B GIO DC TRNG I HC NGOI THNG ---------o0o---------

Cng trnh tham d Cuc thi Sinh vin nghin cu khoa hc trng i hc Ngoi Thng 2009

Tn cng trnh: Ga tr gia tng trong sn xut cng nghip in t

Vit Nam
Thuc nhm ngnh: XH1a

H v tn sinh vin: Phm Thy Yn Lp: Anh 8 Kinh t i ngoi Kho: 45 H v tn sinh vin: L Tho Huyn Lp: Nht 1 - TCNHA Kho: 45

Nam/N: N Dn tc: Kinh Khoa: Ti Chnh Ngn Hng Nam/N: Nam Dn tc: Kinh Khoa: Ti Chnh Ngn Hng

H v tn ngi hng dn: TS. Nguyn nh Th

MC LC
Li m u ............................................................................................................ 4 1. Tnh cp thit ca ti ............................................................................... 4 2. Phm vi nghin cu ...................................................................................... 5 3. Mc tiu nghin cu ..................................................................................... 5 4. Phng php nghin cu ............................................................................. 5 5. Phm vi nghin cu ...................................................................................... 5 6. Kt qu nghin cu d kin ......................................................................... 5 7. Kt cu ca ti ......................................................................................... 5 Chng 1: L lun chung v ngnh cng nghip in t ................................ 6 1. Khi nim v mng li sn xut ton cu: ............................................... 6 2. c im ca mng li sn xut ton cu: ............................................. 7 3. Qu trnh hnh thnh v hot ng ca cc mng li sn xut in t ton cu ng Nam : .................................................................................. 8 3.1. Cc mng li sn xut in t ca M ng Nam :................... 9 3.2. Cc mng li sn xut in t ca Nht Bn ng Nam : ...... 11 3.3. Qu trnh chuyn dch c im sn xut trong ni b vng ng .. 16 3.4. V th ca Vit Nam ............................................................................. 19 4. Kinh nghim ca mt s nc c nn cng nghip in t pht trin .. 20 4.1. Kinh nghim ca Thi Lan.................................................................. 20 4.2. Kinh nghim ca Malaysia .................................................................. 23 Chng 2: Thc trng cng nghip in t Vit Nam trc v sau khi gia nhp WTO .......................................................................................................... 26 1. Tnh hnh sn xut v xut nhp khu ngnh cng nghip in t Vit Nam (giai on 2002 u 2009) .................................................................. 26 1.1.Giai on tin WTO .............................................................................. 26 1.2.Giai on hu WTO (t nm 2006 ti nay) ........................................ 37 2. Thun li v kh khn i vi ngnh cng nghip in t Vit Nam ... 47 2.1.Thun li i vi ngnh cng nghip in t Vit Nam ................... 47

http://svnckh.com.vn

2.2.Nhng kh khn v hn ch i vi ngnh cng nghip in t Vit Nam ............................................................................................................... 53 Chng 3 : Gii php pht trin cng nghip in t Vit Nam trong thi gian ti ................................................................................................................. 60 1. Quan im v nh hng pht trin ....................................................... 60 1.1. Quan im pht trin ........................................................................... 60 1.2. Mc tiu pht trin ............................................................................... 61 1.3. nh hng pht trin ......................................................................... 62 2. Gii php pht trin ................................................................................... 64 2.1. Pht trin ngun nhn lc ................................................................... 64 2.2. Gii php v cng ngh ........................................................................ 66 2.3. Gii php pht trin nghnh cng nghip ph tr. .......................... 68 2.4. Giai php v chnh sch ....................................................................... 72 Kt lun ............................................................................................................... 75

http://svnckh.com.vn

Li m u
1. Tnh cp thit ca ti Bc vo nm 2009, cc doanh nghip cng nghip in t ca Vit Nam ang i mt vi c hai kh khn ln cng lc: cam kt ct gim thu nhp khu mc ti a theo hip nh t do theo ngnh (theo cam kt WTO) v cam kt m ca th trng bn l, phn phi. Theo , s bi b tr cp vi hng thay th nhp khu, bi b tr cp xut khu, bi b cc u i v thu thu nhp DN. Ring cam kt chung quy nh, gim mc thu nhp khu bnh qun ca sn phm cng nghip t 16,1% xung 12,6% trong vng 5-7 nm; ct gim ngay i vi cc mt hng ang c thu sut cao trn 20% v 30%, trong gm nhiu loi my mc, thit b in, in t. Nhng yu t trn s tc ng tch cc, thc y DN trong nc huy ng mi ngun lc, thay i cng ngh v tng sc cnh tranh. Theo mt thng k khc t B Cng Thng, c cu cng nghip ch bin trong cng nghip in t trong nc cha t 5%. Do vy, trong tng s doanh thu gn 3 t la M do ngnh cng nghip ny mang li, xut khu t trn 2 t la M nhng 95 - 98% doanh thu xut khu thuc v cc doanh nghip vn u t trc tip nc ngoi - vn ch chim 1/3 trong s 300 doanh nghip sn xut in t Vit Nam. Cn cc sn phm in t ca Vit Nam d xut khu vi s lng ln nhng gi tr gia tng li rt thp. Vi mc tiu tr thnh nc cng nghip vo nm 2020, Vit Nam cn phi xy dng nhng ngnh sn xut cng nghip bn vng v pht trin. Mt trong nhng ngnh sn xut cng nghip s chim v tr then cht l cng nghip in t. tng bc xy dng ngnh cng nghip in t pht trin. Vi mc tiu tm hiu thc trng v a ra nhng gii php hiu qu nhm gp phn gia tng gi tr ca ngnh cng nghip in t. Chng ti quyt nh la chn v nghin cu ti - Ga tr gia tng trong sn xut cng nghip in t Vit Nam vi mong mun t nhng kh khn trong thc trng sn xut hng in t t tm ra nhng gii php hiu qu nhm gp phn thc y ngnh cng nghip in t ngy cng pht trin.

http://svnckh.com.vn

2. Phm vi nghin cu ti tp trung nghin cu cc doanh nghip cng nghip in t Vit Nam trong bao gm c cc doanh nghip t nhn c vn u t ca Vit Nam, cc doanh nghip lin doanh c vn u t nc ngoi v cc doanh nghip nh nc. 3. Mc tiu nghin cu Thng qua nhng s liu t bo co thng k ca B Cng Thng v ca International business strategies tc gi i su vo phn tch nhng yu km ca cng nghip in t Vit Nam t tm ra nhng gii php i vi cc c quan qun l nh nc, cc doanh nghip hot ng sn xut v cc hip hi doanh nghip. 4. Phng php nghin cu Tc gi s dng phng php thng k v so snh vi cc ngnh sn xut cng nghip khc, so snh vi nn cng nghip in t ca cc quc gia trong khu vc v trn th gii tm ra nhng gii php pht trin cho con ng ca cng nghip sn xut in t Vit Nam. 5. Phm vi nghin cu ti tp trung nghin cu tnh hnh ca cc doanh nghip sn xut cng nghip in t Vit Nam trong giai on 2004- 2008, v a ra nhng gii php d kin pht trin n nm 2020. 6. Kt qu nghin cu d kin a ra nhng gii php xy dng ngnh cng nghip in t tr thnh mt trong nhng ngnh then cht vi tng kim ngch ln trong sn xut cng nghip Vit Nam trn nhng iu kin t ngun nhn lc, ngun vn h tr ca Nh nc. 7. Kt cu ca ti Chng 1 :L lun chung v ngnh cng nghip in t Chng 2 : Thc trng sn xut cng nghip in t Vit Nam Chng 3 : Gii php pht trin cng nghip in t Vit Nam trong thi gian ti

http://svnckh.com.vn

Chng 1: L lun chung v ngnh cng nghip in t

1. Khi nim v mng li sn xut ton cu:
Khi nim mng li sn xut ton cu ln u tin c cc hc gi M a ra ti Hi ngh bn trn Berkeley v kinh t quc t (BRIE) khi thc hin chng trnh nghin cu s pht trin kinh t ng , theo mng li sn xut quc t ton cu l mt kiu c cu phn chia chi nhnh quc t trong ni b cng ty do cc cng ty a quc gia to ra bng u t trc tip nc ngoi (FDI) v ch yu phn nh s phn phi v mt khng gian, c cu v cc quan h qua li gia chi nhnh ca cc cng ty a quc gia. Cc cng ty a quc gia c th mnh v s phn chia dy chuyn nh gi, l, sn xut bn thnh phm mt ni, giao hng ni khc v gia tng gi tr nht nh . Thng qua u t trc tip nc ngoi, mi phn ca qu trnh sn xut c t cc nc khc nhau tu thuc vo c im khc nhau ca tng khu vc. Hu ht cc thnh phm c lp rp cui cng s c giao n cc nc khc ch khng phi nhng khu vc nh vy. Kiu mng li sn xut ny m bo cho s hi nhp ca kinh t khu vc v s pht trin ca nn kinh t hng vo xut khu do tt c cc nc u c li t li th cnh tranh da vo phn cng lao ng. D nhin l tin b hi nhp v vic da vo th trng th ba xut khu nh vy cng phi gnh chu mt s ph tn. Theo quan im ca Dieter Ernst, khi nim mng li sn xut ton cu c gng ph bin rng hn v c cc hnh thc sn xut quc t h thng hn v phn mt xch nh gi thnh nhiu cng on c th c hoc khng i hi s b tr cng bng. Khi s dng khi nim ny, chng ta c th phn tch cn thn
http://svnckh.com.vn

chin lc ton cu ho ca cc cng ty, v d nh sp t phn no mt xch nh gi u. Cc cng ty ph thuc vo ngun cung bn ngoi ti mc no, im u vit ca mng li sn xut lin cng ty so vi sn xut trong ni b l g, vic kim sot nhng giao dch ny c tp trung ho hay a dng ho ti mc no, nhng b phn cu thnh khc nhau ca mng li sn xut ton cu ny lin kt vi nhau th no.

2. c im ca mng li sn xut ton cu:

a. S m rng cc hot ng sn xut cc v tr a l khc nhau: Mng li sn xut ton cu bao gm ton b cc phn ca khu nh gi, khng ch l khu sn xut. Mt mng li sn xut ton cu khng ch bao gm cc giao dch ni b cng ty m cn c c cc hnh thc hp tc: N lin kt cc chi nhnh, cc cng ty con, cc lin doanh ca cc cng ty hng u vi cc nh thu ph, cc nh cung ng, cc nh cung cp dch v v cc i tc trong lin minh chin lc vi nhauMc tiu chnh ca cc mng li ny l cung cp cc ngun lc, nng lc v tri thc cc cng ty dn u khoanh vng mt cch nhanh chng nh tng thm nng lc cho cng ty. b. Tnh khng i xng v vai tr ca cc cng ty ng u v cc cng ty con: Cc cng ty dn u qun l cc ngun lc ca mng li v a ra quyt nh. Cc cng ty dn u lin kt cc c s sn xut, khch hng, tri thc b phn tn v a l vo mng li sn xut ton cu, iu ny c th lm gim bt chi ph giao dch. Theo ng, mt mng li sn xut ton cu c trng s rng buc mt cng ty ng u, cc chi nhnh ca n, cc cng ty con v cc cng ty lin doanh, cc nh cung cp v cc nh th ph, cc knh phn phi, nhng ngi bn li, cc lin minh R&D v rt nhiu tho thun hp tcvi nhau. N c th c c phn bng nhau hoc khng. Cc cng ty dn u c t trung tm ca mng li, ng vai tr lnh o v chin lc v t chc, v c nhng
http://svnckh.com.vn

chin lc nh hng trc tip n v th cnh tranh ca cc cng ty thnh vin trong mng li sn xut. Th mnh ca cng ty dn u c c c t vic kim sot cc ngun lc v kh nng then cht v hp tc giao dch gia cc khu vc khc trong mng li. Mt trong nhng kh nng ch cht l ti sn tr tu v tri thc thit lp, duy tr v tip tc nng cao cc chun mc th trng. Chnh v nhng ti sn b sung nh vy m cc mng li sn xut ton cu c tnh khng i xng. c. S ph bin tri thc t cc nc ch u t sang cc nc nhn u t: S chia s tri thc l s cn thit lm cho cc mng li ny pht trin. Li nhun thc s bt ngun t s ph bin, trao i v tip nhn kin thc v nng lc b sung t bn ngoi. Thng nhng nc hay khu vc c kh nng tr thnh mt b phn cu thnh ca mng li sn xut ton cu chnh l nhng nc ang cng nghip ha nhanh nht.

3. Qu trnh hnh thnh v hot ng ca cc mng li sn xut in t ton cu ng Nam :

S tham gia ca ng Nam vo mng li sn xut in t ton cu l yu t quan trng trong vic thay i m hnh v gia tng s tham gia ca khu vc ny vo thng mi quc t t nhng nm 1980. C th l, ASEAN-5 ( gm Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore v Thi Lan) l nhng nc c s tham gia vo cc mng li sn xut ca nhiu cng ty nh Intel Chu u, Sony, Toshiba, Hitachi v Fujitsu ca Nht Bn, v vo nhng nm 1990 l cc hng nh Samsung v Goldstar ca Nam Triu Tin v Acer ca i Loan. Khu vc ny tr thnh c s sn xut ca nhiu cng ty a quc gia (MNC) v cc cng ty xuyn quc gia (TNC) cho th trng khu vc mnh ti phn cn li ca

http://svnckh.com.vn

ng , Bc M v Chu u. Kt qu l s m rng thng mi v u t trc tip nc ngoi (FDI) v gia tng s hi nhp kinh t ca khu vc. Mng li sn xut ton cu ly khu vc lm c s l mt c im ng ch ca s pht trin kinh t ng Nam k t thp nin 1980. Mt s mng li ton cu nh vy c thit lp da trn u t FDI ca cc cng ty TNC nhng chng khng ch n gin l vic m rng vn u t FDI ng Nam . Trong mng li sn xut ton cu, cc cng ty TNC u t trc tip s t chc v hot ng theo cc phng thc rt khc bit, trong khi cc nhn t ca h thng ti nc bn x cng ng thi nh hng ng k tn con ng la chn u t ca nc ch nh thng qua hnh thc mng li sn xut ton cu ny. S a dng ca ngun vn u t FDI khu vc ng Nam cng th hin cu trc a tng ca h thng sn xut dy chuyn xuyn quc gia, l ng Nam tn ti cc mng li sn xut ton cu a tng t chc mt cch khc thng, ngha l mt qu trnh pht trin ton cu khng gii hn, lm suy yu tm quan trng ca c cu v mc tiu pht trin kinh t ca nc bn x ca nh u t i vi la chn chnh sch ca cc nc cng nghip ho lc hu. y, Nht Bn, M, i Loan, Hng Kng, Hn Quc, Chu u v cc cng ty TNC ca Trung Quc u thit lp cc mng li xuyn quc gia a dng, c phn chng cho nhau v c phn cnh tranh nhau. 3.1. Cc mng li sn xut in t ca M ng Nam : Cc mng li sn xut ton cu ca M ng Nam xut hin cng vi FDI ti khu vc ny, nhng chng ch bt u hnh thnh t nhng nm 1970. Cng ty con ng Nam ca cc cng ty in t M thnh lp nh mt phn ca h thng sn xut xuyn quc gia phc v cho th trng cc nc pht trin t lc ban u. Cc cng ty M tp trung ngun lc ca h vo vic pht trin sn phm, lin kt h thng v phn mm (nhng lnh vc ny cho php cc cng ty ca M thit lp cc tiu chun thc t cho sn phm v gi vng v th
http://svnckh.com.vn

ca nhng ngi dn u trn th trng). Dn dn cc cng ty con ca h ti ng Nam sn xut chuyn mn ho vo cc b phn, linh kin v cc sn phm cui cng, iu ny khng nhng cho php cng ty c th sn xut vi chi ph r nhng vi nng sut cao m cn to ra cc i th cnh tranh ng Nam chng li cc cng ty Nht Bn trong c lnh vc nh cht bn dn, mn hnh, v cc sn phm in t gia dng v.v Cc mng li sn xut in t ton cu ca M hot ng theo chiu dc. Do cc cng ty con ng Nam hi nhp vo mng li sn xut v vn hnh phc v cho cc nc pht trin, cc doanh nghip ca M thc s hin i ho cc cng ty ti ng Nam da vo tnh hnh pht trin ca th trng chnh m h phc v m ch yu l M. Ni cch khc, h cp nht cng ngh da vo M ch khng phi l vng i sn phm ti a phng. Do , sau rt nhiu lt u t trc tip v cp nht cng ngh, cc cng ty chi nhnh ca M ti khu vc ng Nam ngy cng pht trin v cng ngh sn xut, t cho php nng cao mc chuyn mn ho cng ngh ti a phng trong h thng sn xut ton cu ca cc doanh nghip M. Trong tnh hnh nh vy, cc h thng ca M sn xut ngy cng nhiu cc sn phm in t cng nghip nh cng, my tnh c nhn., my in phun, cc thit b vin thng v.v Cc mng li sn xut ca M thnh lp c chi nhnh cung cp lao ng b sung, trong cc cng ty ca M chuyn mn ho trong cc hot ng cn nng lc mm nht nh (la chn, tng tng, thit k - xt v mt tiu chun), trong khi cc cng ty ng Nam chuyn mn ho trong cc hot ng cn nng lc cng ( cc b phn v linh kin, cc quy trnh ch to v cc thnh qu thit k/pht trin). Ni chung, cc cng ty M chuyn giao quyn qun l v hot ng sn xut c gi tr gia tng ng k cho cc cng ty con ng Nam . Thc t ny to ra mt hnh thc phn chia lao ng trong khu vc phc tp, thng qua h thng nh vy, cc cng ty con ca M thc hin quyn t qun l
http://svnckh.com.vn

10

s tham gia vo cc hot ng sn xut phc tp. Do cc cng ty M chuyn giao dy chuyn sn xut lm gia tng gi tr ln t M ti ng Nam , cc chi nhnh ca h bt u sn xut linh kin v b phn v cc h thng ph phc tp. u nhng nm 1990, cc cng ty M a ra cc chin lc sn xut khu vc da vo s chuyn mn ho cng ngh ni b khu vc ng Nam . Kt qu l hnh thnh mt hnh thc c s cung cp ca cc cng ty M, nh cho php cc cng ty M trnh dc vic da vo cc cng ty cnh tranh Nht Bn cung cp linh kin, b phn quan trng v cng ngh. 3.2. Cc mng li sn xut in t ca Nht Bn ng Nam : Cc mng li sn xut in t ton cu ca Nht Bn ng Nam bt u xut hin t nhng nm 1960 hay nhng nm 1970, pht trin nhanh v tn ti sau gia nhng nm 1980. Trc nhng nm u ca thp nin 1980, cc mng li sn xut in t ton cu ca Nht Bn ng Nam nhn chung c c im tng i cht ch, l s m rng trn phm vi quc t ca hng lot cc cng ty ni a ca Nht Bn. Ni chung, cc cng ty con ti nc ngoi ca Nht Bn tip tc gi hnh thc t chc c th bc ca cc cng ty Nht Bn trong nc, tr s chnh ti Tokyo nm quyn quyt nh chnh v nng lc cng ngh. Cc hot ng v vn hnh ca cc cng ty con ti nc ngoi chu s iu khin nghim ngt ca tng hnh dinh ti Tokyo v hnh thnh mt loi hnh sn xut nh km v cc cng ty c vn u t ca Nht Bn khng nn thit lp qua h kinh doanh vi cc chi nhnh cung cp khng c chi nhnh ca a phng v nc ngoi. Phn tch theo chui gi tr c ngha l cc cng ty TNC ca Nht Bn sp xp sn xut v dy chuyn lp rp cc sn phm cp thp ng Nam trong khi nm gi Nht Bn dy chuyn sn xut cui cng em li gi tr gia tng cao. Theo m hnh ny, cc cng ty con c u t Nht Bn ng Nam mua nhng phn quan trng ca hp ng ph Nht Bn, lun lun l t trong ni b h thng cng ty sau lp rp v sn xut cc b, v do
http://svnckh.com.vn

11

 khng cn chuyn giao thm cng ngh cho cc nc tip nhn.Cc cng ty m c t ti Nht Bn l nhng ngi chuyn giao cng ngh, thng tin v nhn lc duy nht. Tr s ca cc cng ty Nht Bn mang li s kt ni mt thit qu trnh ra quyt nh, ngun lc v ngun thng tin di s kim sot trung tm ca tr s chnh. Cc hot ng cp cao nh lp k hoch sn phm v pht trin hay sn xut cc b phn quan trng c qun l cht ch ti chi nhnh Nht Bn. Trn thc t, cc cng ty Nht Bn theo ui cc li th v hiu qu ca h bng cch trao i thc v trch nhim cho cc cng ty a phng, chuyn giao cng ngh v hot ng cho cc nc tip nhn. Theo ngha no , ngun cung cp cng ngh khu vc ng Nam nhn c t Nht Bn ch yu l cng ngh cng nghip, thng gn lin vi cc t liu sn xut v cc linh kin nhp khu t Nht Bn trong khi cng ngh sn xut nhng b phn ch cht lun c kim sot bi cc nh sn xut Nht Bn. Vo nhng nm 1980 cc nn kinh t cng nghip mi ni Chu nhp khu rt nhiu cng ngh, my mc, linh kin v b phn t Nht Bn nhng li xut khu sn phm hon chnh sang cc nc M v Chu u. Kt qu l mc d nn kinh t khu vc ng Nam tng trng nhanh, cng ngh sn xut cng tng mc ng k nhng xt v cng ngh sn xut linh kin v b phn, ng Nam cha thot khi s gn kt vi Nht Bn Tuy nhin t u nhng nm 1990 cc mng li sn xut in t ton cu ca Nht Bn ng Nam thay i rt nhiu. Mt mt, quy m ti sn xut khng ngng c m rng do vic t bn ho li nhun. Trong giai on 1989-1992, t l ti u t ca cc chi nhnh cng ty Nht Bn trong tng u t FDI ca Nht Bn tng t 35% ln 60% cho cc cng ty con ASEAN, v t 54% ln 80% cho cc cng ty con cc nn kinh t mi ni. Mt khc do s tng gi ca ng Yn Nht, cc nh cung cp nh ca Nht chuyn cung cp cc b phn a nng phm cp thp th hoc l buc phi ng ca v ngng sn
http://svnckh.com.vn

12

xut khng th tht bi trong vic b vn ra u t sn xut nc ngoi, do , cc cng ty in t Nht Bn phi tnh n cc nh cung cp b phn v linh kin phm cp thp nc nhn u t nhm mc ch tham gia vo cc hot ng thu ph v ch to theo hp ng cc sn phm cp thp. Cc p lc ln v gim chi ph v cnh tranh cng thng trn th trng ton cu p cc cng ty Nht Bn gim thi gian gia sn xut s cp cc sn phm cng ngh cao Nht Bn v vic chuyn giao tip theo ti ng Nam . Ngy cng c nhiu cng ty Nht Bn ch trng vo vic kt hp sn xut cc n phn chnh vi vic mua bn ti a phng gim chi ph cc b phn . Trong lc , mt s cng ty Nht Bn thm ch cn di chuyn cc hot ng phi sn xut nh nghin cu v pht trin (R&D) v cc hot ng phi hp trong khu vc ti ng Nam . Cc cng ty m Nht Bn khng ch gip cc cng ty con u t ca Nht Bn trong vic thay i v pht trin thit k sn phm v k thut sn xut m cn chuyn giao nhng cng ngh mi pht trin ti cc chi nhnh ch em ti cc nc hoc khu vc khc ng Nam , t sinh ra cc chi nhnh nng ct c th c gi l cc c s cng ngh khu vc nc ngoi. Xt v chc nng, cc c s cng ngh khu vc ny nhn chung tc lu c trnh k s a phng cht lng cao v cc nng lc hi nhp, v khng ch nng cao trnh k thut ca cc hot ng sn xut ca bn thn h m cn m ra mt con ng cho vic sn xut v truyn t li tri thc cho cc chi nhnh ch em trong mng li sn xut ti nc ngoi. Xt v dng tri thc, h chp nhn tt nhiu dng tri thc vo t cc cng ty m Nht Bn sau khi thay i v pht trin thm nhng cng ngh v sau v ti c tri thc mc cao chy vo cc chi nhnh ch em ti khu vc ny. Nm 1989, u t R&D ca cc cng ty in t Nht Bn vi ng chim 1.9% tng u t cho cc thit b, con s ny nm 1986 ch c 1.2%. Trc kia cc cng ty m Nht Bn cng cp thit k sn phm cho cc c s sn xut nc ngoi. Tuy
http://svnckh.com.vn

13

nhin, t cui nhng nm 1980, cc c s cng ngh khu vc bt u thay i v pht tin thit k sn phm ca ring h v cung cp cho cc chi nhnh ch em. S xut hin ca cc c s cng ngh khu vc lm thay i ng k thit k , cu trc ca cc cng ty TNC ca Nht Bn. Trong tnh hung nh vy, Nht Bn khng cn l nc duy nht chuyn giao cng ngh, thng tin v nhn cng na bi v cc c s cng ngh khu vc s to ra dng lu thng ni b khu vc. Thm vo , s pht trin ca cc c s cng ngh khu vc cho php cc cng ty TNC Nht Bn tn dng li th cng sut phn b khng ng u v kh nng thch ng hot ng trong mng li sn xut ng Nam . Trong tnh hnh nh vy, kh nng pht trin cng ngh ca khu vc ng Nam c ci thin nhanh chng, do cc mng li sn xut in t ton cu ca Nht Bn cng bt u chuyn sang mng li R&D ton cu. mc d so vi cc i th cnh tranh M v Chu u, cc cng ty Nht Bn mi ang gian on u ca ton cu ho R&D, v v vy h c rtt t kinh nghim trong vic t chc mng li R&D ton cu. S hnh thnh cc c s cng ngh khu vc v s tin b ca trnh cng ngh ca cc cng ty nc ngoi a ti nhng s thay i ln trong m hnh thu mua ca mng li sn xut ton cu ca Nht Bn ti khu vc ng Nam , bao gm vic cc cng ty m Nht Bn tng khi lng thu mua t khu vc Chu , cc cng ty in t chnh ca Nht Bn a ra nhiu chin lc thu mua khu vc mang tnh h thng; cc nh cung cp linh kin v b phn Nht Bn sp xp li sn xut Chu , mt s thit lp h thng sn xut khu vc c lin h mt thit vi cc nh sn xut a phng, cc cng ty con Nht Bn t ti khu vuc ng Nam tn dng vic thu mua cp khu vc hay thu mua ti nc s ti thay th cc b phn hay linh kin nhp khu t Nht Bn, v theo cch bt u mt hnh thc quy trnh khu vc ho thu mua phc tp. Nm 1988, t l cc sn phm in t ca Nht Bn nhp khu t Chu nh
http://svnckh.com.vn

14

hn 31% (384,6 t Yn Nht) v tng ln 44% nm 1993 (962 t Yn Nht) nhng t l khu vcc sn phm in t tiu dng v thit b gia dng l 84%. Hn na khu vc ng Nam tr thnh c s cung cp cho cc linh kin v b phn in t v cc sn phm my tnh c nhn cho Nht Bn. Xem xt bng s liu di y v c cu ngun b phn v linh kin cho doanh nghip vn Nht Bn u t trong ngnh sn xut my quay phim Malaysia vo nm 1993 thy r iu . Trc y cc linh kin v b phn my quay phim phi c mua t th trng Nht Bn nhng n nm 1993, 64% linh kin v b phn phi mua t cc th trng cc nc ng Nam m ch yu l Malaysia, Singapore, Thi Lan vi cc t l ln lt l 34%, 26,7%, 3,9%. Bng 1.1: C cu ngun b phn v linh kin cho doanh nghip vn Nht Bn u t trong ngnh sn xut my quay phim Malaysia (1993) Nc cung cp cc linh kin Xut x cc cng ty v b phn Nht Bn Malaysia Cc cng ty m Nht Bn Cc cng ty c vn Nht Bn Malaysia Cc cng ty ca bn con rng Chu Cc cng ty a phng ca Malaysia Cc cng ty c vn Nht Bn Singapore Cc cng ty c vn ca M Singapore Cc cng ty a phng Singapore Cc cng ty c vn Nht Bn Thi Lan Cc cng ty c Khi lng cung cp (%) 36 29,9 4 2,1 21,5 1 0,2 3,9 6 100

Singapore Thai Lan c Tng cng:

Ngun: Chunli Hu: Foreign capital-dominated vertical division: underlying causes of South East Asian Financial Crisis, T/C Strategy and Management, thng 3/1998.
http://svnckh.com.vn

15

V th, sau nm 1992, nhng mng li sn xut ng Nam ca cc cng ty in t Nht Bn cng bt u tin hnh a phng ho v tr nn rng m hn. Trong qu trnh nh vy, nhng mng li sn xut ton cu ca Nht Bn cnh tranh vi nhau khu vc ng tr thnh mt m hnh chuyn mn ha khu vc mi. Trong Singapore v Hng Kng cnh tranh chim v tr tr s chnh ti khu vc cng nh cc chc nng b tr chnh thc khc nh gim st thu mua, o to, dch v k s, cc thit k sn phm nht nh, v.v); Malaysia, Thi Lan v Philippine c coi l nhng ni sn xut hng lot, c bit l cc sn phm c cht lng trung bnh v cao. C th thy rng nhng mng li sn xut ton cu ca cc cng ty TNC Nht Bn ng Nam tri qua bn giai on trong vi thp k gn y, l bc nhp khu nguyn liu th t nc ngoi v xut khu sn phm ra nc ngoi tin ti giai on s dng cc ngun nguyn liu th t nc ngoi, cung cp nguyn liu th t nc th ba v cung cp nguyn liu th t a phng ri pht trin th trng trong v ngoi nc, sau bc vo giai on di chuyn, gia cng v dy chuyn lp rp ra nc ngoi, v cui cng l giai on chuyn giao thit k v pht trin sn phm, cc nghin cu nn tng quan trng ra nc ngoi, y l giai on quc t ho R&D. 3.3. Qu trnh chuyn dch c im sn xut trong ni b vng ng Vng ng ang tr thnh c im sn xut ln nht th gii trong nhiu loi hng in, in t gia dng, do qu trnh chuyn dch c im sn xut ti y ch yu tp trung vo cc loi hng ha trn. Cc nc trong vng ny vo nm 2003 sn xut 82% sn lng th gii v my iu ho khng kh, 55% v my git, 52% v t lnh, 56% v my ht bi; nm 2004 sn xut 105 triu chic tivi mu (70% sn lng th gii), 93 triu chic my thu v pht hnh (90%)(1). 25 nm tr v trc, ti vng ng , cc mt hng ny hu
http://svnckh.com.vn

16

ht ch sn xut ti Nht nhng sau c im sn xut chuyn nhanh sang Hn Quc, i Loan, ri sang cc nc ASEAN, ch yu l Malaixia v Thi Lan, ri n Trung Quc. Vo thng 6-1992, s c im sn xut cc mt hng in, in t ca cc cng ty a quc gia Nht Bn ti Hn Quc l 62, i Loan l 93, Xingapo l 71, nhng n thng 6-2000, cc c im gim cn 46, 71 v 60. Ngc li, trong thi gian , s cc c im cng loi tng nhanh ti Thi Lan (t 63 n 97), Malaixia (t 121 n 135), Innxia (t 14 n 65), Philppin (t 16 n 48) v Trung Quc (t 42 n 273). Theo t liu ca Hip hi Cng ngh thng tin in t Nht Bn (Denshi Joho Gijutsu Sangyo Kyokai), Cng ngh trong lnh vc ny d chuyn giao nn c im sn xut chuyn dn sang nhng ni nhn cng r v cc ph tn khc cng thp do chnh sch khuyn khch u t trc tip nc ngoi (FDI) ca cc nc. Hin nay, Nht Bn ch sn xut cc loi cao cp, cn li th nhp khu t cc c im sn xut ca doanh nghip Nht hot ng ti ASEAN v Trung Quc. Hin nay, ngoi Nht Bn, bn nc sn xut nhiu in gia dng v c th phn ng k l Trung Quc, Hn Quc, Malaixia v Thi Lan. Ring Trung Quc sn xut trn 30% tng sn lng th gii, Hn Quc cng sn xut hu ht cc mt hng trong ngnh ny vi th phn t 5-10%. Thi Lan cng l c im sn xut quan trng, ng u ASEAN trong cc mt hng nh my git, t lnh, my iu ho khng kh, v ng th hai trong nhng mt hng khc. Malaixia ng u ASEAN v tivi mu, my ht bi, my thu v pht hnh
(1)

Trn Vn Th, ng Kinh T ng V Con ng Cng Nghip

Ho Vit Nam (VTR/DVD), cassettes. Thi Lan v Malaixia chim c v tr quan trng hin nay l nh h c chnh sch khn ngoan n c dng thc FDI t Nht sau
http://svnckh.com.vn

17

khi ng yn ln gi t ngt vo cui nm 1985. Innxia i chm hn, hin nay mi ch sn xut vi s lng tng i ng k tivi mu, my thu v pht hnh, v t lnh. ASEAN v Trung Quc ang cnh tranh gay gt ti cc th trng ln nh Nht Bn v M. u thp nin 1990, Trung Quc hu nh cha c kh nng xut khu sang cc th trng nhng n khong nm 2000 chim lnh trn di 30% tng nhp khu ca Nht trong hu ht cc hng in v in t gia dng11. Trong tng nhp khu in, in t gia dng ca Nht vo nm 2000, Trung Quc chim 29% my iu ho khng kh, 33% my git, 44% nhit in gia dng, 43% radio, 24% tivi mu. Th phn ca cc nc ASEAN tnh chung l 35%, 30%, 31%, 44% v 67%(1). Theo Takeuchi (2001a) Trung Quc cng c thnh qu tng t ti th trng M vi nhng mt hng nh my thu thanh, video, nhit in gia dng. Tuy nhin, Trung Quc chim th phn ngy cng ln ti cc th trng Nht, M l do h thay th v tr ca Hn Quc, i Loan hoc M v Nht ch cha nh bt c v tr ca ASEAN. Cng nghip in, in t gia dng ca ASEAN gi c sc cnh tranh quc t nh thu ht hiu qu FDI t Nht Bn, cht lng t tiu chun quc t v s dng c mng li tip th quc t do cc cng ty a quc gia Nht xy dng trong nhiu thp nin qua. S liu thng k cng cho thy, FDI ca Nht chim mt t l rt cao (c bit l trong tivi mu, my iu ho khng kh v t lnh) trong tng lng sn xut hng in, in t gia dng ti ASEAN
(1)

Trn Vn Th, Bin ng Kinh T ng V Con ng Cng Nghip Ho

Vit Nam Ngoi ra, Thi Lan v Malaixia xy dng c cc cm cng nghip cho ngnh in gia dng, vi s pht trin mnh m ca cc loi cng nghip ph
http://svnckh.com.vn

18

tr. Nhu cu th gii, c bit ti ng , v nhng mt hng ny s tng nhanh, do ASEAN s tip tc l c im quan trng ca th gii trong tng lai. 3.4. V th ca Vit Nam Hin nay nhng ngnh sn xut cc loi my mc nh in gia dng, nhiu ngnh thuc lnh vc cng ngh thng tin phn cng nh my in thoi di ng... v mt b phn ca nhm cc ngnh c cng ngh cao nh xe hi, my tnh... c nhu cu ngy cng ln trn th gii. Mt khc, cng ngh cng d lan nhanh t nc ny sang nc khc nn nhng nc c ngun lc lao ng di do, kho tay v tin lng r s d tr thnh nhng c im sn xut c sc cnh tranh ln. Vit Nam rt c trin vng cnh tranh c trong lnh vc ny nhng do cng nghip ph tr cn yu km, Vit Nam vn cha tr thnh mt trong nhng ni sn xut chnh ti chu . Tuy nhin, thc tin thu ht FDI trong thi gian gn y ( s c cp k hn trong chng 2) cho thy mt xu hng chuyn dch dn cn c sn xut t cc ng sang Vit Nam. Trong khong 15 nm qua, cc c im sn xut ca cc ngnh ny chuyn nhanh t Nht Bn sang Hn Quc, i Loan, Xingapo, sau sang Malaixia v Thi Lan, v gn y sang Innxia v Trung Quc. Khuynh hng ny trong ngnh in, in t c th hin qua s thay i trong kim ngch sn xut in gia dng (thnh phm lp rp cui cng, phn trung ngun trong chui gi tr) v ph tng in t (sn phm ca cng nghip ph tr, thng ngun trong chui gi tr). Trong thp nin 1990, Nht Bn v cc nn kinh t cng nghip ho mi (NIEs-4) gim sn xut phn trung ngun nhng tng kim ngch sn xut ca cng nghip ph tr. ng ch l khuynh hng ti Trung Quc v cc nc ASEAN, nht l ti Malaixia, Thi Lan v Philppin, sn xut tng nhanh trong c hai giai on in gia dng v ph tng in t. Ph tng in t gm rt nhiu chng loi mt hng, c loi c hm lng cng ngh cao nn Nht v NIEs cn duy tr sc cnh tranh trong nhiu mt hng v trin khai
http://svnckh.com.vn

19

phn cng hng ngang vi cc nc ASEAN . Rt tic l ln sng cng nghip ny cha lan rng n Vit Nam, kim ngch sn xut ca Vit Nam cn qu nh v ngnh cng nghip in t Vit Nam mi ang cui giai on 1 (lp rp sn phm t ph kin nhp khu), u giai on u t sn xut linh kin ph tng pht trin cng nghip ph tr.

4. Kinh nghim ca mt s nc c nn cng nghip in t pht trin

4.1. Kinh nghim ca Thi Lan Trong sut thp k 70 Thi Lan thc hin chnh sch khuyn khch xut khu cho ngnh in v in t thng qua u i thu cho xut khu. Kt qu l u t nc ngoi vo Thi lan tng ln lin tc cho n gia thp k 90 khi nn kinh t Thi Lan lm vo khng hong kinh t nm 1997. B Cng Nghip Thi Lan tin hnh ci cch trit c cu ngnh cng nghip v pht trin cc doanh nghip quy m va v nh. u t bt u chy tr li Thi Lan. Mc d mi trng u t trong khu vc thay i nhanh chng do s cnh tranh ang ni ln t Trung Quc v nhng ro cn thng mi dn c tho d theo hip nh AFTA, ngnh in v in t Thi Lan dn hi phc v pht trin mnh m phn no nh vo n lc ca chnh ph trong vic ci cch c cu kinh t. 4.1.1. Khi qut v ngnh cng nghip in v in t ca Thi Lan Ngnh cng nghip in t Thi Lan gt hi nhiu thnh cng nh vo mi lin h cht ch cc nh sn xut linh kin v cc nh my lp rp sn phm in t Nht Bn. Ngc li, hu nh cc cng ty ang hot ng Thi Lan khng ph thuc nhiu vo nhau. Thi Lan c nhu cu ln v cc sn phm v linh kin cho my mc chnh v vy m Thi Lan c trnh cng ngh v my mc gia cng tng i cao. i mt vi s ni ln ca Trung Quc v vic
http://svnckh.com.vn

20

tham gia vo khu vc mu dch t do ng Nam ( AFTA), Thi Lan c gng iu chnh c cu sn xut ca ngnh in v in t. iu ny khng c ngha l Thi Lan km nng lc cn tranh so vi Trung Quc v nhn cng v chi ph hu cn. Trn thc t qu trnh ti c cu ang cho thy r Thi Lan l trung tm xut khu hng gia dng nh t lnh , iu ha nhit , my git v thit b thng tinv ang dn thay th Singapore tr thnh mt trung tm chnh sn xut a cng my tnh. 4.1.2. Cc chnh sch ca Thi Lan pht trin ngnh cng nghip in t a. S ra i v vai tr ca Vin in v in T (EEI) Vin in v in T ( V&T ) thnh lp nm 1998 nh mt c quan c lp nhm phc v li ch chung cho ngnh in v in t, cng l mt trong nhng k hoch hnh ng c th nhm thay i c cu ngnh cng nghip. V&T bt u hot ng u nm 1999, ng vai tr l c quan chnh ph thc y ngnh in v in t ca Thi Lan pht trin. Vin ny ng vai tr v cng quan trng trong vic to ra cu ni gia khu vc t nhn v khu vc nh nc cng nh phi kt hp li ch t vic hp tc gia cc cng ty t nhn vi nhau. Theo mt cuc nghin cu ca Tng cng ty pht trin Hi Ngoi ca Nht Bn (JODC), chc nng ca EEI l: Kim tra cht lng sn phm, mi trng v an ton lin quan n ngnh in v in t Cung cp thng tin v hot ng sn xut, cng ngh v h tr bn hng. To mt khung hp tc gia cc ngnh do nh nc qun l v cc ngnh do t nhn qun l vi cc ban ngnh lin quan Thi Lan v cc nc khc. Nghin cu v vic ban hnh thit lp cc chnh sch v chin lc cho ngnh in v in t da trn d tho ca cc k hoch pht trin cho ngnh ny
http://svnckh.com.vn

21

b .Thc hin K hoch Chin lc Khoa hc v Cng ngh Quc gia ( 2004 2013 ) Chnh ph Thi Lan ang thc hin K hoch Chin lc Khoa hc v Cng ngh Quc gia ( 2004 -2013 ). Trng tm nhm vo vic hnh thnh mng li khoa hc v cng ngh v xc tin vic hp tc gia cc c quan t nhn v nh nc bao gm cc cng ty sn xut, cc nh cung cp dch v, cc c quan ti chnh, c quan gio dc vv . Thi Lan cc trng i hc trc tin l nhm o to ngun nhn lc tuy nhin vn cha c c v th ging nh cc trung tm Nghin cu v Pht trin (R&D). Trong bi cnh CQCLKH & CNQG c thnh lp di s ng h ca b Khoa hc v Cng ngh pht trin v qun l mt khu trung tm khoa hc cng ngh t nm 1996. c . Tng cng thu ht u t trc tip t nc ngoi Nhm thu ht u t trc tip nc ngoi trong khu vc ng , Thi Lan thay i nhng chnh sch to mi trng u t hp dn hn so vi cc nc trong khu vc. C th nh nng mc s hu nc ngoi ln 49% i vi cc d n thng thng, 100% i vi cc d n c trn 80% sn phm xut khu. Ngoi ra, i tc nc ngoi cn c php iu chnh t l s hu ln trn 51% trong trng hp i tc Thi Lan gp kh khn v ti chnh. Bn cnh , B Ti chnh Thi Lan hy b quy nh phi c 30% sn phm xut khu tr ln mi c hng min gim thu trong ngnh cng nghip ch to. Hin nay, khi qu trnh t do ha thng mi v u t trong khu vc ang tip tc c thc y tng kh nng cnh tranh ca hng ha in t xut khu, Thi Lan nht thit phi thu ht FDI cho nghnh cng ngh cao ny v pht trin mng li ngnh cng nghip h tr mt cch thch ng. 4.1.3. Mt s tn ti v hn ch a. Khung chnh sch v th ch php l
http://svnckh.com.vn

22

Thi Lan c nhiu lut iu chnh hot ng u t cng nh nhiu c quan chnh ph tham gia vic thc thi cc lut trn vi mc tham gia khc nhau. iu ny gy ra nhiu phin toi. V d nh cc cng ty nc ngoi c y Ban u T (BT ) tha nhn trn l thuyt c php nhp khu vt liu m khng phi np thu. Tuy nhin trn thc t chnh sch ny ch hon li thu nhp khu cho doanh nghip ti thi im cc doanh nghip a ra chng c c hng xut khu. Th tc ny gy ra phin h cho cc doanh nghip v nhiu cng ty ch ra rng vic hon li thu thu nhp nh vy i khi b tr hon mt cch tu tin. Ngoi ra chnh ph thay i mc thu sut nhp khu, cc cng ty cn b yu cu phi tr khon chnh lch gia mc thu c v mi trc y. b. Ngun nhn lc cht lng cao Ngun nhn lc cc cng ty cn nht trong ngnh in v in t l k s thit k, sn xut v h thng thng tin v cn b qun l. Nhng rt t trng i hc Thi Lan c khoa khoa hc c bn, k s hoc k ton. Khi c nhu cu ln v mt loi lao ng no th s lng li rt hn ch v th rt kh cho cc cng ty c th m bo tuyn c cc cn b c ti. gii quyt vn ny cc cng ty phi a ra mt c ch khuyn khch nh tr thm lng cho nhng ngi lm vic tt hn. Tuy nhin do l li qun l lao ng c lin on lao ng kh chp thun s chnh lch ln v lng trong mt cng ty. 4.2. Kinh nghim ca Malaysia 4.2.1. Khi qut v s pht trin ngnh cng nghip in v in t Trong giai on u ca qu trnh pht trin sn xut ngnh cng nghip in t, cc cng ty sn xut nc ngoi u t vo Malaysia vi mc ch tn dng chi ph sn xut r nh vo cc chnh sch c ch khuyn khch u t , ngun nhn lc r, cc khu ch xut v h thng c s h tng nh ng s, hi cng, sn bay v thng tin lin lc. Hn na, hot ng u t pht trin khng
http://svnckh.com.vn

23

ngng trong sut hn 30 nm di nn tng mt nn chnh tr n nh, minh bch, nht qun v kh nng giao tip ting Anh v cc iu kin mi trng thun li chuyn ha Malaysia thnh mt trung tm sn xut cng nghip in v in t. gc cc chnh ph a phng lin tc iu chnh cc chnh sch nhm to ra mi trng kinh doanh thun li nht cho cc cng ty nc ngoi v cung cp nhng dch v ph hp cho cc cng ty u t trc kia. iu ny dn ti vng u t tun hon thun li cho vic mi gi cc d n mi theo sau. Cc cng ty sn xut cc sn phm v linh kin in v in t Malaysia , hu ht l cc cng ty ca Nht, thnh lp cc cm sn xut sn phm linh kin v ng gp vo kim ngch xut khu. Cc cng ty m hnh thnh cc cm sn xut ny thng ph thuc ln nhau v thu c li th nh tp trung v chuyn mn ha. Chnh iu ny gip cho ngnh cng nghip in t ca Malaysia pht trin nh hin nay. 4.2.2. Chnh sch cng nghip Di s lnh o ca th tng Mahathir, B Pht trin Cng Nghip (MIDA) thc hin nhiu chnh sch pht trin cng nghip bao gm chnh sch pht trin ngun ti nguyn t nhin, chnh sch thu ht u t nc ngoi vo lnh vc in v in t v cc ngnh cng nghip lin quan cng nh chnh sch thu ht u t nc ngoi vo lnh vc sn xut t ni a. Nhng d nh ca Malaysia gi y l chuyn dch sang pht trin cc ngnh cng nghip c gi tr gia tng cao thng qua u t vo nghin cu v pht trin v u t vo cng ngh thng tin. Malaysia ang n lc rt ln to ra Hnh lang siu xa l thng tin c a ra t gia nm 1990. * Sng kin hnh lang siu xa l thng tin

http://svnckh.com.vn

24

Chng trnh Siu xa l thng tin to ra mt trung tm nghin cu v pht trin cho cc ngnh cng nghip da trn cng ngh thng tin. Trung tm ny tng cng c 8 d n c bit bao gm mt trung tm y t t xa, mt trng hc cht lng cao, cc c s nghin cu R&D, trung tm a chc nng v chnh ph in t. Cc cng ty lin quan n bt k mt trong nhng d n trn c nhng u i nh c la chn min 100% thu u t hoc l u i cho cc nh u t tin phong trong vng 10 nm. Cc cng ty ny cng c php tuyn dng cc chuyn gia nc ngoi khi cn thit. * Nhng u i dnh cho cc cng ty Nht Bn Cng nghip in v in t ca Malaysia ph thuc rt ln vo cc hot ng ca cc cng ty Nht. Chnh ph c rt nhiu ci cch v khung chnh sch, php lut, cng nghip ph tr, ngun nhn lc v cc ci cch khc, Malaysia to c mi trng u t c nhiu iu kin thun li. C ch khuyn khch cng c nhiu ci thin hn thng qua cc u i cho cc nh u t tin phong trong lnh vc nghin cu v pht trin v tham gia vo phn phi bun bn ton cu v cc u i khc. Vi cc chnh sch u i ca Malaysia gp phn vo vic chuyn giao cng ngh ca Nht Bn sang cho nc ny. y l mt trong nhng yu t gip cho ngnh cng nghip in t ca Malaysia c pht trin nh hin nay.

http://svnckh.com.vn

25

Chng 2: Thc trng cng nghip in t Vit Nam trc v sau khi gia nhp WTO
1. Tnh hnh sn xut v xut nhp khu ngnh cng nghip in t Vit Nam (giai on 2002 u 2009)
1.1.Giai on tin WTO a. Tnh hnh u t v sn xut Ngnh cng nghip in t Vit Nam xut hin t nhng nm 70 khi Sanyo m nh my lp rp i v TV u tin m hin nay l Viettronics Bin Ha chuyn sn xut cc thit b nghe nhn cho th trng ni a. Tuy nhin ch n nhng nm u thp nin 90, nn cng nghip non tr ny mi thc s bt u pht trin vi s gia nhp ca mt lot cc cng ty ln, nht l cc cng ty n t Nht Bn, Hn Quc, i Loan di hnh thc lin doanh l ch yu. Cc doanh nghip phi k n trong giai on ny gm c: JVC Vietnam lin doanh gia Viettronics Tn Bnh (30%) v Victor Company of Japan Limited (70%), c tng vn 10 triu -la M sn xut, lp rp v cung cp cc sn phm in t nhn hiu JVC. LG Electronics Vietnam thnh lp nm 1995 vi 100% vn nc ngoi v m nh my ti Hng Yn vi vn u t 13 triu -la M cho dy chuyn sn xut 550.000 sn phm/nm. Samsung Vina Lin doanh ny thnh lp vo nm 1996 gia tp on Samsung v Cng ty Sn xut - Xut nhp khu in - in t qun 10 (TIE) c tng vn u t l 36,5 triu -la M, trong Samsung gp 70%. Cc sn phm chnh l TV, u video, my git, t lnh.
http://svnckh.com.vn

26

Toshiba Vit Nam ban u lin doanh vi Cng ty c phn in t Th c (Viettronics Th c) t nm 1996 vi thi hn mi nm, tng s vn u t l 6,66 triu -la M. Panasonic Vietnam hin nay l cng ty 100% vn nc ngoi u tin hot ng theo m hnh cng ty m - cng ty con ti Vit Nam vi nm cng ty thnh vin. Daewoo-Hanel Electronics lin doanh gia Daewoo ca Hn Quc v Cng ty in t H Ni (Hanel) vi nh my t ti Khu cng nghip Si ng B, H Ni. Lin doanh c cp giy php u t nm 1994 vi tng s vn 52 triu -la M, sn xut hng in t gia dng, trong c u t mt dy chuyn sn xut linh kin cun li tia 1 triu chic/nm phc v cho vic lp rp my thu hnh. Orion-Hanel lin doanh gia Hanel v Orion c cp giy php u t t nm 1993 vi tng s vn ng k l 200 triu USD, sn xut n hnh v ph kin n hnh(1) D xut hin cch y 30 nm nhng Vit Nam vn l nc n sau trong khu vc, li nm trong vng cung ng ni tp trung cc quc gia pht trin c th mnh trong ngnh in t nh Nht Bn, Trung Quc, Thi Lan, Malaysia, i Loan, cng nghip in t Vit Nam ch yu ch tp trung vo lp rp cc cc linh kin nhp t nc ngoi. Nhng do vn u t hn ch, dy chuyn lp rp lc hu so vi khu vc v th gii khong 10-20 nm nn rt t doanh nghip Vit Nam c c dy chuyn lp rp mt phng. Nu nh trn th gii, ngnh in t t siu li nhun khi to ra c sn phm mi, th ngnh in t ca Vit Nam gn nh ch khai thc sn phm c, li nhun hu nh khng cn, nn gi tr gia tng ca sn phm in t Vit Nam ch t 5%-10%. Theo cc quan chc ca hip hi in t Vit Nam, nm 2006 phc v cho
http://svnckh.com.vn

27

sn xut my in, Canon kho st cht lng c vt ca 26 doanh nghip trong nc nhng cui cng khng c doanh nghip no t cht lng, Canon phi nhp t nc ngoi. i din ca Fujitsu Vit Nam cho bit, nhp linh kin t nc ngoi lm tng chi ph ng k. Thng thng Fujitsu Vit Nam phi chu ph 1%-2% cho nhng doanh nghip lm dch v xut nhp khu. Mi nm Fujitsu xut khu khong 500 triu USD nn kim ngch nhp khu cc linh kin, chi tit sn phm rt ln, phi tn nhiu chi ph trung gian. C cu ngnh ca cng nghip in t Vit Nam cng mt cn i nghim trng. Cc sn phm in t c chia thnh hai nhm hng chnh: in t dn dng v in t chuyn dng. Tuy nhin, theo kt qu kho st ca Hip hi Doanh nghip in t Vit Nam tin hnh hi thng 2/2006 ti 108 doanh nghip trn ton quc cho thy, sn phm in t tiu dng ln ti 80%, cc sn phm chuyn dng ch chim 20%. V mt gi tr, trong vng gn 20 nm pht trin, sn lng ca ngnh lin tc tng ln, nm 1997 tng gi tr ngnh mi ch dng li ngng 14,000 t VND, th n nm 2004, 2005 v 2006 con s ny t n 130,634.1 t, 157,152.7 t v gn 190,000 t VND, tc l tng ln gn 15 ln. Nhng so vi cc nc khc trong khu vc th con s ny rt khim tn m trong ng gp nhiu nht ch yu l t cc sn phm in t gia dng nh TV, i v cc thit b truyn thng khc. Nhng nm 90 c nh du l thi vng son ca cc doanh nghip lp rp TV trong nc. Khi cc thng hiu ni ting th gii nh Sony, LG, Panasonic tham gia th trng, cc nh sn xut trong nc phi chuyn hng sn xut kinh doanh. Cng ty Viettronics ng a sau 4 nm lp rp TV phi chuyn sang sn xut thit b chuyn dng ngnh y t. Nhng tn tui khc nh Mitsustar, Nakagawa ngoi vic sn xut sn phm chnh ca mnh cn phi kinh doanh thm th sn phm, dch v khc tn ti.
http://svnckh.com.vn

28

Cc sn phm chuyn dng khc nh sn xut dng c y t, chnh xc, dng c quang hc v ng h cc loi chim mt t trng khng ng k, trung bnh l 0.20.3% (3) tng gi tr sn phm quc dn. Cc sn phm cng ngh cao nh my tnh, thit b vn phng t con s 0% nm 1997 tin ln 1.6 % vo nm 2004, mc d vy y cng mi ch l nhng bc tin ht sc khim tn. Mc d tng nhanh v mt gi tr nhng t trng ca ngnh trong tng th nn kinh t cn rt nh, nm 1997 ngnh chim 7.7 % tng th nn kinh t quc gia. T l ny tng dn theo cc nm t 15.5 %, 16.2%, 16% v 15.4 % ln lt nm 2003, 2004, 2005 v 2006 (Ngun s liu: Tng cc thng k Vit Nam). Tuy nhin vi mt ngnh quan trng v mang li nhiu gi tr nh cng nghip in t th t l khng cn xng. V vy, chnh ph c ch chng ly pht ngnh cng nghip in t lm mi nhn giai on 2006-2010 nng cao tnh cnh tranh ca ngnh trong khu vc cng nh thu c ngun gi tr gia tng ln.
Bng 2.1. Tng gi tr sn phm nghnh cng nghip in t

200000 180000 160000 140000

187086.5

157152.7 130634.1

t ng

120000
96343.1

100000 80000 60000 40000 20000 0

23364.4 13944.3 41315.5 28140.5 60127.6

72197.7

Gi

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Nm

Ngun: Tng cc thng k Vit Nam

http://svnckh.com.vn

29

Bng 2.2. Tng gi tr sn phm nghnh cng nghip in t (n v : T ng)

1997 1998 2941.0 1999 3651.2 2000 4171.2 2001 5523.9 2002 6293.6 2003 8795.8 2004 12820.5 2005 13802.1 2006 15961.4

Sn xut my mc, thit b Sn xut TB vn phng, my

2098.5

43.7

1044.3

3000.6

1736.5

2989.0

4006.6

6721.4

7945.0

14466.5

17680.4

tnh Sn xut thit b in Sn xut radio, tivi v TB truyn thng Sn xut dng c y t, chnh xc, dng c quang hc v ng h cc loi Sn xut, sa cha xe c ng c Sn xut, sa cha phng tin vn ti khc
2340.9 7589.3 8236.5 13385.5 21095.9 19981.1 25103.3 38596.6 44313.9 52362.9 2773.9 2659.9 3254.3 5877.6 9582.7 15730.9 22602.7 26911.2 28501.8 30277.1 304.8 812.2 590.2 1075.3 1237.3 1344.2 1824.9 2553.5 2473.9 2975.9 4377.4 5339.6 5230.3 7370.1 8411.8 11063.6 14089.3 17652.5 20385.8 23309.1 2005.1 2978.1 4177.4 7699.3 11287.0 13777.7 17205.7 24154.8 33208.7 44519.7

30

Tng

13944.3

23364.4

28140.5

41315.5 60127.6 72197.7

96343.1

130634.1

157152.7

187086.5

Ngun : Tng cc thng k Vit Nam

31

Bng 2.3. T trng nghnh cng nghip in t trong nn knh t quc gia 19 97 Sn xut my mc, thit b Sn xut TB vn phng, my tnh Sn xut thit b in Sn xut radio, tivi v TB truyn thng Sn xut dng c y t, chnh xc, dng c quang hc v ng h cc loi Sn xut, sa cha xe c ng c Sn xut, sa cha phng tin VT khc Tng 0.2 0.4 1.5 1.3 1.3 3.6 0.2 1.3 3.4 0.3 1.7 4.0 0.3 2.4 5.3 0.3 3.3 4.2 0.3 3.6 4.0 0.3 3.3 4.8 0.2 2.9 4.5 0.2 2.5 4.3 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 1.5 1.2 1.7 2.1 1.2 0.5 2.3 2.2 1.4 0.8 2.9 2.1 1.3 0.8 2.9 2.3 1.4 1.1 2.8 2.3 1.6 1.0 3.0 2.2 1.4 1.5 3.4 2.1 1.3 1.5 3.7 1.9

1.2 1.4 0.0 0.5 1.1 1.4 2.4 2.6

7.7 11.2 11.5 12.2 15.2 15.1 15.5 16.2 16.0 15.4 Ngun PC- Tas: The Personal Computer Trade Analysis System

32

b. Tnh hnh xut nhp khu

Bng 2.4. Gi tr xut khu ngnh cng nghip in t Vit Nam
2,500,000 2,000,000
nghn la

2,290,719 1,543,365 1,307,298 941,602 679,822 2006 2005 2004 2003 2002

1,500,000 1,000,000 500,000 0

1
nm

Ngun PC- Tas: The Personal Computer Trade Analysis System Xut khu ca VN tng t 0$ nm 1994 ln ti 782tr $, 1.5 t, v 2 t nm 2000, 2005 v 2006 tng ng. Tuy nhin, doanh nghip c vn u t nc ngoi chim 80% sn phm in t dn dng. Cng nh vy, cc d n c vn u t nc ngoi nh Fujutsu, Canon v Orion hanel, chim ti 95% xut khu VN trong nm 2006. Ngoi ra cc s liu t PCTAS cn cho thy kim ngch xut khu ca nc ta cn thua xa so vi cc nc trn th gii v trong khu vc. (Consumer Electronics Market in Vietnam). Tnh n nm 2006, kim ngch xut khu linh kin in t ca ta ch chim 4 % tng kim ngch xut khu quc gia, chim 0.13% th phn th gii ng th 44 trong tng xp hng 197 nc. Trong khi , Singapore ch ring xut khu linh kin in t chim 31% tng kim ngch xut khu, chim 9% th trng th gii, l nc ng th 5. Thi Lan, Malaysia cng c th hng cao trong tng sp xp th gii; Thi Lan ng th 15 vi 1.85% th trng th gii, Malaysia ng th 8 vi 3.76 % th trng th gii. (The Personal Computer Trade Analysis System)

33

Bng 2.5. T trng kim nghch xut khu in t gia dng v in t CNTT trong tng kim nghch xut khu quc gia (%)

Viet Nam Thailand Taiwan, Province of China Singapore Republic of Korea Philippines Malaysia Japan

2% 16% 11% 19% 17% 19% 26% 9% 0% 5% 10 15 20 25 30 % % % % % Share in national exports (%)

Ngun PC- Tas: The Personal Computer Trade Analysis System

Bng 2.6. Th phn linh kin in t trn th gii

Viet Nam Thailand Singapore Republic of Korea Malaysia Japan 2.33% 3.76% 9.58% 0.13% 1.85% 7.13% 9.00% 5.32% Share in world market (%)

0.00 2.00 4.00 6.00 8.00 10.0 12.0 % % % % % 0% 0%

Ngun PC- Tas: The Personal Computer Trade Analysis System Tnh trng tng t cng xy ra vi hng in t gia dng v in t cng ngh thng tin khi m tng kim ngch xut khu ca mt hng ny ch chim 2% tng kim ngch xut khu quc gia, chim 0.08% th phn th gii ng th 39/ 197. Theo bo co ca Hip hi Doanh nghip in t Vit Nam (VEIA), vic xut khu ngnh hng in tCNTT ca Vit Nam mi ch bt u t nm 1996, vi gi tr 90 triu USD. Nm 2000 c coi l nm nh cao ca XK ngnh hng ny vi kim ngch t 782
34

triu USD, cc sn phm in tCNTT nm c xut i 35 nc. Sau nm 2000, do khng hong kinh t th gii, kim ngch XK hng in t CNTT b gim st nghim trng: nm 2001 xut c 595 triu USD, nm 2002 gim cn 492 triu USD. Tuy nhin, n nm 2003, do tnh hnh kinh t th gii bt u n nh, gi tr XK li tng ln 672 triu USD, ring su thng u nm 2004 t 405 triu USD. Kt qu ny nng kim ngch xut khu hng in tCNTT ng th su trong s cc ngnh hng xut khu nc ta. Tuy nhin, theo nh gi ca VEIA, gi tr xut khu hng in t CNTT ca ta cn rt nh so vi cc nc trong khu vc. So vi kim ngch XK ngnh hng ny ca cc nc ASEAN nm 2001, Singapore t 70 t USD, Malaysia 52,6 t USD, Thi Lan 22,8 t USD, Indonesia 10 t USD v t nht l Philippines cng t 7 t USD. Nh vy, r l doanh s XK ca Vit Nam l qu khim tn. Bn cnh , mc d kim ngch xut khu tng ln nhng khng b p cho nhp khu. S d nh vy l do c im ngnh Vit Nam c t l ni a ha thp, cng thm a s phn on th trng in t gia dng nc ta thng c lp y bi cc sn phm nc ngoi, trong khi cc cng ty ni a k c cng ty 100% vn nc ngoi hay mt phn vn nc ngoi u khng c ch ng. Cu hng in t gia dng ca nc ta ch yu c p ng bi cc hng ha 100% nhp khu t TQ, HQ, NB, cc nc ASEAN khc v M. Nm 2002, kim ngch nhp khu ca nc ta t 1.4 t USD th n nm 2005 v 2006 con s ny ln n 3 t v 3.6 t USD. iu ny dn n tnh trng xut khu rng ca ngnh lun thp ht trong sut giai on 2002 2006. Bng di y, cho thy nm 2002 chng ta thm ht vi th gii -738411 nghn USD, nm 2003, 2004, 2005 v 2006 con s ny ln lt l -1245983; -1309616; 1336850; -1451811 nghn USD. (Theo Consumer Electronics Market in

35

Vietnam - Market Research Report of International Business Strategies v PC- TAS)

Bng 2.7. Gi tr nhp khu ngnh cng nghip in t Vit Nam

4,000,000 3,500,000 3,000,000
nghn la
3,627,569 2,995,176 2,616,914 2,187,585 1,418,233

2,500,000 2,000,000 1,500,000 1,000,000 500,000 0

2006 2005 2004 2003 2002

nm

Ngun PC- Tas: The Personal Computer Trade Analysis System V cc i tc chnh: T nhng nm 90 Nht Bn lun l i tc s mt ca Vit Nam trong lnh vc in t. Kim ngch xut khu ca nc ta sang Nht Bn lun chim mt t trng cao trong tng kim ngch xut khu ngnh, con s ny giao ng trn di 50 %, in hnh nh nm 2004 chim 54.785 %. Tuy nhin nhp khu ca nc ta t Nht Bn cng rt cao, nm 2002 kim ngch nhp khu t Nht bn chim gn 30% tng kim ngch nhp khu ngnh. Trong sut nhng nm 90s u nhng nm 2000 in t nc ta lun thm ht thng mi vi Nht Bn, ch sau nm 2004 xut khu rng mi thc s i chiu. Sau Nht l cc nc trong khu vc nh Hn Quc, Singapore, Trung Quc, Thi Lan, Hong Kong. Ch n nm 2005 M mi lt vo 5 i tc ln nht ca Vit Nam sau khi c cc d n in t ti y. Tuy nhin t n nay M lun l i tc ln ch ng sau Nht Bn.

36

1.2. Giai on hu WTO (t nm 2006 ti nay) a. Tnh hnh u t v sn xut: Nh qu trnh m ca v hi nhp quc t, ngnh cng nghip in t thu ht c nhiu ngun vn u t nc ngoi, tnh n ht nm 2003, FDI rt vo pht trin cc d n v cng nghip in t gn 2 t USD. c bit, vic gia nhp WTO nh du mt ln sng u t mi vo ngnh cng nghip in t nc ta. Theo Hip hi DN in t Vit Nam, k t khi Vit Nam tr thnh thnh vin ca T chc Thng mi Th gii (WTO) n nay c nhiu d n ln u t vo lnh vc in t vi tng s vn khong 3 t USD. Ngay sau khi Vit Nam tr thnh thnh vin WTO th Tp on Intel (M) nng vn u t t 600 triu USD ln 1 t USD xy dng nh my lp rp v kim nh chp bn dn ca Intel, tr thnh nh my ln nht th gii ca Intel(1) . Nm 2009, khi d n Intel chnh thc vn hnh, ngnh
(1)

T. Thng, Intel u t t ph vo VN- vietbao.vn

cng nghip in t ca Vit Nam ha hn s tng mnh v doanh thu xut khu v hy vng s t 10 t USD mi nm. Tip n l Tp on Nidec (Nht Bn) cng u t 1 d n ti Bnh Dng vi s vn 1 t USD sn xut u c quang hc dng cho u DVD, VCD v mt siu nh dng trong my nh, my in... Tp on Foxconn (i Loan) u t vo Vit Nam tng vn 5 t USD, trong ring sn xut linh kin in t khong 1 t USD. D kin sau 3 nm s xut khu ln vi doanh s trn 3,5 t USD(1). Ngoi ra cn Tp on Meikom (Nht Bn) u t 300 triu USD sn xut linh kin in t ti H Ty... Thng 4-2008, tp on Samsung (Hn Quc) cng tuyn b u t vo Khu cng nghip huyn Yn Phong (Bc Ninh) cho nh my sn xut

37

in thoi di dng vi tng s vn u t 670 triu USD nhng s thu ht cc nh cung cp ph kin cho nh my vi tng u t c th ln n 300 triu USD. Nh vy, d n nh my sn xut in thoi ca Samsung v nh cung cp lin quan Vit Nam trong nm nay c th thu ht tng s khong 1 t USD. Samsung t mc tiu bt u hot ng nh my giai on mt vi cng sut 30 triu sn phm/nm hoc vo cui nm nay hoc u nm sau. Sau , cng ty s m rng dn cng sut nh my ln n 100 triu sn phm/nm. y l nh my c cng ngh hin i, sn xut in thoi di ng th h mi 3G, 4G, thm ch c 5G. Theo k hoch, nh my s hot ng vo nm 2009. Cng trong nm 2008 ny, Sanyo cng b u t 95 triu -la M vo nh my lin doanh gia Sanyo v Cng ty c phn Khu Cng nghip Si Gn-Bc Giang thuc Tp on u t Si Gn (SGI)

(1)

L Minh, vienamnet.vn

sn xut cc linh kin quang truyn dn in t. Nh my c khi cng trong nm nay v giai on u u t 40 triu -la M(1) Cng vi , Tp on sn xut bn dn v vi mch th ba th gii Renasas (Nht Bn) cng xy dng trung tm nghin cu, thit k vi mch ti Thnh ph H Ch Minh. Hai nh sn xut my tnh hng u th gii l HP v NEC quyt nh lp rp my tnh mang thng hiu ca h ti Vit Nam. Hng sn xut my tnh ln Acer cng ang chun b lp rp my tnh ti Vit Nam. Khng ch hp dn vi cc tp on sn xut phn cng, ngay sau khi Vit Nam chnh thc l thnh vin WTO, kh nhiu cc nh cung cp dch v cng ngh thng tin ln ca nc ngoi n Vit Nam. Nm 2007, nh cung cp dch v ca M l Yahoo tip tc thm nhp vo th trng Vit Nam vi vic cho ra mt mt lot qun c ph internet ti
38

Thnh ph H Ch Minh v H Ni, c bit l vic tung ra dch v Yahoo hi v p cho cng ng internet Vit Nam. Cng n lng th trng internet ang pht trin mnh, h thng u gi trc tuyn hng u th gii eBay cng c mt ti Vit Nam vi vic khai trang web eBay ting Vit vo thng 6/2007 (1) C th ni Vit Nam ang tr thnh mt trung tm thu ht u t nc ngoi ln trong lnh vc in t. Rt nhiu cc tp on ln vi nhng d n quan trng, vn u t ln vo Vit Nam. Hin cc doanh nhn trong lnh vc in t ca i Loan, Nht Bn, Hn Quc vn ang v Vit Nam tm kim c hi u t v thi gian ti s cn nhiu d n ln c cp php trong lnh vc ny. Bn cnh , theo ng Trn Quang Hng - Tng Th k Hip hi DN
(1) Trn Dng, Sn xut in t b vo Vit Nam sau WTO thongtincongnghe.com

in t Vit Nam, ang c xu hng chuyn cc nh my sn xut linh kin in t t Trung Quc v cc nc trong khu vc ng Nam sang Vit Nam. Chng hn nh Tp on Meikom ang cn nhc vic chuyn nh my ang sn xut ti Trung Quc v Vit Nam. Mt s tp on ca Nht Bn, i Loan ang c nh chuyn cc nh my ang sn xut linh kin in t ca h ti Trung Quc, Malaysia v Vit Nam trong thi gian ti. V mt sn lng: Sau khi gia nhp WTO , nhn chung sn lng cc mt hng in t gia dng tng ln ng k hng nm. Nm 2007 c tnh sn xut c 203100 chic my iu ha nhit , tng trng 51.9% so vi nm 2008

39

Cc mt hng truyn thng nh my git, t lnh, qut in u c mc tng trng trn di 20% cng vo nm ny. Hu ht cc nt hng ch cht u c mc tng trng trn 10%. Nm 2008, tnh hnh sn xut vn duy tr c nhp tng trng u n, mc d tc tng trng cc mt hng c gim i do tc dng ca khng hong kinh t trong iu ha nhit ch tng trng hn 4 % nhng my git li c mc tng trng t 28%. Ti vi lun l mt hng truyn thng c mc tng trng tng i n nh mc 15%. Bng 2.8. Mt s sn phm ch yu ca ngnh cng nghip in t thng 12 v nm 2007 Thc hin 11 thng nm 2007 Thng 12 nm 2007 so c tnh Cng vi thng 12 dn nm c nm thng 12 nm 2007 2007 2006 (%) 20.8 3.5 18.4 82.1 36.6 126.2 252.7 150.2 26.8 203.1 956.0 412.1 1576.2 2155.5 100.2 100.7 120.3 104.4 101.6 104.3 100.9

n v tnh Sn phm ng c in My bin th iu ho nhit My git Qut in Ti vi Nghn ci " " " " Nghn ci

Nm 2007 so vi nm 2006 (%)

129.4 23.3 184.8 873.9 375.5 1450.0 1902.8

124.3 117.0 151.9 113.1 121.3 118.6 110.5

T lnh, t "

Bng 2.9. Mt s sn phm ch yu ca ngnh cng nghip in t thng 12 v nm 2008

40

Thc hin Chnh Sn phm n v tnh thc 11 thng nm 2008 iu ho nhit T lnh, t My git Bin th in Tivi " " Nghn chic 14,1 1,0 212,7 15,1 2633,3 981,8 479,5 86,0 51,1 1067,8 530,6 Nghn ci 109,7 9,6 119,3 c tnh thng 12 nm 2008 Cng dn 12 thng nm 2008

Thng 12 nm 2008 so vi nm 2007 (%) Nm 2008 so vi

thng 12 nm 2007 (%)

134,4

104,6

105,0 108,1

122,2 128,0

132,1 87,4

122,6 115,0

Nghn ci 2420,7

(Ngun: Tng cc thng k) Su thng u nm 2009, mc d phi i mt vi cuc khng hong kinh t th gii nhng nhn chung sn lng ca cc mt hng in t chnh yu khng b nh hng ng k. My iu ha nhit t tng trng cao 44.7% so vi 6 thng cng k nm trc. Tuy nhin, ti vi v my git ch t mc tng trng 4.8% v 3.5 %. iu ny th hin xu hng tiu dng ca ngi dn dn dn chuyn sang dng nhng mt hng TV LCD mn hnh phng thay v cc sn phm CRT trc kia. c bit ch tnh ring thng 6 nm 2009 d kin s sn xut 76100 my iu ha tc l bng 246.4% so vi thng 6 nm 2008 do thi tit ngs nng ca ma h nm nay cao hn nm trc. Bng 2.10. Mt s sn phm ch yu ca
41

ngnh cng nghip in t thng 6 / 2009 Thc hin thng 5 Sn phm n v nm 2009 c tnh Cng thng 6 nm 2009 dn 6 thng nm 2009 Thng 6 nm 2009 so vi nm 2008 6 thng nm 2009 so vi

thng 6 6 thng cng k nm 2008

iu ho nhit Nghn T lnh, t My git Tivi ci " " "

214,2

76,1

290,4

246,4

144,7

512,2 234,0 1045,7

153,2 61,4 225,3

665,4 295,4 1271,0

133,6 128,8 105,2

116,1 103,5 104,8

(Ngun: Tng cc thng k) Tng cng s hi nhp kinh t quc t bn cnh vic thu ht u t cn c ngha l thu hp s bo h trong nc. Hin ti, ngnh in t Vit Nam c khong 300 DN, trong khong 30% l cc DN nc ngoi. Th nhng cc DN nc ngoi ny li ang chim gi v tr ch cht khi chim ti 90% vn u t, trn 90% kim ngch xut khu v khong 80% th phn ni a. Ngoi ra, iu ny cn dn n s ra i ca mt s cng ty hot ng trc . Hin nay, mt s t DN thng l c 100% vn nc ngoi c cng ngh hin i, s dng hu ht cc nguyn vt liu, ph tng, linh kin nhp ngoi v xut khu 100% sn phm lm ra nh: Fujitsu, Canon; s khc quy m nh hn, thng hot ng di hnh thc lin doanh vi cc DN trong nc theo nh hng sn xut, lp rp in t tiu dng mc gin n, tn dng hng ro thu quan nhm bo h cho sn xut trong nc, thay th hng nhp khu phc v ni a nh: Sony,
42

Panasonic, JVC, Toshiba, SamSung Tuy nhin, khi hng ro thu quan b d b theo xu hng hi nhp th s ra i ca cc Cng ty ny l iu kh trnh khi in hnh nh trng hp ca SONY Vietnam ng ca nh my sn sut ti Vit Nam v chuyn sang nhp khu hng nguyn chic sn xut t nc ngoi. Mt khc chnh v s chi phi ca cc cng ty nc ngoi cng l mt trong nhng nguyn nhn dn n c cu sn phm ca ngnh in t Vit Nam mt cn i kh nghim trng. T l ni a ho sn phm cng ch t khong 20% - 30%, ch yu l bao b, chi tit nha v c kh. Doanh thu xut khu in t ca Vit Nam khong 2,5 t USD nm 2008, nhng thc cht 95% - 98%(1) doanh thu thuc v cc doanh nghip FDI. So vi giai on tin WTO th dng nh tnh trng mt cn xng v t l ni a ha thp vn cha c ci thin. Mc d cc d n u t ln trong giai on ny u hng vo xy dng ngnh cng nghip ph tr nhm nng

(1)

http://www.socbay.com/news/detail/da-qua-roi-thoi-nhap-khau-

linh-kien-lap-rap-va-gan-thuong-hieu-noi/602201074/50397184/0.html cao t l ni a ha, nng gi tr gia tng nhng hu ht cc nh my u phi n nm 2009 mi bt u i vo hot ng(1).

43

b. Tnh hnh xut nhp khu Ni chung trong my nm gn y, hng my tnh, sn phm in t v linh kin l mt trong 8 mt hng xut khu trng im nm trong top cc mt hng t kim ngch trn 2 t USD. Theo s liu tng hp ca Tng cc thng k Vit Nam, nm 2007 kim ngch xut khu in t, my tnh v linh kin c tnh t 2178 triu USD, tng trng 27.5 % so vi nm 2006 chim 56% tng kim ngch xut khu nn kinh t. Ch tnh ring 6 thng u nm 2007, kim ngch xut khu hng in t, my tnh sang cc th trng chnh t c nhng thnh tu nht nh nh xut khu sang Trung Quc t hn 200 triu USD, tip theo l Nht Bn v Thi Lan t gn 125 triu USD v 164 triu USD, Singapore, i Loan v n ln lt t 62 triu USD, 73 triu USD v 3. 5 triu USD. Tuy nhin, s liu 6 thng u nm cng cho thy tnh trng nhp siu ca ngnh. Kim ngch nhp khu ca t Nht Bn t 242 triu USD, Trung Quc l 460 triu USD, Hn Quc l 47 triu USD (Tng hp t Thng tin th trng VCCI). n cui nm 2007, kim ngch nhp khu ngnh ln ti 2944 triu USD, bng 143.7% kim ngch nhp nm trc v chim 7.07% tng kim ngch nhp khu quc gia. iu ny khin xut khu rng hng in t, my tnh, linh kin m 766 triu USD c nm (tng

(1)

Cng nghip in t VN: C knock-out u tin, Lao ng s 351

Hng my tnh, sn phm in t v linh kin ca Vit Nam sang khi EU cng t cao, vi 456 triu USD trong nm 2008, tng 10% so vi nm 2007 v chim 17,3% t trng kim ngch. Trong , xut khu sang H Lan

44

t cao nht vi 206,34 triu USD, tng 6,2% so vi cng k nm ngoi, tip n l Phn Lan t 44,7 triu USD, tng 10%, sang Slovakia t 40,7 triu USD, tng 90,85%. c bit, kim ngch xut khu sang Braxin ang tng t bin, vi 189%, t 30,9 triu USD. V kim ngch xut khu sang mt s th trng chu Phi cng tng mnh nh UAE, Nam PhiNh vy, hng my tnh, sn phm in t v linh kin ca Vit Nam c th ni cnh tranh c vi hng in t ca cc nc khc trn th trng quc t v ng vng c ti cc th trng ln v c nhng tiu chun kht khe nh EU, M hay Nht Bn. M cng l mt nh nhp khu ln hng my tnh, sn phm in t v linh kin ca nc ta vi kim ngch xut khu t 301 triu USD, tng 9,3% so vi nm 2007. y l mc tng trng kh thp so vi mt bng chung l 22%. Xut khu hng my tnh, sn phm in t v linh kin sang th trng ny trong nm 2008 ang b chm li v c xu hng gim. Ngoi ra, kim ngch xut khu sang mt s th trng khc cng b st gim nh i Loan, Thu S, Italy
Bng 2.11. Kim ngch xut khu in t, my tnh v linh kin 5 thng u nm 2009
250 200 182 147 150 100 50 0 Thng 1 Thng 2 Thng 3 Thng 4 Thng 5 124 in t, my tnh v linh kin 205 218

(Ngun: Tng cc thng k) u nm 2009, kim ngch xut khu hng in t, my tnh v linh kin thng mt t 147 triu USD bng 4/5 kim ngch xut khu thng 1
45

Triu USD

nm 2008. Sang thng 2, xut khu cng gim xung ch cn 124 triu USD, gim 15.65% so vi thng trc (Tng cc thng k). K t thng 3 kim ngch xut khu bt u tng ln n thng 5 t 218 triu USD, c tnh thng 6/2009 s t 220 triu USD (Tng cc thng k). Kim ngch 6 thng u nm 2009 c tnh t 1138 triu USD, tc l gim 5.4 % so vi cng k nm 2008. M vn dn u trong s cc th trng xut khu sn phm my tnh, in t v linh kin ca Vit Nam. C th, trong 4 thng u nm nay, kim ngch xut khu ca Vit Nam sang M t 122 triu USD, tng 63,8% so vi cng k nm ngoi, chim gn 18% tng kim ngch nhp khu. Ngoi ra, trong khu vc EU, xut khu my tnh, in t v linh kin ti th trng c c tc tng trng n tng ti 278,5% trong 4 thng u nm nay. Tuy nhin, kim ngch xut khu ti th trng dn u trong khi l H Lan li gim 37,8% so vi cng k nm ngoi.
Bng 2.12. Kim ngch nhp khu hng in t, my tnh v linh kin
350 300 250 200 150 100 50 0 284 310

268 216 170

Triu USD

in t, my tnh v linh kin

Thng 1 Thng 2 Thng 3 Thng 4 Thng 5

Ngun: Tng cc thng k Vit Nam Nm 2009, nhp khu cng c xu hng gim so vi nm 2008, thng 1 u nm kim ngch nhp khu linh kin in t, my tnh t 170 triu

46

USD cha bng thng 1 nm 2008. Mc d cc thng tip theo nhp khu c xu hng tng ln, thng 2 (216 triu USD), thng 3 (268 triu USD), thng 4 (284 triu USD) v thng 5 (310 triu USD) ( Tng cc thng k) tuy nhin c tnh kim ngch nhp khu 6 thng u nm 2009 gim xung cn 1600 triu USD, ch bng 88.7 % cng k nm ngoi. ( Tng cc thng k).

2. Thun li v kh khn i vi ngnh cng nghip in t Vit Nam

2.1. Thun li i vi ngnh cng nghip in t Vit Nam 1.1. V tr a l tt Vit Nam nm pha ng nam bn o Trung n, thuc khu vc ng Nam chu , thuc ranh gii trung gian tip gip gia hai lc a u- v chu i Dng theo chiu dc, gia hai i dng l Thi Bnh Dng v n Dng theo chiu ngang. Tnh cht giao tip gia cc h thng t nhin khc nhau gp phn to cho Vit Nam c b mt t nhin cng nh ngun ti nguyn thin nhin v cng a dng v phc tp. Vit Nam nm trn con ng giao thng hng hi quc t nhn nhp t Ty sang ng, vi im gia ng vn ti Hong Kong-Singapore st vi khu vc c iu kin t nhin xy dng nhng cng nc su tm c th gii, c th tr thnh nhng trung tm trung chuyn ln c tnh cht quc gia v quc t, l hnh lang hng ra bin giao lu kinh t gia Vit Nam v cc nc trong khu vc cng nh cc nc trn th gii. Vi v tr nh vy, Vit Nam lun l cht chin lc trong qu trnh pht trin ca lch s cng nh l im hi t nhn t tim nng pht trin v trao i kinh t-vn ho quy m khu vc v th gii.

47

1. 2. Ngun nhn lc di do, gi r, tr v c trnh hc vn ngy cng cao 1.2.1 Ngun nhn lc di do Vit Nam l nc c dn s ng v mt dn s thuc loi cao trn th gii. Nm 2007, vi dn s vo khong 85,2 triu ngi trong tng s lao ng ang lm vic trong nn kinh t quc dn t s lng 44,17 triu ngi, chim 51,85% tng dn s. V c cu theo ngnh kinh t, hin 54,6% lm vic trong nhm ngnh nng, lm nghip v thu sn, 19,6% trong nhm ngnh cng nghip v xy dng v 25,9% thuc cc ngnh dch v. Lc lng lao ng tr. Mt c im ni bt ca dn s Vit Nam l dn s tr. Gn 70% dn s Vit Nam tng ng vi khong 87 triu dn ca Vit Nam hin ang tui di 30. y l mt lc lng lao ng ln c trnh gio dc cao, sing nng v c khiu sng to. Theo thng k th nm 2005 t l lao ng trong tui t 15-35 chim 37.67% tc l hn 1/3 tng s dn; d bo n nm 2010 v nm 2015 con s ny s l 37,74 % v 35,61% .Tc l t l ny nh khng thay i. Trong khi dn s ca Nht Bn v Hn Quc ang ngy cng gi i. Nht Bn l t nc c dn s gi nht th gii vi trn 20% tng dn s l ngi gi, cao hn c c. c tnh rng trong vng 50 nm ti t l ngi trn 65 tui s chim 1/5 tng dn s nc ny. Do vic di chuyn u t vo mt khu vc c ngun nhn lc tr b p vic thiu ht lc lng lao ng nc nh l mt nhu cu cp thit ca Nht Bn. ( Bng ph lc 1)

1.2.3. Ngun nhn cng r

48

Vit Nam nm ngay bn cnh Trung Quc, t nc c mnh danh l sn sau ca th gii vi mc nhn cng r tuy nhin

ng Vit Nam lm vic khong 48 gi/tun v cc chng trnh x hi ca chnh ph c tnh chim khong 25% chi ph lng(1) Trong khi , Trung Quc c 40 gi lm vic mt tun v chi ph x hi chim khong 50-60% lng. c bit, chi ph lao ng Vit Nam kh thp so vi mt bng chung ca khu vc, y l li th cnh tranh ng k. Theo kt qu thng k ca JETRO th mc lng ca mt cng nhn lm trong doanh nghip nc ngoi H Ni giao ng trong khong 87 198
(1)

http://www.vsak.vn/vn/forum/archive/index.php?t-2211.html

USD/ thng, thnh ph H Ch Minh mc ny l t 122-216 USD/ thng trong khi , trong khi ti Kuala Lampur, Shanghai v Bangkok mc ny ln lt l 221 USD/ thng, 272-362 USD/ thng v 164 USD/ thng. Tng t nh vy mc lng ti thiu Bangkok v Shanghai ln lt l 115,06 USD v 118 USD, gn gp i so vi mc lng ti thiu Vit Nam l 62,1 USD. Ngoi ra s ngy ngh l ca nhn cng Vit Nam cng t hn hn so vi cc nc trong khu vc, ch c 9 ngy so vi 16 ngy Kuala Lampur, Malaysia; 13 ngy Bangkok, Thi Lan v 12 ngy Shanghai, Trung Quc. ( Bng ph lc 2). 1.3. Th trng tim nng Vi GDP nm 2007 t 71,2 t USD, gi tr xut khu 48,56 t USD, nhp khu 62,68 t USD, Vit Nam thc s l mt th trng ha hn cho hng ho, dch v v cng ngh cao. Vi tc tng trng GDP bnh qun 7,6%/nm trong giai on 2000-2007, ng hng th hai Chu , trong tc tng nng, lm nghip v thu sn t trung bnh
49

3,8%/nm, cng nghip v xy dng 10,2%/nm v dch v trung bnh 7,1%/nm, trong nhng nm ti, Vit Nam tip tc khng nh tim nng th trng, c bit cho cc dch v v vt liu xy dng, my mc cng nghip, nguyn liu dt may da giy, nguyn vt liu phc v nng nghip, t xe my, nguyn liu g... Do Vit Nam phi h thp cc hng ro thu quan thc hin cam kt trong AFTA v WTO, xu hng nhp khu tip tc tng mnh trong nhng nm ti. T l tiu dng so vi GDP ca Vit Nam thuc loi cao so vi cc nc trong khu vc (Vit Nam trn 70%, Singapore l 55,9%, Malaysia l 58,2%, Thi Lan l 67,7%...). Tiu dng tng vi tc kh, vt xa so vi tc tng dn s (bnh qun nm trong giai on 2001-2005, dn s tng 1,4%, tiu dng, tnh theo gi so snh, tng 7,7%), chng t tiu dng bnh qun u ngi v mc sng ca dn c tng kh hn nhiu. Bn cnh , t l gia tng mc bn l hng ho v doanh thu dch v tiu dng so vi tng qu tiu dng cng gia tng kh nhanh, t mc 64,7% nm 1995 ln mc 68,5% nm 2000, 82,1% nm 2005 v 93,1% nm 2007. iu ny chng t tiu dng thng qua hot ng mua bn trn th trng ngy cng gia tng, mc t sn t tiu ngy mt gim hay l tnh th trng ngy mt tng. Tc tng tng mc mc bn l hng ho v doanh thu dch v tiu dng trong nm nm gn y t mc trung bnh ( loi tr tc tng gi) 13%, cao gp 1,6 ln so vi mc tng trng GDP trung bnh cng thi k (8%). 1.4. Chnh sch u tin ca Chnh ph 1.4.1. Ban hnh cc quyt nh nhm bi b chnh sch ni a ha v gim thu nhp khu linh kin in t. Trc y khi thc hin chnh sch thu theo t l ni a ha, cc linh kin ph tng sn xut sn phm c kh in, in t c hng thu sut u i 3-5%. Theo cam kt, k t khi gia nhp WTO, VN bi b chnh
50

sch thu theo t l ni a ha, cc mt hng trn phi p dng thu 2050%, ch ph b i ln dn ti kh nng cnh tranh v hiu qu sn xut kinh doanh ca doanh nghip b gim st. tho g kh khn cho doanh nghip, B ti chnh k quyt nh s 76/2007/Q-BTC, ngy 17 thng 1 nm 2007, sa i thu sut, thu nhp khu u i cho mt s mt hng. Theo , c gn 30 nhm c gim thu trn tng s 38 nhm mt hng m trc cc doanh nghip sn xut v lp rp cc linh kin in t ngh B Ti chnh iu chnh. Trong c ng nha, my bm kh, bm chn khng, my nn, qut khng kh, np chp iu ha gi, van in t, van x, bnh rng v cm bnh rng, b nh thi gian, ng c in xoay chiu mt pha, linh kin, ph tng ca ng c diezel, linh kin ph tng ca ng c du, cht trc, gng cha c khung (gng c un cong sn xut gng chiu hu xe my)... vi mc thu p dng ph bin t 0% n 10%, thay cho mc 5-10% trc . Mt s mt hng khc nh cc loi qut bn, qut sn, qut trn c cng sut khng qu 125W, my ht bi, my nh bng sn nh, my nghin hoc trn thc n, my vt p nc rau qu p dng mc thu mi 40% thay cho mc 50% hin hnh. Vi vic iu chnh ny, B Ti chnh nhm gii quyt nhng kh khn cho doanh nghip sn xut in t ang hot ng. Vi nhng u i min gim thu, Chnh ph nhm mc tiu khuyn khch ngnh cng nghip in t tr thnh ngnh mi nhn trong s nghip cng nghip ha, hin i ha trong thi gian ti. 1.4.2. Ph duyt k hoch tng th pht trin cng nghip in t n nm 2010 v tm nhn n nm 2020. Theo quyt nh s 75/2007/QD- TTg ban hnh ngy 28/5/2007 v ph duyt k hoch tng th pht trin cng nghip in t Vit Nam n nm 2010 v tm nhn n nm 2020, Nh nc th hin nhng n lc
51

trong vic ban hnh v thc thi cc chnh sch nhm pht trin ngnh cng nghip ny tr thnh mi nhn trong qu trnh cng nghip ha, hin i ha t nc. Sau khi Vit Nam gia nhp WTO, th trng xut khu cho doanh nghip in t Vit Nam c m rng. Vi vic xy dng nh hng chin lc ngnh cng nghip in t n nm 2020, Vit Nam th hin s n lc trong vic pht trin ngnh ny tr thnh ngnh mi nhn trong qu trnh cng nghip ha, hin i ha t nc. Vi vic khuyn khch cc thnh phn kinh t tham gia u t vo ngnh cng nghip in t vi cc quy m, loi hnh khc nhau, t lp rp thnh phm n sn xut linh kin, ph tng v cc sn phm ph tr, trong c bit ch trng thu ht u t nc ngoi t cc tp on a quc gia. Vi quan im pht trin ca cc doanh nghip trong nc trong thi gian ti: chuyn dch c cu sn xut theo hng pht trin in t chuyn dng, bao gm sn xut sn phm, linh kin, ph tng v sn phm ph tr cho cc lnh vc tin hc, vin thng, in t y t, in t cng nghip, c in t, o lng, t ng ha. Nh nc c ch trng pht trin ngnh cng nghip in t theo nhng nh hng xc nh: nh hng sn phm v c cu sn phm, nh hng th trng, nh hng ngun nhn lc, nh hng nghin cu, thit k, pht trin sn phm v cng ngh. Vi vic xy dng nh hng r rng bn cnh nhng gii php v c ch chnh sch vi vic hon thin mi trng php l nhm ci thin mi trng u t bn cnh vic hon thin cc chnh sch thu theo hng to iu kin thun li cho cc doanh nghip; bn cnh nhng gii php v vn u t; v sn phm trng im v th trng; v ngun nhn lc v cng nghip ph tr. Nh nc ta th hin nhng n lc trong vic xy dng mt nh hng r rng c h thng i vi ngnh cng nghip in t. H tr ti a cc iu kin u tin dnh cho cc doanh nghip in t.

52

y l mt trong nhng thun li ln cc doanh nghip sn xut pht trin v tm kim con ng cho ring mnh. 2.2.Nhng kh khn v hn ch i vi ngnh cng nghip in t Vit Nam 2.2.1. Khoa hc, cng ngh lc hu Vic ng dng nhng cng ngh mi v i mi cng ngh ca cc doanh nghip in t Vit Nam thi gian qua cha theo kp vi s pht trin nhanh chng ca khoa hc cng ngh trong khu vc v trn Th gii. V vy ch c cc doanh nghip c vn u t nc ngoi l c hng ming bnh xut khu v c hng li t vic Vit nam gia nhp WTO v nhng u i v nhp khu m cc nc danh cho Vit nam. Phn ln cc doanh nghip in t Vit Nam din va v nh, kh nng hn ch nn cng ngh v trang thit b sn xut lc hu khong 10 -15 nm so vi cc nc trong khu vc v trn th gii. T l u t cho i mi cng ngh cng rt thp, ch mc 0,3% - 0,5% doanh thu. Ngay c doanh nghip ln, t l ny cng ch dao ng quanh con s 1%. Trong khi , ti n , t l u t t 5%, Hn Quc 10% v Trung Quc ti 12% (1) (Chnh s yu km v cng ngh lm cho nng lc sn xut ca cc doanh nghip Vit nam khng p ng c yu cu, sn phm sn xut ra c gi thnh cao v cht lng khng ph hp theo chun mc quc t.

2.2.2. Cng nghip ph tr s khai v manh mn dn n tnh trng t l ni a ha thp. Nhn chung ngnh cng nghip ph tr Vit Nam vn ang trong giai on s khai, yu km v manh mn. S lng cc DN ph tr ni a

53

mi ch dng li khu sn xut cc chi tit, linh kin n gin v c cu gi tr NH rt nh. Nhn dng cng nghip ny c th da vo 3 yu t.

(1)

http://www.vhdn.vn/index.php?view=article&id=5574&tmpl=comp

onent&print=1&page=&option=com_content). Th nht, tnh cht v c th ca cc sn phm, loi sn phm ph tr nh ph tng, linh kin, nguyn ph kin... Cc danh nghip Vit Nam hin ch c th tp trung u t v pht trin sn xut cc loi ph tng linh kin c kch c cng knh vi cng ngh sn xut khng phc tp v ch vi mc tiu p ng nhu cu, yu cu ca cc DN FDI. Ngoi ra, nng lc ca cc nh cung ng cha mnh. Cc DN ni a c trnh cng ngh lc hu, trung bnh, nng lc t chc sn xut v qun l cha p ng c i hi ca cc nh u t FDI. Mt trong nhng im yu nht l kh nng nghin cu, pht trin (R&D). Thm na, yu cu t ra cng nh chnh sch thu mua t pha cc Cty FDI rt kht khe v cht lng, thng s k thut, ngun nguyn vt liu v thi hn giao hng. Thc t, cc DN ni a kh c kh nng p ng mt cch ton din cc yu cu ny. i din Cty Daihatsu (NB) tng cho bit h i kho st hng thng tri ti 64 DN tm nh cung cp c vt theo chun quc t nhng tt c u khng p ng. Cn Cty Canon, kho st hng nm tri, try trt mi mi tm c cc nh cung cp linh kin ph tng ti VN. Nhng oi om l, trong s vi chc nh cung cp th c n hn 90% l cc DN FDI (1). Ngay nhng ngy u t chn vo VN, Cty LD Toyota VN kho st v tm c vi DN VN cung cp linh kin, ph tng, nhng n khi mang mu v NB kim nghim th khng t cht lng. C quan im cho rng, tnh hnh ny l do cc DN FDI nng v loi hnh ph tr "rut".

54

(1)

http://www.laodong.com.vn/Home/Uoc-mo-cong-nghiep-phu-tro-

Viet-Nam-con--tren-giay/20093/129868.laodong). Tuy nhin, nguyn nhn chnh vn l nng lc sn xut kinh doanh v uy tn ca cc DN ni a vn cha mnh, hay ni r hn l thc trng ngnh CNPT vn cn yu. Cng nghip ph tr khng pht trin khin t l ni a ha cc sn phm cng nghip in t Vit Nam thp ch khong 20- 30%, gi tr gia tng ch t khong 5-10% . 2.2.3.Thch thc n t WTO Ngay khi cc cam kt gim thu nhp khu vi WTO c hiu lc, ngnh cng nghip in t Vit Nam i mt vi rt nhiu kh khn. Mt trong nhng kh khn ln nht l vic Vit nam phi dn tng bc d b hng ro thu quan, c ngha l vic bo h ca Nh nuc i vi cc ngnh sn xut trong nc khng cn na, trong c ngnh Cng nghip in t. Nhng quy nh rng buc khi gia nhp WTO chc chn s c nhng tc ng ti cc doanh nghip, song n thi im ny cc doanh nghip cha kp thi chuyn i c cu sn phm do nhng yu km v cng ngh, cha vch ra c hng i r rng cho mnh trong giai on m Bc vo nm mi 2009, cc doanh nghip ngnh cng nghip in t Vit Nam phi i mt vi c hai kh khn ln cng lc: cam kt ct gim thu nhp khu xung mc ti a theo hip nh t do theo ngnh (theo WTO) v cam kt m ca th trng bn l, phn phi. Phng thc hot ng ca cc doanh nghip in t Vit Nam hin nay l sn xut ph tng, linh kin xut khu. Phn vic ny thuc v cc doanh nghip 100% vn nc ngoi nh Fujitsu, Canon. Phn khc l lp

55

rp sn phm in t tiu dng phc v th trng ni a dnh cho c cc lin doanh v cc doanh nghip Vit Nam. Ngoi ra , c cu sn phm b mt cn i gia sn phm in t v in t chuyn dng, cng nghip sn xut ph tng, linh kin v cng nghip ph tr li trng ch vo hng ro bo h thu quan ca Nh nc nn t l ni a ha thp v gi tr gia tng trong sn phm khng cao. Do vy, khi th trng th gii chuyn mnh, hng n vic sn xut cc sn phm i hi gi tr gia tng cao v hng n cng ngh li th ngnh sn xut in t trong nc - trc nay ch yu phc v th trng ni a hoc gia cng, rt kh chng chi ni vi vi hng ro ct gim thu nhp khu linh kin theo cam kt vi WTO. Bn cnh , vic m ca hon ton th trng bn l, phn phi dn n cc sn phm in t nguyn chic nhp khu c cht lng cao trn vo, cng gia tng sc p ln th phn yu t ca cc nh sn xut trong nc. Theo mt thng k khc t B Cng Thng, c cu cng nghip ch bin trong cng nghip in t trong nc cha t 5%. Do vy, trong tng s doanh thu gn 3 t la M do ngnh cng nghip ny mang li, xut khu t trn 2 t la M nhng 95 - 98% doanh thu xut khu thuc v cc doanh nghip vn u t trc tip nc ngoi - vn ch chim 1/3 trong s 300 doanh nghip sn xut in t Vit Nam. Ni mt cch khc, doanh nghip Vit Nam d ng o v s lng nhng khng c ch ng trong lnh vc xut khu. Trong khi , th trng ni a cng ngy cng phi i u vi v s nhng kh khn. 2.2.4. Chnh sch thu v th tc hi quan cha linh hot C mt thc t xy ra hin nay, do nhng nhng bt cp trong qui hoch, qun l, iu hnh ang l ro cn ln n s pht trin ca cc doanh nghip hot ng trong lnh vc cng nghip in t. Chnh sch
56

thu thiu linh hot dn ti gi thnh cao, khng c sc cnh tranh. Khi lm th tc thng quan cho linh kin nhp khu, cc doanh nghip gp nhiu kh khn bi chnh sch thu, th tc hi quan... dn n vic yu li cng yu. V d: tivi nhp khu nguyn chic, nu nhp t ASEAN th thu sut ch c 5%. Nhng nhiu linh kin lp rp tivi thu sut vn rt cao nh cun bin p (28%); cu ch (29%); phm ngun, phm iu khin (18%), cc chi tit nha (18%) Mc d cc linh kin, chi tit ny trong nc khng th sn xut c hoc sn xut c nhng khng p ng c nhng yu cu v thng s k thut cng nh chnh xc. Tng t, thu nhp khu ca mn hnh my tnh c thu sut 8%, nu nhp t ASEAN th thu sut ch c 5% nhng cc linh kin nu trn vn phi chu mc thu ging nh trng hp i vi tivi. Ngoi ra, vic xc nh tr gi tnh thu lm thi gian thng quan ko di do mi l hng nhp linh kin v gm hng ngn mc hng. C quan hi quan phi kim tra v xc nh tr gi ca tng mc hng ri mi chp nhn thng quan. Vic ny cng lm tng chi ph v gim c hi ca cc doanh nghip sn xut hng in t. Nh vy, vi nhng Doanh nghip do linh kin, thit b ph tr m th trng ni a khng th p ng c yu cu cn phi nhp khu t nc ngoi, th nhng chnh sch v thu sut khin cho li nhun gim. Thm ch, thu sut ca mt s linh kin nhp khu cn cao hn vi vic nhp khu nguyn chic. Chnh tnh trng ny khin cho nhiu Doanh nghip thay i hng i cho mnh. M u cho xu hng ny l Cng ty lin doanh sn xut bng n hnh Orion-Hanel ngng sn xut, chuyn sang nhp khu v phn phi cc sn phm in t. Cn nh u nm 2008, rt nhiu tp on ln in t ln trn th gii nh Canon, Olympus (Nht Bn), Chi Mei Optoelectronics (i Loan), Philips (H Lan)... n Vit Nam tm c hi v trin khai u t, xy

57

dng nh my. Tuy nhin, sau khi p dng gim thu nhp khu theo cam kt gia nhp WTO c doanh nghip ngng sn xut, chuyn i m hnh doanh nghip tp trung vo nhp khu cc sn phm in t nguyn chic. iu ny cho thy, nu tip tc duy tr m hnh pht trin nh hin nay, ngnh cng nghip in t trong nc s lun lm vo th th ng, kh chuyn bin kp trc nhng cam kt bt buc khi tr thnh thnh vin ca WTO. V vic mt dn sc hp dn vi ngun vn u t nc ngoi s l iu kh trnh khi i vi ngnh cng nghip in t ni ring v nn kinh t Vit Nam ni chung. Vi thc t, mt s Doanh nghip chuyn i c cu kinh doanh, t doanh nghip sn xut sang phn phi sn phm nhp khu. Tuy nhin, hin vn cn tn ti nhiu doanh nghip hng ti th trng ni a. Nhng d l bn hng in t thng dng gi r th cc doanh nghip trong nc vn kh cnh tranh c vi sn phm nhp khu, do hu ht cc doanh nghip vn nhp khu thit b, linh kin in t. Chnh cch tnh n xi trong thi gian di khin cc doanh nghip khng tp trung pht trin sn xut cc sn phm ph tr. n c nh trong vic sn xut sn phm my lnh, mi ch c 2/18 doanh nghip ni thuc Hip hi in t Vit Nam u t cho dn my sn xut dn lnh v my nn kh - nhng b phn chim gn mt na gi thnh sn xut ca mt chic my lnh. Vic nhp khu cc thit b, ph tng khin gi tr gia tng trong sn phm thp, kh to ngun vn ti u t sn xut v cnh tranh vi sn phm nhp khu. Theo Hip hi in t Vit Nam cho bit, sau thi gian pht trin sn xut cc sn phm in t cung cp th trng ni a (t nm 1994 2000), gn 300 doanh nghip sn xut in t trn c nc (k c cc doanh nghip c vn u t trc tip nc ngoi FDI) u pht trin theo hng lp rp sn phm cng ngh thng tin, in t xut khu. M hnh

58

gia cng hoc lin doanh gia cng, lp rp vi nc ngoi c la chn do li nhun trc mt thu c t lp rp cc sn phm in t xut khu ln, chi ph thp. Vi cch lm ny trong mt thi gian di, ngnh cng nghip ph tr cho sn xut in t cha c ch , dn n gi tr gia tng ca sn phm thp. Chnh iu ny khin cho ngnh cng nghip in t Vit Nam hin nay ang cn c nhiu bt cp cn phi gii quyt. 2.2.5. Kh khn do cha c s nh hng ph hp ca Nh nc Ngoi nhng l do c nu trn th mt s chnh sch v khoa hc cng ngh cha hp l, cng nh s u t ca Nh nc cha tht s thch ng cng l nguyn nhn gy ra s lc hu v cng ngh cho ngnh hng ny. C th nh hin nay chng ta u thy ngnh cng nghip ph tr ca chng ta ang rt yu, l mt ro cn rt ln cho cc nh u t nc ngoi c d nh u t vo Vit nam. Nh nc cng mong mun ngnh cng nghip ph tr ca Vit nam phi pht trin hn na. Nhng vic pht tin ngnh cng nghip ph tr khng th duy l tr c. Trong thc t chng ta cha c nhng chnh sch r rng v thch hp gip cho cc doanh nghip Vit nam mnh dn u t chiu su, i mi cng ngh, theo ti l mt trong nhng l do lm cho mc tiu ca chnh sch thu theo t l ni a ha khng t c nh mong mun. Chng ta mi ch quan tm, khuyn khch v CU m cha quan tm khuyn khch v CUNG. Mt khc, tuy lc lng lao ng trong ngnh in t c nh gi cao v k nng, mc tip thu cng ngh mi, nhng ngnh in t Vit Nam li ang rt thiu cc nh khoa hc u ngnh, cc k s cng ngh, k s nghin cu thit k v pht trin sn phm l nhng ngi c kh nng to ra nhng sn phm mi c gi tr gia tng cao. Do , hin nay phn ln cc sn phm u sn xut theo thit k nc ngoi, rt t sn phm t nghin cu thit k nn gi tr gia tng thp, tnh cnh tranh km.

59

Trnh qun l, yu t to nn sc mnh ca doanh nghip cng ang bc l nhiu bt cp, lng tng khi thc hin qu trnh chuyn i sang c ch th trng. Tuy gi nhn cng nc ta hin nay l l r so vi cc nc trong khu vc, nhng nng sut lao ng ch mc trung bnh v thp, ch yu l lao ng th cng, tc phong lao ng cng nghip cn km. Ngun nhn lc cht lng cao vn cha p ng c nhu cu, c s h tng cha tha mn c cc nh u t quc t. Nh vy, nhn mt cch tng th th nng lc cnh tranh ca cc doanh nghip Vit Nam trong ngnh Cng nghip in t cn thp xt v c quy m hot ng, tim lc ti chnh n trnh cng ngh, trnh qun l. Mi trng kinh doanh ca doanh nghip cn cha hon chnh, thiu ng b, khng c kh nng cnh tranh v gi Ngoi ra, cn phi k n s iu hnh ca Nh nc cn nhiu bt cp, cha p ng c yu cu i mi khi hi nhp kinh t quc t.

Chng 3 : Gii php pht trin cng nghip in t Vit Nam trong thi gian ti
1. Quan im v nh hng pht trin
1.1. Quan im pht trin Theo quyt nh s: 75/2007/Q-TTg c ban hnh vo ngy 28 thng 5 nm 2007 v k hoch tng th pht trin ngnh cng nghip in t Vit Nam n nm 2010 v tm nhn n nm 2020 a ra nhng quan im v mc tiu pht trin r rng v c tnh nh hnh nhm xy

60

dng ngnh in t tr thnh mi nhn trong cng cuc hin i ha, cng nghip ha t nc. Vi quan im pht trin cng nghip in t tr thnh mt trong nhng ngnh cng nghip quan trong ca nn kinh t vi nh hng xut khu v p ng nhu cu th trng ni a, Nh nc khuyn khch cc thnh phn kinh t tham gia u t vi cc quy m, loi hnh khc nhau, t lp rp thnh phm n sn xut linh kin, ph tng v cc sn phm ph tr, trong c bit ch trng n thu ht u t nc ngoi t cc tp on a quc gia. Mt trong nhng kh khn c bn pht trin ngnh cng nghip in t l yu t c trng ca mt ngnh i hi phi c ngun vn u t ln. Do , Chnh ph to nn to iu kin thun li v chnh sch, th tc, giy tcho cc cng ty, tp on c nh u t vo cc doanh nghip in t. Bn cnh , sau khi gia nhp WTO, rt nhiu doanh nghip in t ri vo tnh trng kh khn, mt trong nhng l do chnh l cha tm c hng i cho ring mnh, vi c cu sn xut c xc nh r rng. Chnh v vy, trong thi gian ti cc doanh nghip trong nc cn phi chuyn dch c cu sn xut theo hng pht trin, trc ht l in t chuyn dng; bao gm sn xut sn phm, linh kin, ph tng v sn phm ph tr cho cc lnh vc tin hc, vin thng, in t y t, in t cng nghip, c in t, o lng v t ng ha. Vi mc tiu pht trin ngnh cng nghip in t tr thnh cng nghip mi nhn, mt trong nhng yu t quan trng l cn phi c ngun nhn lc c v s lng ln cht lng. y l ngnh cng nghip i hi i ng cng nhn phi c trnh tay ngh cao nhm p ng c cng ngh hin i, tin tin. Do cn phi c nhng chnh sch o to bi bn, hp l i vi nhn lc trong ngnh ny. C nh vy th ngnh cng nghip in t mi tht s pht trin. 1.2.Mc tiu pht trin
61

Vi mc tiu nhm xy dng cng nghip in t Vit Nam phc v c lc cho s nghip cng nghip ha, hin i ha, nhim v quc phng, an ninh ca t nc, c kh nng cnh tranh trn th trng khu vc v th gii. Chnh ph ra mc tiu n nm 2010 phn u danh s sn xut t t 4 t n 6 t USD; kim ngch xut khu t t 3 t n 5 t USD; to vic lm cho 300 nghn lao ng; c tc tng trng t 20% n 30%/ nm. Ngoi vic ra mc tiu n nm 2010, Chnh ph cng xy dng tm nhn n nm 2020 : - Cng nghip in t l ng lc pht trin, c ng gp ln cho xut khu. - To vic lm cho 500 nghn lao ng; xy dng c i ng k s v k thut vin c trnh quc t. - Nng lc sn xut trong nc c kh nng p ng phn ln nhu cu th trng, khng ph thuc vo cc sn phm nhp khu. - Pht trin cc ngnh cng nghip ph tr p ng c nhu cu sn xut trong nc v xut khu. - Cc c s sn xut phn b hp l theo nh hng pht trin vng. 1.3. nh hng pht trin Theo K hoch tng th pht trin cng nghip in t Vit Nam n nm 2010 v tm nhn n nm 2020 nc ta ch chng : V sn phm v c cu sn phm: tp trung vo cc sn phm ch lc gm my tnh v cc thit b ngoi vi; thng tin - vin thng; in t y t, in t cng nghip, o lng v t ng ha; sn xut linh kin, ph tng v sn phm ph tr. Trong s phi tng t trng sn phm in t
62

chuyn dng v ph tng linh kin bng vic tp trung sn xut, lp rp cc sn phm in t chuyn dng, cc sn phm cng ngh cao nng cao nng lc cng ngh ca cc doanh nghip. lm iu ny chnh ph ch chng tn dng tim nng sn xut vt liu in t, lnh vc m Vit Nam c nhiu li th v ti nguyn. u tin pht trin mt s lnh vc ca cng nghip ph tr nh: ch to khun mu, c, p nha, t dp kim loi, x l b mt (sn, m) phc v cho qu trnh sn xut ph tng linh kin cho ngnh cng nghip in t V th trng: s pht trin theo hng a dng ho sn phm, nng cao nng lc cnh tranh ca sn phm p ng c th trng trong nc, tip cn th trng khu vc v th gii theo nh hng xut khu v tp trung nghin cu v pht trin cc sn phm c gi tr gia tng cao v c tnh cnh tranh trong khu vc v th gii. V ngun nhn lc: Nh nc khuyn khch cc thnh phn kinh t trong x hi tham gia pht trin ngun nhn lc p ng yu cu pht trin cng nghip in t. Tp trung o to ngun nhn lc bao gm i ng cc chuyn gia thit k, nghin cu v pht trin cc sn phm mi p ng nhu cu th trng, c gi tr gia tng cao v c tnh cnh tranh trn th trng khu vc v th gii; cc k s cng ngh c trnh cao, c kh nng tip thu cng ngh tin tin, ng dng c hiu qu ti Vit Nam v c th sng to cc cng ngh mi; i ng cng nhn lnh ngh thc thi nhim v sn xut v m bo cht lng sn phm; v cc nh qun l cp trung gian gii, qun l c hiu qu cc qu trnh sn xut V cng tc nghin cu, thit k, pht trin sn phm v cng ngh: Nc ta s tp trung nghin cu thit k cc sn phm in t dn dng, chuyn dng, ph tng linh kin n gin, c mc phc tp va phi, mu m a dng p ng nhu cu ca th trng v nng cao sc cnh tranh ca sn phm. Bn cnh vn ch trng vic xy dng v o to

63

i ng nghin cu thit k v pht trin cc sn phm cng ngh cao, c hm lng tr tu cao, tn dng li th v thit k, tch hp h thng v kh nng lp trnh c nhng sn phm c gi tr gia tng cao hn. ng thi, cn phi hp cht ch gia cc trng i hc, vin nghin cu vi cc doanh nghip tn dng nng lc, trang thit b v kt qu nghin cu. Khuyn khch a kt qu nghin cu vo sn xut kinh doanh v h tr pht trin cc sn phm mi. Ngoi ra, thay v i ng vng, cn i thng vo cng ngh hin i, tip nhn cng ngh trc tip t cc cng ty nc ngoi sng to ra cng ngh ngun.

2. Gii php pht trin

2.1. Pht trin ngun nhn lc Pht trin lc lng k s : Vi lc lng lao ng khong 46 triu ngi, Vit nam c th cung cp mt lng lao ng ln m khng gp bt k mt tr ngi no. Tuy nhin, Vit nam li thiu lc lng k s c trnh t trung cp n cao cp. S lng k s tt nghip i hc c tuyn dng c nng lc th p ng cc nhu cu v qun l li rt thiu, c bit l min Bc. Mt phn ca thc trng ny l do vic o to thc hnh khoa hc v k thut (k thut c kh, k thut in, ho ng dng...) trong cc trng i hc cn rt yu, nguyn nhn chnh l trang thit b phc v cho thc hnh trong nh trng cn thiu c v lng ln cht lm gim nhit tnh trong qu trnh tip thu nhng kin thc thc t ca sinh vin. Mt khc, chnh thc t gic trong tip thu nhng kin thc l thuyt v thc t ca sinh vin cng l mt hn ch ln lm gim cht lng ngun nhn lc. V vy cn ci tin mnh m phng php o to v chng trnh ging dy ti cc khoa in t - vin thng, cng ngh thng tin cc trng i hc v cao ng k thut ng thi phi tip thu c chn lc chng

64

trnh, kinh nghim o to ngun nhn lc cho cng nghip in t t nc ngoi, lin kt cht ch vi cc t chc v c s o to c uy tn ca th gii v khu vc o to ngun nhn lc cht lng cao. Vic ny cn c tin hnh theo c hai hng, th nht l phn cng (bng trang thit b) v phn mm (chng trnh o to v phng thc ging dy), c mt khi lng ln k s c th lm vic trong ngnh cng nghip in t. Tng cng t chc cc chng trnh lin thng gia cc trng i hc v cc t chc hc thut trong v ngoi nc, v d nh chng trnh thc tp ngn hn, cn phi c hiu qu sinh vin c iu kin nng cao k nng thc hnh v c thi ng n vi mi trng lm vic ca mt doanh nghip sn xut. c c mt lc lng k s c trnh trung cp, vic m rng cc trng cao ng k thut v cc trung tm o to ngh l iu ht sc cn thit. Mt v d in hnh l, t nm 2002, C quan Hp tc Quc t Nht Bn (JICA) gip trng Cao ng Cng nghip H ni trang b li c s o to bng vic h tr my mc v thit b, o to ging vin Vit nam, v tm kim u ra cho vic sn xut linh ph kin. Nhng vic lm nh th nn c tin hnh cc trng cao ng k thut min Nam thc y trnh k thut ca c nc. C v vic o to qun l bc trung cp Hin nay, Vit nam thiu mt th h c th lm qun l bc trung cp. Cc doanh nghip nc ngoi thng kh tm c nhng ngi qun l bc trung cp m c kh nng lm vic. V th, thng qua cc Chng trnh o to thng qua hc vic (OJT-On the Job Training) di hn, cc nh qun l theo yu cu ngh nghip c la chn t s sinh vin tt nghip t cc trng i hc. Mt nh sn xut hng in t Nht Bn thm ch cn sn sng ng ra h tr cho kho o to thng nin v qun l cho cc doanh nghip va v nh Vit nam. Hiu qu ca cc chng trnh ny s cao hn rt nhiu nu chnh ph ng ra t chc cc kho hc nhm tng cng trnh qun l bc trung cp. V d, cc
65

kho o to chnh thc ca Hip hi Hc bng K thut hi ngoi (AOTS) cn c cc doanh nghip Vit nam ch ng tham gia. 2.2. Gii php v cng ngh a.Thu ht u t nc ngoi v chuyn giao cng ngh Mt trong nhng nhng kh khn ln nht ca ngnh cng nghip in t Vit Nam l cng ngh qu lc hu so vi th gii v cc nc trong khu vc. Theo cc chuyn gia th cng ngh ca ta lc hu so vi th gii 20-30 nm. iu ny s d l do Vit Nam l nc n sau, v vy theo kp trnh th gii, thay v chy theo cc nc trong khu vc, nhp cng ngh c, chng ta nn i tt n u, c gng t cng ngh tin tin nht. lm c iu ny cn tng cng thu hut cc nh u t nc ngoi u t v chuyn giao cng ngh vo cc sn phm cng ngh cao, hm lng tr tu cao. thu ht c h th vic to ra mt mi trng kinh doanh t do, m v c bit l mt khun kh chnh sch n nh l iu kin quan trng nht. Bn cnh nhng yu cu nh cht lng lao ng cao , c s h tng phi c ci thin v cc u i v thu. Vic pht trin cng nghip ph tr cng c coi l u tin hng u trong vic thu ht cc ngun FDI vo nghnh in t nc nh. Rt nhiu nh u t Nht Bn mun u t vo Vit Nam v nhiu hng ln ang cn nhc chuyn cc nh my lp rp t Trung Quc v cc nc ng khc sang Vit Nam, tuy nhin h cn rt e ngi v s yu km ca ngnh cc ngnh ph tr, khin chi ph sn xut gia tng do phi nhp linh kin t nc ngoi. b. Khuyn khch cc doanh nghip nghin cu, s dng cng ngh mi Bn cnh vic tn dng cc ngun lc bn ngoi, nh nc cn ch ng hn trong vic khuyn khch cc doanh nghip trong nc nghin cu v s dng cc cng ngh mi nh cp tn dng hay bo lnh tn dng cho

66

cc doanh nghip s dng cng ngh mi, hoc gim thu, hon thu cho cc danh nghip ny. c. Xy dng h thng o lng chun quc t v ci thin h thng qn l cht lng Cui cng chng ta cn xy dng mt c ch thch hp thng mi ho cc kt qu nghin cu khoa hc. Xy dng h thng cc phng o kim cht lng sn phm in t theo tiu chun quc t. T vn, hng dn, h tr v khuyn khch cho cc doanh nghip tham gia chng trnh xy dng h thng qun l cht lng. Hng dn ng k s hu cng nghip v ng k nhn hng. Hin nay, cc kha cnh php l v qun l cht lng sn phm do c quan Tiu chun v Cht lng thuc B Khoa hc v Cng ngh (STAMEQ) ban hnh. Vic qun l tiu chun, kim nh cht lng v phn tch mu do Trung tm Qun l v Kim nh cht lng (QUATEST) thc hin di s ch o ca STAMEQ ti H ni, Nng v Tp.H Ch Minh. Vic qun lv kim tra cht lng sn phm l mt trong nhiu chc nng quan trng ca chnh ph trongvic pht trin cc ngnh cng nghip ph tr v tng cng kh nng cnh tranh ca chng. V th, nng lc ca QUATEST cng cn phi ci thin. QUATEST cn xy dng mt h thng cc phng o kim cht lng sn phm in t chun v tng cng hot ng ca mnh nhm gip cc doanh nghip trong nc nhn thc c tm quan trng ca cht lng sn phm. Hin nay, hu ht cc doanh nghip Vit Nam ch coi vic kim tra cht lng sn phm l trch nhim vi ngi s dng sn phm ca h khi nhng sai st ca sn phm c pht hin. Quan nim ny khng th chp nhn c v cn phi thay i trc khi h c th tr thnh nh cung cp ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi. Bn cnh vic nhn thc c cng vic ca QUATEST, vic h tr k thut di hn cng rt cn thit nhm thay i t tng c hu ca mt s doanh nghip trong nc i vi cht lng. o to ngn hn khng phi l cch lm c hiu qu i vi
67

vn ny. Tuy nhin, chi ph cho vic h tr di hn nh th vt qu sc cc doanh nghip t nhn. Mt s doanh nghip Nht Bn ng ra h tr cc doanh nghip trong nc, nhng h tr v ti chnh v thi gian cho nhng kho o to nh th rt tn km v khng th ko di mi c. Vic lm thit thc nht l t chc cc chng trnh chnh thc v thng xuyn hn cho cc doanh nghip Vit nam vis tham gia ca nhiu chuyn gia, trong c cc chuyn gia ca Tp on Pht trin hi ngoi Nht Bn (JODC). 2.3. Gii php pht trin nghnh cng nghip ph tr. Mc d, Chnh ph rt quan tm n s pht trin ca cc ngnh CNPT trong nc, nhng cho n nay vn cha c mt chin lc lu di v n nh pht trin cc ngnh ny. c th to ra nhng s thay i ln,pht trin mnh m i vi CNPT nc ta hin nay th gia cc ch th SXKD vi nh nc cn c s hp tc v thc hin ng b cc gii php tng th. a. V pha nh nc: Hin nay trong h thng lut php nc ta vn cha c nh ngha v ngnh CNPT, iu dn n vic trong cc quy nh php quy khng h c chnh sch khuyn khch u t v pht trin ngnh CNPT. Bi vy vn u tin t ra l Chnh ph cn phi xy dng khi nim CNPT trong h thng lut php. Hn na th Chnh ph cng cn phi nhn din li vn v tham gia tch cc vo cuc chi ny hn na bng cch lp ra mt c quan u mi mi li cho cc DN cung cp chi tit linh kin. Trn thc t, nc lng ging Thi Lan lm rt tt vic ny trong thi k CNH ca h. H c mt c quan nh nc lun theo di vic h tr DN va v nh "chui" vo cc hng chnh. Trong khi nc ta th vn cha c mt c quan no ph trch cng vic ny.
68

Ngoi ra cc c quan chnh sch phi xy dng v cng khai chin lc, quy hoch i vi CNPT. tn dng hiu qu cc ngun lc cn hn hp. Cn c cc chnh sch xc nh r cc lnh vc cn c u tin pht trin CNPT. Chng hn nh hin nay phi tp trung nng cao nng lc cc ngnh gia cng thit yu nh: t dp chi tit kim loi, c, m, ch to khun mu trong khun kh chng trnh pht trin cng nghip ph tr quc gia. Phi y mnh ci cch cc doanh nghip quc doanh trong ngnh c kh, nha, c thnh cc doanh nghip sn xut sn phm cho cng nghip ph tr vi mc chuyn mn ho cao v nhng lnh vuc ny cng ngh cn rt lc hu Mt vn quan trng khc theo nhn nh ca cc chuyn gia kinh t nc ngoi, th Vit Nam cn c nhng iu chnh vi cc DNNN v y l nhng DN tn ti rt lu, cn phi tn dng, nh hng sn xut theo xu hng chuyn mn ha, tp trung vo mt ngnh. Mt khc, mt s ngnh thuc CNPT cn vn u t rt ln, khng phi DN t nhn no cng lm c, bi vy cng vic ny cn c thc y nhanh chng hn. b. u t vn pht trin cho CNPT. CNPT i hi c s tham gia ca nhiu thnh phn kinh t. Pha Nh nc nn u t vo CNPT i vi nhng ngnh quan trng cn chi phi, nhng ngnh cng ngh cao, nhng ngnh to ra nhiu cng n vic lm cho x hi... Cc DNNN cng c th lin doanh lin kt thnh lp cc DN v tinh , sn sut sn phm ph tr phc v cho bn thn DN v cho x hi. Trong thi im ny chng ta cng khng nn nh thu linh kin in t cao p cc cng ty a lp rp in gia dng phi tng cng ni a ho. Mc d mc tiu ca chnh sch v lu di l ng v mun nhanh

69

chng to iu kin xy dng cc ngnh ph tr, tuy nhin, tnh hnh hin nay cho thy l nn lm ngc li gi chn cc cng ty u t lp rp (i ph trc thch thc AFTA v WTO ), ngha l nn cho nhp khu t do, min thu cc linh kin b phn lp rp gim gi thnh sn phm, duy tr kh nng cnh tranh vi cc nc ASEAN khc. Thay v , nh nc nn tng cng h tr v c s h tng, h tr v thu v v thng tin v s hp tc quc t bnh din quc gia. c bit cn phi nng cao kh nng cp tn dng cho DN u t CNPT, ng thi vi n l a ra nhng u i v chnh sch kt hp gia tn dng v chnh sch h tr cho CNPT, tn dng u i kt hp gia ch bo m tn dng v b li sut i vi ngnh CNPT. Mt im mu cht na l cn c chin lc v m trong vic u t vo khoa hc cng ngh v o to ngun nhn lc cho ngnh CNPT. y c th ni l gii php quan trng nht trong giai on hin nay, nng cao trnh cng ngh chnh l cha kho pht trin CNPT Vit Nam. Bn cnh vic tip thu v nhn chuyn giao cng ngh t cc i tc, cc nh u t nc ngoi th chng ta phi c chin lc u t xy dng cc khu cng ngh cao, cng ngh ng dng p ng nhu cu u t ca cc nh u t nc ngoi trn lnh vc in t, tin hc, lp rp... Xy dng cc trung tm o to kinh doanh v cng ngh cng nh cc trung tm h tr k thut, trung tm d liu ca cc DN trong ngnh CNPT cho cc DN va v nh. c. V pha doanh nghip: C th d dng nhn thy yu t quan trng trong vic hnh thnh v thc y s pht trin ca ngnh CNPT l nhn thc ca bn thn cc DN v tm quan trng ca n i vi vic nng cao sc cnh tranh ca cng

70

nghip inh t Vit Nam. Mc d gn y, cc c quan nh nc mi bt u nhn thc c tm quan trng ca vic pht trin CNPT, nhng cc DNNN (ch th chnh trong lnh vc ny) t trc n nay li thng hot ng theo kiu trn gi (sn xut t A n Z). Do , h hu nh khng c khi nim v ngnh CNPT. Khi tham gia sn xut t A n Z, hiu qu sn xut ca cng ty s khng cao v cn rt nhiu vn u t. V v th vn u t ca h buc phi dn tri... Do cc cng ty hot ng trong ngnh CNPT ch nn chn, tham gia vo mt lnh vc sn xut. Cc DN cn a dng ho trong hp tc, lin doanh lin kt vi cc nh u t nc ngoi nht l vi cc DN nh v va ca Nht. l nhng cng ty c trnh k thut cao v c b dy kinh nghim trong lnh vc ny vo Vit Nam cung ng cc linh kin, sn phm ph tr, tip nhn s chi vin v cng ngh t nc ngoi. y cng l chnh sch cn thit tng kh nng cnh tranh ca cc DN trong nc vi nhng DN ca Trung Quc s u t vo nc ta trong thi gian ti. Do vy ch c a dng ho lin doanh lin kt, hp tc u t th cc DN Vit Nam mi l mt mt xch trong dy chuyn sn xut ton cu. T trc n nay chng ta mi quan tm n lin doanh thng qua vic gp vn u t, gia cng sn phm n gin th n lc cc DN cn phi coi trng lin doanh, lin kt di dng i tc chin lc, DN v tinh, chuyn nhng bn quyn, thng hiu. Trc mt vi nhng chi tit tng i d gia cng, ch to, cc DN Vit Nam c kh nng m nhn c ngay v iu ny cng rt quan trng bi vic h tr cho cc DN Vit Nam pht trin trnh k thut ca mnh, sn sng n nhn chuyn giao k thut, sn xut t cc DN c vn nc ngoi l ht sc cn thit cn vic sn xut nhng chi tit quan trng, i hi k thut gia cng cao Vit Nam s do cc DN c vn nc ngoi m nhn. Trong tng laicng vic s chuyn sang cho cc DN Vit Nam.
71

Chng ta ang trong qu trnh CNH-HDH t nc bi vy vic xy dng mt nn tng vng chc cho s pht trin nghnh cng nghip ni chung v cng nghip in t ni ring l ht sc quan trng.CNPT chnh l mt trong nhng nn tng bi vy vic ci thin v y nhanh s pht trin nghnh ny trong tng lai l ht sc cn thit. 2.4. Giai php v chnh sch Hon thin mi trng php l nhm ci thin mi trng u t, bo h quyn s hu cng nghip ngnh cng nghip in t. Mi trng kinh doanh thun li l mt trong nhng iu kin nhm thu ht ngun vn u t ln t cc nh u t nc ngoi. Mt trong nhng vic lm cn thit hon thin mi trng php l l Nh nc phi ci cch mnh m v trit khu hnh chnh, c bit l i mi t duy ca i ng cn b. H phi bit mnh lm g v lm bng cch no gip doanh nghip pht trin, to hnh lang php l an ton cho doanh nghip hot ng. Bn cnh , Nh nc cn nhn nhn tm quan trng ca cc Hip hi ngnh ngh. Ngoi vic i din quyn li cho doanh nghip, Hip hi cn ng vai tr tham mu cho Chnh ph nhng vn lin quan n doanh nghip. Qua , to iu kin cho cc Hip hi hot ng hiu qu, Quc hi v Chnh ph cn sm ban hnh iu Lut Hi. Khi c mt nh ch hot ng, Hip hi s c y c s php l can thip v h tr cc doanh nghip thnh vin hot ng hiu qu. Vit Nam ang ngy cng ha nhp mnh m vo cuc chi ton cu. Do , chng ta ang tri qua hng lot nhng thay i v hnh lang php l v nhng quy nh mi. Theo cc chuyn gia kinh t, Chnh ph cn cho php s tham gia ca cc t chc thng mi quc t trong giai on u ca cuc i thoi nhm

72

chia s nhng kinh nghim quc t cng nh nhng xut tt nht trc khi nhng iu lut ny c Quc hi thng qua. Ngoi nhng chnh sch nhm hon thin khung php l cn phi cng c bo h quyn s hu cng nghip in t bng cc vn bn php lut. H thng bo v quyn s hu cng nghip cn c coi nh mt cng c ca chnh sch kinh t nhm khuyn khch pht trin cc nng lc sng to v cng ngh trong nc bng cch khch l cc tc gi. Trn thc t, h thng bo h ny c tc dng nh mt l chn mnh cho s pht trin nn cng nghip in t ha hn nhiu sng to trong nc mc d hin ang cn mc va v nh. Ngoi ra, h thng bo h quyn s hu tr tu cn c xem nh mt s u t di hn v c s h tng pht trin th trng trong nc, c s bo h quyn s hu th mi c s sng to trong lnh vc ny. Hon thin cc chnh sch thu theo hng to iu kin v tnh n li ch cho c cc doanh nghip lp rp v sn xut, to mi trng sn xut kinh doanh lnh mnh, bnh ng. Hin nay, cc doanh nghip sn xut, kinh doanh hng in t trong nc ang gp nhiu kh khn, chi ph sn xut trong nc cao do gi thnh nhiu nguyn vt liu v cc dch v u vo u tng. Trong khi , doanh nghip Vit Nam ang phi nhp khu nhiu loi linh kin t cc nc ngoi khi ASEAN v chu thu nhp khu u i (MFN) vi mc thu sut cao, bnh qun t 15% n 20%, cn sn phm nguyn chic nhp t cc nc ASEAN ch c thu sut bng hoc thp hn 5%. iu ny khin cho cc doanh nghip sn xut in t c xu hng chuyn sang thnh cc doanh nghip phn phi. Ga tr gia tng ca ngnh mang li khng cao do Vit Nam gn nh ch thc hin giai on gia cng v lp rp sn phm, trong khi ngnh cng nghip ph tr km pht trin do rt nhiu cc thit b linh kin phi nhp khu. Do trong thi gian ti,

73

Chnh ph cn ban hnh quyt nh v thu sut nhm to iu kin thun li cho cc doanh nghip lp rp v sn xut, to mi trng sn xut kinh doanh lnh mnh v bnh ng. u t xy dng c s h tng: cung cp ngun in n nh v m bo mng thng tin, mng li giao thng thun tin; xy dng cc khu cng ngh thng tin tp trung Cng nghip in t l ngnh cng ngh k thut cao, do cn phi p ng c h thng c s h tng t c cht lng tt nhm phc v hot ng sn xut kinh doanh. Tp trung pht trin c s h tng giao thng, ch yu l h thng ng x, cng bin, sn bay, c xc nh ti cc vng v s c dung lng lu thng hng ho ln, nhng vng c tc ng lan to mnh ti cc vng khc. u tin pht trin c s h tng nng lng, trc ht l nng lng in. y nhanh tin xy dng cc nh my in c li ch tng hp (sn xut in, chng l, cp nc, du lch); pht trin hp l cc ngun nhit in kh; pht trin mnh nhit in than; pht trin cc ngun in gi v mt tri thn thin vi mi trng; chun b k trin khai xy dng in ht nhn u tin trong thi gian gn. p dng ng b cc bin php v k thut, kinh t v t chc nhm s dng hp l v tit kim in, gim tn tht in nng.

74

Kt lun
Trong qu trnh nghin cu, nhm tc gi t c mt s kt qu sau: Th nht, ti tng hp, h thng ha c s l lun ngnh sn xut cn nghip in t Vit Nam. Trn c s , c th ly lm nn tng pht trin cc ti nghin cu su rng hn. Th hai, ti a ra ci nhn ton cnh mt cch c logic v thc trng tnh hnh sn xut cng nghip in t vi gi tr gia tng thp. Qua , ti phn nguyn nhn ca tnh trng trn c s nhng kh khn v t nhng thun li tm ra hng gii php pht trin.

75

 Cui cng, ti xut nhng gii php c th nhm gp phn gia tng gi tr ca ngnh cng nghip in t Vit Nam. Nhm tc gi tin rng nhng gii php xut ny s c p dng trong thc t v khc phc c nhng hn ch ang tn ti. Nhm tc gi mong mun ti s l mt ti liu tham kho hu ch gip nhng Sinh vin quan tm vn sn xut cng nghip Vit Nam ni chung v ngnh cng nghip in t ni ring ly lm c s nghin cu nhng ti su rng v thit thc. Bn cnh , nhm tc gi cng mong mun nhng doanh nghip sn xut, c quan nh nc c th ng dng ton b hoc mt phn nhng gii php xut trong ti. Qua , nng cao gi tr gia tng ca ngnh cng nghip in t nc nh, t gp phn vo cng cuc hin i ha, cng nghip ha t nc.

Ph lc 1. Dn s theo la tui (%): 1990-2015

% Tng dn s 1990 1995 2000 2005 2010 2015

0-4 yrs 5-9 yrs 10-14 yrs 15-19 yrs 20-24 yrs 25-29 yrs 30-34 yrs 35-39 yrs 40-44 yrs 45-49 yrs

14.42 12.80 11.79 10.72 9.74 8.65 7.03 5.38 3.46 2.99

12.95 12.77 11.47 10.54 9.54 8.64 7.66 6.21 4.74 3.03
76

10.12 11.85 11.78 10.56 9.67 8.72 7.89 6.98 5.64 4.29

9.40 9.35 11.02 10.94 9.77 8.92 8.04 7.27 6.41 5.16

9.06 8.73 8.72 10.27 10.16 9.05 8.26 7.44 6.71 5.89

8.76 8.46 8.18 8.16 9.57 9.46 8.42 7.68 6.90 6.19

50-54 yrs 55-59 yrs 60-64 yrs 65-69 yrs 70-74 yrs 75-79 yrs 80+ yrs

2.88 2.89 2.31 1.92 1.39 0.95 0.67

2.59 2.47 2.43 1.86 1.44 0.93 0.73

2.72 2.30 2.14 2.03 1.46 1.01 0.82

3.89 2.43 2.02 1.81 1.61 1.04 0.93

4.70 3.50 2.15 1.72 1.45 1.17 1.00

5.40 4.26 3.12 1.85 1.39 1.07 1.13

TOTAL

100.00

100.00

100.00

100.00

100.00

100.00

Source: National statistical offices/Euromonitor International Note: as at January 1st

Ph lc 2: Lng thng ca cng nhn ngnh cng nghip in t Lng thng ( USD) Cng nhn Nhn vin k thut Nhn vin Lng ti thiu Bo him x hi Ngh l ( ngy) 87-198 243482 597859 62.1 17% 9 62.1 17% 9 115.06 5% 13 116 44% 12 12% 16 681-1690 684 663 1638

H Ni TP H Ch Minh 122-216 329-453

Bangkok Shanghai

Kuala Lampur

164 383

272-362 442-641

221 820

Ngun: JETRO - 2008

77

Ph lc 3: Danh mc bng biu s

Bng 1.1: C cu ngun b phn v linh kin cho doanh nghip vn Nht Bn u t trong ngnh sn xut my quay phim Malaysia (1993) ............................ 14 Bng 2.1: Tng gi tr sn phm ngnh cng nghip in t ...................................... 28 Bng 2.2. Tng gi tr sn phm nghnh cng nghip in t .................................... 29 Bng 2.3. T trng nghnh cng nghip in t trong nn knh t quc gia .................. 30 Bng 2.4. Gi tr xut khu ngnh cng nghip in t Vit Nam .............................. 31 Bng 2.5. T trng kim nghch xut khu in t gia dng v in t CNTT trong tng kim nghch xut khu quc gia (%)................................................ 32 Bng 2.6. Th phn linh kin in t trn th gii ....................................................... 32 Bng 2.7. Gi tr nhp khu ngnh cng nghip in t Vit Nam ............................ 34 Bng 2.8. Mt s sn phm ch yu ca ngnh cng nghip in t thng 12 v nm 2007 ............................................................................................................ 38 Bng 2.9. Mt s sn phm ch yu ca ngnh cng nghip in t thng 12 v nm 2008 ............................................................................................................ 39 Bng 2.10. Mt s sn phm ch yu ca ngnh cng nghip in t thng 6/2009 ................................................................................................................. 40 Bng 2.11. Kim ngch xut khu in t, my tnh v linh kin 5 thng u nm 2009 ............................................................................................................... 43 Bng 2.12. Kim ngch nhp khu hng in t, my tnh v linh kin ....................... 44

78