(YRC) - Giai Phap Phat Trien Bao Hiem Tin Dung Xuat Khau Tai Viet Nam

TM TT CNG TRNH
Vit Nam chnh thc tr thnh thnh vin th 150 ca T chc Thng mi th gii (WTO) vo ngy 11/01/2007. Mt trong nhng thun li ln nht khi Vit Nam tham gia vo t chc kinh t ln nht ton cu l c c hi thc y nn kinh t pht trin da trn nhng thnh tu khoa hc k thut cng nh nhng tin b, ci tin trong qu trnh trao i mua bn quc t, t s hi nhp su rng vi nn kinh t ton cu ang trn pht trin. iu ny c ngha v cng to ln i vi hot ng xut khu y tim nng pht trin nh Vit Nam. Tuy nhin, khng th ph nhn mt thc t rng trong giai on hin nay, hot ng xut khu ca nc ta ang phi i mt vi rt nhiu kh khn, c bit l sau cuc khng hong ti chnh ton cu ko theo nhiu bin ng bt li cho hot ng kinh t th gii ni chung, cng nh nn kinh t trong nc ni ring. Trong bi cnh , vic tm ra mt phng thc gip cc doanh nghip xut khu Vit Nam an tm hn trc cc ri ro t bin ng th trng, t mnh dn thm nhp vo nhng th trng mi l mt nhu cu ht sc quan trng. Xut pht t thc tin , bo him tn dng xut khu ra i nh mt gii php thit yu gip cc quc gia trn th gii, bao gm c Vit Nam, khi phc c hot ng xut khu b nh hng nng n bi nhng bin ng bt thng trn phm vi ton cu. Khng ch vy, loi hnh bo him ht sc mi m ny cn c nh gi l s ng gp khng nh trong vic gip cc doanh nghip trong nc, vn mang tm l e d ri ro v b ng khng nh li c v tr ca mnh trong s pht trin i ln ca t nc. Mc d trong 5 nm qua, xut khu Vit Nam ngy cng khng nh vai tr ht sc quan trng trong vic pht trin kinh t quc gia, chim t 50-70% GDP/nm vi tc tng trng 20%/nm nhng vic bo him cc khon tn dng xut khu li cha c xem trng. Cc doanh nghip mi ch trin khai bo him tn dng xut khu mc 3-5% tng gi tr hng xut. y l mt t l ht sc khim tn so vi nhiu nc trn th gii. Trn thc t, bo him tn dng xut khu xut hin v c s dng ph bin nhiu th trng ln trn th gii nh Chu u, bo him tn dng xut khu ang pht trin rt nhanh, chim 80% th
http://svnckh.com.vn
phn trn ton th gii; ti nhiu nc chu nh Nht Bn, Trung Quc, Hn Quc, n v cc nc chu M nh Brazil, Mloi hnh bo him ny cng c trin khai t lu1. Tuy nhin, i vi Vit Nam, y li l mt hnh thc h tr tn dng xut khu ht sc mi m, do , cha c s dng rng ri. Nguyn nhn su xa l do cc ch th tham gia vo qu trnh trao i mua bn quc t nh cc doanh nghip xut khu, cc ngn hng thng mi, cc t chc tn dng xut khu v cc c quan qun l Nh nc cha c thng tin c bn v c ch hot ng ca bo him tn dng xut khu cng nh cha nhn thc c cc ri ro hay xut hin trong giao dch quc t nh kh nng ti chnh ca i tc nhp khu, ri ro thanh ton, ri ro t gi, t dn n vic cha t trang b cho mnh nhng hiu bit su rng v cc phng nga ri ro trong qu trnh xut khu hng ho v dch v ra th gii vn lun c coi l nhng kin thc rt c bn gip vic k kt v thc hin hp ng xut khu vi i tc nc ngoi din ra thun li v sun s. iu ny cng c th l gii bi nhng thng tin cung cp v cc ti liu nghin cu v loi hnh bo him tn dng xut khu trn th gii cn rt hn ch, ch yu ch a ra nhng l lun c bn, ch cha thc s i su phn tch mi kha cnh ca loi hnh ny. Vi mong mun v hi vng bo him tn dng xut khu s ngy cng tr nn ph bin, c s dng rng ri trn th trng Vit Nam nh mt cng c h tr tn dng xut khu ht sc c lc, nhm nghin cu vi ti Gii php pht trin hot ng bo him tn dng xut khu ti Vit Nam s a ra ci nhn tng quan v bo him tn dng xut khu trn mi kha cnh nhm gip ngi c c ci nhn r nt v loi hnh bo him ny vi nhng vai tr quan trng khng ch i vi hot ng xut khu m cn i vi c nn kinh t quc dn. Da trn nhng l lun c bn , ti s tp trung nghin cu nhng m hnh bo him tn dng xut khu thnh cng trn th gii. in hnh l m hnh bo him tn dng xut khu ca M v Brazil, hai quc gia c coi l c hot ng bo him tn dng xut khu c nh gi l u vit v hiu qu nht trn th gii. T vic so
1
http://www.gic.com.vn/index.php?mod=news&t=news210320081612281470&catid=cat2210200714310686 1&c=cat22102007143106861
ii
snh, phn tch s thch hp ca hai m hnh trn i vi Vit Nam, nhm ti s rt ra nhng bi hc kinh nghim qu gi cho Vit Nam trong qu trnh xy dng v pht trin hot ng bo him tn dng xut khu trong thi gian ti. Bn cnh , nhm ti cng tm hiu v nghin cu thc trng hot ng tn dng xut khu cng nh thc trng hot ng bo him tn dng xut khu ca Vit Nam trong thi gian va qua, t c nh gi ton din v hiu qu ca hot ng ny da trn nhng so snh v s liu thng k trn tng giai on c th cng nh cc yu t nh hng nh nng lc sn xut hng xut khu ca doanh nghip trong nc v cc bin ng th trng, ng thi cng ch ra nhng hn ch cn tn ti v nguyn nhn c bn khin cho bo him tn dng xut khu cha thc s ph bin ti Vit Nam. T nhng phn tch nhn nh trn, nhm ti s a ra nhng d bo v tng lai ca hot ng bo him tn dng xut khu ti Vit Nam trong thi gian ti. Cui cng, da trn thc trng, trin vng pht trin ca th trng bo him tn dng Vit Nam, v kt hp vi nhng bi hc kinh nghim rt ra t m hnh bo him tn dng xut khu hai nc M v Brazil, nhm ti s xut mt s phng hng v gii php kin ngh hon thin m hnh bo him tn dng xut khu ti Vit Nam trong thi gian sm nht. Nhng nh hng r rng, c chiu su xt t gc khch hng s dng bo him tn dng xut khu (cc doanh nghip xut khu), i tng cung cp (cc cng ty bo him tn dng xut khu, cc t chc tn dng xut khu) v cc c quan qun l Nh nc theo cc nhn t nh hng c vi m ln v m c th s l nhng xut hoc gi quan trng gip cho m hnh bo him tn dng xut khu sm t c hiu qu trong tng lai nh mong i ca khng ch cc doanh nghip trong nc, cc t chc nc ngoi, m cn ca Chnh ph v cc c quan qun l Nh nc trong tin trnh Vit Nam hi nhp kinh t th gii nh hin nay.
iii
DANH MC T VIT TT
CH VIT TT
Tn ting Anh World Trade Organization Letter of Credit Documents Against Payment
Tn ting Vit T chc Thng mi Th gii Th tn dng Nh thu tr ngay (nh thu theo hnh thc thanh ton giao chng t) Nh thu tr chm (nh thu theo hnh thc chp nhn thanh ton giao chng t) U ban chu u Lin minh chu u Vin ti bo him Brazil Phng Ngoi Thng and Hi ng Ti tr v Bo lnh Qu bo lnh xut khu Credit Hng bo him tn dng xut khu Brazil Tp on tn dng thng mi
WTO L/C D/P
D/A
Documents Against Acceptance
EC EU IRB CAMEX COFIG
European Commission European Union Brazilian Reinsurance Institute Chamber of Foreign Trade Council Guarantee of Financing
FGE SBCE
Exports Guarantee Fund Brazilian Export
Insurance Agency CCC OPIC Commodity Credit Corporation Overseas Private
Investment Tp on u t t nhn nc ngoi
Corporation
iv
NAC
National Advisory Council on Hi ng t vn quc gia v International Finance Policy Monetary and cc chnh sch ti chnh v tin t quc t H tr pht trin chnh thc Ngn hng Pht trin Vit Nam
ODA VDB
Official Development Assistance Vietnam Development Bank
OECD
Organization for Economic Co- T chc Hp tc v pht trin operation and Development kinh t and Hip nh v tr cp v cc bin php i khng
SCM
Agreement
on
Subsidies
Countervailing Measures
MC LC
TM TT CNG TRNH ....................................................................................... i DANH MC T VIT TT.................................................................................. iv MC LC ................................................................................................................ vi DANH MC BNG, HNH V ...............................................................................x LI NI U ...........................................................................................................1 CHNG I: TNG QUAN V HOT NG BO HIM TN DNG XUT KHU .........................................................................................................................5 1. Tng quan v hot ng bo him tn dng xut khu .................................5 1.1. Tng quan v hot ng tn dng xut khu .............................................5 1.1.1. Khi nim v tn dng xut khu ...........................................................5 1.1.2. Phn loi tn dng xut khu ..................................................................5 1.1.2.1. Cn c vo ch th cp tn dng .....................................................5 1.1.2.2. Cn c vo quy trnh xut khu ......................................................7 1.1.2.3. Cn c vo s m bo ...................................................................8 1.2. Tng quan v bo him tn dng xut khu ...............................................9 1.2.1 Khi nim v bo him ...........................................................................9 1.2.2. Tng quan v bo him tn dng xut khu .........................................11 1.3. Vai tr ca bo him tn dng xut khu .................................................15 1.3.1. Gip cc nh doanh nghip an tm hn trc cc ri ro .....................16 1.3.2. Khuyn khch cc doanh nghip trong nc tng cng xut khu v thc y sn xut pht trin............................................................................17 1.3.3. M ra nhiu c hi u t cho doanh nghip trong nc ....................18 2. Cc nhn t nh hng n hot ng bo him tn dng xut khu .......20 2.2. Nhn t vi m .............................................................................................22 3. Kinh nghim ca mt s nc trn th gii trong vic pht trin hot ng bo him tn dng xut khu v bi hc cho Vit Nam ...................................24 3.1. Kinh nghim ca Brazil .............................................................................24 3.1.1. Chnh sch pht trin ngoi thng ca Brazil ....................................25
vi
3.1.2. Hot ng bo him tn dng xut khu ti Brazil t nm 1962 n nm 1992 ........................................................................................................26 3.1.3. M hnh bo him tn dng xut khu mi ca Brazil (t nm 1992 n nay) ..........................................................................................................27 3.1.3.1 S ra i ca cc t chc tham gia bo lnh ................................27 3.1.3.2. S ra i ca Hng bo him tn dng xut khu Brazil (SBCE) 29 3.2. Kinh nghim ca M .................................................................................31 3.2.1. Khi qut chung ...................................................................................32 3.2.2. Vai tr ca Ngn hng Xut nhp khu M ........................................32 3.2.3. Chng trnh bo him tn dng xut khu .........................................33 3.3. Bi hc kinh nghim i vi Vit Nam .....................................................35 CHNG II: THC TRNG V HOT NG BO HIM TN DNG XUT KHU TI VIT NAM TRONG GIAI ON HIN NAY ................39 1. Thc trng hot ng xut khu ca Vit Nam trong thi gian qua .........39 1.1. Tnh hnh xut khu ca Vit Nam trong giai on t qu I/2006 n qu I/2009 ..........................................................................................................39 1.2. Mt s hn ch cn tn ti ........................................................................43 1.2.1. V nng lc sn xut hng xut khu ..................................................43 1.2.2. V hot ng xut khu .......................................................................44 1.3. Nguyn nhn ca nhng hn ch v kt lun .........................................45 1.3.1. Nguyn nhn ca nhng hn ch .........................................................45 1.3.2. Kt lun ................................................................................................46 2. Thc trng ca hot ng bo him tn dng xut khu ............................46 2.1. Mi trng php l ....................................................................................46 2.1.1. Khung php l iu chnh hot ng tn dng xut khu v bo him tn dng xut khu ..........................................................................................46 2.1.1.1. i vi hot ng tn dng xut khu ...........................................46 a. Chnh sch tn dng h tr xut khu ca Vit Nam .............................46 b. C quan thc hin chnh sch tn dng xut khu .................................49 2.1.1.2. i vi hot ng bo him tn dng xut khu ...........................51
vii
2.2. Thc trng hot ng tn dng xut khu v bo him tn dng xut khu ...................................................................................................................53 2.2.1. Thc trng hot ng tn dng xut khu ............................................53 2.2.1.1. Tng quan v hot ng tn dng xut khu .................................53 2.2.1.2. Thnh tch t c.......................................................................56 2.2.1.3. Hn ch cn tn ti .......................................................................57 2.2.2. Thc trng hot ng bo him tn dng xut khu ............................59 2.2.2.1. Tng quan v hot ng bo him tn dng xut khu .................59 2.2.2.2. Nhng mt cn tn ti v nguyn nhn.........................................62 CHNG III: NH HNG V GII PHP KIN NGH NHM PHT TRIN TH TRNG BO HIM TN DNG XUT KHU TI VIT NAM TRONG THI GIAN TI ..........................................................................64 1. D bo tnh hnh pht trin ca hot ng bo him tn dng xut khu trong thi gian ti ................................................................................................64 1.1. C s d bo ..............................................................................................64 1.1.1. C hi i vi hot ng bo him tn dng xut khu .......................64 1.1.2. Thch thc i vi hot ng bo him tn dng xut khu ................65 1.2. D bo ........................................................................................................66 2. nh hng trin khai v pht trin th trng bo him tn dng xut khu ......................................................................................................................67 2.1. Mc tiu ......................................................................................................67 2.2. nh hng cho m hnh cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc ...................................................................................................................68 2.2.1. V hnh thc t chc ............................................................................68 2.2.2. V c ch ti chnh ...............................................................................69 2.2.3. V sn phm cung cp .........................................................................70 2.2.4. V c ch ph bo him ........................................................................71 2.2.5. V c ch bi thng ...........................................................................72 3. Nhng gii php nhm pht trin th trng bo him tn dng xut khu ti Vit Nam trong giai on hin nay ...............................................................73
viii
3.1. Gii php v m ..........................................................................................73 3.2. Gii php vi m ..........................................................................................74 3.2.1. Gii php cho khch hng s dng (cc doanh nghip xut khu) ......74 3.2.2. Gii php cho cc nh cung cp dch v ..............................................75 4. Kin ngh nhm pht trin hot ng bo him tn dng xut khu .........76 4.1. Kin ngh i vi Chnh ph .....................................................................76 4.2. Kin ngh i vi cc doanh nghip xut khu trong nc ....................76 4.3. Kin ngh i vi cc nh cung cp dch v bo him tn dng xut khu ...........................................................................................................................78 KT LUN ..............................................................................................................79 PH LC ...................................................................................................................a Ph lc s 1: Trch dn mt s nguyn tc bo him trong ..................................a o Lut Council Directive 98/29/EC .....................................................................a Ph lc s 2: Quyt nh s 108/2006/Q-TTg v vic thnh lp Ngn hng Pht trin Vit Nam .................................................................................................. c Ph lc s 3: Trch dn mt s iu trong Ngh nh s 151/2006/N-CP ngy 20/12/2006 v tn dng u t v tn dng xut khu ca Nh nc ................. m Ph lc s 4: Trch dn mt s iu trong Lut Kinh doanh Bo him s 24/2000/QH10 ............................................................................................................v Ph lc s 5: Ngh nh s 110/2002/Q-TTg v vic lp, s dng v qun l Qu bo him xut khu ngnh hng ...................................................................aa Ph lc s 6: BNG CU HI IU TRA V HOT NG BO HIM TN DNG XUT KHU..................................................................................... dd DANH MC TI LIU THAM KHO .............................................................. kk
ix
DANH MC BNG, HNH V

Bng 1: Xut khu t qu I/2006 n qu I/2009 ..................................................... 39 Bng 2: Doanh s cho vay tn dng xut khu qua 3 nm t 2006 n 2008 ........... 53 Bng 3: C cu doanh s cho vay theo th trng .................................................... 54
Hnh 1: S quy trnh hot ng bo him tn dng xut khu n gin ..............12 Hnh 2: S quy trnh hot ng bo him tn dng xut khu hin i ...............13 Hnh 3: Biu v tnh hnh kim ngch xut khu c nc trong giai on t qu I/2006 n qu I/2009 ...............................................................................................40 Hnh 4: S b my hot ng chnh ca m hnh bo him tn dng xut khu .69
LI NI U
1. Tnh cp thit ca ti: Cng vi nhng thnh tu to ln ca cuc Cch mng khoa hc k thut c bit trong lnh vc cng ngh thng tin, qu trnh hi nhp thng mi gia cc quc gia trn phm vi ton th gii ngy cng din ra vi tc chng mt. Nhiu c hi giao dch thng mi hp dn c m ra cho cc cng quc kinh t ln cng nh cc quc gia ang pht trin. Tuy nhin iu cng c ngha cc quc gia tham gia vo qu trnh ton cu ho kinh t phi t khng nh v th ca mnh trong cuc cnh tranh c tnh quc t ngy cng din ra gay gt vi cc cng ty v doanh nghip nc ngoi. Trong bi cnh , nhu cu m rng th trng xut khu i vi cc doanh nghip l tt yu. Tuy nhin, khi th trng xut khu ca Vit Nam m rng, trong qu trnh cnh tranh khc lit hn vi cc doanh nghip nc ngoi, vic cc doanh nghip xut khu Vit Nam gp phi nhiu ri ro trong hot ng mua bn quc t l khng th trnh khi. Do vy, vic tm ra v p dng cc hnh thc h tr xut khu mi thng qua vic hn ch cc ri ro xy ra trong hot ng thng mi c tnh ton cu nh hin nay ti Vit Nam l mt yu cu ht sc cn thit. Bo him tn dng xut khu chnh l mt trong nhng hnh thc . Bo him tn dng xut khu xut hin trn th gii t kh sm. Hin nay, hnh thc ny c rt nhiu nc a chung, c bit l Chu u (th hin 80% hng ha xut khu tham gia loi hnh bo him ny) 2. Tuy nhin, Vit Nam y vn cn l mt hnh thc bo him mi m, cha my pht trin. Vic thc y hot ng bo him tn dng xut khu s to ra nhiu c hi hn cho cc doanh nghip trong vic tip cn cc ngun vn tn dng, pht trin mt hng v th trng xut khu, yn tm hn khi thm nhp cc th trng xut khu nhiu ri ro. Th trng bo him tn dng xut khu ca Vit Nam hin cn quy m rt nh v hot ng cn cha ng k. Hin nay, loi hnh bo him tn dng xut khu cn cha pht trin v mi ch dng cc sn phm bo him n gin. S lng doanh
2
nghip xut khu p dng dch v ny vn cn hn ch. T pha Nh nc v cc B ngnh, Vit Nam vn cha chnh thc ban hnh chnh sch v k hoch pht trin th trng bo him tn dng xut khu. n pht trin nghip v bo him tn dng xut khu hin vn ang trong qu trnh xy dng v hon thin. Xut pht t chnh nhu cu thc tin , nhm ti la chn vn Gii php pht trin cho hot ng bo him tn dng xut khu ti Vit Nam lm ti nghin cu khoa hc cho cng trnh tham d cuc thi Sinh vin nghin cu khoa hc nm 2009 do B Gio dc v o to t chc. Vi ti ny, nhm nghin cu hi vng s a ra c mt ci nhn tng quan i vi hot ng bo him tn dng xut khu Vit Nam hin nay v t a ra nhng d bo, nh hng pht trin cng vi gii php cho loi hnh hot ng ny trong thi gian ti. 2. Tng quan tnh hnh nghin cu 2.1. Nghin cu nc ngoi v hot ng bo him tn dng xut khu Hin nay, trn th gii, bo him tn dng xut khu l mt trong nhng hnh thc h tr xut khu c s dng ph bin v rng ri. Do vy xut hin kh nhiu nhng bi bo, bi vit v ti liu nghin cu v loi hnh bo him ny. Trong s , phi k n mt s cng trnh nghin cu c nh gi cao nh The Handbook of International Trade and Finance ca Ander Grath hoc Credit Management Handbook ca Burt Edward Tuy nhin, nhng nghin cu ny mi ch dng li vic a ra nhng l lun chung v hot ng bo him tn dng xut khu mt s quc gia trn th gii, ch cha i su phn tch k v loi hnh ny mt th trng c th no. 2.2. Nghin cu trong nc v hot ng bo him tn dng xut khu Ti Vit Nam hin nay, bo him tn dng xut khu vn cn l mt hot ng mi m, cha thc s ph bin v c s dng rng ri trong qu trnh mua bn quc t ca doanh nghip xut khu trong nc vi i tc quc t. Bn cnh , nhng ti liu nghin cu v bo him tn dng xut khu nc ta vn cn kh hn ch, ch yu mi ch dng li vic a ra ci nhn tng qut v loi hnh bo him tn dng xut khu, ch cha i su phn tch cc yu t nh hng cng nh
nghin cu cc gii php nhm pht trin lu di hot ng ny ti Vit Nam trong tng lai. 3. Mc ch nghin cu ti c thc hin vi ba mc ch chnh: Th nht, lm r cc khi nim v bo him, tn dng xut khu, bo him tn dng xut khu cng nh nhng c im c bn v vai tr ca bo him tn dng xut khu nhm a li ci nhn tng quan v hot ng bo him tn dng xut khu v kinh nghim ca mt s nc pht trin hot ng ny trn th gii; Th hai, nghin cu thc trng ca hot ng bo him tn dng xut khu Vit Nam trong giai on hin nay, ng thi lm r nhng tn ti v nguyn nhn ca nhng tn ti trong vic p dng bo him tn dng xut khu ti Vit Nam; Cui cng, trn c s cc phn tch trn, s a ra nhng d bo, nh hng pht trin cng vi gii php nhm thc y s pht trin ca hnh thc bo him tn dng xut khu, vn cn rt mi m ti Vit Nam ny trong thi gian ti. 4. i tng v phm vi nghin cu 4.1 i tng nghin cu ca ti i tng nghin cu ca ti l hot ng bo him tn dng xut khu Vit Nam, c bit i su phn tch kinh nghim ca mt s nc c coi l c hot ng bo him tn dng xut khu pht trin mnh trn th gii, qua rt ra nhng bi hc cng nh nh hng ca bi cnh kinh t n cch thc, quy m ca hot ng ny trong giai on hin nay. 4.2. Phm vi nghin cu ti ch yu tp trung nghin cu hot ng bo him tn dng xut khu ca cc doanh nghip xut khu ti Vit Nam, trong giai on t nm 2005 tr li y. Tuy nhin trong qu trnh nghin cu, nhm ti cng chn mt s nc pht trin hot ng bo him tn dng xut khu nhm so snh, phn tch v nh gi nhng im mnh v nhng mt cn hn ch ca hot ng bo him tn dng xut khu cc nc ny, qua c th rt ra kinh nghim cho hot ng bo him tn dng xut khu Vit Nam. Khi la chn mt s nc pht trin phn tch,
nhm nghin cu cng gii hn s la chn ch hai nc l Brazil v M. y l hai trong s nhng th trng c tc pht trin mnh trn th gii, c bit trong lnh vc hot ng bo him tn dng xut khu. 5. Phng php nghin cu ti p dng cc phng php nghin cu tng hp nh: phn tch - thng k, tng hp kho st, h thng ho v lun gii nhm rt ra c nhng lun c logic nht t tng hp nh gi i tng c nghin cu. Phng php so snh cng c p dng nu bt nhng im mnh v c hi ca hot ng bo him tn dng xut khu ti Vit Nam so vi hot ng bo him tn dng xut khu ti mt s nc pht trin trn th gii. 6. Kt qu nghin cu d kin Kt qu d kin ca ti l xut c cc nhm bin php trn nhiu phng din (v m, vi m, php l), mang tnh thc tin cao, c kh nng p dng trc tip vo thc t, gip cc doanh nghip xut khu trong nc ra mc tiu v phng hng pht trin trong tng lai thng qua hnh thc bo him tn dng xut khu ang ngy cng tr nn ph bin ny, ng thi lm c s nghin cu cho cc quyt nh ca cc c quan qun l Nh nc trong vic vch ra hng i v cc gii php c th hn ph hp vi mc tiu pht trin th trng bo him tn dng xut khu ti Vit Nam. 7. Kt cu ca ti Ngoi phn li ni u, kt lun, danh mc ti liu tham kho v cc ph lc, ni dung ca ti c kt cu thnh 3 chng: Chng 1: Tng quan v hot ng bo him tn dng xut khu. Chng 2: Thc trng v hot ng bo him tn dng xut khu ti Vit Nam trong giai on hin nay. Chng 3: nh hng v gii php kin ngh pht trin v nng cao hiu qu th trng bo him tn dng xut khu Vit Nam trong thi gian ti.
CHNG I: TNG QUAN V HOT NG BO HIM TN DNG XUT KHU

1. Tng quan v hot ng bo him tn dng xut khu 1.1. Tng quan v hot ng tn dng xut khu 1.1.1. Khi nim v tn dng xut khu Tn dng l quan h chuyn nhng quyn s dng vn t ngi cho vay sang ngi i vay trong mt thi hn nht nh vi mt khon chi ph nht nh (c gi l li vay). Da trn khi nim tn dng nu trn, c nhiu cch thc phn chia hot ng tn dng thnh cc loi khc nhau nh: tn dng thng mi, tn dng thu mua, tn dng tiu dngTuy nhin phm vi ti ch cp n tn dng xut khu. Tn dng xut khu l khon tn dng dng h tr cho hot ng xut khu, c th l khon tn dng ca ngi xut khu cp cho ngi nhp khu hoc khon cho vay trung v di hn m ngn hng dng ti tr cho cc d n v cung cp vn cho hot ng xut khu hng ha. 1.1.2. Phn loi tn dng xut khu 1.1.2.1. Cn c vo ch th cp tn dng a. Nh nc cp tn dng xut khu Tn dng xut khu do Nh nc cp c chia thnh 2 loi sau: Nh nc cp tn dng cho nh nhp khu nc ngoi: Nh nc trc tip cho nc ngoi vay vi li sut u i s dng s tin mua hng ca nc cho vay. Ngun vn cho vay thng ly t Ngn sch Nh nc. Vic cho vay ny thng km theo cc iu kin kinh t v chnh tr c li cho nc cho vay vn l nhng quc gia c tim lc kinh t. Hnh thc ny c tc dng gip cc doanh nghip y mnh c xut khu v c sn th trng ng thi gii quyt c tnh trng d tha hng ho trong nc. Nh nc cp tn dng cho doanh nghip xut khu trong nc: Vn b ra cho vic sn xut v thc hin cc hp ng xut khu thng rt ln. Ngi xut
khu cn c mt s vn c trc khi giao hng v sau khi giao hng thc hin mt s hp ng xut khu. Nhiu khi ngi xut khu cng cn c thm vn ko di cc khon tn dng ngn hn m h dnh cho ngi mua nc ngoi. c bit, khi p dng phng thc bn chu, thu tin hng xut khu sau th vic cp tn dng xut khu trc khi giao hng ht sc quan trng. Hin nay, nhiu chng trnh pht trin xut khu khng th thiu c vic cp tn dng ca Chnh ph theo cc iu kin u i. b. Ngn hng cp tn dng xut khu: Cc ngn hng thng h tr cho cc chng trnh xut khu bng cch cung cp tn dng ngn hn trong giai on trc v sau khi giao hng, ch yu di hai hnh thc l chit khu cc giy t c gi hoc tm ng theo cc chng t hng ha. Trn c s , nh xut khu c th nhn b chng t hng ho c km hi phiu chp nhn tr tin ca nh nhp khu thng qua ngn hng hoc c nh nhp khu v nh xut khu c th k vi nhau hp ng mua bn hng ha, trong qui nh quyn ca bn bn c m mt ti khon ghi n bn mua sau mi chuyn giao hng m bn bn thc hin. Sau tng thi gian nht nh, nh nhp khu s phi thanh ton s n bng chuyn tin, chuyn sc hoc bng k phiu tr tin ngay cho nh xut khu thng qua ngn hng. c. Tn dng do nh xut khu cp Ly thi im chuyn giao hng ho lm mc, tn dng do nh xut khu cp hm ngi bn (hay nh xut khu) giao hng trc v thu tin sau, hay ni cch khc, ngi bn cung cp cho ngi mua (hay nh nhp khu) mt khon tn dng theo s tho thun gia hai bn. Ngoi ra, tn dng do nh xut khu cp c th hiu l tn dng di hnh thc nh xut khu bn chu, nh nhp khu tr chm vi li sut u i m ngi xut khu dnh cho ngi nhp khu. d. Tn dng do nh nhp khu cp Tn dng do nh nhp khu cp c hiu l nh nhp khu phi tr cho nh xut khu ton b hoc mt phn tin hng trc khi nh xut khu chuyn giao hng ho di quyn nh ot ca ngi mua hoc trong khong thi gian t khi nh xut khu chp nhn n hng cho n trc khi nh xut khu thc hin n
hng ca nh nhp khu. Vic ng trc tin ph thuc vo tm quan trng ca hng ho, thi hn sn xut ca hng ho, mi quan h gia cc bn giao dch v tp qun trong ngnh bun bn c lin quan. S tin ng trc chnh l khon tn dng m nh nhp khu cung cp cho nh xut khu. Do c cp tn dng nn v th ti chnh ca nh xut khu c cng c, ng thi nh xut khu chc chn bn c hng. 1.1.2.2. Cn c vo quy trnh xut khu a. Tn dng trc khi giao hng (trc xut khu) Loi tn dng ngn hng ny cn cho ngi xut khu m bo cc khon chi ph sau: - Mua nguyn vt liu; - Sn xut hng xut khu; - Sn xut bao b cho xut khu; - Chi ph vn chuyn hng ra n cng, sn bay... xut khu; - Tr tin cc ph vn ti, bo him, thu... Li sut tn dng xut khu l mt yu t nh hng ln n sc cnh tranh ca ngi xut khu. V vy, nhiu nc cp tn dng vi mc li sut u i, thp hn li sut thng mi ngi xut khu c th bn c sn phm vi gi thp, t tng sc cnh tranh ca hng ho v dch v ni a th trng nc ngoi. Li sut cng thp th chi ph xut khu cng gim v kh nng cnh tranh ca ngi xut khu cng tng. b. Tn dng xut khu sau khi giao hng (sau xut khu) y l loi tn dng do ngn hng cp di hnh thc mua (chit khu) hi phiu xut khu hoc bng cch tm ng theo cc chng t hng ho. Loi hi phiu ny cng vi cc iu kin thanh ton do ngi xut khu v nhp khu tho thun l nhng c s quan trng ngn hng cp tn dng sau khi giao hng. Tn dng sau khi giao hng thng c vay cho cc khon tn dng trc khi giao hng. Mt khc, n cn c vay cho cc khon tin thu s c hon li trong tng lai cho ngi xut khu.
Nh vy, tn dng xut khu trc v sau khi giao hng theo mc li sut u i khng n gin ch gip ngi xut khu thc hin c chng trnh xut khu ca mnh, m cn gip h gim chi ph v vn cho hng xut khu cng nh gim gi thnh xut khu. Ngoi ra, tn dng xut khu cn gip cho ngi xut khu c kh nng bn hng ca mnh theo iu kin di hn ng thi tng sc cnh tranh ca sn phm xut khu trc sn phm ca i th trn th trng nc ngoi. Ngi xut khu cn nhn c cc loi m bo v ti chnh t pha ngn hng bng cc loi tri phiu, hoc s bo lnh ca ngn hng... c ngha l cn c s bo lnh i vi hu ht cc dch v xut khu mt cch gin tip. iu cng ph thuc vo kh nng v uy tn ca ngi xut khu. 1.1.2.3. Cn c vo s m bo a. Tn dng xut khu c bo m L hnh thc cp tn dng nhm phc v, lin quan n hot ng xut khu da trn c s cc m bo cho tin vay nh th chp, cm c hoc bo lnh ca mt bn th ba no khc, c th l ngn hng hoc Nh nc. Nu xy ra ri ro i vi khon tn dng trn th bn th ba s phi chu trch nhim. Thng thng Nh nc pht hnh bo lnh di hai hnh thc l bo lnh trc ngn hng cho nh xut khu v bo lnh trc khon tn dng m nh xut khu thc hin cp cho nh nhp khu. Trong khi , cc ngn hng pht hnh bo lnh cho bn nhn bo lnh nhm cam kt s thanh ton thay cho khch hng trong trng hp khch hng khng thc hin hoc thc hin khng y ngha v ca mnh khi n hn hoc bo m vic thc hin ng v y cc ngha v ca khch hng vi bn nhn bo lnh theo hp ng k kt. b. Tn dng xut khu khng c bo m L hnh thc cp tn dng c lin quan hoc nhm phc v hot ng xut khu m khng c ti sn th chp, cm c hoc bo lnh ca bn th ba v ch da vo uy tn ca bn thn khch hng vay vn quyt nh cho vay.
1.2. Tng quan v bo him tn dng xut khu 1.2.1 Khi nim v bo him Trong cuc sng sinh hot cng nh hot ng sn xut kinh doanh hng ngy, d lun ch ngn nga v phng nhng chng ta vn c nguy c gp phi ri ro bt ng xy ra, nh hng n tnh hnh ti chnh cng nh nh hng n i sng ca mi c nhn. Ri ro lun xy ra mt cch bt ng, v gy ra nhng hu qu nghim trng. Con ngi khng th loi tr c hon ton ri ro, m ch c th d on v a ra cc bin php phng nga, hn ch nhng tc ng xu v thit hi gy ra bi ri ro. i ph vi cc ri ro, con ngi c nhiu bin php i ph nh: Trnh n ri ro: V d: trnh tai nn giao thng, hn ch i li; trnh tai nn lao ng, ngi ta chn nhng ngh khng nguy him Ngn nga tn tht: tc l a ra cc hnh ng nhm lm gim tn tht hoc gim mc thit hi do tn tht gy ra. V d: phng chng ho hon, ngi ta thc hin tt phng chy cha chy; phng trnh tai nn, tham gia giao thng phi ng lut Chp nhn ri ro ch ng bng cch lp qu d phng ti chnh nh tch lu dnh (tit kim). Tuy nhin gii php ny ch p dng i vi nhng ngi c thu nhp cao v kh nng tch lu ln, thng ch p ng c nhng thit hi ti chnh c quy m nh v yu cu v chi ph lp qu d phng rt ln, thng chim khong 70-80% gi tr tn tht d tnh. Tng tr nhau: Hnh thc ny ban u c hnh thnh mt cch t pht, sau ny pht trin dn ln thnh cc t chc c quy nh v qun l cht ch c gi l hi tng h. y chnh l hnh thc s khai ca bo him. Nh vy, ng trn gc ti chnh, bo him l h thng cc quan h phn phi theo nguyn tc hon tr c iu kin v khng tng ng gia nhng ngi gp vn thnh lp qu d phng chung (hay cn gi l qu bo him) nhm mc ch khc phc hu qu ca nhng ri ro bt ng, t n nh kinh doanh v i sng.
Vi c ch hot ng l to ra mt s ng gp ca s ng vo s bt hnh ca s t trn c s quy t nhiu ngi c cng ri ro thnh cng ng nhm phn tn hu qu ti chnh ca nhng tn tht, hot ng bo him lun gn cht, xoay quanh vic hnh thnh v s dng qu bo him. Ngun thu hnh thnh qu bo him cng ln khi s lng ngi tham gia bo him cng ng. S ngi tham gia bo him ln hn rt nhiu so vi s ngi tham gia bo him gp ri ro. Qu bo him trc ht v ch yu c s dng b p nhng tn tht cho ngi c bo him khi xy ra cc ri ro c bo him. Ngoi ra, qu bo him cn c s dng trang tri cho mt s chi ph khc. i vi ngi tham gia gp phi ri ro th ph bo him nh hn rt nhiu so vi s tin bi thng. Vai tr ca bo him l ht sc to ln i vi s n nh v pht trin ca nn kinh t, x hi. Bo him c nhiu li ch khc nhau, trong phi k n nhng tc dng quan trng sau y: n nh kinh doanh v i sng bng cch hn ch ri ro v mc tn tht xy ra: Bo him bi thng nhng thit hi v ti chnh do ri ro bt ng gy nn. T gip mi c nhn, mi t chc hay doanh nghip khi phc li iu kin kinh t ban u, n nh sn xut kinh doanh v chnh s n nh ca mi c nhn, mi t chc s to ra s n nh chung cho ton x hi. y c th coi l vai tr quan trng nht ca bo him xt trn phm vi v m ca nn kinh t. Cc cng ty bo him sn sng thanh ton cc chi ph hp l i vi ngi th ba tham gia hn ch tn tht, v vy s khuyn khch mi ngi tch cc tham gia cu cha, do s hn ch c tn tht c th xy ra. Gp phn tng t l tit kim trong x hi v pht trin th trng ti chnh, c bit l th trng chng khon: ng trn gc ca ton nn kinh t quc dn, mi mt c nhn hay t chc khi tham gia bo him cng c ngha thc hin tit kim tng tch lu vn u t pht trin nn kinh t. Vi vic thu ph bo him theo nguyn tc ng trc, cc cng ty bo him chim gi mt qu tin t tm thi nhn ri rt ln ca ngi tham gia bo him, th hin cam kt ca h i vi ngi tham gia bo him ny. Do vy, cc cng ty bo him c th s dng s tin nhn ri ny u t sinh li mua tri phiu, c phiu, gi ti ngn hng hoc
10
u t vo th trng bt ng sn. Hin nay trong s cc t chc trung gian ti chnh, bo him ch ng v tr th 2 sau cc ngn hng thng mi trong vic huy ng v cung cp vn cho th trng ti chnh3. Tit kim chi, tng thu Ngn sch Nh nc: Trc nhng tn tht do thin tai hoc nhng ri ro gy ra trn phm vi din rng, nh hng trc tip n s n nh kinh t x hi, cc cng ty bo him s gnh bt cho Ngn sch Nh nc nhng khon chi tr cp cho cc i tng tham gia bo him trong trng hp gp phi ri ro. Bn cnh , xt trn phm vi ca mt quc gia, khi bo him cung cp dch v cho cc cng ty u t nc ngoi hay thc hin bo him ra nc ngoi (xut khu bo him) cng c ngha l bo him gp phn tng thu ngoi t cho t nc. 1.2.2. Tng quan v bo him tn dng xut khu m bo an ton, hn ch ri ro v nhng tc ng xu ca n n hot ng sn xut kinh doanh cng nh s n nh ti chnh cho cc doanh nghip, bo him tn dng xut khu ra i vi vai tr l mt cng c h tr, thc y xut khu thng qua vic bo v v bi thng cho ngi xut khu khi h cp tn dng thng mi cho nh nhp khu nc ngoi hoc bo v v bi thng cho cc ngn hng khi ngn hng cho vay trung hoc di hn nhm phc v cc hot ng lin quan n xut khu. Ni cch khc, mc ch ca bo him tn dng xut khu l gip cc doanh nghip cng nh ngn hng cp tn dng trnh c cc ri ro xy ra i vi khon tn dng. C hai loi ri ro xy ra i vi khon tn dng: Ri ro kinh t (hay cn gi l ri ro thng mi): kh nng ti chnh ca ngi mua khng thanh ton tn dng (ph sn, thua l ko di); Ri ro chnh tr: nhng s kin xy ra ngai kh nng ti chnh khin cho ngi mua khng th thanh ton c khon tn dng (chin tranh, khng b, nh cng).
Frederic S. Mishkin, Columbia University: The Economics of Money, Banking, and Financial Markets, Third Edition, Harper Collins Publishers, New York 1992.
11
Bo him tn dng xut khu c khuyn khch s dng cho nhng hp ng chp nhn phng thc thanh ton ghi s hoc tr chm, v cc hot ng ti tr vn lu ng xut khu. Phm vi bo him ca bo him tn dng xut khu bao gm cc khiu ni tn tht do khng thanh ton nhng khon phi thu, pht sinh t hot ng bun bn hoc nhng khon cho vay trung - di hn khi c cc ri ro chnh tr hay kinh t nh trnh by trn. Bo him tn dng xut khu c chia thnh 2 loi: Ngn hn: c thi hn 12 thng, l loi bo him cam kt b p mt t l phn trm nht nh gi tr ha n khi xy ra ri ro kinh t hoc chnh tr dn n vic ngi mua khng tr c tin. Phn trm b p ri ro thng dao ng t 80-95% ty theo tng i tng cung cp bo him (cc cng ty bo him t nhn hoc cc ngn hng xut nhp khu ca tng quc gia). Trung di hn: b p mt t l phn trm nht nh gi tr hp ng rng, thng i vi nhng hp ng my mc hoc vn ln c thi hn trn 1 nm n 10 nm, ty quy nh ca tng cng ty cung cp bo him. Hnh 1: S quy trnh hot ng bo him tn dng xut khu n gin
Bn cung cp bo him
Ph bo him Ri ro
Ngi xut khu

Thanh ton tin
Ngi nhp khu

Tha thun phng thc thanh ton Giao hng ha, dch v Hoc cp tn dng
Bo him tn dng xut khu c trin khai nhm ci thin cn cn thanh ton, pht trin k nng ti chnh ca ngi xut khu, nng cao nhn thc ca cc
12
ngn hng v tn dng xut khu, h tr hot ng xut khu v li ch quc gia cng nh tng cng hot ng hi oi nh s h tr ca cc khon u t nc ngoi. Hnh 2: S quy trnh hot ng bo him tn dng xut khu hin i
Nh xut khu
(1) Hp ng xut nhp khu
Nh nhp khu
(6) Thanh ton l hng bng s tin cho vay (4) Cam kt ca nh xut khu (5) Tho thun cho vay (7) Li sut
Khon bo m (nu c)
(2) m bo thanh ton (nu ngn hng cho vay yu cu)
Ngn hng cho vay
(3) Bo him tn dng xut khu
T chc tn dng xut khu
(1) Hp ng xut nhp khu c k kt. (2) Nh nhp khu phi ng trc mt khon m bo (nu Ngn hng cho vay yu cu). (3) Ngn hng cho vay mua bo him tn dng ti mt T chc tn dng xut khu. (4) Nh xut khu tho thun cc iu kin v cam kt vi Ngn hng cho vay. (5) Tho thun cho vay gia Ngn hng cho vay v nh nhp khu c k kt. S tin cho vay chnh bng gi tr l hng trong hp ng xut nhp khu. (6) Ngn hng cho vay thanh ton cho nh xut khu gi tr l hng c mua bn. (7) Nh nhp khu phi tr cho Ngn hng cho vay s tin vay (gi tr l hng sau khi tr i s tin m bo ban u, nu c) v tin li.
13
Bo him tn dng xut khu hot ng da trn cc nguyn tc sau: a. Nguyn tc hot ng Nguyn l c bn ca bo him tn dng xut khu c th hin qua cc im: Ha vn (di hn), ch h tr nhng i tng c kh nng m bo hon tr hp l; Chia s ri ro; h tr ti chnh cho khi doanh nghip t nhn; hnh thnh tp qun kinh doanh tt (trn c s mi trng kinh doanh thn thin, lnh mnh); Qu trnh gii quyt khiu ni minh bch, cng bng; hn ch ri ro thng qua hot ng ti bo him v/ hoc ng bo him. b. Nguyn tc bi thng Trong hu ht cc h thng bo him tn dng, ngi mua bo him (ngi xut khu) s c hng quyn li theo nhng iu khon t ra trong trng hp vic thanh ton b chm tr hoc bn nhp khu khng c kh nng thanh ton. Mt hp ng c coi l khng th thanh ton nu nh bn mua thanh ton mun hn hoc khng th thanh ton sau mt thi gian c quy nh trong bo him. Khong thi gian ny c tm gi l thi gian ch. Thng thng thi gian ch ko di 6 thng sau ngy ht hn ca ha n.
Ngy giao hng
Ngy ha n ht hn
Thi gian ch
Chnh thc xc nh v kh nng khng th thanh ton
Mt khc, thng thng do t l bo him thp hn 100% nn ngi mua bo him vn phi chu mt phn ri ro pht sinh, i khi yu cu bi thng b khc t khi khng thch ng c vi nhng yu cu c th trong quy nh hp ng bo him. u im ca nguyn tc ny l gim ri ro khi ngi nhp khu khng thanh ton, m bo s ch ng v yn tm ca ngi xut khu trong hot ng sn xut kinh doanh ca mnh ng thi gip tng an ton ca phng thc thanh ton ghi s/tr chm trn th trng ton cu.
14
Tuy nhin, nguyn tc bi thng cng c mt s hn ch nh: doanh nghip phi chu chi ph m v duy tr bo him; t l bo him thng di 100% nn ri ro khng c phng v hon ton v i hi vn ln v quy trnh k thut kh phc tp. c. Nguyn tc tnh ph bo him Ph bo him c xc nh da trn nguyn tc: mc ph s c xc nh da trn mc ri ro ca kh nng thanh ton. Kh nng xy ra ri ro cng ln th ph bo him s cng cao. Mt s yu t nh hng n ph bo him: Tnh hnh nc nhp khu: nc no c mi trng cng n nh th mc ph cng thp. Ngc li vi nhng nc c tnh hnh chnh tr bt n th mc ph bo him s tng ln; Phng thc thanh ton: Ri ro tng dn theo th t: L/C, D/P, D/A, tng ng mc ph bo him tng dn; Thi hn thanh ton: Thi hn cng di th kh nng ri ro cng ln, ph bo him cng cao; Mc bi thng so vi gi tr hp ng mua bn: mc cng cao th ph cng ln. 1.3. Vai tr ca bo him tn dng xut khu Trc y, cc doanh nghip xut khu Vit Nam c hng rt nhiu h tr nh thng xut khu, kinh ph xc tin thng mi, mua d tr hay kinh ph o to, c th hn l cho vay xut khu, cp tn dng u i. Tuy nhin, hin nay khi Vit Nam tr thnh thnh vin ca T chc thng mi th gii WTO th vic tip tc thc hin nhng u i trn s khng n gin. V sc p ca cc cam kt quc t, c th l nhng quy nh ca WTO s x pht nhng hnh vi tr cp trc tip cho hot ng xut khu4, i hi nc ta phi i mi hot ng h tr ti chnh xut khu. Do , vic p dng bo him tn dng xut khu l ht sc cn thit v nhng vai tr m loi hnh ny em li.
http://vietbao.vn/Kinh-te/Nhung-nguyen-tac-luat-le-quy-dinh-co-ban-cua-WTO/40178259/87/
15
Bo him tn dng xut khu c nhiu li ch khc nhau, ng vai tr quan trng trong vic thc y hot ng xut khu v u t, tuy nhin phi k n nhng tc dng quan trng sau y: gip cho cc nh doanh nghip an tm hn trc cc ri ro, khuyn khch xut khu thc y sn xut pht trin v m ra nhiu c hi cho doanh nghip trong nc, bn cnh cn ci thin cho Ngn sch Nh nc. 1.3.1. Gip cc nh doanh nghip an tm hn trc cc ri ro Trc tnh hnh nn kinh t Vit Nam hi nhp su rng vo nn kinh t th gii, cc doanh nghip xut khu Vit Nam rt cn c s bo tr nhm gim thiu nhng ri ro m h c th gp. Cc bin php h tr xut khu nh: h tr xc tin thng mi, h tr v xy dng thng hiu, h tr tn dng u t v tn dng xut khu vn cha p ng c nhu cu ca doanh nghip trong vic pht trin cc mt hng xut khu v m rng th trng xut khu. S xut hin ca hnh thc bo him tn dng xut khu p ng c nhu cu ca doanh nghip, thc y hot ng xut khu v u t, ng thi bo him cho cc loi ri ro m doanh nghip gp phi, c bit l nhng ri ro v ti chnh. Vi u im hn ch ri ro, m bo tnh ch ng v bo v ti chnh cho cc nh xut khu nh c trnh by trn, hnh thc bo him tn dng xut khu cn c nh gi l mt trong nhng bin php khuyn khch xut khu c tc dng r nt nht trong vic thc y tng trng kinh t quc gia ni ring v kinh t quc t ni chung thng qua hot ng xut nhp khu. C th ly cao su l mt trong nhng mt hng nng sn xut khu ch o ca nc ta lm v d in hnh cho m hnh gy qu v thnh lp qu bo him xut khu ni trn nhm gip cc doanh nghip tham gia hn ch c ri ro v bo m ti chnh trong qu trnh mua bn quc t. Trc tnh hnh gi c thng xuyn bin ng ln, nhm gip hi vin gim thiu ri ro v gi, Hip hi cao su Vit Nam thnh lp Qu bo him xut khu ngnh hng cao su t thng 12/2006. Ngun thu ca Qu l t 1% doanh thu xut khu ca cc hi vin tham gia vo
16
Qu. Qu thu c 56 t ng nm 2008 v d kin nm 2009 l 62 t ng 5. Mc ch ca Qu l khc phc, hn ch ri ro trong xut khu cao su do thay i gi, th trng mi cha n nh, ri ro trong qu trnh sn xut hng xut khu ng thi h tr cho hi vin vay trung v ngn hn y mnh sn xut, xut khu cao su, cng nh hot ng xc tin thng mi. Hin nay, ngnh cao su c khong 100 doanh nghip xut khu n hn 45 quc gia, trong c 10 doanh nghip xut khu ln. Trong tng lai, sn lng cao su Vit Nam xut khu c d kin tng gp i, t 600-700 ngn tn ln n 1-1.2 triu tn vo nm 2020. thc hin c mc tiu nhu cu m rng th trng mi bn cnh th trng truyn thng, tip cn ngun khch hng tim nng, ngnh cao su cn p dng bo him tn dng xut khu v y l hnh thc khuyn khch cc nh nhp khu nc ngoi mua sn phm Vit Nam khi Vit Nam mun gii thiu sn phm vo th trng mi. Nh vy c th thy ngoi vai tr c bn nht l hn ch ri ro thanh ton trong qu trnh xut nhp khu, bo him tn dng xut khu cn ng vai tr quan trng trong qu trnh gim thiu ri ro v vn cho cc nh u t, cng nh cc doanh nghip xut khu. 1.3.2. Khuyn khch cc doanh nghip trong nc tng cng xut khu v thc y sn xut pht trin Bo him tn dng xut khu l mt phng thc mi chnh ph h tr tn dng xut khu cho cc doanh nghip xut khu trong nc thay v cho vay xut khu vi li sut thp hay p dng cc hnh thc thng hoc u i xut khu nh trc y. y c coi l hnh thc s tip thm sc mnh cho nn xut khu Vit Nam thng qua vic h gi thnh cho sn phm xut khu v gip xut khu Vit Nam gi vng c v th trn cc th trng truyn thng. T trc cho ti nay, nhiu nh kinh t t ra lo ngi v cc doanh nghip nc ta thng ch tp trung vo mt th trng nht nh vi nhng mt hng c nh. iu ny hon ton c th l gii bi chng ta xut khu nhng mt hng c u th sang nhng th trng truyn thng m chng ta nghin cu v am hiu lu nm
5
http://www.agro.gov.vn/news/newsDetail.asp?targetID=8455
17
nhm trnh nhng kh khn trong qu trnh thm nhp nhng th trng mi xut hin, tim n nhiu ri ro. Tuy nhin, trc bi cnh nn kinh t ton cu ang bin ng ht sc phc tp, vic a dng ho th trng ng thi a dng ho mt hng xut khu nhm gip doanh nghip Vit Nam ch ng trc nhng bin ng v ngnh hng, mt hng c coi l mt trong nhng bin php ht sc cn thit. Nhm hn ch nhng lo lng, tr ngi cho cc doanh nghip xut khu Vit Nam trong qu trnh thm nhp vo th trng mi, xut khu chng loi hng mi, bo him tn dng xut khu l mt trong nhng hnh thc gip cc doanh nghip yn tm khi bc chn vo mt th trng mi m, c m bo thanh ton v thm ch c thanh ton nhanh chng nh c khon tn dng. T , bo him tn dng xut khu cng s gip cc doanh nghip m rng sn xut, tng bc nng cao v hon thin hn cht lng, tng tnh cnh tranh ca cc mt hng xut khu nhm p ng c nhng tiu ch v yu cu k thut, cht lng tm quc t. Bn cnh , trong trng hp cc doanh nghip xut khu khng vn thc hin hp ng mua bn quc t th i vay vn c coi l cch thc ph bin c cc doanh nghip la chn. Nhng iu ny cng ng ngha vi vic tin li m cc cng ty xut khu phi tr s c tnh thm vo gi tng n v sn phm khin gi c cc mt hng xut khu ca nc ta tr nn km cnh tranh hn so vi sn phm ca cc nc khc. Trong khi , nu p dng hnh thc bo him tn dng xut khu, cc doanh nghip ni a hon ton c th yn tm khi hng ho xut khu ra th trng quc t vn gi c tnh cnh tranh v gi c, t ginh c li th trong qu trnh bun bn quc t. m bo c gi thnh sn phm, tng sc cnh tranh ca hng ho Vit Nam s l c s quan trng, to iu kin cho vic thc y hot ng xut khu ca nc ta trong thi gian ti. 1.3.3. M ra nhiu c hi u t cho doanh nghip trong nc Trc ht, bo him tn dng xut khu s to iu kin cho cc doanh nghip c tip cn v s dng ngun vn tn dng. T trc n nay, vn lun l mt trong nhng tr ngi, cn tr cc doanh nghip Vit Nam trong qa trnh thm nhp th trng quc t. Thc t cho thy, khng t doanh nghip c ngun vn ln nhng li khng bit tn dng trong khi khng t trng hp cc nh xut khu Vit
18
Nam phi t chi nhng hp ng qu gi ch v khng vn. y cng l nguyn nhn dn n vic cc doanh nghip chim dng vn ca nhau, bt k l trong hay ngoi nc. Trong khi , khi p dng bo him tn dng xut khu, cc nh xut khu Vit Nam s khng ch c tip cn vi ngun vn tn dng ht sc phong ph t nc ngoi thng qua nhng hp ng c gi tr k kt vi i tc nc ngoi, m cn c th tng nhanh vng quay vn, qua nm bt nhng c hi u t cng nh tng cng kh nng tip cn nhng th trng thng mi tim nng ln ang trn pht trin trong khu vc cng nh trn th gii. Nh vy, bo him tn dng xut khu cn l phng tin quan trng gip doanh nghip, m rng th trng tiu th, tng kh nng tip cn th trng quc t v pht trin k nng ti chnh cho nh xut khu cng nh gip cc quc gia ci thin cn cn thanh ton, to cng n vic lm cho ngi lao ng, y nhanh qu trnh cng nghip ho nn kinh t t nc. Ngoi ra, c th thy trc nhng ri ro v kinh t v chnh tr trn phm vi din rng, nh hng trc tip n s n nh kinh t v x hi, nhng nh xut khu hoc nhng ngn hng cho vay tham gia bo him tn dng xut khu s c bi thng thit hi t cc t chc bo him tn dng n nh li qu trnh sn xut kinh doanh. iu c ngha l hnh thc bo him ny s gnh bt cho Ngn sch Nh nc nhng khon chi tr cp cho cc i tng tham gia bo him trong trng hp gp ri ro. Thm vo , c th thy rng ngun thu Ngn sch Nh nc ch yu c huy ng t thu, tham gia dch v bo him tn dng xut khu cng c ngha tham gia vo hnh thc tiu dng dch v nn ngi tham gia bo him phi c trch nhim ng thu cho Nh nc. Xt trn gc ca cc t chc kinh doanh dch v bo him, li nhun thu c t hot ng ny cng phi c trch nhim ng thu thu nhp doanh nghip. C th ni, cng vi nhng nh hng tch cc tc ng n cn cn thanh ton cng nh ton nn kinh t quc dn, bo him tn dng xut khu ng vai tr quan trng trong vic ci thin cng nh to ngun thu cho Ngn sch Nh nc.
19
2. Cc nhn t nh hng n hot ng bo him tn dng xut khu Hot ng bo him tn dng xut khu c coi l mt cng c hiu qu nhm h tr v bo v cc doanh nghip xut khu. y l mt hot ng kinh doanh c th, chu s nh hng trc tip v gin tip ca rt nhiu yu t, bao gm nhng nhn t v m cng nh nhng yu t vi m 2.1. Nhn t v m Khi xt n nhng yu t nh hng n hot ng bo him tn dng xut khu, khng th khng tnh n nhng nhn t v m lin quan trc tip n tnh cht ca hot ng ny. Bo him tn dng xut khu c s dng gip nh xut khu phng nga hai loi ri ro ch yu l ri ro kinh t v ri ro chnh tr. Nhng ri ro ny chu nh hng rt ln ca tnh hnh kinh t v m cng nh tnh hnh chnh tr ca nc nhp khu. Khi nhng yu t v m ny thay i, ri ro i vi hot ng xut khu cng s thay i theo, to ra nh hng n hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip bo him tn dng xut khu. Cc nhn t v m ca nn kinh t nc nhp khu cng nh nn kinh t th gii c th k n khung php l bao gm nhng quy nh, iu lut mang tnh php l lin quan trc tip hay gin tip n bo him tn dng xut khu, li sut, cu hng ha dch v nc ngoi, t gi v ch t gi v tnh hnh nn kinh t v m. Hnh lang php l: Hot ng ny thng c iu chnh trc tip bi nhng o lut do Quc hi hay Ngh vin ban hnh, v d nh o lut Council Directive 98/29/EC c y ban Chu u (EC) ban hnh ngy 16/08/1998 v thi hnh chnh sch bo him tn dng xut khu trong cc nc thnh vin EU 6. Ngoi nhng o lut trong nc, hot ng bo him tn dng xut khu, vi ngha l mt phn ca chnh sch tn dng xut khu ca cc quc gia, cn c cp trong tha thun quc t h tr tn dng xut khu chnh thc ca T chc Hp tc v pht trin kinh t OECD nm 20047. Tuy khng trc tip cp n cc quy nh v bo him tn dng xut khu, tha thun ny c a ra nhm to khung
6
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31998L0029:EN:HTML Trch dn mt s nguyn tc bo him trong o Lut Council Directive 98/29/EC - xem Ph lc s 1 7 http://www.oecd.org/document/59/0,3343,en_21571361_22024020_22256699_1_1_1_1,00.html
20
php l c bn cho cc hot ng h tr tn dng xut khu chnh thc ca cc nc thnh vin tham gia tha thun. Tha thun ca OECD l khng bt buc, nhng n li to ra c s php l cho cc nc chp nhn tha thun v c s tham kho ca cc nc khc khi xy dng chnh sch, quy nh v hot ng bo him tn dng xut khu. Bn cnh , vic h tr, cung cp thng tin v c ch hot ng cng nh nhng chnh sch vn bn php l iu chnh hot ng bo him tn dng xut khu t pha cc c quan Nh nc cho cc doanh nghip xut khu trong nc cng s quyt nh s tn ti v pht trin ca loi hnh ny. Kh nng cnh tranh ca hng ho xut khu: Nu mt hng xut khu ra th trng quc t khng p ng c nhu cu, th hiu ca ngi nc ngoi, gi c v cht lng ca hng ho xut khu thiu tnh cnh tranh s lm gim cu nhp khu hng ho ti nc nhp khu. iu ny s lm gim s lng xut khu, nh hng nghim trng ti hot ng xut khu quc gia. T dn n nhu cu s dng bo him tn dng xut khu gim. Do vy, c th thy, bn cnh nhng yu t khch quan nh bin ng ca nn kinh t ton cu nh hng n li sut cng nh t gi hi oi th kh nng cnh tranh ca hng ho xut khu ng vai tr khng th thiu trong vic kch thch s pht trin ca hot ng bo him tn dng xut khu trong vic h tr xut khu ca mi quc gia. S pht trin ca th trng ti chnh v cc nh ch ti chnh cng l nhn t quan trng nh hng ti hot ng xut nhp khu mi quc gia. Ngy nay, s pht trin ca cc th trng ti chnh gip cc cng ty phng nga c hu ht cc ri ro trong thng mi quc t, c bit l ri ro t gi. Th trng ti chnh v cc nh ch ti chnh ngy cng khng nh c vai tr khng th thiu trong vic h tr hot ng bo him tn dng xut khu pht huy c ht vai tr ca mnh trong vic thc y hot ng xut khu bt c quc gia no trn th gii. S n nh ca t gi hi oi cng l mt nhn t v m quan trng vi hot ng xut nhp khu ni chung v bo him tn dng xut khu ni ring. Ngy nay, mc ri ro t gi tng ln thm ch cn nhanh hn tc tng khi lng thng mi v u t quc t. iu ny xy ra l v s bin ng ca t gi ngy cng tr nn kh kim sot vi cng ngy cng mnh hn. Bin ng t
21
gi qu ln s gy ra nhng thit hi v chnh lch t gi cho cc nh xut khu. Ri ro thay i t gi m nhng nh xut khu v nhp khu phi i mt l ri ro c bn nht trong thng mi quc t m thng mi ni a khng c. Bi vy, mt trong cc ri ro ch yu c bo him cho cc nh xut khu l ri ro t gi. Cu hng ha, dch v nc ngoi c tc ng trc tip n nhu cu nhp khu hng ha. Nu nc nhp khu c nhu cu cao v hng ha nhp khu, lng hp ng vi doanh nghip xut khu s tng mnh, dn n nhu cu bo him tn dng xut khu cng tng mnh. y l nhn t v m c nh hng trc tip n hot ng bo him tn dng xut khu. Tnh hnh kinh t v m ang trong iu kin thnh vng hay suy thoi cng tc ng n ri ro ca nh nhp khu. Trong iu kin kinh t suy thoi, doanh nghip nhp khu s c nguy c ph sn cao hn nhiu so vi khi trong iu kin kinh t thnh vng. Nh xut khu nn nh gi k tnh hnh kinh t ca nc i tc cng nh ca nn kinh t th gii, v doanh nghip bo him tn dng xut khu cng cn c s xem xt cc hp ng bo him cn thn trc khi chp nhn hp ng, nhm phng nga mt mt do n b thit hi. Li sut ni a ca nc nhp khu c tc dng khuyn khch hay hn ch ngun tin doanh nghip nhp khu c th tip cn, nh hng n nng lc ti chnh ca bn nhp khu v ri ro khng tr c tin hng. Cc nhn t nh hng n tnh hnh chnh tr ca nc nhp khu nh chin tranh, cm vn hay tranh chp gia cc ng phi trong nc cng c coi l nhng yu t v m nh hng n bo him tn dng xut khu. Nhng ri ro chnh tr xy ra bt ng ny u s gy nh hng ln n nn kinh t cng nh cc doanh nghip nhp khu. Cc nh bo him tn dng xut khu s phi n b khi ri ro v n xy ra do cc nguyn nhn chnh tr ny. 2.2. Nhn t vi m Nhn t vi m tc ng n bo him tn dng xut khu c th coi l nhng yu t lin quan n bn thn ngi cung cp dch v v i tng s dng dch v ny.
22
V pha khch hng s dng, tc l cc doanh nghip xut khu, yu t tc ng n hot ng bo him tn dng xut khu gm c nng lc ti chnh cng nh nng lc kinh doanh ca doanh nghip v tm nhn chin lc ca doanh nghip . Bo him tn dng xut khu l mt hnh thc phng nga ri ro trong hot ng xut khu. Hot ng ny yu cu doanh nghip xut khu phi c nng lc ti chnh m bo chi tr tin bi thng cho cng ty cung cp dch v bo him tn dng xut khu trong tnh hung xu xy ra ng thi c kh nng tr mc ph dch v bo him tn dng xut khu c nh gi l cao hn so vi cc loi hnh bo him khc khi s dng dch v ny. Cc doanh nghip xut khu nh v va kh c kh nng tham gia dch v ny do ngun vn c hn. Bn cnh , nhn thc v tm nhn ca doanh nghip cng l nhn t quan trng ng gp vo s pht trin ca th trng bo him tn dng xut khu. Nhng doanh nghip xut khu c tm nhn chin lc mun m bo s n nh v bn vng ca cc hot ng xut khu s nh gi rt cao v sn sng s dng dch v bo him tn dng xut khu ny. T pha cc nh cung cp dch v, cc yu t v k nng qun l, tim lc v vn v cc chin lc pht trin th trng l nhng yu t vi m tc ng n ngun cung ca sn phm bo him tn dng xut khu. V k nng qun l, cc cng ty bo him cn c nng lc kinh doanh tt, mng li, mi quan h thm nh khch hng nc ngoi cng nh cc i tc ti bo him. Mt khc, cung cp c dch v bo him tn dng xut khu nhm tho mn nhu cu a dng ca khch hng, c bit l nhng khch hng mo him tham gia nhng hp ng c gi tr tim n nhiu ri ro, cng ty bo him phi nng lc ti chnh m bo bo him c nhng n hng gi tr ln, c ri ro cao. Ch nhng doanh nghip bo him kh nng v ti chnh v c mng li quan h rng mi u t mnh vo lnh vc ny. Ni cch khc, tim lc vn mnh cng vi k nng qun l chnh l yu t quyt nh nh hng ti cung bo him tn dng xut khu. Ngoi ra, khng th ph nhn vai tr ca cc chin lc pht trin th trng trong vic gip chnh cng ty cung cp dch v bo him hn ch ri ro trong qu trnh cung cp dch v bo him, c bit phi k n vai tr quan trng ca vic kh
23
nng thm nh khch hng nc ngoi v tm c i tc ti bo him. Cc chin lc ny s quyt nh vai tr sng cn ca cc cng ty bo him trong nn kinh t ni chung cng nh vic tip cn cc khch hng tim nng tham gia vo hot ng ngoi thng ca quc gia ni ring. Nh vy, cc yu t vi m lin quan trc tip n bn cung cp v s dng dch v bo him tn dng xut khu s va tc ng trc tip n cung v cu ca bn thn th trng dch v ny, va quyt nh mc pht trin v tnh chuyn nghip ca hot ng bo him tn dng xut khu ca mt quc gia. 3. Kinh nghim ca mt s nc trn th gii trong vic pht trin hot ng bo him tn dng xut khu v bi hc cho Vit Nam 3.1. Kinh nghim ca Brazil Trong s cc nc cn tham kho kinh nghim, nhm nghin cu la chn i su phn tch m hnh bo him tn dng xuu ti Brazil bi nhng l do sau: Th nht, Brazil c c im kinh t tng i ging vi Vit Nam v cng l mt trong nhng nc c thin nhin u i vi mt ngun ti nguyn thin nhin phong ph, c th mnh v trng trt v xut khu nhng mt hng nng phm trn th gii nh cao su, ng, go.., thc hin v duy tr nn kinh t m theo c ch th trng, khuyn khch m ca t do giao lu v trao i bun bn vi nc ngoi. Th hai, cng nh Vit Nam, mt trong nhng chnh sch thng mi trng tm nhm y mnh hot ng kinh t i ngoi cng nh c coi l phng tin thc y nn kinh t pht trin ca Brazil chnh l hot ng xut khu. Trong thi k hi nhp kinh t th gii, vic pht trin cc bin php nhm bo tr hot ng xut khu gim thiu ri ro cho cc doanh nghip, trong c hot ng bo him tn dng xut khu, l iu ht sc cn thit. Nhn thc c vai tr quan trng ca bo him tn dng xut khu trong nn kinh t quc dn, Chnh ph Brazil tin hnh nhiu thay i v ci cch nhm xy dng c m hnh bo him tn dng xut khu c tnh u vit c coi l m hnh l tng cho cc nc trong khu vc cng nh trn th gii tham kho v hc tp.
24
Thc t cho thy, Brazil l mt trong nhng quc gia i u trong vic pht trin thnh cng m hnh bo him tn dng xut khu, em li nhiu bi hc kinh nghim qu bu cho nhng nn kinh t cn non tr nhng ht sc c trin vng trong qa trnh ton cu ho thng mi nh Vit Nam. Chnh v nhng l do trn, nhm nghin cu nhn thy vic phn tch, nh gi m hnh bo him tn dng xut khu ca Brazil s gip Vit Nam c thm nhng kinh nghim cng nh nhng bi hc hu ch trong qu trnh hon thin v pht trin hot ng bo him tn dng xut khu. 3.1.1. Chnh sch pht trin ngoi thng ca Brazil Trong bi cnh kinh t hin nay, cc quc gia ang pht trin nh Brazil gp phi khng t nhng kh khn. Nhm thc y tng trng kinh t ni chung, cng nh y mnh hiu qu ca hot ng xut khu ni ring, Chnh ph Brazil xy dng v tin hnh nhiu hot ng nhm c cu ho m hnh xut khu qua khuyn khch cc nh xut khu trong nc m rng phm vi giao dch ra nc ngoi. Mt trong nhng chng trnh trng tm ca Brazil l Chng trnh ti tr xut khu (PROEX) do Chnh quyn lin bang xy dng nhm h tr cho nhng nh xut khu ni a cc iu kin ti chnh bnh ng vi cc nh xut khu nc ngoi thng qua hai phng thc l Ti tr kinh t v Thu 8. Chng trnh ny t c thnh cng ng k khi thc y tng kim ngch xut khu trong nc tng trng 14% vo nm 2006 9. Bn cnh , nhn thc c vai tr quan trng ca xut khu trong s pht trin chung ca nn kinh t, Chnh ph Brazil thc hin chuyn mn ho m hnh bo him tn dng xut khu nhm trang b cho cc nh xut khu ni a mt cng c phng trnh ri ro hiu qu, gip Brazil tin xa hn trn con ng thng mi quc t. Di y nhm ti xin i su phn tch tnh hnh hot ng bo him tn dng ca Brazil trong hai giai on: t nm 1962 n nm 1992 v t nm 1992 n nay.
8
Theo nghin cu v Bo him tn dng xut khu, Chng trnh Minerva thng 1/2004 ca trng i hc George Washington, Washington D.C, M. 9 http://www.thefreelibrary.com/Brazilian+exports+show+strong+growth:+imports+and+exports+find...a0121283002
25
3.1.2. Hot ng bo him tn dng xut khu ti Brazil t nm 1962 n nm 1992 Hot ng bo him tn dng xut khu xut hin Brazil vo nm 1962, c quy nh bi Sc lnh s 736 ban hnh vo ngy 13/6/1962. Tuy nhin cho n khi o Lut s 4678 ban hnh vo ngy 16/6/1965 c ban hnh, hot ng ny mi c cng nhn. n ngy 18/1/1965 cng vi s ra i ca Sc lnh s 57286, hot ng bo him tn dng xut khu chnh thc c coi l mt trong nhng hot ng kinh t hp php v c quy nh trong vn bn php lut do Chnh ph Brazil ban hnh. Chnh ph Brazil mt hn 30 nm xy dng v hon thin m hnh bo him tn dng. Mc d vy, cc nh xut khu cng nh cc ngn hng trong v ngoi nc u la chn cc loi hnh m bo khc do m hnh bo him tn dng xut khu i hi cc bn tham gia phi tin hnh qu nhiu th tc. Qu trnh p dng m hnh ny vo hot ng thng mi thc t cng gy nn nhiu rc ri phc tp. Chnh v l do ny nn mc d c xy dng nhm thc hin chc nng h tr xut khu nhng m hnh bo him tn dng xut khu c ny li t ra qu nhiu ngha v hnh chnh, i hi tnh hp php cng nh chng minh ti chnh ca cc bn tham gia. iu ny khng ph hp vi nhng chnh sch thc y xut khu ca chnh ph Brazil lc by gi. Do , hnh thc ny khng c cc doanh nghip xut khu ng h. H thng bo him tn dng xut khu vn c xem nh mt h thng mang tnh c nhn ti thi im li chu s qun l ca Chnh ph thng qua mt t chc nh nc c tn gi Vin ti bo him Brazil (Brazilian Reinsurance InstituteIRB)10. Di s qun l cht ch ca t chc ny th cc cng ty bo him quc gia ch hot ng n thun nh nhng trung gian hoc i l bo him. Trong khi , Kho Bc nh nc, c i din bi Vin ti bo him Brazil chu trch nhim thanh ton v b p hu ht cc ri ro trong qu trnh hot ng ca h thng, bao gm tt c nhng ri ro chnh tr v hn 90% cc ri ro kinh doanh.
10
http://www.susep.gov.br/menuingles/about_bim.asp
26
Thiu s kim sot hp l, hot ng bo him tn dng xut khu ti Brazil trong nhng nm t 1962 n 1992 r rng khng nhng khng p ng c nhu cu thc t ca nn kinh t, m cn gy ra nhng kh khn cho nhng bn tham gia. l: Nhng nh xut khu Brazil khng c c mt cng c m bo hiu qu, ng tin cy v d dng s dng; Vin ti bo him Brazil (IRB) i chch khi nhim v chnh l ti bo him, v t dn ti vic em li hnh nh xu trong cng chng doanh nhn; Nhng ngn hng khng th ti tr nhng khon tin ng k cho nhng mt hng xut khu sn xut trong nc do thiu nhng cng c bo m cn thit; Kho bc Nh nc phi gnh ly tn tht nghim trng t nhng ri ro v khng th thu hi n do nhng sai st ca h thng; v Quc gia mt c hi c c mt c ch bo him tn dng xut khu thch hp thc y hot ng xut khu cng nh y mnh tng trng kinh t. Trong nm 1998, Brazil xy dng mt m hnh mi ca hot ng bo him tn dng xut khu nhm sa cha nhng li sai mc phi trong qu kh ng thi gii thiu mt hnh thc bo him mi da trn mi quan h i tc gia Nh nc v mt cng ty bo him t nhn. Cng vi s nm bt mau l v nhng kinh nghim vn c ca cc cng ty t nhn, Brazil hi vng s hp tc gia Chnh ph v cng ty bo him s gip hng xut khu ni a m rng c th phn trn th trng th gii cng nh thu ht c nhiu doanh nghip va v nh tham gia vo m hnh mi ny. 3.1.3. M hnh bo him tn dng xut khu mi ca Brazil (t nm 1992 n nay) 3.1.3.1 S ra i ca cc t chc tham gia bo lnh M hnh bo him tn dng xut khu hin thi ca Brazil c thit k v b sung vo nm 1998 nh mt cch sa cha nhng sai st ca m hnh c trong 30 nm t nm 1962 n nm 1992 chu s qun l ca c quan Nh nc - Vin ti bo him Brazil (IRB).
27
M hnh bo him tn dng xut khu hin ti ca Brazil c s tham gia ca bn c quan. l Phng Ngoi thng (CAMEX), Hi ng Ti tr v bo lnh (COFIG), Qu bo lnh xut khu (FGE) v Hng bo him tn dng xut khu Brazil (SBCE). Di y l chc nng v nhim v chnh ca tng c quan ny: Phng Ngoi thng (CAMEX): gm Hi ng iu phi chu trch nhim vch r tt c nhng chnh sch ngoi thng ca Brazil. Phng Ngoi thng c iu hnh bi Hi ng ch tch cng ho, bao gm B trng cc B Ngoi Thng, Cng Nghip v Pht trin, ch yu chu trch nhim v vic ban hnh, thc hin v iu phi nhng chnh sch lin quan n hot ng ngoi thng ca Brazil. c bit v hot ng bo him tn dng xut khu, Phng Ngoi thng s xc nh nguyn tc ch o, nhng yu cu, thng s v iu kin cng nh phm vi nhng quc gia hoc vng lnh th trn ton th gii p dng nhng iu kin ca cc hnh thc bo lnh. Hi ng Ti tr v bo lnh (COFIG): c thnh lp bi Chnh ph thnh lp thng qua o Lut s 4933 ban hnh vo ngy 18.2.2004 chu trch nhim v qun l mi hot ng u t v bo him tn dng xut khu, nhm iu tit cc hot ng h tr v ti chnh cng nh bo lnh, ng thi lin kt chc nng ca Hi ng Qu bo lnh xut khu v U ban ti tr xut khu (CCEX). Nhng nhim v chnh ca Hi ng Ti tr v bo lnh: - Thit lp kh nng hot ng cho Hng bo him tn dng xut khu Brazil (SBCE) ; - a ra nhng xut nhm ci thin ton b h thng ni chung cng nh Phng Ngoi hng ni ring; - Quyt nh gi tr tng gi bo him ca Chnh ph trong tng tnh hung, s kin, thm ch i vi nhng ri ro khng c lng trc; - t ra nhng yu cu i vi ngun d tr m bo tnh thanh khon ca Qu bo lnh xut khu (FGE); - Chp thun nhng hot ng vt qu kh nng v phm vi ca Hng bo him tn dng xut khu Brazil (SBCE); v - Xc nh t l phn trm ph hoa hng c tnh cho tng khon bo lnh.
28
Qu bo lnh xut khu (FGE): c ra i vo ngy 23.8.1999, vi mc tiu l bo him cho mi hnh thc bo lnh m Chnh ph Brazil a ra trong m hnh hot ng ca bo him tn dng xut khu. Mc ch chnh ca Qu bo lnh xut khu l cung cp nhng ngun lc chi tr cho nhng khon bo lnh trn nhm trnh nhng ri ro kinh t, ri ro chnh tr v nhng ri ro khc. Ni cch khc, Qu bo lnh xut khu bo him cho mi hnh thc bo lnh nhm thc y xut khu hng ho v dch v ca Brazil. Hng bo him tn dng xut khu Brazil (SBCE): l mt cng ty t nhn va hot ng trong phm vi ngun lc ca Hng, va phn tch, k kt hp ng nh mt chi nhnh ca Chnh ph lin bang. 3.1.3.2. S ra i ca Hng bo him tn dng xut khu Brazil (SBCE) Hng bo him tn dng xut khu Brazil l mt cng ty c phn ra i vo thng 6 nm 1997 vi cc c ng l Ngn hng Quc gia Brazil, Ngn hng Pht trin Brazil, Bradesco, Sul America Seguros, Minas Brazil, UniBanco Segurosv mt s cc cng ty thng mi xut nhp khu khc11. Mc tiu chnh ca Hng l a ra th trng mt cng c bo m gip nhng mt hng xut khu ca Brazil trnh c nhng ri ro kinh t c ga tr trong vng 2 nm (c coi l trong ngn hn). Hot ng nh mt chi nhnh ca chnh ph Brazil, Hng cng gip nhng mt hng xut khu ni a trnh c nhng ri ro chnh tr, ri ro kinh t v nhng ri ro khc trong nhng khong thi gian vt qu 2 nm (c coi l trung v di hn) thng qua vic ban hnh v phn tch nhng chnh sch ph hp. Hng bo him tn dng xut khu Brazil to c mng li cc chi nhnh trn phm vi ton cu, trc tuyn vi nhng thng tin v ti tr v giao dch ca hn 35 triu ngi mua ng k. Bn cnh , Hng cng a ra nhng khon bi thng tn dng quc t vi hn 170 vn phng lut s trn th gii. Chnh sch bo him tn dng xut khu ca Hng bo him tn dng xut khu Brazil c th hin qua cc nhn t sau: a. Ri ro c bo him
11
http://www.sbce.com.br/OqueE.asp
29
Ri ro kinh t: hay cn gi l ri ro v n do nh nhp khu ph sn hoc v l do kinh t khc; Ri ro chnh tr v nhng ri ro khc: y l nhng ri ro bt ngun t hot ng xut khu do nhng s kin gy tr ngi cho qu trnh chuyn tin thanh ton cho nh xut khu, bao gm chin tranh, thin tai, sung cng, nh cng tm ngng hot ng sn xut Ri ro trc vay n (ri ro sn xut): Ri ro sn xut xut hin khi ngi c bo him khng c kh nng sn xut hng ho hoc cung cp nhng dch v m nh nhp khu t hng v nhng l do v pha nh nhp khu hoc bi c 2 nc. Khon chi ph b p cho ri ro ny s c tnh ton da trn nhng chi ph m nh xut khu phi gnh chu cho n khi hp ng b ph v. Ri ro vay n (ri ro tn dng xut hin sau khi hng c cht ln tu): Ri ro tn dng xut hin sau khi hng c cht ln tu hoc sau khi nh xut khu hon thnh mi ngha v c tho thun trong hp ng. b. Chnh sch khch hng Chnh sch nhiu ngi mua: a ra nhng khon b p tn tht cho tt c mt hng xut khu ca ngi c bo him khi xy ra ri ro thanh ton. Theo chnh sch nhiu ngi mua, hng nm vi nhng khon tn dng lun phin th khon tin ny b p tn tht cho tt c nhng khch hng ca ngi c bo him, qua gip nh xut khu c li mc chi ph t l nghch vi khi lng hng ho c bo him. Lng hng ho cng ln, ri ro cng c b p nhiu v do , ph bo him cng r. Chnh sch c nhn - Hot ng ngn hn (thi gian ln ti 2 nm): y l chnh sch a ra khon bo him b p tn tht trong mt hot ng c th nhm trnh ri ro kinh t, ri ro chnh tr v cc loi ri ro khc. Khon b p cho ri ro kinh t c h tr bi Hng bo him tn dng xut khu Brazil (SBCE) trong khi ri ro chnh tr c h tr bi Qu bo lnh xut khu (FGE). Chnh sch c nhn - Hot ng trung v di hn (thi gian t 2 nm tr ln): Ging nh chnh sch c nhn p dng trong ngn hn, chnh sch ny cng a ra khon bo him b p tn tht trong mt hot ng c th nhm trnh
30
ri ro kinh t, ri ro chnh tr v cc loi ri ro khc. Tuy nhin, im khc bit l khon bo him b p tn tht do ri ro kinh t v ri ro chnh tr gy ra u c h tr bi Qu bo lnh xut khu (FGE). Trong khi , Hng bo him tn dng xut khu Brazil (SBCE) lc ny hot ng nh mt chi nhnh ca Chnh ph. Trong , nhn chung, nhng hot ng trung v di hn thng lin quan ti nhng d n kinh doanh nhng hng ho t bn, cc nghin cu, dch v hoc nhng hp ng c tnh cht c bit. c. i tng hng li Theo chnh sch tn dng ca nh cung cp: Theo chnh sch ny, nh xut khu c coi l ngi hng li. Nh xut khu c th yu cu ti ti tr, chuyn quyn b p tn tht bi chnh sch bo him cho ngn hng ti tr. Theo chnh sch tn dng ca ngi mua: Theo chnh sch ny, nhng ngn hng chnh l nhng ngi hng li. Nh xut khu c ngi mua thanh ton v nhng ngi mua ny chnh l nhng ngi nhn c ti tr t nhng ngn hng ti tr. d. Mc bo him T l phn trm bo m thay i tu thuc vo mc v loi ri ro lin quan: Ri ro kinh t ni chung: ln ti 90%; Ri ro kinh t vi nhng ngn hng bo lnh: ln ti 95%; v Ri ro chnh tr: ln ti 95%. e. Ph bo him Ph bo him c tnh ton da trn tng trng hp, tu thuc vo: Lng vn c ti tr khi bt u i vo hot ng; Kh nng ti chnh ca ngi n; V tr, a im ca ngi n; Loi ri ro (ri ro kinh t, ri ro chnh tr, sn xut hoc ri ro xut hin sau khi hng c cht ln tu); Thi lng ca ri ro. 3.2. Kinh nghim ca M
31
S la chn th hai phn tch l M. M l mt trong nhng nc pht trin hng u th gii, c bit l c h thng bo him tn dng xut khu hot ng hiu qu vi m hnh c phn on chuyn mn ho cao. V vy, nhm nghin cu quyt nh chn M lm i tng nghin cu kinh nghim, trn c s rt ra bi hc cho Vit Nam. 3.2.1. Khi qut chung Trong c cu nn kinh t M, cc ngun h tr i vi nhng mt hng xut khu t pha Chnh ph c phn loi ht sc r rng, bao gm nhng ngun vn h tr trc tip nhm ci thin xut khu v nhng ngun h tr cho u t trc tip nc ngoi cng vi nhng cng c h tr ti chnh cho nhng nc ang pht trin. Bn cnh , trong lnh vc bo him v bo lnh thng c s tham gia ca ba c quan ln l Ngn hng Xut nhp khu Ex-im bank, Tp on tn dng hng thng mi (CCC - Commodity Credit Corporation) v Tp on u t t nhn nc ngoi (OPIC - Overseas Private Investment Corporation) vi ba mc tiu l h tr xut khu hng ho dch v, xut khu nhng mt hng thit yu v u t trc tip nc ngoi. Trong , Ngn hng Xut nhp khu c coi l mt i din ca Chnh ph c nhim v phi hp hot ng vi cc c quan khc nhm thc y xut khu, c bit l h tr u t trc tip nc ngoi v vin tr cho cc nc ang pht trin l mt trong nhng chin lc xut khu trng tm ca M. Cc hot ng ny c iu phi bi Hi ng t vn quc gia v cc chnh sch ti chnh v tin t quc t (NAC - National Advisory Council on International Monetary and Financial Policy). U ban ny gm cc thnh vin ca Kho bc quc gia, B Thng mi, Ngn hng Xut nhp khu, Phng thng mi, Qu d tr quc gia v IDCA (mt c quan c s tham gia ca Tp on u t t nhn nc ngoi, Tp on thng mi v pht trin M v C quan Pht trin quc t M). 3.2.2. Vai tr ca Ngn hng Xut nhp khu M Ngn hng Xut nhp khu ca M c thnh lp vo nm 1934 vi nhim v chnh l thc y giao dch thng mi gia Hp chng quc Hoa K v Lin bang X Vit. Tuy nhin, n nm 1945, mi c coi l mt c quan ca Chnh
32
ph hot ng da trn o Lut Ngn hng Xut nhp khu do Chnh ph M ph chun. Trn thc t, Ngn hng Xut nhp khu cung cp bo lnh cc khon vay v bo him tn dng ti tr xut khu12. Ngn hng Xut nhp khu M tin hnh s thay i ln nht khi quyt nh a m hnh bo him tn dng xut khu vo hot ng vo nm 1992. T n nay, cc hot ng ca Ngn hng Xut nhp khu M c chia lm 2 mng: hot ng thng mi v hot ng vin tr cc nc ang pht trin. Trong , ngun tin h tr cho hot ng thng mi, c th l cho hot ng bo him tn dng xut khu n t 3 ngun ch yu l: ngun thu ca Ngn hng (thu t chnh lch cho vay, v thu ph bo him), cc khon vay t Ngn kh quc gia v cc khon c Ngn sch phn b dng h tr chi ph qun l. Mc tiu trng tm ca Ngn hng Xut nhp khu M l a ra th trng cc loi hnh bo him v bo lnh, khuyn khch cc doanh nghip xut khu nhn ti tr xut khu t Chnh ph thng qua Ngn hng Xut nhp khu M v Ngn kh quc gia. Vi mc tiu ny, Ngn hng hot ng ch yu da trn hai chng trnh: Tn dng ti tr trc tip v Ti tr qua trung gian. 3.2.3. Chng trnh bo him tn dng xut khu Mc tiu ca chng trnh l cung cp nhng khon tin h tr nhm gip cc nh xut khu cng nh cc ngn hng trnh c ri ro trong qu trnh giao dch thng mi tr nhng ri ro gy ra trong qu trnh vn chuyn hoc do cc bn vi phm hp ng. Cc khon h tr c th b p c ri ro kinh t ln ri ro chnh tr hoc c th ch b p ri ro chnh tr v nhng ri ro khc. M hnh bo him tn dng xut khu ca M khng c mt mc hn mc tn dng nht nh cho cc nc tham gia cng nh i vi tng gi tr giao dch. Tuy nhin, m hnh ny c a ra nhng iu kin quyt nh thi gian ti a nhn ti tr cho cc nc tham gia nhn khon h tr b p ri ro. Bn cnh , theo m hnh bo him tn dng xut khu ca M th ri ro do ng tin mt gi khng c h tr b p. Tuy nhin trong trng hp nh nhp khu gi mt khon tin bng ng tin ni
12 http://www.america.gov/st/washfileenglish/2003/February/20030226174156monsen@pd.state.gov0.704632.html
33
a vo mt ngn hng v vic ng tin mt gi xy ra vo thi im chuyn giao khon tin , th y c coi l ri ro chnh tr. M hnh bo him tn dng xut khu ca M c ba loi chnh sch c bn: Chnh sch nhiu ngi mua (hoc nhiu khon giao dch): b p mt lng ln cc n hng mua nhiu nc khc nhau. Chnh sch ny ch c p dng trong ngn hn v quy nh rng ngi c bo him cn phi tho thun phn ln s lng hoc tng gi tr giao dch vi mc ch gim thiu ri ro v trnh s la chn bt li. iu ny hm rng nh xut khu c th c tnh gy ra nhng tc ng xu nh hng n hot ng ca mnh ch nhn c tin bo him. Chnh sch ny c bit ch trng ti cc mt hng dn dng thng thng, linh kin in t, vt liu th, linh kin lp rp v hu ht cc dch v. Chnh sch mt ngi mua (hoc mt giao dch): b p ri ro i vi mt hay nhiu mt hng xut khu trong cng mt hp ng xut nhp khu. Thi gian ca hp ng c th l ngn hn, trung hn hoc di hn, cho php ngi c bo him quyt nh gi tr hng ho c bo him ri ro. Bo him trung hn (i vi mt khon giao dch): h tr ti chnh di hn cho nhng nh nhp khu quc t i vi cc thit b t liu sn xut hoc nhng dch v lin quan. Theo chnh sch ny, thi hn ti tr ny c th ko di ln ti 5 nm vi gi tr ti a l 10 triu USD. Hn th na, nh nhp khu c quyn yu cu gim 15% gi tr thanh ton tnh trn tng gi tr hp ng. Nhng chnh sch khc ch trng vo cc i tng kinh doanh c bit nh ngn hng v cc t chc tn dng thu mua. Mt s chnh sch p dng i vi cc t chc ti chnh l: chnh sch tn dng chng t ngn hng, chnh sch tn dng i vi cc t chc tn dng ng vai tr l ngi mua hoc ngi bn. Bn cnh nhng khon h tr b p ri ro trn, m hnh bo him tn dng xut khu ca M cn a ra nhng m hnh c bit nhm h tr cc cng ty nh v va xut khu trung bnh di 5 triu USD trong sut hai nm qua 13. Mt trong nhng chnh sch bo him cho nhng cng ty ny l chnh sch cho doanh nghip
13
Theo nghin cu v Bo him tn dng xut khu, Chng trnh Minerva thng 1/2004 ca trng i hc George Washington, Washington D.C, M.
34
nh c h tr t ng t Ngn hng Xut nhp khu M vi cc mc bo him nh sau: Chnh sch nhiu ngi mua: cung cp cc khon bo him nhm trnh nhng ri ro kinh t, ri ro chnh tr v cc loi ri ro khc cng lc, ln ti 90%, 95% hoc 98% i vi cc doanh nghip hot ng ngn hn, tu thuc vo loi chnh sch v loi sn phm xut khu. Chnh sch mt ngi mua: Trong ngn hn, nhng khon bo him thng thay i khc nhau tu tng loi ri ro. i vi ri ro kinh t, t l bo him c th ln ti 90%, 95% hoc thm ch 98% tu vo loi sn phm v chnh sch p dng. Cn i vi ri ro chnh tr v cc loi ri ro khc, t l bo him c th ln ti 100%. 3.3. Bi hc kinh nghim i vi Vit Nam Trn c s nghin cu m hnh bo him tn dng xut khu ti M v Brazil v so snh tnh ph hp ca hai m hnh ny i vi iu kin Vit Nam, c th rt ra nhng bi hc kinh nghim cho Vit Nam nh sau: Th nht, v b my hot ng v qun l, cn c s chuyn mn ho r rt v vai tr cng nh trch nhim ca cc c quan tham gia iu chnh hot ng bo him tn dng xut khu. Trong m hnh bo him tn dng xut khu ca Brazil, c bn c quan chnh l Phng Ngoi Thng, Hi ng ti tr bo lnh, Qu bo him xut khu v Hng bo him tn dng Brazil tham gia vi vai tr ht sc r rng, c s h tr b sung cho nhau trong qu trnh hot ng, to nn mt b my c tnh h thng ht sc vng chc. Trong khi , ti Vit Nam, hot ng bo him tn dng xut khu cn kh mi m, nhng quy nh, vn bn quy phm php lut i vi hot ng ny cn hn ch v hu ht cha c thc hin. Do vy, cha th xy dng c mt m hnh hot ng chuyn mn vi cc c quan v t chc c phn cng phm vi hot ng cng nh vai tr c th nh Brazil. Mt khc, ti Vit Nam cha c mt c quan hay t chc no chu trch nhim iu hnh qun l v thc hin m hnh bo him tn dng xut khu. Trong khi , theo nh phn tch trn, trong m hnh bo him tn dng xut khu ca Brazil v M u c s tham gia ca cc Ngn hng Nh nc. Ti M t chc thc hin bo
35
him tn dng xut khu l mt c quan ca Chnh ph - Ngn hng Xut nhp khu M cn ti Brazil th Hng bo him tn dng xut khu Brazil (SBCE) kt hp vi Qu bo lnh Xut khu (FGE) chu trch nhim iu hnh v qun l m hnh ny, bn cnh cn c s tham gia h tr ca Ngn hng Quc gia Brazil v Ngn hng Pht trin Brazil. C th thy trn th gii trong nn kinh t ca bt c quc gia no ni chung cng nh trong hot ng xut nhp khu ni ring, vai tr ca Ngn hng Xut nhp khu hay Ngn hng Pht trin Quc gia l rt quan trng. Cc nghip v tn dng h tr xut khu ca Ngn hng Xut nhp khu c pht trin t thp ti cao theo tng giai on tu theo din bin kinh t c th ca mi quc gia, thng bao gm nhng hot ng c bn nh cung cp tn dng cho nh xut khu v nh nhp khu nc ngoi, bo lnh tn dng xut khu (gm bo lnh vay vn cc Ngn hng thng mi, bo lnh d thu, bo lnh thc hin hp ng) v bo him tn dng xut khu i vi nn kinh t c tim lc ti chnh c hn nh nc ta, vic xy dng v pht trin mt Ngn hng Xut nhp khu hay mt Ngn hng Pht trin Quc gia c trnh v c kh nng ti tr mt cch ton din cho c nh xut khu trong nc v nh nhp khu nc ngoi di s qun l mt cch c h thng ca Nh nc l iu ht sc cn thit. Trn thc t, c c m hnh bo him tn dng xut khu c coi l hnh mu cho cc quc gia ang pht trin, trong c Vit Nam, noi theo Brazil phi mt hn 30 nm sa cha nhng khuyt im cng nh ci thin b my iu hnh. iu cho thy bo him tn dng xut khu thc s i vo mi trng kinh doanh ang trn hi nhp nh nc ta l iu khng th t c mt sm mt chiu. Do vy, Nh nc cn sm thc hin nhiu chng trnh h tr xut khu ng thi y nhanh qu trnh ban hnh cc vn bn php lut iu chnh hot ng bo him tn dng xut khu nc ta. Bn cnh , cn xy dng m hnh bo him tn dng xut khu c s tham gia iu tit t cc c quan Nh nc vi nhim v v chc nng c th, khuyn khch cc t chc tn dng tham gia. Qua to nn s lin kt thng nht trong qu trnh hot ng cng nh trong qun l i vi hot ng bo him tn dng xut khu ny.
36
Th hai, khuyn khch cc t chc tn dng v cc doanh nghip t nhn tham gia v pht huy ht vai tr trong vic thc y hot ng bo him tn dng xut khu m rng. C th thy, i vi Vit Nam, m hnh bo him tn dng xut khu ca Brazil t ra u vit hn m hnh ca M ch: trong khi M, hu ht cc khon bo him tn dng xut khu c a ra bi cc t chc tn dng Nh nc th Brazil cc khon bo him ny li c cung cp bi t chc tn dng t nhn nhm h tr cc nh xut khu trnh cc ri ro trong phm vi kh nng ti chnh ca mnh. y c th coi l cch gip cc doanh nghip cng nh cc t chc tn dng trong nc lm quen vi hot ng bo him mi ny v qua linh hot, ch ng hn trong qu trnh x l cc tnh hung ng thi c thm kinh nghim khi tham gia giao lu thng mi vi cc nc bn. i vi nn kinh t ang trn hi nhp nh Vit Nam, vic nhn thc c vai tr ca cc doanh nghip t nhn trong cng cuc i mi t nc cng nh khuyn khch b phn kinh t ny tham gia tch cc vo nn kinh t m quc gia l mt trong nhng chin lc trng tm c Nh nc u tin trong cc k hoch, chng trnh pht trin kinh t. Bn cnh , cn cao s tham gia ca nhng ngn hng t nhn trong vic ti tr cho nhng mt hng xut khu trung v di hn, hn ch s i hi i vi cc ngun lc cng cng trong nhng chng trnh v d n xut nhp khu ca Chnh ph. c bit, trong qu trnh ton cu ho hin nay, vic hn ch vai tr ch o ca Nh nc trong qu trnh qun l ng thi pht huy chc nng ca cc doanh nghip v t chc tn dng thuc khu vc kinh t t nhn s gp phn thc y nn kinh t th trng gip Vit Nam c nhiu c hi tip cn hn vi th trng quc t. Th ba, m rng thi hn bo him v a ra nhng mc ph u i nhm khuyn khch v thu ht cc doanh nghip xut khu lm quen v s dng hiu qu cng c bo him tn dng xut khu. Ti M v Brazil, Chnh ph u a ra mc ph bo him tn dng xut khu cng nh t l bo him u i i vi cc doanh nghip va v nh. y khng nhng l mt trong nhng chin lc thu ht s quan tm v tham gia ca cc doanh nghip trong nc m cn gip a dng ho
37
cc gi bo him tn dng trong hot ng xut khu, em li nhiu s la chn hn, ph hp vi quy m kinh doanh i vi cc nh xut khu. Mt khc, Nh nc cn nhn thc r vai tr ca bo him tn dng xut khu ni chung trong vic h tr hng xut khu ra th trng quc t t c nhng bin php h tr v u t hp l nhm pht trin loi hnh bo him tn dng xut khu ht sc mi m nhng cng y tim nng ny. Th t, m rng i tng cung cp bo him tn dng xut khu, khng nn b hp phm vi cc t chc tn dng xut khu Nh nc nh Ngn hng Pht trin Quc gia hay Ngn hng Xut nhp khu m cn khuyn khch cc cng ty bo him t nhn cng tham gia vo m hnh bo him tn dng xut khu, hot ng nh mt t chc cung cp bo him tn dng xut khu thc s di s qun l ca Nh nc. y khng ch l mt trong nhng chin lc a dng ho i tng cung cp loi hnh bo him mi m ny, m cn l chin lc thu ht s tham gia ca nhiu thnh phn kinh t trong s pht trin ca hot ng bo him tn dng xut khu hay bt c hot ng h tr xut khu mi m, y tim nng no. Th nm, cn quy nh r i tng c bo him trong m hnh bo him tn dng xut khu, c th l khch hng v ngnh hng c bo him. V pha khch hng s dng tc l cc doanh nghip xut khu hay cc ngn hng cung cp cc khon tn dng trung v di hn, c th phn loi cc doanh nghip v cc ngn hng ny theo phm vi hot ng (nh, va, ln) hoc theo thi gian hot ng (ngn hn, trung hn v di hn) a ra nhng mc bo him v k hn bo him ph hp, ng thi to s thun li trong qu trnh qun l ca Nh nc. V pha ngnh hng c bo him, cng cn ch trng nhng mt hng xut khu ch lc, ng gp phn ln trong tng kim ngch xut khu ca quc gia a ra u i h tr xut khu ph hp. Bn cnh , cng cn xem xt v nh gi ng tim nng cng nh c hi xut khu ca mt s ngnh hng khc, nhm pht huy ti a th mnh ca hng ho, dch v trong nc trn th trng th gii.
38
CHNG II: THC TRNG V HOT NG BO HIM TN DNG XUT KHU TI VIT NAM TRONG GIAI ON HIN NAY
1. Thc trng hot ng xut khu ca Vit Nam trong thi gian qua 1.1. Tnh hnh xut khu ca Vit Nam trong giai on t qu I/2006 n qu I/2009 Da trn s liu ca B Thng mi, ti xin a ra Bng 1 vi s liu v kim ngch xut khu v cn cn thng mi c nc trong giai on t qu I/2006 n qu I/2009. T c Hnh 3 l biu v din bin kim ngch xut khu c nc cng trong giai on t qu I/2006 n qu I/2009. Bng 1: Xut khu t qu I/2006 n qu I/2009 (n v: t USD)
Nm Xut DN 100% Cn cn So vi kim DN 100% DN Q khu c vn trong DN vn thng mi ngch xut vn trong vn nc 8,899 9,156 9,975 9,984 10,483 14,242 17,827 20,354 14,733 15,150 15,822 17,201 16,648 nc 3,725 3,924 4,017 3,998 4,646 6,579 7,548 9,256 6,254 6,846 6,822 8,107 7,185 FDI 5,174 5,232 5,958 5,986 5,837 7,663 10,279 11,098 8,479 8,304 9,000 9,094 9,464 c nc 67 -1,597 -1,800 -3,001 -1,316 -4,196 -1,861 -9,637 -6,861 -9,564 -711 126 -7,753 khu (%) 0.018 -0.407 -0.448 -0.751 -0.283 -0.638 -0.247 -1.041 -1.097 -1.397 -0.104 0.016 -1.079 nc -1,680 -3,028 -3,498 -3,543 -2,910 -5,101 -6,227 -9,192 -8,713 -10,179 -2,586 -1,952 -10,121 FDI 1,747 1,431 1,698 542 1,594 905 4,366 -445 1,852 615 1,875 2,078 2,368
Qu I II
2006
III IV I II
2007
III IV I II
2008
III IV
2009
Ngun: Bo co tng kt tnh hnh xut khu qua t nm 2006 n qu I/2009 ca B Thng mi
39
Hnh 3: Biu v tnh hnh kim ngch xut khu c nc trong giai on t qu I/2006 n qu I/2009 (n v: t USD)
25000 20000 15000 10000 5000 0 Xut khu c nc
Trong phn ny, ti s i su phn tch din bin xut khu ca Vit Nam trn gc hai nhn t nh hng c bn l nhng nh hng t cc bin ng ca th trng gy ra nhng ri ro tc ng n hot ng xut khu (bao gm ri ro kinh t v ri ro chnh tr) v nng lc sn xut hng xut khu ca cc doanh nghip trong nc. Nhn trn biu 1, c th thy r din bin hot ng xut khu ca Vit Nam trong thi k t qu I/2006 n qu II/2009 c chia lm nm giai on chnh nh sau: T qu I/2006 n qu I/2007: Trong thi gian ny, hot ng xut khu ca Vit Nam tng trng kh n nh, kim ngch xut khu hng ho c nc t tng 22.1% so vi nm 200514. y l giai on sn lng hng xut khu Vit Nam ch yu tp trung vo th trng M, v coi y l th trng trng im. Tuy nhin n qu IV/2006, tc tng trng kim ngch xut khu ch tng 0.09% so vi qu III/2006. iu ny l do nh hng ca kinh t th gii suy gim xut pht t nhng bin ng trn cc th trng trng im ca cc mt hng xut khu ca Vit Nam nh M, Trung Quc, Hn Quc Nht Bn.., ko theo cc ri ro v kinh t
14
Ngun: Bo co tm tt v Thng mi Vit Nam nm 2006, phng hng pht trin nm 2007 ca B Thng mi (ti Hi ngh Thng mi ton quc ngy 01-02 thng 2/2007)
0 QI 06 I/2 QI 006 II/ 2 QI 006 V/ 20 QI 06 /2 0 QI 07 I/2 QI 007 II/ 2 QI 007 V/ 20 QI 07 /2 0 QI 08 I/2 QI 008 II/ 2 QI 008 V/ 20 QI 08 /2 00 9
I/ 2
40
nh s bt n ca t gi hi oi, cu v nng sn, thu sn gim lm gim gi hng lot mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam. Kim ngch xut khu tng rt chm trong giai on ny. n qu I/2007, kim ngch xut khu ca Vit Nam t mc tng trng 5% so vi qu III/2006, m u cho giai on tng trng cao nht ca kim ngch xut khu ca Vit Nam trong giai on t 2006 n nay. T qu II/2007 n qu IV/2007: Trong giai on ny, do tnh hnh kinh t th gii phc hi v chi ph sn xut tng. Bn cnh , gi nng sn th gii ang trn ln gi dn n gi tr xut khu nng lm thu sn vn c coi l cc mt hng ch lc ca Vit Nam tng nhanh. Mc d vy, nhn chung, tng kim ngch xut khu ca Vit Nam trong nm 2007 tng mnh. Cng trong giai on ny nhiu doanh nghip sn xut hng xut khu c s tng cng u t v chiu su h gi thnh, nng cao cht lng sn phm hng xut khu, p ng ngy cng tt hn yu cu cht lng ca th trng nhp khu kh tnh nh EU, Nht Bn, Hoa K. Nng lc sn xut hng xut khu ca khu vc doanh nghip trong nc ngy cng c y mnh. t c kt qu trn l do cc doanh nghip Vit Nam tn dng c c hi khi Vit Nam gia nhp WTO vi cc ro cn thu quan v hn ngch b d b, thu sut thu nhp khu vo cc nc c ct gimNgoi ra cng nh u t trc tip nc ngoi vo nc ta gia tng nhanh chng gp phn quan trng trong vic to iu kin v vn v cng ngh cho vic pht trin sn xut hng xut khu. T qu I/2008 n qu II/2008: u nm 2008, th gii i mt vi cuc khng hong lng thc khi gi hu ht cc nng sn chnh nh bp, la m, go u tng gp 2-3 ln trong vng cha y 2 nm15. Cuc khng hong lng thc trong giai on ny ko theo nhng bin ng kh lng ca th trng th gii. iu ny dn n nng lc sn xut v xut khu ca doanh nghip Vit Nam c phn gim st so vi thi gian trc. Cng trong thi gian ny, hot ng xut khu ca Vit Nam gp nhiu kh khn do th trng xut khu chnh ca Vit Nam l M ang tri qua cuc khng hong ti chnh ln nht cha tng c. iu ny nhanh chng dn n s bt n v t gi hi oi, gi tr ng USD gim mnh.
15
http://www.tin247.com/2008_nam_cua_khung_hoang_luong_thuc_toan_cau-2-16726.html
41
Cc doanh nghip trong nc lo ngi nhng ri ro v mt kinh t v chnh tr khi xut khu hng ho v dch v sang th trng vn c coi l trng im ny. y chnh l nguyn nhn khin cho kim ngch xut khu ca Vit Nam trong giai on ny gim mnh. T qu III/2008 n qu IV/2008: Trong thi gian ny, Cc D tr Lin bang M (FED) v B Ti chnh M ang c gng ht sc trong vic ot quyn kim sot ca cc tp on chuyn cho vay th chp ca M nm h tr th trng nh t M. Cng lc , Ngn hng Trung ng cc nc trn th gii hng t USD vo cc th trng tin t vi n lc h nhit tnh trng cng thng v ngn chn s ng bng ca h thng ti chnh ton cu. iu ny phn no gip ci thin tnh hnh ti chnh vn ang trong giai on ht sc kh khn ny, m ra mt hng i mi cho cc mt hng xut khu ca Vit Nam. Mc d khi lng hng xut khu sang th trng M c gim st do lo ngi nhng ri ro v kinh t ln chnh tr xy ra nhng li to iu kin cho hng ho v dch v ca Vit Nam thm nhp c cc th trng ln nh EU, Nht Bn, Hn Quc.. Nhn chung, trong giai on ny, tng kim ngch xut khu ca Vit Nam c s hi phc ng k. T qu I/2009 n nay: Tc tng xut khu 22% ca bn thng u nm 2009 thp hn 25% so vi cng k nm 200816, cho thy xu hng tng trng xut khu ang chm li. B p cho s st gim xut khu du th v mt s mt hng ch lc khc nh go, xe p, ph tng xe p, sn lng xut khu ca nhiu mt hng khc nh dt may, sn phm nha, hng in t, cc sn phm g, hng th cng m ngh, thu sn...u tng mnh. S gia tng kim ngch xut khu nhng mt hng trn l do tng c lng v ga, tuy nhin tng v lng ng gp ng k. Bn cnh , mt s yu t khch quan c th nh hng xu n xut khu nh dch cm gia cm, dch su gy hi cho sn xut nng nghipcng gy kh khn cho hot ng sn xut hng xut khu trong thi gian ti.
16
Theo Bo co ca B thng mi v Tnh hnh xut khu qu I/2009.

42
1.2. Mt s hn ch cn tn ti 1.2.1. V nng lc sn xut hng xut khu C th thy trong giai on t qu I/2006 n nay, hot ng sn xut hng xut khu ca nc ta hin nay t c nhng thnh tu ng k. Tuy nhin bn cnh nhng mt tch cc ni trn vn cn tn ti mt s hn ch nht nh, th hin nhng mt sau: Th nht, quy m sn xut hng xut khu nhn chung cn kh khim tn so vi nng lc tim nng ca nn kinh t. Tuy c s tng trng nhanh nhng cha tht s n nh v bn vng. iu ny ch yu l do u t x hi cho sn xut hng xut khu (nht l khu vc kinh t c 100% vn u t trong nc) nhn chung cn thp, nh hng n kh nng gia tng quy m sn xut v xut khu. Th hai, c cu sn xut hng xut khu cn lc hu, t trng hng th v hng s ch tuy c gim so vi trc nhng vn cn cao17, sn lng c hm lng cng ngh cao cn nh b. Trong s sn phm cng nghip ch to th hng gia cng gi tr thp vn cn chim t trng ln. Vic sn xut nhng mt hng ny ph thuc nhiu vo iu kin thin nhin v gi c th trng th gii nh hng nng sn, thu - hi sn, hay ph thuc vo bn trung gian th ba (pha t hng gia cng) nh hng dt may, da giy Th ba, vic chuyn dch c cu sn xut ni chung, trong tng lnh vc ngnh hng ni ring cha bm st tn hiu ca th trng th gii, do nhiu sn phm sn xut ra xut khu nhng khng th tiu th c. Nng lc sn xut, cht lng, gi thnh nhiu sn phm khng sc cnh tranh trn th trng khu vc v th gii. Vic kim sot cht lng sn phm xut khu ngay t khu sn xut cn cha c coi trng, cht ch, trit , dn n nhiu l hng, nht l hng thu sn b bn hng tr li do khng m bo cht lng v c d lng cht khng sinh trong sn phm hoc s dng cht bo qun vt qu mc cho php.
17
Kim ngch xut khu ca nhm ngnh hng ny vn chim 43,9% tng kim ngch xut khu c nc (Bo co tm tt v Thng mi Vit Nam nm 2006, phng hng pht trin nm 2007 ca B Thng Mi, ti Hi ngh thng mi ton quc ngy 01-02 thng 2/2007)
43
Th t, nng lc cnh tranh cha c ci thin r rt trn c 3 cp (nn kinh t, doanh nghip v mt hng xut khu). Khi cc doanh nghip sn xut hng xut khu c quy m cn nh b th nhng ci cch cp nn kinh t nhm nng cao kh nng cnh tranh quc gia v ci thin mi trng kinh doanh cha pht huy c hiu qu. iu ny th hin ch trong thi gian qua cc ch s nh gi ca t chc quc t v mi trng kinh doanh v nng lc cnh tranh ca cc doanh nghip Vit Nam u mc thp so vi khu vc. Trong khi , quy m u t vo khu sn xut nng cao kh nng cnh tranh ca mt hng xut khu cn cha tho ng. 1.2.2. V hot ng xut khu Mc d xut khu ca Vit Nam c nhng kt qu tng i kh quan nhng nhng hn ch khng phi l t. Cc hn ch ln tp trung vo nhng mt sau: Th nht, quy m xut khu cn nh b, tng kim ngch xut khu bnh qun u ngi cn thp so vi cc nc trong khu vc v trn th gii. Th hai, xut khu tng trng nhanh nhng cha vng chc v thng b nh hng bi cc c sc t bn ngoi nh s bin ng gi c trn th trng th gii, cuc khng hong ti chnh ton cu hay s xut hin ca cc ro cn thng mi mi ca nc ngoi. Trong khi , kh nng ch ng nm bt nhng c hi thun li thm nhp v khai thc cc th trng xut khu mi ca cc doanh nghip cn nhiu hn ch. Th ba, c cu mt hng xut khu cha hp l, th hin trn c ba phng din: (1) chng loi hng ho xut khu cn n iu, chm xut hin nhng mt hng xut khu mi; (2) cc mt hng xut khu c gi tr gia tng cn thp, ch yu vn l cc mt hng nh khong sn chu nh hng trc tip t nhng bin ng chnh tr trn th gii (nh du th, than ), nng - lm - thu hi sn , trong khi cc mt hng cng nghip nh dt may, da giy, in t v linh kin my tnhch yu vn mang tnh cht gia cng; (3) qu trnh chuyn dch c cu mt hng xut khu theo hng cng nghip ho din ra chm v cha c gii php c bn, trit ; c cu hng xut khu ca Vit Nam thi gian qua ch yu chuyn
44
dch theo chiu rng m cha i vo chiu su, xut khu ch yu da vo khai thc li th so snh sn c m cha khai thc c li th cnh tranh thng qua vic xy dng cc ngnh cng nghip c mi lin kt cht ch vi nhau hnh thnh chui gi tr gia tng xut khu ln. Th t, nng lc cnh tranh cn yu km c 3 cp (nn kinh t, doanh nghip v mt hng xut khu). Trong nhng hn ch t pha doanh nghip chuyn bin chm: i b phn c quy m nh, yu v nng lc, km v kin thc v kinh nghim kinh doanh thng mi quc t, phn nhiu doanh nghip khng c chin lc kinh doanh, xut khu di hn, mc th ng cao. 1.3. Nguyn nhn ca nhng hn ch v kt lun 1.3.1. Nguyn nhn ca nhng hn ch Th nht, nu nh tng trng kinh t gp phn tch cc vo tng trng xut khu ca Vit Nam th cc bt n v kinh t, chnh tr, x hi trn th gii li em n cho xut khu Vit Nam nhng tc ng ngc li. in hnh l cuc khng hong nh t M ko theo cuc khng hong ti chnh ton cu gy nh hng nghim trng ti hot ng xut khu ca nhiu quc gia, trong c Vit Nam, khin cho tng trng xut khu ca Vit Nam trong nm 2008 gim mnh. Th hai, cc mt hng nng, lm, thu sn chim mt t trng tng i ln trong kim ngch xut khu ca Vit Nam, song y li chnh l nhng mt hng m gi c th gii bin ng tht thng nht. Th ba, nng lc d bo, nhn bit cc bin ng bt thng, ri ro tim n trn th trng quc t ca cc c quan qun l cn hn ch, trong khi kh nng thch ng vi bi cnh mi ca th trng th gii ca cc doanh nghip xut khu cn yu. Thm vo , cng tc ca mng li i din, c bit v thng mi nc ngoi cha thc s h tr tt cho hot ng xut khu, cc chng trnh xc tin thng mi, nh l, ri rc hiu qu cha cao. Th t, nhng lng tng, b ng trong vic khai thc cc th trng xut khu thi gian qua xut pht t s thiu chun b ca c pha cc c quan qun l Nh nc v cc doanh nghip. Cc c quan qun l Nh nc cha thc s lm tt cng tc ph bin, hng dn v chun b iu kin n nhng c hi v th
45
trng xut khu do cc hip nh v tho thun hp tc thng mi em li, trong khi cc doanh nghip li mang nng t tng trng ch vo nhng hng dn, h tr ca Nh nc. 1.3.2. Kt lun Qua vic phn tch nhng nguyn nhn ca cc hn ch cn tn ti trn, c th d dng nhn thy rng nguyn nhn c bn ca s yu km v nng lc sn xut hng xut khu cng nh v hot ng xut khu trong thi gian va qua ti Vit Nam chnh l s lng tng ca cc doanh nghip xut khu trong nc trong vic t tng cng kh nng phng v trc cc ri ro t nhng bin ng bt thng kh lng ca th trng th gii cng nh nhng ri ro kinh t trong qu trnh giao dch mua bn vi cc i tc nc ngoi. Trong iu kin cc doanh nghip Vit Nam cng nh cc c quan qun l Nh nc cha kh nng d bo, nhn bit nhng bin ng bt li tim n nhiu ri ro ca tnh hnh kinh t th gii th vic a ra mt cng c h tr tn dng xut khu mi nhm hn ch cc ri ro tim n c kh nng pht sinh trong qu trnh xut khu ca hng ho Vit Nam ra cc th trng ln trn th gii l ht sc cn thit. y khng ch l bin php y mnh hot ng tn dng xut khu kch thch xut khu m qua , cn to tm l yn tm cho cc doanh nghip trong tin trnh gia nhp thng mi kinh t ton cu. Xut pht t nhu cu cp thit ca thc t, bo him tn dng xut khu ra i Vit Nam nh mt cng c h tr tn dng xut khu v thc y hot ng xut khu quc gia. Di y, ti s nghin cu thc trng ca hot ng bo him tn dng xut khu ti Vit Nam trong giai on hin nay. 2. Thc trng ca hot ng bo him tn dng xut khu 2.1. Mi trng php l 2.1.1. Khung php l iu chnh hot ng tn dng xut khu v bo him tn dng xut khu 2.1.1.1. i vi hot ng tn dng xut khu a. Chnh sch tn dng h tr xut khu ca Vit Nam
46
Vi mc tiu tng cng h tr cho xut khu v ph hp vi ngun lc ti chnh trong nc, chnh sch tn dng xut khu trong giai on hin nay tp trung vo cc hnh thc sau: a.1. Hnh thc h tr xut khu Cho vay d n u t phc v xut khu: - i tng l cc d n u t trong nc phc v cho xut khu v cc d n u t ra nc ngoi thuc danh mc Nh nc khuyn khch. - Mc vn cho vay ti a bng 70% tng mc vn u t ca d n. - Thi hn cho vay ti a 15 nm. - ng tin cho vay: ng Vit Nam. i vi cc d n c nhp thit b nc ngoi hoc da n u t nc ngoi c ngun ngoi t tr n th c cho vay bng USD. - Li sut cho vay c nh c i d n v c xc nh bng li sut tri phiu Chnh ph k hn 5 nm cng ph tri l 0.5%/nm. Trng hp vay bng USD th mc li sut c xc nh bng SIBOR 6 thng cng ph tri l 2%/nm. Cho vay ngn hn xut khu: - i tng bao gm cho vay ngi bn (nh xut khu) v cho vay ngi mua (nh nhp khu). + Cho vay ngi bn l cho vay nh xut khu c hp ng xut khu hng ho, dch v thuc danh mc hng ha, dch v vay vn tn dng xut khu quy nh cho tng thi k, ph hp vi k hoch pht trin kinh t, chin lc xut khu. + Cho vay ngi mua l cho vay nh nhp khu nc ngoi mua hng ho, dch v do Vit Nam sn xut nm trong danh mc hng ho, dch v vay vn tn dng xut khu, c Chnh ph hoc Ngn hng trung ng nc nhp khu bo lnh. - Mc vn cho vay ti a bng 85% gi tr hp ng xut khu (bn bn), hp ng nhp khu (bn mua) k kt hoc gi tr L/C, hi phiu hp l tu theo tng hnh thc vay....
47
- Thi hn cho vay xc nh theo kh nng thu hi vn ph hp vi c im ca tng hp ng xut khu v kh nng tr n ca ch u t nhng ti a l khng qu 12 thng. - Li sut cho vay tn dng xut khu c xc nh trn c s li sut tri phiu Chnh ph k hn 5 nm cng thm mt t l (%) nht nh m bo li sut cho vay tn dng xut khu ph hp vi li sut th trng. Trng hp cho vay bng USD th li sut cho vay c xc nh bng li sut SIBOR 6 thng cng i ph tri l 0,5%/nm. a.2. Hnh thc bo lnh Bo lnh vay vn tn dng xut khu - Mc tiu, phm vi bo lnh: cung cp cho cc nh xut khu dch v bo lnh nhn c iu khon ti tr tt nht t cc ngn hng thng mi cho vic u t d n hoc sn xut cc sn phm hng ho dch v thc hin hp ng xut khu k kt vi nc ngoi. - Mc bo lnh: i vi d n u t ti a bng mc vn vay ca t chc tn dng. i vi trng hp vay ngn hn, ti a bng 85% gi tr hp ng. - Thi hn bo lnh: ti a bng thi hn vay vn ca t chc tn dng. Bo lnh d thu v bo lnh thc hin hp ng i tng bo lnh d thu v bo lnh thc hin hp ng xut khu l cc doanh nghip tham gia xut khu cc mt hng cn y mnh xut khu do Chnh ph quy nh, ph hp vi th mnh xut khu ca nn kinh t trong tng thi k. Mc bo lnh ti a khng qu 3% gi d thu (i vi bo lnh d thu), 10% gi tr hp ng (i vi bo lnh thc hin hp ng). Thi hn bo lnh theo thi hn thc hin ngha v ca doanh nghip xut khu. Hin nay, hot ng tn dng xut khu ti Vit Nam ch yu c iu chnh bi Ngh nh s 151/ 2006/N-CP c ban hnh ny 20/12/2006 vi ni dung ch yu tp trung vo cc hnh thc bo lnh nh bo lnh tn dng xut khu, bo lnh d thu v bo lnh thc hin hp ng. Nh vy c th thy hin ti nc ta, cc c quan qun l Nh nc mi ch dng li vic xy dng chnh sch tn
48
dng h tr xut khu c tnh cht tng qut, ch cha i vo tng loi hnh h tr tn dng c th. y chnh l hn ch khin cho vic xy dng h thng vn bn quy phm php lut iu chnh hot ng bo him tn dng xut khu gp nhiu kh khn do thiu nn tng v c s php l trin khai. Mun c mt khung php l hon thin qua xy dng c mt m hnh bo him tn dng xut khu thc s c hiu qu trong nn kinh t th trng nh Vit Nam hin nay, trc ht cn c s minh bch v c th trong cc vn bn php l cng nh chnh sch tn dng xut khu t lm c s pht trin v hnh thnh cc vn bn quy phm pht lut c trng tm, hng ti hot ng bo him tn dng xut khu ang cn ht sc mi m ny. b. C quan thc hin chnh sch tn dng xut khu T nm 2005 tr v trc, Qu H tr pht trin l c quan thuc quyn qun l ca B Ti chnh thc hin chc nng h tr tn dng xut khu. Ngy 19/05/2006, Th tng chnh ph ban hnh Quyt nh s 108/2006/Q-TTg18, quyt nh thnh lp Ngn hng Pht trin Vit Nam (VDB) thay th h thng Qu h tr pht trin nhm thc hin chnh sch tn dng xut khu ca Nh nc. Theo Ngh nh s 151/2006/N-CP ngy 20/12/2006 v tn dng u t v tn dng xut khu ca Nh nc19, Ngn hng Pht trin Vit Nam ang thc hin nhiu hnh thc tn dng xut khu bao gm tn dng trung, di hn, ngn hn, bo lnh vay vn, bo lnh thc hin hp ng. Bn cnh , Ngn hng Pht trin Vit Nam cng c tham gia h thng thanh ton vi cc ngn hng v cung cp dch v thanh ton theo quy nh ca php lut. Nhn chung, Ngn hng Pht trin Vit Nam k tha mi quyn li, trch nhim t Qu H tr pht trin. Hot ng ca Ngn hng Pht trin Vit Nam khng v mc ch li nhun, t l d tr bt buc bng 0%, khng phi tham gia bo him tin gi. Ngn hng Pht trin c Chnh ph bo m kh nng thanh ton, c min np thu v cc khon np Ngn sch Nh nc theo quy nh ca php lut.
18
Ni dung Quyt nh s 108/2006/Q-TTg v vic thnh lp Ngn hng Pht trin Vit Nam-xem Ph lc s 2. 19 Ni dung Ngh nh s 151/2006/N-CP quy nh v tn dng u t v tn dng xut khu ca Nh ncxem Ph lc s 3.
49
Vn iu l ca Ngn hng Pht trin Vit Nam l 5,000 t Vit Nam ng t ngun vn iu l hin c ca Qu H tr pht trin. Vic iu chnh, b sung vn iu l tu thuc yu cu v nhim v c th, bo m t l an ton vn ca Ngn hng v do Th tng Chnh ph xem xt, quyt nh. C quan qun l ca Ngn hng Pht trin Vit Nam l B Ti chnh. B Ti chnh ch tr thm nh k hoch tn dng u t v tn dng xut khu ca Nh nc hng nm v di hn do Ngn hng Pht trin Vit Nam lp v gi B K hoch v u t tng hp, trnh Th tng Chnh ph quyt nh trong k hoch pht trin kinh t - x hi. b.1. Ngun vn hot ng ca Ngn hng Pht trin Vit Nam Ngun vn t Ngn sch Nh nc: vn iu l ca Ngn hng Pht trin Vit Nam, vn ca Ngn sch Nh nc cp cho cc d n theo k hoch hng nm, vn ODA c Chnh ph giao; Vn huy ng: pht hnh tri phiu v chng ch tin gi theo quy nh ca php lut; vay ca Tit kim bu in, Qu Bo him x hi v cc t chc ti chnh, tn dng trong v ngoi nc; nhn tin gi y thc ca cc t chc trong v ngoi nc; Vn ng gp t nguyn khng hon tr ca cc c nhn, cc t chc kinh t, t chc ti chnh, tn dng v cc t chc chnh tr - x hi, cc hip hi, cc hi, cc t chc trong v ngoi nc; Vn nhn y thc cp pht, cho vay ca chnh quyn a phng, cc t chc kinh t, t chc chnh tr - x hi, cc hip hi, cc hi, cc t chc, cc c nhn trong v ngoi nc. b.2. Chc nng, nhim v ca Ngn hng Pht trin Vit Nam Huy ng, tip nhn vn ca cc t chc trong v ngoi nc thc hin tn dng u t pht trin v tn dng xut khu ca Nh nc theo quy nh ca Chnh ph; Thc hin chnh sch tn dng u t pht trin thng qua cc hot ng: cho vay u t pht trin; h tr sau u t; bo lnh tn dng u t;
50
Thc hin chnh sch tn dng xut khu thng qua: cho vay xut khu; bo lnh tn dng xut khu; bo lnh d thu v bo lnh thc hin hp ng xut khu; Nhn y thc qun l ngun vn ODA c Chnh ph cho vay li; nhn u thc, cp pht cho vay u t v thu hi n ca khch hng t cc t chc trong v ngoi nc thng qua hp ng nhn u thc gia Ngn hng Pht trin Vit Nam vi cc t chc u thc; y thc cho cc t chc ti chnh, tn dng thc hin nghip v tn dng ca Ngn hng Pht trin Vit Nam; Cung cp cc dch v thanh ton cho khch hng v tham gia h thng thanh ton trong nc v quc t phc v cc hot ng ca Ngn hng Pht trin Vit Nam theo quy nh ca php lut; Thc hin nhim v hp tc quc t trong lnh vc tn dng u t pht trin v tn dng xut khu. 2.1.1.2. i vi hot ng bo him tn dng xut khu V chnh sch v cc vn bn php lut iu chnh: Mt trong nhng vn bn php lut c coi l c s iu chnh cc t chc v hot ng kinh doanh bo him ni chung, xc nh quyn v ngha v ca t chc, c nhn tham gia bo him, c p dng rng ri nht hin nay l Lut Kinh doanh Bo him s 24/2000/QH10 c Quc hi kho X, k hp th 8 thng qua ngy 09/12/2000 vi mc tiu ch yu l bo v quyn v li ch hp php ca t chc, c nhn tham gia bo him; y mnh hot ng kinh doanh bo him, gp phn thc y s pht trin bn vng ca nn kinh t - x hi, n nh i sng nhn dn v tng cng hiu lc qun l Nh nc i vi hot ng kinh doanh bo him. Lut Kinh doanh Bo him nm 2000 c ch r cc loi nghip v bo him c iu chnh trong phm vi ca Lut, trong c bo him tn dng v cc ri ro ti chnh 20. Tuy nhin, Lut Kinh doanh Bo him nm 2000 li cha c quy nh c th i vi loi hnh bo him ny m mi ch dng li vic a ra nhng quy nh chung, p
20
iu 7 - Chng 1 Nhng quy nh chung- Lut Kinh doanh bo him s 24/2000/QH10 c Quc hi kho X, k hp th 8 thng qua ngy 09/12/2000 (xem Ph lc s 4)
51
dng i vi nhiu loi hnh nghip v bo him trong phm vi iu chnh. Nh vy, cha xt n hot ng bo him tn dng xut khu, ch mi xt hot ng bo him tn dng ni chung cng c th thy h thng vn bn php l cn kh nhiu thiu st, khng ng b dn n vic xy dng khung php l iu chnh hot ng bo him tn dng xut khu cn gp rt nhiu kh khn. Mt khc, bo him tn dng xut khu vn cn l hnh thc mi xut hin Vit Nam. Do vy, cha c mt vn bn di lut no nh thng t, ngh nh, quyt nh... c ban hnh nhm iu chnh c th v trc tip hot ng bo him tn dng xut khu v a ra nhng quy nh r v phng thc hot ng cng nh nguyn tc tnh ph, k hn bo him, i tng tham giaca loi hnh ny. Nh vy trong tng lai, mun pht trin hot ng bo him tn dng xut khu ti Vit Nam, Chnh ph, cc B, ban ngnh lin quan cn nhanh chng hon thin khung php l iu chnh y v c th v hot ng bo him tn dng xut khu. V c quan thc hin qun l v nh cung cp sn phm: Cng vi vic ban hnh cc chnh sch v vn bn c th iu chnh hot ng bo him tn dng xut khu, cn c mt c quan qun l Nh nc ng ra chu trch nhim thc hin cc chnh sch v vn bn lin quan, ng thi qun l v gim st hot ng ca loi hnh ny. Hin nay ti Vit Nam vn cha c mt c quan no ng ra nhn trch nhim qun l v gim st hot ng bo him tn dng xut khu. Mt khc, nc ta hin nay cng cha c c mt nh cung cp loi hnh bo him tn dng chuyn nghip, p ng y nhu cu cp thit ca th trng xut khu nhiu bin ng. Do vy, cn khn trng trin khai thnh lp mt t chc bo him chu trch nhim cung ng cc sn phm v dch v cho cc doanh nghip xut khu trong nc. Trong n y mnh xut khu 2009 - 2010, B Cng thng cng cp n gii php thnh lp Cng ty bo him tn dng xut khu21, tuy nhin cc gii php ny n nay vn cha c thc hin. Vic tm ra c quan qun l Nh nc cng nh i tng cung cp loi hnh bo him tn dng xut khu ng
21
http://www.webbaohiem.net/tin-tc-li/1574-bo-him-tin-dng-xut-khu-kho-xi-.html
52
vai tr ht sc quan trng trong vic hon thin v pht trin hot ng bo him tn dng xut khu trong thi gian ti. 2.2. Thc trng hot ng tn dng xut khu v bo him tn dng xut khu 2.2.1. Thc trng hot ng tn dng xut khu 2.2.1.1. Tng quan v hot ng tn dng xut khu Vi vai tr l c quan thay mt Chnh ph thc hin chnh sch tn dng h tr xut khu, Ngn hng Pht trin Vit Nam (VDB) c php thc hin cc nghip v cho vay xut khu, bo lnh tn dng xut khu, bo lnh d thu v thc hin hp ng xut khu. Tuy nhin, k t khi thnh lp n nay, Ngn hng Pht trin Vit Nam mi ch tp trung vo nghip v cho vay xut khu, trong ch yu l nhng khon vay cho doanh nghip xut khu trong nc. Bng 2: Doanh s cho vay tn dng xut khu qua 3 nm t 2006 n 2008 (n v : t ng)
N m 200 6 200 7 200 8 9,563 6,900 2,878 7,815 8,185 2,384 10,755 9,483 2,671 Doanh s cho vay S thu n D n
Ngun: Bo co tnh hnh thc hin nhim v tn dng xut khu cc nm 2006, 2007, 2008 ca B Ti Chnh. V doanh s cho vay tn dng xut khu: Trong thi gian t 2006 n 2008, doanh s cho vay tn dng xut khu c xu hng gim. Nm 2006, tng lng cho vay t 10,755 t ng, bng 103,5% so vi cng k nm 2005 (S thc hin nm 2005 l 10,142 t ng). Doanh s cho vay gim ng k xung cn 7,815 t ng vo nm 2007. iu ny c th c gii thch do vic c cu li Qu H tr pht trin thnh Ngn hng Pht trin Vit Nam. Doanh s cho vay xut khu li
53
tng ln 9,563 t vo nm 2008 v trong 6 thng u nm 2009, con s ny t 12,150,936 t ng, d n bnh qun l 7,951,293 t ng. V c cu mt hng cho vay tn dng xut khu: C th thy rng qua 3 nm t 2006 n 2008, c cu mt hng cho vay tn dng xut khu c s thay i r rt. Chim t trng ln nht trong c 2 nm vn l nhm hng nng lm thy sn vi t trng 60% vo nm 2006 v tng ln mc 65% vo nm 2008. y l nhm hng duy nht c s tng ln v t trng cho vay. Cc nhm hng khc u c xu hng gim t trng i vay vn h tr xut khu. C cu doanh s cho vay theo th trng cng c s thay i, th hin qua Bng 3 di y: Bng 3: C cu doanh s cho vay theo th trng
Th trng - M - Nht - EU - Chu - Khc Nm 2006 11.09% 12.88% 29.37% 22.80% 23.86% Nm 2008 11% 9% 27% 18% 35%
Ngun: Bo co thng nin 2006, 2008 ca Ngn hng Pht trin Vit Nam. T nm 2006 n nm 2008, c cu doanh s cho vay xut khu sang cc th trng truyn thng nh Nht, EU phn ln u gim. T trng cho vay xut khu sang th trng M vn n nh, dao ng quay mc 11%. Trong khi , lng vay vn xut khu sang cc th trng mi li tng mnh, t 23.86% nm 2006 ln 35% nm 2008. Cc th trng khc ny bao gm khu vc Trung ng, Chu Phi, Nam M V mc li sut cho vay xut khu, li sut tn dng xut khu lun c iu chnh ph hp vi tnh hnh kinh t v m cng nh hon cnh th trng. C th thy rng trong khi mc li sut bng ngoi t t do chuyn i tng i n nh trong hn 1 nm tr li y, ch tng nh t 6.9%/nm ln 7.8%/nm th mc li sut bng ng Vit Nam li chu s iu chnh li sut rt ln, tng t 8.7%/nm
54
vo thng 8/2007 ln n 14.4%/nm vo thng 6/200822. Vic tng mnh li sut tn dng xut khu trong thi im hin nay c l gii l nhm thc hin chnh sch tin t tht cht v gim bt s h tr cho doanh nghip xut khu theo hnh thc cho vay trc tip doanh nghip . Mc d c s iu chnh mnh sau mt thi gian tng i di gi mc thp, li sut tn dng xut khu lun c xc nh mc nh hn hoc bng li sut c bn do Ngn hng Nh nc cng b nhm duy tr li th h tr xut khu ca Ngn hng Pht trin Vit Nam so vi cc ngn hng thng mi khc. V ch th cho vay tn dng xut khu: Cng vi Ngn hng Pht trin Vit Nam c nhiu cc ngn hng thng mi khc cng tham gia vo hot ng tn dng xut khu vi vai tr l ch th cho vay tn dng. Tuy nhin, s lng v quy m cc khon vay ny khng cao. Do phm vi v thi hn nghin cu cn hn ch nn ti cha th cung cp nhng s liu thng k c th v s lng cc khon vay tn dng t cc ngn hng thng mi trong nc cng nh t trng tn dng thng mi gia cc doanh nghip trong hot ng tn dng xut khu ca Vit Nam hin nay. Nhn chung, trong giai on nn kinh t Vit Nam chu tc ng nhiu t nhng bin ng bt ng ca nn kinh t th gii, hot ng tn dng xut khu ca Vit Nam cng nh vic k kt cc hp ng xut khu ca cc doanh nghip trong nc vi bn hng nc ngoi gp khng t nhng kh khn do c nhiu ri ro pht sinh trong qu trnh thc hin hp ng. Ni cch khc, nhng ri ro khng c phng nga xut hin trong hot ng tn dng xut khu chnh l tr ngi km hm tc pht trin ca hot ng xut khu c tim nng ca Vit Nam m biu hin r nt nht l t l n qu hn ti cc ngn hng cp tn dng xut khu do cc doanh nghip khng c kh nng tr n ngy cng tng, dn ti vic cc t chc tn dng v Nh nc khng th thu hi vn ng hn, gy nh hng trc tip ti th trng ti chnh vn c coi l huyt mch ca nn kinh t. iu ny mt ln na cho thy cn phi c mt cng c h tr xut khu gip cc doanh nghip v cc ngn hng cho vay yn tm hn trc cc ri ro trong thi
22
http://www.vntrades.com/tintuc/name-News-file-article-sid-30899.htm
55
k hi nhp nn kinh t ton cu. Trc nhu cu trn, bo him tn dng xut khu c coi l gii php kp thi p ng c mong mi ca khng ch cc doanh nghip trong nc, cc t chc tn dng, m cn ca cc c quan qun l Nh nc trong vic tng cng thc y hot ng xut khu ca Vit Nam trong giai on hin nay. 2.2.1.2. Thnh tch t c Qua 3 nm tch cc thc hin v i mi, hot ng tn dng xut khu tr thnh mt knh vay vn u i, h tr doanh nghip xut khu Vit Nam h gi thnh sn phm, tng kh nng cnh tranh trn th trng th gii, gip cc doanh nghip gi vng th trng truyn thng, m th trng mi i vi cc mt hng thuc din u tin, khuyn khch xut khu ca Chnh ph, ng thi, h tr cc doanh nghip m rng sn xut, to thm cng n vic lm cho ngi lao ng. Bn cnh , s lng cc khon vay cng tng ng k v cc ri ro trong hot ng tn dng xut khu cng c hn ch. Nh , hot ng xut khu vn gi c mc tng trng n nh. Nhn chung, hot ng tn dng xut khu t c nhiu thnh tch ng k. Di y, nhm ti ch tp trung vo hai kha cnh quan trng, c s chuyn bin ht sc tch cc v ni bt trong thi gian qua ca hot ng tn dng xut khu. l chnh sch tn dng xut khu v li sut tn dng xut khu. V chnh sch tn dng xut khu: Nhn chung, vic thc hin chnh sch tn dng u t ca Nh nc khng gp nhiu kh khn, vng mc do theo nh hng chung, gp phn quan trng trong vic tng trng xut khu qua gp phn khng nh vo vic h tr doanh nghip tng nng lc cnh tranh ca sn phm trn th trng ng gp vo kt qu xut khu ca c nc. Chnh sch tn dng xut khu giai on 2006 2010 c b sung mt s ni dung ph hp vi tnh hnh pht trin kinh t - x hi nh: ch cho vay hoc bo lnh tn dng nhng d n u t c kh nng thu hi vn trc tip thuc mt s lnh vc quan trng, chng trnh kinh t ln ca Chnh ph trong tng thi k, ng thi c s a dng hn trong danh mc cc mt hng, c bit trong lnh vc cng ngh thng tin, xy dng, thit k, gim st, cc mt hng in t, th
56
cng m ngh, tu bin Chnh sch ny to iu kin a dng ho c cu xut khu cho nn kinh t, gip cc doanh nghip thun li hn trong vic sn xut cc mt hng i hi chi ph cng ngh cao V li sut tn dng xut khu: Li sut cho vay c iu chnh khng vi phm cc iu l v tr cp ca WTO23. Vn bo m tin vay cng c sa i theo hng: cc ch u t, khi vay vn hoc c bo lnh c dng ti sn hnh thnh t vn vay bo m tin vay v bo lnh. Trng hp ti sn hnh thnh t vn vay khng iu kin bo m tin vay v bo lnh, ch u t phi s dng ti sn hp php khc bo m tin vay v bo lnh vi gi tr ti thiu bng 15% tng mc vay vn v bo lnh. 2.2.1.3. Hn ch cn tn ti C th ni hot ng tn dng xut khu ca Vit Nam cho n nay c thc hin theo nh hng chung, gp phn quan trng trong vic tng trng xut khu. Tuy nhin, n vn cn nhiu mt hn ch cn c khc phc. Th nht, s khng n nh ca danh mc mt hng thuc din c hng chnh sch tn dng xut khu l mt trong nhng ro cn i vi doanh nghip. Vic xc nh danh mc theo thi hn tng nm nh hng ti vic cn i ngun vn phc v cho k hoch sn xut v xut khu di hi ca doanh nghip. Th hai, vic ban hnh danh mc thng rt chm so vi yu cu thc t trin khai hot ng tn dng h tr xut khu ca doanh nghip nn to nhng kh khn i vi hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Ngun vn tn dng ca Qu c doanh nghip nh gi l cha p ng c so vi nhu cu cn h tr t pha cc doanh nghip. Th ba, v chnh sch li sut u i, li sut cho vay qu thp v c xc nh ti thi im k hp ng tn dng ln u tin v khng thay i trong sut thi gian vay vn. Chnh s khng linh hot v cha mang tnh th trng ny dn
23
V d, trc y li sut cho vay vn tn dng u t theo quy nh ti Ngh nh 106/2004/N-CP thng nht chung mt mc tng ng 70% li sut cho vay thng mi cho mi i tng v khng tnh n thi hn vay vn khc nhau gia cc d n. Hin nay, lutt cho vay bng ng Vit Nam c Chnh ph quy nh theo hng tip cn vi th trng. y cng l li sut cho vay m T chc Hp tc kinh t v pht trin (OECD) khuyn ngh.
57
n nhiu tc ng ngc, khng tt i vi cc doanh nghip, c quan cho vay v c i vi Ngn sch Nh nc, phn no lm gia tng gnh nng cp b i vi Ngn sch Nh nc, qua gim tnh hiu qu chnh sch ca Nh nc. Mt khc, vic duy tr li sut cho vay qu thp trong mt thi gian di v ang l nguyn nhn chnh dn ti gia tng cp b chnh lch li sut ng thi khin cc doanh nghip khng tch cc huy ng cc ngun vn t c v cc ngun khc m tr nn qu ph thuc, li vo ngun vn tn dng ca Nh nc, gia tng p lc v vn trong iu kin th trng rt kh khn, c bit tnh hnh lm pht cao hin nay. y cng l nguyn nhn lm pht sinh s lng cc khon n qu hn trong thi gian va qua. Mt hn ch na ca chnh sch tn dng h tr xut khu ca Nh nc hin nay l mi ch tp trung thc hin h tr trc tip cho cc nh xut khu. Cc nghip v tn dng xut khu khc hin cha c ch trng pht trin. Trong iu kin Vit Nam gia nhp WTO, vic h tr tn dng di hnh thc cho vay vn u i cho cc doanh nghip xut khu c nguy c tr thnh hnh ng vi phm Hip nh v tr cp v cc bin php i khng - Agreement on Subsidies and Countervailing Measures (SCM) ca WTO24. V vy, Vit Nam cn hc tp kinh nghim ca cc nc v vic thc hin chnh sch tn dng xut khu vn c th h tr, khuyn khch cc hot ng xut khu, ng thi hn ch vi phm quy nh ca WTO. Th t, cc yu cu bo m tin vay cng c phn nh l ang gy cn tr cho doanh nghip trong qu trnh tip cn ngun vn tn dng xut khu. Phn ln cc doanh nghip c quy m va v nh, gi tr ti sn thp, do vy khng iu kin vay vn t Qu H tr pht trin hoc c vay vi mc vn hn ch. Ngoi ra, ti sn bo m tin vay thng c nh gi thp hn nhiu so vi gi
24
Ti im j, Ph lc 1 ca Hip nh SCM quy nh "Chnh ph (hay cc c quan thuc s kim sot ca Chnh ph hoc c Chnh ph u quyn) tr cp cc khon tn dng xut khu vi t l thp hn t l m Chnh ph thc t phi tr cho nhng qu m h vay (hoc s phi tr nu h vay trn cc th trng vn quc t c tin trong cng thi hn v nhng iu khon tn dng khc c xem l cng loi tin nh tn dng xut khu) hay h phi thanh ton ton b (hoc mt phn cc chi ph ca cc nh xut khu hay cc t chc ti chnh c c nhng khon tn dng c s dng mc m bo thun li v ti chnh trong lnh vc tn dng xut khu) l tr cp xut khu).
58
tr thc dn n cc doanh nghip nh v va hu nh khng tip cn c ngun vn tn dng. Th nm, vic duy tr mt mc li sut cho vay ging nhau cho cc nhm khch hng c cc d n thuc cc lnh vc ngnh, ngh khc nhau, c tin cy (mc ri ro) khc nhau va khng th hin tnh u tin trng im gia cc nhm ngnh c khuyn khch li khng to ng lc i vi t chc cho vay trong vic nng cao nng lc thm nh v phn tch tn dng nhm m bo an ton vn vay. Vic n nh mt mc li sut cho vay dng chung cho cc d n thuc cc ngnh hoc lnh vc khc nhau ca cc khch hng khc nhau l khng c c s, n thun ty mang tnh hnh chnh nhiu hn l da trn cc phn tch tn dng v thiu tnh th trng. 2.2.2. Thc trng hot ng bo him tn dng xut khu 2.2.2.1. Tng quan v hot ng bo him tn dng xut khu ngi c c ci nhn khi qut nht v thc tin hot ng bo him tn dng xut khu ti Vit Nam trong thi gian va qua, nhm ti tin hnh mt cuc iu tra kho st mc ph bin ca loi hnh bo him tn dng xut khu v s quan tm ca cc doanh nghip xut khu, cc ngn hng v cc cng ty bo him i vi loi hnh bo him ny trong phm vi 100 doanh nghip hoc cng ty ang tin hnh hot ng kinh doanh ti Vit Nam theo Bng cu hi kho st (xem phn Ph lc s 6) nhm tip cn bo him tn dng xut khu di gc cc i tng tham gia th trng bo him tn dng xut khu (c th l nh cung cp, khch hng s dng v c quan qun l Nh nc), chnh sch bo him v tnh hnh doanh thu t vic thu ph bo him tn dng xut khu cng nh phm vi bo him c p dng i vi bo him tn dng xut khu ti Vit Nam. C th nh sau: V pha nh cung cp bo him: Trong thi gian qua, mt s hip hi, doanh nghip trin khai dch v bo him tn dng xut khu nh Tng cng ty bo him Vit Nam, Tng cng ty bo him thnh ph H Ch Minh, Cng ty bo him du kh, Hip hi cao su Vit Nam... Tuy nhin, cc doanh nghip ny mi ch trin khai hot ng bo him tn dng xut khu quy m nh, s lng t. Theo kt
59
qu kho st thu c, t l cc cng ty bo him a hnh thc ny vo danh mc cc loi hnh bo him cung cp ch chim khong 5% trn tng s cc cng ty bo him tham gia tr li Bng cu hi. Con s ny cho thy ngay c i vi cc nh cung cp bo him, y vn cn l mt loi hnh mi m, cha ph bin. V pha khch hng s dng (cc doanh nghip tham gia bo him tn dng xut khu): S lng doanh nghip xut khu tham gia hnh thc ny cn rt hn ch. Theo nh kt qu nhm ti thu c, trong s 100 doanh nghip tham gia tr li Bng cu hi, ch c 8% cc doanh nghip ang tham gia s dng loi hnh bo hi ny, s cn li l cc doanh nghip cha tng nghe ni n hoc c nghe ni cng cha tham gia s dng. Hin ti, hnh thc ny mi ch c cc nh xut khu p dng mang tnh cht th nghim nhiu hn l mong mun thc s c bo v trc ri ro. Nguyn nhn ch yu l gii vn ny l do cc doanh nghip cha nhn thc c trong giao dch thng mi quc t c rt nhiu ri ro (trong , gn 80% tng s cc doanh nghip cho rng ri ro thanh ton ca i tc nhp khu v ri ro bin ng t gi hi oi l hai ri ro ph bin nht). Cha k khi pha i tc nc ngoi nhn bo him hng nhp ca h th doanh nghip nc ta li nhm ln gia bo him hng nhp v bo him tn dng xut khu. V pha cc c quan qun l Nh nc: cc nc trn th gii, bo him tn dng xut khu chu s iu chnh ca mt c quan trc thuc Chnh ph qun l. Tuy nhin, loi hnh bo him ny li chu s iu chnh theo cc quy nh trong lnh vc bo him bit lp vi hot ng ngn hng v chng khon. Hin ti, B Ti chnh ngh Chnh ph thnh lp mt Cng ty bo him tn dng xut khu vi hnh thc c phn hoc 100% vn Nh nc. Cng ty ny s c Chi nhnh ti cc a phng d dng hot ng. Trong tng lai, B Ti chnh cng tnh n vic kt hp vi cc n v bo him khc, c th l cc cng ty bo him trong v ngoi nc, m bo bi thng ti chnh cho khch hng nu ri ro xy ra, c th gii quyt cho vay n i vi cc nh nhp khu khng kh nng thanh ton, gip cc doanh nghip nghin cu th trng thng qua cc hip hi bo him, chng minh kh nng ti chnh vi cc nh nhp khu. V chnh sch bo him: Ti Vit Nam, theo cc quy nh php lut hin hnh th bo him tn dng xut khu l mt trong by nghip v bo him phi nhn th.
60
Do , hu ht cc nh cung cp bo him tn dng xut khu cng nh i tng khch hng tham gia bo him tn dng xut khu vn coi chnh sch bo him ni chung nh mt vn bn quy nh a ra cc nguyn tc iu chnh cho loi hnh bo him ny. y l mt trong nhng kh khn gy tr ngi trong vic a bo him tn dng xut khu tr thnh mt cng c h tr xut khu c cc doanh nghip s dng ph bin hin nay. iu ny i hi cc c quan qun l Nh nc phi nhanh chng hon thnh hnh lang php l cng nh chnh sch i vi bo him tn dng xut khu trong thi gian ti. V phm vi bo him: Mc d bo him tn dng xut khu l bin php phng nga hai loi ri ro ch yu l ri ro kinh t v ri ro chnh tr nhng hin ti, Nh nc cha c vn bn php l no quy nh c th v phm vi bo him cng nh mc bo him i vi tng loi ri ro ny. V doanh thu t ph bo him: Tng doanh thu thu c t ph bo him tn dng xut khu hin ch chim 1-3% tng gi tr hng xut khu25. y l mt t l ht sc khim tn so vi nhiu nc khc. Mun tng doanh thu thu c t ph bo him tn dng xut khu th i hi phi c s tham gia tch cc t pha cc c quan qun l Nh nc cng nh cc doanh nghip trong vic hon thin m hnh bo him tn dng xut khu, m trc mt l hon chnh cc vn bn quy nh c th v loi hnh bo him ny. Do phm vi v thi gian thc hin ti c hn, s lng cc cng ty v doanh nghip tham gia vo hot ng bo him tn dng xut khu ch mi dng li con s 100 doanh nghip, vn cn qu khim tn so vi s lng cc doanh nghip v cng ty thc t trn phm vi c nc hin nay nn nhm ti cha th a ra c nhng con s chnh xc v t l khch hng tham gia bo him tn dng xut khu cng nh s lng cc nh cung cp loi hnh ny ti Vit Nam hin nay. Mc d vy, qua nhng con s thng k v iu tra thu c, c th thy rng hin ti, hot ng bo him tn dng xut khu Vit Nam vn cn l mt hnh thc qu mi m, cha thu ht c nhiu s quan tm t cc ch th trong nn kinh t. Vy u l nguyn nhn ca thc trng ny? Nhm ti xin i su phn tch di y.
25
61
2.2.2.2. Nhng mt cn tn ti v nguyn nhn Hin nay, trn th gii, bo him tn dng xut khu c nh gi l mt cng c hiu qu trong vic h tr xut khu, song hnh thc ny li cha c p dng ti Vit Nam, do cc nguyn nhn sau: a. V pha cc doanh nghip trong nc Cc doanh nghip xut khu Vit Nam cha nhn thc c nhng tc dng ca bo him tn dng xut khu. Nhiu doanh nghip cn e d trong vic tm hiu thng tin ch khng ni g l p dng bo him tn dng xut khu khi thc hin giao dch thng mi vi i tc nc ngoi. Mt khc, kin thc v th trng xut khu, tiu chun v hng ho, l trnh v i tc nhp khu ca doanh nghip xut khu Vit Nam cn hn ch, ch yu hot ng theo t duy c g xut ny, khng c kh nng tnh ton ri ro v chi ph pht sinh hoc lo ngi chi ph tng thm do mua bo him s lm gim s lng hng ho v dch v xut khu ra th trng nc ngoi nn khng a chi ph bo him vo gi thnh. Bn cnh , vn vn l ro cn ln i vi cc doanh nghip trong qa trnh hi nhp nn kinh t th gii. Ci kh ca cc doanh nghip l khng phi lc no cng c kh nng ti chnh m bo. Thm vo , vi vai tr l ngi bn chu trong tn dng thng mi, cc doanh nghip xut khu thng tip cn nhng phng thc phng nga ri ro khc nhau. y cng l nguyn nhn khin cho bo him tn dng xut khu nc ta cha pht trin. Cc ngn hng cho vay thng lo s khch hng khng c kh nng hon tr cc khon n ng hn, nh hng ti c cu v quy m hot ng ca ngn hng. Chnh tm l e d ny khin cho mt s ngn hng trong nc hn ch cp tn dng cho cc doanh nghip xut khu, t nhu cu s dng bo him tn dng cng gim theo. b. V pha cc t chc cung cp bo him tn dng xut khu L do cha th trin khai bo him tn dng xut khu l v qu trnh trin khai nghip v ny rt phc tp. Nh cung cp dch v phi c nng lc, mng li, mi quan h thm nh khch hng nc ngoi, ng thi phi thu xp c nh ti bo him. Hin ti, cc cng ty bo him trong nc t ra km mn m vi hnh
62
thc ny cn cc ngn hng li coi y l loi hnh em li ngun li cho mnh. Song nh cp cc t chc cung cp bo him tn dng xut khu phi c k nng chuyn mn cao, s dng cng ngh tin tin tip cn h thng thng tin kinh doanh, ti chnh minh bch v tin cy, cc ngn hng phi c mi quan h rng, c mng li kim tra thng tin v kh nng thanh ton ca nh nhp khu nc ngoi. Trong khi , hu ht cc ngn hng li cha c s chun b a ra cc th tc r rng v coi bo him tn dng xut khu nh mt nghip v ca ngn hng, do cha c s u t v trin khai hp l i vi loi hnh ny. c. V pha cc C quan qun l nh nc Ti Vit Nam hin nay cha c mt c quan hay t chc no chu trch nhim iu hnh qun l v thc hin m hnh bo him tn dng xut khu. Bn cnh , cha c mt vn bn php l hon chnh no quy nh c th v vic hng dn chun b tin hnh thc hin hot ng bo him tn dng xut khu . y chnh l mt trong nhng tr ngi khin cho loi hnh h tr tn dng xut khu ny khng pht huy c ht hiu qu, ng thi tng thm s lng tng, b ng ca cc doanh nghip xut khu vn mang nng t tng trng ch vo nhng hng dn, h tr ca Nh nc. Qua phn tch nhng hn ch cn tn ti trn, c th ni, hot ng bo him tn dng xut khu Vit Nam cn gp rt nhiu kh khn v tr ngi trong qu trnh hnh thnh v pht trin mt m hnh bo him tn dng xut khu hon thin, ph hp vi thc tin nn kinh t Vit Nam trong giai on hin nay. Tuy nhin, cng khng th ph nhn rng th trng bo him tn dng xut khu nc ta s tr nn v cng ha hn trong tng lai nu nh c nhng chnh sch v gii php pht trin ph hp, ng n. Nhng nhn nh, phn tch cc kh khn v nguyn nhn hn ch cn tn ti c a ra chng II ny s l c s v nn tng t nhm ti xy dng nhng gii php v kin ngh nhm pht trin hot ng bo him tn dng ti Vit Nam trong tng lai c trnh by chng sauchng III: nh hng v gii php kin ngh pht trin th trng bo him tn dng xut khu ti Vit Nam trong thi gian ti.
63
CHNG III: NH HNG V GII PHP KIN NGH NHM PHT TRIN TH TRNG BO HIM TN DNG XUT KHU TI VIT NAM TRONG THI GIAN TI
1. D bo tnh hnh pht trin ca hot ng bo him tn dng xut khu trong thi gian ti 1.1. C s d bo ti s phn tch nhng c hi cng nh thch thc i vi hot ng bo him tn dng xut khu ca Vit Nam trong giai on hin nay. Da trn nhng nghin cu phn tch s coi y nh c s d bo tnh hnh pht trin ca hot ng bo him tn dng xut khu trong thi gian ti. 1.1.1. C hi i vi hot ng bo him tn dng xut khu Hin nay, trn th gii bo him tn dng xut khu ngy cng pht trin mnh m v ng vai tr quan trng trong vic pht trin n nh kinh t th gii. Ngoi M v Brazil l nhng nc i u trong vic xy dng v pht trin loi hnh bo him ny t nhng nm u th k 20 th cc nc chu nh Hn Quc, Trung Quc, n , Nht Bn.. cng ang dn a bo him tn dng xut khu vo hot ng trao i bun bn ca quc gia mnh vi cc quc gia khc trn th gii. Mc d l nc i sau trong vic a bo him tn dng xut khu vo hot ng xut khu trn phm vi quc t nhng Vit Nam li c nh gi l s nm bt c nhiu c hi xy dng v pht trin mt cch hon thin loi hnh bo him ht sc mi m ny do rt ra c nhiu bi hc kinh nghim t m hnh bo him tn dng xut khu cc nc bn ng thi do tnh cht mi m, cha c p dng nhiu trong nc, nn bo him tn dng xut khu s thu ht c nhiu s quan tm v m ra nhiu c hi mi cho cc nh xut khu trong nc, c bit l cc doanh nghip lun nhanh nhy, linh hot trong vic tm ti khai thc nhng phng thc bo him ri ro mi, c tnh u vit cao, ph hp vi bi cnh kinh t ton cu nhm m bo an ton cho s pht trin lu di ca doanh nghip trong nn kinh t m, cnh tranh gt gao cng nh bt kp vi xu th chung ca th gii.
64
Trong qu trnh xy dng v pht trin hot ng bo him tn dng xut khu, cc doanh nghip Vit Nam s khng ch hc hi, tip thu c nhng tp qun cng nh nhng thnh tu, i mi trong mua bn quc t t cc i tc nhp khu n t cc quc gia pht trin, m qua , cn c c hi thu ht vn u t nc ngoi, thm nhp th trng quc t, tng cng hp tc vi cc quc gia trn th gii. Hn na, Vit Nam l mt quc gia ang trn pht trin, nu p dng thnh cng bo him tn dng xut khu th ha hn s l mnh t mu m, an ton cho nhng nh u t nc ngoi ngi ri ro. 1.1.2. Thch thc i vi hot ng bo him tn dng xut khu Nh phn 2.2.2 chng II phn tch, bn cnh vic m ra nhng c hi hp dn cho c nh xut khu ni a v cc nh nhp khu nc ngoi, th vic p dng hnh thc bo him tn dng xut ti khu Vit Nam vn cn l mt thch thc i vi khng ch cc c quan qun l Nh nc ni chung m cn vi cc doanh nghip xut khu trong nc ni ring. Hin nay, Chnh ph cha c n, chng trnh pht trin th trng ti chnh nc ta nn l ng nhin l cc doanh nghip xut khu cng khng c nhiu la chn cc t chc bo him tn dng xut khu. T thng 08/2002, Th tng Chnh ph ra Quyt nh s 110/2002/Q-TTg cho php cc hip hi, ngnh hng thnh lp qu bo him xut khu26. Nhng cho n nay mi ch c Hip hi Cao su Vit Nam l c qu bo him tn dng xut khu h tr cc doanh nghip trong Hip hi. Ngay c Ngn hng Pht trin Vit Nam l mt t chc tn dng ca Chnh ph thnh lp trn c s Qu h tr Pht trin Vit Nam thc hin cc chnh sch h tr xut khu ca Chnh ph. Th nhng cho ti nay, Ngn hng ny mi ch tham gia chnh sch tn dng xut khu, tc l cho cc nh xut khu vay ngn hn, ch cha c bo him tn dng xut khu. V pha cc doanh nghip bo him, cc cng ty bo him Vit Nam cha mn m g vi loi hnh bo him ny, v nu c th cng quy m rt nh so vi tim
26
sNi dung Quyt nh s 110/2002/Q-TTg v vic lp, s dng v qun l Qu Bo him xut khu ngnh hng xem Ph lc s 5.
65
nng. Nh vy, thc t cho thy cc doanh nghip cn rt thiu thng tin v bo him tn dng xut khu.V thm ch nu c mun s dng bo him tn dng xut khu trong mua bn quc t th cng cha c c quan hay t chc no t vn v h tr thc hin. y c th ni l thch thc ln nht i vi tng lai ca hot ng bo him tn dng xut khu ti Vit Nam. 1.2. D bo V nh cung cp bo him tn dng xut khu: Sau nhng bin ng mnh m v chnh sch tin t tc ng ti xut khu th y s l du hiu tt cho th trng bo him tn dng xut khu pht trin. D bo trong thi gian ti tip tc a loi hnh bo him tn dng xut khu tip cn gn hn vi cc doanh nghip xut khu trong nc, B Ti chnh v B cng thng s hon thnh nt vic thnh lp sm Cng ty bo him tn dng xut khu nh mt nh cung cp chuyn nghip v bo him tn dng xut khu to iu kin cho cc ngn hng v cc n v xut khu c th m bo ti chnh v khng b ri ro trong qu trnh xut khu hng ho v dch v ra th gii. Mt khc, cng vi qu trnh hi nhp ngy cng su rng vo nn kinh t ton cu thng qua vic y mnh m phn, k kt cc hip nh, tho thun hp tc thng mi gia Vit Nam vi Chnh ph cc nc, cc doanh nghip xut khu s ngy cng nhn thc r hn vai tr ca mnh trong qu trnh pht trin ca nn kinh t t nc, t tham gia tch cc hn vo tin trnh ton cu ho nn kinh t th gii. ng thi, trong qu trnh mua bn quc t, cc doanh nghip Vit Nam s c thm nhiu kinh nghim hc hi t cc i tc nc ngoi v cch thc tip cn cng nh s dng nhng cng c h tr xut khu hiu qu, m in hnh l loi hnh bo him tn dng xut khu. Bn cnh , d bo trong thi gian ti, Chnh ph cng nh cc B, ban, ngnh s a ra nhiu vn bn php l iu chnh c th bo him tn dng xut khu c v phm vi bo him, mc ph bo him hoc k hn thanh tony cng l cch Chnh ph t vn v h tr cc doanh nghip xut khu trong nc cng nh cc nh cung cp bo him tn dng xut khu tham gia v thc hin loi hnh bo him ny. Mt khc, trong qu trnh tip thu bi hc kinh nghim t m
66
hnh bo him tn dng xut khu ca M v Brazil cng nh nhiu quc gia trn th gii, m hnh bo him tn dng xut khu ca Vit Nam s nhanh chng c hon thin, to c s cho hot ng bo him tn dng xut khu trong nc thc s pht trin v ngy cng bt kp vi xu th chung trn th gii. 2. nh hng trin khai v pht trin th trng bo him tn dng xut khu 2.1. Mc tiu Th nht, thnh lp cc t chc, n v cung cp bo him tn dng xut khu Bc u cn thnh lp mt t chc mi chuyn cung cp bo him tn dng xut khu do nh nc qun l bao gm cc b, ngnh c lin quan tip tc nghin cu, nhanh chng hon thnh v trin khai n thnh lp Cng ty Bo him tn dng xut khu c lp chuyn h tr cho cc ngn hng v cc doanh nghip m bo ti chnh v hn ch ri ro trong hot ng tn dng xut khu thng qua mt s dch v gia tng nh cp nht thng tin doanh nghip theo cc nhm ngnh hng ca tng quc gia, phn tch ri ro quc gia... ng thi, cng cn pht trin nghip v bo him ca cc doanh nghip bo him trong nc to c s nn tng cho bo him tn dng xut khu pht trin. Th hai, hot ng bo him tn dng xut khu phi th hin c vai tr l mt gii php h tr xut khu, h tr c lc cho hot ng xut khu nhng ngnh hng c nhiu ri ro hoc xut khu vo cc th trng c nhiu bin ng, c bit l t cc ri ro chnh tr gy ra. t c mc tiu ny, hot ng bo him tn dng trc ht phi t hiu qu trong vic cung cp bo m ti chnh cho doanh nghip xut khu, thc y cc hot ng xut khu, nh hng cc ngnh hng, dch v xut khu. ng thi, thng qua vic nh gi ri ro thng mi, ri ro chnh tr t vn, nh hng cho doanh nghip xut khu cc loi hng ha, dch v ph hp cng nh gim bt ri ro gnh nng cho Ngn sch Nh nc pht sinh t bo lnh Chnh ph cho nhp khu. Th hai, tng bc tng nhu cu s dng ca doanh nghip i vi loi hnh ny, t tng t trng s dng sn phm bo him tn dng trong xut khu,
67
tin ti a bo him tn dng xut khu thnh mt hnh thc bo him ph bin. Gp phn phn u hon thnh mc tiu ca Chnh ph: n nm 2010 tng doanh thu bo him phi t 4.2% GDP. 2.2. nh hng cho m hnh cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc 2.2.1. V hnh thc t chc Cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc phi l doanh nghip 100% vn Nh nc hoc doanh nghip c phn p ng c cc yu cu sau: L mt c quan c Nh nc bo tr, c phm vi hot ng tm quc gia v thc hin t vn, h tr doanh nghip trong vic s dng bo him tn dng xut khu nh mt cng c h tr xut khu; c nhiu chi nhnh cc a phng, c bit l nhng khu vc c mt hng, ngnh hng xut khu ch lc nhm phi hp nhp nhng, to c s ng b trong qa trnh thc hin C mi quan h hp tc cht ch bi cc ngn hng thng mi, cc cng ty bo him thng mi, cc t chc ti bo him cng nh cc t chc tn dng xut khu chnh thc khc thng qua vic trao i c s d liu, thng tin trong qu trnh thanh ton quc t ca cc hp ng xut khu hoc tham gia ng bo him hoc ti bo him trong nhng d n c th. Bn cnh nhng vai tr chnh nh trn, cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc cn c trch nhim cung cp cc dch v b sung m th trng ang thiu, thc hin chuyn giao ri ro vi cc cng ty ti bo him bng k nng qun l cng nh tim lc v vn, qua cn i c cu ri ro, hn ch gnh nng cho cc doanh nghip tham gia v Ngn sch Nh nc. Ngoi cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc cn c cc thnh phn kinh t khc tham gia vo m hnh tn dng xut khu nh Ngn hng Pht trin Vit Nam (VDB), cc ngn hng thng mi trong nc, cc cng ty bo him, cc t chc tn dng xut khu hoc cc t chc ti bo him tu theo phm vi, tnh cht hp ng xut khu hoc da vo phng thc thanh ton m nh xut khu cng nh nh nhp khu thng nht ghi trong hp ng.
68
ngi c c c ci nhn tng th v b my hot ng bo him tn dng xut khu, di y nhm ti s m hnh ho vai tr ca cc ch th chnh tham gia hot ng bo him tn dng xut khu trong thi gian ti. Hnh 4: S b my hot ng chnh ca m hnh bo him tn dng xut khu C quan chuyn trch ca Chnh ph Cc B ngnh lin quan
CHNH PH
NGN SCH NH NC
Cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc
Ngn hng Pht trin Vit Nam (VDB)
Doanh nghip
Doanh nghip
Doanh nghip
Doanh nghip Doanh nghip Doanh nghip
2.2.2. V c ch ti chnh Theo m hnh b my hot ng chnh cc ch th chnh tham gia bo him tn dng xut khu c xut Hnh 4 trn, c th thy, ngun vn ch yu ca Cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc c h tr bi Ngn sch Nh nc thng qua Ngn hng Pht trin Vit Nam (VDB). M hnh ny cho thy mi quan h gia cc ch th tham gia trong b my hot ng bo him tn dng xut
69
khu cng nh s lun chuyn ngun vn v doanh s thu c t hot ng kinh doanh bo him tn dng xut khu trong ph hp vi xu th vn ng cng nh thc tin nn kinh t th trng ca Vit Nam trong giai on hin nay. Xt v c ch ti chnh ca cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc, Hnh 4 cho thy ngun vn ch yu h tr cho Cng ty bo him tn dng xut khu chnh l t Ngn sch Nh nc thng qua Ngn hng Pht trin Vit Nam. Hin nay, Ngn hng Pht trin Vit Nam nhn t Ngn sch Nh nc mt ngun kinh ph hng nm v coi y l ngun vn chnh, t tin hnh thc hin chnh sch tn dng xut khu. Ngn hng Pht trin Vit Nam c th dng ngun kinh ph ny h tr Cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc v bo him tn dng xut khu cng l mt hnh thc h tr tn dng xut khu nn cng thuc phm vi iu chnh ca chnh sch tn dng xut khu. Ngc li, doanh thu thu c t vic cung cp loi hnh bo him ny cho cc doanh nghip xut khu trong nc s c Cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc ng gp vo Ngn sch Nh nc. Nh vy, vic nh hng theo s trn cho thy s chuyn mn ho trong b my thc hin quy trnh bo him tn dng xut khu cng nh th hin c vai tr ca tng ch th trong b my hot ng. C th l Chnh ph s ng vai tr ban hnh cc vn bn php l iu chnh hot ng bo him tn dng xut khu, gim st hot ng ca loi hnh bo him ny thng qua bo co v qun l trc tip ca cc c quan chuyn trch ca Chnh ph, nhng B ngnh lin quan, t ra quyt nh v vic phn b Ngn sch Nh nc mt cch hp l cho hot ng bo him tn dng xut khu. 2.2.3. V sn phm cung cp Loi hnh bo him tn dng xut khu do cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc a ra phi c coi nh mt sn phm ca m hnh bo him tn dng xut khu hot ng di s qun l ca Nh nc thng qua chnh sch bo him ht sc minh bch, c th, r rng, th hin qua nhng gc sau: V ri ro c bo him: phi p ng c yu cu c bn l gip cc doanh nghip xut khu hn ch c ri ro kinh t v ri ro chnh tr. Bn cnh , c th
70
m rng phm vi bo him i vi hai loi ri ro ph bin trong giao dch thng mi quc t l ri ro sn xut v ri ro tn dng. V phm vi bo him: bao gm cc khiu ni tn tht do khng thanh ton nhng khon phi thu, pht sinh t hot ng bun bn xut nhp khu hoc nhng khon cho vay trung - di hn do cc ngn hng cp khi c cc ri ro chnh tr hay kinh t. V t l bo him: thu ht nhiu doanh nghip xut khu tip cn v tham gia s dng loi hnh bo him mi ny, cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc cn a ra cc gi bo him vi cc mc bo him a dng, hp dn tu thuc mc ri ro ca hp ng, c th dao ng ba mc 90%, 95% hoc 98% i vi ri ro kinh t, tu theo mt hng, ngnh hng xut khu, v c th t 100% i vi nhng ri ro chnh tr. i tng khch hng tham gia: ch yu l cc doanh nghip ln, hot ng trung v di hn. Tuy nhin, cng cn khuyn khch cc doanh nghip va v nh tham gia thc hin bo him tn dng xut khu v y l thnh phn kinh t tim nng c nh hng khng nh ti nn kinh t Vit Nam ni ring cng nh qu trnh hi nhp kinh t th gii ni ring. V k hn bo him: i vi cc doanh nghip hot ng trong thi gian ngn, c th quy nh k hn thanh ton trong vng t 1 n 2 nm. Cn i vi cc doanh nghip hot ng trung v di hn, k hn bo him c th ko di t 2 n 7 nm tu theo tnh cht mt hng, ngnh hng xut khu hoc nng lc sn xut xut khu cng nh vng quay thu hi vn ca doanh nghip trong qu trnh sn xut v xut khu. 2.2.4. V c ch ph bo him Nguyn tc c bn ca c ch ph bo him c xc nh nh sau: mc ph s c xc nh da trn mc ri ro ca kh nng thanh ton. Kh nng xy ra ri cng ln th ph bo him s cng cao. Ngoi ra, cng cn phi xem xt cc yu t nh hng n ph bo him: nh tnh hnh nc nhp khu, phng thc thanh ton, thi hn thanh ton v mc bi thng so vi gi tr ca hp ng mua bn.
71
Ngoi ra, bn cnh vic a ra nhng mc ph bo him ph hp vi quy m ca doanh nghip tham gia trong nn kinh t quc dn hoc da vo gi tr hp ng xut khu vi nhng ri ro tim n c d tnh, cng ty bo him tn dng xut khu cng cn ch trng vic a ra cc mc ph bo him u i i vi cc doanh nghip va v nh. 2.2.5. V c ch bi thng Da trn vic so snh tnh ph hp gia m hnh bo him tn dng xut khu ti M v Brazil vi thc tin hot ng xut khu Vit Nam trong thi gian hin nay, nhm ti cho rng c ch bi thng minh bch, r rng trong m hnh bo him tn dng xut khu ca M v Brazil l ngun t liu tham kho ht sc c gi tr trong vic nh hng c ch bi thng ca m hnh bo him tn dng xut khu ti Vit Nam trong thi gian ti. Thng thng do t l bo him thp hn 100% nn ngi mua bo him vn phi chu mt phn ri ro pht sinh. Tuy nhin, c ch bi thng trong m hnh ca M c phn linh hot hn so vi m hnh ca Brazil ch: da trn loi ri ro m doanh nghip gp phi, c th l nu doanh nghip tham gia bo him tn dng xut khu phi chu tn tht do ri ro kinh t th s c bi thng ba mc: 90%, 95% hoc 98% tu theo loi hnh dch v hoc sn phm xut khu v nu chu ri ro chnh tr c th c bi thng ti 100% tng gi tr hng xut. Trong tng lai, mun khuyn khch nhiu doanh nghip tham gia vo hot ng bo him tn dng xut khu ti Vit Nam, cn phi c mt c ch bi thng hp l, a dng vi cc gi bo him v t l bo him hp dn ty mc ri ro ca hp ng xut khu. Vit Nam nn p dng c ch bi thng trong m hnh bo him tn dng xut khu ca M ng thi cng nn c s linh hot trong vic thay i hoc quy nh nhm c c mt c ch bi thng ph hp vi thc tin kinh doanh ca cc doanh nghip trong nc. Mt khc, cng cn lu v thi gian ch ca bo him tn dng xut khu tc l khong thi gian m nh nhp khu c th tin hnh thanh ton cho nh xut khu. Thng thng thi gian ch ch ko di 6 thng sau ngy ht hn ho n. Tuy nhin, trong mt s trng hp c th, khong thi gian ny c th c ko
72
di to iu kin cng nh th hin thin ca Vit Nam i vi cc i tc nhp khu nc ngoi 3. Nhng gii php nhm pht trin th trng bo him tn dng xut khu ti Vit Nam trong giai on hin nay T nhng nh hng cho m hnh cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc phn tch trn, c th thy thc y mnh m s pht trin pht trin v hiu qu ca th trng bo him tn dng xut khu trong tnh hnh hin nay cn c mt tp hp nhng gii php c lin quan, h tr cho nhau, bao gm cc gii php v m v gii php vi m. Qua phn tch nhng nhn t nh hng ti hot ng ca th trng bo him tn dng xut khu mc 2, chng I, nhm ti xin a ra mt s gii php nh sau: 3.1. Gii php v m Th nht, phi xy dng khung php l iu chnh hot ng bo him tn dng xut khu. C th coi y l gii php v m u tin cn phi c nhanh chng bt tay vo thc hin. Da trn nhng nh hng c bn v sn phm bo him tn dng xut khu trong m hnh trong cng ty bo him tn dng xut khu l nh cung cp, Nh nc cn hon thin cc chnh sch php l sao cho va h tr, cung cp thng tin v to iu kin cho cc doanh nghip hot ng xut khu Vit Nam trong bi cnh kinh t hin nay, va bt kp c vi nhng thay i, ci tin trong hnh lang php l cng nh nhng chnh sch thng mi song phng, a phng sv xu th chung ca thng mi th gii. Th hai, xy dng chin lc pht trin cng ty bo him tn dng xut khu ph hp v bn vng: th trng bo him tn dng xut khu pht trin lnh mnh v ph hp theo nh hng pht trin ca Chnh ph, cn c mt c quan trc thuc hoc mt th ch nht nh nhm khuyn khch hot ng ca th trng ny, ng thi gip phn phi s h tr ca chnh ph n nhng doanh nghip c nhu cu. Ti cc nc trn th gii, cc th ch ny c th hon ton trc thuc Nh nc, lin kt gia Chnh ph v cng ty t nhn hoc chnh l cc cng ty t nhn. i vi Vit Nam, nh hng m hnh l t chc chuyn cung cp bo him tn dng xut khu do nh nc qun l. iu quan trng gip doanh
73
nghip ny pht trin v t xy dng c th trng bo him tn dng xut khu Vit Nam l phi c c chin lc pht trin lu di, hng ti s hot ng c lp so vi cc b qun l. Tuyt i khng nn tnh trng bao cp, ph thuc ca doanh nghip ny vo Ngn sch quc gia. Th ba, duy tr s tng trng v n nh ca nn kinh t. S pht trin ca th trng bo him tn dng xut khu chu tc ng khch quan v gin tip ca cc yu t trong nn kinh t v m. th trng bo him tn dng xut khu pht trin tt, xt trn kha cnh v m, Chnh ph cn cng c sc mnh v s n nh ca nn kinh t thng qua vic duy tr v kim sot s n nh ca t gi hi oi. Khi , cu v cc loi bo him tn dng xut khu tng, hot ng bo him tn dng xut khu c mi trng hot ng v pht trin. Th t, cn tp trung nng cao nng lc sn xut hng xut khu ca cc doanh nghip trong nc. T tng tnh cnh tranh ca hng ho, dch v trong nc c v gi c ln cht lng so vi nc ngoi. iu ny c ng gp khng nh trong vic tng lng cu hng xut khu t Vit Nam t nhng th trng nhp khu truyn thng nh EU, chu , M dn n nhu cu bo him tn dng xut khu tng. 3.2. Gii php vi m Xt n cc gii php vi m, chng ta cn quan tm n gii php cho cc bn tham gia th trng bo him tn dng xut khu. y l nhng ch th hot ng ca th trng. Nu nhng ch th ny khng hng th hoc khng iu kin tham gia th trng th th trng bo him xut khu s khng th pht trin c. 3.2.1. Gii php cho khch hng s dng (cc doanh nghip xut khu) Mun tham gia s dng bo him tn dng xut khu, trc ht cc doanh nghip xut khu trong nc cn nhn thc c nhng c hi cng nh li ch m bo him tn dng xut khu em li trong qu trnh hi nhp kinh t th gii. C nh vy, cc doanh nghip s ch ng, tch cc nm bt cc thng tin, tm hiu su v cch thc s dng loi hnh bo him ny. Bn cnh , cc doanh nghip cng cn ch bi dng kin thc, o to cc cn b ph trch tn dng trong lnh vc xut khu v cc cng c h tr
74
xut khu, c bit l bo him tn dng xut khu c th phng nga c hiu qu cc ri ro t nhng bin ng bt thng trn th trng trong qu trnh giao dch thng mi quc t. Mt khc, cn m rng mng li i din thng mi nhiu nc nhm thc hin cc chng trnh xc tin thng mi c hiu qu, h tr tt cho hot ng kinh doanh, xut khu hng ho ra th trng th gii ca cng ty mnh. 3.2.2. Gii php cho cc nh cung cp dch v Bn cnh nh cung cp chnh l cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc, cc cng ty bo him v ngn hng thng mi c th tham gia th trng ny nh l mt nh cung cp ph. tn dng c sc mnh v li th ca cc ngn hng v cc cng ty bo him thng mi, cng ty bo him tn dng xut khu c th xy dng mng li lin kt cung cp chui dch v bo him, trong , phn bo him cho nhng ri ro ln nht thuc v cng ty bo him tn dng xut khu. Ngoi ra, vi li th l mt cng ty c s gim st ca nh nc, cng ty bo him tn dng xut khu c th c kh nng thm nh nh nhp khu nc ngoi v mng li cc nh ti bo him rng hn. Kt hp hai loi nh cung cp ny s gip th trng bo him tn dng xut khu hot ng hiu qu hn. Nhm khuyn khch cc doanh nghip xut khu s dng sn phm bo him tn dng, c quan bo him tn dng xut khu nn pht trin chnh sch cho vay hoc bo lnh i vay cho doanh nghip ti Ngn hng Pht trin Vit Nam. Li sut cho vay cn m bo mc khuyn khch nhng vn khng c quan bo him chu l qu ln. Ngoi ra, v sn phm, cng ty bo him tn dng xut khu nn tp trung vo vic a dng ho cc hnh thc bo him tu theo mc ri ro, quy m doanh nghip tham gia ng thi m rng phng thc cung cp sn phm, quy tc, iu khon, biu ph sn phm c th c quy nh da trn s tham kho i vi m hnh mt s nc m bo him tn dng xut khu xut khu pht trin mnh (nh M v Brazil) kt hp vi nghin cu iu kin trong nc c th a ra cc sn phm ph hp, thit thc v hiu qu nht nh phn tch trn. Vic a ra nhng gi bo him a dng s khng ch gip bo him tn dng xut khu tr
75
nn ph bin, m cn gip cc doanh nghip trong nc dn lm quen vi cc hnh thc tn dng h tr xut khu hin i theo xu th chung ca th gii. 4. Kin ngh nhm pht trin hot ng bo him tn dng xut khu 4.1. Kin ngh i vi Chnh ph Chnh ph cn tp trung nghin cu, son tho v ban hnh h thng vn bn php l hng dn vic thc hin bo him tn dng xut khu trong nc trong thi gian sm nht da trn cc Lut v cc vn bn di lut c sn iu chnh c ch hot ng ca bo him tn dng xut khu ti mt s quc gia trn th gii, qua to lp mt h thng vn bn php quy cho hot ng tn dng xut khu c v pha nh cung cp ln i tng khch hng tham gia nhm a ra khung php l hon chnh, c h thng nhm iu chnh hiu qu v l cn c cho m hnh bo him tn dng xut khu tn ti pht trin. Trnh s mu thun, chng cho gia cc vn bn gy kh khn trong qu trnh thc hin bo him tn dng xut ca cc bn lin quan, t lm gim hiu lc thi hnh cc vn bn ny. Hn na Chnh ph cng cn quan tm n vic thng xuyn iu chnh cc chnh sch sao cho ph hp vi nhng thay i ca nn kinh t th trng m vn phi m bo quyn li cho cc bn tham gia hp ng ngoi thng, trnh tnh trng Nh nc ch quan tm n vic ban hnh quy nh m khng quan tm n nhng vn ny sinh t vic thc hin nhng quy nh , khng c gy nn tm l bt n i vi cc nh xut khu trong nc cng nh nhng bn hng nc ngoi Khng ch vy, Chnh ph cn sm c nhng quy nh c th cp n mi quan h php l gia hp ng ngoi thng vi hp ng bo him tn dng xut khu, php l ho trn c s lut quc gia quyn hn v ngha v, trch nhim ca nh xut khu, i tc nhp khu v Ngn hng hoc Cng ty bo him tn dng khi tham gia thc hin loi hnh bo him ny, trnh trng hp trong qu trnh thc hin mua bn trao i quc t, s pht sinh khng t cc tranh cp lin quan n vn bo him khi xy ra nhng ri ro hoc bin ng kh lng. 4.2. Kin ngh i vi cc doanh nghip xut khu trong nc
76
C th ni, trnh v kin thc v cc hnh thc h tr phng nga ri ro trong qu trnh mua bn quc t ca cc doanh nghip Vit Nam vn cn kh hn ch. y chnh l tr ngi quan trng cho vic tip thu nhng cng ngh v i mi trong qua trnh hi nhp nn kinh t th gii ca cc doanh nghip Vit Nam. nng cao nng lc qun l cng nh kh nng nm bt cc thng tin ca cc doanh nghip xut khu, nhm ti xin a ra mt s kin ngh sau: Th nht, cc n v kinh doanh xut khu trong nc phi c cc cn b chuyn trch v vn bo him tn dng cho doanh nghip khi k kt cc hp ng xut khu vi i tc nc ngoi. Cc cn b ny phi c o to nghip v ngoi thng, am hiu Lut v cc vn bn php l iu chnh thng mi quc t, c bit v hot ng tn dng xut khu. Bn cnh , doanh nghip xut khu phi khng ngng nng cao kin thc ca cc cn b qun l hot ng trong lnh vc tn dng xut khu thng qua cc kho o to hp tc vi cc trng i hc, cc t chc trong v ngoi nc, ng thi m cc lp chuyn h tr k nng s dng thnh tho v tng cng kh nng ng ph vi cc ri ro cho cn b tn dng. Th hai, cc doanh nghip xut khu trong nc thng xuyn c cc giao dch xut khu vi nc ngoi nn thnh lp mt b phn chuyn tp trung nghin cu th trng, thng l quc t cng nh cc thay i iu kin php l trong v ngoi nc c nh hng trc tip hoc gin tip n cc chnh sch bo him bo m quyn li cho doanh nghip mnh trc cc bin ng bt li ca nn kinh t th gii. Th ba, cc doanh nghip xut khu cn phi tm hiu k i tc ca mnh, nm thng tin la chn i tc c uy tn trn thng trng, cn nhc, xem xt v tm hiu tht k cc hp ng k kt trnh trng hp b gian ln, la o do khng hiu ht cc iu khon trong hp ng xut nhp khu cng nh cc quyn li c hng khi tham gia bo him tn dng xut khu. Th t, cn phi c s kt hp cht ch gia cc doanh nghip xut khu Vit Nam (khch hng s dng) v Ngn hng Pht trin Vit Nam (ngi cho vay), cng nh cc cng ty bo him trong nc (i tng kinh doanh bo him tn dng xut khu). Qua cc doanh nghip xut khu c th c t vn a vo hp
77
ng nhng iu khon c li cho mnh, m vn ph hp vi tp qun mua bn quc t. 4.3. Kin ngh i vi cc nh cung cp dch v bo him tn dng xut khu Cc cng ty bo him tn dng xut khu, c bit l Cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc cn nhanh chng xy dng mng li lin kt cung cp chui dch v bo him vi cc t chc tn dng xut khu, cc ngn hng thng mi trong nc v cc t chc ti bo him da trn khung vn bn php l ca m hnh bo him tn dng xut khu ang trong giai on xy dng v trin khai nhm a ra sn phm bo him tn dng xut khu a dng, p ng c nhng yu cu ca th trng. Tuy nhin, vic xy dng c mt cng ty bo him p ng y cc yu cu nh trn trong nhu cu cp bch ca bi cnh kinh t ni chung cng nh hot ng xut khu ni ring l vic khng th thc hin mt sm mt chiu. tit kim thi gian cng nh chi ph pht sinh trong qu trnh thc hin vic trao i thng tin nhm xy dng mi quan h cht ch bi cc thnh phn kinh t tham gia, nhm ti xut phng hng khuyn khch mt cng ty bo him c uy tn trong nc, c th l Cng ty bo him Bo Vit, chu trch nhim thc hin cung cp loi hnh bo him ny. y cng l mt cch gip m rng hot ng ca cc cng ty bo him trong thi gian ti, ng thi a bo him tn dng xut khu tip cn nhanh hn vi th trng thng qua mt t chc bo him vn quen thuc, gy dng c lng tin ca khch hng tham gia nh cng ty bo him Bo Vit. Bn cnh , nh mc 3.3 ca chng I phn tch v cp, c th thy c ch ph bo him trong m hnh bo him tn dng xut khu ca M v Brazil c quy nh v thc hin kh r rng. y c th coi l bi hc kinh nghim qu gi cho Vit Nam, c th l cc nh cung cp dch v bo him tn dng xut khu trong vic nh hng v pht trin cc gii php nhm hon thin m hnh hot ng tn dng xut khu, c bit v c ch ph bo him, c ch bi thng v c ch ti chnh cng nh nng cao cht lng ca sn phm, dch v
78
KT LUN
Cng vi xu th pht trin ca th gii, Vit Nam ang c nhng bc chuyn mnh mnh m v ngy cng hi nhp su rng vo nn kinh t quc t. Khi tham gia vo h thng thng mi th gii trong bi cnh nn kinh t ton cu lun lun bin ng, vic pht sinh nhng ri ro gy ra nhng tn tht nghim trng nh hng ti s tn ti ca doanh nghip trong nc cng nh hot ng xut khu ra quc t l iu khng th trnh khi, do vic s dng bo him tn dng xut khu l rt cn thit bo v s pht trin lu di ca quc gia ni chung v li ch cho cc doanh nghip xut khu trong nc ni ring. Vi tinh thn , nhm thc hin ti nghin cu nhm cung cp mt ci nhn tng quan nht v bo him tn dng xut khu thng qua vic phn tch nhng u, nhc im, c hi v thch thc cng nh tnh hnh pht trin ca hot ng ny Vit Nam; t ra nhng nh hng, gii php c th Vit nam c th vn dng thnh cng loi hnh bo him ny trong vic h tr hot ng xut khu. Hiu c nhng im mnh cng nh im yu cn tn ti nh phn tch trn nh hng nh th no n s pht trin lu di ca hot ng bo him tn dng xut khu l thnh cng bc u, nhng kh khn hn l vic khc phc nhng yu im trn, vn dng mi c hi xy dng c mt m hnh bo him tn dng xut khu sao cho ng b v hiu qu nht, ph hp vi nn kinh t hot ng theo c ch th trng hin nay. iu ny i hi Vit Nam cn c s chun b k cng vi nhng nh hng, gii php ng n cng nh s phi hp cht ch gia cc doanh nghip, hip hi v chnh ph. Qua nghin cu, ti m ra ci nhn ton din v thc trng ca hot ng bo him tn dng xut khu trong giai on hin nay cng nh ch ra tc ng n i vi hot ng xut khu. Bn cnh , bng vic i su nghin cu m hnh bo him tn dng xut khu M v Brazil, ti cng rt ra c nhng im ph hp trong hai m hnh ny i vi hot ng xut khu ca Vit Nam. Qua ch ra nhng bi hc kinh nghim qu gi m Vit Nam cn phi hc hi trong qu
79
trnh xy dng v hon thin m hnh bo him tn dng xut khu trong thi gian ti. phn cui cng ca ti l nhng nh hng, gii php, v kin ngh ca nhm ti nhm pht trin lu di hot ng bo him tn dng xut khu trong giai on hin nay cng nh tng bc i mi m hnh bo him tn dng xut khu v coi y nh mt cng c hiu qu thc y hot ng xut khu cng nh tng trng kinh t Vit Nam trong tng lai. Bo him tn dng xut khu c th c v nh mt gii php mi c tim nng thc y xut khu ca Vit Nam trong thi k hi nhp v xu hng ton cu ha ngy cng cao nh hin nay. Cng vic xy dng v ng dng mt gii php mi cn rt nhiu kh khn, v kh c th thc hin c trong ngy mt ngy hai. bc u a bo him tn dng xut khu vo s dng rng ri vo Vit Nam, nhng nghin cu mang tnh khch quan, khoa hc cng nhng tranh lun mang tnh xy dng nghim tc ang c tin hnh mt cch tch cc. Kt qu ca nhng nghin cu ny s l nn tng cho s pht trin ca hnh thc bo him tn dng xut khu. Nhm nghin cu cng rt hy vng v cng c nim tin rng, trong mt tng lai khng xa, hnh thc bo him tn dng xut khu s tr nn ph bin nc ta, c c hi pht huy ht nhng u im ca n, gp phn to nn nhng ng gp to ln i vi lnh vc xut khu ni ring v nn kinh t ni chung.
80
PH LC Ph lc s 1: Trch dn mt s nguyn tc bo him trong o Lut Council Directive 98/29/EC

Phn 1: Cc nguyn tc chung v nh ngha 1. Phm vi ph bin ca cc nguyn tc (a) Cc nguyn tc chung trong Ph lc ny th p dng trang tri cho nh cung cp tn dng vi cc giao dch cng cng hay t nhn v ngi mua bo him cho ngi mua tn dng vi cc giao dch cng cng hay t nhn vay. (b) Cc nguyn tc chung th p dng trang tri cho tt c cc ri ro nh quy nh ti im 4. Tuy nhin, hng bo him c th quyt nh trong mi trng hp ring bit gii hn ca n bao gm mt s ri ro m thi. 2. c trng ca cc nh cung cp tn dng (a) Nh cp tn dng s p dng i vi thng mi cung cp cho cc hp ng xut khu hng ha v/hoc cc dch v ngun gc ti mt nh nc Thnh vin gia mt hay nhiu hn cc nh cung cp v mt hoc nhiu ngi mua, m ngi mua thc hin tr tin nh cung cp iu khon v tin mt hoc cc iu kin tn dng. (b) Quy nh cho nh cung cp bo him tn dng th p dng m s bo m c hiu l dnh cho cc doanh nghip c thnh lp trong mt Thnh vin nh nc theo quy nh ti iu 58 ca Hip c. (c) Nu mt hp ng thng mi ang c ti tr ca bn mua c ngha l mt th tn dng hay bt c t no khc sp xp ngun ti chnh, bo him xut khu cho cc hp ng thng mi ca chnh n s thc hin theo cc quy nh trang tri cho nh cung cp tn dng. 3. c tnh ca ngi mua tn dng (a) Ngi mua tn dng s p dng cho vay tin tha thun gia mt hoc nhiu t chc ti chnh v l mt trong nhng ngi i vay hoc nhiu hn mt ngun ti
chnh, thng mi cung cp cho cc hp ng xut khu hng ha v/hoc cc dch v bt ngun trong mt Thnh vin nh nc, m cho vay cc c s gio dc thc hin tr tin nh cung cp theo cc iu khon giao dch tin mt thay mt cho ngi mua/vay trong khi ngi mua/vay s bi hon cho cc c s gio dc cho vay trn cc iu khon tn dng. (b) Quy nh cho ngi mua bo him tn dng th p dng m s bo m c hiu l cung cp cho cc t chc ti chnh, bt k h ni thnh lp hoc ng k, cung cp cho ngi mua tn dng v iu kin to mt ngha v tr n ca ngi vay n ca mnh, bt k hiu sut ca cc hp ng thng mi c ti tr. Phn 2: Lnh vc bo him 7. Mc bo him (a) bo him ri ro cho sn xut s bao gm, trong gii hn ca hp ng s tin, cc chi ph pht sinh c trong thc hin hp ng ngha v ca mnh hoc trong sn xut hng ho tun theo cc hp ng, vi iu kin l cc chi ph nh vy l ng ng gp n hiu sut ca hp ng. (b) bo him cho cc ri ro tn dng s bao gm c s tin (gc v li) n ca ngi mua theo hp ng hoc thng mi ca bn vay theo hp ng cho vay, k c li sut tch ly sau khi hn (k hn thanh ton sau khi quan tm). 8. T l bo him (a) t l bo him v cc c s xc nh s tin ti a ca cc bi thng m cc hng bo him c th chu trch nhim di s c trnh by r rng xung trong th tn dng chnh sch bo him do hng bo him. (b) Nu mt hng bo him a ra mt t l bo him cao hn nhiu so vi 95%, n s thc hin theo cc nguyn tc, th tc v trnh by xung trong s im 32, 33 v 47.
Ph lc s 2: Quyt nh s 108/2006/Q-TTg v vic thnh lp Ngn hng Pht trin Vit Nam
Cn c Lut T chc Chnh ph ngy 25 thng 12 nm 2001; Cn c Lut Ngn sch nh nc ngy 16 thng 12 nm 2002; Cn c Lut cc T chc tn dng ngy 12 thng 12 nm 1997, Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut cc T chc tn dng ngy 15 thng 06 nm 2004; Cn c Ngh quyt s 06/2006/NQ-CP ngy 04 thng 05 nm 2006 ca Chnh ph v phin hp Chnh ph thng k thng 4 nm 2006; Xt ngh ca B trng B Ti chnh. QUYT NH: iu 1. Thnh lp Ngn hng Pht trin Vit Nam (sau y gi l Ngn hng Pht trin) trn c s t chc li Qu H tr pht trin (c thnh lp theo Ngh nh s 50/1999/N-CP ngy 08 thng 07 nm 1999) thc hin chnh sch tn dng u t pht trin v tn dng xut khu ca Nh nc. Tn giao dch quc t: The Vietnam Development Bank Tn vit tt: VDB Ngn hng Pht trin c t cch php nhn, c vn iu l, c con du, c m ti khon ti Ngn hng Nh nc, Kho bc Nh nc, cc ngn hng thng mi trong nc v nc ngoi, c tham gia h thng thanh ton vi cc ngn hng v cung cp dch v thanh ton theo quy nh ca php lut. Ngn hng Pht trin k tha mi quyn li, trch nhim t Qu H tr pht trin. iu 2. Hot ng ca Ngn hng Pht trin khng v mc ch li nhun, t l d tr bt buc bng 0% (khng phn trm), khng phi tham gia bo him tin gi. Ngn hng Pht trin c Chnh ph bo m kh nng thanh ton, c min np thu v cc khon np ngn sch nh nc theo quy nh ca php lut. Vn iu l ca Ngn hng Pht trin l 5.000 t ng (nm nghn t ng) t ngun vn iu l hin c ca Qu H tr pht trin.
Vic iu chnh, b sung vn iu l tu thuc yu cu v nhim v c th, bo m t l an ton vn ca Ngn hng Pht trin v do Th tng Chnh ph xem xt, quyt nh. T chc v hot ng ca Ngn hng Pht trin c quy nh ti Quyt nh ny v iu l t chc v hot ng ca Ngn hng Pht trin do Th tng Chnh ph ph duyt. Thi hn hot ng ca Ngn hng Pht trin l 99 nm, k t khi Quyt nh ny c hiu lc thi hnh. iu 3. Ngun vn hot ng ca Ngn hng Pht trin: 1. Ngun vn t ngn sch nh nc: a) Vn iu l ca Ngn hng Pht trin Vit Nam; b) Vn ca ngn sch nh nc cp cho cc d n theo k hoch hng nm; c) Vn ODA c Chnh ph giao. 2. Vn huy ng: a) Pht hnh tri phiu v chng ch tin gi theo quy nh ca php lut; b) Vay ca Tit kim bu in, Qu Bo him x hi v cc t chc ti chnh, tn dng trong v ngoi nc. 3. Nhn tin gi y thc ca cc t chc trong v ngoi nc. 4. Vn ng gp t nguyn khng hon tr ca cc c nhn, cc t chc kinh t, t chc ti chnh, tn dng v cc t chc chnh tr - x hi, cc hip hi, cc hi, cc t chc trong v ngoi nc. 5. Vn nhn y thc cp pht, cho vay ca chnh quyn a phng, cc t chc kinh t, t chc chnh tr - x hi, cc hip hi, cc hi, cc t chc, cc c nhn trong v ngoi nc. 6. Cc ngun vn khc theo quy nh ca php lut iu 4. Chc nng, nhim v ca Ngn hng Pht trin:
1. Huy ng, tip nhn vn ca cc t chc trong v ngoi nc thc hin tn dng u t pht trin v tn dng xut khu ca Nh nc theo quy nh ca Chnh ph. 2. Thc hin chnh sch tn dng u t pht trin: a) Cho vay u t pht trin; b) H tr sau u t; c) Bo lnh tn dng u t. 3. Thc hin chnh sch tn dng xut khu: a) Cho vay xut khu; b) Bo lnh tn dng xut khu; c) Bo lnh d thu v bo lnh thc hin hp ng xut khu 4. Nhn y thc qun l ngun vn ODA c Chnh ph cho vay li; nhn u thc, cp pht cho vay u t v thu hi n ca khch hng t cc t chc trong v ngoi nc thng qua hp ng nhn u thc gia Ngn hng Pht trin vi cc t chc u thc. 5. y thc cho cc t chc ti chnh, tn dng thc hin nghip v tn dng ca Ngn hng Pht trin. 6. Cung cp cc dch v thanh ton cho khch hng v tham gia h thng thanh ton trong nc v quc t phc v cc hot ng ca Ngn hng Pht trin theo quy nh ca php lut. 7. Thc hin nhim v hp tc quc t trong lnh vc tn dng u t pht trin v tn dng xut khu. 8. Thc hin mt s nhim v khc do Th tng Chnh ph giao. iu 5. C cu t chc Ngn hng Pht trin: 1. C cu t chc ca Ngn hng Pht trin gm: a) Hi ng qun l; b) Ban Kim sot. c) B my iu hnh gm: - Hi s chnh t ti Th H Ni;
- S Giao dch, Chi nhnh, Vn phng i din trong nc v nc ngoi. Nhim v, quyn hn, c cu t chc ca Hi ng qun l, Ban Kim sot v B my iu hnh Ngn hng Pht trin thc hin theo quy nh ti iu l v t chc v hot ng ca Ngn hng Pht trin do Th tng Chnh ph ph duyt 2. Ngn hng Pht trin t chc b my qun l, iu hnh ti a bn mt s tnh, thnh ph trc thuc Trung ng, ph hp vi yu cu v phm vi hot ng ca Ngn hng Pht trin, bo m tinh gn v hiu qu. iu 6. Quyt nh cc chc danh lnh o Ngn hng Pht trin: 1. Th tng Chnh ph quyt nh b nhim, min nhim cc thnh vin Hi ng qun l, Tng gim c theo ngh ca B trng B Ni v, sau khi c kin ca B trng B Ti chnh v cc c quan c lin quan. 2. Hi ng qun l quyt nh vic b nhim, min nhim cc chc danh gm: Ph Tng gim c, Trng Ban Kim sot v K ton trng. 3. Tng gim c b nhim, min nhim cc chc danh cn li ca Ngn hng Pht trin. iu 7. Th tng Chnh ph quyt nh Quy ch qun l ti chnh ca Ngn hng Pht trin theo ngh ca B trng B Ti chnh. iu 8. Trch nhim, quyn hn ca cc c quan nh nc, chnh quyn a phng v cc t chc c lin quan i vi Ngn hng Pht trin: 1. B Ti chnh: a) Trnh c quan, cp c thm quyn ban hnh hoc ban hnh theo thm quyn cc chnh sch tn dng u t pht trin v tn dng xut khu ca Nh nc; hng dn thc hin Quy ch qun l ti chnh ca Ngn hng Pht trin; b) Trnh Th tng Chnh ph quyt nh: sa i, b sung iu l t chc v hot ng, Quy ch qun l ti chnh ca Ngn hng Pht trin; c) Gim st, kim tra, thanh tra cc hot ng ca Ngn hng Pht trin. Gim st vic qun l, s dng vn v ti sn ca Nh nc do B Ti chnh giao hoc y
nhim cho Ngn hng Pht trin cho vay li v thu hi n hon tr vn cho ngn sch nh nc; d) Hng dn thc hin ch k ton ca Ngn hng Pht trin; ) Lm u mi x l nhng vn chung v nhng vn lin ngnh ca Ngn hng Pht trin trc khi trnh Th tng Chnh ph quyt nh. 2. Ngn hng Nh nc Vit Nam: a) Hng dn Ngn hng Pht trin thc hin cc nghip v c lin quan n hot ng tn dng u t pht trin v tn dng xut khu; b) Gim st Ngn hng Pht trin trong vic thc hin cc nghip v theo quy nh ca php lut. 3. B K hoch v u t: Thc hin cc nhim v theo chc nng v thm quyn lin quan n tn dng u t pht trin v tn dng xut khu. 4. B Thng mi: Thc hin cc nhim v theo chc nng v thm quyn lin quan n chnh sch tn dng xut khu ca Nh nc 5. B Ni v: a) Thm nh cc chc danh Ch tch Hi ng qun l, cc thnh vin Hi ng qun l, Tng gim c Ngn hng Pht trin Vit Nam trc khi trnh Th tng Chnh ph b nhim; b) Hng dn Ngn hng Pht trin thc hin ng cc ch , chnh sch qun l v o to cn b, vin chc. 6. B Lao ng - Thng binh v X hi: a) Hng dn Ngn hng Pht trn thc hin cc chnh sch, ch v lao ng, tin lng v ph cp; b) Kim tra, gim st Ngn hng Pht trin trong vic thc hin cc quyt nh ca Th tng Chnh ph v ch tin lng v ph cp cho cn b, vin chc ca Ngn hng Pht trin. 7. Cc B, ngnh chc nng khc:
Cc B, c quan chc nng khc thc hin qun l nh nc i vi Ngn hng Pht trin theo chc nng v thm quyn. iu 9. Quyt nh ny c hiu lc thi hnh sau 15 ngy, k t ngy ng Cng bo. iu 10. Cc B trng, Th trng c quan ngang B, Th trng c quan thuc Chnh ph, Ch tch y ban nhn dn cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng, Ch tch Hi ng qun l v Tng gim c Ngn hng Pht trin c trch nhim thi hnh Quyt nh ny./.
Ph lc s 3: Trch dn mt s iu trong Ngh nh s 151/2006/N-CP ngy 20/12/2006 v tn dng u t v tn dng xut khu ca Nh nc
NGH NH V tn dng u t v tn dng xut khu ca Nh nc Chng II:TN DNG U T CA NH NC Mc 1:CHO VAY U T iu 5.Cc hnh thc cho vay u t 1. Cho vay cc d n u t trong nc. 2. Cho vay cc d n u t ra nc ngoi. iu 6.i tng cho vay i tng cho vay l ch u t c d n u t thuc Danh mc cc d n vay vn tn dng u t c ban hnh km theo Ngh nh ny. iu 7.iu kin cho vay 1. Thuc i tng quy nh ti iu 6 Ngh nh ny. 2. Thc hin th tc u t theo quy nh ca php lut. 3. Ch u t c nng lc php lut, nng lc hnh vi dn s y . 4. Ch u t c d n, phng n sn xut, kinh doanh, bo m tr c n; c Ngn hng Pht trin Vit Nam thm nh phng n ti chnh, phng n tr n v chp thun cho vay. 5. Ch u t phi bo m ngun vn thc hin d n v cc iu kin ti chnh c th ca phn vn u t ngoi phn vn vay tn dng u t ca Nh nc. 6. Ch u t thc hin bo m tin vay theo cc quy nh ti Ngh nh ny. 7. Ch u t phi mua bo him ti sn ti mt cng ty bo him hot ng hp php ti Vit Nam i vi ti sn hnh thnh t vn vay thuc i tng mua bo him bt buc trong sut thi hn vay vn.
8. Trng hp d n u t ra nc ngoi theo Hip nh gia hai Chnh ph v d n u t ra nc ngoi theo quyt nh ca Th tng Chnh ph th thc hin theo iu 11 Ngh nh ny. iu 8.Mc vn cho vay 1. Mc vn cho vay i vi mi d n ti a bng 70% tng mc vn u t ca d n (khng bao gm vn lu ng). 2. Mc vn cho vay i vi tng d n do Ngn hng Pht trin Vit Nam quyt nh theo quy nh ti khon 1 iu ny. 3. Trng hp c bit, d n nht thit phi vay vi mc cao hn 70% tng mc vn u t ca d n (khng bao gm vn lu ng) mi iu kin thc hin, th Ngn hng Pht trin Vit Nam ngh B Ti chnh trnh Th tng Chnh ph xem xt, quyt nh. iu 9.Thi hn cho vay 1. Thi hn cho vay c xc nh theo kh nng thu hi vn ca d n v kh nng tr n ca ch u t ph hp vi c im sn xut, kinh doanh ca d n nhng khng qu 12 nm. 2. Mt s d n c th (d n Nhm A, trng cy thng, cy cao su) cn c thi gian vay vn trn 12 nm mi iu kin thc hin th thi hn cho vay ti a l 15 nm. 3. Ngn hng Pht trin Vit Nam quyt nh thi hn cho vay i vi tng d n theo quy nh ti khon 1 v 2 iu ny. iu 10.ng tin v li sut cho vay 1. ng tin cho vay l ng Vit Nam. Vic cho vay bng ngoi t c thc hin bng ngoi t t do chuyn i i vi mt s d n c nhu cu nhp khu my mc, thit b m ch u t c kh nng cn i ngoi t tr n. 2. Li sut cho vay u t bng ng Vit Nam bng li sut tri phiu Chnh ph k hn 5 nm cng 0,5%/nm.
3. i vi cc d n xy dng kt cu h tng kinh t - x hi; d n pht trin nng nghip, nng thn v d n u t ti a bn c iu kin kinh t - x hi kh khn, c bit kh khn; d n ti vng ng bo dn tc Kh me sinh sng tp trung, cc x thuc Chng trnh 135 v cc x bin gii thuc Chng trnh 120, cc x vng bi ngang, li sut cho vay bng ng Vit Nam bng li sut tri phiu Chnh ph k hn 5 nm. 4. Li sut cho vay bng ngoi t t do chuyn i, giao B Ti chnh quyt nh theo nguyn tc c u i trn c s li sut Sibor 6 thng cng thm t l %. 5. Li sut cho vay c xc nh ti thi im k hp ng tn dng ln u tin v khng thay i cho c thi hn vay vn. 6. Li sut n qu hn bng 150% li sut cho vay trong hn ghi trong hp ng tn dng. 7. B trng B Ti chnh cng b li sut cho vay u t Ngn hng Pht trin Vit Nam thc hin. S ln cng b li sut hng nm ti a l 2 ln. iu 11.Cho cc d n vay theo Hip nh ca Chnh ph v d n u t ra nc ngoi theo quyt nh ca Th tng Chnh ph 1. iu kin, li sut, thi hn, mc vay v nhng ni dung c lin quan n khon vay ca d n c thc hin theo cc quy nh ghi trong Hip nh. 2. Trng hp Hip nh khng quy nh c th v iu kin, li sut, thi hn, mc vay v bo m tin vay th thc hin theo quy nh v cho vay u t ti Ngh nh ny. 3. Cc d n u t ra nc ngoi theo quyt nh ca Th tng Chnh ph thc hin theo quy nh v cho vay u t ca Ngh nh ny. Mc 2: H TR SAU U T iu 12.i tng c h tr sau u t i tng c h tr sau u t l cc ch u t c d n trong Danh mc d n vay vn tn dng u t, gm: 1. Cc d n u t kt cu h tng kinh t - x hi.
2. Cc d n u t pht trin nng nghip, nng thn. 3. Cc d n u t ti: a bn c iu kin kinh t - x hi kh khn, c bit kh khn; d n ti vng ng bo dn tc Kh me sinh sng tp trung, cc x thuc chng trnh 135 v cc x bin gii thuc chng trnh 120, cc x vng bi ngang. iu 13.iu kin h tr sau u t 1. D n thuc i tng h tr sau u t quy nh ti iu 12 Ngh nh ny. 2. c Ngn hng Pht trin Vit Nam thm nh v k kt hp ng h tr sau u t. 3. D n u t hon thnh a vo s dng v tr c n vay. iu 14.Mc h tr sau u t 1. Mc h tr sau u t bng chnh lch gia li sut vay vn u t ca cc t chc tn dng v 90% li sut vay vn u t p dng cho cc i tng quy nh ti iu 10 Ngh nh ny. 2. Ngn hng Pht trin Vit Nam cp h tr sau u t theo kt qu tr n ca ch u t. Mc 3: BO LNH TN DNG U T iu 15.i tng c bo lnh Ch u t c d n thuc i tng vay vn tn dng u t theo quy nh ti Ngh nh ny v c nhu cu c bo lnh vay vn ti cc t chc tn dng khc. iu 16.iu kin bo lnh 1. Thuc i tng bo lnh tn dng u t quy nh ti iu 15 Ngh nh ny. 2. Hi cc iu kin c quy nh ti cc khon 2, 3, 4, 6 v 7 iu 7 Ngh nh ny. iu 17.Thi hn bo lnh
c xc nh ph hp vi thi hn vay vn theo hp ng tn dng gia ch u t vi t chc tn dng. iu 18.Mc bo lnh v ph bo lnh 1. Mc bo lnh tng ng vi mc vn vay, nhng khng vt qu tng mc u t ca d n (khng bao gm vn lu ng). 2. Ch u t c bo lnh khng phi tr ph. iu 19.Trch nhim ti chnh khi ch u t khng tr c n Trng hp ch u t khng tr c n vay theo ng hp ng tn dng k th: 1. Sau thi hn 60 ngy k t ngy khon vay n hn, ch u t khng tr c n, t chc tn dng c yu cu bng vn bn gi Ngn hng Pht trin Vit Nam tr n thay. 2. Ngn hng Pht trin Vit Nam c trch nhim tr n cho t chc tn dng thay ch u t phn vn vay qu hn nhn bo lnh khi nhn c yu cu tr n thay. 3. Ch u t phi nhn n bt buc v c trch nhim tr n cho Ngn hng Pht trin Vit Nam v s tin tr n thay vi li sut pht bng 150% li sut vay vn ca t chc tn dng. Chng III: TN DNG XUT KHU Mc 1: CHO VAY XUT KHU iu 20.Cc hnh thc cho vay xut khu 1. Cho nh xut khu vay, bao gm cho vay trc hoc sau khi giao hng. 2. Cho nh nhp khu vay.
iu 21.i tng cho vay Nh xut khu c hp ng xut khu v nh nhp khu c hp ng nhp khu hng ho thuc Danh mc mt hng vay vn tn dng xut khu c ban hnh km theo Ngh nh ny. iu 22.iu kin cho vay 1. Thuc i tng vay vn theo quy nh ti iu 21 ca Ngh nh ny. 2. Nh xut khu k kt hp ng xut khu. Nh nhp khu c hp ng nhp khu k kt vi doanh nghip, t chc kinh t Vit Nam. 3. Phng n sn xut kinh doanh c hiu qu c Ngn hng Pht trin Vit Nam thm nh v chp thun cho vay. 4. Nh xut khu, nh nhp khu c nng lc php lut, nng lc hnh vi dn s y . 5. Ngoi cc iu kin quy nh ti khon 1, 2, 3 v 4 iu ny: a) Nh xut khu phi thc hin cc quy nh v bo m tin vay ti Ngh nh ny; phi mua bo him ti sn ti mt cng ty bo him hot ng hp php ti Vit Nam i vi ti sn hnh thnh t vn vay thuc i tng mua bo him bt buc trong sut thi hn vay vn; b) Nh nhp khu phi c Chnh ph hoc Ngn hng trung ng ca nc bn nh nhp khu bo lnh vay vn. iu 23.Mc vn cho vay 1. Mc cho vay ti a bng 85% gi tr hp ng xut khu, nhp khu k hoc gi tr L/C i vi cho vay trc khi giao hng hoc tr gi hi phiu hp l i vi cho vay sau khi giao hng. 2. Mc vn cho vay i vi tng trng hp do Ngn hng Pht trin Vit Nam quyt nh theo quy nh ti khon 1 iu ny.
iu 24.Thi hn cho vay 1. Thi hn cho vay xc nh theo kh nng thu hi vn ph hp vi c im ca tng hp ng xut khu v kh nng tr n ca nh xut khu hoc nh nhp khu nhng khng qu 12 thng. 2. Trng hp cn thit, thi hn cho vay trn 12 thng th nh xut khu mi iu kin thc hin hp ng xut khu, Ngn hng Pht trin Vit Nam ngh B Ti chnh xem xt, quyt nh. iu 25.ng tin v li sut cho vay 1. ng tin cho vay l ng Vit Nam (VN). Vic cho vay bng ngoi t c thc hin bng ng ngoi t t do chuyn i i vi hp ng xut khu c nhu cu nhp khu nguyn liu m nh xut khu c ngun thu ngoi t tr n. 2. Li sut cho vay tn dng xut khu bng ng Vit Nam v bng ngoi t t do chuyn i, giao B Ti chnh quyt nh theo nguyn tc ph hp vi li sut th trng. 3. Li sut n qu hn bng 150% li sut cho vay trong hn theo hp ng tn dng. 4. B trng B Ti chnh cng b li sut cho vay tn dng xut khu Ngn hng Pht trin Vit Nam thc hin. S ln cng b li sut hng nm ti a l 2 ln. iu 26.Thc hin gii ngn, thu n Ngn hng Pht trin Vit Nam trc tip gii ngn, thu n hoc y thc cho cc t chc ti chnh, tn dng hot ng hp php trong nc v ngoi nc thc hin gii ngn v thu n. Mc 2: BO LNH TN DNG XUT KHU iu 27.i tng bo lnh i tng bo lnh l nh xut khu c hp ng xut khu hng ho thuc Danh mc mt hng vay vn tn dng xut khu, nhng khng vay vn tn dng xut khu ca nh nc.
iu 28.iu kin bo lnh 1. Thuc i tng bo lnh theo quy nh ti iu 27 Ngh nh ny v c nhu cu bo lnh vay vn ca cc t chc tn dng khc. 2. C nng lc php lut, nng lc hnh vi dn s y . 3. Hi cc iu kin quy nh ti cc khon 2, 3, 4 v 5 iu 22 Ngh nh ny. iu 29.Thi hn bo lnh Thi hn bo lnh ph hp vi thi hn vay vn theo Hp ng tn dng k gia nh xut khu vi t chc tn dng nhng ti a l 12 thng. iu 30.Mc bo lnh, ph bo lnh 1. Mc bo lnh cho nh xut khu vay vn khng qu 85% gi tr hp ng xut khu hoc gi tr L/C. 2. Nh xut khu c bo lnh phi tr ph bo lnh bng 1%/nm trn s d tn dng c bo lnh. iu 31.Trch nhim ti chnh khi nh xut khu khng tr c n c p dng theo quy nh ti iu 19 Ngh nh ny. Mc 3: BO LNH D THU V BO LNH THC HIN HP NG iu 32.i tng bo lnh Nh xut khu tham gia d thu hoc thc hin hp ng xut khu hng ho thuc Danh mc mt hng vay vn tn dng xut khu. iu 33.iu kin bo lnh 1. Thuc i tng theo quy nh ti iu 32 Ngh nh ny, c nhu cu bo lnh d thu v bo lnh thc hin hp ng xut khu. 2. C ti liu hp php chng minh yu cu ca pha nc ngoi v bo lnh d thu hoc bo lnh thc hin hp ng xut khu.
3. Nh xut khu c bo lnh d thu v bo lnh thc hin hp ng xut khu phi c nng lc ti chnh tham gia d thu hoc thc hin hp ng xut khu c Ngn hng Pht trin Vit Nam thm nh v chp thun bo lnh. iu 34.Thi hn bo lnh Thi hn bo lnh d thu v bo lnh thc hin hp ng xut khu ph hp vi thi hn thc hin ngha v ca nh xut khu. iu 35.Mc bo lnh, ph bo lnh 1. Mc bo lnh ti a khng qu 3% gi d thu i vi bo lnh d thu v ti a khng qu 15% gi tr hp ng xut khu i vi bo lnh thc hin hp ng xut khu. 2. Nh xut khu c bo lnh phi tr ph bo lnh l 0,5%/nm trn gi tr bo lnh nhng ti a bng 100 triu ng/1 hp ng bo lnh. iu 36.Trch nhim ti chnh ca nh xut khu khi Ngn hng Pht trin Vit Nam phi thc hin ngha v bo lnh cho bn nc ngoi Nh xut khu c bo lnh phi nhn n bt buc s tin Ngn hng Pht trin Vit Nam tr cho bn nc ngoi v phi chu li sut pht bng 150% li sut cho vay tn dng xut khu tnh trn s tin nhn n.
Ph lc s 4: Trch dn mt s iu trong Lut Kinh doanh Bo him s 24/2000/QH10

LUT CA QUC HI NC CNG HO X HI CH NGHA VIT NAM S 24/2000/QH10 NGY 09 THNG 12 NM 2000 V KINH DOANH BO HIM CHNG I:NHNG QUY NH CHUNG. iu 6.Nhng nguyn tc c bn trong hot ng bo him 1. T chc, c nhn c nhu cu bo him ch c tham gia bo him ti doanh nghip bo him hot ng Vit Nam. 2. Doanh nghip bo him phi bo m cc yu cu v ti chnh thc hin cc cam kt ca mnh i vi bn mua bo him. iu 7.Cc loi nghip v bo him 1. Bo him nhn th bao gm: a) Bo him trn i; b) Bo him sinh k; c) Bo him t k; d) Bo him hn hp; ) Bo him tr tin nh k; e) Cc nghip v bo him nhn th khc do Chnh ph quy nh. 2. Bo him phi nhn th bao gm: a) Bo him sc kho v bo him tai nn con ngi; b) Bo him ti sn v bo him thit hi; c) Bo him hng ho vn chuyn ng b, ng bin, ng sng, ng st v ng khng; d) Bo him hng khng; ) Bo him xe c gii; e) Bo him chy, n; g) Bo him thn tu v trch nhim dn s ca ch tu; h) Bo him trch nhim chung;
i) Bo him tn dng v ri ro ti chnh; k) Bo him thit hi kinh doanh; l) Bo him nng nghip; m) Cc nghip v bo him phi nhn th khc do Chnh ph quy nh. 3. B Ti chnh quy nh danh mc chi tit cc sn phm bo him.. iu 9.Ti bo him 1. Doanh nghip bo him c th ti bo him cho cc doanh nghip bo him khc, k c doanh nghip bo him nc ngoi. 2. Trong trng hp ti bo him cho cc doanh nghip bo him nc ngoi, doanh nghip bo him phi ti bo him mt phn trch nhim nhn bo him cho doanh nghip kinh doanh ti bo him trong nc theo quy nh ca Chnh ph.. CHNG III:DOANH NGHIP BO HIM MC 1:CP GIY PHP THNH LP V HOT NG iu 58.Thnh lp v hot ng ca doanh nghip bo him Doanh nghip bo him c thnh lp v hot ng theo quy nh ca Lut ny v cc quy nh khc ca php lut c lin quan. iu 59.Cc loi hnh doanh nghip bo him Cc loi hnh doanh nghip bo him bao gm: 1. Doanh nghip bo him nh nc; 2. Cng ty c phn bo him; 3. T chc bo him tng h; 4. Doanh nghip bo him lin doanh; 5. Doanh nghip bo him 100% vn u t nc ngoi. iu 60.Ni dung hot ng ca doanh nghip bo him 1. Ni dung hot ng ca doanh nghip bo him bao gm: a) Kinh doanh bo him, kinh doanh ti bo him; b) phng, hn ch ri ro, tn tht;
c) Gim nh tn tht; d) i l gim nh tn tht, xt gii quyt bi thng, yu cu ngi th ba bi hon; ) Qun l qu v u t vn; e) Cc hot ng khc theo quy nh ca php lut. 2. Doanh nghip bo him khng c php ng thi kinh doanh bo him nhn th v bo him phi nhn th, tr trng hp doanh nghip bo him nhn th kinh doanh nghip v bo him sc kho v bo him tai nn con ngi b tr cho bo him nhn th. iu 61.Ni dung kinh doanh ti bo him Kinh doanh ti bo him bao gm: 1. Chuyn mt phn trch nhim nhn bo him cho mt hay nhiu doanh nghip bo him khc; 2. Nhn bo him li mt phn hay ton b trch nhim m doanh nghip bo him khc nhn bo him. CHNG VII: QUN L NH NC V KINH DOANH BO HIM iu 120.Ni dung qun l nh nc v kinh doanh bo him Ni dung qun l nh nc v kinh doanh bo him bao gm: 1. Ban hnh v hng dn thc hin cc vn bn quy phm php lut v kinh doanh bo him; xy dng chin lc, quy hoch, k hoch v chnh sch pht trin th trng bo him Vit Nam; 2. Cp v thu hi giy php thnh lp v hot ng ca doanh nghip bo him, doanh nghip mi gii bo him; giy php t vn phng i din ca doanh nghip bo him, doanh nghip mi gii bo him nc ngoi ti Vit Nam; 3. Ban hnh, ph chun, hng dn thc hin quy tc, iu khon, biu ph, hoa hng bo him; 4.p dng cc bin php cn thit doanh nghip bo him bo m cc yu cu v ti chnh v thc hin nhng cam kt vi bn mua bo him;
5. T chc thng tin v d bo tnh hnh th trng bo him; 6. Hp tc quc t trong lnh vc bo him; 7. Chp thun vic doanh nghip bo him, doanh nghip mi gii bo him hot ng nc ngoi; 8. Qun l hot ng ca vn phng i din ca doanh nghip bo him, doanh nghip mi gii bo him nc ngoi ti Vit Nam; 9. T chc vic o to, xy dng i ng cn b qun l v chuyn mn, nghip v v bo him; 10. Thanh tra, kim tra hot ng kinh doanh bo him; gii quyt khiu ni, t co v x l vi phm php lut v kinh doanh bo him. iu 121.C quan qun l nh nc 1. Chnh ph thng nht qun l nh nc v kinh doanh bo him. 2. B Ti chnh chu trch nhim trc Chnh ph thc hin qun l nh nc v kinh doanh bo him. 3. Cc b, c quan ngang b, c quan thuc Chnh ph trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh c trch nhim qun l nh nc v kinh doanh bo him theo quy nh ca php lut. 4. y ban nhn dn cc cp trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh thc hin qun l nh nc v kinh doanh bo him ti a phng theo quy nh ca php lut. iu 122.Thanh tra hot ng kinh doanh bo him 1. Vic thanh tra hot ng ca doanh nghip kinh doanh bo him phi c thc hin ng chc nng, ng thm quyn v tun th quy nh ca php lut. Vic thanh tra v ti chnh c thc hin khng qu mt ln trong mt nm i vi mt doanh nghip. Thi hn thanh tra ti a khng qu 30 ngy, trong trng hp c bit thi hn thanh tra c gia hn theo quyt nh ca c quan cp trn c thm quyn, nhng thi gian gia hn khng c qu 30 ngy.
Vic thanh tra bt thng ch c thc hin khi c cn c v s vi phm php lut ca doanh nghip. 2. Khi tin hnh thanh tra phi c quyt nh ca ngi c thm quyn; khi kt thc thanh tra phi c bin bn kt lun thanh tra. Trng on thanh tra chu trch nhim v ni dung bin bn v kt lun thanh tra. 3. Ngi ra quyt nh thanh tra khng ng php lut hoc li dng thanh tra v li, sch nhiu, gy phin h cho hot ng ca doanh nghip th tu theo mc vi phm m b x l k lut hoc b truy cu trch nhim hnh s; nu gy thit hi th phi bi thng cho doanh nghip theo quy nh ca php lut.
Ph lc s 5: Ngh nh s 110/2002/Q-TTg v vic lp, s dng v qun l Qu bo him xut khu ngnh hng
QUYT NH CA TH TNG CHNH PH V vic lp, s dng v qun l Qy Bo him xut khu ngnh hng Cn c Lut T chc Chnh ph ngy 25 thng 12 nm 2001; Cn c Ngh quyt s 09/2000/NQ-CP ngy 15 thng 6 nm 2000 ca Chnh ph v mt s ch trng v chnh sch v chuyn dch c cu kinh t v tiu th sn phm nng nghip; Cn c Ngh quyt s 05/2002/NQ-CP ngy 24 thng 4 nm 2002 ca Chnh ph v mt s gii php trin khai thc hin k hoch kinh t - x hi nm 2002; Theo ngh ca B trng B Ti chnh QUYT NH: iu 1. Cc hip hi ngnh hng thnh lp theo ng quy nh ca php lut c php lp Qu bo him xut khu ngnh hng. iu 2. Qu bo him xut khu ngnh hng c t cch php nhn, c con du ring, c m ti khon ti kho bc Nh nc hoc cc Ngn hng thng mi. Qu bo him xut khu ngnh hng hot ng theo nguyn tc khng v mc tiu li nhun, h tr ln nhau cng cc hi vin trong Hip hi, gp phn khc phc v hn ch ri ro, n nh sn xut, y mnh xut khu hng ho. iu 3. Ngun hnh thnh Qu bo him xut khu ngnh hng bao gm: 1. Ngun ng gp ca cc hi vin trong Hip hi ti a bng 1% doanh thu xut khu (theo gi FOB) v c hch ton vo chi ph kinh doanh ca doanh nghip. Mc v thi hn ng gp c th do Hip hi ngnh hng thng nht quy nh v c p dng chung cho cc hi vin tham gia. Trng hp hi vin trong nm kinh doanh b thua l th c mim khon ng gp ny. 2. Ti tr ca cc t chc, c nhn trong v ngoi nc. 3. Cc ngun thu hp php khc.
aa
iu 4. Qu bo him xut khu ngnh hng c s dng vo cc mc ch sau: 1. H tr ti chnh i vi cc hi vin Hip hi trc tip xut khu hng ho ng bo him xut khu tm thi b l trong cc trng hp sau y. a. Hng ho ln u tin xut khu b l do huy ng u t mi; b.Hng ho xut khu vo th trng mi; c. Hng ho xut khu b l do gi th gii gim t bin thp hn gi vn hnh xut khu hoc do bin ng v t gi ngoi t. 2. H tr mt phn li sut vay vn tm tr ch xut khu. 3. H tr mt phn chi ph cho Hip hi trong hot ng m rng th trng, xc tin thng mi nhm tng kim ngch xut khu, mc h tr c xc nh trn c s hiu qu ca hot ng ny. 4. H tr mt phn cho cc hi vin sn xut hng xut khu khi gp ri ro trong qu trnh sn xut hng xut khu. 5. H tr cho cc trng hp khc theo quy nh ca iu l Hip hi iu 5. Nguyn tc v mc s dng Qu bo him xut khu khu ngnh hng: 1. m bo cng bng, ng mc ch v c hiu qa. 2. Cn c vo kh nng ti chnh ca Qu, mc ri do ca tng Hi vin v nguyn tc quy nh ti khon 1 iu ny, Hi ng qun l Qu bo him xut khu ngnh hng xem xt, quyt nh mc h tr cho cc i tng tham gia ng gp bo him xut khu ngnh hng nh sau: a. H tr mt phn ti chnh cho cc hi vin ca Hip hi khng vt qu 50% s l pht sinh i vi hng xut khu c xem xt; b. H tr khng qu 70% s li vay pht sinh do vay vn trong thi hn tm tr hng ho ch xut khu. Mc tnh li xut khng qu khung li xut thc t ti thi pht sinh do Ngn hng Nh nc cng b; c. H tr khng qu 30% chi ph thc t pht sinh trong nm cho cc hot ng trin lm, hi tr, kho st, nghin cu th trng th trng, thu thp thng tin th trng, gi c, hng ho xut khu, tm kim th trng, xc tin thng mi m rng, khuyn khch sn xut hng ho xut khu.
bb
Vic h tr cho cc i tng quy nh ti iu 4 ni trn thc hin cn c vo quyt ton ti chnh nm v khng qu 2 nm lin tc. iu 6. Qu bo him xut khu ngnh hng thc hin cng tc k ton, thng k theo quy nh ca Php lut. Qu Bo him xut khu ngnh hng chu s qun l Nh nc v ti chnh ca B Ti chnh. Hng nm, B Ti chnh bo co Th tng Chnh ph kt qu hot ng ca Qu Bo him xut khu ngnh hng. iu 7. Hip hi ngnh hng cn c quy nh ca Quyt nh ny v nhu cu, c im c th ca tng ngnh hng quyt nh vic thnh lp Qu bo him xut khu ngnh hng sau khi tho thun vi B Ti chnh. iu 8. Quyt nh ny c hiu lc sau 25 ngy k t ngy k. B trng, Th trng c quan ngang B, c quan thuc Chnh ph, Ch tch U ban nhn dn cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng, Ch tch cc Hip hi, Ch tch Hi ng qun tr, Tng gim c, Gim c cc doanh nghip thuc cc ngnh hng xut khu chu trch nhim thi hnh Quyt nh ny./.
cc
Ph lc s 6: BNG CU HI IU TRA V HOT NG BO HIM TN DNG XUT KHU Phn 1: Thng tin doanh nghip/cng ty
Xin Qu cng ty vui lng in thng tin vo nhng cu hi sau y: Qu cng ty l doanh nghip hot ng trong lnh vc no sau y? Ngn hng Cng ty bo him Cng ty xut nhp khu Khc Nm thnh lp ca doanh nghip/cng ty: S lng c s, chi nhnh ca doanh nghip .. .. Nu qu cng ty ang hot ng trong lnh vc xut nhp khu, xin vui lng tr li cc cu hi phn 2, l Ngn hng xin vui lng tr li cc cu hi phn 3, v Cng ty bo him xin vui lng tr li cc cu hi phn 4.
Phn 2: Thng tin dnh cho Doanh nghip xut nhp khu
1. Doanh thu ca Doanh nghip ch yu ph thuc vo hot ng no: Xut khu Nhp khu 2. Kim ngch xut khu ca Doanh nghip l: (n v: t ng) Di 50 T 50 - 100 T 100 - 200 T 200 - 500 Trn 500 3. Loi tin no sau y Doanh nghip s dng trong thanh ton xut nhp khu: USD JPY Euro GBP CNY Khc
dd
4. Th trng xut nhp khu ca Doanh nghip l: Chu u M Nht Asean Chu c Khc 5. Doanh nghip t nh gi tnh hnh doanh thu thu c t hot ng xut khu ca Doanh nghip t nm 2006 n nay: Tng trng mnh C tng trng nhng vi tc chm Gim mnh ang trn gim dn n nh Khc 6. Nguyn nhn ch yu khin cho tnh hnh xut khu ca Doanh nghip gp kh khn: Nng lc sn xut kinh doanh ca doanh nghip cn hn ch Cc mt hng xut khu ca doanh nghip cht lng cn thp, khng c tnh cnh tranh trn th trng quc t Cc ri ro trong qu trnh giao dch thng mi vi i tc nc ngoi (ri ro thanh ton, ri ro t gi) Cc bin ng bt li ca nn kinh t th gii Tnh hnh chnh tr v mi trng kinh doanh khng n nh ca th trng xut khu Khc (xin ghi r c th:) 7. Xin anh ch cho bit cc phng thc no sau y Doanh nghip s dng ti: tr vn kinh doanh xut nhp khu cho n v mnh: Vay ngn hng khu l: Chun b ngun hng (bao gm sn xut, ch bin, gom hng) Trc hoc trong khi thc hin giao dch hp ng mua bn vi i tc xut/nhp khu nc ngoi Sau khi giao dch
Vn t c
Vay bn hng Khc
8. Thi im Doanh nghip anh (ch) cn vn ti tr cho hot ng xut
ee
9. Xin Anh (ch) cho bit mc quan trng ca hnh thc vay vn i vi hot ng xut nhp khu ca doanh nghip mnh nh th no? Vay n chim ch yu vn kinh doanh XNK Vn t c l ch yu Vay n mt phn 10. Khi thc hin vay vn kinh doanh, doanh nghip thc hin tr n: ng k hn Dy da, n qu hn C lc ng k hn, c lc khng 11. Nguyn nhn doanh nghip khng tr n ng hn l: Khng bn c hng Khch hng i tc khng thc hin thanh ton Doanh nghip kinh doanh km hiu qu Li sut huy ng vn qu cao Khc (xin ghi r c th.) 12. Doanh nghip c tham gia mua bo him cho cc khon tn dng hoc hng ho cp cho nh nhp khu khng? C Khng 13. Doanh nghip tng bit n loi hnh bo him tn dng xut khu cha? C bit n v s dng nhiu ln C nghe ni n nhng cha s dng ln no Cha h nghe ni n 14. Doanh nghip c mong mun trong thi gian ti s c mt cng c h tr doanh nghip trong vic phng nga cc ri ro pht sinh t qu trnh giao dch ngoi thng hay khng? C Khng
ff
15. Trong tng lai, nu th trng bo him tn dng xut khu c m rng vi nhng quy nh r rng v cch thc hot ng c th v c coi l cng c h tr ch yu cho cc doanh nghip xut khu th Doanh nghip k vng g loi hnh bo him ny (Hy nh s t 1- 4 vi mc k vng tng dn) Mc ph bo him (c ch tnh ph) T l bo him hay c ch bi thng K hn bo him Ri ro c bo him Khc (xin ghi r c th:)
Phn 3: Thng tin dnh cho cc Ngn hng

1. Hnh thc tn dng h tr xut khu ch yu ca Ngn hng: Cho vay d n u t phc v xut khu Cho vay tn dng xut khu (ghi r thi hn: ngn hn, trung hn hay di hn:.) Bo lnh vay vn tn dng xut khu Bo lnh d thu v bo lnh thc hin hp ng Khc (xin ghi r c th:) 2. T trng doanh thu ca Ngn hng t hot ng cho vay tn dng xut khu trung v di hn tnh trn tng doanh thu hng nm t cc hot ng khc t nm 2006 n nay: Cao Thp Trung bnh 3. Ngn hng t nh gi tnh hnh, tc tng trng doanh thu thu c t hot ng cho vay tn dng xut khu trung v di hn t nm 2006 n nay: Tng trng mnh
gg
C tng trng nhng vi tc chm Gim mnh ang trn gim dn n nh Khc 4. Tnh hnh t l n qu hn ca Ngn hng t hot ng cho vay tn dng xut khu trung v di hn t nm 2006 n nay: Tng mnh C xu hng tng u Gim mnh C xu hng gim dn n nh Khc 5. Nguyn nhn ch yu lm tng t l n qu hn ca Ngn hng t hot ng cho vay tn dng xut khu trung v di hn t nm 2006 n nay: Cc doanh nghip m ngn hng cp tn dng khng c kh nng tr n ng hn do kinh doanh km hiu qu Li sut Ngn hng cho vay cao Dch v Ngn hng cung cp cht lng cn thp Nng lc ti chnh v k nng qun l cc khon vay ca Ngn hng cn km hiu qu Khc (xin ghi r c th:) 6. Ngn hng c tham gia mua bo him cho cc khon tn dng cp h tr cc doanh nghip tham gia vo hot ng xut khu khng? C Khng 7. Ngn hng tng bit n loi hnh bo him tn dng xut khu cha? C bit n v s dng nhiu ln C nghe ni n nhng cha s dng ln no
hh
Cha h nghe ni n 8. Ngn hng c mong mun trong thi gian ti s c mt cng c h tr Ngn hng trong vic phng nga cc ri ro pht sinh t qu trnh giao dch ngoi thng ng thi lm gim t l n qu hn ca Ngn hng hay khng? C Khng 9. Trong tng lai, nu th trng bo him tn dng xut khu c m rng vi nhng quy nh r rng v cch thc hot ng c th v c coi l cng c h tr ch yu cho cc doanh nghip xut khu th Ngn hng k vng g loi hnh bo him ny (Hy nh s t 1- 4 vi mc k vng tng dn) Mc ph bo him (c ch tnh ph) T l bo him hay c ch bi thng K hn bo him Ri ro c bo him Khc (xin ghi r c th:)
Phn 4: Thng tin dnh cho cc Cng ty bo him

1. Loi hnh bo him ch yu m Cng ty cung cp: Bo him nhn th Bo him hng ho vn chuyn ng b, ng bin, ng sng, ng st v ng khng; Bo him ti sn v bo him thit hi Bo him tn dng v ri ro ti chnh Khc (xin ghi r c th:) 2. T trng doanh thu ca Cng ty t loi hnh bo him tn dng v ri ro ti chnh tng doanh thu hng nm t cc loi hnh bo him khc t nm 2006 n nay: Cao
ii
Thp Trung bnh 3. Cng ty tng bit n loi hnh bo him tn dng xut khu cha? C bit n v a vo danh mc cc loi hnh bo him ca Cng ty cung cp C nghe ni n nhng cha a vo danh mc cc loi hnh bo him Cng ty cung cp Cha h nghe ni n 4. Cng ty c mong mun m rng phm vi cc loi hnh bo him a dng ho danh mc sn phm v dch v cung cp cho khch hng bng cch tham gia vo hot ng bo him tn dng xut khu - mt cng c h tr cc doanh nghip xut khu v ngn hng cho vay tn dng xut khu trung v di hn trong vic phng nga cc ri ro pht sinh t qu trnh giao dch ngoi thng trong thi gian ti hay khng? C Khng 5. Trong tng lai, nu th trng bo him tn dng xut khu c m rng vi nhng quy nh r rng v cch thc hot ng c th v c coi l cng c h tr ch yu cho cc doanh nghip xut khu v cc ngn hng cho vay tn dng xut khu th chin lc m Cng ty s p dng thu ht c khch hng s dng loi hnh bo him ny s tp trung vo: (Hy nh s t 1- 4 vi mc u tin tng dn) Mc ph bo him (c ch tnh ph) T l bo him hay c ch bi thng K hn bo him Ri ro c bo him Khc (xin ghi r c th:) Xin chn thnh cm n qu Cng ty v ginh thi gian gip nhm ti hon thnh bn kho st ny./
jj
DANH MC TI LIU THAM KHO

DANH MC TI LIU TING VIT GS.NGT. inh Xun Trnh: Gio trnh Thanh ton quc t, NXB Lao ng x hi; H Th Thu nh: Tn dng v thanh ton quc t, NXB Lao ng x hi 12/2007); PGS.TS Nguyn Vn Tin: Gio trnh Ti chnh quc t, Xut bn ln th 3, NXB Thng K. DANH MC TI LIU TING ANH Anders Grath: The Handbook of International Trade and Finance, sch in t (ebook) t mng Internet; Burt Edward: Credit Management Handbook(2004); Trade Finance Guide: A Quick Reference for U.S. Exporters, 2008 edition - Chapter 8 Export Credit Insurance; Dr. G. Satyanaryana: Export credit insurance in India, sch in t (ebook) t mng Internet; Monika Sie Dhian Ho; Klaas Werkhorst: Regional and global disciplining of officially supported export credit insurance, Journal of European Public Policy, Volume 2, Issue 3 September 1995; Van Homes, James C Financial Market and Flows, 6th edition Multilateral Investment Guarantee Agency MIGA: Annual Report 2003, Washington, Jun 2003; Export Import Bank Exim Bank: Annual Report 2002, Washington, 2003
kk
DANH MC WEBSITE THAM KHO www.aaa.com.vn www.vneconomy.vn www.vietnamnet.vn www.thesaigontimes.vn www.vnbusinessnews.com www.sggp.org.vn www.doisongphapluat.com.vn www.icb.com.vn www.bcb.gov.br www.imf.org www.iadb.org www.exim.gov
www.irb-brasilre.com.br
ll
39

(YRC) - Giai Phap Phat Trien Bao Hiem Tin Dung Xuat Khau Tai Viet Nam

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

(YRC) - Giai Phap Phat Trien Bao Hiem Tin Dung Xuat Khau Tai Viet Nam

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TM TT CNG TRNH

WTO L/C D/P

Documents Against Acceptance

EC EU IRB CAMEX COFIG

Exports Guarantee Fund Brazilian Export

Insurance Agency CCC OPIC Commodity Credit Corporation Overseas Private

Investment Tp on u t t nhn nc ngoi

Official Development Assistance Vietnam Development Bank

DANH MC BNG, HNH V

CHNG I: TNG QUAN V HOT NG BO HIM TN DNG XUT KHU

Ngi xut khu

Ngi nhp khu

(1) Hp ng xut nhp khu

Ngn hng cho vay

(3) Bo him tn dng xut khu

T chc tn dng xut khu

Ngy giao hng

Chnh thc xc nh v kh nng khng th thanh ton

Theo Bo co ca B thng mi v Tnh hnh xut khu qu I/2009.

Cng ty bo him tn dng xut khu Nh nc

Ngn hng Pht trin Vit Nam (VDB)

Doanh nghip Doanh nghip Doanh nghip

PH LC Ph lc s 1: Trch dn mt s nguyn tc bo him trong o Lut Council Directive 98/29/EC

Ph lc s 4: Trch dn mt s iu trong Lut Kinh doanh Bo him s 24/2000/QH10

Vay bn hng Khc

8. Thi im Doanh nghip anh (ch) cn vn ti tr cho hot ng xut

Phn 3: Thng tin dnh cho cc Ngn hng

Phn 4: Thng tin dnh cho cc Cng ty bo him

DANH MC TI LIU THAM KHO

You might also like