(YRC) - Su Dung Cac Cong Cu Ngoai Hoi Phai Sinh Nham Phong Ngua Rui Ro Ty Gia Cho DNXNK VN

DANH MC CC T VIT TT
DN: Doanh nghip DN NK: Doanh nghip nhp khu DN XK: Doanh nghip xut khu DN XNK: Doanh nghip xut nhp khu NHNN: Ngn hng nh nc NHTM: Ngn hng thng mi NHTW: Ngn hng trung ng TGH: T gi hi oi TCTD: T chc tn dng
http://svnckh.com.vn
DANH MC CC BNG BIU, TH

Trang th 1-1: ng cu ngoi hi ................................................................ 8 th 1-2: ng cung ngoi hi .............................................................. 8 th 1-3: Tc ng ca s thay i li sut n t gi VND/USD ......... 11 Bng 1-4: V d v ri ro t gi .................................................................. 12 Bng 1-5: V d v cng c k hn ngoi hi ............................................ 19 Bng 1-6: S liu v GBP future contract ti CME ngy 18/12/2003 ... 22 Bng 1-7: V d v cng c hon i ngoi hi ......................................... 24 th 1-8: Trng thi quyn chn .............................................................. 26 th 1-9: Li v l trong hp ng quyn chn mua .............................. 27 th 1-10: Li v l trong hp ng quyn chn bn.............................. 28 Bng 2-1: Kt qu kho st vic s dng cng c phi sinh cc DN Vit Nam (2007) ................................................................................................. 42 th 2-2: Bin ng ca t gi VND/USD .............................................. 43 Biu 3-1: Doanh s ca cng c phi sinh ngoi hi trn OTC (03/2008) ................................................................................................................. 56
ii
MC LC
LI M U .................................................................................................. 1 CHNG I: L LUN CHUNG V RI RO T GI, CNG C NGOI HI PHI SINH V CCH THC PHNG NGA RI RO T GI ............................................................................................................. 4 1. Ri ro t gi .............................................................................................. 4 1.1. T gi hi oi ................................................................................... 4 1.1.1. Khi nim .................................................................................... 4 1.1.2. Phn loi t gi hi oi ............................................................. 6 1.1.3. Nhng yu t tc ng n bin ng t gi hi oi ................ 7 1.2. Ri ro t gi ...................................................................................... 12 1.2.1. Khi nim ri ro t gi .............................................................. 12 1.2.2. nh hng ca ri ro t gi n hot ng xut nhp khu .... 13 2. Cng c ngoi hi phi sinh.................................................................. 15 2.1. Ch th, mc ch ca cc loi giao dch......................................... 15 2.2. Cc loi cng c ngoi hi phi sinh ............................................... 18 2.2.1. Cng c k hn ngoi hi .......................................................... 18 2.2.2. Cng c tng lai ngoi hi ..................................................... 20 2.2.3. Cng c hon i ngoi hi ...................................................... 23 2.2.4. Cng c quyn chn ngoi hi ................................................. 24 3. Cch thc phng nga ri ro t gi trong hot ng xut nhp khu bng cng c ngoi hi phi sinh ............................................................. 30 3.1. Bo him ri ro trong kinh doanh xut nhp khu bng cng c k hn ........................................................................................................... 31
iii
3.2. Bo him ri ro trong kinh doanh xut nhp khu bng cng c tng lai .................................................................................................. 32 3.3. Bo him ri ro trong kinh doanh xut nhp khu bng cng c quyn chn .............................................................................................. 32 3.4. Bo him ri ro trong kinh doanh xut nhp khu bng cng c hon i ............................................................................................................ 35 CHNG II: THC TRNG S DNG CNG C PHI SINH NGOI HI PHNG NGA RI RO T GI CHO CC DOANH NGHIP XUT NHP KHU VIT NAM .............................................. 36 1. Cc vn bn php l iu chnh cc giao dch ngoi hi phi sinh.......... 36 1.1. Quy nh v cng c ngoi hi k hn v hon i ......................... 36 1.2. Quy nh v cng c ngoi hi quyn chn..................................... 37 2. Tnh hnh cung cp cc cng c ngoi hi phi sinh cc ngn hng thng mi Vit Nam ................................................................................. 38 3. Tnh hnh s dng cc cng c ngoi hi phi sinh phng nga ri ro t gi cho cc doanh nghip xut nhp khu Vit Nam ...................... 40 3.1. Cc doanh nghip Vit Nam v vn phng nga ri ro t gi .... 40 3.2. Tnh hnh s dng cng c phi sinh trong nghip v xut nhp khu ti Vit Nam ............................................................................................ 42 4. nh gi v tnh hnh s dng cng c ngoi hi phi sinh ti Vit Nam ......................................................................................................... 46
4.1. Kt qu s dng cng c ngoi hi phi sinh trong phng nga ri ro t gi cho cc DN XNK ti Vit Nam ................................................ 46 4.2. Nhng hn ch trong vic s dng cng c phi sinh ti Vit Nam 47 4.2.1. V pha cc Ngn hng thng mi.......................................... 47
iv
4.2.2. V pha cc doanh nghip xut nhp khu ............................... 49 4.2.3. Hn ch trong mi trng ti chnh i vi cng c ngoi hi phi sinh .............................................................................................. 52 CHNG III: XUT GII PHP Y MNH VIC S DNG CNG C NGOI HI PHI SINH CHO CC DOANH NGHIP XUT NHP KHU VIT NAM ............................................................... 55 1. Kinh nghim ca nc ngoi trong vic s dng ngoi hi phi sinh ......................................................................................................... 55
2. nh hng pht trin ca cc cng c ngoi hi phi sinh ti Vit Nam trong thi gian ti.............................................................................. 56 3. xut mt s gii php cho vic s dng cng c phi sinh ngoi hi cho cc doanh nghip xut nhp khu Vit Nam .................................... 58 3.1. V pha cc doanh nghip ................................................................ 58 3.2. V pha cc ngn hng thng mi .................................................. 59 3.3. Hon thin th trng tin t, ngoi hi v khung php l v ngoi hi phi sinh ca NHNN ......................................................................... 61 3.3.1. Hon thin th trng tin t v th trng ngoi hi Vit Namhng Vinaforex hi nhp vi quc t ................................................ 61 3.3.2. Hon thin mi trng php l cho cc cng c phi sinh tin t . 62 KT LUN .................................................................................................... 64 TI LIU THAM KHO
LI M U
1. Tnh cp thit ca ti
Trong nn kinh t ca mi quc gia trn th gii th hot ng xut nhp khu lun ng mt v tr rt quan trng vi nn kinh t quc dn. Cng vi n l nhu cu s dng ng ngoi t thanh ton cc hp ng xut nhp khu ngy cng tr nn cp thit. S bin ng v t gi l nguyn nhn gy ra thua l cho cc DN XNK trc s bin ng kh lng ca tnh hnh ti chnh quc t. Chnh v vy m nghip v ngoi hi phi sinh ra i hn ch thp nht ri ro v thua l c th xy ra cho cc ch th tham gia vo th trng ti chnh. Trn th gii, nghip v ngoi hi phi sinh c s dng rt rng ri phng nga ri ro t gi cho cc DN v n th hin c tm quan trng i vi cc ch th tham gia vo th trng ti chnh. V pha cc DN XNK Vit Nam, mc d ngn hng nh nc cho php h thng ngn hng thng mi thc hin cc nghip v phi sinh phng nga v hn ch ri ro t gi t nm 2005, nhng n nay, nhiu DN vn cha nhn thc r li ch ca cng c ny. Cc DN XNK khng quan tm nhiu, ni ng hn l khng n vic phng nga ri ro t gi trong mt khong thi gian di trc 2007 do s n nh ca t gi. iu ny t cc DN trc nhng ri ro ln v nguy c thua l cao do th trng ngoi hi bin ng mnh. S bt n ca t gi t giai on na cui nm 2007 ti nay gy ra nhng tc ng tiu cc n cc DN XNK v h khng c s chun b i ph vi tnh hnh ny. Do vy m khng t DN ri vo cnh lao ao khi thiu ngoi t thanh khon nhp khu hay mt c hi kim li khi ngoi t tng gi do tin vn nm trong ti khon tit kim ngn hng. Khi t gi hi oi bin ng th cc DN XNK chnh l ngi chu s tc ng u tin v ln nht ti hot ng kinh doanh ca mnh. c bit, trong bi cnh tnh hnh ti chnh th gii c nhiu bin ng kh lng nh ngy nay th cc ri
ro ny li cng nhiu v nghim trng hn. Do vy m vn phng nga ri ro t gi ang l vn cp thit v cn a ra c hng gii quyt ngay cho cc DN. Chnh v vy m nhm nghin cu chn ti S dng cc cng c ngoi hi phi sinh nhm phng nga ri ro t gi cho cc doanh nghip xut nhp khu Vit Nam lm cng trnh nghin cu nhm xut mt s gii php phng nga ri ro t gi trong kinh doanh xut nhp khu ca cc doanh nghip. 2. Tnh hnh nghin cu Vn s dng cc cng c ngoi hi phi sinh phng nga ri ro t gi cho cc doanh nghip xut nhp khu c nghin cu nhiu qua cc n, ti, bi vit ca cc tc gi nc ngoi, nhng ti Vit Nam th cn kh mi m v mi c nghin cu trong mt vi nm tr li y. 3. i tng v mc ch nghin cu i tng nghin cu l thc trng s dng cng c phi sinh nhm phng nga ri ro TGH cho cc DN XNK ca Vit Nam. Mc ch nghin cu l: Th nht, a ra ci nhn tng quan v cc cng c ngoi hi phi sinh v cch s dng cc cng c ny trong vic phng nga ri ro t gi. Th hai, phn tch v nh gi thc trng vic s dng cc cng c phng nga ri ro t gi trong hot ng kinh doanh xut nhp khu ca DN Vit Nam hin nay, ng thi nu ln cc mt hn ch trong vic s dng cc cng c ny. Th ba, nhm nghin cu s xut mt s gii php cc DN kinh doanh xut nhp khu Vit Nam cc cng c phi sinh vo vic bo him ri ro trong hot ng xut nhp khu ca mnh. 4. Phng php nghin cu Trn c s phng php lun duy vt bin chng, ti c nghin cu vi cc phng php c th nh sau: Phn tch v tng hp cc ngun ti liu, thu thp thng tin, nh gi v d bo.
5.
Phm vi nghin cu
Nhm nghin cu s tp trung vo cc DN XNK Vit Nam, cc cng c ngoi hi phi sinh ang c s dng phng nga ri ro t gi cho doanh nghip ti Vit Nam t 2004 n nay, vic cung cp cng c phi sinh ca NHTM v nhng vn bn php l ca nh nc v cng c phi sinh. 6. D kin kt qu nghin cu Da trn mc ch nghin cu ca ti, lun vn c mt s nhng ng gp c bn l tng kt l lun v cng c phi sinh, bn cnh l nghin cu thc trng phng nga ri ro t gi trong hot ng xut nhp khu bng cc cng c ngoi hi phi sinh ca DN Vit Nam hin nay. Ngoi hai ng gp trn th lun vn cng xut mt s gii php ng dng kh d hiu v cng c phi sinh trong hot ng xut nhp khu trong thi gian ti. 7. Kt cu ti L lun chung v ri ro t gi, cng c ngoi hi phi Ni dung chnh ca ti c kt cu thnh ba chng chnh nh sau: Chng I. sinh, v cch thc phng nga ri ro t gi. Chng II. Thc trng s dng cng c ngoi hi phi sinh phng nga ri ro t gi cho cc DN XNK Vit Nam Chng III. xut gii php y mnh vic s dng cng c ngoi hi phi sinh cho cc DN XNK Vit Nam.
CHNG I L LUN CHUNG V RI RO T GI, CNG C NGOI HI PHI SINH V CCH THC PHNG NGA RI RO T GI
1. Ri ro t gi
1.1. T gi hi oi Hin nay, hu ht cc quc gia trn th gii u c ng tin ring ca quc gia. Cc vn v thng mi, u t, quan h quc tu i hi vic thanh ton quc t gia cc quc gia vi nhau. Vic thanh ton ny li i hi phi so snh mt ng tin nc ny vi ng tin nc khc, thanh ton c th s dng mt trong hai ng tin ca hai nc nhng cng c th s dng mt ng tin th ba no , t xut hin vic phi tnh ton mt ng tin ni t c bao nhiu ng ngoi t hoc ngc li mt ng ngoi t c bao nhiu ni t, tc l phi bng cch no , chuyn i mt n v tin t ca nc ny thnh n v tin t ca nc khc. Mun thc hin c iu cn phi da v mt mc quy i xc nh, hay mt t gi xc nh, t gi ny c gi l t gi hi oi. 1.1.1. Khi nim T gi c th c hiu theo nhng cch din t khc nhau: TGH c th c hiu l quan h so snh gia hai ng tin ca hai nc khc nhau. Trong ch bn v vng, tin t lu thng l tin c bng vng v giy bc ngn hng c i t do ra vng cn c vo hm lng vng ca
n. TGH lc ny l quan h so snh hai ng tin vng ca hai nc vi nhau hoc l so snh hm lng vng ca hai ng tin hai nc vi nhau. Cch so snh ny c gi l ngang gi vng (Gold Parity). [4] V d: Hm lng vng ca bng Anh (GBP) l 2,488281 gam, ca la M (USD) l 0,888671 gam, do quan h so snh gia GBP v USD l: 1GBP = 2,488281/ 0,888671 = 2,8 USD Trong ch lu thng tin giy, giy bc ngn hng khng c i t do ra vng theo hm lng ca n, do ngang gi vng khng cn l c s hnh thnh TGH. Lc ny vic so snh hai ng tin vi nhau c thc hin bng cch so snh sc mua ca hai tin t vi nhau, gi l ngang gi sc mua ca tin t (Purchasing Power Parity)[4] V d: Mt hng ha A M c gi l 100 USD; Php l 82 EUR Vy ngang gi sc mua l: 1USD = 82/100 = 0,82 EUR. y cng chnh l TGH gia la M v ng EUR. Theo Samuelson mt nh kinh t hc ngi M cho rng: TGH l t gi i tin ca mt nc ly tin ca mt nc khc Theo php lnh v ngoi hi ca Vit Nam c Quc Hi ban hnh ngy 13/12/2005 ti khon 9 iu 4: T gi hi oi ca ng Vit Nam l gi ca mt n v tin t nc ngoi tnh bng n v tin t ca Vit Nam [11] Theo PGS.TS inh Trng Thnh: Ti chnh quc t, 2006, trang 35: T gi hi oi l tng quan sc mua gia cc ng tin v l mc gi m ti cc ng tin c th chuyn i c cho nhau [7] Tm li, t gi hi oi l gi c ca mt ng tin c biu th thng qua ng tin khc.[6] Bn cht ca TGH y chnh l mt loi gi c nhng l gi c ca hng ha c bit, l tin t V d: 1USD = 17.804 VND, ngha l gi ca USD l 17.804 VND
1.1.2. Phn loi t gi hi oi Trn th trng tin t thng gp mt s loi t gi sau y: 1.1.2.1. Cn c vo thi im mua/bn ngoi hi T gi mua vo (Bid rate): L t gi m ti ngn hng yt gi sn sng mua vo ng tin yt gi T gi bn ra (Ask/Offer rate): L t gi m ti ngn hng yt gi sn sng bn ra ng tin yt gi [6] T gi mua vo bao gi cng thp hn t gi bn ra v khon chnh lch l li nhun kinh doanh ngoi hi ca ngn hng. 1.1.2.2. Cn c vo k hn thanh ton T gi giao ngay (Spot rate): L t gi c tha thun hm nay, nhng vic thanh ton xy ra trong vng hai ngy lm vic tip theo (T+2) T gi k hn (Forward rate): L t gi c tha thun ngy hm nay, nhng vic thanh ton xy ra sau t ba ngy lm vic tr ln [6] 1.1.2.3. Cn c vo gi tr ca t gi T gi danh ngha (Nominal exchange rate NER): L t l trao i gia hai ng tin biu hin theo gi hin ti, khng tnh n bt k nh hng no ca lm pht[16] T gi thc (Real exchange rate RER): L t gi c tnh n tc ng ca lm pht v sc mua ca mt cp tin t phn nh tng quan gi c nc ngoi vi gi c trong nc. Qua , gi c nc ngoi s c chuyn i thnh gi c tnh bng tin t trong nc thng qua t gi danh ngha. T gi ny i din cho kh nng cnh tranh quc t ca nc .[16] 1.1.2.4. Cn c vo c ch iu hnh chnh sch t gi T gi chnh thc (Official rate): l t gi do NHTW cng b, phn nh chnh thc v gi tr i ngoi ca ng ni t. Vit Nam, t gi chnh thc l t gi giao dch bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng.
T gi ch en (Black market rate): l t gi c hnh thnh bn ngoi h thng ngn hng, do quan h cung cu trn th trng ch en quyt nh T gi c nh (Fixed rate): l t gi do NHTW cng b c nh trong mt bin giao ng hp. Di p lc ca cung cu trn th trng, duy tr t gi c nh, NHTW phi thng xuyn can thip lm cho d tr ngoi hi quc gia thay i. T gi th ni hon ton (Freely floating rate): l t gi c hnh thnh hon ton theo quan h cung cu trn th trng, NHTW khng h can thip T gi th ni c iu tit (Managed Floating rate): L t gi c th ni, nhng NHTW tin hnh can thip t gi bin ng theo hng c li cho nn kinh t.[9] 1.1.3. Nhng yu t tc ng n bin ng t gi hi oi S hnh thnh nn TGH l qu trnh tc ng bi nhiu yu t ch quan v khch quan. Nhng nhn chung, c ba yu t chnh tc ng n t gi. l mi quan h cung cu v ngoi t, lm pht v mc chnh lch li sut gia cc nc. 1.2.2.1. Mi quan h cung cu v ngoi hi Cung v cu ngoi t trn th trng ngoi hi nh hng trc tip n s bin ng ca TGH. ng cu ngoi t Cu ngoi t l lng ngoi t m th trng mun mmua vo bng ng ni t Khi nhu cu v USD ca ngi Vit Nam tng ln, iu ny lm cho gi ca USD tng ln so vi VND. Do , t gi hi oi tng g (t E1 ln
E2). Ngc li khi nhu cu v USD ca Vit Nam gim, lm cho gi USD gim so vi VND, dn n t gi gim E(VND/USD) S
E2 E1 D2 D1 Lng USD th 1-1: ng cu ngoi hi ng cung ngoi t Cung ngoi t l lng ngoi t m th trng mun bn ra thu v ni t E(VND/USD) S1 S2
E1 E2 D
Lng USD th 1-2: ng cung ngoi hi

Khi lng cung USD tng, iu ny lm cho gi USD gim so vi VND, dn n t gi gim (t E1 xung E2). Ngc li, khi lng cung USD gim, lm cho gi USD tng so vi VND, lm t gi tng 1.2.2.2. Lm pht nh hng n t gi hi oi thy r c mi quan h gia TGH v t l lm pht, ta s dng l thuyt ngang gi sc mua ca Ricardo Cassel (1772-1823). L thuyt ny c da trn gi thit l TGH mc cn bng phi th hin s ngang bng sc mua gia hai ng tin tng ng. L thuyt ny cn c gi l l thuyt 3P (Purchasing Power Parity PPP) L thuyt ny da trn nhng gi thit: khng tn ti chi ph vn chuyn quc t, hng ro thng mi quc t (thu quan, quota), kinh doanh thng mi quc t khng chu ri ro, hng ha l ging ht nhau gia cc nc v th trng l cnh tranh hon ho. Khi , do cc hng ha l ng nht gia cc quc gia nn ngi tiu dng s chn mua hng nc no c gi thp hn. TGH tnh theo gi c ca hng ha l: [9] Pi E= (1) * Pi Trong : E : L TGH gia hai ng tin Pi: L gi c ca hbng ha tnh bng ng ni t Pi*: L gi c ca hng ha tnh bng ng ngoi t Bt c khi no ng thc trn b ph v, th kinh doanh chnh lch gi thng qua cc hnh vi mua hng ha th trng c gi thp v bn th trng c gi cao s gip khi phc li trng thi cn bng. Gi s vi trng hp ng VND v USD: E l % thay i theo nm ca t gi giao ngay gia ng VND v USD.
P v P* l % thay i ca mc gi c (hay c th ni l mc lm pht ) ca Vit Nam v M. T (1) c Pi = E x Pi* Theo l thuyt, n cui nm th: P x (1+P) = E x (1+E) x Pi* x (1+ Pi*) (1+P) = (1+E) x (1+ Pi*) T E = P - Pi* 1+ Pi* Khi 1+ Pi* 1 th ta c cng thc dng xp x E = P - Pi* hay E = * [16] Nc no c t l lm pht ln hn th ng tin nc c sc mua thp hn v lm cho t gi tng v ngc li nc no c t l lm pht thp hn th ng tin nc c sc mua cao hn v t gi gim. Theo l thuyt ngang gi sc mua th yu t chnh lch lm pht ch c nh hng n bin ng ca t gi trong di hn. Vic nghin cu yu t ny lm c s d on bin ng ca t gi trong ngn hn s em li kt qu khng chnh xc. 1.2.2.3. Li sut nh hng n t gi hi oi L thuyt nghin cu mi tng quan ca li sut gia hai ng tin n tc ng ca t gi c gi l l thuyt ngang gi li sut (Interest Rate Parity IRP). Theo l thuyt ny th li sut ni a bng li sut nc ngoi cng vi khon tng gi d tnh ca ng tin nc ngoi hay c th ni mt cch khc l li sut ni a bng li sut nc ngoi tr i s tng gi d tnh ca ng ni t. Xt trong trng hp hai ng tin VND v USD (gi nh cc yu t khc l khng i).
10
E (VND/USD)
1 E1
E2
Expected USD return
R1
R2
Rates of return (In VND term)
th 1-3: Tc ng ca s thay i li sut n t gi VND/USD Khi la chn nm gi ng tin ni t hay ngoi t, ngi ta s xem xt mc li sut thc t ca hai ng tin ny. Khi li sut ca VND tng (t R1 n R2) so vi li sut USD, iu ny s xut hin xu hng chuyn sang nm gi VND. Do , lm cho cu v VND tng ln, t lm cho gi ca VND tng ln so vi USD, dn n t gi gim (t E1 xung E2). Nh vy, li sut ng VND v t gi VND/USD c quan h ngc chiu. Khi li sut ng VND tng lm cho VND ln gi v USD mt gi 1.2.2.4. Nhng yu t khc tc ng ln t gi hi oi Ngoi ba yu t chnh tc ng n TGH c trnh by phn trc, TGH cn chu nh hng bi cc yu t khc nh: Yu t tm l: L mt yu t ch yu da trn s phn on t cc s kin, tnh hnh chnh tr, kinh t ca cc nc v th gii c lin quan. Chnh sch hi oi: L nhng hot ng ca chnh ph thng qua mt ch t gi nht nh v h thng cc cng c can thip nhm duy tr mt mc t gi hp l ph hp vi mc tiu chnh sch tin t
11
u t ra nc ngoi, vic qun l ca NHTW, cc yu t v chnh trkinh t, uy tn ca ng ni t cng l nhng yu t gy nh hng ln s bin ng ca t gi. 1.2. Ri ro t gi 1.2.1. Khi nim ri ro t gi Ri ro t gi l s khng chc chn v gi tr ca mt khon thu nhp hay chi ph bng ngoi t trong tng lai do s bin ng ca TGH.[14] S bin ng ca t gi c th to ra nhng ri ro rt ln i vi DN khi t gi bin ng ngc chiu vi mong i nhng li c th mang li mt khon li nhun bt thng nu nh t gi bin ng thun chiu cho DN. Nh vy, s bin ng ca t gi c th gy ra tc ng hai mt: tch cc v tiu cc cho DN. Do , vn t ra l DN phi i ph trc s bin ng tiu cc ca t gi nh th no. V d v ri ro t gi Mt cng ty ca M k mt hp ng xut khu mt l hng tr gi 8,75 triu GBP vi mt cng ty ca Anh, giao hng sau 5 thng ti. [13]
Ngy 20/01/2009 T gi USD/GBP Gi USD ca l hng 1,6
Ngy 20/06/2009 1,680
1,6 x 8,75 = 14 triu USD 1,680 x 8,75 = 14,7 triu USD
Bng 1-4: V d v ri ro t gi Nh vy, do s thay i ca t gi USD/GBP, gi USD ca ti sn s tng 5% hay 700.000 USD. Do vy, cng ty M s phi gnh chu ri ro t gi v b l mt khon 700.000 USD do s bin ng ca t gi.
12
Hot ng xut nhp khu l lnh vc nhy cm nht i khi bt k mt bin ng no v t gi hoc nhng yu t lin quan n im t gi th gi tr k vng ca nhng khon thu hay chi ngoi t s b nh hng v thay i theo. Nu c s thay i ln th s nh hng n kh nng ti chnh ca DN v lm thay i kt qu kinh doanh. 1.2.2. nh hng ca ri ro t gi n hot ng xut nhp khu Hin nay hot ng giao thng quc t ngy cng c m rng, s chuyn dch dng vn gia cc quc gia tr nn t do hn. Do vy vn v ri ro t gi l vn tc ng trc tip v l mi quan tm hng u ca cc DN XNK. Ri ro t gi tc ng n nng lc ti chnh ca DN XNK Lnh vc v xut nhp khu l lnh vc rt nhy cm vi s thay i ca t gi, ch cn bt k mt bin ng d ln hay nh, cng c nhng tc ng nht nh n cc DN XNK. Tc ng c th l tc ng tch cc, nhng cng c th li l mt tc ng tiu cc. Khi bin ng t gi tr thnh mt tc ng tiu cc, iu ny tr thnh mt s tr ngi ng k vi DN XNK, cc khon thu hay chi bng ngoi t ca DN u b nh hng. Do , nng lc ti chnh ca DN cng do m b nh hng. Gi thit rng ng ni t l ng tin nh gi, ng ngoi t l ng tin yt gi. Khi t gi giao ngay vo thi im thanh ton ln hn t gi k hp ng th DN XK s phi chu mt khon l do s thay i ca t gi. Cn vi DN NK, khi t gi giao ngay vo thi im thanh ton nh hn t gi k hp ng th DN cng phi chu mt khon l do s thay i ny. V d: Cng ty A ca Vit Nam k hp ng xut khu g ch bin sang c ngy 2/03s nhn thanh ton bng ng EUR. Gi s gi tr hp ng l 1 triu EUR. Ngy cng ty A k hp ng vi i tc, t gi VND/EUR =
13
24.550. Ba thng sau thanh ton hp ng, t gi VND/EUR = 24.100. Khi , cng ty A phi chu mt khon l l: (24.550 24.100) x 1 triu EUR = 450 triu VND Gi tr mt hp ng nhp khu gia dng t Australia ca cng ty B ca Vit Nam k vo ngy 3/06 vi t gi VND/AUD = 13.900. Cng ty B phi thanh ton vo thi im 3/07, lc t gi l 14.150. Nu hp ng tr gi 1 triu AUD, th cng ty B phi b p do chnh lch t gi l: (14.150-13.900) x 1 triu AUD = 250 triu VND Ri ro t gi tc ng n lng hng ha xut nhp khu Ngoi ra, khi TGH tng ln (gi s VND/USD), gi hng ha nc ngoi tnh bng ng ni t tng ln, lm gim nhp siu, gy kh khn cho cc DN NK s dng USD trong thanh ton. Khi TGH gim i, gy tc ng tiu cc cho cc DN XK do ng ni t ln gi so vi ngoi t lm cho nhu cu v hng ha nhp khu nc ngoi gim i, xut siu gim. Tc ng ca ri ro t gi i vi cc DN XNK Vit Nam hin nay c coi l mt p lc kh ln. Mt bi hc t gi t ri ro t gi ca cc cng ty Vit Nam khng th khng k ti cng ty c phn Nhit in Ph Li (PPC), cng ty ny phi gnh chu mt khon l khng l vo khong gia nm 2008 t khon vay 37 t JPY do phi chu ri ro kp t s bin ng tiu cc c ng VND so vi USD, v USD so vi JPY. Thm vo , s bo h ca NHNN ang dn ni lng, khi bin t gi cng ni rng th ri ro s cng ln. Do vy, cc DN XNK Vit Nam cn phi ch trng v thy c tm quan trng ca vic d bo tnh hnh bin ng ca t gi cng nh vic la chn v s dng cc cng c phng nga.
14
2. Cng c ngoi hi phi sinh

2.1. Ch th, mc ch ca cc loi giao dch Th trng phi sinh cho thy thnh cng v ng gp to ln ca n trong th trng giao dch quc t. L do chnh cho s thnh cng ny l do n thu ht c nhiu ch th vi nhng mc ch khc nhau tham gia th trng, thm vo tnh lng ca th trng ny rt cao, tc l khi ch th mun tham gia vo th trng phi sinh hay chm dt hot ng th khng kh khn g trong vic tm i tc thanh ton hp ng. C th phn chia nhng nh kinh doanh trong th trng phi sinh ngoi hi ra lm 3 loi: Nh phng nga (Hedger), nh u c (Speculator), nh kinh doanh chnh lch t gi (Abitrageur). Trong : Nh phng nga (Hedger) l ngi tham gia th trng phi sinh vi mc ch gim nguy c phi i mt vi ri ro bin ng t gi trong tng lai. [15] Nh u c (Speculator) l ngi mua hoc bn hp ng vi hy vng kim li khi t gi bin ng trong tng lai. Nh u c khng c bt k ri ro no bo him, anh ta tham gia th trng n gin l kim li, anh ta c th lm tng trng thi trng ca mnh hoc gim trng thi trn th trng ty thuc vo nhng d on ca anh ta v th trng trong tng lai.[15] Nh kinh doanh chnh lch t gi (Abitrageur): thnh vin quan trng th ba trong th trng phi sinh ngoi hi l nh kinh doanh chnh lch t gi, anh ta kim li mt cch phi ri ro bng cch cng lc mua hoc bn mt loi cng c trn cc th trng khc nhau. Bt k khi no Arbitrageur nhn thy c s chch lch gia cc th trng khc nhau th ngay lp tc anh ta s tham gia th trng kim li, v c hi ny tn ti khng lu. Chnh
15
hot ng ca Nh kinh doanh chnh lch t gi lm cho th trng tr v trng thi cn bng.[15] hiu r hn v cch phng nga ri ro ca Hedger ta xem xt v d sau: Gi s ngy 10/01, mt cng ty xut khu Vit Nam c thng bo l s nhn USD 1.000.000 t vic bn hng ho cho nc ngoi sau hai thng tc l vo ngy 10/03. V nguyn tc, khon thu nhp ny s phi chuyn i ra VND phc v sn xut kinh doanh trong nc, do khng chc chn v t gi gia USD/VND sau hai thng na, nn nu t gi USD/VND tng nh xut khu s c li, ngc li nu gim nh xut khu s thit hi. m bo chc chn khon thu nhp USD 1.000.000 bng gi tr ca ngy hm nay. Cng ty xut khu s s dng mt trong nhng cng c phi sinh ni trn bo him ri ro t gi nh sau: S dng cng c k hn: Bn k hn USD 1.000.000 vi t gi l 18.000 VND/USD, c ngy gi tr ri vo ngy nhn tin l ngy 10/03. Giao dch ny, cng ty khng phi chu mt khon ph no v qua bit chc chn c gi tr s tin mnh thu c l bao nhiu khi n hn nhn tin bt chp s tng, gim ca t gi giao ngay trn th trng. S dng cng c tng lai: V nguyn tc s dng th hp ng tng lai hon ton tng t nh hp ng k hn. Tuy nhin giao dch hp ng tng lai l giao dch c chun ho v c giao dch trn th trng c t chc l cc S giao dch, v vy y l c im lm cho hp ng tng lai c tnh thanh khon rt cao, cn giao dch k hn c thc hin trn th trng OTC (th trng lin ngn hng). Trc khi giao dch hp ng tng lai, ngi tham gia phi k qu mt khon tin nht nh vo ti khon.
16
S dng cng c quyn chn: Cng ty mua quyn chn bn USD 1.000.000 k hn 2 thng k t ngy tho thun vi t gi thc hin l 18.000 VND/USD. Hai thng sau, ngy 10/03, nu t gi USD gim xung cn 17.600 VND th cng ty s c quyn bn s USD nhn c vi t gi cam kt l 18.000. Trng hp ny, cng ty c li 400 VND/USD. Ngc li nu t gi USD tng ln 18.500 VND/USD th cng ty s khng thc hin quyn chn bn vi t gi 18.000 VND/USD m s bn s USD vi t gi trn th trng lc ny l 18.500 VND/USD. Trong trng hp ny, cng ty c li 500 VND/USD. Tuy nhin c c quyn nh vy, cng ty s phi tr cho ngi bn mt khon ph nht nh. Qua v d trn d thy vic cng ty s dng quyn chn bn va m bo lun bn c USD vi t gi ti thiu l 18.000 VND/USD, mc d cng ty b ra mt khon ph nhng c c hi kim li nu t gi USD tng ln. Trong khi nu s dng cng c k hn th cng ty s b l c hi kim li trong trng hp t gi tng ln. Nh vy, li ch ni bt ca cc cng c phi sinh l phng nga hiu qu cc ri ro v t gi, ngoi ra nhng cng c ti chnh hin i ny cn gip DN cn i lung tin v gim bt cc chi ph trn c s nhn nh ng din bin th trng. Bn cnh , vi tnh a dng vn c, chng cng c th c thit k ph hp vi nhu cu v mc chp nhn ri ro ca mi khch hng. Tuy nhin, vic s dng v pht trin cc sn phm mi ny trn th trng vn cn nhiu hn ch c v pha cc DN v NHTM, th hin doanh s giao dch rt thp. V vy, cn tm hiu nhng iu kin p dng v phng hng pht trin cc cng c phi sinh ngoi hi Vit Nam trong thi gian ti.
17
2.2. Cc loi cng c ngoi hi phi sinh Cng c ngoi hi l tha thun gia ngi mua v ngi bn trao i mt n v tin t ny ly mt s lng tin t khc theo mt t l c th. Nhn chung, nhng cng c trn th trng ngoi hi phi sinh gm c cng c giao ngay v cng c phi sinh (Derivatives). Trong cc cng c phi sinh c thu nhp t cc ti sn khc gi l ti sn c s (Underlying asset). Cng c ngoi hi phi sinh bao gm cc nhm chnh l: Cng c k hn ngoi hi, cng c tng lai ngoi hi, cng c hon i ngoi hi v cng c quyn chn ngoi hi. 2.2.1. Cng c k hn ngoi hi (Currency forward) Cng c k hn ngoi hi l cng c trong hai bn mua v bn cam kt vi nhau thc hin mua hay bn mt lng ngoi hi nht nh vi mt t gi c xc nh ti thi im k kt hp ng giao dch, nhng thc hin thanh ton ti mt thi im xc nh trong tng lai. Cc giao dch i vi cng c k hn s c thc hin trn th trng k hn (khng phi trn th trng tp trung), thng qua mng li vin thng gia cc NHTM ln. Ti thi im n hn hp ng th hai bn thanh ton tin mt cho nhau hay bng phng php chuyn khon ti mc t gi tha thun trong hp ng F (t gi k hn). T gi k hn c tnh ton da trn c s t gi giao ngay v mc chnh lch li sut gia hai ng tin, thng thng t gi k hn c nim yt di dng im k hn trong tng khong thi hn nh 1, 2, 3, 6, 12 thng k t ngy gi tr ca giao dch giao ngay.vi: i- i* = F- S (hay im k hn bng chnh lch li sut)
18
F-S f= x S
360 n
100% [16]
Vi: i, i* l li sut ca hai ng tin f : L im k hn ca ng tin i i vi ng tin i* (%/nm) n: L s ngy tng ng vi li sut l i, i* F: L k vng thay i ca t gi giao ngay S V tnh cht th giao dch v cng c k hn khng th chuyn nhng c, mi hp ng khi n hn u phi c cc bn tham gia chp nhn v thanh ton, cc bn tham gia khng c s la chn no khc cho d giao dch mua bn c th bt li cho h. Khi t gi c xu hng bin ng, cc DN XNK thng p dng nghip v giao dch k hn phng nga ri ro. Ta xt v d minh ha nh sau: 10/6/2009 T gi giao ngay T gi k hn 18.000 VND/USD 18.050 VND/USD 10/8/2009 18.200 VND/USD 18.050 VND/USD
Bng 1-5: V d v cng c k hn ngoi hi Chng hn nh mt cng ty xut nhp khu A d nh s nhp khu mt l hng t Anh tr gi 2 triu USD. Ti thi im ny, cng ty A c 36 t VND trn ti khon, t gi bn giao ngay ca ngn hng Cng Thng l 18.000VND/1USD, nh vy vi s tin hin c ca cng ty A c th mua 2 triu USD thanh ton cho l hng nhp khu. Song, nu th trng d on ng USD ln gi trong hai thng ti do tnh hnh kinh t nc M pht trin kh kh quan, th r rng cng ty A phi mt mt lng tin VND nhiu
19
hn c th mua c 2 triu USD vo ngy 10/8/2009. Do vy, phng nga ri ro, cng ty A s k mt hp ng mua USD k hn hai thng vo hm nay 10/6 ti mc t gi k hn l 18.050VND/1USD vi Ngn hng Cng Thng. Gi s n ngy 10/8, t gi ca USD/VND tng ln mc 18.200 VND/1USD, th cng ty A cng s phi ch thanh ton cho Ngn hng mc 18.050 VND/1USD ni trn, r rng cng ty A trnh c mt khon l do mua USD giao ngay nh khon thu li nhun t vic thc hin hp ng k hn ngy hm nay 10/6.[5] 2.2.2. Cng c tng lai ngoi hi (Currency future) Cng c tng lai ngoi hi l tha thun gia ngi mua v ngi bn v vic trao i mt loi ngoi t nht nh vo mt ngy c nh trong tng lai ti mt mc t gi c xc nh trc. Cc cng c ny c giao dch ti cc th trng c t chc (Exchange-Traded). im khc bit so vi cng c k hn l cc cng c tng lai c chun ha t loi ngoi t, khi lng giao dch, ngy giao dch, ngy thanh ton. V nguyn tc s dng th cng c tng li tng t nh cng c k hn. Tuy nhin, giao dch cng c tng lai l giao dch c chun ha v c giao dch trn th trng c t chc l cc S giao dch (Futures Exchange), v vy y l c im lm cho cng c tng lai c tnh thanh khon rt cao, cn cng c k hn c thc hin trn th trng OTC (th trng lin ngn hng), thng thng cc ngn hng s cp hn mc tn dng cho nhau trc khi tin hnh cc giao dch. Trn S giao dch, cc khch hng v c cc ngn hng to th trng gi cc lnh t mua hay t bn mt s lng c nh ngoi t cho cc nh mi gii hay thnh vin ca S giao dch. Cc lnh t mua cn c gi l cc trng thi trng (long positions) c i chiu vi cc lnh bn, hay cn gi l trng thi on (short positions).
20
Mt cng ty thanh ton b tr (clearing corporation) ca s giao dch bo m cho c hai bn mua v bn, cc lnh mua v bn sau khi c i chiu v khp vi nhau s chc chn c thc hin. Trong hp ng tng lai, c ngi mua v bn hp ng u phi c mt khon k qu (margin) v phi tr ph giao dch. Khon k qu ban u thng l 4% gi tr ca hp ng. Khon k qu ny hng ngy s c iu chnh (marking to market), nu hp ng li th s c ghi c vo ti khon, nu hp ng l th s b khu tr vo ti khon k qu. Nu nh s d trn ti khon k qu gim xung di mc quy nh, thng thng l 75% mc k qu ban u, th nhng ngi nm gi hp ng tng lai phi b sung cho mc k qu ban u trn ti khon k qu ca mnh. Mc quy nh ny c gi l hn mc duy tr ti khon (maintenance margin).[10] Trn th gii hin nay c mt s S giao dch cng c tng lai ch yu nh: Chicago Mercantile Exchange (CME), Philadelphia Board of Trade, MidAmerica Commodity Exchange v Singapore International Monetary Exchange (SIMEX). Cng c tng lai u tin xut hin ti International Money Market ca Chicago vi nhng thng s: S lng tng ngoi t giao dch l bi s ca cc n v tin t: 12.500.000, Can $100.000, 62.000, 125.000, MXN 500.000 Phng php yt gi : American terms tc direct quotes Ngy thanh ton: Ngy th t ca tun th 3 ca thng 1, 3, 4, 6, 7, 9, 10, 12. Gi c: Thng qua u gi ti s giao dch Thanh ton: Ch 5% s hp ng futures c thanh ton thc, cn li ngi mua v ngi bn t b tr bng cch ghi trng thi ngoi t trng hay on vo trc ngy giao hng.
21
K qu: Ngi mua phi k qu vi khon k qu ban u (Standard margin) c th bng L/C, T-bills hoc l tin mt. Gi tr hp ng ban u c tnh bng t gi m ca. Gi tr hp ng s c nh gi li bng cch s dng t gi ng ca ca ngy giao dch. Chnh lch gi tr hp ng ny s phi tr bi ngi m ti khon nu s d trong ti khon k qu xung di hn mc duy tr ti khon (Maintenance margin), cn nu vt qu th s c rt ra hoc cng thm vo ti khon. Tin hoa hng: Khch hng phi tr tin hoa hng cho nh mi gii ti s giao dch. i tc: Cng ty thanh ton b tr ca S giao dch (Clearing House) m bo i tc s thc hin hp ng. hiu r hn v hp ng tng lai, ta s phn tch v mt hp ng GBP future contract ti CME ngy 18/12/2003 vi d kin: Gi m ca l USD/GBP 1,6002, tr gi hp ng GBP 62.500, Standard margin USD 2.000, maintenance margin USD1.500.
Opening or settle price (USD/GBP) Contract price (USD) Margin adjustment (USD) Margin contribution(+) or withdrawal(-) (USD) 1,6002 1,6042 1,5980 1,5920 1,6010 100. 012 100. 262 99. 875 99. 500 100. 062 0 +250 -387 -375 +562 +2000 0 0 +512 -562 2. 000 2. 250 1. 863 2. 000 2. 000 Margin account (USD)
Ngun: Levi (2007), page 71 Bng 1-6: S liu v GBP future contract ti CME ngy 18/12/2003
22
2.2.3. Cng c hon i ngoi hi (Currency swap) L tha thun bng hp ng trong c s kt hp ca hai giao dch: giao dch mua bn ngoi t di hnh thc giao ngay (Spot), t gi giao ngay xc nh ti thi im giao dch, ngy gi tr l hai ngy lm vic tip theo k t ngy giao dch; giao dch k hn o ngc, cng vi cp tin t trn nhng o li gia ng tin mua v ng tin bn, ngy gi tr l mt ngy xc nh trong tng lai, t gi thc hin c n nh ti thi im k kt hp ng. Cng c hon i ngoi hi thng c p dng vi nhng ngi i vay hoc u t bng ngoi t trnh ri ro t gi hoc vi cc ngn hng c nhiu ngoi t vi cc k hn khc nhau. ng c ca hp ng hon i ngoi hi l trnh chi ph cao pht sinh vi giao dch ca ngn hng. C bn hnh thc hon i ngoi t chnh l: Th nht, mua giao ngay ngoi t v cng mt lc s bn cng lng ngoi t cho cng mt ngn hng trn th trng k hn (Swap-in). in hnh l cc nh kinh doanh em ng ni t mua ngoi t sau u t T-bills ngoi t.Th hai, bn ngay ngoi t v cng mt lc s mua k hn lng ngoi t (Swap-out). Th ba, mua k hn ngoi t v cng lc bn k hn lng ngoi t vi k hn khc (Forward - Forward swap). Th t, mua v bn ngoi t trong cng mt ngy (Rollover). V d sau s minh ha r hn v vic DN XNK s dng hp ng hon i ngoi hi: A l mt cng ty ca M ang cn thanh ton cho hp ng nhp khu t c. B l mt cng ty ca c ang cn USD thanh ton hp ng nhp khu t M.
23
Li sut M c
10% 6%
$ 5% 9%
Bng 1-7: V d v cng c hon i ngoi hi Lc ny ngn hng s l trung gian giao dch gia A v B din ra nh sau: Nhn t B vi i= 6% A Tr $ cho B vi i*= 5% Nh vy c hai cng ty A v B u tit kim c chi ph khi dng cng c hon i ngoi hi. 2.2.4. Cng c quyn chn ngoi hi (Currency option) Cng c quyn chn ngoi hi l mt giao dch gia bn mua quyn v bn bn quyn, trong bn mua quyn c quyn nhng khng c ngha v mua (Call option) hay bn (Put option) mt lng ngoi t xc nh mt mc t gi n nh trong mt khong thi gian tha thun trc. Nu bn mua quyn chn thc hin quyn ca mnh, bn bn quyn c ngha v bn hoc mua lng ngoi t trong hp ng theo t gi tha thun trc Ngi mua quyn chn phi tr mt khon ph cho ngi bn khi nhn c quyn ny, khon ph ny c gi l ph quyn chn (Opiton premium). Ph quyn chn l ph tr trc v ngi mua quyn c th chn quyn chn mua ngoi t (Call), hay quyn chn bn ngoi t (Put). Quyn chn mua (Call option) trao quyn (khng phi l ngha v) mua mt ngoi t nht nh ti mc gi xc nh (gi giao dch hay gi thc hin quyn chn
24
Exercise price) trong mt thi gian xc nh. Cn quyn chn bn (Put option) trao quyn bn mt ngoi t nht nh ti mc gi xc nh (gi giao dch hay gi thc hin quyn chn Exercise price) trong mt thi gian nht nh. T gi giao dch hay t gi thc hin quyn chn (Exercise/Strike price) l t gi m ti ngoi t c mua hay bn (l gi m ngi mua ca quyn chn mua tr cho ti sn c s, hay gi m ngi bn ca quyn chn bn phi tr cho ti sn c s), l t gi c nh tha thun t trc s p dng trong giao dch quyn chn. Cn ph hp ng quyn chn l khon tin ngi mua quyn chn phi tr cho ngi bn, thng l khon ph tr trc (Nu tr sau th ngi mua phi chu li sut, gi l Boston- Style option). Trn th trng OTC, ph quyn chn c yt theo % ca gi tr giao dch. Trn s giao dch, ph quyn chn c yt theo s ni t phi tr cho mt n v ngoi t. Thng thng th t gi giao ngay trn th trng l t gi ng ca ngy giao dch hm trc. [16] Mt vn m ngi tham gia vo th trng quyn chn cn quan tm l trng thi ca quyn chn. C ba trng thi quyn chn l c gi (In the money - ITM), ngang gi (At the money - ATM), v mt gi (Out of the money - OTM), y cc trng thi ny u khng tnh n ph quyn chn Premium.[16] c gi quyn chn l trng thi m nu b qua ph quyn chn th ngi s hu quyn chn s thu li khi thc hin hp ng quyn chn. Quyn chn mua c gi khi t gi th trng ln hn t gi giao dch. Cn quyn chn bn c gi khi t gi th trng nh hn t gi giao dch. Ngang gi quyn chn l trng thi m nu b qua ph quyn chn th ngi s hu quyn chn s khng pht sinh l li khi thc hin hay khng thc hin quyn chn. Quyn chn trng thi ngang gi c gi l quyn
25
chn im ha vn. Lc ny c quyn chn mua v quyn chn bn u ha vn khi t gi th trng bng vi t gi giao dch. Mt gi quyn chn l trng thi m nu b qua ph quyn chn th ngi s hu quyn chn s l khi thc hin quyn chn khi i vi quyn chn mua l t gi th trng nh hn t gi thc hin, cn i vi quyn chn bn l t gi th trng ln hn t gi thc hin. V d: Mt quyn chn mua GBP vi Spot rate USD/GBP = 1,7
Option Premium 3 2 1 90 80 70 60 50 40 ITM call (USD1,65 Strike Price) ATM call (USD1,70 Strike Price) OTM call (USD1,75 Strike Price) Time to maturity
th 1-8: Trng thi quyn chn [16] Thng thng c ti 97% s hp ng quyn chn c thanh ton trc hn v loi hp ng ny khng nhm mc ch giao hng. i vi quyn chn mua nu nh t gi giao ngay ln hn t gi thc hin th ngi nm gi quyn chn s thc hin hp ng v thu c li nhun v hn. Nu t gi giao ngay nh hn t gi thc hin th ngi nm gi s khng thc hin quyn chn v l ti a chnh l ph quyn chn. i vi quyn chn bn nu nh t gi giao ngay nh hn t gi thc hin th ngi nm gi quyn s thc hin hp ng v thu li nhun. Nu t gi giao ngay li ln
26
hn t gi thc hin th ngi nm gi s khng thc hin quyn chn v l ti a cng chnh l ph quyn chn. C th tm tt li tc v ri ro ca hp ng quyn chn nh sau: Li v l trong hp ng quyn chn mua
Profit
Long call
+C 0 -C
Breakeven (X+ Premium) Short call X X+C Price S
th 1-9: Li v l trong hp ng quyn chn mua [16] X: Strike price C: Cost of option Ngi mua quyn chn mua (Long call) Profit = Spot rate (Strike Price + Premium) Ngi bn quyn chn mua (Short call) Profit (Loss) = Premium (Spot rate Strike Price) Li v l trong hp ng quyn chn bn
27
Profit +C 0
Short put
Breakeven (S- Premium) -C Long put X-P X Price
th 1-10: Li v l trong hp ng quyn chn bn[16] Ngi mua quyn chn bn (Long put) Profit = Strike Price (Spot rate + Premium) Ngi bn quyn chn bn (Short put) Profit (Loss) = Premium (Strike Price Spot Price) Khi quyt nh bn cng c quyn chn th ngi bn quyn s da trn hai yu t chnh nh gi mt quyn chn. Hai thnh phn c bn l: (i) Gi tr ni ti bng khng hoc bng gi tr kinh t nu thc hin quyn ngay lp tc. (ii) Gi tr thi gian th hin k vng v gi tr tng lai ca mt option. Nu gi tr ni ti ca option l khng th phn b thi gian s chnh l gi ca option. Nu thc thi quyn chn ngay ngi mua s b thit hi ton b gi tr phn b thi gian ca quyn chn. Gi quyn chn = Gi tr ni ti + Gi tr thi gian i vi hp ng quyn chn mua tin t:
28
Gi tr ni ti = T gi giao ngay T gi thc hin Do vy gi tr ni ti bng khng nu t gi thc hin cao hn t gi giao ngay trn th trng. Gi tr ni ti s ln hn khng khi t gi giao ngay cao hn t gi thc hin quyn chn. i vi hp ng quyn chn bn ngoi t: Gi tr ni ti = T gi thc hin T gi giao ngay Do vy gi tr ni ti bng khng nu t gi thc hin thp hn t gi giao ngay. Gi tr ni ti s ln hn khng khi t gi giao ngay thp hn t gi thc hin. Cc nhn t nh hng ti gi quyn chn c th l gi hin ti ca ti sn c s, gi thc hin, thi gian ti hn, d on v bin ng gi ca ti sn c s, li sut risk free, tin li m ti sn mang li. [17] Cng c quyn chn c hai hnh thc: Quyn chn kiu Chu u v quyn chn kiu M. Quyn chn kiu chu u l loi cng c quyn chn ch cho php thc hin giao dch ti thi im o hn hp ng. Vic thanh ton thc t xy ra sau khi hp ng n hn t mt n hai ngy lm vic tng t nh trng hp ngy gi tr trong cc giao dch giao ngay. Quyn chn kiu M l loi cng c quyn chn cho php thc hin giao dch vo nhng ngy lm vic hp php trong thi hn hiu lc ca hp ng v trc khi hp ng o hn. Hin nay, cng c quyn chn c xem l cng c ti chnh tin tin, linh hot v l cng c m bo t gi hu hiu gip cc DN v ngn hng c c s la chn ti u, phng nga ri ro trong hot ng kinh doanh ngoi hi ca mnh. V vy, cng c ny ang c s dng rng ri trn th trng
29
th gii. Theo con s thng k, doanh s giao dch quyn chn 1 ngy trn th gii khong 120 t USD. V tnh cht, tng t nh cc cng c phi sinh khc, cc cng c quyn chn c th s dng cho mc ch u c, ng thi cng l cng c quan trng phng nga ri ro v t gi. Song khc vi cng c k hn, hon i v tng lai, cng c quyn chn cho php ngi mua quyn c chn, tc l c la chn gia hai hnh thc: Hoc thc hin theo t gi tha thun trc, nu thy c li cho mnh, hoc l cho hp ng t ht hn m khng tin hnh bt c giao dch no nu thy rng nh vy tn chi ph hn Tuy nhin, i vi ngi bn cng c quyn chn th khng c s la chn no khc, ngoi vic lun sn sng tin hnh giao dch khi ngi mua mun thc hin quyn ca mnh.
3. Cch thc phng nga ri ro t gi trong hot ng xut nhp khu bng cng c ngoi hi phi sinh
Nh phn trc trnh by, hu qu ca ri ro t gi l khn lng i vi cc DN XNK, do vy cc DN cn phi nng ng hn trong vic d on s bin ng t gi v vic s dng cc cng c phng nga ri ro. Mt trong nhng bin php hu hiu phng nga ri ro t gi l s dng cc cng c trn th trng ngoi hi phi sinh. Cc cng c phi sinh ngoi hi ny bao gm: k hn ngoi hi, tng lai ngoi hi, quyn chn ngoi hi, hon i ngoi hi.
30
3.1. Bo him ri ro trong kinh doanh xut nhp khu bng cng c k hn Nguyn tc chung khi s dng cng c k hn phng chng ri ro t gi l thng qua hp ng mua bn ngoi t k hn, cc cng ty c nh t gi mua hay bn ngoi t vi ngn hng, t c nh khon thu, chi bng ngoi t khi quy i ra ni t Vi khon thanh ton ca nh nhp khu, thng qua cng c k hn, bo him khon tin m nh nhp khu s phi tr trong tng lai, nh nhp khu c th mua mt phn hay ton b gi tr cn phi thanh ton. Cn vi khon thu ca nh xut khu, nh xut khu c th bn mt phn hay ton b gi tr nhn c [5] Nhng giao dch k hn thng rt ph bin trn th trng giao dch phi tp trung OTC (Over The Counter), do tha mn c hu ht cc DN XNK c nhu cu bo him ri ro. Mt v d v vic s dng cng c k hn bo him ri ro t gi. Gi s ngy 1/9, mt nh nhp khu Vit Nam nhn c thng bo phi thanh ton 1 triu USD sau ba thng do vic mua hng ha t M, tc l ngy 1/12. Nh nhp khu c c ng USD cho vic thanh ton s phi mua 1 triu USD bng VND. Nh nhp khu khng chc chn v t gi ca VND/USD sau ba thng na, nu nh t gi VND/USD gim th nh nhp khu s c li, nhng ngc li nu t gi tng th nh nhp khu phi chu thit hi. m bo chc chn v khon thanh ton 1triu USD s khng b thit hi, nh nhp khu s k kt mt hp ng k hn mua 1triu USD vi t gi xc nh, ngy o hn hp ng s ng vo ngy thanh ton 1/12/2008. Vi vic bo him bng cng c k hn nh vy, nh nhp khu khng phi thanh ton mt khon ph no v c th chc chn c v khon tin phi thanh ton bng ni t l bao nhiu, cho d t gi giao ngay vo thi im thanh ton l bao nhiu i na.
31
3.2. Bo him ri ro trong kinh doanh xut nhp khu bng cng c tng lai Trong vic s dng cng c tng lai bo him ri ro t gi, ngi mua v bn hp ng c ngha v mua hay bn ngoi t, nhng h c th bn li hay mua li hp ng nhm thot khi ngha v thc hin hp ng khi c s bin ng t gi khng c li cho mi bn. V d v vic phng nga ri ro t gi bng cng c tng li. Gi s vo ngy 1/9, nh xut khu Vit Nam c thng bo t pha i tc bn M v mt khon thu 1 triu USD sau ba thng. bo him cho ri ro t gi nu t gi gim th anh ta phi chu thit hi, anh ta s k kt mt hp ng tng lai bn 1triu USD vi t gi VND/USD = 16.400. Vi vic bo him bng hp ng tng lai nh vy, nh xut khu c th chc chn v khon tin s thu v c l bao nhiu, cho d t gi giao ngay l bao nhiu i na. 3.3. Bo him ri ro trong kinh doanh xut nhp khu bng cng c quyn chn Thay v bo him ri ro t gi bng cng c k hn v cng c tng lai, cc DN XNK cn c th s dng cng c quyn chn phng nga ri ro cho mnh Cc DN thng chn cng c quyn chn trong trng hp h mun tip tc thu c li nhun k c khi t gi thay i khng theo mong mun. Gi s: X: L t gi quyn chn C: L ph quyn chn Set: L t gi giao ngay thi im t Nh nhp khu bo him ri ro t gi do lo s t gi s tng ln trong tng lai bng cch mua quyn chn mua hoc bn quyn chn bn. Trng hp nh nhp khu mua quyn chn mua [9]
32
Nu Set >X th nh nhp khu s thc hin quyn chn mua ti t gi X vi mc chi ph l X+C vi mi n v ngoi t, Nu Set < X th nh nhp khu khng thc hin quyn chn, m s mua ngoi t trn th trng giao ngay vi chi ph l Set +C < X+C Mua quyn chn mua cho php nh nhp khu bit c chi ph ti a mua ngoi t. Thng thng nh nhp khu thng chn cch ny bo him khon ngoi t c nhu cu trong tng lai. Trng hp nh nhp khu bn quyn chn bn [9] Nu
Set
< X th ngi mua quyn chn s thc hin quyn chn
bn, lc ny ngi nhp khu s mua c ngoi t vi chi ph l X-C Nu

Set
> X th ngi mua quyn khng thc hin quyn chn,
do nh nhp khu phi mua ngoi t trn th trng giao ngay vi chi ph l: Set-C Bn quyn chn bn cho php nh nhp khu bit c mc chi ph ti thiu mua ngoi t, phng php ny t c s dung trong thc t. V d: Gi s mt DN NK Vit Nam nhn c thng bo phi thanh ton 1 triu USD sau ba thng. DN c c ng USD cho vic thanh ton s phi mua 1 triu USD bng VND. DN ny s k mt hp ng mua quyn chn mua 1triu USD vi t gi VND/USD= 17.500. Ba thng sau, nu t gi tng ln l 17.700, DN thc hin quyn chn, mua ngoi t vi t gi l 17.500. Lc ny DN c li l 200 triu VND. Ngc li, nu t gi sau ba thng l 17.200, DN s khng thc hin quyn chn, m s mua USD trn th trng vi t gi 17.200. Trong trng hp ny, DN vn s c li l 200 triu VND tr i khon ph quyn chn phi tr cho ngi bn. Nh xut khu bo him t gi bng cch mua quyn chn bn hoc bn quyn chn mua.
33
Trng hp mua quyn chn bn[9] Nu Set < X nh xut khu s thc hin quyn chn bn ti t gi vi mc thu nhp l X-C Nu
Set
> X nh xut khu khng thc hin quyn chn bn m
s mua ngoi t trn th trng giao ngay vi chi ph l Set C Mua quyn chn bn cho php nh xut khu bit c mc thu nhp ti thiu khi bn ngoi t Trng hp bn quyn chn mua[9] Nu
Set<
X th ngi mua quyn chn s khng thc hin quyn

Set
chn, nh xut khu s bn ngoi t trn th trng giao ngay theo t gi v mc thu nhp l Set + C Nu
Set>
X th ngi mua quyn chn s thc hin quyn chn,
nh xut khu s bn ngoi t, thu nhp l X+C Bn quyn chn mua cho php nh xut khu bit c mc thu nhp ti a khi bn ngoi t V d: Gi s cng ty xut khu B ca Vit Nam c thng bo t pha i tc bn M v mt khon thu 1 triu USD sau ba thng na. bo him cho ri ro t gi nu t gi gim th cng ty s k kt mt hp ng mua quyn chn bn 1triu USD k hn ba thng t ngy tha thun vi t gi thc hin VND/USD = 17.500. Ba thng sau, nu t gi USD gim xung cn 17.200 th cng ty s thc hin quyn bn vi t gi cam kt l 17.500. Do , cng ty c li mt khon 300 triu VND. Ngc li, nu t gi USD tng ln l 17.700 th cng ty s khng thc hin quyn chn bn m s bn ngay s USD ra th trng vi t gi th trng l 17.700. Trong trng hp ny, cng ty li 200 triu VND tr i ph quyn chn phi tr cho ngi bn.
34
3.4. Bo him ri ro trong kinh doanh xut nhp khu bng cng c hon i Cng c ny kt hp gia nghip v giao ngay v nghip v k hn hoc nghip v k hn vi nhau mua bn, vay hoc cho vay ngoi t theo hai hng i ngc nhau. V d v vic bo him bng cng c hon i. Gi s mt nh xut khu thu c 1 triu USD t hp ng bn hng ha ra nc ngoi. Hin ti, nh xut khu c nhu cu v tin VND chi tr v m rng sn xut kinh doanh trong nc. Sau ba thng na, nh xut khu ny li cn s dng s ngoi t ny cho mt hp ng nhp khu. Nh xut khu ny k mt hp ng hon i bn giao ngay v mua k hn ba thng 1 triu USD. Vi vic k hp ng ny, nh xut khu trn s c ngay VND p ng nhu cu trong nc v chc chn s c c USD sau ba thng vi mt t gi xc nh trc, do trnh c ri ro v t gi.
35
CHNG II THC TRNG S DNG CNG C PHI SINH NGOI HI PHNG NGA RI RO T GI CHO CC DOANH NGHIP XUT NHP KHU VIT NAM
Trong tin trnh hi nhp kinh t quc t, h thng ti chnh Vit Nam ang c nhng bc tin r rt. Th trng ti chnh, trong c bit phi k n th trng chng khon tuy cn rt non tr, nhng li khng ngng pht trin. Tuy nhin, mt vn t ra cho cc NHTM ni ring v ton b th trng ti chnh Vit Nam ni chung l th trng v cc cng c ti chnh phi sinh cn cha thc s pht trin, cc giao dch phi sinh vn cn t s thc hin t pha cc DN, cc t chc ti chnh trong thi gian qua.
1. Cc vn bn php l iu chnh cc giao dch ngoi hi phi sinh

NHNN ban hnh mt s vn bn php quy thit lp mt hnh lang php l cho cc giao dch phi sinh ngoi hi, to iu kin thun li cho cc NHTM, cc nh u t, cc DN XNKtrong lnh vc kinh doanh ngoi hi v phng nga ri ro. 1.1. Quy nh v cng c ngoi hi k hn v hon i Cng c ngoi hi k hn l cng c ngoi hi phi sinh u tin c php trin khai ti Vit Nam. Cng c ngoi hi k hn v hon i chnh thc ra i t khi NHNN ban hnh Quy ch hot ng giao dch hi oi km theo Quyt nh s 17/1998/Q-NHNN7 (Quyt nh 17) ngy 10/01/1998[3]. Theo Quy ch ny, NHNN ch cho php cc TCTD c cung cp cc cng c hi oi giao ngay, k hn v hon i cho cc khch hng. Cng theo quy ch ny th t gi k hn c xc nh bng cch ly t gi giao ngay cng vi mt bin giao ng ty theo k hn ca hp ng k hn.
36
n ngy 28/05/2004, Thng c NHNN ra Quyt nh s 648/2004/Q-NHNN ng b cc im k hn, cho php cc NHTM xc nh t gi k hn trn c s chnh lch li sut c bn gia VND (do NHNN cng b) v USD (do Fed cng b). Quyt nh ny cn quy nh li v thi gian cng c k hn v han i so vi trc y. Theo , thi gian giao dch gia cc loi ngoi t vi nhau s c php thc hin theo thng l quc t v gia ng Vit Nam vi ngoi t ln mc 3-165 ngy. Quyt nh ny a cch thc tnh t gi k hn v thi gian giao dch ca cc NHTM Vit Nam tin gn hn vi thng l quc t v l bc tin quan trng cho s pht trin ca th trng ngoi hi Vit Nam. [5] 1.2. Quy nh v cng c ngoi hi quyn chn Ngy 10/11/2004, Thng c NHNN k Quyt nh s 1452/2004/Q-NHNN v cng c hi oi ca cc TCTD thay th cho Quyt nh 17. Quyt nh ny cho php cc TCTD c thc hin cc cng c quyn chn ngoi t (bao gm giao dch gia cc ngoi t) m khng cn phi xin php NHNN. ng thi, cc TCTD c th t tha thun vi khch hng v k hn ca cng c quyn chn, v khng cn cc giy t chng minh mc ch s dng cng c quyn chn. Quyt nh ny thc s l mt ci cch ln th tc hnh chnh i vi cc NHTM v to iu kin thun li cho cc DN XNK cng nh ngn hng trong vic thc hin cc cng c ngoi hi phi sinh. [5] n ngy 18/04/2005, NHNN c cng vn s 326/NHNN-QLNH cho php ngn hng Chu (ACB) c php trin khai th im cng c quyn chn gia ngoi t v VND. Theo cng vn ny, NHNN a ra nhng quy nh c th v cc loi ngoi t, c s tnh ph quyn chn, thi hn giao dch, i tng giao dchnhng quy nh ny l c s trin khai
37
thc hin th im cng c quyn chn gia ngoi t v VND ti cc NHTM khc.
2. Tnh hnh cung cp cc cng c ngoi hi phi sinh cc ngn hng thng mi Vit Nam
Mc d cc cng c phi sinh ngoi hi c trin khai Vit Nam c mt thi gian khng phi l ngn, nhng vic cung cp dch v ca cc NHTM Vit Nam cn rt s khai v gp nhiu hn ch. Cung cp cng c ngoi hi k hn v hon i Ti Vit Nam, cng c ngoi hi k hn v hon i khng ging nh cng c ngoi hi quyn chn, tt c cc NHTM c php kinh doanh ngoi t u c thc hin cng c ny. Theo , ty tng thi k, t gi k hn v hon i c xc nh theo cc quy nh ca Thng c NHNN. Hin nay, mt s NHTM ang cung cp cng c ngoi hi k hn, nh ngn hng Ngoi Thng Vit Nam (Vietcombank), NHTM CP K Thng (Techcombank), NHTM CP Xut Nhp Khu (Eximbank), ngn hng u T v Pht Trin (BIDV), NHTM CP Qun i... Theo , cc ngn hng ny thng quy nh v k hn giao dch t 3 ngy n 365 ngy, v khch hng c th tha thun trc tip vi ngn hng v t gi, k hn, s lng, ngy thanh ton, phng thc thanh ton v k qu m bo thc hin hp ng (mc k qu thng l 3% gi tr hp ng cho cc giao dch USD/VND, v 7 -10% gi tr hp ng cho cc giao dch c loi ngoi t khc vi USD) Cng c ngoi hi hon i c trin khai mt s ngn hng nh ngn hng HSBC chi nhnh ti Vit Nam, ngn hng Eximbank, Vietcombank, Techcombank, ngn hng BIDV, ngn hng Standard Chartered chi nhnh ti Vit Nam... Trong , ngn hng HSBC c th cung
38
cp hn mc giao dch ln n 6 triu USD v k hn ti a ln n 12 thng v hn mc giao dch cho cc loi ngoi t khc cng lun sn c. Cung cp cng c ngoi hi quyn chn Cng c ngoi hi quyn chn bt u c trin khai th im t thng 10/2005 bt u vi ngn hng ngoi thng (Vietcombank), NHTM c phn Quc T (VIB), NHTM CP Xut Nhp Khu (Eximbank), chi nhnh ngn hng Citibank. Tip t u thng 12/2005, ti cc Ngn hng u T v Pht Trin (BIDV), NHTM c phn K Thng (Techcombank), NHTM c phn Qun i, ngn hng HSBC chi nhnh Vit Nam, NHTM c phn Chu v Ngn hng Nng Nghip v Pht Trin Nng Thn (Agribank) cng trin khai nghip v ny. Cc NHTM mun c thc hin th im cng c ngoi hi quyn chn phi l ngn hng c php kinh doanh ngoi hi, c vn t c ti thiu l 200 t VND, kinh doanh ngoi hi c li trong t nht 5 nm gn nht v doanh s mua bn ngoi hi ca nm trc ti thiu l 1 t USD. Quy nh v quy m ca cng c quyn chn c s khc nhau gia cc ngn hng. V nh Eximbank v ACB quy nh mc giao dch ti thiu vi ca USD/VND l 10.000 USD, vi cc loi ngoi t t do chuyn i khc th ti thiu phi tng ng vi 100.000 USD quy i. Cn Techcombank th quy nh mc giao dch ca mt hp ng quyn chn ngoi t/VND l 100.000USD hay gi tr tng ng bng cc tin t khc. HSBC quy nh mc giao dch ti thiu ca hp ng l 200.000 USD. Hnh thc quyn chn cng khc nhau gia cc ngn hng, Techcombank quy nh hnh thc giao dch quyn chn kiu Chu u. Cn vi Eximbank th khch hng c th c la chn mt trong hai hnh thc quyn chn kiu M hay Chu u. Thi hn giao dch quyn chn thng ti a l 12 thng.
39
Vi cng c quyn chn, nguyn tc chnh ca loi cng c ny l cc DN hay c nhn c quyn t mua hay t bn USD vi VND hoc mt ngoi t khc thng qua mt t gi t chn, c gi l t gi thc hin. T gi thc hin c quy nh l t gi khng c vt qu t gi k hn USD/VND cng thi hn hoc t gi gia ngoi t khc vi VND do khch hng v ngn hng t tha thun. ng tin giao dch l VND v USD hoc cc ngoi t t do chuyn i khc nh EUR, JPY, AUD, GBPi vi cc DN XNK, quyn chn USD vi VND p ng cho c nh nhp khu v nh xut khu, trong quyn chn mua p dng cho nh nhp khu v quyn chn bn p dng cho nh xut khu. Nghip v ny cng h tr tch cc cho vic xc nh gi mua, bn ngoi t ti u cho khch hng, gip phng nga ri ro hiu qu, ng thi nh gi chnh xc hn k vng ca th trng v t gi thng qua c ch cnh tranh lnh mnh gia cc ngn hng. [5]
3. Tnh hnh s dng cc cng c ngoi hi phi sinh phng nga ri ro t gi cho cc doanh nghip xut nhp khu Vit Nam
3.1. Cc doanh nghip Vit Nam v vn phng nga ri ro t gi Trong bi cnh Vit Nam ang hi nhp ngy cng su rng vo nn kinh t th gii, vic giao thng vi nc ngoi ngy cng pht trin. Do vy, vn v ri ro t gi tr thnh mt vn cp thit i vi cc DN XNK Vit Nam, nhng bin ng nh trong t gi cng c th gy thit hi khng nh cho cc DN ny. iu ny t ra mt mi quan tm ln v vn phng nga ri ro t gi cho cc DN, nhng thi gian qua cc DN XNK Vit Nam dng nh vn cha nhn thc c y , ng n v tm quan trng ca vn ny. Theo kt qu ca cng trnh nghin cu khoa hc thng 12/2006 ca S Khoa Hc v Cng Ngh Thnh ph H Ch Minh kt hp vi trng i hc
40
Kinh T Thnh Ph H Ch Minh vi ti Hon thin cc gii php phng nga ri ro t gi nhm chun b hi nhp kinh t khu vc v th gii cho thy: Trong s cc DN c kho st, c khong 5, 3% DN cha h bit n v cha nhn thc y v ri ro t gi, khong 24% c nghe v bit n nhng hu nh khng quan tm, gn 30% cha nhn thc c tm quan trng ca ri ro t gi, 70% c nhn thc c vn ri ro t gi nhng trong ch c khong 30% l thc s lo lng v ri ro t gi. [5] C ba nguyn nhn chnh gii thch cho iu ny l: Th nht, trong giao dch thng mi quc t hin nay, cc DN Vit Nam thng khng quan tm nhiu n vic la chn thanh ton bng ng tin g, h thng chp nhn thanh ton bng ng USD hn l s dng cc ng tin khc nh EUR, JPY, GBP, AUD Th hai, vi cc cng c phi sinh nhm phng nga ri ro t gi, th s km nhanh nhy trong kinh doanh quc t, trong qun tr ti chnh, hay s ngi thay i khin cho cc DN cng kh tip cn vi cc cng c phi sinh ny. Th ba, do chnh sch n nh t gi ca NHNN vi nh hng bin bin ng ca t gi USD/VND vo khong +/- 1%/nm. Vi bin ny, khon li hay l pht sinh t bin ng t gi khng qu ln v khng nh hng n hot ng kinh doanh ca DN. Nhng trong khong thi gian gn y, do s hi nhp su rng trn th trng ti chnh quc t, NHNN ang dn thay i chnh sch iu hnh t gi bng cch ni rng bin , nng bin gia VND v USD t +/-2% ln +/-3% ri n +/-5%. Do vy, cc DN cn phi thc s nng ng v t ch hn trong hot ng kinh doanh, ng thi phi thay i t duy bng quan v
41
phng nga v ngn chn ri ro t gi trnh nhng thit hi ng k do n gy ra. 3.2. Tnh hnh s dng cng c phi sinh trong nghip v xut nhp khu ti Vit Nam Vic s dng cng c phi sinh cc DN Vit Nam Theo mt kt qu kho st v vic s dng cng c phi sinh cc DN Vit Nam trong hi tho khoa hc Gii php pht trin th trng phi sinh Vit Nam do NHNN t chc ngy 7/11/2007 ti H Ni:[5]
Doanh nghip t thng xuyn Tng cng c s dng 25 21 100 100 100 100
Doanh Hp ng giao dch nghip cha bit Hp ng k hn Hp ng hon i Hp ng tng lai Hp ng quyn chn 17 36 34 21
Doanh nghip khi s dng 58 64 66 58
Bng 2-1: Kt qu kho st vic s dng cng c phi sinh cc DN Vit Nam (2007) iu ny c th thy, thc trng s dng cc cng c phi sinh Vit Nam trong bo him ni chung v phng nga ri ro t gi ni ring cn rt hn ch. Cc DN vn cha thc s nhn thc c ng n v e ngi s dng v cha hiu bit vi nhng cng c phi sinh cn kh mi m Vit Nam. Tc ng ca ri ro t gi n cc DN XNK Vit Nam
42
Ngun: finance.yahoo.com th 2-2: Bin ng ca t gi VND/USD Khi t gi c xu hng gim, tc ng tiu cc n xut khu, bi v cc DN c ngun thu xut khu bng ng ngoi t s b thit hi khi chuyn i sang ng VND. V nh vo u nm 2008, do tc ng mnh m ca cuc khng hong ti chnh ton cu, Cc d tr Lin Bang M (Fed) ct gim mnh li sut ng USD, iu ny lm ng USD tip tc suy yu trn th trng th gii, t gi USD/VND lin tip gim cng thm vi tc ng v bin t gi c NHNN ni rng, cc NHTM hn ch mua ngoi t, tt c lm cho cc DN XK Vit Nam phi chu nh hng do ngun thu ch yu bng USD. Cc DN XK thy sn, dt may, c ph vi ngun thu bng USD v u vo ch yu l nguyn liu trong nc thanh ton bng VND, khi t gi gim, ng VND thiu ht, DN gp kh khn trong vic phc v cho sn xut kinh doanh. Ngc li, khi t gi tng s tc ng tiu cc n nhp khu. iu ny nh hng rt ln n nhng DN m u vo nguyn vt liu li ch yu phi
43
nhp khu t nc ngoi, nh cc DN trong ngnh dc phm l 90%, cc DN sa l 80%, cc DN trong ngnh giy, xng du, thp, phn bn... Vo khong thi gian cui nm 2008, u 2009, t gi VND/USD t ngt tng mnh khin cho cc DN NK Vit Nam phi mua nguyn liu u vo vi mc gi cao hn, lm cho li nhun thu v bng VND gim do phi bn hng ha vi gi cao hn, thm ch nhiu DN phi chu nhng khon l gi khch hng. Nh vy, t gi tng hay gim th u c nh hng nht nh n cc DN XNK. Nhng mt bin php hu hiu cc DN c th hon ton trnh c nhng kh khn trn bng vic s dng cc cng c phi sinh ngoi hi ca cc NHTM bo him ri ro t gi Vic s dng cng c phi sinh phng nga ri ro t gi ca DN XNK Hin nay trn thc t, do nhng bc thit v nhng thay i th trng, chnh sch t gi v nhng bin ng bt thng ca t gi, cc DN cng nhn thc, tm hiu v dn p dng cc cng c phi sinh ny cho vic t bo him hot ng sn xut kinh doanh ca mnh mc d s lng vn cn rt t. Cc DN XNK c th la chn nhng cng c ngoi hi phi sinh nh cng c k hn, hon i hay quyn chn. Vi DN XK, h c th chn mua nhng hp ng bn k hn ngoi t, mua hp ng hon i ngoi t hay mua quyn chn bn ngoi t phng nga ri ro. Vi cc DN NK, h c th mua hp ng mua ngoi t k hn, mua hp ng hon i ngoi t hoc mua quyn chn mua ngoi t. Cng ty c phn nha Thiu Nin Tin Phong (NTP) l mt trong nhng c s sn xut kinh doanh hng u v nha. Nguyn vt liu chnh ca cng ty l ht nha, hu ht c nhp khu vi s lng ln t nc ngoi. Cng ty ny c tnh cho nhng khon l do ri ro t gi mang li c
44
th ln n hn 10 t ng. Do vy, cng ty s dng cng c ngoi hi k hn phng nga nhng bin ng tiu cc ca t gi. Vic t bo him bng cng c ngoi hi k hn ny gip cho cng ty xc nh kh chnh xc c gi c cng nh chi ph ti chnh. Nh , cng ty lun ch ng trong vic pht huy c nng lc ti chnh v m bo tt cho hot ng sn xut kinh doanh. Cng ty C phn c ph An Giang, mi nm xut khu khong 70.000 tn c ph n cc nc khc trn th gii, vi mt khon thu khng h nh trong hot ng xut khu, vo nm 2008, khi t gi ng USD so vi VND tng mnh, cng ty c c mt khon li n 20 t ng, vi mt con s kh ln nh vy nhng nu l t gi o chiu, gim xung trong thi gian ti do nhng bin ng kh c th d on trc c th li l mt vn nan gii, nh hng mnh m n doanh thu ca cng ty. Nhn thc c tm quan trng ca ri ro t gi, ngay t u nm 2009, cng ty c phn c ph An Giang c ch trng tng cng s dng cc bin php phi sinh phng nga bin ng t gi nh cng c ngoi hi k hn, cng c ngoi hi quyn chn. Nm 2008, vi s bin ng mnh m ca t gi VND/USD, mt s doanh nghip xut khu thy sn ln ca Vit Nam mua nhng hp ng bn k hn ngoi hi vi cc ngn hng thng mi c nh khon thu t xut khu. Thc t cho thy kt qu m cc DN thy sn ny nhn c t vic t bo him cho hot ng sn xut kinh doanh bng cng c ngoi hi phi sinh khi m t gi st gim kh mnh vo u nm 2008. Vi vic mua hp ng bn k hn ngoi hi, cc DN ny trnh khi c mt khon chi ph ln do bin ng t gi. C th thy, cc DN XNK Vit Nam ang dn dn lm quen v s dng cc cng c ngoi hi phi sinh bo him cho hot ng kinh doanh ca mnh. Tuy s lng cc DN tham gia cc cng c phi sinh ny cn kh
45
thp, nhng y cng l bc khi u cho mt th trng ngoi hi phi sinh Vit Nam si ng trong tng lai.
4. nh gi v tnh hnh s dng cng c ngoi hi phi sinh ti Vit Nam

4.1. Kt qu s dng cng c ngoi hi phi sinh trong phng nga ri ro t gi cho cc DN XNK ti Vit Nam Nhn mt cch tng qut, tuy rng cng c ngoi hi phi sinh c hnh thnh trong thi gian kh di ti Vit Nam, nhng mc p dng li rt hn ch. Mt mt do xut pht im nn kinh t lc hu cha cho php chng p dng cc k thut ti chnh hin i. Mt khc, thi quen v tp qun kinh doanh l nhng cn tr ln i vi qu trnh pht trin cc cng c ngoi hi phi sinh Vit Nam. Thc t kt qu p dng cc cng c ny nh sau: Th nht, kt qu p dng hp ng k hn ngoi hi vo th trng Vit Nam. Cc cng c k hn c thc hin trong hp ng mua bn USD v VND gia NHTM vi DN XNK hoc vi cc NHTM khc c php ca NHNN. Tuy nhin, cng c ngoi hi k hn t c s dng, mt phn l do th trng lin ngn hng VN cha pht trin, mt phn do nhng hn ch vn c ca n trong vic phng chng ri ro t gi v nhng hn ch ca NHNN. V th, cc giao dch k hn ch chim khong 5-7% khi lng giao dch ca th trng ngoi t lin ngn hng. Nhng cng c hon i u tin l nhng cng c hon i thun chiu gia NHNN v NHTM. N ch c s dng trong trng hp cc NHTM d tha ngoi t v khan him VND. Quy nh v cng c ngoi hi phi sinh chnh thc c ni lng khi ln u tin NHNN cho php HSBC cung cp gi hon i tin VND cho mt cng ty a quc gia vi s vn ln
46
ti 15 triu USD trn ti trng Vit Nam. Theo , HSBC s a VND v nhn USD t khch hng, ti thng 12/2007, HSBC s a USD v nhn li VND t khch hng. Vi giao dch ny, khch t c mc li sut cnh tranh nht trn th trng ni a cho vic vay vn tin ng k hn 3 nm m khng chu bt c mt ri ro no v t gi USD/VND . Chnh hnh ng ca HSBC, to ra nn tng pht trin cho cc giao dch hon i sau ny. Th hai, so vi cng c ngoi hi k hn th cng c ngoi hi quyn chn c s dng nhiu hn v cng c nhiu ngn hng cung cp. Nguyn tc chnh ca loi quyn chn ny l cc DN v c nhn c quyn t mua hay t bn USD vi VND thng qua mt t gi do khch hng t chn, c gi l t gi thc hin. c bit, quyn chn USD v VND p ng cho c nh nhp khu v nh xut khu trong quyn chn mua p dng cho nh nhp khu v quyn chn bn p dng cho nh xut khu. Vi cng c ny, chc chn tng lai s c m rng bi khi VND s c c hi tip cn vi th trng ti chnh th gii. V th ca VND v Vit Nam cng qua m tng ln . im li nhng mc chnh xut hin ca cc cng c ngoi hi phi sinh Vit Nam, d nhn thy rng n cha c th trng n nhn nh l cng c khng th thiu trong phng nga ri ro t gi. 4.2. Nhng hn ch trong vic s dng cng c phi sinh ti Vit Nam 4.2.1. V pha cc Ngn hng thng mi Vic cung cp cc cng c ngoi hi phi sinh l mt trong cc nghip v cn kh mi m ca cc NHTM Vit Nam. Mc d cc ngn hng u c nhng ch trng pht trin nht nh nhng t trng li nhun t nghip v ny so vi tng li nhun ca Ngn hng cn kh nh b. Khng nhng th,
47
rt nhiu ri ro lin quan n cc loi giao dch ny, in hnh nh ngn hng Nng Nghip v Pht Trin Nng Thn Vit Nam, ngn hng Cng Thng chi nhnh Hi Phng, ngn hng ANZ Vit Namc rt nhiu nguyn nhn dn n thc trng ny c th l: Th nht, c th khng nh rng kin thc ca cn b ngn hng v nghip v chuyn mn vn hnh giao dch hi oi v o lng ri ro cn yu km, k nng x l d liu bng in ton cha cao[1]. Hn na, cc ngn hng hin nay ch tp trung vo vic mua bn ngoi t nhm mc ch thanh ton, cho vay ngoi t m qun i yu t bo him ri ro t gi, nn ngn hng ng vai tr ch yu l trung gian giao dch hn l nh to lp th trng. iu lm cho ri ro trong lnh vc kinh doanh ngoi t trong cc ngn hng tng cao. Bn cnh , cc NHTM Vit Nam cha c h thng EBS (Electronic Brokerage System) nn t gi m cc ngn hng nhn c t Teuters hay cc hng tn dng khc cng ch l t gi tham kho ch cha phi t gi giao dch thc s trn th trng. Gi s theo cc thng tin th cc Dealers c th kim c li nhun nhng khi tin hnh giao dch th t gi li khc nn gy ri ro cho ngn hng. Khi cc Dealers s gp rt nhiu kh khn trong giao dch. Th hai, hin nay cc NHTM Vit Nam cha c b phn nghin cu d on s thay i t gi trn th trng, t xc nh c chin lc phng nga cho hiu qu v hn ch c ti a ri ro cho mnh. Hn na, cc ngn hng rt yu v k nng phn tch t gi m c bit l v phn tch k thut bin i cu trc d tr gia cc loi ngoi t, tc l thay i danh mc ngoi t nm gi nhm gim thiu ri ro. Th ba, l cc NHTM Vit Nam hin nay cha c c phng kinh doanh ngoi t theo chun mc th gii. Theo chun mc phng kinh doanh
48
ngoi t bao gm 3 b phn: Front, Office, Back Office v Mid Office,nhng hin nay cc NHTM Vit Nam mi ch bao gm FO v BO, m cha c b phn qun l ri ro v t gi l MO. Th t, cc quy nh php l v cc xc nh trng thi ngoi t cha hon thin gy ri ro t gi. Cc giao dch lin quan n s chuyn giao quyn s hu v ngoi t s lm pht sinh trng thi ngoi t. Trong hot ng kinh doanh ca NHTM khng ch hot ng mua bn ngoi t lm pht pht sinh trng thi ngoi t m cn rt nhiu giao dch khc na. Vit Nam khi tnh trng thi ngoi t cui ngy, cc NHTM mi ch xt n trng thi ngoi t c hnh thnh do giao dch mua bn ngoi t ca ngn hng m cha tnh n thu v chi ph tr li pht sinh t cc ti sn c, ti sn n sinh li bng ngoi t,thu v chi ph dch v bng ngoi tChnh v vy, trng thi ngoi t m cc ngn hng tnh ton da trn doanh s mua bn ngoi t cha phn nh ng thc cht kh nng ri ro ca ngn hng. 4.2.2. V pha cc doanh nghip xut nhp khu Vic ng dng cc cng c ngoi hi phi sinh nhm phng nga ri ro t gi cho hot ng xut nhp khu ang gp phi rt nhiu kh khn do s e ngi v chn ch t pha cc DN. Tuy rng cc NHTM pht trin cc cng c ny t 2004 nhng tnh n nay s DN s dng vn cn rt hn ch. Nguyn nhn dn n thc trng ny l do: Th nht, hn ch trong nhn thc ca DN XNK v tm quan trng ca vic s dng cng c ngoi hi phi sinh cho phng nga ri ro t gi. V trc y t gi VND/USD thng xuyn n nh mc trn so vi t gi NHNN cng b, DN khng quan tm ti vn bo him ri ro t gi. Tuy nhin, t nm 2007 v u 2008 th trng chng kin s bin ng v o
49
chiu mnh m ca VND so vi USD, t gi VND/USD gim xung giao dch mc sn. Nguyn nhn l do lng ngoi t t cc hot ng u t trc tip, gin tip nc ngoi, kiu hi vo cc NHTM, lm xut hin d tha ngoi t do mt cn i cung cu. Nhiu DN XK hin nay ang phi i mt vi vn ri ro t gi. Tri ngc vi xu hng ny th n cui nm 2008 t gi VND/USD l bin ng mnh m, ng VND mt gi so vi ng USD. iu ny lm cho cc DN NK gp rt nhiu kh khn. Thiu ngoi t trong thanh ton nn cc DN thng xuyn phi mua USD trn th trng ch en vi t gi cao ngt ngng. Mc d vy cc DN Vit Nam vn cn cha c thi quen hay ni chnh xc hn l cha quan tm ti phng nga ri ro i vi cc hot ng ngoi t ca mnh. Hng nm cc DN Vit Nam u phi vay ngoi t hng trm triu USD hoc EUR u t vo cc d n ln. Cc DN ny sau khi vay ngoi t thng bn s ngoi t ny chuyn sang VND tin hnh hot ng u t d n, n k tr n h phi mua li s ngoi t bng VND. Trong thi gian tin hnh hot ng sn xut kinh doanh, r rng s c s bin ng v c li sut cho vay v TGH. Nu s dng cng c phi sinh nh hon i li sut hoc cng c k hn hay quyn chn v ngoi t th cc DN s bo him c ri ro li sut trong trng hp nu li sut vay l th ni v khi li sut th trng tng ln nh hin nay, hoc bo him c ri ro t gi khi ngoi t c xu hng gim gi xung vo thi im DN bn ngoi t. Th hai, cc DN cn thiu kin thc v thng tin v cc sn phm hay cng c phng nga ri ro t gi m ngn hng cung cp. Thm vo l thiu s hng dn chi tit v t vn t cc chuyn vin ca ngn hng v thiu thng tin cn thit lin quan n nh gi sn phm v d bo t gi. Sn phm phi sinh trong phng nga ri ro l mt sn phm phc tp i vi th trng Vit Nam, i hi cc DN cng nh cc NHTM phi c h thng
50
thng tin d bo t gi quc t nhanh, chnh xc, cp nht lin tc v phi c cng c o lng cnh bo ri ro t gi v c mt i ng cc nh qun l, cc giao dch vin chuyn nghip.Thc t c nhiu NHTM c thc hin nghip v quyn chn ngoi hi t lu nhng n nay vn cha trin khai c. i vi cc DN th vic hiu bit cc cng c phi sinh phng nga ri ro cn qu nhiu hn ch. Th ba, DN gp kh khn v cha c hng dn hch ton k ton lin quan n nghip v pht sinh khi s dng cc giao dch ti chnh phi sinh. Hin nay, trong hch k ton dng nh ch ch trng ti phn li/l thc t pht sinh, trong khi phn li hay l d kin cha pht sinh th dng nh cha c quan tm, v vy m DN c xu hng chp nhn ri ro hn l phng nga ri ro v khng bit hch ton chi ph phng nga ri ro th no. Chng hn, DN mua mt hp ng phi sinh tr gi 1 t ng v bt ton ghi s 1 t ng nhng ngy mai,ngy kia,gi tr hng ha mua ch cn 800 triu ng hoc ln 1,5 t ng th s sch k ton vn ch th hin 1 t ng. Thc t ny khng nhng khng phn nh ht gi tr thc trong h thng s sch k ton m cn l k h ca tnh trng li gi, l tht v ngc li trong bo co k ton ca DN. T thc t ny, gii quyt nhng ro cn hin nay i vi cng c phi sinh, khng ch xt t gc t NHTM hay DN m cn rt cn s hp lc t pha cc c quan qun l nh B Ti Chnh v ca cc NHTM trong vic ban hnh cc vn bn php l, t chc hi tho hay hng dn cc nghip v c th. Th t, cc DN Vit Nam cha c gim c ph trch v qun l ri ro t gi cng nh cha c cc b phn chuyn nghip ph trch nh gi ri
51
ro ra quyt nh lin quan n phng nga ri ro. y cng l hn ch ln i vi cc DN kinh doanh xut nhp khu. iu ny cng d hiu bi l cng c phi sinh tuy ra i kh lu cc nc c nn kinh t pht trin nhng Vit Nam th cc cng c ny mi c du nhp v ng dng t, nh l vi mt vi i tng. Cng vi l l nhng hn ch trong nhn thc v tm quan trng ca vic phng nga ri ro t gi khin cho cc DN khng quan tm ng mc ti vic cn phi c gim c ph trch v qun l ri ro t gi. Phn ln cc DN hin nay u c xu hng chp nhn ri ro hn l phng nga, thm vo chi ph cho nhn s qun l ri ro li kh cao khin cho cc DN th chp nhn ri ro hn l phng nga. Th nm, vn v vn cng l tr ngi khng nh i vi cc DN Vit Nam khi ng dng cng c phi sinh bo him ri ro t gi cho cc hot ng kinh doanh xut nhp khu ca mnh, khi m chi ph cho vic s dng cc cng c phng nga ri ro thng qu cao, c bit l chi ph mua quyn chn. Hot ng kinh doanh ca DN thng din ra lin tc, do vy ng dng cc cng c phi sinh trong hot ng kinh doanh th cc DN cng cn c ngun ti chnh kh mnh va tin hnh giao dch mua bn hng ha tht va tin hnh giao dch bng cc cng c phi sinh v phi tnh n c nhng khon k qu c th thc hin cc giao dch phi sinh . 4.2.3. Hn ch trong mi trng ti chnh i vi cng c ngoi hi phi sinh Trc tin phi nhc ti l vn trong iu iu hnh t gi ca NHNN. Bin ng t gi VND/USD v t gi cc ngoi t khc so vi VND hin ti ph thuc vo s iu hnh t gi ca NHNN v thng c n nh theo chiu hng VND gim dn. V vy m c ch t gi hin nay cha phn nh c quy lut cung cu trn th trng. Hin nay, NHNN ang p
52
dng c ch th ni di s iu tit ca chnh ph iu hnh chnh sch tin t. Theo t gi chnh thc do NHNN thip lp trn c s t gi bnh qun ca th trng ngoi t lin ngn hng, t gi bnh qun ny c cng b hng ngy. T gi kinh doanh ngoi t ca cc NHTM c xc nh da trn t gi bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng nhng khng c vt qu bin giao ng do NHNN quy nh.Vi cc tnh ny th NHNN khng ch c s bin ng tht thng ca t gi. Tuy nhin, hn ch ca n l t gi khng phn nh ng cung cu tin t trn th trng, lm cho hot ng kinh doanh tin t ca cc ngn hng gng p, gi to. NHNN s phi gim dn tin n loi b cc bin php qun l t gi mang tnh hnh chnh nh khng ch t gi k hn, gii hn ph hon i ngoi t, hn ch bin ng trong t gi xc nh to iu kin cho cc NHTM kinh doanh tin t theo c ch th trng v quen vi vic s dng cng c phng ri ro t gi. Ni cch khc, t gi phi c th ni v hon ton c xc nh trn c s cung cu tin t, NHNN khng nn tc ng trc tip ln t gi m ch c quyn tc ng gin tip n t gi thng qua hot ng mua bn ngoi t trn th trng ngoi hi. Th hai, quy nh ca NHNN thng qu cht ch khin cho vic thng lng hp ng gia ngn hng v khch hng gp kh khn. V vn ny, tuy vn bn php quy mc d c nhiu bc i mi nhng dng nh cha theo kp nhng din bin thc t trong kinh doanh ngoi hi ang pht trin rt nhanh chng. Xt v kha cnh no th cc sn phm phi sinh ngoi hi mc d c m rng, song c th vn cha p ng nhu cu ca DN cng nh ca NHTM, thc t l trong giao dch k hn c hn ch l khch hng b rng buc ngha v phi thc hin hp ng khi o hn ch khng c php t chi thanh ton. So vi nghip v k hn, nghip v quyn chn tin t c nhiu u im thun li hn cho ngi mua quyn,
53
nhng quy nh hin nay ch cho php p dng cho cc giao dch gia ngoi t vi ngoi t, ch cha c quy ch chnh thc cho php p dng gia ngoi t vi VND, trong khi khch hng trong nc ch yu li s dng VND thanh ton mua bn ngoi t. Th ba, mi trng s dng cng c phi sinh cha pht trin, nn nhiu doanh nghip vn cn cha n vic phng nga ri ro t gi, cn cc NHTM th cha ch trng cng tc tuyn truyn cho khch hng. Hu qu l thiu thng tin ti chnh trn th trng ngoi hi v th trng tin t khin cho cng tc phn tch v d bo t gi ca ngn hng v khch hng gp tr ngi. T khch hng khng c thng tin ra quyt nh lin quan n phng nga ri ro t gi. Bn thn ngn hng cha c h tr ri ro nu cung cp gii php bo him ri ro cho khch hng. Mc d Vit Nam c hnh lang php l kh r rng song cc cng c ti chnh vn cha pht huy c vai tr ca mnh trong th trng ngoi hi. Th trng ch en vn tn ti ni m mt s ngoi t mnh vn ang c s dng thanh ton hay d tr. Th trng ngoi t lin ngn hng l th trng iu ha cung cu ngoi t cho ton h thng, gip cc NHTM cn bng trng thi ngoi t ca mnh v cng l ni NHNN thc hin can thip mua hay bn ngoi t m bo nh hng v mc tiu t gi. Th trng gia ngn hng v khch hng l ni din ra vic mua bn ngoi t gia cc NHTM vi DN, c nhn l khch hng. Xt v quy m hot ng ca th trng th doanh s giao dch c th tng ln so vi nhng nm trc, tuy nhin xt v loi giao dch c s dng trong th trng ngoi hi th hu ht cc DN Vit Nam vn thin v giao dch hi oi giao ngay.
54
CHNG III XUT GII PHP Y MNH VIC S DNG CNG C NGOI HI PHI SINH CHO CC DOANH NGHIP XUT NHP KHU VIT NAM
1. Kinh nghim ca nc ngoi trong vic s dng ngoi hi phi sinh

Trong sut ba thp k qua, nn ti chnh th gii pht trin nhanh chng nh s pht trin khng ngng v cht v lng ca cc cng c ti chnh phi sinh . Nhng cng c phi sinh ny c ph bin rng khp v tr thnh nhng cng c hu hiu cho cc nh qun l ti chnh, cc ngn hng v cc cng ty bo him. Tuy nhin, nhng cng c ngoi hi phi sinh vn ch chim mt t trng nh so vi cc cng c phi sinh khc nh phi sinh li sut. Theo s liu t Bank For International Settlements (BIS) thng 3/2008, doanh s ca cng c phi sinh ngoi hi trn OTC l 62.983 t USD ch chim 9% trong tng doanh s cng c phi sinh l 683.725 t USD, trong khi , doanh s ca phi sinh li sut l 458.304 t USD, chim n 68%. Nhng th trng cng c ngoi hi phi sinh th gii cng ang rt kh quan vi doanh s ang tng dn trong cc nm gn y. Theo s liu ca BIS th doanh s ngoi hi phi sinh trn OTC tng t 38.127 t USD thng 6/2006 ln 62.983 t USD thng 6/2008, trong doanh thu t cng c k hn v hon i ngoi hi chim u th hn so vi cng c quyn chn ngoi hi. Nguyn nhn gii thch cho iu ny l cc cng c k hn ngoi hi tr nn thch hp hn so vi cng c quyn chn v km vi n l chi ph r hn.
55
23%
9%
68%
FX Derivatives Interest Derivatives Others
Ngun: BIS Quaterly Review, March, 2008 Biu 3-1: Doanh s ca cng c phi sinh ngoi hi trn OTC (03/2008) Cc DN ni chung v cc DN XNK ni ring trn th gii, nh cc DN M, Chu ungy nay s dng cng c ngoi hi phi sinh rt ph bin, c n 76% trong s cc DN ca M tham gia th trng ti chnh phi sinh thc hin cc giao dch phi sinh ngoi hi phng nga s bin ng ca t gi (Theo mt nghin cu nm 2003 ca Wharton School)[5]. Nh vy, cc DN trn th gii thc c rt r rng v vic t bo him vi cc cng c phi sinh ngoi hi, chnh nh iu ny h vn duy tr c n nh nng lc ti chnh v hot ng sn xut kinh doanh m khng phi bn tm nhiu n nhng bin ng kh c th d on trc ca TGH.
2. nh hng pht trin ca cc cng c ngoi hi phi sinh ti Vit Nam trong thi gian ti
Nhn mt cch tng th, k t khi Vit Nam gia nhp WTO th cc DN nc ngoi ni ring , ang v s a vo Vit Nam mt lng vn ngoi
56
t khng l u t, c bit l trong thi im t u nm 2007 ti nay. Trong s c khng t DN FDI ch bn hng trong nc, thu tin ng. H phi bn ngoi t (ch yu vn l USD) thu VND thanh ton cho cc chi ph, hoc dng lng ngoi t ny nhp my mc thit b t nc ngoi. Sau mt thi gian, khi c li nhun, h c chuyn tin v nc v cn dng VND mua ngoi t chuyn li nhun v nc mnh. Cc cng c phi sinh phng chng v ri ro t gi nu c s dng trong nhng trng hp ny, s gip cc DN trnh c khon thit hi do tng gi ngoi t. Do vy m xu hng trong thi gian ti cc cng c ngoi hi phi sinh s c s dng rng ri hn bi cc DN XNK, cng vi n l cc dch v cng s c NHTM m rng hn. Nhng nhim v chin lc i vi cc NHTM trong vic pht trin cc cng c ngoi hi phi sinh nh sau: Mt l, c cu li m hnh t chc v nng cao nng lc iu hnh, hon thin v trin khai thc hin m hnh kim tra, kim ton ni b mi. Tng cng hiu qu kim tra ni b nhm nng cao tnh tun th v hn ch ri ro trong h thng. Tip tc r sot, cng c, b sung cc quy trnh nghip v. Hai l, tip tc u t cng c nn tng cng ngh, tng cng khai thc tin ch, to cc sn phm c gi tr gia tng phc v khch hng. Ch trng khu gii thiu sn phm, dch v v qung b hnh nh ca Ngn hng Ngoi thng n vi cng chng thng qua cc phng tin thng tin i chng. Ba l, cc NHTM nn m rng phm vi ra cc th trng ti chnh th gii vi cc loi hnh sn phm, dch v khng ch trong lnh vc ti chnh ngn hng m cn thng qua cc nghip v u t ti chnh, mua bn, sp nhp cng ty v pht trin cc DN mi.
57
3. xut mt s gii php cho vic s dng cng c phi sinh ngoi hi cho cc doanh nghip xut nhp khu Vit Nam
3.1. V pha cc doanh nghip Vi s bin ng kh lng ca t gi hi oi th cc DN XNK rt d gp ri ro ln khi khng s dng cc cng c ngoi hi phi sinh phng nga ri ro t gi. Trn thc t nhu cu s dng cc sn phm ti chnh phi sinh trong vic phng nga ri ro t gi ch mc tim nng khi phn ln cc DN u cho rng bin ng t gi trn th trng khng qu ln. Nh vy, vic u tin v ct yu trong vic y mnh ng dng cc cng c phi sinh tin t l cn phi c s thay i quan im v pht trin th trng ti chnh phi sinh. Nh tnh hnh s dng cng c phi sinh ngoi hi ti Vit Nam ti chng II cho ta thy nhn thc ca DN v phng nga ri ro t gi cn rt hn ch. T dn n hiu v s dng sai cng dng v sm quy kt cc cng c phi sinh ch phc v cho u c. Tht ra, cc cng c ti chnh phi sinh c th s dng cho c hai mc ch u c v phng nga ri ro. Trong xu hng hi nhp nn kinh t m nh hin nay th c ch c nh t gi nh nc ta khng cn ph hp, sm hay mun vn phi tun theo cung cu ngoi t trn th trng. Chnh v vy m vic phng nga ri ro t gi l rt quan trng trong hin ti v thi gian ti. iu cn thit cho DN l vic trang b kin thc v ngoi hi phi sinh bit cch phng nga ri ro t gi. Tuy rng NHTM c th t vn v la chn cng c gip khch hng nhng s c li hn rt nhiu nu trong DN c i ng v phng nga ri ro t gi, c bit l vi nhng DN XNK s c c hi kinh doanh rt ln vi s pht trin v kinh t nh nc ta hin nay. Nh nc khng th bo h DN trong di hn c, thng minh hn c l t da vo sc mnh chim lnh th trng cho d l phng nga ri ro t gi hay u c trn th trng ngoi hi th c hi l v cng to ln.
58
Th hai l cc DN XNK nn c chnh sch qun l ri ro c th, qui nh quyn phn quyt mc ri ro ti chnh r rng vi tng v tr lnh o v vi tng khu vc. Vn trch nhim ca ngi a ra quyt nh s dng cng c ngoi hi phi sinh lun nng tm l ca lnh o v nhn vin trong n v. Nu a ra quyt nh ng n lm li cho DN th khng sao, nhng nu nh c mt iu kin khch quan no lm cho t gi th trng gim xung tri vi xu hng ban u, th uy tn ca ngi ra quyt nh cng b lung lay. Hin nay cc DN Vit Nam hin khng qui nh r rng trch nhim v quyn li ca lnh o v nhn vin trong n v nn y cng l mt hn ch trong vic y mnh s dng cng c ngoi hi phi sinh nhm phng nga ri ro t gi. 3.2. V pha cc ngn hng thng mi N lc t pha cc NHTM cng rt quan trng, cc NHTM nn thc hin tuyn truyn ph bin, hng dn khch hng s dng cc cng c phng nga ri ro t gi. Nhm thc y cc DN XNK s dng cc sn phm ngoi hi phi sinh ca mnh th cc gii php xut cho ngn hng nh sau: Th nht, cc NHTM c th tip cn khch hng bng cch t chc hi tho gii thiu v t vn nhm mc ch va nng cao kh nng hiu bit v cc cng c phi sinh ngoi hi. Thm vo , cc NHTM nn theo di hot ng kinh doanh h tr cho hot ng xut nhp khu cng nh hot ng u t ca DN t hiu qu cao. Pht trin cc cng c phi sinh v th trng phi sinh ngoi hi l gip cho DN c thm c hi la chn loi hnh giao dch hi oi ph hp vi mc tiu kinh doanh ca mnh, gii quyt c mu thun gia li nhun v ri ro. Khi s dng cc cng c phi sinh DN c c s la chn v t gi mong mun. Mt khi mi trng ti chnh trong cc gii php phng nga ri ro ngoi t c ci thin tt hn, th cc NHTM vi t cch l ngi cung cp dch v ti chnh phi sinh a dng nh
59
cng c k hn, ha i, tng lai v quyn chn ph hp vi nhu cu ca khch hng khch hng c nhiu s la chn. Cn hon thin hn vic hng dn cc DN s dng cc gii php phng nga ri ro t gi, ph bin rng ri v thng tin cho khch hng bit, thm vo l hng dn chi tit, d hiu, d s dng v sn phm phi sinh tin t. Th hai, nng cao cht lng ngun nhn lc trong lnh vc ngoi hi ca NHTM l rt cn thit. Cn u tin tp trung o to v bi dng cho cc cn b trc tip kinh doanh trn th trng hi oi quc t v cc nghip v phi sinh trong bo him ri ro t gi v y l mt lnh vc mi, phc tp c v l thuyt ln thc tin p dng. Ngoi cn trang b thm kin thc v kinh nghim v th trng ngoi hi v th trng tin t quc t, k nng phn tch k thut, phn tch c bn trn c s chn lc, tng hp v phn tch thng tin d on xu hng din bin ca th trng nhm s dng cc nghip v ngoi hi phi sinh mt cch c hiu qu. Th ba, u t trang thit b c s vt cht k thut hin i v m rng quan h hp tc vi cc ngn hng nc ngoi trn th trng ngoi hi cng nn c ch trng. Ngoi nhng phng tin, thit b hin c ca Reuters, Thomson hay Dowjones News. Cn trang b thm phn mm qun l ri ro v tnh ph hin i i vi cc nghip v phi sinh. V khi cc cng c phi sinh c bn cho cc DN th chng l cc cng c bo v ri ro t gi, nhng khi c dng u c th bn thn cc cng c ny cng chu ri ro. Thm vo m rng quan h hp tc vi cc ngn hng nc ngoi l vic cn thit trong xu hng hin nay, tranh th s h tr v kin thc, v h thng phn tch qun l ri ro i vi cc loi hnh nghip vui phi sinh ni chung v nghip v quyn chn ngoi hi, nghip v tng lai ngoi hi ni ring.
60
Th t, yu t quan trng quyt nh ti hiu qu s dng cc giao dch ngoi hi phi sinh l qun tr ri ro cc giao dch ngoi hi phi sinh, do cn thit phi ch trng cng tc qun tr ri ro, phn tch v d bo ri ro phng chng hoc hn ch tn tht khi gp phi ri ro. 3.3. Hon thin th trng tin t, ngoi hi v khung php l v ngoi hi phi sinh ca NHNN 3.3.1. Hon thin th trng tin t v th trng ngoi hi Vit Namhng Vinaforex hi nhp vi quc t Khi ni n th trng ngoi hi, ngi ta thng ngh ngay n l th trng khng gii hn v mt khng gian v thi gian v tnh quc t ca n. iu c ngha l th trng ngoi hi hot ng 24/24 gi v khng ng khung trong phm vi mt quc gia m lan rng ra ton cu nhm phc v cho nhu cu mua bn chuyn i cc loi ngoi t khc nhau. Hin nay, v c bn VinaForex mi ch hot ng ng khung trong phm vi trong quc gia. Vic tham gia hot ng trn th trng ngoi hi quc t ca cc NHTM Vit Nam cn rt hn ch, hn na vic ci thin hot ng ca th trng ngoi hi Vit Nam v a dng ha cc cng c giao dch ngoi hi c vai tr rt quan trng trong vic pht trin th trng. V vy pht trin cc cng c phi sinh tin t trong hot ng kinh doanh ngn hng th th trng ngoi hi phi tng bc pht trin hi nhp vi th trng ngoi hi quc t, thm vo cc NHTM cn a thm cc cng c phi sinh vo th trng ngoi hi nhm to nn th trng kinh doanh c tnh cnh tranh hn trong kinh doanh ngoi hi. Nn ban mt quy ch giao dch c tnh cht tng hp, ph hp vi thng l quc t v c hiu lc thi hnh, nn hy b vic cc NHTM phi xin php NHNN khi mun thc hin cc nghip v hi oi mi theo thng l quc t.
61
3.3.2. Hon thin mi trng php l cho cc cng c phi sinh tin t Nh cp trong phn thc trng, cc vn bn php l hng dn cc nghip v phi sinh tin t ca NHNN cn mt s bt cp. Chnh v vy, NHNN cn hon thin mi trng php l cho cc giao dch ny theo hng: Th nht, Theo quyt nh 145/2004 Q- NHNN th cc NHTM ch c php thc hin bn quyn chn cho t chc kinh t v c nhn m khng c mua quyn chn. Chnh v vy trong thi gian ti, NHNN cn cho php NHTM thc hin mua quyn chn t cc t chc kinh t v c nhn, c ngha l h c quyn bn quyn chn cho ngn hng. iu ny s to nhiu c hi cho DN tham gia tch cc vo th trng. Thm vo , thi gian qua do chnh sch qun l v ngoi hi qu cht nn DN khng th t do mua hoc bn ngoi t nhm mc ch u c hay phc v cho chin lc phng nga ri ro t gi m ch mua hoc bn ngoi t cho mc ch thanh ton. Do , trong thi gian ti, ngoi vic ni lng c ch mua bn cng c phi sinh th NHNN nn m rng cc i tng mua bn ngoi t, khc phc tnh trng lun qun DN khng c cng c bo v ri ro t gi nn NHNN phi can thip v qun l cht ch bo v DN,ngc li khi m DN c bo v bi chnh sch ca NHNN nn khng cn s dng cng c phng nga ri ro t gi. Th hai, do cc nghip v kinh doanh ngoi t cn mi v phc tp nn cha ng nhiu ri ro. Chnh v vy, NHNN cn tng cng qun l giao dch hi oi thng qua vic qun l trng thi ngoi t. Thay v NHNN ch quy nh trng thi ngoi t ti thi im cui ngy, NHNN nn chuyn t quy nh qun l trng thi ngoi t ti thi im cui ngy sang qun l trng thi ngoi t thng xuyn ti bt k thi im no. cc nc pht trin nh M, Anh, c, Nht v Singapore u c sn giao dch cng c ti chnh phi sinh tp trung. Thi gian qua giao dch ti chnh phi sinh Vit Nam
62
ch yu l giao dch phi sinh trn th trng ngoi hi nh hp ng k hn, hon i v quyn chn, u c thc hin trn th trng phi tp trung, da trn c s tha thun gia khch hng v NHTM. Do khng c th trng tp trung hot ng nn tnh thanh khon ca cc cng c ti chnh phi sinh thp. Khch hng e ngi khi thy cng c phi sinh nh hp ng giao sau hay quyn chn rt kh thanh l khi cn. Vic giao dch phi tp trung nh hin nay c nhiu nhc im v lm hn ch nhu cu giao dch ca khch hng, th hin ch: Chi ph tm kim thng tin v tm kim khch hng thng cao nhng khch hng giao dch li khng nhiu, khch hng rt e ngi v cho rng h khng mnh v kin thc, chuyn mn, kinh nghim c th thng lng giao dch bnh ng vi ngn hng. Cui cng, iu rt quan trng l c ch t gi cn linh hot hn, phn nh ng mi quan h cung- cu v ngoi t trn th trng, da trn r tin t ca cc nc c quan h thng mi vi Vit Nam. Trong bi cnh lung vn vo Vit Nam ang tng ln, mt c ch t gi linh hot hn s ngn chn cc p lc ln lm pht, ng thi s linh hot t gi s gp phn thc y s pht trin ca cc th trng cng c phi sinh, to iu kin bo him tt hn i vi ri ro v t gi. iu ny cng hon ton ph hp vi ni dung i mi theo Php lnh Ngoi hi c hiu lc t 1/6/2006 v Ngh nh hng dn bao gm (i) t do ha i vi cc giao dch vng lai,(ii) Ni lng tng bc cc giao dch vn, (iii) m ca th trng ngoi hi to iu kin i mi c ch t gi theo hng ngy cng linh hot hn, (iv) hn ch tng bc hin tng la ha trong nn kinh t nhm gp phn nng cao tnh chuyn i ca ng Vit Nam, (v) thc hin qun l d tr ngoi hi Nh nc theo m hnh NHTW hin i.
63
KT LUN
Giai on hi nhp su rng vo nn kinh t khu vc v th gii k t khi Vit Nam chnh thc tr thnh thnh vin th 150 ca T chc thng mi quc t (WTO). iu t ra nhu cu pht trin cc cng c phng nga ri ro trn th trng ti chnh ni chung v th trng ngoi hi ni ring bo v cc nh u t, cc DN m c bit l cc DN XNK Vit Nam khi nhng ri ro khi c nhng bin ng ln v t gi. Da trn phng php lun duy vt bin chng v phn tch, tng hp, lun vn nghin cu v c s l lun chung cua ri ro t gi v cc cng c ngoi hi phi sinh, ng thi, nghin cu v thc trng s dng cng c ngoi hi phi sinh cho cc doanh nghip xut nhp khu Vit Nam. Qua , lun vn cng xut mt s gii php v nh hng pht trin cho th trng ngoi hi phi sinh. Sau khi nghin cu ti, nhm ti rt ra mt s kt lun sau: 1. Ri ro t gi c th gy ra nhng tc ng tiu cc cho DN XNK ti Vit Nam, c bit l t cui nm 2007 cho n nay. Nhng cc DN, c bit l cc DN nh th cha nhn thc ng n v y v vn ny. 2. Vic ng dng cng c ngoi hi phi sinh cho doanh nghip xut nhp khu cn nhiu hn ch. Nguyn nhn xut pht t nhiu pha: t bn thn DN, t vic cung cp dch v ca NHTM, t c s php l ca NHNN. 3. Mt s gii php nhm y mnh vic s dng cng c ngoi hi phi sinh l nng cao nhn thc ca DN, pht trin cc dch v cng c phi sinh v nng cao trnh i ng chuyn vin ngoi hi ca NHTM. ng thi, NHNN cn c nhng gii php h tr cho cc
64
cng c phi sinh pht trin nh hon thin cc vn bn php l v chnh sch t gi linh hot. 4. Trong thi gian ti, xu hng ca cc doanh nghip s p dng cng c ngoi hi phi sinh ph bin hn phng nga ri ro t gi. Trong khong thi gian nghin cu c hn, cng nh cn nhiu hn ch v kin thc v kinh nghim thc t, nhm ti vn cn cn c nhng sai st, do vy nhm ti rt mong nhn c nhng s gp . Tuy vy, nhm ti cng hi vng rng nghin cu ny s l mt ti liu hu ch cho cc DN XNK Vit Nam v gp phn y mnh s pht trin th trng phi sinh Vit Nam tin n s pht trin ca th trng phi sinh th gii.
65
TI LIU THAM KHO

Ting Vit 1. Ph Quang Hi (2008), Bo him hot ng xut nhp khu hng ha bng cc cng c phi sinh ca doanh nghip Vit Nam hin nay, Lun vn thc s kinh t, i hc Ngoi Thng 2. Nguyn Minh Kiu (2008), Th trng ngoi hi v cc gii php phng nga ri ro, Nh xut bn Thng k 3. Nguyn Minh Kiu, Nguyn Xun Thnh (2008), Chng khon phi sinh, Chng trnh ging dy kinh t Fullbright, Nh xut bn Thng k 4. 5. Trn Hong Ngn (2001), Thanh ton quc t, Nh xut bn Thng k Ngn Hng Nh Nc Vit Nam (2007), Gii php pht trin th trng phi sinh Vit Nam, K yu hi tho khoa hc, Nh xut bn Vn ha-Thng tin 6. Nguyn Th Quy (2008), Bin ng t gi ngoi t (ng USD, EUR) v hot ng xut khu, Nh xut bn Khoa hc - X hi 7. 8. inh Trng Thnh (2006), Ti chnh quc t, Nh xut bn Ti chnh Nguyn Vn Tin(2006), Cm nang th trng ngoi hi v cc giao dch kinh doanh ngoi hi , Xut bn ln th nm, Nh xut bnThng k 9. Nguyn Vn Tin (2008), Gio trnh ti chnh quc t, Nh xut bn Thng k
66
10.
Nguyn Vn Tin (2009), Gio trnh ngn hng thng mi, Xut bn ln th ba, Nh xut bn Thng k
11.
y ban thng v Quc Hi (13/12/2005), Php lnh ngoi hi s 28/2005/PL-UBTVQH11
Ting Anh 12. Timothy Q. Cook, Robert K. Laroche (2002), Institutions of Money Market, Federal Reserve Bank of Richmond Publisher 13. Joseph P. Daniels, David D. VanHoose (2005), International Monetary and Financial Economics, 3rd Edition Thomson Learning Publisher, United States of America 14. Ghassem A. Homaifar (2004), Managing Global Financial and Foreign Exchange Rate Risk, John Wiley & Sons, United States of America 15. John C. Hull (2006), Options, Futures, and other Derivatives; 6th Edition; Pearson Prentice Hall Publisher 16. Paul R. Krugman, Maurice Obstfeld (2005), International Economics, 7th Edition, Pearson Addison Wesley Publisher 17. Jeff Madura (2006), Financial Markets and Institutions, 7th Edition Thomson Learning Publisher, United States of America 18. Frederic S. Mishkin (2004), The Economics of Money, Banking, and Financial Markets, 7th Edition Harper Collins Publisher, United States of America
67
Cc website tham kho http://baokinhteht.com.vn http://www.tapchiketoan.com http://www.saga.com http://bantinsom.com http://www.centralbank.vn http://www.biznews.vn http://www.taichinhdientu.vn http://www.asset.vn http://chungkhoan247.vn http://www.doanhnhan360.com http://www.hsbc.com.vn http://www.vietcombank.com.vn http://www.techcombank.com.vn http://www.eximbank.com.vn http://www.acb.com.vn http://www.bis.org http://www.vneconomy.com.vn htttp://www.finance.yahoo.com
68

(YRC) - Su Dung Cac Cong Cu Ngoai Hoi Phai Sinh Nham Phong Ngua Rui Ro Ty Gia Cho DNXNK VN

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

(YRC) - Su Dung Cac Cong Cu Ngoai Hoi Phai Sinh Nham Phong Ngua Rui Ro Ty Gia Cho DNXNK VN

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

DANH MC CC T VIT TT

DANH MC CC BNG BIU, TH

Lng USD th 1-2: ng cung ngoi hi

Expected USD return

Rates of return (In VND term)

Ngy 20/01/2009 T gi USD/GBP Gi USD ca l hng 1,6

Ngy 20/06/2009 1,680

1,6 x 8,75 = 14 triu USD 1,680 x 8,75 = 14,7 triu USD

2. Cng c ngoi hi phi sinh

Breakeven (X+ Premium) Short call X X+C Price S

Breakeven (S- Premium) -C Long put X-P X Price

< X th ngi mua quyn chn s thc hin quyn chn

bn, lc ny ngi nhp khu s mua c ngoi t vi chi ph l X-C Nu

> X th ngi mua quyn khng thc hin quyn chn,

> X nh xut khu khng thc hin quyn chn bn m

X th ngi mua quyn chn s khng thc hin quyn

X th ngi mua quyn chn s thc hin quyn chn,

1. Cc vn bn php l iu chnh cc giao dch ngoi hi phi sinh

Doanh nghip khi s dng 58 64 66 58

4. nh gi v tnh hnh s dng cng c ngoi hi phi sinh ti Vit Nam

1. Kinh nghim ca nc ngoi trong vic s dng ngoi hi phi sinh

TI LIU THAM KHO

y ban thng v Quc Hi (13/12/2005), Php lnh ngoi hi s 28/2005/PL-UBTVQH11

You might also like