You are on page 1of 64

on trng i hc Ngoi thng

Cu lc b Sinh vin nghin cu khoa hc


NT-302, trng i hc Ngoi thng
91 Cha Lng ng a H Ni
Email: svnckh@gmail.com

b gio dc v o to
Tr-ng i hc ngoi th-ng
---------------------------

Tn cng trnh: QUAN H TC NG GIA


T GI HI OI USD/VND V KIM NGCH XUT KHU DU TH
CA VIT NAM GIAI ON 1990 - 2005

Nhm ngnh: Xh 1a

http://svnckh.com.vn

MC LC
LI NI U ................................................................................................. 1
CHNG I. C S L LUN ....................................................................... 4
I. L thuyt v t gi hi oi: .......................................................................... 4
1. Khi nim t gi hi oi: ......................................................................... 4
2. Cc loi t gi: ........................................................................................... 5
2.1. T gi chnh thc:................................................................................ 5
2.2. T gi kinh doanh:............................................................................... 5
2.3. T gi xut khu T gi nhp khu: ................................................. 7
3. C s hnh thnh v mt s ch t gi hi oi hin hnh: .................. 7
3.1. C s hnh thnh: C s hnh thnh t gi hi oi l da trn lch
s pht trin ca cc ch tin t trn th gii v c chia thnh cc
giai on sau ............................................................................................... 7
3.1.1. T gi hi oi di ch bn v vng (trc chin tranh Th
gii ln th 1 nm 1914). ..................................................................... 7
3.1.2. T gi hi oi trong ch tin t Bretton Woods..................... 7
3.1.3. T gi hi oi sau khi ch tin t Bretton Woods sp
(1973) cho n nay. ................................................................................ 8
3.2. Mt s ch t gi hin hnh: ....................................................... 10
3.2.1. Ch t gi c nh: ................................................................. 10
3.2.2. Ch t gi th ni t do:......................................................... 11
3.2.3. Ch t gi hn hp (th ni kt hp vi iu tit ca Chnh
ph): ...................................................................................................... 13
4. Nhng nhn t nh hng n s bin ng ca t gi: ......................... 14
4.1. Lng cung tin: .............................................................................. 14
4.2. Thu nhp thc t:.............................................................................. 15
4.3. D on lm pht tng lai:............................................................. 15

4.4. Chnh lch li sut: .......................................................................... 15


4.5. Cn cn thng mi hay ti khon vng lai: .................................... 16
II. nh hng ca t gi hi oi n hot ng xut khu......................... 17
1. Tng quan v hot ng xut khu:......................................................... 17
1.1. Khi nim: ........................................................................................ 17
1.2. Tm quan trng ca hot ng xut khu i vi nn kinh t:........ 17
1.3. Cc tin thc y hot ng xut khu trn bnh din quc gia: 17
1.3.1. S dng kh nng d tha: ......................................................... 17
1.3.2. Gim chi ph sn xut trn mt n v hng ha u ra: ............ 18
1.3.3. Ti u ho li ch:....................................................................... 18
1.3.4. Phn tn ri ro: ............................................................................ 18
1.3.5. C hi nhp khu: ....................................................................... 18
2. Mi quan h tc ng gia t gi hi oi v xut khu:........................ 19
2.1. nh hng ca t gi hi oi n hot ng xut khu: ............... 19
2.2. Quan h i hp gia kim ngch xut khu v t gi hi oi: ...... 21
CHNG 2: THC TRNG DIN BIN T GI HI OI V HOT
NG XUT KHU DU TH CA VIT NAM GIAI ON 1991-2008
......................................................................................................................... 23
I. Tng quan tnh hnh iu hnh t gi. ......................................................... 23
1. Giai on 1: Trc nm 1989. ................................................................. 23
2. Giai on 2: 1989 1992: Ch t gi hi oi th ni ....................... 24
3. Giai on 3: 1992 1997: Ch t gi c nh. ................................... 25
4. Giai on 4: 1997 1999: Ch t gi c nh vi bin dao ng. 26
5. Giai on 5: 1999 nay: Ch t gi th ni c iu tit. ................... 28
II. Tng quan hot ng xut khu du th ca Vit Nam giai on 19912009. ................................................................................................................ 30
1. Lch s hnh thnh v pht trin ca ngnh Du khi. .............................. 30
2. Thc trng ngnh Du kh hin nay. ....................................................... 31
2

2.1. Tng quan v hot ng khai thc thng mi ngnh du kh Vit


Nam .......................................................................................................... 31
2.2. Hot ng khai thc v xut khu ngnh du kh nhng nm gn
y: ........................................................................................................... 33
CHNG III. KIM NH S TC NG LN NHAU CA T GI
HI OI USD/VND V KIM NGCH XUT KHU DU TH VIT
NAM GIAI ON 1991-2005 BNG M HNH ........................................ 38
I. Xy dng m hnh t gi tc ng ln kim ngch xut khu du. .............. 38
1. Hi quy m hnh 1: .................................................................................. 39
0.000000 ........................................................................................................ 39
1.1. Kim nh H s vi mc ngha 5%: ............................................ 40
1.2. ph hp ca m hnh: ................................................................. 41
2. Hi quy m hnh 2: .................................................................................. 42
2.1. Kim nh H s vi mc ngha 5%: ............................................ 42
2.2. ph hp ca m hnh vi mc ngha 5%: ............................... 43
2.3. Cng a tuyn: ................................................................................. 44
2.4. Tng t quan: ................................................................................. 44
2.5. Ramsey Test v b st bin vi mc ngha 5%: ........................... 45
II. Xy dng m hnh tc ng ca kim ngch xut khu ln t gi. ............. 48
1. Kim nh H s vi mc ngha 5%: ................................................... 49
2. ph hp ca m hnh vi mc ngha 5%: ....................................... 50
3. T tng quan vi mc ngha 5%: ....................................................... 51
4. Ramsey Test v b st bin vi mc ngha 5%: .................................. 51
LI KT ........................................................................................................ 55
TI LIU THAM KHO ............................................................................... 57

on trng i hc Ngoi thng


Cu lc b Sinh vin nghin cu khoa hc
NT-302, trng i hc Ngoi thng
91 Cha Lng ng a H Ni
Email: svnckh@gmail.com

DANH MC CC T VIT TT

CAD

La Canada

CHXHCN

Cng ha x hi ch ngha

CPI

Ch s gi tiu dng

EUR

ng Euro

GBP

ng Bng Anh

GDP

Tng thu nhp quc ni

IMF

Qu tin t th gii

JPY

ng Yn Nht

NHNN

Ngn hng Nh nc

NHTM

Ngn hng Thng mi

NHTW

Ngn hng trung ng

PPP

Sc mua tng ng

SGD

La Singapore

TGHD

T gi hi oi

THB

ng Bt Thi

TMCP

Thng mi c phn

USD

La m

VND

ng Vit Nam

http://svnckh.com.vn

on trng i hc Ngoi thng


Cu lc b Sinh vin nghin cu khoa hc
NT-302, trng i hc Ngoi thng
91 Cha Lng ng a H Ni
Email: svnckh@gmail.com

DANH MC CC BNG, BIU

Bng 1.1 T gi cc ngoi t ca Ngn hng thng mi c phn Ngoi


thng Vit Nam ngy 10/7/2009 ..................................................................... 5
Bng 1.2 T gi ngoi t tin mt v chuyn khon ca Ngn hng
Techcombank ngy 6/7/2009 (Ngun: www.techcombank.com.vn)................. 6
Bng 1.3 T gi USD k hn ngy 6/7/2009 ca Ngn hng Techcombank .... 6
Bng 1.4: Tng quan gia t gi danh ngha vi t gi thc t tnh theo
ngang gi sc mua ........................................................................................... 26
Bng 1.5 : Nhng ln iu chnh t gi v bin giao dch ........................ 27
Bng 2.1 Lng v Kim Ngch xut khu du th qua cc nm ................... 34

Biu 2.1: Sn xut du la v kh t Vit Nam giai on 1986- 2025


32
Biu 2.2: Cc nc sn xut du m chnh trong khu vc Chu - Thi
Bnh Dng ..................................................................................................... 33
Biu 2.3 Lng v kim ngch xut khu du th qua cc nm ................. 35

http://svnckh.com.vn

on trng i hc Ngoi thng


Cu lc b Sinh vin nghin cu khoa hc
NT-302, trng i hc Ngoi thng
91 Cha Lng ng a H Ni
Email: svnckh@gmail.com

LI NI U
1. Tnh cp thit ca ti:
Trong nhng nn kinh t m, t gi hi oi l vn nhy cm v c
tc ng ln nht n th trng tin t ni ring v s vn hnh ca mt nn
kinh t ni chung. Vic iu hnh c ch t gi l rt kh khn i vi nhng
nh hoch nh chnh sch (policy maker). Vic iu chnh t gi c nh
hng ln n cn cn thng mi v tnh hnh xut nhp khu ca quc gia,
c bit l xut nhp khu du th.
Xng du lun ng vai tr c bit quan trng trong s pht trin ca
mi nn kinh t. i vi nhng nc pht trin nh M, Nht, du th l
nhin liu khng th thay th i vi nhiu ngnh cng nghip sn xut v cc
hot ng khc. i vi nhng nc khc nh cc nc Chu M Latin hay
cc nc Trung ng, y li l mt hng xut khu chnh, mang li phn ln
thu nhp quc dn ca cc quc gia . C th khng nh du th l nhn t
duy tr, thc y s pht trin ca mi quc gia.
T u nm 2008 n nay, gi du trn th gii bin ng khng ngng
v rt kh lng. Thng 07/2008, gi du th th gii tng t mc k lc
162 USD/thng, tuy nhin hin nay gi ch cn xp x 60 USD/thng. iu
ny tc ng khng nh n nn kinh t th gii, c bit l cc quc gia
ang pht trin nh VIt Nam.
Hin nay, Vit Nam ang trong qu trnh cng nghip ha hin i ha,
nn kinh t tng trng kh nng v nhu cu v du th l rt ln. Hng
nm, kim ngch nhp khu du th ca nc ta l rt ln. Chnh v th, nn
kinh t Vit Nam kh d b tn thng trc nhng bin ng ca gi du
trn th gii v iu ny s gy nhiu tiu cc cho nn kinh t.
http://svnckh.com.vn

Thm vo , bin ng t gi trn th trng tin t Vit Nam trong 2


nm gn y l rt kh lng, tim n nguy c ri ro ln. T gi USD/VN
trn th trng t do c lc ln gn 19.000 vo gia thng 05/2008. C
th thy nhng bt cp ca chnh sch t gi c nh ca Vit Nam m vic
chnh lch t gi ngn hng v t gi trn th trng t do qu ln l mt in
hnh.
Hai mi nguy c ny din ra ng thi trong bi cnh cuc khng hong
kinh t ton cu vn cha chm dt hn e da nghim trng n s pht trin
ca nn kinh t Vit Nam.
to th ch ng, duy tr s n nh ca cn cn thanh ton, t
gip nn kinh t phng v tt hn i vi nhng bin ng ca th gii, Nh
nc cn c nhng bin php iu hnh t gi hp l, cng vi nhng bin
php phng v (hedging) gi du xut nhp khu kh thi. Vi mc ch tm
hiu r hn mi quan h gia t gi hi oi v kim ngch xut khu
du th, vn l mt hng xut khu ch lc, gp phn vo s n nh v
pht trin ca kinh t Vit Nam, nhm tc gi chn ti:
Quan h tc ng gia t gi hi oi USD/VND v kim ngch
xut khu du th ca Vit Nam giai on 1990-2005
2. i tng v phm vi nghin cu:
ti tp trung vo nghin cu quan h tc ng t gi hi oi
USD/VN v gi du th xut nhp khu trong 15 nm gn y.
3. Mc tiu nghin cu:
Trn c s phn tch nh lng mi lin quan gia gi du th xut
nhp khu v t gi hi oi, nhm tc gi mun ch ra nhng tn ti trong c
ch iu hnh t gi ca Vit Nam, cng nh trong cc phng thc giao
dch du th ca Vit Nam. T , nhm ti xc nh mi quan h tc
ng gia hai bin s kinh t trn bng phng php lng ho bng m
hnh.
2

4. Phng php nghin cu:


Trn c s ca phng php duy vt bin chng v duy vt lch s, ti
s dng nhng phng php nghin cu truyn thng nh sau: din gii, quy
np, phn tch, tng hp, so snh, rt ra nhng nhng lun c logic nht,
t tng hp v lun gii nhng i tng nghin cu. Ngoi ra, ti s
dng cc m hnh kinh t lng lng ha mi quan h gia gi du v t gi
hi oi nhm a cc lun im tr nn thuyt phc hn.
5. Kt qu nghin cu d kin:
H thng ha, c s ha l lun v chnh sch t gi hi oi trn th
gii ni chung v Vit Nam ni ring;
Ch ra nhng bt cp trong c ch iu hnh t gi v c ch giao dch
du th ca Vit Nam.
Lun gii mt cch c logic mi lin h tng quan cht ch ca hai i
tng nghin cu thng qua phng php lng ho bng m hnh kinh t
lng.
6. Kt cu ti:
Ngoi Li m u v Kt lun, ti gm 3 chng:
Chng I: C s l lun.
Chng II: Thc trng din bin t gi hi oi USD/VND v hot
ng xut khu du th ca Vit Nam giai on 1991-2008.
Chng III: Kim chng mi quan h tc ng ln nhau gia t gi hi
oi USD/VND v kim ngch du th Vit Nam giai on 1989-2005
bng m hnh.

CHNG I. C S L LUN
I. L thuyt v t gi hi oi:
1. Khi nim t gi hi oi:
Ngy nay, vi xu th m ca nn kinh t, vic trao i hng ha dch v
gia cc quc gia tr nn thun li hn rt nhiu. Mt vn ny sinh
trong thng mi quc t l mi quc gia li c ng tin ring ca mnh nn
vic thanh ton nht thit phi s dng tin t ca mt trong hai nc, hoc s
dng mt ng tin mnh no . V vy, cc quc gia phi da trn TGHD
chuyn i ng tin ca mnh.
Theo quan im kinh t hc, TGHD l mt phm tr kinh t quan trng,
l cng c o lng gi tr tng i gia cc ng tin v l phng tin
cnh tranh hu hiu gia cc quc gia trong thng mi (v d bn ph gi
hi oi) hay u t quc t. T gi nh hng n gi c v tc ng ti cc
hot ng kinh t - x hi trong v ngoi nc nn n cn c coi l mt
cng c ca chnh sch ti chnh tin t ca Chnh ph Chnh ph iu
tit nn kinh t. Mc tc ng ca Chnh ph khc nhau ty vo tng thi
im, ph thuc vo s bin ng ca mi trng kinh t v m.
Theo quan im ca cc nh kinh doanh, TGHD l s so snh mi tng
quan gi tr gia hai ng tin pht sinh trong cc hot ng lin quan n
hot ng xut nhp khu, u t, giao dch ti chnh quc tHay ni mt
cch khc, t gi l gi ca mt loi tin t c biu hin qua mt loi tin t
khc. N c coi nh mt loi gi quc t b tc ng bi nhiu yu t khc
nhau trong khng gian quc t.

Bng 1.1 T gi cc ngoi t ca Ngn hng thng mi c phn Ngoi


thng Vit Nam ngy 10/7/2009
M NT
CAD

Tn ngoi t
CANADIAN
DOLLAR

Tn ting Vit

Mua

Bn

la Canada

15,537.34

15,905.25

EUR

EURO

Euro

25,368.12

25,864.20

GBP

BRITISH POUND

Bng Anh

29,448.59

30,085.18

JPY

JAPANESE YEN

Yn Nht

193.96

199.15

USD

US DOLLAR

la M

17,806.00

17,806.00

Ngun: Ngn hng TMCP Ngoi thng Vit Nam Vietcombank


2. Cc loi t gi:
2.1. T gi chnh thc:
T gi do Ngn hng Nh nc thng bo.
2.2. T gi kinh doanh:
T gi kinh doanh bao gm:
- T gi mua tin mt: p dng cho trng hp mua-bn ngoi t
bng giy bc ngn hng, tin kim loi.
- T gi chuyn khon: p dng cho trng hp mua-bn ngoi t
di dng s d ti khon ti ngn hng.

Bng 1.2 T gi ngoi t tin mt v chuyn khon ca Ngn hng


Techcombank ngy 6/7/2009 (Ngun: www.techcombank.com.vn)
T gi mua

Loi

T gi bn

tin

Tin mt/sc

Chuyn khon

JPY

188.26

189.21

192.85

EUR

25,222

25,348

25,736

GBP

29,420

29,567

30,021

THB

484.20

486.62

591.83

SGD

12,416

12,478

12,671

- T gi k hn: l mt mc t gi c nh s c thc hin trong


mt thi im gii hn, l loi t gi m cc ngn hng thng mi a ra
nhm kinh doanh tin t, xc nh da vo TGHD m NHNN a ra. T gi
ny gip cho cc doanh nghip kinh doanh xut nhp khu gii hn c
nhng ri ro khi t gi tng ln hay xung thp.
Bng 1.3 T gi USD k hn ngy 6/7/2009 ca Ngn hng Techcombank
T gi USD

Tham chiu

K hn (ngy)

T gi mua

T gi bn

17,809

17,813

17,818

17,826

30

17,892

17,903

90

18,048

18,103

180

18,292

18,404

365

18,615

19,021

Ngun: www.techcombank.com.vn

2.3. T gi xut khu T gi nhp khu:


Trong kinh doanh hng ha quc t, cc doanh nghip cn phi xem xt
ti t gi xut khu v t gi nhp khu.
T gi xut khu = Gi mua hng ha trong nc bng ni t / Gi xut
khu hng ha bng ngoi t
T gi nhp khu = Gi bn nhp khu ti th trng trong nc bng ni
t / Gi nhp khu hng ha bng ngoi t
3. C s hnh thnh v mt s ch t gi hi oi hin hnh:
3.1. C s hnh thnh: C s hnh thnh t gi hi oi l da trn lch
s pht trin ca cc ch tin t trn th gii v c chia thnh cc giai
on sau
3.1.1. T gi hi oi di ch bn v vng (trc chin tranh Th
gii ln th 1 nm 1914).
Thi k ny t gi c xc nh trn c s ng gi vng, ngha l so
snh hm lng vng ca hai ng tin xc lp t gi. Bin ng ca t gi
lun nm trong mt gii hn nht nh, l chi ph vn chuyn vng v
khng vt qu im vng. Li th ca t gi hi oi trong ch bn v
vng l bin bin thin ca t gi nh nn quan h mua bn trong thng
mi quc t v hoch nh u t din ra d dng hn gia cc nc.
3.1.2. T gi hi oi trong ch tin t Bretton Woods.
Sau chin tranh th gii th nht (1914-1918), ch bn v vng sp
hon ton, cc nc t bn ch ngha ch trng khi phc li ch bn v
vng khng trn vn, l ch bn v hi oi vng thng qua mt ng
tin, ban u l ng Bng Anh (1924) v sau l ng USD ca M
(1944). ng USD ca M c cc quc gia xc nhn trong thanh ton quc
t v c Qu tin t Th gii IMF xc nh tiu chun gi c vi 1USD =

0,888671 gam vng. T hnh thnh t gi c nh gia ng USD vi ng


tin cc nc trong IMF.
Tin t cc nc khc mun t ti vng phi thng qua ng USD ca
M v gia vng t gi c nh ca ng tin nc mnh vi ng USD,
cc quc gia trong IMF ch c php mua bn ngoi t theo t gi trong
phm vi bin 1% so vi t gi chnh thc.
gi vng t gi vng, IMF cn a ra quy nh v gi vng l 35
USD/ounce vng. Nh vy nu gi vng trn th trng th gii vt qu
35USD/ounce th M s tung vng ra bn vi gi 35 USD/ounce v ngc li
nu gi vng xung di 35USD/ounce th M s tung USD ra mua vng
v.
Vi ch tin t ny, cc nc duy tr c t gi c nh trong
thi gian tng i di cho n nm 1960. u nm 1960, ng USD bt
u lm vo khng hong v suy yu, cc nc d tr USD ngy cng nhiu
ng lot tn cng vo kho vng ca M, buc M phi chuyn i USD
ra vng. Tnh hnh dn n h qu kho d tr vng ca M tt xung
mc thp nht trong lch s. Ngy 13/02/1973, M buc phi n phng
tuyn b ch tin t Bretton Woods sp v cc quc gia tue bn u thi
hnh chnh sch t gi hi oi th ni ca ng tin nc mnh.
3.1.3. T gi hi oi sau khi ch tin t Bretton Woods sp
(1973) cho n nay.
Sau s sp ca ch tin t Bretton Woods nm 1973, cc nc ch
yu lu thng tin giy khng chuyn i ra vng c, hm lng vng ch
mang tnh cht tng trng, gi tr tin t lun thay i, t gi hi oi bin
i khng ngng nn vic xc nh t gi khng da trn ng gi vng m
da trn c s so snh sc mua ca hai ng tin, bao gm sc mua trong
nc v sc mua quc t gi l ngang gi sc mua.

xc nh ngang gi sc mua tu theo quy nh mi nc ngi ta s


dng cc ch tiu sau y:
Ch s gi c hng ho: so snh bin ng v gi c ca mt s
mt hng nht nh theo 2 ng tin.
H thng gi vng: ly nm th trng vng ln nht hin nay l:
New York, London, Paris, Tokyo, Frankfurt.
H thng gi ngoi hi: Kho st mt s ngoi t, so snh bin
ng t gi hi oi theo loi tin.
Da trn cc ch tiu trn, ngi ta s dng phng php tnh bnh
qun xc nh c ngang gi sc mua. Tuy nhin theo cch tnh
trn ch n thun v mt k thut. Trn thc t, t gi hi oi c
xc nh hon ton trn quan h cung cu ngoi hi trn th trng vo
mi thi im nht nh ti mi th trng khc nhau trn th gii, cn
gi l c ch t gi hi oi th ni.
Tu theo cch phn loi, t gi c nhiu loi vi tn gi khc nhau.
Di y l mt s loi t gi thng c s dng:
T gi hi oi chnh thc: l t gi do Ngn hng TW ca mi
nc cng b, t gi ny c tc dng hnh thnh cc t gi
trn th trng v l cng c a ra cc chnh sch iu tit
kinh t, c bit l trong lnh vc ngoi thng.
T gi th trng: y l t gi hi oi hnh thnh mt cch t
pht do quan h cung cu trn th trng hi oi hay th trng
lin ngn hng.
T gi hi oi danh ngha: l t gi hi oi c s dng hng
ngy trong giao dch trn th trng ngoi hi, n chnh l gi c
ca mt ng tin c biu th thng qua mt ng tin khc

m cha cp n tng quan sc mua hng ho dch v gia


chng.
T gi hi oi thc t: l t gi hi oi thc t c iu chnh
bi tng quan gi c trong v ngoi nc. C th xc nh t
gi hi oi thc t da trn cng thc sau:

T gi hi oi thc t = T gi hi oi danh ngha .

CPI VN
CPI USA

3.2. Mt s ch t gi hin hnh:


3.2.1. Ch t gi c nh:
T gi c nh (hay cn gi l t gi neo) l mt kiu ch t gi hi
oi trong gi tr ca mt ng tin c gn vi gi tr ca mt ng tin
khc hay vi mt r cc ng tin khc, hay vi mt thc o gi tr khc,
nh vng chng hn. Khi gi tr tham kho tng hoc gim, th gi tr ca
ng tin neo vo cng tng hoc gim. ng tin s dng ch t gi hi
oi c nh gi l ng tin c nh.
T gi c nh t gi bin ng khng thng xuyn, khng ph thuc
vo quy lut cung cu m ch ph thuc vo ch ch quan ca chnh ph.
Trong mt h thng TGHD c nh, TGHD c gi khng i hoc c
php dao ng trong mt phm vi rt hp. Nu t gi bt u dao ng qu
nhiu, cc Chnh ph c th can thip duy tr t gi hi oi trong vng
gii hn ca phm vi ny.
Trong h thng TGHD c nh, vic kinh doanh v thanh ton ca cc
cng ty khng chu nh hng t s bin ng hng ngy ca t gi bi t gi
c neo ti mt mc nht nh. Ngc li, Chnh ph gp nhiu kh khn
trong vic qun l v iu hnh t gi. D vy, nhiu chnh ph vn thch ch
t gi hi oi c nh bi n to ra s n nh. Chng hn nh trong
trng hp Vit Nam, bo v nn kinh t khi lm pht thc y cc
10

nh hoch nh chnh sch VN chuyn sang la chn chnh sch t gi v mc


tiu chng lm pht, bng cch duy tr s n nh ca t gi hi oi danh
ngha (c nh t gi). Mt khc Chnh ph tng cng cng tc thng tin,
cho cng khi ha mt cch nhanh chng v chnh xc cc ch s kinh t quan
trng nh t gi chnh thc, t gi th trng, ch s gi. ng thi Chnh ph
cng cho thy s ch trng tng cng thc lc kinh t cho hot ng can
thip vo t gi bng cch gia tng mnh qu d tr ngoi t, lp qu bnh n
gi.
Trong lch s, t sau Chin tranh Th gii th hai tng tn ti h
thng Bretton Woods cho php Ty u v Nht Bn c c t gi c nh so
vi dollar M cho n tn nm 1970.
Ch t gi c nh cng bc l nhng nhc im cht ngi ca n.
Nhiu quan im cho rng duy tr ch qu cng nhc nh th s che mt
nhng thng tin cn thit cho th trng hot ng ng hng bi ng tin
khng cn th hin gi tr th trng thc ca chng. S che y thng tin no
to ra tnh khng chc chn, kch thch cc k u c "tn cng" cc ng tin
c nh v nhiu nc s mt sch c d tr ngoi hi khi c gng bo v
ng tin ca mnh ch khng chu n mt gi. Thi Lan trong cuc khng
hong ti chnh chu l mt trng hp nh vy. Trong giai on 1985 1997, ng bt lun c neo vo ng USD, ch dao ng xung quanh 25
THB/ USD. Cn cn thng mi ca Thi Lan lin tc b thm ht, t 10%
nm 1990 tng ln 60-70% vo nm 1997. Nn kinh t Thi Lan suy gim
nhanh chng.
3.2.2. Ch t gi th ni t do:
Ch t gi th ni l mt ch trong gi tr ca mt ng tin
c php dao ng trn th trng ngoi hi, tc l t gi s c n nh
bi cc lc th trng m khng cn n s can thip ca Chnh ph. ng
tin s dng ch t gi th ni c gi l mt ng tin th ni.
11

C s cn bn xc nh t gi hi oi th ni l quan h cung cu
ngoi t trn th trng ngoi hi. Khi , t gi c xc nh gn vi sc
mua thc t ca ng tin cc nc . N phn nh tng i xc thc
nhng bin i kinh t ca mi nc v s thay i trong tng quan kinh t
gia cc nc vi nhau.
Nhng quan im ng duy tr ch t gi th ni cho rng n s tr
thnh c s thc hin mong mun ca cc nc theo ui mt chnh sch
tin t c lp, tch khi s rng buc phi neo t gi li bt chp nhng thay
i ca th trng nh trong ch t gi Bretton Woods. Ch t gi th
ni tt hn ch t gi c nh ch t gi th ni nhy vi th trng
ngoi hi. iu ny cho php lm du tc ng ca cc c sc v chu k kinh
doanh nc ngoi. Thm vo , n khng bp mo cc hot ng kinh t.
Tuy nhin, nhng ngi khng ng tnh vi vic duy tr ch t gi
ny cho rng t gi hi oi th ni li gy ra nhng bin ng ht sc tht
thng, lm cho s ln xung ca gi cc ng tin khng sao d on trc
. Nhng ri ro ca TGHD xy ra thng xuyn. iu ny lm tng yu t
gy mt n nh ca nn kinh t, cn tr kh nng kim sot qu trnh tng
trng v pht trin kinh t ca cc chnh ph. Ly v d khi Vit Nam duy tr
ch t gi th ni trong giai on 1989 1992. Bn cnh nhng thnh
cng vt bc do ch ny mang li th cng c nhng iu khin cho
nhng nh qun l kinh t VN phi suy ngh khi m vic t gi c quyt
nh theo th trng vi hon cnh nh nn kinh t VN to ra nhng mt
hn ch nh: nn kinh t hay xy ra nhng cn sc nh k cui qu hoc
cui nm; lm pht thng tng vt bt thnh lnh; hin tng la ha trong
h thng lu thng thanh ton ngy cng tng nhanh; s mt cn i gia cc
vng, cc lnh vc; s qun l lng lo dn n hng lot v b tn dng
vo cui nm 1991 v u nm 1992; ngun thu ngoi t khng c qun l
cht ch m cn b bung lng lm cho d tr ngoi t tng chm trong 3 nm
12

1989, 1990 v 1991 mc d tr ngoi t tng ng l 24 triu USD, 24 triu


USD v 25 triu USD.
C th thy, trong ch t gi th ni ny, Chnh ph gi vai tr th
ng, cho th trng quyt nh gi tr ng tin nc mnh. Tuy nhin,
trn thc t, him c Chnh ph no li mc cho th trng t iu tit m
thng can thip bng nhng cng c ti chnh tin t (nghip v th trng
m OMO, d tr bt buc, li sut), iu chnh d tr ngoi t, v.vV vy,
Chnh ph thng duy tr ch t gi linh hot kt hp gia th ni v iu
tit.
3.2.3. Ch t gi hn hp (th ni kt hp vi iu tit ca Chnh
ph):
Ch t gi hn hp gia th ni v c nh (hay cn gi l ch t
gi th ni c iu tit) l mt ch t gi hi oi nm gia ch th ni
v c nh. Mc d l thuyt ni ch t gi hi oi th ni tt hn, nhng
trong thc t khng c mt ng tin no c th ni hon ton, v n qu
bt n nh. Tuy ch t gi hi oi c nh to ra s n nh, song vic
thc hin cc bin php chnh sch nhm gi cho t gi hi oi c nh
tng i kh khn v tn km, v trn ht l ch ny lm cho chnh sch
tin t tr nn v hiu lc. Chnh v th, ch mt s t ng tin trn th gii
s dng ch t gi hi oi c nh. Hu ht cc ng tin trn th gii s
dng ch t gi th ni, nhng chnh ph s can thip t gi khng hon
ton phn ng theo th trng.
Vic p dng ch t gi hn hp ny hin nay cc nc c s khc
nhau v mc ca vng mc tiu. Bi l, mi nc u theo ui nhng
vng mc tiu nht nh v t gi cn phi c iu chnh duy tr s n
nh xung quanh vng mc tiu . Chng hn nh khi chnh ph mun thc
hin mt chnh sch tin t c lp, h s nghing v th ni th trng nhiu

13

hn, hay khi mun n nh th trng, gim lm pht h li cn nghing v


pha c nh t gi.
T thng 2 nm 1999, Vit Nam cng p dng ch t gi hn hp
sau 2 nm duy tr ch t gi c nh vi mt bin dao ng nht nh
(t thng 7/1997 n 26/02/1999). Theo , nhiu ln bin giao dch
c ni rng v thu hp, gn y nht bin c ni ln 5% (thng
3/2009).
4. Nhng nhn t nh hng n s bin ng ca t gi:
4.1. Lng cung tin:
Cung ng tin t nh hng n t gi. Trn phm vi quc t cng nh
trong nc, mt ng tin s h gi tr nu a qu nhiu tin vo lu hnh.
Cc trng hp c bit ca lm pht phi m (mc lm pht rt cao) chng
minh mt cch hng hn s ng n ca lun im ny.
Vic tng mc cung tin t hng t ln ca c nm 1922-1923 c coi
nh l nguyn nhn chnh gy ra s tng hng t ln gi ngoi t v cc hng
ho khc c trong thi gian .
Tin t c s dng nh l trung gian ca s trao i , mt lng tin
mt cn c trong tay chi tr cho gi tr hng ho trao i c th lm xut
hin yu cu i tin ly hng ho dch v.Nhu cu trao i ny lm thay
i theo s quay vng hng nm cc giao dch i hi tin.
Quan im tng t nh vy khng thay i i vi bt c mt nc
no cho d l m ca hay ng ca vi thng mi th gii. Cc ng tin
m cc nc chn ct gi cho cc giao dch trong tng lai l cc ng
tin ca cc nc m ti h on bit l ng tin c s dng. Bt
k ai mun mua mt sn phm quc gia ca M s cn phi c ng Dollar
M trong tay thanh ton cho cc giao dch, bt k h ang M hay
mt nc no khc v n gin l ngi bn cc sn phm quc gia ca M

14

thng mun c thanh ton bng ng Dollar M hn c. Vn ny


ng vi mi ng tin ca cc nc khc.
4.2. Thu nhp thc t:
Vic nh gi nh hng ca thu nhp ln t gi tng t nh cc
vn quen thuc ca vic nh gi nh hng ca thu nhp ln gi c
mt nc. N hon ton ph thuc vo cc yu t lm thu nhp t chuyn
dch. Nu thu nhp tng do tng kh nng t cung ng th gi tr chuyn i
ca ng tin ca mt nc (r) s tng ch do sc mua ca ng tin s
tng; ngc li, nu thu nhp tng do tng nhu cu trong nc th gi tr
chuyn i ca ng tin s gim do sc mua ca ng tin gim.
4.3. D on lm pht tng lai:
Mt ng tin s suy gim sc mua nu gi hng ho v dch v nc
s dng ng tin tng. Cc nh u t s do d khi nm gi mt ng
tin vi bt k t gi no nu h phn on s c lm pht gi c ti nc s
dng ng tin .Vai tr ca d bo t gi da vo gi c c th c th
hin trong cc phng trnh lm pht khi cho h s k ph thuc vo

(t l

lm pht gi c theo d don ca chng ta), v cho h s k f ph thuc vo


(t l lm pht nc ngoi).
4.4. Chnh lch li sut:
Th trng ngoi hi rt nhy cm vi cc thay i v li sut. Cc thay
i t bin v t gi thng theo sau cc thay i (i - if), s chnh lch gia
li sut trong nc (i) v nc ngoi (i f). S phn ng ny thng l ngay
tc th.Nu li sut ca ni t (i) tng vt 1% trong khi li sut ca nc
ngoi khng i, cc nh u t nhn thy thm mt l do mua ni t ti
th trng giao ngay.Mt phn li nhun thu c t vic nm gi mt ng
tin trong chc lt v vic nh i vi tr gi ca ng tin trong tng
lai bao gm cc thu nhp t li tin gi, k phiu, hay tri phiu pht hnh
bng ng tin . Cho nn ti bt k mt t l thay i d on ca gi
15

giao ngay ca ng ni t , tng li sut bn a kch thch mua v nm gi


ng ni t , qua lm tng gi tr giao ngay ca ng tin .
Ging nh vai tr ca thu nhp thc s, vai tr ca li sut ph thuc
vo cc yu t lm n thay i. Khi chng ta cho l li sut ang tng ti
mt nc, chng ta ngh ngay n vic tht cht tin t v li sut chng ta
xt n l li sut thc i -

v vy cn cn thn khi cho rng li sut ang

tng mt nc cao hn cc nc khc.


4.5. Cn cn thng mi hay ti khon vng lai:
Cc th trng ngoi hi phn ng nhy cm vi cc tin tc lin quan
n cc s liu chnh thc ca cn cn thng mi hay ti khon vng lai.
Mt tiu chun nh gi l cn cn thng mi, mt khon thng d thng
mi quc gia tnh bng hiu s gia kim ngch xut khu v nhp khu hng
ho. Tiu chun nh gi cn li l s d ti khon vng lai, mt khon
thng d thng mi quc gia tnh bng hiu s gia kim ngch xut khu
v nhp khu hng ho v dch v cng vi s chnh lch gia tr gi qu
biu trao i qua li gia hai quc gia.
C th d dng thy mt khon thm ht trong cn cn thng mi hay
s d ti khon vng lai u l mt du hiu ch ra rng quc gia ang
cho nhiu tin hn l nhn t nc ngoi. S mt cn i ca mt quc gia
ni trn nht nh th hin s chuyn tin t trong nc cho ngi nc
ngoi, dn n lng ngoi t trong nc b thiu ht v y gi ca n ln.
Ngc li, khi mt quc gia tha ngoi t, ng tin trong nc s ln gi.

16

II. nh hng ca t gi hi oi n hot ng xut khu.


1. Tng quan v hot ng xut khu:
1.1. Khi nim:
Xut khu l mt trong hai hot ng chnh ca Ngoi thng, trong
mt quc gia thu doanh li t vic bn hng ha hoc dch v sn xut trong
nc ti th trng nc ngoi.
Mc tiu quan trng nht ca xut khu l to ra li nhun nhp khu
nhng hng ha dch v p ng nhu cu nn kinh t. Bi vy xut khu l
iu kin cn thit c nhp khu.
1.2. Tm quan trng ca hot ng xut khu i vi nn kinh t:
Cng vi nhp khu, xut khu l mt trong hai hot ng c bn ca
kinh t i ngoi, thc y nn kinh t pht trin. Hot ng xut khu em
li hai li ch cn bn: tng ngun thu ngoi t cho quc gia v cung cp
ngun thu phc v cho hot ng nhp khu nhm p ng nhu cu trong
nc.
Nh vy, hot ng xut khu ni ring v xut nhp khu ni chung l
cu ni cho mt nn kinh t vi th gii bn ngoi. Trn c s li dng li th
so snh ca mnh, mi quc gia thng qua ho nhp vo vng quay chung
ca nn kinh t th gii. Bi vy, c bit trong thi i hi nhp kinh t quc
t ngy nay, xut khu l hot ng khng th thiu cho mt nn kinh t
mun ti a ho li nhun v chuyn mn ha sn xut.
1.3. Cc tin thc y hot ng xut khu trn bnh din quc gia:
1.3.1. S dng kh nng d tha:
Khi nng lc sn xut ca doanh nghip vt qu nhu cu tiu dng ca
th trng ni a, c bit l khi doanh nghip kinh doanh nhng hng ha
dch v bt ngun t ngun nguyn liu d tha trong nc, cc doanh nghip
s ngh n vic xut khu hng ha dch v ra nc ngoi. Bi vic di
chuyn ti nguyn v quy trnh sn xut sang quy trnh sn xut khc l khng
17

d dng do vy xut khu l mt cch tn dng cc kh nng sn xut d


tha.
1.3.2. Gim chi ph sn xut trn mt n v hng ha u ra:
Theo tnh ton, mt doanh nghip c th gim c 20-30% chi ph khi
tng gp i sn lng.
1.3.3. Ti u ho li ch:
a s cc doanh nghip quyt nh xut khu sang mt th trng khi th
trng em li t sut li nhun cao hn so vi th trng trong nc (do
tn dng cc chnh sch u i ca Chnh ph nc nhp khu; c tr cp
t Chnh ph nc xut khu; do cc chnh sch thu kho hoc do th trng
ny chp nhn c mc gi cao) ng thi, li ch th hai em li i vi
doanh nghip xut khu l ko di vng i sn phm, bi khi mt sn
phm ang vo giai on chn mui ti th trng trong nc, vic tung
sn phm ra th trng ngoi nc l cch ko di vng i v tng thm li
nhun cho nh xut khu.
1.3.4. Phn tn ri ro:
Nh m rng th trng, cc doanh nghip c th gim thiu nhng tc
ng do bin ng v nhu cu do chu k kinh doanh thay i t nc ny qua
nc khc. Bn cnh , do m rng th trng, nh sn xut s c thm
nhiu khch hng, t cng gim thiu nguy c mt khc hng hoc nguy
c st gim doanh thu do bin ng chu k kinh doanh ti mt th trng nht
nh.
1.3.5. C hi nhp khu:
y l mt trong nhng mc tiu hng u ca mt quc gia khi xut
khu. Vi vic tng cng xut khu nhng mt hng tn dng ti nguyn v
kh nng sn xut d tha trong nc, xut khu gip tng d tr ngoi t v
to ngun thu cho hot ng nhp khu nhng mt hng m quc gia ny km
li th so snh hn so vi cc nc khc.
18

2. Mi quan h tc ng gia t gi hi oi v xut khu:


2.1. nh hng ca t gi hi oi n hot ng xut khu:
Khi xem xt n vn xut khu ca mt quc gia ta khng th tch ri
vic xem xt ch iu hng t gi m nc p dng. C ch iu hnh
t gi s nh hng trc tip n vic tng hay gim gi ng ni t, t tc
ng n hot ng xut nhp khu.
Nu ng ni t c nh gi qu cao (tc l t gi gim) s lm cho
hng ha nhp khu tr nn r mt cch tng i i vi ngi tiu dng v
xut khu tr nn t hn i vi nh sn xut. C th l, i vi ngi tiu
dng trong nc, so vi trc y, nay khi mua mt hng ha nhp khu h
s cn t ng ni t hn, do vy nhu cu vi hng nhp khu tng. Cn v
pha ngi tiu dng nc ngoi, hng ha nhp khu sang s tr nn t hn
do h phi chi nhiu tin hn cho mi n v hng ha.
T s lm gim sn xut ni a, dn ti thm ht ngn sch v tng
tht nghip. c bit, vic nh gi ng ni t qu cao so vi thc t trong
mt thi gian di l nguyn nhn dn n khng hong ti chnh tin t lm
gim sc cnh tranh ca xut khu, tng mnh dng vn vay bt chp kh
nng ri ro thanh ton, kch thch nhp khu dn n khuch i tiu dng,
nn kinh t pht trin qu nng cng mt lot h qu tiu cc km theo.
Ngc li, nu ng ni t c nh gi thp hn (hay t gi tng), gi
hng ha nhp khu tnh bng ni t tng, khin cu v hng ha nhp khu
gim. i vi nhng khon vay, n ngoi t, hin tng ny s gy nn tnh
trng khng c kh nng tr n, nh hng nghim trng n hot ng ti
chnh doanh nghip.
V pha nh sn xut xut khu, t gi tng ln s em li li cho xut
khu do nh xut khu hng li t chnh lch mt ng ni t i ly mt
ng ngoi t tng ln.

19

Tuy nhin, T gi hi oi chnh thc khng phi yu t duy nht nh


hng n kh nng cnh tranh ca cc nh sn xut trong nc i vi hng
ha nhp khu ti th trng ni a v vi cc nh xut khu khc ti th
trng nhp khu nc ngoi. iu quan trng l cn xem xt t gi hi oi
chnh thc ny vi s iu chnh theo t l lm pht ti nc xut khu v ti
cc nc bn hng.
T gi hi oi chnh thc iu chnh theo t l lm pht gi l t gi
hi oi thc t, n cho php cc nh xut khu cnh tranh thnh cng hn.
Nu c nh t gi chnh thc v trong nc ch s gi c tng ln nhiu so
vi ch s gi c ngoi nc th t gi hi oi thc t s tng ln hoc ln
gi. V d: nm 1991, t gi hi oi chnh thc 1USD = 9.274 VND. Ch s
gi quc t bin ng khng ng k trong khi ch s gi trong nc tng
67,5%. Nh vy t gi hi oi thc t phi l 1USD = 15.534 VND. Thc t,
ng VND mt gi do lm pht tuy nhin t gi hi oi chnh thc li
khng iu chnh theo t l lm pht. H qu l ng tin Vit Nam c
nh gi cao tng i so vi thc t, dn n gim xut khu.
Bn cnh , doanh nghip xut khu cng cn xem xt s bin ng
ca t gi hi oi mc no th c li. Bi khi nh xut khu ng thi l
nh sn xut hng ha xut khu phi nhp khu nguyn liu t nc ngoi,
khi t gi tng (ng ni t mt gi) ng nhin s khin gi nguyn liu u
vo tng, nh hng n li nhun. Do trong hot ng xut nhp khu ni
chung cn xem xt n c t gi nhp khu v t gi xut khu, cng thc
theo hng c li cho xut khu l:
T gi xut khu T gi cng b trn th trng ti chnh T gi nhp
khu

20

2.2. Quan h i hp gia kim ngch xut khu v t gi hi oi:


Kim ngch xut khu, gn lin vi n l li nhun xut khu ph thuc
vo 3 yu t: t gi, gi hng xut khu v lng hng xut khu theo cng
thc sau:

DT XK = p. q . r
Trong : - p : gi xut khu
- q : lng xut khu
- r : t gi
Quan h b ba ny c nh hng quan trng n kim ngch xut khu
cng nh n li nhun thu c t hot ng xut khu. Trong hot ng
xut khu, b ba: t gi, gi xut khu, lng hng xut khu to thnh cu
trc c bn ca qu trnh hnh thnh v bin ng ca kim ngch xut khu v
li nhun xut khu thu c.
Vi vic c nh mt trong ba yu t trn, s thay i ca hai yu t cn
li s dn n bin ng ca kim ngch xut khu v li nhun xut khu. C
th l, nu vi mt lng hng nht nh, gi xut khu v t gi thay i s
lm bin i kim ngch xut khu v li nhun xut khu. C th ni trong ba
yu t trn th lng hng xut khu l yu t m doanh nghip d dng thay
i nht. V gi, gi xut khu thng thng l gi quc t do vy cc doanh
nghip Vit Nam buc phi theo, khng c quyn quyt nh v gi. V t
gi, y l yu t v m thuc quan h cung cu th trng v s iu tit ca
Chnh ph do cng nm ngoi tm kim sot ca cc doanh nghip. Thm
na, nu c s thay i v t gi th s thay i cng khng ng k, khin
cho doanh thu v li nhun xut khu khng b nh hng nhiu. V th nn
ng trn lp trng doanh nghip, yu t lng hng xut khu l yu t c
th ch ng thay i. Lng hng xut cng ln, doanh thu v li nhun
cng tng. Tt nhin, t c iu ny doanh nghip cn ch trng n
vic tng nng lc cnh tranh v nng lc ni ti ca mnh.
21

Trng hp c s bin ng ca c ba yu t trn s dn n nhng thay


i v kim ngch xut khu v li nhun xut khu c tm vi m v v m.
C th tm lc mi quan h b ba ny qua s sau:
Lng hng
xut khu

Gi xut khu
Kim ngch
xut khu
Li nhun
xut khu
Li nhun
xut khu
T gi hi oi

22

CHNG 2: THC TRNG DIN BIN T GI


HI OI V HOT NG XUT KHU DU
TH CA VIT NAM GIAI ON 1991-2008
I. Tng quan tnh hnh iu hnh t gi.
1. Giai on 1: Trc nm 1989.
Trc nm 1989, Vit Nam p dng c ch a t gi. T gi c chia
lm 2 khu vc, bao gm Khu vc 1: T gi trong phe XHCN v Khu vc 2:
T gi ngoi phe XHCN.
* Khu vc I
- T gi mu dch: L t gi dng trong thanh ton c lin quan n
mua, bn hng ha, dch v vt cht gia cc nc trong phe XHCN. N
c xc nh da trn c s so snh gi hng ha xut khu tnh bng VND
v tnh bng ngoi t nc ngoi.
- T gi phi mu dch: L t gi dng trong thanh ton, chi tr hng
ha hoc dch v vt cht khng mang tnh thng mi... N c xc nh
trn c s gi bn l ca mt s mt hng ti 2 nc tnh theo ng tin ca 2
nc.
- T gi kt ton ni b: c xc nh trn c s t gi chnh thc
cng thm h s phn trm b l cho cc n v xut khu. T gi ny
khng cng b ra ngoi m ch p dng trong thanh ton ni b (nn gi l
kt ton ni b). T gi chnh thc (t gi mu dch) do Nh nc cng b v
c nh trong mt thi gian di. Ti thi im cng b, t gi chnh thc
thng thp hn t gi th trng (tc VND b nh gi cao), do hot ng
xut khu tnh theo t gi chnh thc b l. b l cho xut khu, Nh nc
dng t gi kt ton ni b bng t gi chnh thc cng thm mt t l phn

23

trm quy nh cho tng nhm hng. Cn i vi nhp khu, hn ch nhp


khu hng ha tiu dng hoc hng xa x phm, Nh nc p dng mc t gi
cao hn rt nhiu so vi t gi chnh thc.
- T gi kiu hi: Nhm thu ht ngun ngoi t mnh t cc nc t
bn do kiu bo chuyn v hoc khuyn khch khch du lch ti VN (nn cn
gi l t gi du lch), Nh nc tnh thm 1 h s thu ht cng vo t gi
chnh thc. V vy, t gi ny thng cao hn t gi cng b chnh thc v c
th ln ti 50%.
* Khu vc II:
Thi k ny Ngn hng VN da vo quan h t gi gia VND vi
ng la Hongkong v tnh cho ra t gi vi cc ng ngoi t khc. Chnh
sch xuyn sut v t gi i vi cc nc ngoi phe XHCN l ngay t u
VN ch p dng mt loi t gi chnh thc, khng phn bit theo cc loi quan
h mu dch hay phi mu dch.
Tm li, sn phm ca c ch xc nh t gi ny l cc nc XHCN duy
tr ch t gi c nh v a t gi. Hu qu ca vic duy tr c ch ny rt
nghim trng: ng tin VN c nh gi qu cao so vi cc ng tin t do
chuyn i; T gi chnh thc ngy cng chnh lch xa t gi th trng gy
kh khn cho xut nhp khu v.v
2. Giai on 2: 1989 1992: Ch t gi hi oi th ni
T thng 3 nm 1989, t ch a t gi c thng nht mt mc t
gi chnh thc l 4500 VND/USD. Khi , cc ngn hng c php giao
dch vi bin +/- 0,5% t gi chnh thc do Ngn hng Nh nc quy nh.
Trong giai on 1989 1992, Vit Nam p dng chnh sch t gi th
ni t do. T gi c quyt nh bi cung v cu ngoi t trn th trng.
Khi cung cu thay i n u, t gi thay i tng ng n theo mc
cn bng trn th trng. Mc d t gi chnh thc c NHTW cng b
24

nhng thc cht l th ni theo t gi th trng. T gi chnh thc c iu


chnh lin tc theo s thay i t gi trn th trng t do (d ko c tha
nhn)
3. Giai on 3: 1992 1997: Ch t gi c nh.
Chnh sch t gi th ni trong giai on 1989 1992 tuy mang li
nhng thnh cng vt bc so vi thi k a t gi trc nhng cng gy
ra khng t nhng hu qu trong hon cnh nc ta ang i theo con ng
kinh t hng ha nhiu thnh phn theo nh hng X hi ch ngha: nn
kinh t hay xy ra nhng cn sc nh k cui qu hoc cui nm; lm pht
thng tng vt bt thnh lnh; hin tng la ha trong h thng lu thng
thanh ton ngy cng tng nhanh; s mt cn i gia cc vng, cc lnh vc;
s qun l lng lo dn n hng lot v b tn dng vo cui nm 1991
v u nm 1992; ngun thu ngoi t khng c qun l cht ch m cn b
bung lng lm cho d tr ngoi t tng chm trong 3 nm 1989, 1990 v
1991 mc d tr ngoi t tng ng l 24 triu USD, 24 triu USD v 25
triu USD; v mt vn ni cm khc l vn n nc ngoi v cng tc
qun l n, mt ci gi phi tr cho vic th ni t gi l gnh nng n nc
ngoi khi tnh bng ng VN trong ngn sch nh nc tng mnh.
Trc nhng hn ch nu trn v bo v nn kinh t khi lm pht
thc y cc nh hoch nh chnh sch VN chuyn sang la chn chnh
sch t gi v mc tiu chng lm pht, bng cch duy tr s n nh ca t
gi hi oi danh ngha (c nh t gi). Mt khc Chnh ph tng cng
cng tc thng tin, cho cng khi ha mt cch nhanh chng v chnh xc cc
ch s kinh t quan trng nh t gi chnh thc, t gi th trng, ch s gi.
ng thi Chnh ph cng cho thy s ch trng tng cng thc lc kinh t
cho hot ng can thip vo t gi bng cch gia tng mnh qu d tr ngoi
t, lp qu bnh n gi.

25

Bng 1.4: Tng quan gia t gi danh ngha vi t gi thc t tnh theo
ngang gi sc mua
1992
T gi hi oi danh
ngha (VND)

1993

1994

1995

1996

1997

11.179 10.640 10.955 10.970 11.100 11.175

CPI VN

100

105,2

120,3

135,6

141,7

146,8

CPI Hoa K

100

103,0

105,6

108,6

111,8

114,3

T gi hi oi tnh theo
PPP (VND)

11.179 11.388 12.702 13.992 14.132 14.320

% Chnh lch gia


TGHD ngang gi sc
mua v t gi hi oi

0,00

7,03

15,94

27,55

27,31

28,14

danh ngha
Ngun: Tp ch Ti chnh thng 2.2004 (T.33)
S liu trn cho thy, t nm 1992 cho n trc khi xy ra cuc khng
hong ti chnh tin t khu vc (1997), t gi hi oi danh ngha nhn
chung l n nh, dao ng xung quanh mc ~ 10500 - ~11200 VND/USD.
Tuy nhin, nu so vi t gi tnh theo phng php ngang gi sc mua th t
gi hi oi danh ngha ca nm 1997 thp hn t gi hi oi thc ti 28%,
ngha l ng tin VN tng gi thc t xp x 28,14% (iu ny dn ti
thm ht trong cn cn thng mi tnh tuyt i bng tin t gia tng lin
tc 1 hu qu ca vic duy tr ch t gi c nh).
4. Giai on 4: 1997 1999: Ch t gi c nh vi bin dao ng.
y l giai on cuc khng hong ti chnh - tin t din ra khu vc
ng Nam , bt u t Thi Lan, sau lan nhanh khp khu vc v c tm
nh hng rng khp trn phm vi th gii. Trong thi k kinh t hi nhp,
Vit Nam cng khng th trnh khi nhng nh hng ca cuc khng
26

hong ny. Xt trn gc v m, nn kinh t Vit Nam phi i u vi


nhng cn sc rng khp trong nhiu lnh vc. Mt khc, nhng hn ch ca
chnh sch t gi hi oi thi k t nm 1993-1997 tr nn trm trng
khi cuc khng hong xy ra v t Vit nam trc nhng vn nan gii
cp bch trong vic la chn, u chnh chnh sch t gi hi oi. Cuc
khng hong lm cho mt lot ng tin ca cc nc gim gi mnh.
Trong khi vn duy tr vic neo t gi, ng tin ca Vit Nam b y ln
gi rt cao so vi cc ng tin khc trong khu vc.
Nu trong giai on t cui nm 1992 n thng 7.1997 ch c mt ln
duy nht iu chnh bin giao dch t 1% ln 5% vo ngy 27.02.1997,
th t thng 7.1997 n u nm 1999 c nhiu ln thay i. y cng l
chnh sch t gi ca Vit Nam trong thi k khng hong: t gi c nh vi
bin dao ng.
Bng 1.5 : Nhng ln iu chnh t gi v bin giao dch
Mc thi gian

T gi c

T gi mi (sau

(VND/USD)

iu chnh)

(VND/USD)

13.10.1997
16.02.1998

11.800

7.08.1998

12.998

6.11.1998

12.992

14.11.1998

11.175

10%

12.991

16.11.1998

12.989

26.11.1998

12.987

15.01.1999

12.980

7%

Ngun: Ngn hng nh nc Vit Nam SBV


Vic NHNN iu chnh lin tc t gi chnh thc cng bin trong giai
on ny c nhiu l do, nhng ng trn gc la chn ch t gi th c
th thy: nu phn loi ch t gi gm 3 ch chnh l ch t gi c
27

nh, ch t gi th ni thun tu v nm gia hai thi cc ny gi chung l


ch th ni c qun l, th vic c nhiu nhng iu chnh trong t gi
chnh thc cng bin tuy khng lm thay i v c bn ch t gi
nhng iu ny ng ngha vi vic a ch t gi bn th ni ti gn cc
th ni hn so vi giai on t cui nm 1992 n u nm 1997. Hng iu
chnh ny v c bn l hon ton ph hp vi l thuyt v la chn ch t
gi: mt ch t gi th ni s gp phn hn ch nhng cn sc c th xy
n cho nn kinh t m ngun gc ca cn sc l xut pht t th trng th
gii. Thc t chng minh Vit Nam c mt chnh sch t gi ng hng
khi trong cn khng hong, chng ta vn t tc tng trng GDP l 5,8%,
thm ht cn cn thng mi khng c s gia tng mnh v u t ch gim
15,7%, thp hn rt nhiu con s do World Bank d kin.
5. Giai on 5: 1999 nay: Ch t gi th ni c iu tit.
Bt u t ngy 26.02.1999, t gi hi oi chnh thc cng b hng
ngy c xc nh trn c s bnh qun mua bn thc t trn th trng
ngoi t lin ngn hng ca ngy giao dch gn nht trc . y l mt s
thay i v c ch qun l, iu hnh t gi cho ph hp vi quy lut th
trng v t gi chnh thc xem nh c cn c l mc t gi bnh qun ca
th trng ngoi t lin ngn hng. ng thi, cng t ngy 26.02.1999, bin
giao dch cng c rt xung l 0,1%.
Theo quan im ca NHNN, y l mt bc ngot lch s trong chnh
sch iu hnh t gi chuyn t mt ch t gi hi oi c nh cng
nhc vi nhng cng c iu hnh ch yu l hnh chnh sang mt ch t
gi mi linh hot hn v mang tnh th trng cao hn. C ch ny gip t gi
thc t va gn vi th trng va ko gay sc t bin gip n nh th trng
ngoi hi tt hn. Khi th trng t bin ng, t gi c th ni theo cung cu
trn th trng ngoi hi. Khi c dao ng mnh v nhanh th NHTW can
thip gi n nh t gi. T nm 2000, c ch iu hnh t gi hi oi ca
28

VN iu chnh t ch cng b t gi chnh thc theo tn hiu th trng vi


tng khong thi gian c hiu lc tng i di, sang c ch cng b t gi
theo ng thi hng ngy ca th trng ngoi t. Ngn hng Nh nc
(NHNN) thc hin tt chnh sch iu hnh t gi theo nh hng ca
Chnh ph: va theo th trng, va c can thip khi cn thit. Vic iu
chnh ny tc ng rt tch cc i vi th trng tin t. T gi gia cc
ngoi t vi VND c duy tr tng i n nh trong nhiu nm.
T 1996 n 2006, VND c iu chnh theo hng h gi VND
lin tc. Tuy nhin, VND vn c nhng biu hin c nh gi cao hn thc
t. u nm 2007 cho n nay, VND c xu hng ln gi lin tc do 2
nguyn nhn chnh: ngun cung ngoi t t nc ngoi vo VN tng mnh v
ng ti cc NHTM; trn th gii, ng USD lin tc xung gi ko di.
n ht qu I nm 2008, t gi VND/USD tip tc c chiu hng gim.
Nhng n gia nm 2008, t gi bin ng rt mnh, nh im l vo ngy
19/06/2009.
ng trc cn khng hong ti chnh tin t ton cu hin nay, mc
d lm pht trong nc nm qua t ti mc 2 con s, nhng Vit Nam vn
c xu hng iu chnh t gi c li cho xut khu nhm cu tng trng.

29

II. Tng quan hot ng xut khu du th ca Vit Nam giai


on 1991-2009.
1. Lch s hnh thnh v pht trin ca ngnh Du khi.
Nm 1975, ngay sau ngy thng nht hai min Nam Bc, ngy 3/9/1975
nh du mt bc pht trin mi ca ngnh Du kh - Tng cc Du m
v Kh t Vit Nam c thnh lp trn c s Lin on a cht 36 v mt
b phn thuc Tng cc Ho cht. Sau 5 nm k t khi pht hin kh ngy
25/7/1976, dng kh cng nghip m kh Tin Hi c khai thc a
vo phc v cho pht in v cng nghip a phng tnh Thi Bnh.
Ngy 19/06/1981, X nghip Lin doanh Du kh Vit-X (Vietsovpetro)
c thnh lp.Nhng nghin cu v kho st tm kim vo thng 5/1984
cho thy c th c kh nng khai thc du thng mi trn cc cu to Bch
H, Rng. Ngy 6/11/1984 h thu chn gin khoan du kh u tin ca
Vit Nam (MSP-1) ti m Bch H v ngy 26/6/1986 i vo lch s khai
thc du kh Vit Nam khi X nghip Lin doanh Du kh Vit-X khai
thc tn du u tin ti m Bch H t gin MSP-1 v c tn trong danh
sch cc nc khai thc v xut khu du th th gii, khng nh mt tng
lai pht trin y ha hn ca cho ngnh cng nghip du kh t nc.
K t ngy 26/6/1986 n ht thng 10/2008, ngnh Du kh khai thc
c trn 280 triu tn du th v trn 45 t mt khi kh, mang li doanh thu
gn 60 t USD, np ngn sch nh nc trn 36 t USD, to dng c ngun
vn ch s hu trn 100 nghn t ng.
Thng 4/1990, Tng cc Du kh Vit Nam c sp nhp vo B Cng
nghip nng. Thng 6/1990, Tng Cng ty Du kh Vit Nam (Vietnam Oil &
Gas Corporation Petrovietnam) c t chc li trn c s cc n v c
ca Tng cc Du kh Vit Nam.
Thng 5/1992, Tng Cng ty Du kh Vit Nam tch khi B Cng

30

nghip nng v trc thuc Th tng Chnh ph nc CHXHCN Vit Nam,


tr thnh Tng cng ty Du kh quc gia vi tn giao dch quc t l
Petrovietnam.
Ngy 29/5/1995, Th tng Chnh ph nc CHXHCN Vit Nam quyt nh
thnh lp Tng Cng ty Nh nc vi tn giao dch quc t l Petrovietnam.
Nm 2001 nh du ct mc xut khu 100 triu tn du th.
Ngy 28/11/2005, Nh my Lc du Dung Qut - nh my lc du u
tin ca Vit Nam c khi cng xy dng vi tng vn u t l 2,5 t
USD.
Thng 8/2006 - Tp on Du kh Vit Nam c Th tng Chnh ph
nc CHXHCN Vit Nam quyt nh l Cng ty m - Tp on Du kh Vit
Nam (gi l Tp on Du kh Vit Nam) theo Quyt nh s 199/2006/QTTg ngy 29 thng 8 nm 2006. Tn giao dch quc t l VIETNAM OIL
AND GAS GROUP; gi tt l Petrovietnam, vit tt l PVN.
Vi ng gp hn 30% vo ngn sch quc gia v gn 20% vo GDP
ca c nc cng nhng bc pht trin mi trong lnh vc lc ho du, kh
in m ngnh du kh thc s l u tu, l ch da vng chc ca nn
kinh t nc nh.
2. Thc trng ngnh Du kh hin nay.
2.1. Tng quan v hot ng khai thc thng mi ngnh du kh Vit
Nam
K t khi ging Bch H pht hin c nhiu du khai thc thng mi
c, u nm 1975 (nay l du kh song hnh), cng ty lin doanh Nga Vit Vietsovpetro thit lp nm 1984, c s trung ung ta lc B Ra Vng Tu, nm 1990 sn xut 2.7 triu tn du th v 0.5 t m3 kh du.
Nm 2000 mc sn xut l 16.3 triu tn du th v 1.5 t m3 kh du. Nm
2001 mc sn xut du th gim bt v ging du Bch H cn dn , nhng
cc nm 2008- 2009 phc hi mc sn xut khang 18 triu tn (400 000
31

thng mt ngy) nh a vo sn xut m C Ng Vng bn Nam Cn


Sn v m Phng ng bn Cu Long v.v Du th Vit Nam sn xut
u xut khu hu ht. C thy hin c 7 d kin lm nh my lc du Vit
Nam, trong hai d n ln nht l nh my Dung Qut - Qung Ngi, ch
mi bt u hat ng vo thng 2 nm 2009 v n thng 10 nm 2009 mi
hon tt lc c 140 000 thng du th mt ngy Thng 5 nm 2008
khi cng xy dng nh my lc du th hai khu cng ngh kinh t Nghi
Sn, tnh Thanh Ha, tng i ln hn Dung Qut i cht, chng 150
000 thng/ngy.
Biu 2.1: Sn xut du la v kh t Vit Nam giai on 1986- 2025

Theo s liu thu thp vo thng 6, 2007 th hin Vit Nam sn xut
khong 362 ngn thng du th mi ngy, mt con s rt khim tn so vi cc
nc trong khu vc . Sn lng du m do Trung Quc sn xut gp 10, 6
ln, do Indonesia sn xut gp 3 ln, do n sn xut gp 2,3 ln, do
Malaysia sn xut gp 2 ln. Trong s cc nc ASEAN c bin, VN ng
gn vi Thi, ch trn Brunei v Singapore. Bt u t khong 2004, sn
lng khai thc c bt u i theo suy gim r rt. Nm 2004 c
20.35 triu tn, nm 2005 gim xung cn 18.84 triu tn, nm 2006 cn

32

17.25 triu tn v nm 2007 c lng ch c 16.12 triu tn. Nu khng tm


c cc ngun du la mi, v nu khng tnh cc ngun du khai thc
nc ngoi, th sn lng du m khai thc c ca Vit Nam c d bo
s lin tc suy gim v ch cn khong 3 triu tn/nm vo nm 2025.
Biu 2.2: Cc nc sn xut du m chnh trong khu vc Chu Thi Bnh Dng

2.2. Hot ng khai thc v xut khu ngnh du kh nhng nm gn


y:
Trong nm 2005, tng kim ngch xut khu ton ngnh du kh t trn
7 t USD, tng hn so vi mc k lc t nm 2004 ti gn 1,33 t USD.
Ngnh du kh cng np ngn sch Nh nc trn 50.000 t ng, tng
1.850 t ng so vi nm 2004 .

33

Bng 2.1 Lng v Kim Ngch xut khu du th qua cc nm


Lng Du XK

Kim ngch XK

1000T

Du Triu

1989

1514

199.1

1990

2617

468.4

1991

3917

581.4

1992

5446

805.7

1993

6153

843.9

1994

6949

866.8

1995

7652

1033.1

1996

8705

1369.1

1997

9638

1423.4

1998

12145

1232.2

1999

14882

2091.6

2000

15424

3502.7

2001

16731.6

3125.6

2002

16876.4

3270

2003

17142.5

3821

2004

19500.6

5670.6

2005

17967

7373.5

Nm

Ngun www.gso.gov.vn
Trong nm 2006, doanh thu ton tp on Du kh Quc gia Vit
Nam t 180.188 t ng (tng ng 11 t USD), bng 168,7% k
hoch nm, tng 17,5% so vi c ng k v chim xp x 18% GDP ca c
nc. Kim ngch xut khu du th t trn 8,3 t USD. Tp on cng
np ngn sch Nh nc 80.060 t ng, bng 175% k hoch nm, tng

34

26,7% so vi cng k, chim 28,5% tng thu ngn sch nh nc.


Trong nm 2007, Tp on Du kh quc gia Vit Nam chnh thc ra
mt v bt u trin khai hot ng theo c ch vn hnh mi Cng ty
m - Cng ty con, tng bc hon thnh cc mc tiu trong Chin lc
pht trin c Chnh ph ph duyt nm 2007, Tp on Du kh quc
gia Vit Nam khai thc 24,8 triu tn du kh qui i, tip tc y mnh
cc d n thm d du kh trong nc v nc ngoi, phn u k thm 6 7 hp ng du kh mi cc l cn m, gia tng tr lng du kh t 3540 triu tn qui du, y mnh thi cng cc cng tr nh trng im ca Nh
nc v ca ngnh, tng cng pht trin cc loi hnh sn xut kinh
doanh (kinh doanh phn phi sn phm, dch v k thut, thng mi, ti
chnh). Nm 2007 Petro Vit Nam xut khu t 15,81 triu tn du th,
vi kim ngch xut khu t mc k lc 8,85 t USD
Biu 2.3 Lng v kim ngch xut khu du th qua cc nm
Lng v Kim Ngch Xut Khu Du Th Qua Cc Nm
Triu USD
25000

8000
7000

1000T

20000

6000
5000

15000

4000
10000

Lng Du XK 1000T
Kim Ngch XK

3000
2000

5000

1000
0

0
1989 1990 19911992 1993 1994 1995 1996 19971998 1999 2000 2001 20022003 2004 2005
Nm

Ngun : www.gso.gov.vn
Trong nm 2008, cng ty ny t mc doanh thu trn 250.000 t
ng. Kim ngch xut khu t mc k lc mi 11,15 t USD, bng 146,7%
k hoch nm 2008, tng 26,7% so vi nm 2007, chim trn 18% tng kim
ngch xut khu c nc. Trong nm 2008, cng tc pht trin m v khai
35

thc du kh c trin khai tch cc. Tp on a 5 m du kh mi vo


khai thc v hon tt 1 n m rng pht trin m, gm: C Ng Vng
(25/7/2008), Phng ng (24/8/2008), S T Vng (14/10/2008), Sng c
(24/11/2008); m kh - Bunga Orkid (29/7/2008) v hon tt n pht trin
giai on 2 m Rng ng. Tuy nhin, y cng ch l cc m nh vi tng
tr lng khong 110-150 triu tn, do Tp on tip tc thm d vng
cn bin gia tng tr lng. Hin nay Petro Vietnam ang tip tc y
mnh hot ng u t du kh ra nc ngoi. Tp on ny va k kt
c 16 d n (ng Nam : 6 d n, Trung ng v chu Phi: 6 d n,
chu M: 4 d n), trong c 2 d n cho du (ti Malaixia v Algeria).
c bit, theo k hoch, n cui 2012, Tp on s khai thc du ti
Venezuela v n 2014, sn lng du khai thc ti y s t khong 10
triu tn/nm.
Su thng u nm 2009, xut khu du th t 8,35 triu tn, tng 18%
so vi cng k. Tuy nhin, do gi du th trung bnh trong 6 thng qua ch
mc 54 USD/thng, bng 1/2 gi du th trung bnh cng k nn kim ngch
xut khu du th 6 thng qua l 3,38 t USD, gim 2,22 t USD so vi cng
k nm 2008. Trong nhng thng cn li ca nm, tp on phn u n lc
t ch tiu khai thc du kh c nm 2009 l 24 triu tn quy du, xut
khu 12,5 triu tn du th v condensate, cung cp 3,5 triu tn du th lm
nguyn liu cho Nh my Lc du Dung Qut. PetroVietnam k c 9
hp ng du kh; k 3 tha thun hp tc v 2 tha thun nghin cu chung
v tim nng du kh vi cc cng ty du kh quc gia ca cc nc:
Nicaragua, Bolivia, Argentina; hon tt k hp ng thnh lp Lin doanh
iu hnh chung pht trin khai thc l 433a & 416b-Algieria...T nay n
cui nm, PetroVietnam s m phn vi Tp on in lc Vit Nam v
hp ng mau bn in C Mau v Nhn Trch 1 v cc hp ng khung v
mua bn in cho cc d n Tp on ang trin khai u t xy dng; m
36

phn vi Tp on cng nghip Than v Khong sn Vit Nam v hp ng


mua than cho Nh my nhit in Thi Bnh 2 v Vng ng 1; tip tc trin
khai n mua m/nhp khu than cho cc nh my nhin in ca Tp
on.Ngoi ra, PetroVietnam cng s a 4 m mi vo khai thc, trong 2
m trong nc l: Nam Rng-i Mi d kin vo qu IV/09 v Pearl (Nh
thu Petronas) d kin vo thng 9/2009. nc ngoi l 2 m l: D30
(Malaysia) d kin vo ngy 30/10/09 v m Dana (l SK 305 Malaysia) d
kin vo ngy 30/11/2009.

37

CHNG III. KIM NH S TC NG LN NHAU CA


T GI HI OI USD/VND V KIM NGCH XUT
KHU DU TH VIT NAM GIAI ON 1991-2005 BNG
M HNH
I. Xy dng m hnh t gi tc ng ln kim ngch xut khu
du.
M hnh nhm mc ch lng ha s tc ng ca t gi thc t ln t
gi danh ngha trong vng 15 nm k t nm 1991 cho n nm 2005 ln kim
ngch xut khu du. Cc s liu c dng y l cc s liu c v t
gi c tm thy website ca Cc thng k Vit Nam www.gso.gov.vn v
cc s liu v GDP sc mua tng ng ca Vit Nam v Hoa K c tm
thy t ngun ca IMF ti trang web:
http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/weodata/index.aspx
M hnh gm cc bin : Bin ph thuc l kimngachxk ( triu USD),
cc bin c lp l luongxk (1000T) , tygia l biu hin ca t gi E danh
ngha, v tygia1 = t gi thc t xc nh bng phng php ngang gi sc
mua PPP.
Ta thnh lp mt m hnh theo dng hm Cobb Douglas :
Kimngachxk=.luongxka.tygiab.tygia1c +Vi(0).
Nhm lng ha c tng ca t gi danh ngha v thc t nh
hng th no i vi kim ngch xut khu du.
Sau khi Logarit ha ta c
Lnkimngachxk=+alnluongxk+blntygia+clntygia1+Ui (1).
Ngoi ra ta cn hi quy vi m hnh khng c lng xut khu du m
ch c s tc ng ca t gi thc t v danh ngha ln kim ngch
Lnkimngachxk=+blntygia+clntygia1+Ui (2).
38

1. Hi quy m hnh 1:
Hi quy theo phng php OLS qua Eviews c bng kt qu:
Dependent Variable: LNKIMNGHACHXK
Method: Least Squares
Date: 07/03/09 Time: 13:22
Sample: 1991 2005
Included observations: 15
Variable

Coefficient

Std. Error

t-Statistic

Prob.

LNLUONGXK

0.433774

0.423044

1.025365

0.3272

LNTYGIA1

-3.470156

1.292724

-2.684375

0.0212

LNTYGIA

-0.251239

0.093232

-2.694786

0.0209

17.28028

8.095532

2.134546

0.0561

R-squared

0.943588

Mean dependent var

7.522896

Adjusted R-squared

0.928202

S.D. dependent var

0.783773

S.E. of regression

0.210012

Akaike info criterion

-0.060121

Sum squared resid

0.485158

Schwarz criterion

0.128692

Log likelihood

4.450909

F-statistic

61.33085

Durbin-Watson stat

1.221441

Prob(F-statistic)

0.000000

M hnh hi quy tng th :


(PRM) Lnkimngachxk=+alnluongxk+blntygia+clntygia1+Ui (1).
M hnh hi quy mu:(SRM)
Lnkimngachxk=17.28028+0.433774lnluongxk-0.251239lntygia3.470156lntygia1+ei ( ei l c lng ca Ui)
Vi ngha:
39

a= 0.433774 c ngha l nu luongxk tng 1 % th kimngachxk tng


0.433774 %
b= -0.251239 c ngha l nu tygia tng 1 % th kimngachxk gim
0.251239 %
c= -3.470156 c ngha l tygia tng 1 % th kimngachxk gim 3.4701
%
1.1. Kim nh H s vi mc ngha 5%:

Kim nh gi thit :

H0 :
H:

0
0

Min bc b W : t > 2.201

Tiu chun kim nh :T-statistic|T-statistic| > t (15 4) t0(11.025) =2.201


/2

Dependent Variable: LNKIMNGHACHXK


Method: Least Squares
Date: 07/03/09 Time: 13:22
Sample: 1991 2005
Included observations: 15
Variable

Coefficient

Std. Error

t-Statistic

Prob.

LNLUONGXK

0.433774

0.423044

1.025365

0.3272

LNTYGIA1

-3.470156

1.292724

-2.684375

0.0212

LNTYGIA

-0.251239

0.093232

-2.694786

0.0209

17.28028

8.095532

2.134546

0.0561

Da theo s liu trn c th kt lun

40

-Cc h s ca 2 bin Lntygia v lntygia1 u c ngha thng k


vi mc ngha 5%
-Cc h s chn v h s ca bin Luongxk khng c ngha thng
k vi mc ngha 5%
1.2. ph hp ca m hnh:
Kim nh gi thit :

H0 : R2

H : R2

( H 0 : M hnh khng ph hp ; H : M hnh ph hp )


W

4 1,15 4 )
;
= ( f 0(.05

= f 0(.305,11) ;

) = (3.59;

Tiu chun kim nh: F-statistic


F-statistic

61.33085

Vy m hnh (1) l ph hp.


Kt lun t M hnh 1:
Cc h s ca bin t gi danh ngha l tygia v t gi thc t l
tygia1c ngha thng k mc ngha 5% tc l c quan h tc ng ln
nhau vi bin kim ngch xut khu du kimngachxk .
Khng thc s c ngha khi thng k bin luongxk khi nghin cu
snh i vi cp bin t gi thc t v t gi danh ngha mc ngha 5% .
T ta tp trung nghin cu vo m hnh 2 vi s loi b bin
luongxk m ch gi li cp bin v t gi l tygia v tygia1.

41

2. Hi quy m hnh 2:
Dependent Variable: LNKIMNGHACHXK
Method: Least Squares
Date: 07/03/09 Time: 13:29
Sample: 1991 2005
Included observations: 15
Variable

Coefficient

Std. Error

t-Statistic

Prob.

LNTYGIA

-0.243517

0.093126

-2.614929

0.0226

LNTYGIA1

-4.745411

0.353350

-13.42976

0.0000

25.40596

1.657980

15.32345

0.0000

R-squared

0.938196

Mean dependent var

7.522896

Adjusted R-squared

0.927895

S.D. dependent var

0.783773

S.E. of regression

0.210462

Akaike info criterion

-0.102171

Sum squared resid

0.531529

Schwarz criterion

0.039439

Log likelihood

3.766284

F-statistic

91.08066

Durbin-Watson stat

1.193513

Prob(F-statistic)

0.000000

M hnh hi quy tng th :


(PRM) Lnkimngachxk=+blntygia+clntygia1+Ui (1).
M hnh hi quy mu:(SRM)
Lnkimngachxk=25.40596-0.243517lntygia-4.745411lntygia1+ei
Vi ngha:
b= -0.24357 c ngha l nu tygia tng 1 % th kimngachxk gim
0.24351 %
c= -4.745411 c ngha l tygia tng 1 % th kimngachxk gim
4.745411 %
2.1. Kim nh H s vi mc ngha 5%:

42

Kim nh gi thit :

H0 :
H:

0
0

Min bc b W : t > t (15 3) t0(12.025) = 2.179


/2

Tiu chun kim nh :T-statistic


|T-statistic| > t (15 3) t0(12.025) =2.179
/2

Dependent Variable: LNKIMNGHACHXK


Method: Least Squares
Date: 07/03/09 Time: 13:29
Sample: 1991 2005
Included observations: 15
Variable

Coefficient

Std. Error

t-Statistic

Prob.

LNTYGIA

-0.243517

0.093126

-2.614929

0.0226

LNTYGIA1

-4.745411

0.353350

-13.42976

0.0000

25.40596

1.657980

15.32345

0.0000

Da vo bng s liu c th kt lun:


- Cc h s ca 2 bin Lntygia v lntygia1 u c ngha thng k vi
mc ngha 5%.
2.2. ph hp ca m hnh vi mc ngha 5%:

Kim nh gi thit :

H0 : R2
H :R

0
0

( H 0 : M hnh khng ph hp ; H : M hnh ph hp )

43

Min bc b
W

=( f 0(.3051,15 3) ;

2 ,12)
=( f 0(.05
;

)=(3.89;

Tiu chun kim nh: F-statistic=91.08.


Vy m hnh (2) l ph hp vi mc ngha 5%.
2.3. Cng a tuyn:
Tin hnh hi quy ph ca bin lntygia theo bin lntygia1 theo phng
php OLS bng Eviews ta c bng sau:
Dependent Variable: LNTYGIA
Method: Least Squares
Date: 07/03/09 Time: 14:54
Sample: 1991 2005
Included observations: 15
Variable

Coefficient

Std. Error

t-Statistic

Prob.

LNTYGIA1

-1.101823

1.007014

-1.094148

0.2937

13.24029

3.301117

4.010853

0.0015

R-squared

0.084324

Mean dependent var

9.632726

Adjusted R-squared

0.013887

S.D. dependent var

0.631202

S.E. of regression

0.626804

Akaike info criterion

2.027200

Sum squared resid

5.107482

Schwarz criterion

2.121607

Kim nh gi thit :

H0 :
H:

0
0

V prob ca lntygia1 =0.2937>0.05 .Nn s ph thuc ca lntygia1 vo


lntygia khng c ngha v mt thng k vi mc ngha 5%S\.
2.4. Tng t quan:
Durbin Watson stat =1.193513

44

Ta c DL(3-1,15)=0.946
DU(3-1,15)=1.543
0

du

dL

4-d u

4-d L

Ta c Durbin Watson stat =1.193513


d (d L , d u )

khng c kt lun v t tng quan


Cha c th kt lun m hnh c t tng quan hay khng.Nn cha
c c s kt lun dng hm sai.
2.5. Ramsey Test v b st bin vi mc ngha 5%:
M hnh hi quy mi :
Lnkimngachxk=

lntygia+

lntygia1+ FITTED2 +Ui

F-statistic

2.768337

Probability

0.124343

Log likelihood ratio

3.367144

Probability

0.066509

Ramsey RESET Test:

Test Equation:
Dependent Variable: LNKIMNGHACHXK
Method: Least Squares
Date: 07/03/09 Time: 15:14
Sample: 1991 2005
Included observations: 15
Variable

Coefficient

Std. Error

t-Statistic

Prob.

LNTYGIA

0.365000

0.375924

0.970942

0.3524

LNTYGIA1

6.612559

6.834358

0.967546

0.3541

45

-26.75476

31.38794

-0.852390

0.4122

FITTED^2

0.159473

0.095847

1.663832

0.1243

R-squared

0.950622

Mean dependent var

7.522896

Adjusted R-squared

0.937156

S.D. dependent var

0.783773

S.E. of regression

0.196482

Akaike info criterion

-0.193314

Sum squared resid

0.424657

Schwarz criterion

-0.004501

Log likelihood

5.449856

F-statistic

70.59107

Durbin-Watson stat

1.374475

Prob(F-statistic)

0.000000

Gi nh cc h s ca m hnh trn ln lt l
K :

H0 :
H:

1
2
1

2
2
2

3
2
3

4
4

i.

0
0

( H 0 : Cha c c s cho rng m hnh thiu bin ; H : M hnh thiu bin )


Min bc b W =( f 0(.105,15 4) ;
R32

TCK : Fqs =

)=(4.64;

R2

m
1 R32
n k

= F-statistic=2.768337<Fqs=4.6

Cha c c s cho rng m hnh thiu bin.


Kt lun :
M hnh 1 cho thy khng thc s c ngha v mt thng k ca bin
luongxk khi nghin cu snh i vi cp bin t gi thc t v t gi danh
ngha. T ta tp trung nghin cu vo m hnh 2.
Kt qu t m hnh 2 thu c v qua cc kim nh cho thy :
- Cc h s hi quy ca bin lntygia ( t gi danh ngha) v Lntygia1 t
gi thc t u c ngha thng k tc c mi quan h gia cp i bin t
gi v bin kim ngch xut khu, cc bin c lp gii thch c 93,82%
bin ph thuc.
- C s tc ng ngc chiu nhau gia cp bin v tng t gi E l
Lntygia v Lntygia1 so vi bin tng kim ngch xut khu du
Lnkimngachxk th hin qua du ca h s hi quy cp bin t gi l m.
46

- Kim nh a cng tuyn cho thy khng c mi quan h r nt gia t


gi thc t v t gi danh ngha .
- Kim nh t tng quan cho thy cha c c s kt lun v t tng
quan do cha c c s kt lun dng hm sai qua cho thy dng hm
hi quy lng ha tng ca t gi nh hng n tng ca kim ngch
xut khu l c c s .
- Kim nh Ramsey cho thy cha c c s kt lun rng m hnh 2
thiu bin gii thch cho thy s tc ng mnh m ca cp bin t gi ln
kim ngch xut khu du.
Vn cn tn ti:
M hnh 2 vn cn tn ti cc vn cn gii quyt
+ Vn u tin l phng php kim nh nhn qu t gi danh
ngha v thc t tht s tc ng ln kim ngch xut khu du hay ngc li?
+ Vic du ca h s hi quy ca hai bin E t gi(tygia,tygia1) lun b
hn 0 t ra cu hi v tnh chnh xc khi kt lun thu c ( tng kim
ngch xut khu bin thin ngc chiu vi cp bin t gi E ) ny tri vi
cc l thuyt kinh t cho rng hiu ng tng thu nhp t lng cu tng khi
gi gim ln t dn hiu ng gim thu nhp t vic gim thu nhp cn bin
trn tng sn phm khi E tng ,hay ng ni t mt gi.
V nhng l do trn chng ti t ra gi thit v s tc ng ngc li
ca kim ngch xut khu du ln cp i bin t gi tygia v tygia1 .Do
nhm nghin cu tip tc xy dng m hnh th 3 kho st v s tc ng
ngc ny.
Chng ta c th thy kim ngch xut khu nu dng ring r s chu tc
ng ca t gi. Tuy nhin, Vit Nam, vic xut khu v nhp khu xng
du ni ring hay my mc thit b khai thc ni chung l do 1 doanh nghip
thc hin, l tap doan dau khi quoc gia VN Petrovietnam. Khi t gi thp,
tc l ng VND mnh (ln gi), kim ngch xut khu du th tnh bng USD
47

cng khng b tc ng. Xut khu khng b nh hng nhng nhp khu
thit b khai thc hay xng du ch bin li din bin c li cho doanh
nghip do Chnh ph trc tip iu hnh. V vy, doanh nghip s khuyn
khch nhp khu xng du hay thit b phc v cho thm d khai thc.

II. Xy dng m hnh tc ng ca kim ngch xut khu ln t


gi.
M hnh mi nhm mc ch lng ha s tc ng ca kim ngch xut
khu du v t gi thc t ln t gi danh ngha trong vng 15 nm k t nm
1991 cho n nm 2005 . Cc s liu c dng y l cc s liu c v
t gi c tm thy website ca Cc thng k Vit Nam www.gso.gov.vn
v cc s liu v GDP sc mua tng ng ca Vit Nam v Hoa K c
tm thy t ngun ca IMF ti trang web
http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/weodata/index.aspx
M hnh gm cc bin : Bin ph thuc tygia l biu hin ca t gi E
danh ngha , cc bin c lp l l kimngachxk ( triu USD), v tygia1 = t
gi thc t xc nh bng phng php ngang gi sc mua PPP.
Ta thnh lp mt m hnh theo dng hm Cobb Douglas :
Tygia=.kimngachxkb.tygia1c +Vi(0).
Nhm lng ha c tng ca t gi danh ngha v thc t nh
hng th no i vi kim ngch xut khu du
Sau khi Logarit ha ta c
Lntygia=+blnkimngachxk+clntygia1+Ui (3)
Da vo dng hm ca m hnh th 3 ny ny ta tin hnh hi quy theo
phng php OLS .
Kt qu hi quy bng Eviews cho ta bng sau.

48

Dependent Variable: LNTYGIA


Method: Least Squares
Date: 07/10/09 Time: 15:21
Sample: 1991 2005
Included observations: 15

M hnh
tng th

Variable

Coefficient

Std. Error

t-Statistic

Prob.

LNTYGIA1

-7.775355

2.685698

-2.895096

0.0134

66.89754

20.70202

3.231450

0.0072

LNKIMNGACHXK

-1.490593

0.570032

-2.614929

0.0226

R-squared

0.416700

Mean dependent var

9.632726

Adjusted R-squared

0.319484

S.D. dependent var

0.631202

S.E. of regression

0.520700

Akaike info criterion

1.709572

Sum squared resid

3.253544

Schwarz criterion

1.851182

F-statistic

4.286308

Prob(F-statistic)

0.039387

Log likelihood

-9.821789

Durbin-Watson stat

2.362284

hi quy
(PRM)

:
Lntygia=+blnkimngachxk+clntygia1+Ui (1).
M hnh hi quy mu:(SRM)
Lntygia=66.89754-7.775355lntygia1-1.490593lnkimngachxk+ei
Vi ngha:
b= -7.775355 c ngha l nu tygia1 gim 1 % th tygia tng 7.75355
%
c= -1.490593 c ngha l tygia tng 1 % th kimngachxk gim
1.490593 %
1. Kim nh H s vi mc ngha 5%:

Kim nh gi thit :

H0 :
H:

0
0

49

Min bc b W : t > t (15 3) t0(12.025) = 2.179


/2

Tiu chun kim nh :T-statistic


|T-statistic| > t (15 3) t0(12.025) =2.179
/2

Dependent Variable: LNTYGIA


Method: Least Squares
Date: 07/10/09 Time: 15:21
Sample: 1991 2005
Included observations: 15
Variable

Coefficient

Std. Error

t-Statistic

Prob.

LNTYGIA1

-7.775355

2.685698

-2.895096

0.0134

66.89754

20.70202

3.231450

0.0072

LNKIMNGACHXK

-1.490593

0.570032

-2.614929

0.0226

Da vo bng s liu c th kt lun:


- Cc h s ca 2 bin Lnkimngachxk v lntygia1 u c ngha
thng k vi mc ngha 5%.
2. ph hp ca m hnh vi mc ngha 5%:
Kim nh gi thit :

H0 : R2
H :R

0
0

( H 0 : M hnh khng ph hp ; H : M hnh ph hp )


Min bc b
W

=( f 0(.3051,15 3) ;

2 ,12)
;
) =( f 0(.05

) =(3.89;

Tiu chun kim nh: F-statistic=4.286308

50

Vy m hnh (2) l ph hp vi mc ngha 5%.


3. T tng quan vi mc ngha 5%:
Durbin Watson stat =2.362284
Ta c DL(3-1,15)=0.946
DU(3-1,15)=1.543
4-DL=3.054
4-DU=2.457

du

dL

4-d u

4-d L

Ta c Durbin Watson stat =2.362284


d (d ,4 - d U )
U

khng c t tng quan

C th kt lun m hnh khng c t tng quan hay khng.Nn cha


c c s kt lun dng hm sai.
4. Ramsey Test v b st bin vi mc ngha 5%:
M hnh hi quy mi :
Lntygia=

lnkimngachxk+

Ta rt R23 t m hnh mi

51

lntygia1+ FITTED2 +Ui

Ramsey RESET Test:


F-statistic

42.57857

Probability

0.000043

Log likelihood ratio

23.74881

Probability

0.000001

Test Equation:
Dependent Variable: LNTYGIA
Method: Least Squares
Date: 07/10/09 Time: 20:20
Sample: 1991 2005
Included observations: 15
Variable

Coefficient

Std. Error

t-Statistic

Prob.

LNTYGIA1

314.4212

49.39343

6.365648

0.0001

-2509.060

394.8907

-6.353809

0.0001

LNKIMNGACHXK

60.48920

9.502322

6.365729

0.0001

FITTED^2

2.135442

0.327260

6.525225

0.0000

R-squared

0.880245

Mean dependent var

9.632726

Adjusted R-squared

0.847585

S.D. dependent var

0.631202

S.E. of regression

0.246424

Akaike info criterion

0.259651

Sum squared resid

0.667972

Schwarz criterion

0.448465

Log likelihood

2.052615

F-statistic

26.95143

Durbin-Watson stat

2.524843

Prob(F-statistic)

0.000023

Gi nh cc h s ca m hnh trn ln lt l
K :

H0 :
H:

1
2
1

2
2
2

3
2
3

4
4

i.

0
0

( H 0 :Cha c c s cho rng m hnh thiu bin ; H : M hnh thiu bin )


Min bc b W =( f 0(.105,15 4) ;
R32

TCK : Fqs =

)=(4.64;

R2

m
1 R32
n k

= F-statistic=42.57857>Fqs=4.64

C c s cho rng m hnh thiu bin.


iu ny c th gii thch c khi t gi hi oi danh ngha cn c
xc nh bi hng lot bin khc nh cung cu ngoi t ni t ,vv..
52

5. D bo
12
Forecast: LNTYGIAF
Actual: LNTYGIA
Forecast sample: 1991 2005
Included observations: 15

11

10

Root Mean Squared Error


Mean Absolute Error
Mean Abs. Percent Error
Theil Inequality Coefficient
Bias Proportion
Variance Proportion
Covariance Proportion

0.465728
0.347609
3.492749
0.024140
0.000000
0.215419
0.784581

7
1992

1994

1996

1998

2000

2002

2004

LNTYGIAF

Kt lun :
Kt qu t m hnh 3 thu c v qua cc kim nh cho thy :
- Cc h s hi quy ca bin lntygia1 ( t gi thc t) v lnkimngachXK
u c ngha thng k tc c s tc ng thc t ca kim ngch xut khu
du v t gi thc t ln bin t gi danh ngha.
- C s tc ng ngc chiu nhau gia bin t gi danh ngha
tygia v tygia1 iu ny tuy tri vi l thuyt kinh t nhng c gii thch
bi 2 xu hng ti tnh hnh thc t Vit Nam khi m khong cch gia
GDP sc mua tung ng v M ngy cng thu hp trong khi t gi dang
ngha VND do NHTW quy nh bin ng theo bin cng c khuynh
hng tng ln v vi mc gi tht ca mnh. V 2 l do trn nn xut hin
s bin ng tri chiu ny.
- C s tc ng tri chiu nhau gia kim ngch xut khu du v t gi
danh ngha iu ny l ph hp vi l thuyt cho rng vic tng cng xut
khu gp phn lm tng gi ng ni t tc lm gim t gi hi oi danh
ngha E v ngc li.
53

- Kim nh t tng quan cho thy khng c c s kt lun v t tng


quan do cha c c s kt lun dng hm sai qua cho thy dng hm
hi quy lng ha tng ca t gi nh hng n tng ca kim ngch
xut khu l c c s .
- Kim nh Ramsey cho thy c c s kt lun rng m hnh 2 thiu
bin gii thch cho thy t gi danh ngha ph thuc nhiu yu t khc

54

LI KT
Trong qu trnh nghin cu v s tc ng ln nhau ca t gi
USD/VND v kim ngch xut khu du th ca Vit Nam ly s liu mu 15
nm (1990-2005) vi phng php p dng kinh t lng nhm lng ha
mi quan h gia hai bin s kinh t trn, nhm tc gi t c mt s kt
qu sau:
- Tn ti mi quan h tc ng ca t gi danh ngha v t gi thc t
ln kim ngch xut khu du th di biu hin ca tng v phn trm ca
cc bin t gi nh hng ln tng v phn trm ca kim ngch xut khu
du th.
- T gi hi oi danh ngha v t gi hi oi thc t tc ng ln kim
ngch xut khu du theo hng tri chiu nghch bin , vi kho st mu
trong vng 15 nm , kt qu t m hnh 2 minh ha cho mi quan h ny qua
cc kim nh vi mc ngha 5% cho thy cha c c s bc b tnh
ng n ca dng hm v cc h s hi quy .
- Tn ti mi quan h theo chiu hng ngc li ca s tc ng ca
kim ngch xut khu du th v t gi thc t ln t gi danh ngha v mt
tng phn trm minh ho bi m hnh 3.
- S tc ng ca kim ngch xut khu du ln t gi l mt s tc
ng tri chiu vi kho st mu trong vng 15 nm , qua gii thch c
phn no vai tr quan trng ca kim ngch xut khu du t lu chim t
trng ln trong quan h xut nhp nhu ca Vit Nam.
Do hn ch v khun kh ti v thi gian nghin cu, ti vn cn
tn ti nhng hn ch nh: cha cp ti gii php v vic iu hnh t gi
nhm nng cao kim ngch xut khi ca Vit Nam i vi mt hng du th.
55

Nhm ti hy vng s hon thin hn cc kho st v m hnh ca


mnh trong vic m rng mu v lng ha chnh xc mi quan h gia hai
bin s kinh t ny, ng thi cng mong mun s c th m rng v i su
trong nhng nghin cu tip theo v cc gii php iu hnh v s dng cng
c t gi hi oi nhm y mnh kim ngch xut khu mt s mt hng ch
lc ca Vit Nam.

56

TI LIU THAM KHO


I. Ti liu trong nc:
1. PGS.TS Nguyn Vn Tin (2005), Ti chnh quc t hin i
trong nn KT m- nh gi chnh sch t gi ca VN sau 20
nm i mi, NXB Thng k.
2. PGS.TS Trn Hong Ngn (2007), Gio trnh Thanh ton quc
t, NXB Thng k.
3. Nguyn Minh Dng (2008), Lun vn thc s kinh t Gii
php iu hnh chnh sch t gi Vit Nam, H Kinh t
Tp.HCM.
4. Nguyn Th Thanh Tho (2005), Lun vn Phn tch tc ng
ca t gi hi oi ti hot ng xut nhp khu nng sn thc
phm An Giang, i hc An Giang.
5. PGS. TS. Trn Ngc Th, Phng php lun xy dng l trnh
t do ha ti chnh VN giai on 2001- 2010, ti NCKH cp
B.
6. PGS. TS. Trn Ngc Th TS. Nguyn Ngc nh, Ti chnh
quc t, NXB Thng K 2001.
7. PGS.TS L Thanh Cng, Quan h b ba trong hot ng xut
khu, Tp ch Kinh t i ngoi s thng 10-2005, H Ngoi
thng.
8. Bn tho " S Thng Ging ca Gi Du, An Ninh Nng Lng
v Tranh Chp Bin ng".
9. Bo co phn tch c phiu ngnh du kh - Cng ty c phn
chng khon Trng An.
II. Cc websites:
1. Website Tng cc Thng k: http://www.gso.gov.vn/
57

2. Website Th i b o kinh t Vi t nam: http://vneconomy.vn/


3. Website Thi bo kinh t Si Gn: http://www.thesaigontimes.vn
4. Chuyn phn tch "VIT NAM 20 NM I MI V
PHT TRIN 1986-2005" ca Tng cc thng k:
http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=418&idmid=&ItemID
=43262.
5. Trang thng tin v Du kh Vit Nam:
http://www.vietnamep.com/energy/index.php?/Du-kh/
6. Din n Cng ngh Du kh: http://forum.congnghedaukhi.com/
7. Ngn hng Nh nc Vit Nam
http://www.sbv.gov.vn/
8. Ngn hng thng mi c phn ngoi thng Vit Nam
http://www.vietcombank.com.vn/
9. Ngn hng thng mi c phn k thng Vit Nam
http://www.techcombank.com.vn/
10.Trng i hc kinh t Tp.HCM
http://www.ueh.edu.vn/

58

You might also like