu tra c hng tr cp xut khu v tn dng xut khu ca Nh nc; 18% doanh nghip c kho st c thng xut khu. Mt trong nhng nguyn nhn ch yu l do: th tc xin tr cp rm ra, nhiu kh v ko di, m khon tin tr cp nhn c th rt nh. Do vy, nhiu doanh nghip xut khu quyt nh khng np h s xin tr cp xut khu ca Nh nc. Cng theo kt qu iu tra trn, mc d 30% doanh nghip tham gia kho st cho rng tr cp xut khu c tc dng tch cc i vi hot ng xut khu ca doanh nghip, nhng mt na s ny li cho rng nng lc xut khu ca doanh nghip khng b nh hng g nu Nh nc chm dt chnh sch tr cp xut khu. Nh vy, chnh sch tr cp xut khu ca Vit Nam tuy c ngha tch cc nhng s tc ng ca cc chnh sch ny n doanh nghip xut khu th vn cn rt nh. 2. nh gi tc ng ca cc chnh sch tr cp nng nghip ti nn kinh t Vit Nam Chnh sch tr cp nng nghip kt hp vi nhiu chnh sch nng nghip khc trong thi gian qua c tc ng tch cc i vi sn xut nng nghip Vit Nam. Hnh 3.3 cho thy gi tr sn xut nng nghip tng u qua cc nm t 1996 cho n 2007 vi tc tng trng bnh qun hng nm l 3,8%. K t nm 2003 tr li y, kim ngch xut khu nng sn ca Vit Nam cng lin tc tng (11,5% nm 2003, 26,6% nm 2004, 32% nm 2005, 32,8% nm 2006 v 35,8% nm 2007) m khng cn n cc bin php tr cp xut khu t pha Nh nc.

27

V Tr Thnh, inh Hin Minh, Phm Thin Hong, Nguyn nh Dng, Trnh Quang Long. Kho st iu tra v cc doanh nghip Vit Nam xut khu sang EU. NXB Ti chnh. H Ni 2007.

59

Hnh 3.3. Gi tr sn xut nng nghip v xut khu nng sn giai on 1995-2007

Ngun: Nhm nghin cu tng hp t website Tng cc thng k CHXHCN Vit Nam.

Nh phn tch phn trn, trong giai on 1999-2001, do nh hng ca cuc khng hong ti chnh chu , gi nng sn th gii xung thp, Chnh ph Vit Nam mi p dng mt s chnh sch thu mua nng sn can thip th trng thuc nhm hp h phch v tr cp xut khu (nh b l, thng xut khu). Nhng k t thi im nm 2001, hu ht cc bin php h tr gy bp mo thng mi b ct gim mnh v tr cp xut khu cng dn b bi b. Tuy vy, nhng kt qu rt kh quan ca sn xut nng nghip v xut khu nng sn nh trnh by trn chng t nng lc cnh tranh ca ngnh nng nghip Vit Nam m khng cn n cc bin php h tr hp h phch hay tr cp xut khu ca Nh nc. 3. D bo xu hng iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca Vit Nam trong thi gian ti Qua nhng phn tch trn, c th thy rng: k t nm 2001 tr li y, cc chnh sch tr cp nng nghip ca Vit Nam c iu chnh mnh m theo hng ngy cng tun th cc quy nh nghim ngt ca WTO, nhm tng cng nng lc cnh tranh ca hng nng sn Vit Nam ng thi gim bt s can thip ca chnh ph vo th trng. Nh vy, vic thc thi cc cam kt gia nhp WTO v ct gim h tr trong nc v tr cp xut khu s khng gy ra nhng tc ng tiu cc ti ngnh nng nghip nc ta. Tuy nhin, ch ng trc nhng din bin mi nht ca Vng m phn Doha v vn tr cp nng nghip, ng thi tng bc
60

thc hin mc tiu chuyn i nn nng nghip Vit Nam tr thnh mt ngnh kinh t thng mi hng ha hin i vi s tham gia ca hng triu h nng dn nh l, yu cu t ra i vi nng nghip Vit Nam l phi c nhng s iu chnh ph hp v chnh sch tr cp nng nghip. Theo xu th chung ca cc nc trn th gii cng nh hc hi t nhng bi hc kinh nghim ca Trung Quc v Thi Lan v vn iu chnh chnh sch tr cp nng nghip, ng thi xut pht t nhng iu kin c th ring ca nn nng nghip Vit Nam, nhm nghin cu a ra nhng d bo v xu hng iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca Vit Nam trong thi gian ti nh sau: Th nht, cc chnh sch trng tm cn nhn c s h tr ca Nh nc l cc chnh sch, bin php thuc nhm Hp xanh l cy. Mc h tr t ngn sch Nh nc i vi cc bin php hp xanh l cy Vit Nam hin nay cn kh thp. T trng chi ngn sch cho nng nghip ca Vit Nam ch khong 6%. Trong khi , con s ny Trung Quc v Thi Lan vo khong 8 16% 28. Nguyn nhn cho thc t ny l do s eo hp trong ngn sch ca Chnh ph Vit Nam. Tuy nhin, ngay c mc h tr khim tn t ngn sch nh nc ca Vit Nam hin nay cng vn cha c u t mt cch hiu qu nht. Nh trnh by phn trn, thy li, mc d l yu t quan trng nht ng gp vo s tng trng ca nng nghip, nhng chng trnh u t cho thy li ca Vit Nam li khng mang li hiu qu kinh t nh d kin. Theo nghin cu ca Fan v cc cng s nm 2004
29

, c mi

ng ngn sch chi cho u t h thng thy li th em li 0,42 ng gi tr, tc l li ch thu v t vic u t cho thy li khng b p chi ph b ra ca ngn sch. Trong khi , vic chi ngn sch cho hot ng nghin cu khoa hc trong nng nghip li mang li gi tr li ch to ln nht i vi sn xut nng nghip. C mi ng ngn sch cho nghin cu khoa hc gp phn to ra 12,22 ng gi tr sn lng nng nghip. Do vy, nh nc cn iu chnh mc phn b kinh ph h tr cho cc hot ng, lnh vc trong nng nghip mt cch hiu qu hn. Th hai, cc lnh vc cn hn ch ca ngnh nng nghip Vit Nam cn nhn c nhiu s h tr t chnh ph, l: (i) hot ng nghin cu khoa hc trong nng nghip, cng tc khuyn nng v o to, ph bin k nng v kin thc cho
28

Kherallah, M. , Golleti, F. . Kim im tnh hnh chi tiu cng ca Vit Nam (Vietnam Public Expenditure Review). Bo co thnh phn ca Bo co tng th v ngnh nng nghip v khu vc nng thn. H Ni, 2000. 29 Ngun dn.

61

nng dn; (ii) h thng thng tin th trng; (iii) vn lin kt gia sn xut, ch bin v tiu th nng sn, trong c bit ch ti vic h tr sau thu hoch, h tr tip th v vn ti (bin php tr cp xut khu m cc nc ang pht trin c php p dng, nhng hin nay Vit Nam vn cha p dng), cng nh ch ti cht lng sn phm (v sinh an ton thc phm v dch t); (iv) cc bin php thuc Hp xanh l cy m Vit Nam cha p dng nhng c ngha quan trng trong giai on hin nay nh: nh nc tham gia ng gp kinh ph cho cc chng trnh bo him v bo m thu nhp v h tr nng dn c t nng nghip b gii ta, thu hi s dng cho mc ch khc; v (v) pht trin h thng tn dng nng thn, mt bin php nm trong chng trnh pht trin, l nhng i x c bit v khc bit dnh cho cc nc ang pht trin nh Vit Nam. Th ba, v nguyn tc iu chnh, Nh nc nn trin khai thc hin qu trnh iu chnh theo mt s nguyn tc sau: (i) h tr theo chng trnh, k hoch c hoch nh vi mc tiu r rng, c th thay v cc bin php h tr mang tnh cht tnh th, i ph; (ii) chuyn t chnh sch h tr cho sn phm c th sang chnh sch h tr chung khng theo sn phm c th to mi trng bnh ng v c li hn cho ngi nng dn; (iii) chuyn t h tr cho doanh nghip sang h tr trc tip cho nng dn c thu nhp thp; (iv) quan tm c bit ti cc vng c iu kin kh khn, t l ngho cao v cc h nng dn c thu nhp thp; (v) vic h tr cn tnh ti tc ng phi hp ng thi ca nhiu hot ng v bin php khc nhau nhm t c hiu qu ti u, t , nh nc nn a ra, u tin pht trin v m rng m hnh lin kt trong nng nghip (mi lin kt gia nh nc, nh nng, nh khoa hc v nh doanh nghip v mi lin kt gia sn xut, ch bin v tiu th nng sn). II. PHNG HNG IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP CA VIT NAM SAU KHI GIA NHP WTO Trong t tng H Ch Minh, vai tr ca nng nghip c nhn nhn mt cch rt tng th. Ngay t khi mi thnh lp nc Vit Nam Dn ch Cng ha, Ngi xc nh: Nng nghip l ngun cung cp lng thc v nguyn liu, ng thi l ngun xut khu quan trng. Nng thn l th trng tiu th to ln nht hin nay cho nn cn ci to v pht trin nng nghip th mi c c s pht
62

trin cc ngnh kinh t khc30 . Khi khng chin thnh cng, bt u i vo xy dng kinh t, Ngi nhn mnh Mun pht trin cng nghip, pht trin kinh t ni chung, phi ly vic pht trin nng nghip lm gc, lm chnh31. Cch nhn vai tr tng hp ca nng nghip (cung cp lng thc, nguyn liu, to th trng cho cng nghip, cung cp hng ha xut khu) v ch trng v mt nn kinh t lin kt gia nng nghip v cng nghip cng pht trin rt r rng v nht qun trong t tng H Ch Minh. Cho n nay, t tng khoa hc ny c khng nh v th hin c th, sng to trong chin lc pht trin mi ca t nc. Theo , vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca Vit Nam trong giai on hin nay cn phi i theo nhng phng hng trng tm l m bo an ninh lng thc quc gia; nng cao nng lc cnh tranh, hng mnh vo xut khu mt hng nng sn; v y mnh cng cuc cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn Vit Nam. 1. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip theo hng m bo an ninh lng thc cho Vit Nam An ninh lng thc cho n nay vn lun l mi quan tm hng u ca tt c cc quc gia trn th gii, bi lng thc l nhu cu thit yu duy tr s sng. Theo T chc Nng lng ca Lin Hp Quc (FAO), an ninh lng thc c nh ngha l khi tt c mi ngi, ti mi thi im, c tip cn v mt vt cht v kinh t vi ngun lng thc y , an ton v b dng tha mn cc nhu cu v n ung v s thch ca mnh v lng thc cho mt cuc sng tch cc v khe mnh.32 Trong hn 20 nm i mi, Vit Nam, k t mt nc thiu lng thc trin min, tr thnh nc xut khu go ng th hai th gii (lin tc t nm 1989 n nay). An ninh lng thc quc gia c n nh v gi vng. Song bn cnh nhng thnh tu t c, trong qu trnh pht trin, sn xut lng thc nc ta cng xut hin nhng vn kh khn v thch thc mi. Nhng nm gn y, tc tng sn lng lng thc nc ta hng nm lun thp hn tc tng dn s, nn lng thc bnh qun u ngi gim dn: nm 2008 ch cn 459 kg, gim so vi nm 2007 l 465 kg v nm 2006 l 471,1 kg. Khng hong lng thc th
30 31

H Ch Minh. H Ch Minh Ton tp. Tp 10. NXB Chnh tr quc gia. H Ni, 2000. Trang 14. H Ch Minh. H Ch Minh Ton tp. Tp 10. NXB Chnh tr quc gia. H Ni, 2000. Trang 405 406. 32 FAO. Rome Declaration on World Food Security and World Food Summit Plan of Action . Rome , 1996.

63

gii ngy cng gay gt v lan ti Vit Nam. Gi lng thc ca hai nm 2007 v 2008 tip tc tng nhanh v ng mc cao. Lng go xut khu cng gim dn, cn st gi lng thc thng 4/2008 bo hiu an ninh lng thc quc gia ang bc vo thi k c nhiu th thch. Mt trong nhng nguyn nhn chnh ca tnh hnh trn l vn t nng nghip ni chung, t trng cy lng thc, nht l t trng la ni ring ang b mt dn trong qu trnh cng nghip ha v th ha. Trc xu hng din tch t nng nghip ang gim i, nhm m bo v gi vng an ninh lng thc quc gia, chnh sch tr cp nng nghip ca Nh nc cn c iu chnh theo hng sau: Th nht, tng mc h tr cho hot ng nghin cu khoa hc trong nng nghip nhm a nhng ng dng rng ri cc tin b khoa hc cng ngh, nht l cng ngh sinh hc vo sn xut, trng trt. y l gii php u t mang tnh chiu su, nhm tng nng sut i i vi tng cht lng sn phm cy lng thc. Th hai, tng mc h tr ng thi iu chnh li mc phn b ngn sch hp l cho khon u t c s h tng nng thn. Nh nc cn pht trin v nng cp cc cng trnh thy li c kh nng chng hiu qu vi bo, l, hn hn, tin ti thc hin ti tiu ch ng cho ton b 4 triu ha t trng la, to tin cho thm canh cao 2 v la, cc v ng, tp trung vi nng sut cao v n nh. Th ba, Nh nc cn iu chnh chnh sch h tr nng dn, nht l cc i tng yu th, trong qu trnh thc hin chnh sch thu hi, n b t, quy hoch t nng nghip bo m chc nng sn xut v bo v quyn li chnh ng ca nng dn. 2. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip theo hng nng cao nng lc cnh tranh, hng mnh vo xut khu hng nng sn Vit Nam Th trng nng sn Vit Nam thi gian qua c nhng bc pht trin vt bc, gp phn vo s pht trin chung ca nn kinh t Vit Nam. Theo nh gi ca B NN&PTNT, th trng xut khu nng sn ca Vit Nam trong nhng nm qua c m rng ng k. Ngoi cc th trng truyn thng nh Trung Quc, ASEAN, Nga, cc nc ng u, hng ha nng sn Vit Nam bc u thm nhp vo nhng th trng y tim nng v cng rt kh tnh nh EU, M... Hin nay, nng sn Vit Nam c mt th trng hn 100 quc gia trn th gii. Mt s mt hng nng sn ch lc ca Vit Nam c th phn ln v chim cc v tr
64

dn u trong cc nc xut khu nng sn nh: go (ng th 2 th gii vi 18,2% th phn), h tiu (ng th nht th gii vi 14,3% th phn), ht iu (ng th 2 th gii vi 9,5% th phn), c ph (40% th phn)33 Tuy vy, khi gia nhp WTO thch thc ln nht i vi th trng nng sn nc ta l kh nng cnh tranh khc lit ca nng sn sn xut trong nc vi nng sn nhp khu c cht lng cao. Theo Bo co ca T chc Nng lng ca Lin hp quc (FAO), c khong 1 t tn nng sn cc loi chu sn sng vo th trng Vit Nam ngay khi nc ta gia nhp WTO. Nh vy, nng sn nc ta s phi cnh tranh quyt lit khng ch th trng nc ngoi m cn ngay th trng trong nc. Mc d Vit Nam c th mnh v mt s nng sn xut khu c th tip tc duy tr v m rng th trng trong tng li (nh go, ht tiu, iu) nhng kh nng cnh tranh ca Vit Nam mt s sn phm phc v cho nhu cu th trng trong nc (nh ng, sn phm sa v tht) vn cn rt hn ch. Bn cnh , hng nng sn nc ta ch yu vn l nng sn th hoc mi qua s ch (c n 90% nng sn c bn ra dng th v do c n 60% sn phm b bn p vi gi thp). Hin ti, tuy Vit Nam l mt trong nhng nc xut khu nng sn ln trong khu vc v th gii nhng kh nng tng ch bin, gi tr gia tng ca nng sn cn din ra kh chm v gp rt nhiu kh khn. Nh th, Vit Nam c nguy c tr thnh nc xut khu th, t qua ch bin, nhng li nhp khu nng sn c hm lng ch bin cao. Nhm nng cao nng lc cnh tranh hng nng sn ngay th trng trong nc, ng thi y mnh xut khu hng nng sn, Vit Nam cn phi iu chnh chnh sch h tr cho sn xut nng nghip theo hng sau: Th nht, Nh nc cn tng u t cho vic pht trin h thng thng tin th trng. Nn nng nghip nc ta phn ln cn pht trin theo hng t pht, thiu quy hoch, khng c thng tin th trng. V vy, vic pht trin h thng thng tin th trng s gip ngi nng dn c c nh hng sn xut, bit c nhu cu v yu cu ca th trng. Th hai, Nh nc cn h tr nng dn pht trin quy trnh sn xut m bo tiu chun cht lng v v sinh an ton thc phm. Quy trnh sn xut sch
33

TS. Bi Hu c. Pht trin th trng nng sn nc ta trong iu kin gia nhp t chc thng mi th gii. Tp ch Cng sn S 788 (thng 6 nm 2008).

65

v an ton ny phi c bt u ngay t khu chun b nng tri, canh tc, n khu thu hoch, sau thu hoch, tn tr. Ch c nh vy, hng nng sn Vit Nam mi c th vt qua c nhng hng ro k thut kht khe thm nhp vo cc th trng kh tnh nh EU, Nht Bn Th ba, Nh nc cn h tr ngi nng dn cc hot ng sau thu hoch, h tr tip th v vn ti hng nng sn. Cng ngh sau thu hoch ca nc ta cn kh lc hu, t l tht thot sau thu hoch cao. Theo B NN&PTNT, tht thot sau thu hoch trong sn xut la thng l 10 - 17%, c ni ti 30%. Chnh sch h tr ca Nh nc trong giai on ch bin, phn phi s gip lm gia tng gi tr ca mt hng nng sn. 3. iu chnh chnh sch tr cp nng nghip theo hng y mnh cng cuc cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn Vit Nam Ngay t i hi III ca ng Cng sn Vit Nam nm 1960, nhim v c gii ha, thy li ha, ha hc ha, gn vi hp tc ha nng nghip, thc cht l cng nghip ha, hin i ha nng nghip, c t ra v tng bc thc hin. Trong gn 5 thp k, qua mi giai on lch s, ni dung v mc tiu ca cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn li c iu chnh, b sung v pht trin. Mt trong nhng nh hng pht trin cho n nm 2010 c ng xc nh l Phi lun lun coi trng y mnh cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn hng ti xy dng mt nn nng nghip hng ha ln, a dng, pht trin nhanh v bn vng, c nng sut, cht lng v kh nng cnh tranh cao 34. y mnh cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn trong giai on hin nay, gn lin vi nh hng pht trin ca ng, chnh sch tr cp nng nghip cn c iu chnh theo nhng hng sau: Th nht, iu chnh c cu u t ph hp vi yu cu ca cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn. Theo , u t cho nng nghip trong giai on hin nay cn tp trung cho mc tiu nm ha: thy li ha, c gii ha, in kh ha, ha hc ha, sinh hc ha. Nh vy, trong chnh sch tr cp nng nghip, Nh nc cn iu chnh theo hng tng cc khon chi ngn sch cho pht trin c s h tng nng thn (nhm t mc tiu thy li ha, in kh ha) v cho hot
34

Vn kin i hi i biu ton quc ln th X. NXB Chnh tr quc gia. H Ni, 2006. Trang 191.

66

ng nghin cu khoa hc trong nng nghip ( nng cao trnh ha hc ha, sinh hc ha). Th hai, coi trng nng cao trnh dn tr ni chung v trnh k thut, cng ngh cho ngi lao ng nng nghip. S nghip cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn c s ng gp ca nhiu ngi, nhiu cp, nhiu ngnh nhng ngi trc tip thc hin v quyt nh thnh cng chnh l ngi nng dn. nng cao trnh dn tr cho dn c nng thn v trnh k thut, tay ngh cho lc lng lao ng nng thn trong tin trnh cng nghip ha, hin i ha, chnh sch tr cp nng nghip ca Nh nc cn hng trng tm h tr vo hot ng o to v cng tc khuyn nng. Theo , Nh nc cn tng cc khon chi ngn sch cho vic m rng mng li khuyn nng, cc trung tm hc tp cng ng ngay cc thn, x ph bin ng li, chnh sch, cc kin thc khoa hc k thut v chuyn giao cng ngh cho ngi lao ng nng thn, bng nhiu hnh thc thch hp nh: lm mu, tp hun ti rung, hi tho ti b, Th ba, t chc li sn xut nng nghip theo hng sn xut ln, ch yu bng con ng hp tc ha. III. CC GII PHP C TH VIT NAM VN DNG NHNG KINH NGHIM CA TRUNG QUC V THI LAN TRONG VIC IU CHNH CHNH SCH TR CP NNG NGHIP 1. Nhm gii php h tr pht trin dch v chung 1.1. u t pht trin kt cu h tng nng thn Kt cu h tng nng thn lun ng vai tr quan trng trong vic thc y tng trng sn xut v nng cao hiu qu nng nghip. Vit Nam, kt cu h tng nng thn vn cn lc hu v km pht trin. T bi hc kinh nghim chung c rt ra t ca Trung Quc v Thi Lan, kt cu h tng chnh l lnh vc m Vit Nam cn tng cng u t ngn sch h tr hn na. Ni n kt cu h tng cho nng nghip Trung Quc v Vit Nam l ni n h thng thy li. Ngn sch u t thy li Vit Nam hin nay bao gm chi cho u t c bn ( pht trin h thng cc cng trnh thy li) v chi thng xuyn ( duy tu, bo dng, nng cp cc cng trnh thy li). Tuy nhin, theo Bo co nh gi chi tiu cng trong lnh vc nng nghip ca B NN & PTNT nm
67

200435, ngn sch chi cho u t c bn v chi thng xuyn c s mt cn i ln. Trong giai on 1999-2002, ring chi cho u t c bn thy li chim khong 94% trong tng chi ngn sch hng nm cho thy li. Trong khi , mc chi thng xuyn, nht l cho cng tc duy tu bo dng cho cc cng trnh thy li, li qu thp. Ngn sch Nh nc hin ti cng ch mi p ng khong mt na nhu cu chi ph duy tu bo dng c tnh hng nm nn ch lm theo kiu hng u sa y ch khng phi l chng trnh bo dng thng k vi y kinh ph. Hu qu l h thng thy li quc gia vn cha ng b nay li thiu kinh ph duy tu bo dng nn nhiu cng trnh thy li khng th hot ng ht cng sut thit k. Do vy, trng tm u t cho h thng thy li ca Nh nc trong thi gian ti l nng mc chi ngn sch cho cng tc duy tu bo dng nhm pht huy ht cng sut ca cc cng trnh hin ti. Ngoi thy li, cc kt cu h tng khc Vit Nam c xy dng ch yu nhm phc v sn xut nng nghip v i sng nng thn, d th s hay hin i, cng u bt ngun t nhu cu sn xut t cung t cp t xa xa. Do vy, ni n kt cu h tng phc v kinh doanh hng ha l ni n mt khi nim vn cn mi. Hin nay, Vit Nam vn cn vng bng mt h thng cc trung tm thng mi vi cc hot ng th trng hin i v p ng tiu chun chung trong vng v quc t nh ch bun bn hng ha, th trng giao sau, ch u gi nng sn Bi vy, Nh nc nn h tr xy dng cc trung tm thng mi kiu ny ti cc vng chuyn canh chnh, ti cc th trng quan trng (nh cc thnh ph ln, ca khu bin gii). y l cc u mi thu thp, phn tch v cung cp thng tin th trng. Cc trung tm thng mi ny cn c trang b h thng kt cu h tng phc v tip th (nh kho tng, bn bi) gn vi h thng dch v nh kim tra xc nh cht lng hng ha, bao b, ng gi, vn chuyn, thanh ton, bo him Ngoi ra, vic pht trin h thng ng giao thng nng thn cng l mt trong nhng trng tm chnh sch cn c ngn sch Nh nc u tin u t. u t pht trin h thng ng giao thng nng thn nhm ni lin ngi nng dn vi doanh nghip ch bin nng sn v ngi tiu dng trong v ngoi nc c mt ngha quan trng. N gp phn gim thiu chi ph v rt ngn thi gian vn chuyn nng sn, tng thu nhp cho ngi nng dn, nht l khuyn khch ngi
35

B Nng nghip v Pht trin Nng thn. nh gi chi tiu cng trong lnh vc nng nghip. V Ti chnh. H Ni, 2004.

68

nng dn chuyn sang nn sn xut nng nghip hng ha. V vn ny, nhm nghin cu a ra mt s khuyn ngh c th nh sau: Th nht, cc tnh ng bng song Cu Long cn c h thng cng bin trc tip xut khu cc mt hng nng sn c th mnh trn th trng th gii nh go, thy sn vi chi ph r hn nhiu so vi hin nay do phi trung chuyn qua TP. H Ch Minh. Th hai, cc tnh chuyn canh rau, hoa nh Lt, ng bng sng Hng cn c h thng sn bay v my bay chuyn dng xut khu trc tip rau, hoa ti n cc th trng chu , chu u Th ba, trn tuyn ng xuyn Vit, cn hnh thnh cc kho lnh, cc trm nui gia sc trung chuyn chuyn ch thc phm ti sng gia hai min Bc Nam trong thi gian ngn nht v gi thnh r nht. Th t, ti cc a bn nng thn, gn vi cc vng chuyn canh, cc khu cng nghip ch bin, phi hnh thnh h thng giao thng vn ti phi hp vi cc trm s ch, kho lnh c khong cch thch hp nhm m bo chuyn ch cc thc phm d hng nh sa, tht ti sng, rau qu n cc th trng chnh v nh my ch bin. 1.2. H tr hot ng nghin cu khoa hc trong nng nghip, cng tc o to v khuyn nng Nghin cu khoa hc l hot ng ng vai tr then cht trong vic nng cao nng sut nng nghip. Chnh v vy, y l hot ng c Trung Quc v Thi Lan dnh nhiu u tin pht trin. Mc chi ngn sch cho nghin cu khoa hc chim khong 10% tng ngn sch dnh cho nng nghip ca Thi Lan. i vi Trung Quc mc chi ny vo khong 6%. Trong khi , t trng chi ngn sch cho hot ng nghin cu khoa hc Vit Nam cn rt thp, ch khong 2 2,5% trong tng ngn sch dnh cho ngnh nng nghip. Hn na, gn mt na ngn sch cho nghin cu khoa hc nng nghip Vit Nam c dng chi tr cc khon chi ph hnh chnh36, khin cho kinh ph thc s cn li dnh cho hot ng nghin cu v trin khai l qu t.

36

Qu Xy dng nng lc qun l quc gia c hiu qu Vit Nam xtrylia (CEG), B Nng nghip v Pht trin Nng thn. nh gi mc ph hp gia cc chnh sch nng nghip ca Vit Nam vi cc quy nh ca cc hip nh khu vc v hip nh a phng. H Ni, 2004.

69

Nh vy, s h tr t Nh nc dnh cho hot ng nghin cu khoa hc trong nng nghip c hiu qu, bn cnh vic tng u t ngn sch cho hot ng ny th vic s dng v qun l ngn sch sao cho c hiu qu cng l mt vn quan trng. Cc hot ng nghin cu cn phi phc v thit thc nhu cu ca sn xut, mang li hiu qu v ngha thc tin cao. Theo , ngn sch Nh nc nn u tin chi cho cc nghin cu nhm to ra ging cy trng, vt nui lai to c nng sut, cht lng cao, c kh nng chng li dch bnh, su bnh nh cy cho qu tri ma, cy cho qu khng ht, Ngoi ra, u t cho hot ng nghin cu khoa hc cng cn phi i lin vi vic m rng v pht trin mng li khuyn nng n tn thn x nhm gip tt c b con nng dn c iu kin c tip cn v p dng cc k thut sn xut mi. Cng tc khuyn nng ng vai tr cu ni gia hot ng nghin cu khoa hc v ngi nng dn, nhm gip ngi nng dn ng dng nhng tin b ca khoa hc k thut vo hot ng sn xut nng nghip. Tuy nhin, theo nghin cu ca CEG v B NN & PTNT nm 200437, c 1.340 h gia nh sng nng thn mi c mt cn b khuyn nng, ch 0,06% tng din tch t nng nghip c hng hot ng khuyn nng, v di 0,5% tng s nng dn c tp hun k thut hng nm. Chnh v vy, trong thi gian ti, Nh nc cn tp trung m rng mng li cn b khuyn nng chuyn trch n tn cc cp c s ca thn, x. thc hin c mc tiu ny, Nh nc cn tng ngn sch chi cho cng tc o to cn b khuyn nng chuyn trch mi thn, x c t nht mt cn b khuyn nng. ng thi, Nh nc cng nn h tr trin khai cc chng trnh o to thng xuyn cho cc cn b khuyn nng nhm gip h cp nht thng tin v cc k nng cn thit. Cng vi vic trin khai cc chng trnh o to cho cn b khuyn nng, Nh nc cng cn h tr cho cc chng trnh o to v ph bin kin thc, k nng cho ngi nng dn, gip ngi nng dn trin khai cc kt qu nghin cu khoa hc vo thc tin mt cch hiu qu. 1.3. H tr pht trin hot ng tn dng nng thn Ti cc nc ang pht trin, mt b phn quan trng ca chin lc pht trin l hot ng xa i gim ngho, c bit l khu vc nng thn. Trong ,
37

Ngun dn

70

hot ng tn dng l cch kch thch cc hot ng to thu nhp, gip ngi ngho t vt khi i ngho. Tn dng khng ging nh nhng yu t u vo thng thng nh ht ging hay phn bn. Trong l thuyt pht trin kinh t, kh nng tip cn tn dng l mt yu t quan trng trao quyn cho ngi ngho, gip h nm quyn kim sot cc ngun ti nguyn, c ting ni trng lng hn trong cc giao dch kinh t cng nh quan h x hi. Theo quy nh ca WTO, cc nc ang pht trin nh Vit Nam c dnh nhng i x c bit v khc bit, th hin qua chng trnh pht trin trong AoA. Trong , hai bin php c ngha quan trng l tr cp u t cho nng nghip v tr cp u vo cho ngi sn xut c thu nhp thp. Vit Nam trong thi gian va qua, hai bin php trn c trin khai tng i hiu qu thng qua hot ng tn dng c cp t Ngn hng Chnh sch x hi v cc ngn hng thng mi. Trn a bn nng thn hin nay c nhiu t chc tn dng hot ng, ch lc nh Ngn hng Nng nghip v Pht trin nng thn, Ngn hng Chnh sch x hi, cc qu tn dng nhn dn c s, cc t chc chnh tr - x hi, on th lm dch v ti chnh to thnh mt knh huy ng vn v cho vay ti ch. Hot ng tn dng ng mt vai tr quan trng trong s pht trin sn xut, to cng n vic lm v chuyn dch c cu kinh t nng nghip, nng thn nc ta hin nay. Trong iu kin pht trin hin nay, theo nhm nghin cu, s h tr ca Nh nc dnh cho nng nghip thng qua hot ng tn dng nng thn cn hng vo mt s trng tm sau: Th nht, tp trung vn cho sn xut nng nghip. n nm 2010, din tch t cho sn xut nng nghip s vo khong 9,67 triu ha, t nui trng thy sn 1,44 triu ha, t trng cy lng thc bo m sn lng la n nh khong 40 triu tn. t c mc tiu trn, mc u t cho mt hec-ta t canh tc phi tng gp i so vi hin nay, mc d n cho kinh t h vay vng ng bng duy tr bnh mt huyn phi t t 450 t n 500 t ng. Th hai, cc ngn hng cn m rng i tng u t vn trung hn v di hn n cc thnh phn kinh t phc v xy dng kt cu h tng, p ng yu cu chuyn i c cu nng nghip. Trong , cn ch trng u t vn nhm nng cao trnh cng ngh sn xut, ch bin v bo qun, tng t trng hng ha c hm lng ch bin su v cc loi sn phm c gi tr kinh t cao; a dng ha sn
71

phm, ch trng nhng sn phm c tnh hng ha cao gn vi th trng xut khu v thay th nhp khu. Th ba, i vi cc h ngho, vn cho vay phi gn kt vi cc chng trnh pht trin kinh t ca a phng. Nh nc cn thc hin chnh sch u i tn dng i vi cc vng c bit kh khn, vng su, vng xa. 2. Nhm gii php h tr pht trin sn phm nng nghip 2.1. u t pht trin h thng thng tin th trng Vit Nam, mt trong nhng hn ch ch yu i vi bn thn ngi nng dn l thiu thng tin th trng. Kt cc tt yu l ngi nng dn s phi gnh chu nhng thit hi do khng nm bt c tnh hnh v p ng c nhng nhu cu ca th trng. Trn th trng, loi thng tin c bn nht l gi c. l tn hiu x hi iu tit cc ngun ti nguyn trong mi quan h sn xut - kinh doanh - tiu dng. Thng tin v gi tc thi ti cc th trng trong v ngoi nc l thng tin ti cn thit ngi sn xut kinh doanh thay i tc hoc chuyn hng doanh nghip ca mnh. Tuy nhin, gi c tc thi khng phn nh c xu th ca th trng trong thi gian di. Mun d bo c din bin th trng ra quyt nh ng v u t sn xut, kinh doanh, cn bit c thng tin v c tnh hnh cung ng ca ngi sn xut v nhu cu ca ngi tiu dng nng sn, vt t nng nghip trong c nc v trn th gii vi cc mt hng xut nhp khu. Do , cc thng tin nh thi tit, thin tai, tnh hnh cung ng vt t, tin b khoa hc cng ngh, chnh sch sn xut thng mi mi ti cc vng trong c nc v ti cc nc i th cnh tranh l cn c hiu tnh hnh cung hng ha. Cc thng tin v th hiu tiu dng, thay i thu nhp, tng gim dn s, thin tai, l hi ti cc th trng chnh l u mi nm bt bin ng cu tiu dng. Theo nhm nghin cu, pht trin h thng thng tin th trng Vit Nam hin nay, cc chnh sch h tr ca Nh nc cn hng trng tm vo nhng vic lm c th sau: Th nht, Nh nc tr cp hnh thnh cc knh thng tin c cp nht lin tc hng gi qua cc phng tin truyn thng i chng nh TV, i FM, mng internet vi gi cc r nng dn c th tip cn c mt cch thng xuyn v hiu qu. C 4 loi thng tin chnh m nng dn cn c tip cn, l:
72

(i) tnh hnh giao dch, bun bn nng sn, vt t nng nghip, v c th tin ti l c u t chng khon nng nghip trong v ngoi nc; (ii) gi thnh sn xut ca cc mt hng, ca cc trang tri khc, t nng dn c th t so snh, t bit c kh nng cnh tranh v mc hiu qu ca trang tri mnh v t a ra c quyt nh sn xut thch hp; (iii) thng tin cc hi ngh d bo, cc phn tch th trng nh k theo qu, theo nm gip nng dn ra quyt nh v chuyn i c cu sn xut; (iv) cc d bo di hn t 5 10 nm gip nng dn ra quyt nh u t di hn nh xy dng c bn, la chn cng ngh Th hai, Nh nc h tr u t xy dng kt cu h tng ph sng, ph tin n mi min nng thn, k c vng su, vng xa. Th ba, Nh nc h tr hnh thnh cc mng li thu thp thng tin th trng ti cc th trng chnh trong nc v ngoi nc, kt hp hp tc mua tin tc nng nghip t cc i tc nc ngoi. Th t, Nh nc cn h tr hnh thnh mt c quan mnh c th thu thp, x l, phn tch, d bo v cung cp thng tin th trng nng sn. 2.2. H tr pht trin quy trnh sn xut m bo tiu chun cht lng v v sinh an ton thc phm hng nng sn Vit Nam p ng c cc iu kin v k thut, cht lng v an ton theo tiu chun ca quc t th iu cn thit m Vit Nam phi thc hin ngay l xy dng v pht trin mt quy trnh sn xut sch v an ton. Trong thi gian va qua, Vit Nam bt u trin khai p dng quy trnh nng nghip an ton GAP (Good Agricultutre Practices) vo sn xut nng nghip. y l mt chng trnh kim tra an ton thc phm xuyn sut t A n Z ca dy chuyn sn xut, bt u t khu chun b nng tri, canh tc, n khu thu hoch, sau thu hoch, tn tr. Ngoi ra, quy trnh ny cn bao gm c nhng yu t lin quan n sn xut nh mi trng, cc cht ha cht v thuc bo v thc vt, bao b v iu kin lm vic, phc li ca ngi lm vic trong nng tri. Vic a quy trnh GAP vo sn xut nng nghip s gp phn quan trng nng cao cht lng v gi nng sn, to iu kin thu ht thm khch hng tiu th nng sn Vit Nam. Tuy vy, vic ng dng quy trnh hin i ny vn cn l vn kh khn i vi ngi nng dn bi h cn gp nhiu hn ch v kin thc v v ngun vn. Chnh

73

v vy, Nh nc cn tp trung ch o v to cc iu kin h tr nng dn v cc ch th c lin quan trin khai sn xut nng sn theo quy trnh GAP. Trong giai on u ca quy trnh sn xut, s h tr ca Nh nc dnh cho cng tc kim sot, phng nga v ngn chn dch bnh, su bnh l rt cn thit. Bi nu dch bnh, su bnh khng c kim sot v ngn chn th khng nhng sn xut nng nghip b tn tht nng n m c sc khe con ngi cng c nguy c b e da. S h tr ca Nh nc khng ch th hin ch tng mc chi ngn sch cho cng tc ny m cn nn c dnh cho vic nng cao nhn thc ca ngi dn ni chung v nng dn ni ring v tm quan trng v s cn thit ca vic phng nga su bnh, dch bnh, bo m v sinh, an ton thc phm, gim nguy c ng c thc phm, bnh truyn nhim t ng vt sang ngi Ngoi ra, Nh nc cng cn kin ton h thng php l m bo quy nh php lut v vn tiu chun cht lng sn phm v v sinh an ton thc phm c thc thi nghim tc, ng thi c c ch khuyn khch ngi sn xut v cc i tng lin quan nng cao vai tr ca cht lng sn phm. Nhng v vic nh d lng ha cht trong ch, rau, c, qu, d lng khng sinh trong thy sn khi b pht hin cn phi x l trit v nghim khc. 2.3. H tr sau thu hoch, h tr tip th v vn ti nh hng pht trin nng nghip ca Vit Nam l hng ra xut khu. Tuy nhin, nu nh cc nc xut khu nng sn hng u th gii nh Thi Lan, xtrylia, M, gi tr gia tng ca nng sn tng ln nhanh nht ti khu x l sau thu hoch th Vit Nam, ch bin, x l sau thu hoch hin nay vn l khu yu km nht trong chui gi tr sn phm. iu ny dn n hu qu l s lng ph cng sc v chi ph u t cho c qu trnh sn xut. T bi hc kinh nghim ca Thi Lan, Chnh ph Vit Nam nn tng mc chi ngn sch vo vic u t, i mi v nng cp c s vt cht, phng tin v h thng bo qun, lu tr nng sn sau thu hoch, c bit i vi cc mt hng nng sn nh rau, c, qu d hng, nhanh b suy gim cht lng. Bn cnh , chnh sch h tr ca Nh nc nn hng mnh vo hot ng phn loi, ng gi sn phm sau thu hoch v m bo duy tr cht lng cung ng ca sn phm cng nh thi gian vn chuyn, giao hng. y l nhng bin php ch yu m rng th trng ni a v xut khu, nng cao thu nhp cho ngi sn xut.
74

i vi vn tip th v vn ti, WTO cho php cc nc ang pht trin nh Vit Nam p dng tr cp tip th v tr cp cc ph vn ti i vi nng sn. Do ngn sch eo hp nn hin nay Vit Nam vn cha p dng hnh thc tr cp ny. Tuy nhin, trong thi gian ti, d bin php h tr ny cha th trin khai thc hin trong c nc th Nh nc cng nn dnh ngn sch tr cp tip th v cc ph vn ti cho nng dn cc vng su, vng xa, min ni. y l nhng a bn c iu kin c s h tng lc hu, km pht trin v sn xut nng nghip ch yu phc v nhu cu t cung t cp. Vi bin php h tr ny, Nh nc s khuyn khch pht trin sn xut nng nghip hng ha ti nhng vng cn c iu kin kh khn, t l ngho cao v cc h nng dn c thu nhp thp. Ngoi ra, Chnh ph cng nn h tr nng dn xy dng v pht trin thng hiu nng sn Vit Nam. Hin ti, Vit Nam ang c mt s thng hiu ch lc cho cc mt hng nng sn c th mnh trn th trng nng sn th gii nh go, c ph, h tiu, ht iu Nhng thay v xut khu qua trung gian hoc mn thng hiu nc ngoi, hng nng sn Vit Nam cn c s h tr ca Nh nc c xut khu trc tip n cc th trng c nhu cu. Sau khi xy dng c thng hiu, vic pht trin v gi vng c thng hiu cng l mt vn kh khn. Mun lm c iu , iu quan trng nht l phi m bo cht lng ca nng sn ng theo yu cu ca ngi tiu dng v ca th trng. Khi , cc chnh sch v bin php h tr ca Chnh ph, t khu tuyn chn ging cho n vic p dng cc phng thc k thut hiu qu vo sn xut, thu hoch, phn loi, nhn mc v tip th, ng mt vai tr quan trng trong vic pht trin thng hiu nng sn Vit Nam. 3. Nhm gii php h tr ngi nng dn 3.1. Nh nc tham gia ng gp kinh ph cho cc chng trnh bo him v bo m thu nhp Cho n nay, Vit Nam vn cha p dng chnh sch h tr thng qua chng trnh bo him v bo m thu nhp cho nng dn, mc d y l bin php h tr nng nghip trong nc c Hip nh Nng nghip ca WTO cho php. Chng trnh bo him v bo m thu nhp l hnh thc Chnh ph n b tn tht v thu nhp cho ngi nng dn. Ngi nng dn ch c nhn tr cp khi phn thu nhp b tn tht (b mt) vt qu 30% thu nhp bnh qun ca bn thn. Gi tr

75

tr cp cng khng c vt qu 70% gi tr thu nhp b tn tht ca i tng c tr cp. Vic Nh nc tham gia ng gp kinh ph vo cc chng trnh bo him v bo m thu nhp s c tc ng rt ln i vi b phn nng dn c thu nhp t hot ng sn xut nng nghip b tn tht nng n do cc nguyn nhn nh dch bnh, thin tai, bin ng bt li ca gi nng sn, tht bi ca d n u t, . Nu ngn sch ca Nh nc khng c kh nng h tr b p tn tht thu nhp ca nng dn trong mi trng hp th t nht cng nn tr gip nng dn khc phc tn tht do dch bnh hoc do rt gi nng sn. Thm na, vic trin khai thc hin chnh sch h tr ny cn phi c t chc di hnh thc chnh sch trong chng trnh, k hoch c th c hoch nh t trc ch khng nn ch l cc bin php h tr mang tnh cht i ph tnh th, tm thi. 3.2. H tr nng dn c t nng nghip b gii ta, thu hi s dng cho mc ch khc Qu trnh cng nghip ha v th ha Vit Nam hin nay gn lin vi qu trnh chuyn i t nng nghip thnh t sn xut cng nghip v t sinh hot. Chuyn i mc ch s dng t nng nghip thng ko theo hu qu l khng t nng dn phi t b hot ng sn xut nng nghip. Tuy nhin, nhng ngi nng dn ny li rt kh c th chuyn sang lm cc ngh khc do nhng hn ch v kh nng v k nng. Tnh trng ny cng tr nn nghim trng khi lng vn u t trc tip nc ngoi vo Vit Nam ang c xu hng tng ln sau khi Vit Nam gia nhp WTO. Cho n nay, nng dn mt t sn xut thng c chnh quyn a phng h tr v o to, dy ngh, tm vic, h tr n b t nng nghip b mt Tuy vy, mc h tr nhn chung cha tng xng vi nhng thit hi m ngi nng dn phi gnh chu do mt t sn xut, nht l nu xt v kh nng tm vic lm n nh mang li thu nhp tng i thay th cho ngh nng. Trong giai on 1999-2001, ngn sch chi cho chng trnh h tr gii phng ngun lc sn xut nng nghip ch chim 0,4% tng mc h tr nng nghip. Trong khi , mt hnh thc h tr khc c th c p dng trong trng hp ny l tr cp iu chnh c cu thng qua chng trnh h tr ngi lm ngh nng chuyn ngh vn cha c p dng ti Vit Nam. V vy, trong thi gian ti, Nh nc cn xem xt
76

nng mc h tr ngn sch cho cc hnh thc h tr gii phng ngun lc sn xut nng nghip v h tr ngi lm ngh nng chuyn ngh nhm gim thiu nhng bt li ca tin trnh hi nhp kinh t quc t i vi ngi nng dn b mt t sn xut nng nghip. 4. xut m hnh lin kt trong nng nghip Vit Nam S pht trin ca ngnh nng nghip bn cnh vai tr quan trng ca ngi nng dn cn cn s h tr t nhiu pha: Nh nc, nh khoa hc v cc doanh nghip ch bin, phn phi v xut khu nng sn. Mi lin kt trong nng nghip ny c trin khai p dng qua m hnh X nghip u rng Trung Quc v m hnh Sn xut hp ng Thi Lan. Vit Nam, Quyt nh 80/2002/Q-TTg ngy 24/6/2002 ca Th tng Chnh ph v Chnh sch khuyn khch tiu th nng sn hng ha thng qua hp ng 38 m ra mt hng i ng cho ngnh nng nghip nc ta. Ch trng ca Quyt nh 80 l khuyn khch cc doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t k kt hp ng tiu th nng sn hng ha vi ngi sn xut (hp tc x, h nng dn, trang tri) nhm gn sn xut vi ch bin v tiu th nng sn hng ha. Nh vy, y l mt ch trng ng n nhm thc y sn xut nng nghip pht trin bn vng, thc hin cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn. Tuy nhin, qua thc tin p dng, Quyt nh 80 gp phi mt s hn ch v bt cp.
Tm th trng Tung ra th trng M th trng Sn phm c tnh cnh tranh c o vng

Thu hoch, ch bin, ng gi, bo qun Doanh nghip

Sn xut

TT nghin cu, trng H, kim nh cht lng

Nh nc

Hp tc x, Trang tri, cm sn xut

Hnh 3.4. M hnh lin kt trong nng nghip Vit Nam

38

Xem thm Ph lc s 9

77

Trn c s ch trng ca Quyt nh 80, nhm nghin cu xut mt m hnh lin kt trong nng nghip Vit Nam (Hnh 3.4). M hnh ny nu c trin khai hiu qu s pht huy c nhng tc ng tch cc t cc bin php, chnh sch tr cp nng nghip nh trnh by phn gii php trn, nhm a nn nng nghip nc ta tin ti nn sn xut hng ha quy m ln v hin i. V ch th ca mi lin kt cng nh vai tr v trch nhim ca mi ch th trong mi lin kt, bao gm: - Nh nng (ngi sn xut): c trch nhim cung ng nng sn phm hng ha theo tiu chun c cam kt trong hp ng. - Nh doanh nghip (ngi tiu th nng sn hng ha): c trch nhim t chc tiu th hng ha c cam kt trong hp ng. Bn cnh , nh doanh nghip cn h tr nh nng gii quyt ba vn ln ca kinh t th trng m tng nh nng khng th t gii quyt c, l: (i) th trng tiu th v thng hiu; (ii) cng ngh mi; v (iii) vn u t. - Nh khoa hc: Thc hin cc h tr nghin cu ng dng, chuyn giao khoa hc k thut, t quy trnh sn xut ch bin bo qun tiu th nng sn nhm khng ngng nng cao cht lng v hiu qu sn xut trong c chui gi tr t trang tri cho n tay ngi tiu dng. - Nh nc: C quan qun l gi hng dn nguyn tc nh gi sn nng sn phm hng ha m bo ngi sn xut c li, doanh nghip kinh doanh c hiu qu; hng nm dnh khon ngn sch h tr doanh nghip v ngi sn xut p dng tin b khoa hc k thut, xc tin thng mi, u t c s h tng vi vng sn xut nguyn liu tp trung v h tr hng sn xut, ch bin, xut khu. V m hnh v quy trnh trin khai thc hin: Trc tin, Nh nc cn xc nh li th tng i ca tng vng, tng lnh th c th: xem li quy hoch tng th ca nc ta v c th cho tng vng sn xut, vng no c li th v cy g, con g. Trn c s khoa hc , Nh nc v a phng xy dng c s h tng ph hp to iu kin tt cho nng dn sn xut mt hng . Th hai, Nh nc v doanh nghip cn xc nh th trng cho tng sn phm c li th ny chun b hot ng xc tin thng mi.
78

Th ba, tp hp nng dn trong tng vng sn xut xc nh theo cc hp tc x nng nghip hoc cc cm lin kt sn xut. Trong giai on ny, vai tr h tr ngi nng dn t pha cc ch th cn li, c bit t pha Nh nc, c ngha c bit quan trng. Bn cnh vic h tr nh nng v t liu sn xut nh t ai, vn; h tr u vo nh con ging, cy ging, phn bn , nh nng cn cn nhn c s h tr v mt php l h c th bo m li ch ca mnh trong m hnh lin kt sn xut. Ngoi ra, cc doanh nghip v nh khoa hc phi phi hp t chc o to, chuyn giao k thut cho nng dn mt cch c th nhng kin thc v k nng mi theo quy trnh k thut hin i sn xut ra nhng nng sn phm c gi tr v cht lng cao. Th t, t chc tp hp v khoa hc k thut gm cc B, ngnh chuyn mn, cc trng i hc, trung tm, vin nghin cu gn vng ca hp tc x hoc cm sn xut nghin cu, ng dng gip cho qu trnh sn xut t hiu qu kinh t. Th nm, tp hp cc doanh nghip tham gia hot ng sn xut v tiu th sn phm, gm ngn hng, cng ty ha cht nng nghip, cng ty bo qun, ch bin, bao b, phn phi hng nng sn cho mng li i l trong nc v xut khu hng c thng hiu sang th trng quc t. Trong giai on hi nhp kinh t quc t nh hin nay, vic lin doanh vi cc doanh nghip nc ngoi trong m hnh lin kt nng nghip ca Vit Nam l hnh thc rt tt du nhp cng ngh tin tin, ngun vn u t ln v tn dng th mnh tip th ca cc doanh nghip nc ngoi. Vic trin khai p dng mt m hnh lin kt trong nng nghip nh trn Vit Nam hin nay l cn thit v c ngha thc tin cao. Thay v tnh trng sn xut nng nghip manh mn, nh l, th cng v phn tn ca tng h nng dn Vit Nam nh trc y, mt m hnh sn xut lin kt gia Nh nc, nh khoa hc, nh doanh nghip v nh nng, lin kt t qu trnh sn xut n ch bin, tiu th nng sn s mang li hiu qu kinh t cao v sm a ngnh nng nghip nc ta tr thnh ngnh sn xut hng ha quy m ln v hin i, c sc cnh tranh cao trn th trng quc t. Tuy vy, m hnh trin khai thnh cng cn c s phi hp cht ch ca cc ch th, trong Nh nc gi vai tr iu phi c bit quan trng.
79

KT LUN Nng nghip l mt b phn hu c ca nn kinh t, v ang ng gp mt phn khng nh trong ton b gi tr thng mi ton cu. Ra i cng vi s hnh thnh ca WTO, Hip nh Nng nghip to ra mt khung php l gip cho thng mi trong nng nghip dn tun th theo nhng nguyn tc ca WTO ng thi thc y t do ha trong nng nghip. Tuy vy, vn tr cp nng nghip hin vn ang l ch nng bng nht v to ra nhng tranh ci di lu trong cc chng trnh ngh s ti Vng m phn Doha ca WTO. Vit Nam cho n nay vn l mt nc nng nghip ang pht trin vi t l i ngho khu vc nng thn cn rt cao. Cng hi nhp su v rng vo nn kinh t th gii th s h tr v tr cp dnh cho hot ng sn xut nng nghip v thng mi nng sn cng tr nn cn thit nhm gip nng dn trnh b tc ng tiu cc t ngt t bn ngoi v gp phn tip tc duy tr sn xut nng nghip cho n khi t thn ngnh nng nghip c th sc cnh tranh trn th trng ni a v tin ti c kh nng cnh tranh trn th trng quc t. y thc s l mt bi ton hc ba t ra cho Chnh ph Vit Nam v chnh sch h tr ca Chnh ph va phi m bo tnh hiu qu thit thc i vi nng dn, nhng cng va khng c php gy ra tc ng bp mo thng mi, tri vi cc cam kt gia nhp WTO. Qua phn tch qu trnh iu chnh chnh sch tr cp nng nghip ca Trung Quc v Thi Lan sau khi gia nhp WTO, hai nc c nhiu im tng ng vi nng nghip Vit Nam, nhm nghin cu khuyn ngh phng hng v gii php c th Vit Nam vn dng nhng bi hc kinh nghim t Trung Quc v Thi Lan trong vic iu chnh chnh sch tr cp nng nghip. Bn cnh , nhm nghin cu xut mt m hnh lin kt trong nng nghip, gia Nh nc, nh khoa hc, doanh nghip v nh nng v gia cc giai on sn xut, ch bin v tiu th hng nng sn. y cng chnh l s lin kt, phi hp gia cc bin php tr cp nng nghip m nhm nghin cu khuyn ngh, c a vo mt m hnh sn xut nng nghip thc tin. Nhm nghin cu rt hy vng v cng c nim tin rng, trong thi gian ti, Vit Nam s c nhng iu chnh hp l v hiu qu chnh sch tr cp nng nghip nc ta sm t c mc tiu tr thnh mt nc cng nghip pht trin c mt nn nng nghip hng ha hin i, pht trin bn vng, gn vi mt nng thn Vit Nam vn minh, giu p, mang bn sc Vit Nam.

80

vi

DANH MC TI LIU THAM KHO Ting Vit 1. B Nng nghip v pht trin nng thn. Bo co nghin cu nh gi s ph hp ca chnh sch nng nghip Vit Nam vi cc quy nh trong hip nh khu vc v a phng. D n Tng cng nng lc hi nhp kinh t quc t cho ngnh Nng nghip v pht trin nng thn SCARDS II. H Ni, thng 1/2005. 2. B Nng nghip v pht trin nng thn, Chng trnh H tr quc t. Bo co tng hp nghin cu Phn tch chnh sch nng nghip Vit Nam trong khun kh WTO. H Ni, 2001. 3. B Thng mi, V Chnh sch Thng mi a bin; B Ngoi giao Italia, Tng v Hp tc Pht trin. Chnh sch tr cp ca Vit Nam tc ng t vic gia nhp WTO. D n h tr k thut nng cao nng lc th ch gip Vit Nam gia nhp t chc thng mi th gii. NXB Chnh tr Quc gia, H Ni, 2008. 4. Th tng Quc v vin Trung Quc n Gia Bo. Mt s vn v cng tc nng nghip v nng thn Trung Quc hin nay. Tp ch Nghin cu Trung Quc. S 4 (83) nm 2008. 5. ThS. Nguyn Xun Cng. Nng nghip Trung Quc sau gia nhp WTO. Tp ch Nhng vn Kinh t v Chnh tr th gii . S 2 (142) nm 2008. 6. ThS. Nguyn Xun Cng. Qu trnh iu chnh chnh sch i vi nng nghip, nng thn v nng dn Trung Quc - Nhn t mi Vn kin s 1. Tp ch Nghin cu Trung Quc. S 4 (83) nm 2008. 7. GS. Trnh Quc Cng (TT Nghin cu pht trin Quc v vin Trung Quc). Nng nghip Trung Quc sau khi gia nhp WTO. Tp ch Nghin cu Trung Quc. S 2 (81) nm 2008. 8. Phm Quang Diu. nh hng iu chnh chnh sch nng nghip nng thn ca Trung Quc trong hi nhp WTO. Ti liu dch thut. Trung tm Pht trin Nng nghip Nng thn 2003. 9. GS. Cc Nguyn Dng (TT Nghin cu pht trin Quc v vin Trung Quc). Tnh trng tam nng Trung Quc - Thnh tu, vn v thch thc. Tp ch Nghin cu Trung Quc. S 9 (79) nm 2007.

vii

10. TS. Bi Hu c. Pht trin th trng nng sn nc ta trong iu kin gia nhp T chc Thng mi th gii. Tp ch Cng Sn. S 788. Thng 6 nm 2008. 11. ThS. Nguyn Vn H. Nhng qui nh ca WTO v h tr nng nghip v chnh sch ca Thi Lan. Tp ch Nghin cu ng Nam thng 3 nm 2009. 12. TS. Nguyn Minh Hng. Mt s vn v hin i ha nng nghip Trung Quc. Trung tm khoa hc x hi v nhn vn quc gia - Trung tm nghin cu Trung Quc. NXB Khoa hc x hi. H Ni, 2003. 13. ThS. Trng Duy Ha. Cng nghip ha nng nghip Thi Lan. Tp ch nghin cu Kinh t s 300 thng 5 nm 2003. 14. Nguyn Minh Hoi. n nh t nng nghip m bo an ninh lng thc quc gia. Tp ch Cng sn. S 790 thng 8 nm 2008. 15. ThS. Bi Th Thanh Hng. Tm hiu nhng gii php gii quyt vn : Nng nghip, nng thn v nng dn Trung Quc hin nay. Tp ch Nghin cu Trung Quc. S 1 (71) nm 2007. 16. Nguyn Thnh Li. Kinh nghim ca Trung Quc trong hot ng thu hi t nng nghip. Tp ch Cng sn. S 793 thng 11 nm 2008. 17. GS. TS. Bi Xun Lu. Bo h hp l nng nghip Vit Nam trong qu trnh hi nhp kinh t quc t. NXB Thng k. H Ni, 2004. 18. TS. Phm Thi Quc. Nng nghip Trung Quc sau 6 nm gia nhp WTO: Mt s nh gi bc u. Tp ch Nhng vn Kinh t v Chnh tr th gii. S 6 (146) nm 2008. 19. ng Kim Sn. Cng nghip ha t nng nghip. L lun, thc tin v trin vng p dng Vit Nam. NXB Nng nghip. H Ni, 2001. 20. ng Kim Sn, Hong Thu Ha (ch bin). Mt s vn v pht trin nng nghip v nng thn. Vin nghin cu qun l kinh t TW, Trung tm thng tin t liu. NXB Thng k. H Ni, 2002. 21. ng Kim Sn. Nng nghip, nng dn, nng thn Vit Nam - Hm nay v mai sau. Vin Chnh sch v Chin lc Pht trin Nng nghip Nng thn. NXB Chnh tr quc gia. H Ni, 2008. 22. ng Kim Sn. Tng quan v Chin lc v Chnh sch pht trin nng nghip mt s nc Chu trong thi gian gn y. Vin Chnh sch v Chin lc Pht trin Nng nghip Nng thn 2001.

viii

23. ng Kim Sn. H thng hp ng th gii v Vit Nam - Hnh thc sn xut nng nghip ha hn. Vin Chnh sch v Chin lc Pht trin Nng nghip Nng thn 2001. 24. PGS. TS. inh Vn Thnh. Cc bin php phi thu quan i vi hng nng sn trong thng mi quc t. B thng mi. Vin nghin cu thng mi. NXB Lao ng - X hi. H Ni 2006. 25. y ban quc gia v hp tc kinh t quc t, y ban thng mi quc gia Thy in. Tc ng ca hip nh WTO i vi cc nc ang pht trin. H Ni, 2005. 26. GS. TS. H Vn Vnh. y mnh cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn trong tnh hnh mi. Tp ch Cng sn. S 786 thng 4 nm 2008. 27. TS. Juergen Wiemann. Vin Pht trin c. Ngh trnh WTO - Nhng thch thc v c hi i vi nng nghip Vit Nam. Hi tho Tc ng ca vic gia nhp t chc Thng mi th gii WTO i vi lnh vc nng nghip Vit Nam. H Ni, 18/4/ 2008. Ting Anh
28. Achim Fock and Tim Zachernuk. China - Farmers Professional Associations. Review and Policy Recommendations. East Asia and Pacific Region. The World Bank. October, 2006. 29. Fred Gale, Bryan Lohmar, and Francis Tuan. Chinas new farm subsidies. United States Department of Agriculture USDA. February 2005. 30. Fuzhi Cheng. China: Shadow WTO Agricultural Domestic Support Notifications. International Food Policy Research Institute. IFPRI September 2008. 31. GAIN. Thailand and China: Grain and Feed Annual Report 2007, 2008. USDA. 32. Harry de Gorter, Merlinda Ingco. The AMS and Domestic Support in the WTO Trade Negotiations on Agriculture: Issue and Suggestions for New Rules. The World Bank Group: Agriculture and Rural Development. 25 September 2002. 33. Harry de Gorter, Merlinda Ingco, Lilian Ruiz. Export Subsidies and WTO Trade Negotiations on Agriculture: Issue and Suggestions for New Rules. The World Bank Group: Agriculture and Rural Development. March 2002. 34. Hung-Gay Fung, Changhong Pei, and Kevin H.Zhang. China and the challenge of Economic Globalization - The impact of WTO Membership. Chapter 16: Agricultural Policy Developments After Chinas Accession to the WTO. M.E.Sharpe Publisher 2006.

ix

35. OECD. China in the World Economy - The Domestic Policy Challenges. Chapter 1: Agricultural Prospects and policies. OECD 2002. 36. Schiff, M. and A. Valds. The Political Economy of Agricultural Pricing Policy. Johns Hopkins University Press (for the World Bank). 1992. 37. Sukhpal Singh. Role of the State in Contract Farming in Thailand. Experience and Lessons. ASEAN Economic Bulletin. Vol 22, No.2, August 2005. 38. Terrence P.Stewart and Jin Ma. Chinas Support Programs for Selected Industries: Agriculture. The Trade Lawyers Advisory Group LLC. June 2007. 39. WTO. Subsidies, trade and the WTO. World Trade Report. 2006.

Trang web 40. B Nng nghip v Pht trin Nng thn Vit Nam: www.agroviet.gov.vn 41. Tn Hoa X - Xinhua Net (Bn Ting Anh): www.chinaview.cn 42. T chc Nng lng ca Lin hp quc (FAO): www.fao.org 43. T chc Thng mi th gii: www.wto.org 44. Tng cc thng k CHND Trung Hoa (Bn Ting Anh): www.stats.gov.cn 45. Tng cc thng k nc CHXHCN Vit Nam: www.gso.gov.vn 46. Trung tm Dch v nghin cu kinh t (Economic Research Service) - V nng nghip Hoa K (USDA): www.ers.usda.gov 47. Trung tm khuyn nng khuyn ng quc gia - B Nng nghip v Pht trin nng thn Vit Nam: www.khuyennongvn.gov.vn 48. y ban quc gia v hp tc kinh t quc t: www.nciec.gov.vn 49. Vin Chnh sch v Chin lc Pht trin Nng nghip Nng thn IPSARD: www.ipsard.gov.vn 50. Website Hp tc Kinh t Thng mi Vit Nam - Trung Quc (Bn Ting Vit): www.chinavietnam.gov.cn

PH LC
Ghi ch: Cc trang trong ph lc c xp s th t theo ph lc: s trang c bn trn (khng gy nhm ln vi s trang phn ni dung ca cng trnh - c bn di)

DANH MC PH LC

Ni dung ph lc Ph lc s 1 Ph lc s 2 Ph lc s 3 Ph lc s 4 Ph lc s 5 Ph lc s 6 Ph lc s 7 Ph lc s 8
Biu : H tr trong nc c cu theo cc hp tr cp ca cc nc thnh vin WTO giai on 1995 - 2001 Bng: Cc bin php tr cp trong Hp xanh l cy ti cc nc pht trin v ang pht trin Bng: Mt s bin php h tr nng nghip ca Trung Quc giai on 1996 - 2005 Bng: Tr cp ca nh nc cho mt s X nghip u rng Trung Quc giai on 2003 - 2005 Bng: H tr nng nghip nhm dch v chung ca Thi Lan giai on 1997 - 2004 Hp: Hnh thc Sn xut hp ng CF i vi ngnh ma ng Thi Lan Bng: H tr nng nghip trong nc ca Vit Nam giai on 1999 - 2001 Biu : Cc nhm bin php h tr nng nghip ca Vit Nam thuc Hp xanh l cy giai oan 1999 - 2001. Vn bn: Quyt nh s 80/2002/Q-TTg ngy 24/6/2002 ca Th tng Chnh ph v chnh sch khuyn khch tiu th nng sn hng ha thng qua hp ng Vn bn: Hip nh nng nghip ca WTO

Trang 3 4 5 6 7 8 9

10

Ph lc s 9

11

Ph lc s 10

17

PH LC S 1

Ngun: Ban Th k WTO.

PH LC S 2
CC BIN PHP TR CP TRONG HP XANH L CY TI CC NC PHT TRIN V ANG PHT TRIN Nc ang pht trin (46) (phn trm cc nc tuyn b s dng bin php ny) 67 50 43 59 30 41 52 28 Nc pht trin (11) (phn trm cc nc tuyn b s dng bin php ny) 100 91 55 91 73 64 55 45

Bin php Cc dch v chung

- Nghin cu - Kim sot dch bnh - Dch v o to - Cc dch v t vn v m rng - Dch v kim tra - Dch v xc tin v tip th - Dch v c s h tng - Cc dch v chung (cha xc nh c th)

Tr cp trc tip cho ngi sn xut

- Tr cp thu nhp bc tch - Chng trnh bo him thu nhp - Bo him ma mng phng chng thin tai - H tr iu chnh c cu thng qua chng trnh hi hu cho ngi sn xut - H tr iu chnh c cu thng qua cc chng trnh gii phng ngun lc - H tr iu chnh c cu thng qua tr cp u t - Cc chng trnh mi trng - Cc chng trnh h tr vng - Cc bin php khc (khng c xc nh c th)

4 9 24 2 2 15 30 20 20 17 15

27 27 91 27 45 64 45 36 27 45 27

D tr cng v mc ch an ninh lng thc Vin tr lng thc trong nc

Ngun: WTO, Supporting tables relating to commitments on agricultural products in Part IV of the Schedules, G/AG/AGST/Vols 1 - 3. WTO, Geneva cited in Greenfield and Konandreas 1996, Food Policy Vol. 21 UruguayRound Commitments on Domestic Support: their implications for developing countries

PH LC S 3

MT S BIN PHP H TR NNG NGHIP CA TRUNG QUC GIAI ON 1996 - 2005

n v: triu NDT

1996 Hp mu xanh l cy
Dch v chung D tr v mc ch an ninh lng thc Vin tr lng thc ni a H tr khc phc hu qu thin tai Cc chng trnh h tr vng Cc chng trnh mi trng

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Tng gi tr cc bin php nu trn AMS khng nhm sn phm c th

H tr u vo H tr li sut

66648 74542 135949 109110 121230 145045 115284 124829 140616 137021 28773 35335 51027 47596 53799 59685 48172 52264 62079 53746 2012 1875 1766 2604 2360 683 160 128 128 93 3791 4024 5453 5023 5317 5956 5808 7216 7725 9276 6000 10000 11000 12869 12493 13487 12926 16062 17195 20646 4954 5460 5620 7097 12700 17475 33346 46862 51994 55386 112178 131254 210815 184335 207899 242331 215696 247361 291312 289358

26559 1468 28027

24524 1535 26059

33242 880 34122

205 495 700

151 594 745

148 600 748

9871 520 10391

6051 319 6370

14952 787 15739

43096 2268 45364

Tng AMS khng nhm sn phm c th trc de minimis 8,5% gi tr tng sn lng Tng AMS khng nhm sn phm c th sau de minimis

166258 175640 180562 186916 188727 198599 198783 207476 257653 279855 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Ngun: Fuzhi Cheng. China: Shadow WTO Agricultural Domestic Support Nortifications. IFPRI 2008. Page 29 and Page 31.

PH LC S 4

TR CP CA NH NC CHO MT S X NGHIP U RNG TRUNG QUC GIAI ON 2003 - 2005

Tn x nghip u rng China Mengniu Dairy Co., Ltd Bright Dairy and Food Co., Ltd Inner Mongolia Yili Industrial Group Co., Ltd China Yurun Food Group Ltd Xuzhou VV Food and Beverage Co., Ltd 2003 Doanh thu 4 t 6 t 6,3 t -1,6 t 2003 Tr cp ca nh nc 4,56 triu 13,6 triu 11 triu 22,4 triu 7 triu 2004 Doanh thu 7,2 t 6,8 t 8,7 t 2,6 t 2,3 t 2004 Tr cp ca nh nc 17,86 triu 5,5 triu 17 triu 55,3 triu 12,3 triu 2005 Doanh thu 10,8 t 6,9 t 12,2 t 4,4 t 2,9 t n v: NDT 2005 Tr cp ca nh nc -6,1 triu 23,4 triu 13,92 triu Qu 1 nm 2005 8,1 triu

Ngun: Trade Lawyers Advisory Group LLC. Chinas Support Programs for Selected Industries: Agriculture. June 2007. Ghi ch: K hiu -- l cha c s liu cng b.

PH LC S 5

H TR NNG NGHIP NHM DCH V CHUNG CA THI LAN GIAI ON 1997 - 2004
n v: triu bt Ngun: G/AG/N/THA/29; G/AG/N/THA/37; G/AG/N/THA/50; G/AG/N/THA/51; G/AG/N/THA/59. Ghi ch: K hiu - l khng c s liu nm tng ng

1997 Chng trnh nghin cu v trin khai Kim dch kim sot dch bnh H thng t vn quc gia Dch v o to nng nghip Dch v c s h tng Chng trnh ci thin mi trng Dch v kim nh cht lng nng sn Chng trnh xc tin tip th 3054,32 1991,14 4813,48 508,48

1998 3019,57 1768,41 4222,85 1118,29

1999 2763,3 1327,56 3840,9 932,8

2000 3001,90 1337,05 4353,71 927,06

2001 3422,66 1674,55 8343,62 0

2002 8863,84 239,47 5580,9 934,28

2003 8721,70 547,55 4786,63 864,82

2004 2678,88 1257,33 4830,23 397,89

35396,27 30560,90 25017,24 27373,60 33500,46 24968,33 29478,52 33727,84 1603,86 165,79 62,53 1768,33 300,83 67,64 1619,68 209,78 237,67 1850,54 249,76 121,90 2202,03 169,86 78,77 9,72 1446,48 547,55 399,53 1718,55 578,13

PH LC S 6

Hnh thc Sn xut hp ng i vi ngnh ma ng ca Thi Lan Hnh thc sn xut theo hp ng l rt ph bin trong ngnh ma ng ca Thi Lan. Nm 2001, tng cng 46 nh my ch bin ng ca t nhn trn ton b t nc sn xut ra 4.080.000 tn ng nin v 1997/1998 vi trn 57% s lng c xut khu. Trn 200,000 nng dn trng ma vi khong 914,000 ha ma nm trong hp ng vi cc nh my trn. Cng c nhiu h nng dn nh trng ma cho cc h nng dn ln theo hnh thc hp ng ph. V mt l thuyt, Chnh ph Thi Lan qun l gi, cp hn ngch sn xut v gim st qu trnh ch bin ca cc nh my ng ca t nhn mt cch cht ch. Chnh ph ban hnh mt h thng chia s li nhun rng, theo mt cng thc chia s gi c s dng ngi trng ma c hng 70% v nh my c hng 30% ca tng thu nhp rng. Chnh ph cng khuyn khch v qun l cc trung tm nghin cu k thut v h tr cc hip hi ca ngi trng ma. Qu tht, hnh thc t chc sn xut hp ng gp phn quan trng trong qu trnh chuyn i c cu sn xut nng nghip ca nc ny t mt nn sn xut nng sn th sang sn xut kinh doanh nng sn ch bin to nn kh nng cnh tranh cao trn th trng th gii (Little and Watts, 1994). Hnh thc sn xut hp ng gp mt s tht bi Thi Lan ch yu l do hai nguyn nhn: Th nht, c nng dn v cng ty ch bin u c nhiu la chn trong sn xut, bn v thu mua nng sn. Khi tn ti song song nhiu knh th trng t do khc nhau, nhiu ngun tiu th sn phm, nng dn khng buc phi tham gia hp ng bn ht sn phm. Cc cng ty ch bin kinh doanh nng nghip cng c nhiu la chn khc nhau trong vic thu mua nguyn liu, khng nht thit phi k hp ng vi nhng nng dn c th m vn m bo c nguyn liu cho nh my. Th hai, chnh sch h tr ca Chnh ph cha mnh, ngoi chnh sch tn dng, hu ht u t cho nng dn trong cc h thng CF l do doanh nghip t nhn t trang tri.
Ngun: ng Kim Sn. H thng hp ng th gii v Vit Nam - Hnh thc sn xut nng nghip ha hn. Vin Chnh sch v Chin lc Pht trin Nng nghip Nng thn 2001.

PH LC S 7

H TR NNG NGHIP TRONG NC CA VIT NAM GIAI ON 1999 - 2001

Bin php
1. Hp Xanh l cy - Nghin cu - Dch v o to - Dch v t vn khuyn nng - Dch v v c s h tng - Dch v kim sot dch bnh v su bnh kim dch gia sc - D tr quc gia v mc ch an ninh lng thc - Vin tr lng thc trong nc - Cc khon chi h tr b p thit hi thin tai - H tr iu chnh c cu thng qua cc chng trnh gii phng ngun lc - H tr iu chnh c cu thng qua cc chng trnh tr cp u t - Cc chng trnh h tr vng Tng gi tr Hp mu xanh l cy 2. Hp H phch - Tng h tr cho sn phm c th Go ng Bng Tht ln - Tng h tr khng nhm sn phm c th Tng gi tr Hp H phch 3. Chng trnh Pht trin - H tr khuyn khch t b trng cy thuc phin bt hp php - Tr cp u vo dnh co ngi c thu nhp thp hoc hn ch v ngun lc - Tr cp u t chung cho nng nghip Tng gi tr Chng trnh Pht trin Tng gi tr tr cp nng nghip Vit Nam 10 1037 524 1571 15055 3411,5 27,2 3379,1 2,00 3,20 1111,82 4523,32 244,0 146,2 163,0 5491,1 247,8 686,9 92,5 901,2 5,6 181,8 800,7 8960,8

1999

2000
n v: t VN 367,8 185,0 1499,9 6787,1 277,3 578,4 85,4 2192,1 16,0 270,7 1124,0 13383,7 n v: triu VN 3576,24 61,94 3504,73 9,57 0,00 1152,72 4728,96 n v: t VN 11 1464 1138 2613 n v: t VN 20725

2001
292,1 433,5 1590,6 4863,0 264,0 2271,4 197,1 1434,4 109,8 170,4 3063,0 14689,3 1980,3 0,00 1966,95 13,35 0,00 1300,82 3281,12

1 926 887 1814 19784

Ngun: Nhm nghin cu tnh ton t ti liu WT/ACC/SPEC/VNM/3/Rev.5.

10

PH LC S 8

Ngun: Nhm nghin cu thc hin cn v vo cc s liu trch t ti liu WT/ACC/SPEC/VNM/3/Rev.5

11

PH LC S 9
QUYT NH ca Th tng Chnh ph s 80/2002/Q-TTg ngy 24/6/2002 v chnh sch khuyn khch tiu th nng sn hng ha thng qua hp ng.

TH TNG CHNH PH Cn c Lut T chc Chnh ph ngy 25 thng 12 nm 2001;Theo ngh ca B trng B Nng nghip v Pht trin nng thn QUYT NH: iu 1. Nh nc khuyn khch cc doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t k kt hp ng tiu th nng sn hng ha (bao gm nng sn, lm sn, thy sn) v mui vi ngi sn xut (hp tc x, h nng dn, trang tri, din h nng dn) nhm gn sn xut vi ch bin v tiu th nng sn hng ha pht trin sn xut n nh v bn vng. Hp ng sau khi k kt l c s php l gn trch nhim v ngha v ca cc bn, bo v doanh, ch bin v xut khu theo cc quy nh ca hp ng. iu 2. Hp ng tiu th nng sn hng ha phi c k vi ngi sn xut ngay t u v sn xut, u nm hoc u chu k sn xut. Trc mt, thc hin vic k kt hp ng tiu th i vi cc sn phm l cc mt hng ch yu xut khu: go, thy sn, ch, c ph, h tiu, cao su, ht iu, qu, du tm, tht,... v cc sn phm ch yu tiu dng trong nc c thng qua ch bin cng nghip: bng, ma, thuc l l cy rng nguyn liu cho cng nghip giy, cng nghip ch bin g, sa v mul.... Hp ng tiu th nng sn hng ha k gia cc doanh nghip vi ngi sn xut theo cc hnh thc: - ng trc vn, vt t, h tr k thut, cng ngh v mua li nng sn hng ha; - Bn vt t mua li nng sn hng ha; - Trc tip tiu th nng sn hng ha; - Lin kt sn xut: H nng dn c s dng gi tr quyn s dng t gp vn c phn, lin doanh, lin kt vi doanh nghip hoc cho doanh, nghip thu t, sau nng dn c sn xut trn t gp c phn, lin doanh, lin kt hoc cho thu v bn li nng sn cho doanh nghip, to s gn kt bn vng gia nng dn v doanh nghip. Hp ng tiu th nng sn hng ha phi bo m ni dung v hnh thc theo quy nh ca php lut. iu 3. Mt s chnh sch ch yu khuyn khch cc doanh nghip k hp ng tiu th nng sn vi ngi sn xut. l. V t ai: y ban nhn dn cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng to iu kin thun li nng dn thc hin y , ng php lut quyn v s dng t, s

12

dng gi tr quyn s dng t gp vn c phn hoc lin doanh, lin kt vi cc doanh nghip ch bin, kinh doanh xut nhp khu nng sn; ch o vic xy dng v hon chnh quy hoch cc vng sn xut nng sn hng ha tp trung, to iu kin cho ngi sn xut v doanh nghip t chc sn xut, k kt hp ng tiu th nng sn hng ha; ch o thc hin vic dn in, i tha ni cn thit. Cc doanh nghip ch bin, tiu th, xut khu nng sn c nhu cu t ai xy dng nh my ch bin hoc kho tng, bn bi bo qun v vn chuyn hng ha th c u tin thu t. y ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc Trung ng c quy nh c th to iu kin thun li v th tc, gi c h tr cc danh nghip nhn t u t. 2. V u t: Vng sn xut nguyn liu tp trung gn vi c s ch bin, tiu th nng sn hng ha c hp ng tiu th nng sn hng ha c ngn sch nh nc h tr mt phn v u t xy dng c s h tng (ng giao thng, thy li, in, .. .), h thng ch bn bun, kho bo qun, mng li thng tin th trng, cc c s kim nh cht lng nng sn hng ha. C ch ti chnh v h tr ngn sch thc hin nh quy (lnh ti iu 3 Quyt nh s 132/2001/Q-TTg ngy 07 thng 9 nm 2001 ca Th tng Chnh ph. 3. V tn dng: - i vi tn dng thng mi, cc ngn hng thng mi m bo nhu cu vay vn cho ngi sn xut v doanh nghip tham gia k hp ng theo li sut tha thun vi iu kin v th tc thun li. Ngi sn xut, doanh nghip c th chp bng ti sn hnh thnh t vn vay vay vn ngn hng, c vay vn bng tn chp v vay theo d n sn xut kinh doanh c hiu qu. - Ngi sn xut, doanh nghip k hp ng tiu th nng sn c d n sn xut, ch bin hng xut khu c hng cc hnh thc u t nh nc t Qu H tr pht trin theo quy nh ti Ngh lnh s 43119991N-CP ngy 29 thng 6 nm 1999 ca Chnh ph v tn dng u t ca Nh nc v Quyt nh s 02/2001/Q-TTg ngy 02 thng l nm 2001 ca Th tng Chnh ph. Cc doanh nghip k kt hp ng tiu th nng sn xut khu, c d n sn xut kinh doanh hng xut khu c vay vn t Qu H tr xut khu theo quy nh ti Quyt nh s 133/2001/Q-TTg ngy IO thng 9 nm 2001 ca Th tng Chnh ph v vic ban hnh Quy ch Tn dng h tr xut khu. Cc doanh nghip tiu th nng sn mang tnh thi v c vay vn t Qu H tr xut khu mua nng sn hng ha theo hp ng v c p dng hnh thc tn chp hoc th chp bng ti sn hnh thnh t vn vay vay vn. - i vi a bn vng su, vng xa, vng c bit kh khn, vng bin gii, hi o ngoi chnh sch tn dng hin hnh cho ngi sn xut v doanh nghip vay nh: cho vay h ngho, gim li sut cho vay khi thanh ton,... cn c thchin chnh sch: + i vi d n u t ch bin nng sn, tiu th nng sn hng ha c vay t Qu H tr pht trin vi mc li sut 3%lnm. Trng hp d n do doanh nghip nh nc thc hin th khi d n i vo hot ng, ngn sch nh nc cp 30% vn lu ng; + y ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc Trung ng quyt nh vic s dng ngn sch a phng h tr li sut vn vay ngn hng cho tng d n sn xut, ch bin, tiu th nng sn hng ha ph hp vi iu kin c th tng a phng.

13

4. V chuyn giao tin b k thut v cng ngh: Hng nm, ngn sch nh nc dnh khon kinh ph h tr cc doanh nghip v ngi sn xut c hp ng tiu th nng sn: p dng, ph cp nhanh (k c nhp khu) cc loi ging mi, tin b k thut, cng ngh mi trong bo qun, ch bin nng, lm, thy sn; u t mi, ci to, nng cp cc c s sn xut v nhn ging cy trng, ging vt nui; a dng ha cc hnh thc tuyn truyn, gio dc (chng trnh VIDEO, truyn thanh, truyn hnh, Internet,...) nhm ph cp nhanh tin b k thut v cng ngh mi, thng v tin th trng, gi c n ngi sn xut, doanh nghip.Cc vng sn xut hng ha tp trung c hp ng tiu th nng sn c u tin trin khai v h tr v cng tc khuyn nng, khuyn lm, khuyn ng. 5. V th trng v xc tin thng mi: Ngoi cc chnh sch hin hnh, l vi vng sn xut hng ha tp trung cc doanh nghip xut khu thuc cc thnh phn kinh t c hp ng tiu th nng sn hng ha vi nng dn ngay t u v c u tin tham gia thc hin cc hp dng thng mi ca Chnh ph v cc chng trnh xc tin thng mi do B Thng mi, B, ngnh c lin quan, Hip hi ngnh hng v a phng t chc. iu 4. Vic k kt v thc hin hp ng tiu th nng sn hng ha gia ngi sn xut vi doanh nghip phi c thc hin theo ng cc quy nh ca php lut v hp ng. Hp ng tiu th nng sn hng ha c y ban nhn dn x xc nhn hoc Phng Cng chng huyn chng thc. Doanh nghip v ngi sn xut c trch nhim thc hin ng cc cam kt trong hp ng; bn no khng thc hin ng ni dung k m gy thit hi th phi bi thng cho bn b thit hi. Cc bn k kt hp ng cng nhau tha thun x l cc ri ro do v thin tai, t bin v gi c th trng v cc nguyn nhn bt kh khng khc theo nguyn tc cng chia s ri ro v c Nh nc xem xt h tr mt phn thit hi theo quy nh ca php lut. Cc doanh nghip khng c tranh mua nng sn hng ha ca nng dn m doanh nghip khc u t pht trin sn xut. Khng c k hp ng tiu th nng sn hng ha m ngi sn xut k hp ng vi doanh nghip khc. Ngi sn xut ch c bn nng sn hng ha sn xut theo hp ng cho doanh nghip khc khi doanh nghip u t hoc k hp ng tiu th nng sn hng ha t chi khng mua hoc mua khng ht nng sn hng ha ca mnh. Khi c tranh chp v hp ng th y ban nhn dn x c trch nhim phi hp vi Hi Nng dn Vit Nam cng cp v Hip hi ngnh hng t chc v to iu kin hai bn gii quyt bng thng lng, ha gii. Trng hp vic thng lng, ha gii khng t c kt qu th cc bn a v tranh chp ra ta n gii quyt theo php lut. iu 5. Trong qu trnh thc hin hp ng, nu doanh nghip vi phm mt trong nhng ni dung: khng mua ht nng sn hng ha; mua khng ng thi gian, khng ng a im nh cam kt trong hp ng; gian ln thng mi trong vic nh tiu chun cht lng, s lng nng sn hng ha; li dng tnh c quyn ca hp ng tiu th mua di gi k kt trong hp ng hoc c hnh vi khc gy thit hi cho ngi sn xut th ty theo tnh cht v mc ca hnh vi vi phm m phi chu cc bin php x l nh sau:

14

l.Bi thng ton b thit hi vt cht do c ch th trng; hnh vi vi phm gy ra theo quy nh ca php lut v hp ng; 2.C quan nh nc c thm quyn nh ch hoc tm nh ch quyn kinh doanh i vi cc mt hng nng sn m doanh nghip vi phm v thng bo trn phng tin thng tin i chng v hnh vi vi phm hp ng ca doanh nghip. iu 6. Trong qu trnh thc hin hp ng, nu ngi sn xut nhn tin vn, vt t ng trc ca doanh nghip k hp ng m c khng bn nng sn hng ha hoc bn nng sn hng ha cho doanh nghip khc khng k hp ng u t sn xut; bn thiu s lng, khng ng thi gian, khng m bo tiu chun, cht lng hng ha quy nh trong hp ng; khng thanh ton ng thi hn hoc c hnh vi vi phm khc th ty theo tnh cht, mc ca hnh vi vi phm m phi chu cc hnh thc x l nh sau: l. Phi thanh ton li cho doanh nghip cc khon n: vt t, vn (bao gm c li sut vn vay ngn hng trong thi gian tm ng) nhn tm ng; 2 . Phi bi thng thit hi gy ra cho doanh nghip theo quy nh ca php lut v hp ng. iu 7. y ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc Trung ng chu trch nhim chnh trong vic ch o thc hin cc bin php thc y qu trnh t chc sn xut, tiu th nng sn thng qua hp ng ti a phng, trong cn lm tt mt s vic sau y: - Ch o cc ngnh a phng tuyn truyn rng ri trong nhn dn v phng thc sn xut theo hp ng, tng cng gio dc v php lut, nng cao thc chp hnh php lut cho doanh nghip v nng dn nhn dn ng tnh hng ng phng thc lm n mi; - La chn v quyt nh c th (c trng hp cn phi hp vi cc B, ngnh c lin quan, Tng cng ty nh nc) cc doanh nghip thc hin k hp ng tiu th nng sn hng ha; ng thi c k hoch tng bc m rng phng thc k hp ng tiu th nng sn hng ha, n nm 2005 t nht 30%, n nm 2010 c trn 50% sn lng nng sn hng ha ca mt s ngnh sn xut hng ha ln c tiu th thng qua hp ng; - Hng dn cc doanh nghip v ngi sn xut k kt hp ng sn xut, tiu th nng sn hng ha trn a bn; ch o cc S, ban, ngnh trong tnh n c, kim tra vic k kt v thc hin hp ng; - Phi hp vi B Nng nghip v Pht trin nng thn, B Thy sn, Lin minh hp tc x Vit Nam, Hi Nng dn Vit Nam ch o thc hin Ngh quyt Hi ngh ln th 5 Ban Chp hnh Trung ng ng Kha IX v tip tc i mi, pht trin v nng cao hiu qu kinh t tp th t m rng phng thc tiu th nng sn hng ha thng qua hp ng vi hp tc x nng nghip; - C bin php gip cn thit v to iu kin cho ngi sn xut v doanh nghip thc hin phng thc tiu th nng sn hng ha thng qua hp ng, pht hin kp thi nhng sn xut vng mc ca doanh nghip v ngi sn xut trong qu trnh thc thi phng thc ny; kp thi x l nhng vng mc thuc trch nhim, thm quyn ca a phng v ch ng lm vic vi cc B, ngnh c lin quan d x l nhng vn vt thm quyn ca a phng; - Ch o xy dng mt s m hnh mu v phng thc sn xut theo hp ng rt kinh nghim ch o chung v hon thin cc chnh sch, nhm thc y qu trnh lin kt ngy cng cht ch v hiu qu gia ngi sn xut, ch bin , tiu th nng sn hng ha trong nng nghip.

15

iu 8. Trch nhim ca cc B, ngnh v t chc c lin quan. l. B Nng nghip v Pht trin nng thn, B Thy sn ban hnh mu hp ng tiu th nng sn hng ha ca ngnh, cc doanh nghip v ngi sn xut vn dng trong qu trnh thc hin; theo di tng hp vic trin khai thc hin phng thc tiu th nng sn hng ha thng qua hp ng bo co Th tng Chnh ph. 2. B Thng mi c trch nhim hng dn h tr cc doanh nghip xc tin thng mi, tm kim th trng tiu th nng sn. 3. B Ti chnh r sot cc chnh sch thu cho ph hp vi cc bn k hp ng; xy dng c ch chnh sch lp Qu Bo him ngnh hng trnh Chnh ph quyt nh; hng dn cc chnh sch v ti chnh c lin quan.
4. Ngn hng Nh nc Vit Nam, Qu H tr pht trin hng dn t chc ch o vic cho cc doanh nghip, ngi sn xut vay vn c quy nh trong Quyt nh ny.

5. C quan qun nh nc v gi ca Chnh ph hng dn nguyn tc xc nh gi sn nng sn hng ha m doanh nghip mua ca ngi bo m ngi sn xut c li, doanh nghip kinh doanh c hiu qu. 6. Hi Nng dn Vit Nam, Hip hi ngnh hng pht huy vai tr, v tr ca ngnh mnh h tr cc doanh nghip v ngi sn xut k kt hp ng tiu th nng sn. iu 9. Quyt nh ny c hiu lc thi hnh k t ngy k. iu 10. Cc B trng, Th trng c quan ngang B, c quan thuc Chnh ph, Ch tch y ban nhn dn cc tnh, thnh ph trc thuc ban nhn dn cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng chu trch nhim thi hnh Quyt nh ny./. TH TNG CHNH PH ( k) PHAN VN KHI.

16

PH LC S 10
HIP NH V NNG NGHIP

Cc Thnh vin, Quyt nh thit lp c s cho vic tin hnh qu trnh ci cch thng mi trong nng nghip ph hp vi mc tiu m phn c ra trong Tuyn b Punta del Este; thc rng mc tiu di hn nh c thng nht ti Phin R sot Gia k caVng Uruguay l "thit lp mt h thng thng mi nng nghip cng bng v nh hng th trng, qu trnh ci cch cn c tin hnh thng qua vic m phn cam kt v tr cp, bo h v thng qua vic thit lp nhng lut l v quy tc cht ch v thc thi c hiu qu hn ca GATT "; thc thm rng "mc tiu di hn trn y l nhm gim ng k v nhanh chng tr cp v bo h nng nghip lin tc trong mt khong thi gian c tho thun, nhm hiu chnh v ngn chn nhng hn ch v bp mo thng mi trn th trng nng sn th gii"; Cam kt t c nhng cam kt rng buc c th trong tng lnh vc sau y: tip cn th trng; h tr trong nc; cnh tranh xut khu; v t c mt hip nh v cc vn v sinh dch t v kim dch ng, thc vt; Nht tr rng trong khi thc hin cc cam kt tip cn th trng, cc Thnh vin pht trin s xem xt y n cc nhu cu v iu kin c th ca cc Thnh vin ang pht trin bng cch ci thin hn na cc c hi v iu kin tip cn th trng cho nhng nng sn c li ch c bit ca cc Thnh vin ny, k c t do ho hon ton thng mi nng sn nhit i, nh thng nht ti Phin R sot Gia k, v cho nhng sn phm c tm quan trng c bit trong vic a dng ho sn xut trnh vic trng cc cy thuc gy nghin khng hp php; Ghi nhn rng cc cam kt trong chng trnh ci cch cn phi t c mt cch bnh ng gia tt c cc Thnh vin, c xem xt n cc yu t phi thng mi, k c an ninh lng thc v nhu cu bo v mi trng, c xem xt n

17

tho thun rng i x c bit v khc bit i vi cc nc ang pht trin l yu t khng tch ri trong m phn, v c tnh n cc hu qu tiu cc c th c ca vic thc hin chng trnh ci cch i vi cc nc km pht trin v cc nc ang pht trin ch yu nhp lng thc; Di y tho thun nh sau:

PHN I iu 1 nh ngha cc thut ng Trong Hip nh ny, tr khi phm vi c yu cu khc: (a) "Lng h tr tnh gp" v "AMS" c ngha l mc h tr hng nm tnh bng tin cho mt sn phm nng nghip dnh cho cc nh sn xut mt loi sn phm c bn, hoc l mc h tr khng cho mt sn phm c th dnh cho cc nh sn xut nng nghip ni chung, khc vi h tr theo cc chng trnh c tiu chun c min tr ct gim ti Ph lc 2 ca Hip nh ny, bao gm: (i) H tr trong giai on c s nu c th ti cc bng ti liu h tr lin

quan c hp thnh v dn chiu ti Phn IV Danh mc ca mt Thnh vin; v (ii) H tr c cung cp trong bt k nm no trong giai on thc hin

v cc nm sau c tnh ton ph hp vi quy nh ti Ph lc 3 ca Hip nh ny v c tnh n s liu hp thnh v phng php c s dng ti cc bng h tr lin quan c dn chiu ti Phn IV ca Danh mc ca mt Thnh vin,; (b) "Sn phm nng nghip c bn" c lin quan n cc cam kt v h tr trong nc c nh ngha l sn phm gn nht vi im bn u tin c nu c th ti Danh mc ca mt Thnh vin v ti liu h tr c lin quan; (c) "Chi tiu ngn sch" hoc "chi tiu" bao gm cc khon ng l phi thu ngn sch nhng li b qua.;

18

(d) "Lng h tr tng ng" c ngha l mc h tr hng nm tnh bng tin dnh cho cc nh sn xut mt sn phm nng nghip c bn thng qua vic p dng mt hoc nhiu bin php m mc tr cp ny khng th tnh c theo phng php AMS, khc vi tr cp trong cc chng trnh c tiu chun c min tr ct gim ti Ph lc 2 ca Hip nh ny, bao gm : (i) H tr c cung cp trong giai on c s nu c th ti cc bng ti

liu h tr lin quan c hp thnh v dn chiu ti Phn IV Danh mc ca mt Thnh vin; v (ii) H tr c cung cp trong bt k nm no trong giai on thc hin

v cc nm sau c tnh ton ph hp vi quy nh ti Ph lc 4 ca Hip nh ny v c tnh n s liu hp thnh v phng php c s dng ti cc bng h tr lin quan c dn chiu ti Phn IV ca Danh mc ca mt Thnh vin; (e) "Tr cp xut khu" l nhng tr cp da trn kt qu thc hin xut khu, k c cc loi tr cp xut khu trong danh mc ti iu 9 ca Hip nh ny; (f) "Giai on thc hin" c ngha l giai on 6 nm k t nm 1995, ngoi tr, v mc ch ca iu 13, l giai on 9 nm k t nm 1995; (g) Cc nhng b tip cn th trng bao gm ton b cc cam kt tip cn th trng c thc hin theo Hip nh ny; (h) "Tng lng h tr tnh gp" v "Tng AMS" c ngha l tng tt c h tr trong nc dnh cho cc nh sn xut nng nghip, c tnh bng tng lng h tr tnh gp cho cc sn phm nng nghip c bn, tng lng h tr tnh gp khng cho cc sn phm c th v tng lng h tr tng ng cho sn phm nng nghip, v bao gm: (i) H tr c cung cp trong giai on c s (gi l Tng AMS c s)

v h tr ti a c php cung cp ti bt k nm no trong giai on thc hin v sau (gi lcc mc cam kt cui cng v hng nm), nh quy nh ti Phn IV Danh mc ca mt Thnh vin; v (ii) Mc h tr thc t ti bt k nm no trong giai on thc hin v sau

(gi l "Tng AMS hin hnh"); c tnh theo quy nh ca Hip nh

19

ny, k c iu 6, v vi s liu hp thnh v phng php s dng ti cc bng h tr trong ti liu c dn chiu ti Phn IV trong Danh mc ca mt Thnh vin; (i) "Nm" ti khon (f) trn y v c lin quan n cc cam kt c th ca mt Thnh vin l nm dng lch, ti chnh hoc nm tip th c quy nh ti Danh mc lin quan n Thnh vin . iu 2 Din sn phm Hip nh ny p dng i vi cc sn phm trong danh mc ti Ph lc 1 ca Hip nh, sau y c gi l sn phm nng nghip.

PHN II iu 3 Xy dng nhng nhng b v cam kt 1. Cc cam kt v h tr trong nc v tr cp xut khu ti Phn IV trong Danh mc ca mi Thnh vin hp thnh cc cam kt gii hn vic tr cp, v tr thnh mt b phn cu thnh ca GATT 1994. 2. Theo quy nh ti iu 6, mt Thnh vin s khng h tr cho cc nh sn xut trong nc vt qu mc cam kt c nu ti Mc I, Phn IV trong Danh mc ca Thnh vin . 3. Theo quy nh ti khon 2(b) v 4 ca iu 9, mt Thnh vin s khng c tr cp xut khu nu trong khon 1, iu 9 i vi sn phm nng nghip hoc nhm sn phm c nu ti Mc II, Phn IV trong Danh mc ca Thnh vin vt qu mc cam kt v s lng v chi tiu ngn sch c nu ti , v khng tr cp nh th i vi bt k mt sn phm no khng c nu ti Mc trong Danh mc ca nc Thnh vin .

20

PHN III iu 4 Tip cn th trng 1. Nhn nhng tip cn th trng c trong cc Danh mc lin quan n cc cam kt rng buc v ct gim thu quan, v cc cam kt tip cn th trng khc c nu ti . 2. Cc Thnh vin s khng duy tr, vin n, hoc chuyn i bt k cc loi bin php phi thu thuc loi c yu cu chuyn sang thu quan thng thng39, ngoi tr c quy nh khc ti iu 5 v Ph lc 5. iu 5 T v c bit 1. Bt k cc quy nh ti khon 1(b) ca iu II, GATT 1994, bt k mt Thnh vin c th vin ti cc quy nh ti cc khon 4 v 5 di y i vi vic nhp khu mt sn phm nng nghip m cc bin php c dn chiu ti ti khon 2 iu 4 ca Hip nh ny p dng vi sn phm c chuyn i thnh thu quan thng thng, v nng sn c nh du trong Danh mc bng k hiu "SSG", tc l sn phm l i tng nhn nhng m cc quy nh ca iu ny c th c vin ti, nu: (a) lng nhp khu sn phm trong bt k nm no vo lnh th

hi quan ca Thnh vin c nhn nhng vt qu mc gi khng ch lin quan ti c hi tip cn th trng hin ti nh quy nh ti khon 4; hoc, nhng khng ng thi: (b) gi sn phm nhp khu vo lnh th hi quan ca Thnh vin c

nhn nhng, c xc nh trn c s gi nhp khu CIF ca chuyn hng lin quan tnh bng ng tin ca nc Thnh vin , gim xung

Cc bin php ny bao gm hn ch s lng nhp khu, cc loi thu i vi hng nhp khu, gi nhp khu ti thiu, cp php nhp khu tu tin, cc bin php phi quan thu c duy tr thng qua cc doanh nghip thng mi quc doanh, hn ch xut khu t nguyn, v cc bin php ca khu tng t, khc vi thu quan thng thng, d l bin php c c duy tr theo s cho php tng nc c th ti GATT 1947 hay khng, nhng khng bao gm cc bin php duy tr theo quy nh v cn cn thanh ton hoc theo cc quy nh chung phi nng nghip khc ti GATT 1994 hoc cc Hip nh thng mi a bin khc ti Ph lc 1A ca Hip nh WTO.
1

21

di mc gi ly tng ng vi gi bnh qun ca sn phm trong cc nm 1986 n 198840. 2. Lng nhp khu theo cc cam kt tip cn th trng hin hnh v ti thiu hnh thnh nh l mt phn ca nhn nhng ni ti khon 1 trn y nhm xc nh lng nhp khu cn thit vin dn n cc quy nh ti tiu khon 1(a) v khon 4, nhng lng nhp khu ny s khng chu bt k mt khon thu quan b xung no c p dng theo tiu khon 1(a) v khon 4 hoc tiu khon 1(b) v khon 5 di y. 3. Tt c lng nhp khu sn phm c lin quan hin ang thc hin trn c s hp ng c k trc khi thu quan b xung c p dng theo tiu khon 1(a) v khon 4 s c min tr thu quan b xung , nhng lng nhp khu c th c tnh vo lng nhp khu ca sn phm c lin quan trong nm tip theo vi mc ch vin dn cc quy nh ti tiu khon 1(a) trong nm . 4. Bt k mt khon thu b xung theo tiu khon 1(a) s ch c duy tr cho ti cui nm khi khon thu c p dng, v ch c th c p dng vi mc khng vt qu mt phn ba mc thu thng thng c hiu lc ti nm khon thu b xung c p dng. Mc gi khng ch s c t theo cng thc sau y da trn c hi tip cn th trng c xc nh bng t l phn trm ca mc tiu th ni a41 trong ba nm c sn s liu trc : (a) nu c hi tip cn th trng i vi mt sn phm thp hn hoc bng 10%, mc gi khng ch c s s bng 125%; (b) nu c hi tip cn th trng i vi mt sn phm ln hn 10% nhng thp hn hoc bng 30%, mc gi khng ch c s s bng 110%; (c) nu c hi tip cn th trng i vi mt sn phm ln hn 30%, mc c s s bng 105%.

Gi i chiu c s dng nhm vin dn n cc quy nh ti tiu khon ny ni chung l gi CIF n v bnh qun ca sn phm c lin quan, hoc l gi thch hp tng ng vi cht lng hoc tng giai on ch bin. Gi ny phi c quy nh c th cng khai ngay sau khi s dng ln u tin cho php cc Thnh vin khc xc nh mc thu b xung c th c p dng. 3 Nu tiu th ni a khng c tnh n, mc ly c s theo tiu khon 4(a) s c p dng.
2

22

Trong mi trng hp, thu b xung c th c p dng vo bt k nm no nu ti nm lng nhp khu tuyt i ca sn phm c lin quan nhp vo lnh th hi quan ca Thnh vin c mc nhn nhng vt qu tng ca (x) mc gi khng ch c s c xc nh nh trn, nhn vi lng nhp khu trung bnh ca ba nm c sn s liu trc v (y) lng thay i tuyt i tiu th ni a sn phm c lin quan trong nm c sn s liu gn nht so vi nm trc , vi iu kin mc gi khng ch c s khng c thp hn 105% lng nhp khu trung bnh ni ti (x) trn y. 5. Thu quan b sung c p dng theo tiu khon 1(b) s c xy dng theo cng thc sau y: (a) nu chnh lch gia gi CIF nhp khu ca chuyn hng tnh bng ng tin ni a (sau y gi l gi nhp) v gi khng ch nh nh ngha ti tiu khon thp hn hoc bng 10% gi khng ch, khng c thu quan b xung no c p dng; (b) nu chnh lch gia gi nhp v gi khng ch (sau y gi l chnh lch gi) ln hn 10% nhng thp hn hoc bng 40% mc gi khng ch, mc thu b xung s bng 30% lng chnh lch gi vt qu 10%; (c) nu chnh lch gi ln hn 40% v nh hn hoc bng 60% mc gi khng ch, mc thu b xung s bng 50% lng chnh lch gi vt qu 40%, cng thm mc thu b xung cho php phn (b); (d) nu chnh lch gi ln hn 60% nhng nh hn hoc bng 75%, mc thu b xung s bng 70% lng chnh lch gi vt qu 60% gi khng ch , cng thm mc thu b xung cho php phn (b) v (c); (e) nu chnh lch gi ln hn 75% gi ly, mc thu b xung s bng 90% lng chnh lch gi vt qu 75%, cng thm cc mc thu b xung phn (b), (c) v (d). 6. i vi cc sn phm d hng v theo thi v, cc iu kin quy nh trn y phi c p dng sao cho c th tnh n cc c tnh ring ca cc sn phm . C th l, khong thi gian ngn hn theo tiu khon 1(b) v khon 4 c th c p

23

dng khi dn chiu n cc khong thi gian tng ng trong giai on c s, v cc gi tham kho khc nhau cho cc giai on khc nhau c th c s dng theo tiu khon 1(b). 7. Vic p dng cc bin php t v c bit phi c thc hin mt cch minh bch. Bt k mt Thnh vin no p dng theo tiu khon 1(b) trn y cn thng bo trc bng vn bn, vi s liu lin quan cho U ban Nng nghip cng sm cng tt nu c th, v trong mi trng hp trong vng 10 ngy k t khi bt u thc hin. Trong cc trng hp c s thay i trong lng tiu th phn theo tng dng thu, thc hin theo khon 4, s liu lin quan cn bao gm c thng tin v phng php c s dng phn theo s thay i . Thnh vin thc hin theo khon 4 cn to iu kin cc nc c quan tm c c hi t vn v cc iu kin p dng hnh ng . Bt k mt Thnh vin no khi thc hin theo tiu khon 1(b) trn y cn thng bo bng vn bn, k c s liu lin quan, cho U ban Nng nghip trong vng 10 ngy k t khi thc hin hnh ng u tin, hoc, i vi nng sn d hng v thi v, hnh ng u tin trong bt k giai on no. Cc Thnh vin cam kt, trong chng mc c th, khng vin ti cc quy nh ti tiu khon 1(b) khi lng nhp khu sn phm c lin quan ang gim. Trong mi trng hp, Thnh vin c hnh ng nh vy cn to iu kin cho cc Thnh vin c li ch trong c tham vn v iu kin p dng hnh ng . 8. Khi cc bin php c thc hin ph hp vi nhng quy nh t khon 1 n 7 ni trn, cc Thnh vin cam kt s khng vin n cc quy nh ti khon 1(a) v 3, iu XIX ca GATT 1994, hoc khon 2, iu 8 ca Hip nh v T v i vi cc bin php . 9. Cc quy nh ti iu ny s c hiu lc trong ton b qu trnh sa i nh c quy nh ti iu 20. PHN IV iu 6 Cam kt v H tr trong nc 1. Cc cam kt v gim h tr trong nc ca mi Thnh vin c trong Phn IV ca Danh mc ca Thnh vin s p dng vi tt c cc bin php h tr trong

24

nc dnh cho cc nh sn xut nng nghip, tr cc bin php h tr trong nc khng phi l i tng phi gim theo cc tiu ch quy nh ti iu ny v ti Ph lc 2 ca Hip nh ny. Cc cam kt ny c th hin bng Tng lng h tr tnh gp v "Mc cam kt rng buc hng nm v cui cng". 2. Theo Hip nh R sot Gia k, cc bin php h tr ca chnh ph, d l trc tip hay gin tip, nhm khuyn khch pht trin nng nghip v nng thn l b phn khng tch ri trong chng trnh pht trin ca cc nc ang pht trin, do tr cp u t - l nhng tr cp nng nghip ni chung thng c ti cc nc ang pht trin, v tr cp u vo ca nng nghip - l nhng tr cp thng c cp cho nhng ngi sn xut c thu nhp thp v thiu ngun lc ti cc nc Thnh vin ang pht trin, s c min tr khi cc cam kt ct gim h tr trong nc ng l phi c p dng i vi cc bin php nh vy, v nhng h tr trong nc dnh cho ngi sn xut ti cc nc Thnh vin ang pht trin nhm khuyn khch vic t b trng cy thuc phin cng c min tr. H tr trong nc c cc tiu ch ti khon ny s khng a vo trong tnh ton Tng AMS hin hnh ca Thnh vin . 3. Mt Thnh vin s c coi l tun th cam kt v ct gim h tr trong nc vo bt k nm no nu h tr trong nc dnh cho ngi sn xut trong nm , c th hin bng Tng AMS hin hnh khng vt qu mc cam kt rng buc cui cng v hng nm tng ng c ghi c th ti Phn IV trong Danh mc ca Thnh vin . 4. (a) Mt Thnh vin s khng yu cu a vo tnh ton Tng AMS hin

hnh v khng yu cu ct gim: (i) h tr trong nc cho mt sn phm c th khng a vo tnh ton Tng AMS hin hnh ca Thnh vin nu h tr khng vt qu 5% tng tr gi sn lng ca mt sn phm nng nghip c bn ca Thnh vin trong nm lin quan; v (ii) h tr trong nc khng cho mt sn phm c th no khng a vo tnh ton Tng AMS hin hnh ca Thnh vin nu h tr khng vt qu 5% tr gi tng sn lng nng nghip ca Thnh vin .

25

(b) i vi cc Thnh vin ang pht trin, t l phn trm mc ti thiu ti khon ny s l 10%. 5. (a) Cc khon thanh ton trc tip trong cc chng trnh hn ch sn

xut s khng phi l i tng cam kt ct gim h tr trong nc nu:

(i) cc khon thanh ton da trn c s vng v sn lng c nh; hoc

(ii) cc khon thanh ton bng hoc thp hn 85% mc sn lng c s; hoc (iii) cc khon thanh ton cho chn nui gia sc c chi tr theo s u gia sc c nh. (b) Vic min tr cam kt ct gim i vi cc khon thanh ton trc tip t cc tiu ch trn y s khng tnh vo Tng AMS Hin hnh ca mt Thnh vin. iu 7 Quy tc chung v h tr trong nc 1. Mi Thnh vin s m bo rng tt c cc bin php h tr trong nc dnh cho cc nh sn xut nng nghip khng phi l i tng cam kt ct gim v cc bin php hi cc tiu ch quy nh ti Ph lc 2 ca Hip nh ny c coi l ph hp vi cc quy nh . 2. (a) Bt k mt bin php h tr trong nc no dnh cho cc nh sn xut

nng nghip, k c cc sa i ca bin php , v bt k mt bin php no khc c a vo p dng sau m khng tho mn cc iu kin ti Ph lc 2 ca Hip nh ny hoc l c min tr ct gim vi l do theo iu khon khc ti Hip nh ny s phi c a vo tnh ton Tng AMS Hin hnh ca Thnh vin . (b) Nu khng c cam kt v Tng AMS ti Phn IV ca Danh mc ca

mt Thnh vin, Thnh vin s khng dnh h tr cho cc nh sn xut nng nghip vt qu mc ti thiu lin quan c quy nh ti khon 4 iu 6.

26

PHN V iu 8 Cam kt v cnh tranh xut khu Mi Thnh vin cam kt khng tr cp xut khu tri vi Hip nh ny v tri vi cc cam kt nh c ghi c th trong Danh mc ca Thnh vin . iu 9 Cam kt v tr cp xut khu 1. Cc tr cp xut khu sau y l i tng cam kt ct gim theo Hip nh ny: (a) tr cp trc tip ca chnh ph hoc cc c quan chnh ph, k c tr cp bng hin vt, cho mt hng, mt ngnh, cho cc nh sn xut sn, phm nng nghip cho mt hp tc x hoc hip hi ca cc nh sn xut, hoc cho mt c quan tip th, tu thuc vo vic thc hin xut khu; (b) vic bn hoc thanh l xut khu ca chnh ph hoc cc c quan chnh ph d tr sn phm phi thng mi vi gi thp hn gi so snh ca sn phm cng loi trn th trng ni a; (c) cc khon thanh ton xut khu sn phm nng nghip hon ton do chnh ph thc hin, d c tnh vo ti khon cng hay khng, k c cc khon thanh ton ly t khon thu thu t sn phm nng nghip c lin quan hoc t sn phm xut khu c lm ra; (d) tr cp nhm gim chi ph tip th xut khu sn phm nng nghip (ngoi cc tr cp dch v xc tin xut khu v dch v t vn), bao gm chi ph vn chuyn, nng phm cp v cc chi ph ch bin khc, v chi ph vn ti quc t v cc ph; (e) ph vn ti ni a v cc ph ca cc chuyn hng xut khu, do chnh ph cung cp hoc u quyn, vi iu kin thun li hn so vi cc chuyn hng ni a; (f) tr cp cho sn phm nng nghip tu thuc vo hnh thnh ca sn

phm xut khu.

27

2.

(a)

Ngoi tr nh quy nh ti tiu khon (b), cc mc cam kt tr cp xut

khu cho mi nm trong giai on thc hin, nh c ghi c th trong Danh mc ca mi Thnh vin, i vi cc loi tr cp xut khu c trong khon 1 ca iu ny, l: (i) Trng hp cam kt ct gim chi tiu ngn sch, mc chi tiu tr cp ti a c th c phn b hoc thc hin trong nm i vi sn phm nng nghip, hoc nhm sn phm c lin quan; v (ii) Trng hp cam kt ct gim s lng xut khu, s lng ti a mt loi sn phm nng nghip hoc mt nhm sn phm c tr cp xut khu trong nm . (b) Ti bt k thi im no t nm th hai cho n nm th nm trong giai on thc hin, mt Thnh vin c th cung cp cc loi tr cp xut khu nh nu ti khon 1 trong nm vt qu mc cam kt hng nm lin quan n cc sn phm hoc nhm sn phm c ghi ti Phn IV ca Danh mc ca Thnh vin , vi iu kin: (i) lng cng dn chi tiu ngn sch cho cc loi tr cp k t u giai on thc hin cho n nm khng vt qu lng cng dn i vi mc cam kt chi tiu hng nm c ghi c th trong Danh mc ca Thnh vin khng ln hn 3% tng mc chi tiu ngn sch cho cc loi tr cp trong giai on c s; (ii) s lng xut khu cng dn ca cc sn phm c hng tr cp xut khu k t u giai on thc hin cho n nm khng vt qu s lng cng dn i vi mc cam kt s lng hng nm c ghi trong Danh mc ca Thnh vin khng ln hn 1.75% tng s lng trong giai on c s; (iii) tng lng cng dn chi tiu ngn sch v s lng sn phm c hng tr cp xut khu trong ton b giai on thc hin khng ln hn tng mc cam kt hng nm c ghi trong Danh mc ca Thnh vin ;

28

(iv) chi tiu ngn sch cho tr cp xut khu v s lng nng sn c hng tr cp vo cui giai on thc hin khng vt qu 64% v 79% cc mc tng ng trong giai on c s 19861990. i vi cc nc ang pht trin, t l phn trm tng ng l 76% v 86%. 3. Cc cam kt hn ch m rng din tr cp xut khu c ghi ti Danh mc thnh vin. 4. Trong giai on thc hin, cc nc Thnh vin ang pht trin s khng b yu cu thc hin cc cam kt i vi cc loi tr cp xut khu nu ti tiu khon (d) v (e) trn y, vi iu kin cc loi tr cp khng c p dng ln trnh thc hin cam kt ct gim. iu 10 Ngn chn vic trn trnh cc cam kt v tr cp xut khu 1. Cc loi tr cp xut khu khng nu ti khon 1, iu 9 khng c p dng theo cch dn n hoc e do dn n vic trn trnh thc hin cc cam kt tr cp xut khu, k c cc loi giao dch phi thng mi cng khng c s dng nhm trn trnh cc cam kt . 2. Cc Thnh vin cam kt tin ti thit lp nhng quy tc quc t thng nht iu chnh quy nh v tn dng xut khu, bo lnh tn dng xut khu hoc cc chng trnh bo him, v bo m cung cp tn dng xut khu, bo lnh tn dng xut khu hoc cc chng trnh bo him ph hp vi cc quy tc , sau khi thng nht gia cc Thnh vin. 3. Bt k mt Thnh vin cho rng s lng xut khu vt qu mc cam kt ct gim khng c hng tr cp phi chng minh c rng khng c tr cp xut khu no, d l loi nu ti iu 9 hay khng, c dnh cho s lng xut khu . 4. Cc nc vin tr lng thc quc t cn m bo rng: (a) vic cung cp vin tr lng thc quc t khng c gn lin mt cch trc tip hoc gin tip vi vic xut khu thng mi sn phm nng nghip cho nc c nhn.

29

(b) cc chuyn chuyn giao vin tr lng thc quc t, k c vin tr lng thc song phng quy thnh tin, phi c thc hin ph hp vi "Nguyn tc v thanh l d tha v Ngha v t vn" ca FAO, k c h thng Yu cu Tip th Thng thng (UMRs), nhng ni thch hp; v (c) vin tr c cung cp, vi chng mc c th, hon ton di dng vin tr hoc vi cc iu kin khng km u i hn so vi quy nh ti iu IV ca Cng c Vin tr Lng thc 1986. iu 11 Cc sn phm cu thnh Trong mi trng hp, tr cp tnh theo n v i vi sn phm nng nghip s cp cu thnh khng c vt qu mc tr cp xut khu tnh theo n v i vi sn phm s cp xut khu . PHN VI iu 12 Quy tc v hn ch v cm xut khu

1. Khi mt Thnh vin a v p dng bt k mt bin php hn ch v cm xut khu thc phm ph hp vi khon 2(a), iu XI ca GATT 1994, Thnh vin phi tun th cc quy nh sau y: (a) Thnh vin p dng cm hoc hn ch xut khu cn phi quan tm y n tc ng ca cc bin php cm hoc hn ch n an ninh lng thc ca cc Thnh vin nhp khu. (b) Trc khi mt Thnh vin p dng mt bin php cm hoc hn ch xut khu, phi c thng bo trc cng sm cng tt bng vn bn cho U ban Nng nghip v bn cht v khong thi gian p dng bin php , v tham vn, khi c ngh, vi bt k mt Thnh vin no c li ch ng k vi t cch l nc nhp khu v bt k vn no lin quan ti cc bin php . Ngay khi yu cu, Thnh

30

vin p dng bin php cm hoc hn ch xut khu s cung cp, cho Thnh vin nhp khu cc thng tin cn thit. 2. Cc quy nh ti iu ny khng p dng i vi cc Thnh vin ang pht trin, tr khi bin php do mt Thnh vin ang pht trin l nc xut khu lng thc, thc phm ch yu c lin quan. PHN VII iu 13 Kim ch cn thit Trong giai on thc hin, bt k cc quy nh ti GATT 1994 v Hip nh v Tr cp v cc Bin php i khng (ti iu ny c gi l "Hip nh Tr cp"): (a) Cc bin php h tr sn xut trong nc ph hp y cc quy nh ti Ph lc 2 s: (i) l tr cp khng dn ti hnh vi v mc ch thu i khng42;

(ii) c min tr khi cc hnh vi da trn iu XVI ca GATT 1994 v Phn III ca Hip nh Tr cp; v
(iii) c min tr khi cc hnh vi khng vi phm vic hu b hoc lm suy gim li ch ca mt Thnh vin khc c hng t nhn nhng thu quan theo iu II ca GATT 1994, theo tinh thn ca khon 1(b) iu XXIII ca GATT 1994.

(b) Cc bin php h tr trong nc tun th y cc quy nh ti iu 6 ca Hip nh ny, k c cc khon thanh ton trc tip tun th cc yu cu ti khon 5 ca iu , nh c th hin trong Danh mc ca mi Thnh vin, v c h tr trong nc nm trong mc ti thiu ph hp vi khon 2 ca iu 6, s: (i) c min tr thu i khng, tr khi gy ra hoc e do gy ra tn hi c xc nh theo iu VI GATT 1994 v Phn V ca

42

"Thu i khng" dn chiu ti iu ny l cc loi thu quy nh ti iu VI, GATT 1994 v Phn V ca Hip nh v Tr cp v cc Bin php i khng.

31

Hip nh Tr cp, v cn c kim ch cn thit khi tin hnh iu tra v bt k thu i khng no;

(ii) c min tr khi cc hnh vi theo khon 1 iu XVI GATT 1994 hoc iu 5 v 6 ca Hip nh Tr cp, vi iu kin cc bin php ny khng tr cp cho mt mt hng c th v vt qu mc tr cp trong nm tip th 1992; v (iii) c min tr khi cc hnh vi khng vi phm vic hu b hoc lm suy gim li ch ca mt Thnh vin khc c hng t u i thu quan theo iu II GATT 1994, theo ni dung ca khon 1(b) iu XXIII ca GATT 1994 vi iu kin cc bin php khng dnh tr cp cho mt sn phm c th vt qu mc trong nm tip th 1992; (c) Tr cp xut khu tun th y cc quy nh ti Phn V, Hip nh ny, nh c phn nh trong Danh mc ca mi Thnh vin, s: (i) l i tng chu thu i khng ch khi xc nh gy ra tn hi hoc e do gy ra tn hi v khi lng, nh hng n gi hoc c nh hng gy hu qu theo iu VI, GATT 1994 v Phn V, Hip nh Tr cp, v s kim ch cn thit phi c nu trong giai on u ca qu trnh p dng thu i khng; v (ii) c min tr khi cc hnh vi da trn iu XVI, GATT 1994 hoc iu 3, 5 v 6 ca Hip nh Tr cp.

32

PHN VIII iu 14 Cc bin php kim dch ng thc vt Cc Thnh vin nht tr thc hin Hip nh v cc bin php v sinh, kim dch ng thc vt ...

PHN IX iu 15 i x c bit v khc bit 1. Vi s tha nhn rng i x khc bit v thun li hn i vi thnh vin

cc nc ang pht trin l mt phn khng tch ri trong m phn, i x c bit v khc bit i vi cc cam kt s c thc hin nh quy nh ti cc iu tng ng ca Hip nh ny v c th hin ti Danh mc nhn nhng v cam kt. 2. Thnh vin cc nc ang pht trin c linh hot trong vic thc hin cam

kt ct gim trong mt giai on l 10 nm. Thnh vin cc nc km pht trin s khng phi thc hin cam kt ct gim.

PHN X iu 16 Cc nc km pht trin v cc nc ang pht trin nhp lng thc ch yu 1 Thnh vin cc nc pht trin s thc hin theo quy nh trong khun kh

Quyt nh v cc bin php lin quan n cc kh nng nh hng tiu cc n Chng trnh ci cch i vi cc nc km pht trin v cc nc ang pht trin l nc nhp khu khu lng thc ch yu. 2. U ban Nng nghip s theo di vic thc hin Quyt nh .

33

PHN XI iu 17 U ban Nng nghip Theo y U ban Nng nghip c thnh lp. iu 18 R sot vic thc hin cam kt 1. y ban Nng nghip s r sot tin trnh thc hin cc cam kt c

thng lng trong chng trnh ci cch ti Vng Uruguay. 2. Qu trnh r sot s c thc hin trn c s thng bo ca cc Thnh vin

v cc vn lin quan v theo nh k c xc nh , cng nh trn c s cc ti liu m Ban Th k c th c yu cu chun b to iu kin cho qu trnh r sot . 3. Cng vi cc thng bo phi np theo khon 2, bt k bin php h tr trong

nc mi no hoc sa i bin php hin hnh c yu cu c min tr ct gim u phi c thng bo ngay . Thng bo s bao gm chi tit v bin php mi hoc sa i, v s ph hp ca chng theo cc tiu ch thng nht nh quy nh ti iu 6 hoc Ph lc 2. 4. Trong qu trnh xem xt, cc Thnh vin s cn nhc y n nh hng ca t l lm pht cao kh nng thc hin cam kt ca mt Thnh vin. 5. Cc Thnh vin thng nht hng nm c t vn trong U ban Nng nghip v

ng gp ca mnh cho pht trin thng mi nng sn th gii trong khun kh cc cam kt ca mnh v tr cp xut khu theo Hip nh ny. 6. Qu trnh xem xt s to c hi cc Thnh vin nu ln cc vn c lin

quan trong vic thc hin cam kt trong chng trnh ci cch c nu trong Hip nh ny. 7. Mi Thnh vin c th lu U ban v cc bin php m Thnh vin cho

rng mt Thnh vin khc cn phi thng bo.

34

iu 19 Tham vn v gii quyt tranh chp Cc quy nh ti cc iu XXII v XXIII, GATT 1994, nh c gii thch chi tit v p dng ti Ghi nh v Gii quyt tranh chp, s c p dng cho vic tham vn v gii quyt tranh chp ti Hip nh ny.

PHN XII iu 20 Tip tc qu trnh ci cch Vi nhn thc rng mc tiu di hn ct gim nhanh chng v ng k h tr v bo h to nn qu trnh ci cch c bn v lin tc, cc Thnh vin nht tr rng cc cuc m phn nhm tip tc qu trnh ci cch s c bt u mt nm trc khi kt thc thi gian thc hin, c tnh n: (a) kinh nghim rt ra t qu trnh thc hin cc cam kt ct gim; (b) tc ng ca cc cam kt ct gim i vi thng mi nng sn th gii; (c) cc yu t phi thng mi, i x c bit v khc bit i vi cc Thnh vin ang pht trin, v mc tiu nhm thit lp mt h thng thng mi trong nng nghip bnh ng theo nh hng th trng; v cc mc tiu v cc yu t khc nu ti phn m u ca Hip nh ny; v (d) nhng cam kt cn thit tip theo t c mc tiu di hn cp trn ... PHN XIII iu 21 iu khon cui cng 1. Cc quy nh ca GATT 94 v cc Hip nh Thng mi a phng khc ti Ph lc 1A ca Hip nh WTO s c p dng cng vi cc quy nh ca Hip nh ny. 2. Cc Ph lc ca Hip nh ny l b phn khng tch ri ca Hip nh ny.

35

PH LC 1 DIN SN PHM 1. (i) (ii) Hip nh ny s c p dng i vi cc sn phm sau y: HS Chng 1 n 24, tr cc v cc sn phm t c, cng* HS m s HS m s HS nhm 2905.43 2905.44 33.01 (mannitol) (sorbitol) (tinh du) (cc cht anbumin, cc dng tinh bt,

HS cc nhm 35.01 n 35.05 keo) HS m s HS m s 3809.10 3823.60

(cc cht hon thin) (sorbitol n.e.p.) (da th vt v da cc loi) (da lng th) (t th v t ph liu) (lng cu v lng ng vt) (bng th, bng ph liu, chi hoc cha

HS cc nhm 41.01 n 41.03 HS nhm HS cc nhm 43.01 50.01 n 50.03

HS cc nhm 51.01 n 51.03 HS cc nhm 52.01 n 52.03 chi) HS nhm HS nhm 53.01 53.02

(lanh th) (gai du th)

2. Cc sn phm trn y khng gii hn din sn phm p dng ca Hip nh v

vic p dng cc bin php v sinh kim dch ng, thc vt .. * Cc miu t hng ho trong ngoc n cha nht thit l y .

36

PH LC 2 H TR TRONG NC: C S MIN TR CAM KT CT GIM 1. Cc bin php h tr trong nc c yu cu c min tr cam kt ct gim cn phi tho mn yu cu c bn l cc bin php khng c tc ng, hoc tc ng rt t, bp mo thng mi hoc nh hng n sn xut. Theo , tt c cc bin php c yu cu min tr cn phi tho mn cc tiu ch sau y: (a) loi tr cp c cp thng qua mt chng trnh do chnh ph ti tr (k c phn thu ngn sch c b qua khng thu) khng lin quan ti cc khon thu t ngi tiu dng; v (b) H tr khng c tc dng tr gi cho ngi sn xut; cng vi cc tiu ch c th v chnh sch v cc iu kin quy nh di y: Cc chng trnh dch v ca chnh ph 2. Dch v chung Cc chnh sch thuc loi ny c lin quan n chi tiu ngn sch (hoc thu ngn sch b b qua) trong cc chng trnh cung cp dch v v phc li cho nng nghip hoc cng ng nng thn. Cc chnh sch ny khng lin quan n chi tr trc tip cho ngi sn xut hoc ch bin. Cc chng trnh nh vy, nhng khng gii hn bi danh mc di y, cn phi tho mn cc tiu ch chung ti khon 1 trn y v cc iu kin v chnh sch c th quy nh sau: (a) nghin cu, k c nghin cu chung, nghin cu c lin quan n cc chng trnh mi trng, v cc chng trnh nghin cu lin quan n cc sn phm c th; (b) kim sot dch bnh v su bnh, k c cc bin php kim sot dch bnh v su bnh ni chung v cho tng loi sn phm c th, nh l cc h thng cnh bo sm, kim dch v chiu x ; (c) dch v o to, k c cc phng tin o to ni chung v o to chuyn ngnh;

37

(d) dch v t vn v m rng, k c cung cp phng tin to iu kin thun li cho chuyn giao thng tin v kt qu nghin cu ti ngi sn xut v tiu dng; (e) dch v kim tra, k c dch v kim tra ni chung v kim tra tng loi sn phm c th v mc ch sc kho, an ton, phn loi phm cp v tiu chun ho; (f) dch v xc tin v tip th, k c thng tin th trng, t vn v xc tin c lin quan n cc sn phm c th nhng khng bao gm chi tiu vi mc ch khng c th m ngi bn c th s dng gim gi bn hoc to ra li ch kinh t trc tip cho ngi mua; v (g) dch v h tng c s, k c mng li cung cp in, ng x, v cc phng tin vn ti khc, cc loi tin nghi th trng v cng, tin nghi cung cp nc, p nc v h thng thot nc, v cc cng trnh h tng c s c lin quan n cc chng trnh mi trng. Trong mi trng hp, chi tiu ngn sch s ch trc tip tp trung vo vic cung cp hoc xy dng cng trnh xy dng c bn, v khng bao gm vic tr gip cung cp cc dch v ti nng trang khc vi cung cp dch v cng ch sn c ni chung. Khng bao gm tr cp u vo hoc chi ph hot ng, hoc ph u i cho ngi s dng. 3. D tr quc gia v mc ch an ninh lng thc43 Chi tiu ngn sch (hoc phn thu ngn sch b b qua) c lin quan n tch tr v d tr cc sn phm l mt phn ca chng trnh an ninh lng thc c xc nh trong lut php quc gia. Chi tiu c th bao gm c tr cp ca chnh ph cho vic d tr sn phm ca t nhn nh l mt b phn trong chng trnh .

43

V mc ch ca khon 3 ca Ph lc ny, cc chng trnh d tr chnh ph v mc ch an ninh lng thc cc nc ang pht trin ang hot ng mt cch r rng v ph hp vi cc tiu chun khch quan c thng bo cng khai s c coi l ph hp vi cc quy nh ti khon ny, k c cc chng trnh m d tr lng thc v mc ch an ninh lng thc c mua v bn ra v gi qun l, vi iu kin chnh lch gia gi mua v gi i chiu ngoi c tnh n trong AMS.

38

Khi lng tch tr d tr phi tng ng vi cc ch tiu nh trc ch v mc ch an ninh lng thc. Qu trnh tch tr v thanh l phi r rng v mt ti chnh. Chnh ph mua lng thc vi gi thu mua l gi th trng ti thi im thu mua, v thanh l d tr an ninh lng thc vi gi khng thp hn gi th trng hin hnh i vi loi nng sn v khi lng tng ng. 4. Tr cp lng thc trong nc44 Chi tiu ngn sch (hoc phn thu ngn sch c b qua khng thu) c lin quan n vic tr cp lng thc trong nc cho mt b phn dn chng c nhu cu. Quyn c hng tr cp lng thc phi c xy dng vi nhng tiu ch r rng, c lin quan n mc tiu dinh dng. Tr cp phi c cung cp di dng cung cp thc phm trc tip cho ngi c nhu cu hoc cung cp cc phng tin khc ngi c hng mua lng thc vi gi th trng hoc gi tr cp. Chnh ph mua lng thc vi gi th trng hin hnh, v qu trnh chi tiu mua bn v qun l tr cp phi minh bch. 5. Thanh ton trc tip cho ngi sn xut Tr cp c cung cp thng qua thanh ton trc tip (hoc phn thu ngn sch b b qua, k c thanh ton bng hin vt) cho ngi sn xut mun c hng min tr cam kt ct gim phi tho mn cc tiu ch c bn ti khon 1 trn y, cng vi cc tiu ch c th p dng cho tng loi thanh ton trc tip c quy nh ti khon 6 n 13 di y. Nu mt loi thanh ton trc tip mi hoc hin hnh, khc vi cc loi nu ti khon 6 n 13, c yu cu c min tr ct gim, loi chi tr phi ph hp vi cc tiu ch (b) n (e) ti khon 6, cng vi cc tiu ch chung quy nh ti khon 1. 6. H tr thu nhp bc tch khi sn xut (a) Quyn c hng thanh ton loi ny phi c xy dng vi nhng tiu ch r rng nh mc thu nhp, cho ngi sn xut hay

44

V mc ch ca khon 3 v 4 ca Ph lc ny, vic cung cp lng thc vi gi tr cp nhm p ng nhu cu ca ngi ngho thnh th v nng thn cc nc ang pht trin trn c s thng xuyn v vi gi hp l s c coi l ph hp vi quy nh ti khon ny.

39

ch t, mc s dng t liu sn xut hoc sn lng trong mt giai on c s c nh c xc nh. (b) Tr gi thanh ton trong mt nm c th s khng lin quan n hoc da trn loi hnh hay sn lng (k c s gia sc) do nh sn xut m nhim trong bt k nm no sau giai on c s. (c) Tr gi thanh ton trong mt nm c th s khng lin quan n hoc da trn gi trong nc hoc gi quc t p dng cho sn xut trong bt k nm no sau giai on c s. (d) Tr gi thanh ton trong mt nm c th s khng lin quan n hoc da trn nhng nhn t sn xut c s dng trong bt k nm no sau giai on c s. (e) Khng c yu cu v sn xut c nhn thanh ton loi ny. 7. ng gp ti chnh ca chnh ph trong cc chng trnh bo him thu nhp v mng li m bo thu nhp (a) Quyn c hng thanh ton c xc nh bng s tn tht thu nhp, trong ch tnh n thu nhp t nng nghip, vt qu 30% tng thu nhp bnh qun hoc tng ng tnh bng thu nhp rng (loi tr cc khon thanh ton trong cng mt chng trnh hoc theo cc chng trnh tng t) trong 3 nm trc , hoc trung bnh ca 3 nm trong 5 nm trc , tr mc thu nhp cao nht v thp nht. Bt k ngi sn xut no t iu kin ni trn u c quyn c hng thanh ton. (b) Tr gi thanh ton nh th s bi thng thit hi mc thp hn 70% tn tht thu nhp b mt ca ngi sn xut trong nm ngi sn xut bt u c quyn c hng loi tr gip nh vy. (c) Tr gi bt c cc khon thanh ton no ch c lin quan n thu nhp; khng lin quan n loi hnh hoc sn lng (k c s gia sc) do ngi sn xut thc hin; hoc lin quan n gi trong nc hoc quc t p dng vi sn xut ; hoc lin quan n n t liu sn xut c s dng.

40

(d) Nu ngi sn xut nhn c khon thanh ton trong cng nm theo khon ny v khon 8 (gim nh thit hi do thin tai gy ra), tng cc thanh ton phi thp hn 100% tng mc thit hi ca ngi sn xut. 8. Thanh ton (trc tip hoc thc hin bng vic ng gp ti chnh ca chnh ph trong cc chng trnh bo him ma v) b p thit hi do thin tai gy ra (a) Quyn c hng tr cp b p thit hi ch thc hin sau khi c s xc nhn chnh thc ca c quan c thm quyn ca chnh ph l thin tai hoc ti ho tng t (bao gm bnh dch lan trn, gy hi ca su bnh, thm ho ht nhn, v chin tranh trn lnh th ca Thnh vin lin quan) hoc ang xy ra; v c xc nh vi mc thit hi sn xut vt qu 30% sn lng bnh qun trong 3 nm trc , hoc sn lng bnh qun ca 3 nm trong 5 nm trc , loi tr nm c mc cao nht v thp nht. (b) Thanh ton sau khi tai ho xy ra ch c p dng i vi nhng thit hi v thu nhp, gia sc (k c thanh ton c lin quan n vic iu tr th y), t ai hoc cc nhn t sn xut khc, do thin tai gy ra. (c) Khon thanh ton bi thng thit hi mc khng vt qu tng chi ph b p thit hi, v khng i hi hoc c quy nh c th v loi hnh hoc sn lng sn xut trong tng lai. (d) Thanh ton trong khi tai ho xy ra khng c vt qu mc cn thit nhm trnh hoc gim nh thit hi tip theo nh c quy nh ti (b) trn y. (e) Nu trong cng mt nm ngi sn xut c nhn thanh ton theo khon ny v khon 7 (bo him thu nhp v chng trnh an ton thu nhp), tng mc thanh ton phi thp hn 100% tng thit hi ca ngi sn xut. 9. Tr cp iu chnh c cu thng qua cc chng trnh h tr v hu cho ngi sn xut

41

(a) Quyn c hng tr cp loi ny phi c xc nh da trn nhng tiu ch r rng trong nhng chng trnh nhm to iu kin cho ngi sn xut hng nng sn v hu, hoc chuyn sang cc hot ng phi nng nghip khc. (b) iu kin c nhn tr cp l ngi sn xut ri b hon ton v vnh vin khi vic sn xut hng nng sn. 10. Tr cp iu chnh c cu thng qua cc chng trnh gii phng ngun lc (a) Quyn c hng thanh ton loi ny c xc nh da trn cc tiu ch r rng trong cc chng trnh tr cp cho vic chuyn t ai v cc ngun lc sn xut khc, k c vt nui, khi sn xut nng nghip thng mi. (b) Thanh ton c thc hin vi iu kin t chuyn khi mc ch sn xut nng nghip thng mi trong t nht l 3 nm, v trong trng hp vt nui b git hoc thanh l vnh vin. (c) Thanh ton khng yu cu hoc quy nh c th v thay i hnh thc s dng t ai hoc cc ngun lc khc lin quan n sn xut nng nghip thng mi. (d) Thanh ton khng lin quan ti hnh thc hoc s lng sn xut, hoc ti gi trong nc hoc gi quc t p dng i vi vic s dng t ai, hoc cc ngun lc khc trong sn xut. 11. H tr iu chnh c cu thng qua tr cp u t (a) Quyn c hng thanh ton loi ny phi c xc nh bng cc tiu ch r rng trong cc chng trnh ca chnh ph nhm h tr vic iu chnh c cu ti chnh hoc c s vt cht ca ngi sn xut gii quyt nhng bt li v c cu c nu trong mc tiu chng trnh . (b) Mc thanh ton trong bt k nm no khng lin quan n hoc da trn loi hnh sn xut hoc khi lng (k c s gia sc) c thc hin trong bt k nm no sau giai on c s, khc vi nh quy nh ti tiu ch (e) di y.

42

(c) Mc thanh ton trong bt k mt nm no khng lin quan n hoc trn c s gi trong nc hoc quc t p dng cho bt k loi hnh sn xut c thc hin trong bt k nm no sau giai on c s. (d) Ch thanh ton khon h tr ny trong thi gian cn thit thc hin u t. (e) Vic thanh ton khng bt buc hoc n nh no i vi ngi sn xut sn phm nng nghip , tr vic yu cu khng c sn xut mt loi sn phm c th. (f) Thanh ton ch gii hn mc cn thit b p bt li v c cu. 12. Thanh ton theo cc chng trnh mi trng

(a) Quyn c hng thanh ton loi ny c xc nh nh l mt phn trong chng trnh mi trng hoc gi gn mi trng ca chnh ph, v ph thuc vo vic hon thnh cc iu kin c th ca chng trnh, k c cc iu kin lin quan n phng php hoc u vo ca sn xut. (b) Tr gi thanh ton ch gii hn trong mc chi ph ph thm hoc tn tht thu nhp do phi thc hin cc chng trnh ca Chnh ph. 13. Thanh ton trong cc chng trnh h tr vng (a) Quyn c hng thanh ton ch gii hn cho nhng ngi sn xut cc vng bt li. Mi vng nh vy phi c xc nh l mt khu vc a l tip gip r rng, vi c th kinh t v hnh chnh xc nh c, c coi l bt li trn c s cc tiu ch khch quan r rng, c quy nh c th theo lut php hoc quy ch, v ch ra c rng kh khn ca vng khng ch l trng hp tm thi. (b) Mc thanh ton trong mt nm khng lin quan n, hoc da trn, loi hnh hoc khi lng sn xut (k c s gia sc) c thc hin trong bt k nm no sau giai on c s, khc vi vic gim sn xut .

43

(c) Lng thanh ton trong mt nm khng lin quan n, hoc da trn, gi trong nc hoc quc t p dng cho sn xut c thc hin trong bt k nm no sau giai on c s. (d) Thanh ton ch dnh cho ngi sn xut trong vng c hng, v ni chung tt c ngi sn xut trong vng u c hng. (e) Nu c lin quan n ngi qun l sn xut, thanh ton s c thc hin vi mc gim trn mc ban u ca ngi qun l lin quan. (f) Thanh ton ch gii hn trong phn chi ph thm hoc thit hi v thu nhp do thc hin sn xut nng nghip trong khu vc nu.

PH LC 3 H TR TRONG NC: CCH TNH LNG H TR TNH GP 1. Tu thuc vo cc quy nh ti iu 6, Lng h tr tnh gp (AMS) s c tnh trn c s mt sn phm c th i vi mi loi sn phm nng nghip c bn c nhn h tr gi th trng, cc loi thanh ton trc tip khng thuc din min tr, hoc bt k tr cp khc khng thuc din min tr cam kt ct gim ("cc chnh sch khng thuc din min tr khc"). Cc khon h tr khng cho sn phm c th s c tnh vo tng s tin ca AMS khng cho sn phm c th.. 2. Cc loi tr cp ti khon 1 s bao gm c chi tiu ngn sch v phn thu ngn sch c b qua khng thu do chnh ph hoc cc c quan chnh ph thc hin. 3. H tr c tnh bao gm c cp Nh nc v a phng. 4. Cc khon thu thu v ph nng nghip chi tit nh vo ngi sn xut s c tr i khi tnh ton theo AMS. 5. AMS c tnh ton bng cch di y cho giai on c s s c coi l mc c s cho vic thc hin cam kt ct gim h tr trong nc. 6. i vi mi sn phm nng nghip c bn, AMS chi tit s c tnh bng tng tr gi tin.. 7. AMS s c tnh ton st nht vi im bn u tin ca sn phm nng nghip c bn c lin quan. Cc bin php trc tip i vi ngi ch bin nng sn

44

s c tnh n vi mc li ch m cc bin php mang li cho ngi sn xut sn phm nng nghip c bn. 8. H tr gi th trng: H tr gi th trng s c tnh bng chnh lch gia gi tham kho n nh ca th trng nc ngoi v gi qun l p dng, nhn vi s lng sn phm c hng gi qun l p dng . Cc khon thanh ton t ngn sch duy tr chnh lch , nh l chi ph mua vo hoc d tr, s khng c tnh vo AMS. 9. Gi tham kho n nh ca th trng nc ngoi s c xc nh trn c s cc nm 1986 n 1988 v thng thng l tr gi FOB bnh qun ca sn phm nng nghip c bn c lin quan ti nc xut khu, v l tr gi CIF bnh qun ca sn phm nng nghip c bn c lin quan ti nc nhp khu trong giai on c s. Gi tham kho n nh c th c iu chnh theo s khc nhau v cht lng, l cn thit. 10. Cc khon thanh ton trc tip khng thuc din min tr: cc khon thanh ton trc tip khng thuc din min tr da trn chnh lch gi s c tnh ton hoc da trn chnh lch gia gi tham kho n nh v gi qun l p dng nhn vi lng sn phm c hng gi qun l, hoc bng vic s dng chi tiu ngn sch. 11. Gi tham kho n nh s da trn cc nm t 1986 n 1988, v thng thng s l gi thc t c s dng xc nh tr gi thanh ton. 12. Nhng thanh ton trc tip khng c min tr da trn cc yu t khc ngoi gi s c tnh bng vic s dng chi tiu ngn sch. 13. Cc bin php khng thuc din min tr khc, k c tr cp u vo v cc bin php khc, nh l cc bin php gim chi ph tip th: tr gi ca cc bin php nh vy s c tnh bng vic s dng chi tiu ngn sch chnh ph, hoc, nu vic s dng chi tiu ngn sch khng phn nh y mc loi tr cp c lin quan, c s cho tnh ton loi tr cp s l chnh lch gia gi ca hng ho hoc dch v c tr cp v gi th trng tiu biu ca mt loi hng ho hoc dch v tng t nhn vi s lng hng ho hoc dch v.

45

PH LC 4 H TR TRONG NC: TNH TON LNG H TR TNG NG 1. Tu thuc vo cc quy nh ti iu 6, lng h tr tng ng s c tnh ton i vi tt c sn phm nng nghip c bn c h tr gi th trng nh nh ngha ti Ph lc 3 nhng vic tnh ton phn tr cp trong AMS khng thc hin t. i vi cc sn phm nh vy, mc c s cho vic thc hin cam kt ct gim h tr trong nc s bao gm thnh phn tr gi th trng tnh bng lng tr cp tng ng theo khon 2 di y, v mi khon thanh ton trc tip khng thuc din min tr v cc loi h tr khng thuc din min tr khc, s c nh gi theo quy nh ti khon 3 di y. H tr c tnh bao gm c cp Nh nc v a phng. 2. Lng h tr tng ng c quy nh ti khon 1 trn y s c tnh ton trn c s mt sn phm c th cho tt c cc sn phm nng nghip c bn, st nht vi im bn u tin m sn phm c nhn tr gi th trng, v do cch tnh ton thnh phn h tr gi th trng ca AMS khng thc t. i vi loi sn phm nng nghip c bn , h tr gi th trng tng ng s c tnh ton bng cch s dng gi qun l p dng v s lng sn phm c hng gi , hoc,nu iu ny khng thc t th s dng khon chi tiu ngn sch dng duy tr gi ca ngi sn xut. 3. i vi cc sn phm nng nghip c bn thuc din khon 1 l i tng ca cc khon thanh ton trc tip khng thuc din min tr hoc bt k tr cp cho sn phm c th khc khng c min tr cam kt ct gim, c s tnh ton lng h tr tng ng ca cc bin php ny s l cc hp phn AMS tng ng (quy nh c th ti khon 10 n 13, Ph lc 3). 4. Lng h tr tng ng s c tnh ton trn c s lng tr cp st nht vi im bn u tin ca sn phm nng nghip c bn c lin quan. Cc bin php trc tip cho ngi ch bin nng sn s c tnh n vi mc li ch m cc bin php mang li cho ngi sn xut sn phm nng nghip c bn. Cc khon thu thu hoc ph chi tit nh vo ngi sn xut s c khu tr t lng h tr tng ng bng tr gi tng ng.

46

PH LC 5 I X C BIT THEO KHON 2, IU 4 Mc A 1. Cc quy nh ti khon 2, iu 4 s khng c p dng k t ngy Hip nh WTO c hiu lc i vi bt k mt sn phm nng nghip ch yu no v cc sn phm c lm ra v/hoc c ch bin t sn phm c bn ("sn phm c nh") nu cc iu kin sau y c tun th (sau y c gi l "i x c bit"): (a) Lng nhp khu cc sn phm c nh thp hn 3% mc tiu th trong nc tng ng trong giai on c s 1986-1988 ("giai on c s"). (b) Cc sn phm c nh ny cha c tr cp xut khu k t u giai on c s. (c) Cc bin php hn ch sn xut c kt qu c p dng i vi sn phm nng nghip ch yu . (d) Cc sn phm ny c nh du bng k hiu "ST-Annex 5" trong Mc I-B, Phn I, Danh mc ca mt Thnh vin c nh km vi Ngh nh th Marrakesh, c ngha l sn phm l i tng i x c bit th hin yu t phi thng mi nh an ninh lng thc, bo v mi trng; v (e) C hi tip cn th trng ti thiu i vi cc sn phm c nh, nh c ghi c th ti Mc I-B, Phn I, Danh mc ca Thnh vin c lin quan, ln n 4% mc tiu th trong nc ca cc sn phm c nh trong giai on c s k t u giai on thc hin 5 nm, v tng 0,8% mi nm trong cc nm cn li ca giai on thc hin so vi mc tiu th trong nc tng ng trong giai on c s . 2. Vo u bt k nm no trong giai on thc hin, mi Thnh vin u c th ngng p dng bin php i x c bit i vi cc sn phm c nh bng cch thc hin cc quy nh ti khon 6. Trong trng hp , Thnh vin c lin quan s duy tr c hi tip cn th trng ti thiu c hiu lc ti thi im , v tng c hi tip cn th trng ti thiu bng 0,4% so vi mc tiu th trong nc tng ng trong giai on c s cho phn cn li ca giai on thc hin. Sau , mc c hi tip cn th trng ti thiu c tnh bng cng thc ny ti nm cui ca giai on thc hin s c gi nguyn trong Danh mc ca Thnh vin tng ng.

47

3. Vic m phn c tip tc i x c bit nh quy nh ti khon 1 hay khng sau khi giai on thc hin kt thc cn phi c hon thnh trong thi gian giai on thc hin, v c xem nh l mt b phn ca cc cuc m phn nh quy nh ti iu 20 ca Hip nh ny, c tnh n cc yu t phi thng mi. 4. Nu m phn nh dn chiu ti khon 3 t c tho thun, mt Thnh vin c th tip tc p dng i x c bit, th Thnh vin s phi dnh nhng nhn nhng b xung c th chp nhn c nh c xc nh ti cuc m phn . 5. Nu i x c bit khng c tip tc vo cui giai on thc hin, Thnh vin c lin quan s thc hin theo quy nh ti khon 6. Trong trng hp , sau khi giai on thc hin kt thc, c hi tip cn th trng ti thiu i vi cc sn phm c nh s c duy tr trong Danh mc ca Thnh vin c lin quan mc 8% mc tiu th trong nc tng ng trong giai on c s. 6. Cc bin php ca khu khc vi thu quan thng thng c duy tr i vi cc sn phm c nh s l i tng ca cc quy nh ti khon 2, iu 4 c hiu lc t u nm m i x c bit ngng p dng. Cc sn phm s l i tng chu thu quan thng thng, cc mc thu quan ny s c rng buc trong Danh mc ca Thnh vin c lin quan v c p dng t u nm m i x c bit ngng p dng, v sau mc thu c p dng phi ct gim t nht 15% mi nm trong giai on thc hin vi cc phn tng ng hng nm. Cc khon thu quan ny s c xy dng trn c s thu quan tng ng ph hp vi hng dn nh km theo Hip nh ny. Mc B 7. Cc quy nh ti khon 2, iu 4 cng s khng p dng k t ngy Hip nh WTO c hiu lc i vi mt sn phm nng nghip ch yu l sn phm ch yu chim u th trong ba n truyn thng ca cc nc Thnh vin ang pht trin v vi cc iu kin sau y, cng vi cc iu kin c quy nh ti cc khon 1(a) n 1(d) p dng i vi cc sn phm c lin quan ph hp vi: (a) C hi tip cn th trng ti thiu i vi cc sn phm c lin quan, nh c ghi c th ti Mc I-B, Phn I trong Danh mc ca nc Thnh vin ang pht trin c lin quan, tng ng vi 1% mc tiu th trong nc ca sn phm c lin quan trong giai on c s k t nm thc hin u tin ca giai on , v tng u cc phn tng ng hng nm ti 2% mc tiu th trong nc trong giai on c s vo u nm th 5 ca giai on thc hin. K t u nm th 6 ca giai on thc hin, mc tip cn th trng ti thiu i vi cc sn

48

phm c lin quan bng 2% mc tiu th trong nc tng ng trong giai on c s v tng u cc phn tng ng hng nm n 4% mc tiu th trong nc trong giai on c s cho ti u nm th 10. Sau , mc tip cn th trng ti thiu tnh theo phng thc ny trong vng 10 nm s c duy tr trong Danh mc ca nc Thnh vin ang pht trin c lin quan. b) Cc sn phm khc cng c hng c hi tip cn th trng tng ng theo Hip nh ny. 8. Mi m phn v vic c th tip tc i x c bit nh quy nh ti khon 7 hay khng sau cui nm th 10 k t u giai on thc hin cn phi c tin hnh v hon thnh trong vng nm th 10 k t u giai on thc hin. 9. Nu kt qu m phn t c nh khon 8 th Thnh vin c th tip tc p dng i x c bit v s dnh nhng nhn nhng b sung v c th chp nhn c nh c xc nh ti cuc m phn . 10. Trong trng hp i x c bit theo khon 7 khng c tip tc sau nm th 10 k t u giai on thc hin, cc sn phm c lin quan s l i tng chu thu quan thng thng, thu quan ny c xy dng trn c s thu quan tng ng c tnh theo hng dn miu t ti ph lc nh km Hip nh ny, v cc loi thu quan ny s c rng buc trong Danh mc ca Thnh vin c lin quan. Trong cc trng hp khc, cc quy nh ti khon 6 s c p dng, c iu chnh theo i x c bit v khc bit tng ng dnh cho cc Thnh vin ang pht trin theo Hip nh ny. nh km Ph lc 5 Hng dn cch tnh thu quan tng ng vi mc ch c th quy nh ti khon 6 v 10 ca Ph lc ny 1. Vic tnh ton mc thu tng ng, d l thu sut theo tr gi hay l mc c th, c tin hnh da trn mc chnh lch thc t gia gi trong nc v gi nc ngoi bng mt phng thc r rng. S liu s dng s l s liu ca cc nm t 1986 n 1988. Thu quan tng ng: (a) ch yu c xy dng mc 4 s HS; (b) c xy dng mc 6 s hoc chi tit hn theo HS nhng ni ph hp; (c) Thng thng c xy dng cho cc sn phm lm t v/hoc ch bin t sn phm nng nghip ch yu bng cch nhn mc thu tng

49

ng c th ca sn phm nng nghip ch yu y vi t l c tnh bng gi tr hoc khi lng tng ng ca sn phm nng nghip ch yu trong sn phm lm t v/hoc ch bin, v c tnh n nhng yu t b xung hin hnh ang bo h cho ngnh cng nghip , nu cn thit. 2. Gi nc ngoi thng thng l bnh qun gi CIF thc t cho tr gi n v hng ho ti nc nhp khu. Nu khng sn c bnh qun gi CIF cho tr gi n v hoc gi khng ph hp th gi nc ngoi s l: (a) Bnh qun gi CIF cho tr gi n v ca nc gn , hoc (b) c tnh bnh qun tr gi FOB n v ca nc xut khu ch yu tng ng, c iu chnh bng cch cng thm c tnh chi ph bo him, vn ti v cc chi ph khc c lin quan i vi nc nhp khu. 3. Gi nc ngoi thng thng s c quy i sang ng ni t bng t gi chuyn i bnh qun theo th trng hng nm ti thi im thu thp s liu gi c. 4. Gi ni trong nc thng thng l gi bn bun i din ch o trn th trng trong nc, hoc c tnh ca gi nu khng c y s liu ph hp. 5. Khi cn thit, mc thu tng ng ban u c th c hiu chnh bng mt h s thch hp nhm tnh n s khc nhau v cht lng hoc chng loi. 6. Nu mc thu tng ng tnh theo hng dn ny l s O hoc thp hn mc rng buc hin hnh, mc thu tng ng ban u c th c xy dng mc thu rng buc hin hnh hoc trn c s mc bn cho i quc gia vi sn phm . 7. Nu c s iu chnh mc thu tng ng ban u nh hng dn trn y, Thnh vin c lin quan s dnh, theo yu cu, c hi y tham vn nhm thng lng gii php thch hp.