(YRC) - Thi Truong Bao Hiem Nong Nghiep Va Mot So Giai Phap Phat Trien TT BHNN o VN

B Gio dc v o to Trng i hc Ngoi thng
---------o0o---------
Cng trnh tham d cuc thi Sinh vin nghin cu khoa hc trng i hc Ngoi thng nm 2009
Tn cng trnh:
Th trng Bo him nng nghip v mt s gii php pht trin th trng bo him nng nghip Vit Nam
Nhm ngnh: XH1b
1.
H v tn nhm sinh vin: V Nguyn Ngc Anh Nam/n: N Dn tc: Kinh Lp: Anh 2- TCNHA-K45 Kho: 45 Khoa: Ti chnh ngn hng Mai T Anh Lp: Nht 1- TCNHA-K45 Nguyn Minh H Lp: Nht 1- TCNHA-K45 V Hong Lan Lp: Nht 1- TCNHA-K45 H Th Ngc Mai Lp: Anh 2- TCNHA-K45 Nam/n: N Dn tc: Kinh Kho: 45 Khoa: Ti chnh ngn hng Nam/n: N Dn tc: Kinh Kho: 45 Khoa: Ti chnh ngn hng Nam/n: N Dn tc: Kinh Kho: 45 Khoa: Ti chnh ngn hng Nam/n: N Dn tc: Kinh Kho: 45 Khoa: Ti chnh ngn hng
2.
3.
4.
5.
H v tn ngi hng dn: PGS.TS Nguyn Nh Tin
Mc lc
Danh mc t vit tt Danh mc hnh v bng biu Li m u
Chng I: Khi qut v th trng bo him nng nghip................................. 3

I. Vi nt v th trng ............................................................................................... 3 1. 2. 3. Khi nim. ......................................................................................................... 3 Yu t cu thnh th trng ............................................................................. 4 c im ........................................................................................................... 4
II. Quy lut iu tit th trng: ............................................................................... 5 1. 2. 3. 4. Quy lut gi tr: ................................................................................................ 5 Quy lut cung cu: ........................................................................................... 5 Quy lut gi c: ................................................................................................ 5 Quy lut cnh tranh: ........................................................................................ 6
III. Th trng bo him ............................................................................................ 6 1. 2. 3. 4. Khi nim .......................................................................................................... 6 c trng c bn. ............................................................................................. 7 Phn loi th trng bo him: ..................................................................... 10 Mt s quy lut chung ca th trng bo him: ......................................... 12
IV. Th trng bo him nng nghip ................................................................... 13 1. 2. Vi nt v th trng bo him nng nghip................................................. 13 Vic trin khai bo him nng nghip cc quc gia trn th gii ............ 13
http://svnckh.com.vn
ii
Chng II: Thc trng th trng bo him nng nghip Vit Nam ........... 20
I. 1. 2. C s pht trin ................................................................................................. 20 Dn s quc gia .............................................................................................. 20 iu kin t nhin cc vng min ................................................................. 21 2.1 Min Bc .................................................................................................... 21 ng bng sng Hng......................................................................... 21 Vng Ty Bc ..................................................................................... 21 Vng ng Bc ................................................................................... 22
2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.2
Min Trung ................................................................................................ 22 Vng Bc Trung B ............................................................................ 22 Vng duyn hi Nam Trung B .......................................................... 23
2.2.1 2.2.2 2.3
Min Nam ................................................................................................... 24 Vng Ty Nguyn ............................................................................... 24 Vng ng Nam B ........................................................................... 24 Vng ng bng sng Cu Long ........................................................ 24
2.3.1 2.3.2 2.3.3 3.
c im ngnh ngh sn xut ..................................................................... 25 3.1 Trng trt ................................................................................................... 25 Cy lng thc .................................................................................... 25 Cy cng nghip.................................................................................. 27 Ngnh chn nui Vit Nam trong thi gian qua ................................. 31 Li th ngnh chn nui Vit Nam .................................................. 33 Cc ngnh chn nui chnh ................................................................. 33 Nhng thch thc v ri ro ca ngnh chn nui ............................... 34 Nhng bt cp khc............................................................................. 35
3.1.1 3.1.2 3.2
Chn nui ................................................................................................... 31
3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.2.5 4.
Cc c s pht trin khc ............................................................................... 35
II. Din bin tnh hnh th trng bo him nng nghip Vit Nam ................. 36
iii
1. 2.
Vi nt v th trng. ...................................................................................... 36 Cc yu t cu thnh th trng. ................................................................... 37 2.1 Kh nng cung cp dch v bo him nng nghip ca cc cng ty bo
him.. ................................................................................................................... 37 2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 Tng cng ty BH Vit Nam ................................................................ 37 Cng ty Groupama .............................................................................. 39 Tng cng ty c phn Bo Minh......................................................... 41 Cng ty c phn BH Ngn hng nng nghip v pht trin nng thn T chc phi chnh ph GRET (Groupe de Recherche et dchanges
Vit Nam ......................................................................................................... 41 2.1.5
Technologiques) .............................................................................................. 43 2.2 Nhu cu th trng vi bo him nng nghip .......................................... 44 Nhu cu ca ngi nng dn .............................................................. 44 Nhn thc ca Hip hi bo him v cc C quan Nh nc ............ 45 Mc ph cha ph hp ........................................................................ 46 Sn phm cha a dng, phong ph ................................................... 47
2.2.1 2.2.2 2.3
Mc ph bo him v cc loi hnh dch v ca bo him nng nghip ... 46
2.3.1 2.3.2 3.
Tnh hnh thc hin th im v nghin cu trin khai bo him nng
nghip ...................................................................................................................... 47 3.1 M hnh bo him ch s ............................................................................ 47 Nhng li th ca BH theo ch s ....................................................... 48 Nhc im ca BH ch s ................................................................. 49 Cc d n trin khai trong thi gian qua ............................................. 50
3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.2
Bo him tn dng nng nghip ................................................................ 51 Trch nhim ca ABIC ....................................................................... 52 Ph BH ................................................................................................. 52 Phng n c th ................................................................................. 53
3.2.1 3.2.2 3.2.3
iv
4.
nh gi cc hot ng trn th trng bo him nng nghip Vit nam.. 53 4.1 4.2 4.3 Nhng tht bi trong qu trnh trin khai ................................................. 53 Kt qu hot ng bo him nng nghip ca Vit Nam ......................... 55 Nguyn nhn bo him nng nghip Vit Nam cha pht trin ............... 56 Sn phm nng nghip chu nhiu yu t ri ro ................................. 56 Qun l ri ro trong hot ng bo him nng nghip Vit nam cn Th trng ti bo him cha pht trin mnh .................................... 59 Trnh v nhn thc ngi dn cha cao ......................................... 60 Cha c s h tr t pha Nh nc ................................................... 63
4.3.1 4.3.2
hn ch.... ......................................................................................................... 58 4.3.3 4.3.4 4.3.5
Chng III: Gii php pht trin th trng bo him nng nghip Vit Nam ...................................................................................................................... 66
I. 1. 2. nh hng pht trin TT BH nng nghip Vit Nam .............................. 66 Quan im ca Nh nc .............................................................................. 66 nh hng pht trin TT.............................................................................. 67
II. Gii php pht trin th trng bo him nng nghip Vit Nam............ 68 1. 2. 3. 4. Kt lun Danh mc ti liu tham kho Gii php v pha Nh nc .......................................................................... 68 Gii php v pha hip hi bo him. ............................................................ 71 Gii php v pha doanh nghip bo him .................................................... 72 Gii php v pha ngi nng dn ................................................................ 73
Danh mc t vit tt
TT BHNN BH XH DN No&PTNT Th trng Bo him nng nghip Bo him X hi Doanh nghip Nng nghip v pht trin nng thn.
vi
Danh mc bng biu

Tn hnh v bng biu Hnh 1: M hnh t chc h thng BH tng h Nht Bn Hnh 2: C cu lao ng phn theo ngnh kinh t 2000-2008 Hnh 3: T l bi thng ca Bo Vit v Groupama Hnh 4: M hnh ca sn phm BH tn dng ti ABIC Hnh 5: Doanh thu v bi thng BHNN 2004-2008 Trang 16 20 41 52 56
Bng 1: Din tch la v sn lng hng nm 2000-2008 Bng 2: Din tch cc loi cy trng phn theo nhm cy 2000-2007 Bng 3: BH cy la ca Bo Vit 1982-1983
26 31 38
Bng 4: S liu thng k v c cu n xu tnh theo nguyn nhn h sn xut 42 v c nhn 2002-2006 Bng 5: Kt qu trin khai BH cy cao su, b sa ca Bo Vit Bng 6: Kt qu BHNN ca Groupama Bng 7: Kt qu hot ng nghip v BHNN ton th trng Bng 8: V d v c ch chia s ri ro trong BHNN 54 55 55 70
vii
Li m u
1. Tnh cp thit ca ti Vit Nam l mt nc sn xut nng nghip ln vi hn 70% dn s sng bng ngh nng. Mc d nn nng nghip Vit Nam c vai tr v tr chin lc trong vic pht trin kinh t, x hi, n nh chnh tr, nng cao i sng nhn dn v l mt ngnh sn xut chnh nhng thu nhp ca ngi nng dn t lnh vc ny li khng ng k. Hn na, Vit Nam li cha c mt nn nng nghip sn xut ln theo ng ngha, vn duy tr nn sn xut nh l theo quy m h gia nh, ch yu da vo sc lao ng, khng sn xut theo k hoch m ch yu li theo tp qun. Do , sn xut nng nghip ca Vit Nam ph thuc rt ln vo vn thi tit, v tr a l, c im v a hnh m Vit Nam li l mt trong nhng nc chu nhiu nh hng v hu qu do thin tai gy ra, l mt trong nm bo ca khu vc Chu -Thi Bnh Dng. V vy, tt yu sn xut nng nghip Vit Nam phi chu nhng ri ro khng ch v thin tai, dch bnh m bn cnh l nhng ri ro t nn kinh t v m, v chnh tr y cng l nhng nguyn nhn chnh dn n nng nghip Vit Nam l mt th trng tim nng cho Bo him nng nghip. Bo him ni chung v Bo him nng nghip ni ring u l nhng l chn cho nn kinh t, lm gim thiu ri ro c th s xy ra i vi nhng ngi mua bo him. V bo him nng nghip ra i l mt nhu cu cp thit i vi nn nng nghip Vit Nam ni chung v ngi nng dn ni ring, l cu cnh lm gim bt nhng ri ro do thin tai, dch bnh gy ra. Tuy nhin trn thc t vn Bo him Nng nghip Vit Nam vn cha thc s c trin khai c hiu qu, th trng bo him nng nghip vn cha pht trin v cn gp rt nhiu kh khn. T vn thc s cp thit ny, nhm ti xin xut bi nghin cu: Th trng Bo him nng nghip v mt s gii php pht trin th trng bo him nng nghip Vit Nam.
2. Mc ch nghin cu Th nht, ti lm r cc khi nim tng quan v th trng, th trng bo him v th trng bo him nng nghip, cc kinh nghim p dng trn th gii Th hai, trnh by v thc tin p dng bo him nng nghip ti Vit Nam trong thi gian qua v nh gi nhng kh khn cn tn ti. Th ba, nh hng v a ra nhm gii php nhm thc y s pht trin cng nh nng cao cht lng bo him nng nghip Vit Nam thi gian ti. 3. i tng v phm vi nghin cu i tng nghin cu: ti nghin cu tp trung phn tch v th trng bo him nng nghip ti Vit Nam Phm vi nghin cu: Nghin cu v cc doanh nghip hot ng trong lnh vc bo him nng nghip, nhng ngi nng dn tham gia bo him ti Vit Nam 4. Phng php nghin cu Nhm ti s dng phng php thu thp s liu v tng hp, phn tch- thng k, phn tch- so snh, phng php m hnh ho- th nhm a ra nh gi hp l, nhn nh chnh xc v i tng c nghin cu. 5. Kt cu bi nghin cu Bi nghin cu gm 3 chng: Chng I: Khi qut v th trng bo him nng nghip. Chng II: Thc trng th trng bo him nng nghip Vit Nam Chng III: Gii php pht trin th trng bo him nng nghip Vit Nam. Vi phng php nghin cu thu thp, tng hp v phn tch, nhm ti xin a ra nhng nhn nh phn tch v th trng bo him ng thi xut nhng gii php nhm pht trin th trng bo him nng nghip Vit Nam trong thi gian ti.
Chng I: Khi qut v th trng bo him nng nghip

I. Vi nt v th trng 1. Khi nim. Th trng (TT) l phm tr kinh t tng hp gn lin vi qu trnh sn xut v lu thng hng ho. Tha nhn sn xut hng ho khng th ph nh s tn ti khch quan ca TT. Tu tng iu kin v gic nghin cu m ngi ta a ra cc khi nim TT khc nhau. Khi nim c in cho rng: TT l ni din ra cc hot ng trao i, mua bn hng ho. Theo khi nim ny ngi ta ng nht TT vi ch v nhng a im mua bn hng ho c th. Trong kinh t hin i t dng khi nim ny. Khi nim hin i v TT rt nhiu: Theo s tng tc ca cc ch th trn TT ngi ta cho rng: TT l qu trnh ngi mua v ngi bn tc ng qua li ln nhau gii quyt gi c v s lng hng ho mua bn. Theo quan nim ny tc ng v hnh thnh TT l mt qu trnh khng th ch l thi im hay thi gian c th. Theo ni dung, chng ta c th quan nim: TT l tng th cc quan h v lu thng hng ho v lu thng tin t, tng th cc giao dch mua bn v cc dch v. Nh vy, TT va c yu t o, va c yu t thc. Bn cht ca TT l gii quyt cc quan h. Cng c quan im cho rng, TT bao gm ton b cc hot ng trao i hng ha c din ra trong s thng nht hu c vi cc mi quan h do chng pht sinh gn lin vi mt khng gian nht nh. Quan im khc li cho rng, TT l trung tm ca cc hot ng kinh t, l ni din ra cc quan h trao i, l lnh vc lu thng hng ha m hng ha thc hin gi tr ca mnh c to ra trong qu trnh sn xut. TT l ni gp g gia cung v cu, l ni din ra cc hot ng mua, bn hng ha bng tin t.
Cn theo gc marketing th TT bao gm tt c nhng khch hng tim n cng c mt nhu cu hay mong mun c th, sn sng v c kh nng tham gia trao i tha mn nhu cu v mong mun . 2. Yu t cu thnh th trng Cung Cu v mc gi xc nh ca sn phm Ngi bn v ngi mua l hai lc lng c bn trn TT. cng l hnh nh c th nht ca 2 yu t cung-cu ca TT. Trong h thng TT, mi th u c gi c, l gi tr ca hng ho v dch v c tnh bng tin. 3. c im Trc ht, hnh vi c bn ca TT l hnh vi mua v bn. Thng qua hot ng mua v bn hng ha, dch v, ngi mua tm c ci mnh cn v ngi bn c ci mnh mun vi gi tha thun. Hnh vi mua v bn c din ra trong khng gian v thi gian nht nh. N to ra nhng mi quan h kinh t trong nn kinh t-XH, quan h gia sn xut vi tiu dng, quan h gia cung v cu, quan h gia i tc v cnh tranh, quan h gia hng ha v tin t Trn TT, quan h cnh tranh din ra rt gay gt gia cc i th - cnh tranh gia ngi bn vi ngi mua, cnh tranh gia ngi mua vi ngi mua, cnh tranh gia ngi bn vi ngi bn v cc kha cnh nh cht lng, mu m sn phm, gi c sn phm; cnh tranh trn TT din ra phc tp. si ng nhng li hp dn. Cnh tranh s mang li nim vinh quang cho cc i th bit tn dng kh nng, li th ca mnh, ng thi bit kim sot v loi tr ri ro. Trn thc t, TT c th c phn ra nhiu loi khc nhau: TT chnh, TT ph, TT ni a, TT quc t, TT hng ha, TT dch v, TT sc lao ng, TT chng khon, TT BH Chng c nhng im chung ging nhau nh u cha tng s cung, tng s cu, yu t khng gian v thi gian, u din ra cc hot ng mua bn v cc quan h hng ha, tin t Song mi TT khc nhau li mang nhng c trng khc nhau, iu ny to nn tnh a dng v phong ph ca h thng TT trong nn kinh t- XH.
II. Quy lut iu tit th trng: 1. Quy lut gi tr: Theo quy lut gi tr, sn xut v trao i hng ho phi da trn c s hao ph lao ng XH cn thit. Trong kinh t hng ho, mi ngi sn xut t quyt nh hao ph lao ng c bit ca mnh, nhng gi tr ca hng ho khng phi c quyt nh bi hao ph lao ng c bit ca tng ngi sn xut hng ho, m bi hao ph lao ng XH cn thit. V vy, mun bn c hng ho, b p c chi ph v c li, ngi sn xut phi iu chnh lm cho hao ph lao ng c bit ca mnh ph hp vi mc chi ph m XH chp nhn c. Trao i hng ho cng phi da trn c s hao ph lao ng XH cn thit, c ngha l trao i theo nguyn tc ngang gi. S vn ng ca quy lut gi tr thng qua s vn ng ca gi c hng ho.V gi tr l c s ca gi c, nn trc ht gi c ph thuc vo gi tr. Hng ho no nhiu gi tr th gi c ca n s cao v ngc li. Trn TT, ngoi gi tr, gi c cn ph thuc vo cc nhn t: cnh tranh, cung cu, sc mua ca ng tin.S tc ng ca cc nhn t ny lm cho gi c hng ho trn TT tch ri vi gi tr v ln xung xoay quanh trc gi tr ca n. S vn ng gi c TT ca hng ho xoay quanh trc gi tr ca n chnh l c ch hot ng ca quy lut gi tr. Thng qua s vn ng ca gi c TT m quy lut gi tr pht huy tc dng. 2. Quy lut cung cu: Khi cung nh hn cu c ngha l khi lng hng ho cung ng trn TT khng p ng c nhu cu dn n gi c TT hng ho tng ln. Khi cung bng cu c ngha l khi lng hng ho p ng nhu cu s dn n gi c cn bng v khng thay i. Khi cung ln hn cu, tc l khi lng hng ho cung ng vt qu cu dn n gi c TT gim xung. 3. Quy lut gi c:
Quan h cung-cu l mt khi nim ca kinh t TT v ngi ta xem cung-cu l mt hm s ca gi. Ngha l mt s thay i ca gi s lm thay i quan h cung-cu. Trong nn kinh t TT gi c iu tit quan h cung-cu. Mi quan h ny ny ph thuc vo co gin ca cung hay cu theo gi. Do c im l trong ngn hn co gin ca cung l rt nh do vy s tng ln ca cu s lm gi tng nhanh hn. Trong di hn, co gin ca cung ln hn nn s tng gi cng chm hn. 4. Quy lut cnh tranh: Cnh tranh l mt quy lut kinh t ca sn xut hng ho bi thc cht n xut pht t quy lut gi tr ca sn xut hng ho. Trong sn xut hng ho, s tch bit tng i gia nhng ngi sn xut, s phn cng lao ng XH tt yu dn n s cnh tranh ginh c nhng iu kin thun li hn nh gn ngun nguyn liu, nhn cng r, gn TT tiu th, giao thng vn ti tt, khoa hc k thut pht trin... nhm gim mc hao ph lao ng c bit thp hn mc hao ph lao ng XH cn thit thu c nhiu li. Khi cn sn xut hng ho, cn phn cng lao ng th cn c cnh trnh. III. Th trng bo him 1. Khi nim Bo him (BH) l mt ngnh kinh doanh c bit trong XH. hot ng kinh doanh BH ra i v pht trin i hi phi c TT BH. TT BH l ni din ra hot ng mua bn cc sn phm BH. Khc vi cc loi sn phm khc trn TT, sn phm BH khng tn ti hu hnh, khng c hnh dng, kch thc, trng lng N l loi sn phm dch v c bit, v hnh v l loi sn phm m ngi mua khng bao gi mun n xy ra c thc hin quyn i bi thng hay tr tin BH. Ngi mua sn phm BH ch vi mc ch phng khi s kin c BH xy ra vn m bo c an ton v mt ti chnh, n nh c qu trnh sn xut kinh doanh cng nh i sng sinh hot XH. Tham gia vo TT BH cng gm ngi mua (khch hng), ngi bn (cc DN kinh doanh BH) v cc t chc trung gian (ngi mi gii BH).
- Ngi mua BH hay cn gi l ngi c BH (Insured): l nhng t chc hay c nhn c ti sn hay trch nhim dn s theo lut nh, tnh mng hay tnh trng sc khe cn phi tham gia BH s trc tip hay thng qua ngi mi gii mua cc sn phm BH. Ngi c BH l ngi mua BH ca DN BH, l ngi c tn trn hp ng BH hoc l ngi c hng li ch trn hp ng BH. - Ngi bn BH hay cn gi l ngi BH (Insurer): l cc DN kinh doanh BH. H l ngi k hp ng BH v cam kt bi thng cho ngi mua BH tt c nhng tn tht do ri ro c BH l nguyn nhn trc tip gy ra. Cc DN kinh doanh BH hin nay (theo iu 59 Lut kinh doanh BH ca Vit Nam c Quc hi thng qua thng 12-2000) bao gm: DN BH nh nc, DN BH c phn, DN BH lin doanh, t chc BH tng h v DN BH 100% vn u t nc ngoi. - T chc trung gian hay cn gi l ngi mi gii (broker), i l (agent) BH: l cu ni gia ngi mua v ngi bn BH. Mt trung gian BH c th hot ng di hnh thc i l hay mi gii BH. + Mi gii BH: Mi gii BH c th l cng ty hoc c nhn ng ra thu xp BH vi cc cng ty BH. H c th t vn v cc vn nh nhu cu BH, hp ng BH, TT BH, khiu ni, kin tng Mi gii BH c th i din cho c DN BH v ngi c BH. + i l BH: i l BH c th l t chc hay c nhn c DN BH y quyn trn c s hp ng i l. i l BH thay mt DN v c hng lng hoc tin hoa hng thoe tha thun. Nh vy. i l thng c coi l i l cho DN kinh doanh BH. 2. c trng c bn. Ging nh cc loi TT khc, TT BH cng c nhng c trng chung, c th nh sau: Trn TT BH, cung v cu lun bin ng: Cung trn TT BH chnh l cc sn phm BH do cc DN kinh doanh trn th trn cung cp phc v khch hng ca mnh. Cc DN tham gia kinh doanh dch v BH trn
TT BH c th tng hoc gim ty theo nhu cu ca TT v sc cnh tranh. Sn phm trn TT lun c ci tin thch ng vi TT. Sn phm BH ngy mt nhiu v pht trin, hon thin cng vi s pht trin ca khoa hc- k thut cng nh nn KT-XH trong qu trnh hi nhp v ton cu ha, p ng nhu cu phong ph ca TT. Cu ca TT BH chnh l nhu cu v BH ca dn c, ca cc t chc XH, ca cc n v sn xut, kinh doanh v ngy cng c xu hng tng ln. Khi nn kinh t- XH pht trin th cc t chc KT-XH cng pht trin theo, i sng vt cht, tinh thn ca dn c cng c ci thin, do nhu cu a dng v dch v BH cng tng ln. Nhng nm u th k XX, trn TT BH mi ch c vi chc sn phm nhng n nay con s ny ln ti hng trm. XH pht trin, dch v BH i su vo tng ng ngch ca i sng KT-XH phc v nhu cu ca cc i tng khch hng. Tm li, cung v cu v sn phm BH c pht trin song hnh. Cu tng th cung tng v ngc li. Gi c ca sn phm BH lun bin ng v ph thuc vo nhiu yu t Trn TT BH, gi c ca sn phm BH chnh l ph BH. Ph BH l khon tin m ngi mua BH phi tr cho ngi bn BH c bi thng khi c tn tht xy ra i vi i tng BH. Ph BH c xc nh trn c s tha thun gia ngi mua v ngi bn BH v mt dch v BH no v cng c th xem l gi chp nhn ca TT v dch v (hay sn phm) BH. Ph BH c tnh ton trn c s gi tr BH (hay s tin BH) vi t l ph BH. Nu gi tr BH (hay s tin BH) cng ln, t l ph BH cng cao, th ph BH cng ln v ngc li. Ph BH trn TT cng lun thay i, n ph thuc vo ri ro nhiu hay t, mc nguy him cao hay thp, trnh qun l ri ro, mc thit hi khi xy ra ri ro, iu kin BH cng nh nhn thc ca con ngi Ngoi ta ph BH cn ph thuc vo quy lut cung cu, TT, quy lut cnh tranh Trn TT BH, canh tranh v lin kt lun din ra. Ging nh cc TT khc, s cnh tranh gia cc DN trn TT BH tranh ginh khch hng, thu li nhun cng din ra lin tc, gay go v quyt lit. Vic cnh tranh trn
nhiu kha cnh vi nhiu th thut. Mt trong nhng c trng ca sn phm BH l khng c bo h bn quyn v d bt chc, do cc DN kinh doanh BH thng tp trung vo kinh doanh cc sn phm c TT chp nhn bng cch ci tin, hon thin sn phm hn cc DN khc, bng cch qung co su rng, hp dn thu ht khch hng, chim lnh TT Thc t ny c chng minh rt r Vit Nam khi TT BH chuyn t c quyn sang cnh tranh vi nhiu DN thuc nhiu thnh phn kinh t tham gia. Trn TT BH, cng vi s cnh tranh l s lin kt gia cc DN BH. Cnh tranh cng mnh th lin kt cng pht trin. Lin kt thng din ra gia cc DN mi ra i, cn yu km v tim lc to ra sc mnh trong cnh tranh. Lin kt cn din ra gia cc DN ln c th mnh ha hon, cng pht trin, trnh gy thit hi cho nhau Lin kt cng c th din ra gia cc DN nh vi DN ln tng sc mnh, m bo an ton v c thm ng minh trong cnh tranh. Lin kt cn l nhu cu i vi nhng TT BH mi hnh thnh v pht trin trc TT th gii n nh. Lin kt cng l xu hng ca hi nhp v ton cu ha. Th phn ca cc DN BH lun thay i. Th phn BH l t l phn trm ca mi DN BH chim lnh trn TT BH. Th phn cng ln chng t v th ca DN cng cao, sc cnh tranh v hiu qu cnh tranh ca DN mnh. Ni n th phn l ni n TT cnh tranh khng cn mang tnh c quyn. Trn TT cc DN BH c c hi nh nhau, DN no ginh c th phn nhiu hn chng t hot ng kinh doanh ca DN tt hn trn mi lnh vc. Th phn ca cc DN lun lun thay i do s lng DN tham gia vo TT thay i, do chin lc kinh doanh thay i (chin lc marketing, chin lc sn phm, chin lc gi c) gi vng th phn v ginh git th phn ca cc DN khc hoc m rng thi phn bng cch tung ra TT nhng sn phm mi.Ngoi nhng c trng chung ging cc TT khc nh trn, TT BH cn c nhng c im ring nh sau:
10
- TT BH c dung lng ln, i tng khch hng rng, i tng BH rt a dng, bao gm ti sn, con ngi v trch nhim dn s. - TT BH pht trin ph thuc vo s pht trin ca iu kin KT-XH. Khi XH pht trin th nhu cu an ton trong sn xut kinh doanh cng nh i sng sinh hot ca ngi dn cng c t ra cao hn, do to iu kin thc y TT BH pht trin. - TT BH l ni cung cp sn phm c bit lin quan n ri ro, nguy him. BH ra i do s tn ti khch quan ca ri ro. Ri ro l nhng e da nguy him, bt ng m con ngi khng lng trc c, l nguyn nhn gy ra tn tht, thit hi cho i tng BH. - TT BH l TT dch v ti chnh. N chu s kim tra, kim sot cht ch ca nh nc. Nh nc c th can thip kh su vo hot ng xa cc DN BH. Nh nc khng nhng xt duyt biu ph, xc nh gii hn trch nhim bi thng m cn quyt inh sn phm c php kinh doanh hoc hnh thc trin khai bt buc hay t nguyn. Ch c TT BH mi c hnh thc bt buc ngi tiu dng phi s dng mt s sn phm BH. - TT BH c th mang c trng ca mt t chc, v d Tp on BH Lloyds l t chc BH tng h ca cc nh BH hng hi London. Theo thi gian, Tp on BH LLoyds ngy cng pht trin v tr nn ni ting. N thu ht nhiu khch hng khng ch Anh m khp th gii v tr thnh TT LLoyds. 3. Phn loi th trng bo him: TT BH rt a dng v phong ph, do ngi ta c th a ra cc tiu thc khc nhau phn loi TT ty theo mc ch nghin cu. Song vn ct li ca phn loi TT l nhm phc v cho vic khai thc, thm nhp TT, thu ht khch hng nng cao th phn, t hiu qu trong kinh doanh Chng ta c th a ra cc tiu thc sau y phn loi TT BH: Phn loi th trng bo him theo a l Theo cch phn loi ny, TT BH c chia thnh cc n v a l khc nhau nh TT BH trong nc, TT BH quc t. Ngay TT BH quc t cng c th chia thnh TT BH
10
11
khi vc nh chu , ng Nam , chu u, Bc M TT BH trong nc cng c th chia ra TT tng vng, tnh Phn loi th trng bo him theo nhn khu hc y l phng php phn loi TT tin tin v tng hp. Phng php ny da trn c s v tui, gii tnh, quy m gia nh, thu nhp, ngh nghip, trnh vn ha hay tn gio, dn tc Nhng yu t ny l c s thng dng nht phn bit nhm khch hng ny vi nhm khch hng khc bi v nhu cu, mong mun v mc s dng mt loi sn phm ca cc nhm c s khc nhau. Phn loi th trng bo him theo tm l ngi tiu dng y l cch phn loi da vo c tnh ca cc tng lp trong XH. Tng lp XH l mt trong nhng yu t nh hng rt ln n nhu cu v s thch trong tiu dng sn phm. V vy trong kinh doanh, thu ht khch hng, DN thng quan tm n thit k sn phm v dch v hng theo nhu cu ca tng tng lp, to ra nhng sn phm ph hp vi yu cu ca tng tng lp XH. Phn loi th trng bo him theo hnh vi ngi tiu dng Theo cch phn loi ny th khch hng c chia thnh cc nhm da trn kin thc, thi , mc s dng v phn ng ca h i vi mt loi sn phm. Cn c vo hnh vi ngi tiu dng c th bit c sn phm no c khch hng a chung, sn phm no cn phi ci tin, hon thin cho ph hp vi nhu cu ngi s dng. Phn loi th trng bo him theo i tng BH Cch phn loi ny cn c vo i tng c BH phn chia TT. TT BH c chia thnh TT BH ti sn, TT BH con ngi, TT BH trch nhim dn s hay TT BH nhn th, TT BH phi nhn th, TT BH hng hi, TT BH phi hng hi Tm li, phn loi TT rt c ngha i vi DN kinh doanh ni chung v kinh doanh BH ni ring. Vic phn loi TT s to ra c hi kinh doanh cho cc DN trn tng loi TT. Quyt nh tp trung vo TT, mc hp dn ca TT v mc tiu cng nh tim lc ca cng ty. Trong kinh doanh, cc DN phi la chn TT ph hp vi kh nng v tim lc ca mnh, mt khc phi tn dng li th so snh, phi xy dng chin lc
11
12
kinh doanh hp l chim lnh TT, tiu th sn phm nhm t mc ch trong kinh doanh. 4. Mt s quy lut chung ca th trng bo him: Ging nh cc TT khc, TT BH cng b chi phi bi cc quy lut chung ca TT v quy nh c th ca TT BH. Quy lut cung cu v BH Quy lut cung cu v BH lun tn ti song song. Cung pht trin trn c s cu, cu da vo cung tha mn. Cung cu pht trin trn c s nn kinh t - XH pht trin. Do cung cu pht trin nhp nhng, cn i trn TT. Quy lut gi c Quy lut cung cu v BH nh hng n quy lut gi c. Trong BH, ph BH chnh l gi c BH. Gi c BH c iu tit theo quan h cung cu ca TT BH, theo xc sut ri ro, theo chnh sch qun l ca nh nc nh chnh sch thu, chnh sch u t, t gi, li sut Quy lut cnh tranh v lin kt
Trong mt TT BH c s tham gia ca nhiu DN thuc nhiu thnh phn kinh t th s cnh tranh thu ht khch hng, chim lnh TT, nng cao th phn gia cc DN l khng th trnh khi. S cnh tranh ny thng din ra gay gt v quyt lit.Cnh tranh v lin kt l quy lut vn c ca TT. Cnh tranh cng mnh, lin kt cng pht trin. Quy lut s ng b s t y l quy lut c th ca TT BH. BH chnh l s phn tn ri ro, chia nh tn tht ca mt hay mt s ngi cho nhiu ngi cng gnh chu. Tc l ly s ng b cho s t. Quy lut ny cho thy, trn mt lnh vc BH, nu thu ht c nhiu khch hng tham gia th ph BH thu c t khch hng cng ln, tc dng bi thng khi c s c xy ra cng cao. Quy lut s ng b s t lun c cc DN kinh doanh BH tn dng trit . Quy lut ny khng pht huy c tc dng th hot ng ca BH khng tn ti, DN BH s b ph sn.
12
13
IV. Th trng bo him nng nghip 1. Vi nt v th trng bo him nng nghip. BH trong nng nghip l mt sn phm BH truyn thng nm trong s khong 550 sn phm BH phi nhn th trn TT BH th gii.N khng phi l nghip v kinh doanh n thun m mang tnh XH rt cao, nhu cu v BHNN rt ln, c bit l cc nc m nn kinh t nng nghip l ch yu. Tuy nhin, BHNN li ch chim th phn rt nh trn TT BH th gii. Yu t cung trn TT thp. Nu ch BH theo hng kinh doanh n thun th khng c DN BH no mn m vi BHNN do y l loi hnh kinh doanh c nguy c thua l cao, ri ro trong sn xut nng nghip l rt ln v thng xuyn. Nu c trin khai BHNN th cng chn i tng t c ri ro nhn BH hoc tin hnh mt cch cm chng.Mt khc, i tng BHNN rt phong ph v trn din rng cho nn rt kh qun l ri ro, d pht sinh cc ri ro v o c. Kh nng ti chnh ca ngi nng dn cn hn hp khng chi tr ph BH, do vy, d BHNN l cn thit nhng nhu cu tiu dng sn phm ca nng dn trong TT BHNN l rt thp.Nh vy, mc d cc nc ht sc quan tm ti BHNN, nhng TT BHNN vn ch chim mt phn rt nh b trong tng TT BH ton cu. Tng ph BHNN ton cu hng nm ch vo khong 6.5 t USD. 2. Vic trin khai bo him nng nghip cc quc gia trn th gii M: M thc hin BH a him ha (v nng sut v doanh thu trong sn xut nng nghip) thng qua chng trnh BH Cy trng Lin bang mt chng trnh lin kt gia chnh ph lin bang v cc DN BH. Chng trnh p dng cho hn 100 loi cy trng, nhng ch ting 4 loi cy chnh l ng, u tng, la m v bng chim ti 79% tng s ph BH hng nm. Chng trnh ny bao ph khong 72% din tch cy nng nghip, trong 73% ph thu c t BH nng sut v 25% t BH doanh thu.
13
14
Chnh ph cung cp min ph Hp ng BH nng sut thin tai c ban cho ton b din tch cy trng. Mc bi thng ca Hp ng c ban ny l phn tn tht khng vt qu 50% nng sut bnh qun 4 nm trc nm b tn tht v t l bi thng ch bng 60% gi tr TT d tnh. Vic ny thc hin thng qua pht hnh tri phiu CAT, theo chnh ph s tr ton b gc v li tri phiu CAT mc cao trong nhng nm khng tn tht nhiu, nhng nm tn tht ln xy ra th nh u t khng nhn c li sut, thm ch khng nhn c c tin gc mua tri phiu. Ngoi vic hng min ph theo Hp ng BH nng sut thin tai c ban, nng dn c th mua thm mc trch nhim cao vi mc ph c tr cp 38% t chnh ph. Tng cng, mc h tr ph BH ca chnh ph cho cy trng ln ti 59%. Ngoi ra, chnh ph M cn h tr cc khon sau: + Chi ph qun l cho cng ty BH tham gia , tng ng vi 22% tng ph BH + Chnh ph nhn ti BH cho cc cng ty BH, tiu tn ngn sch tng ng 14% tng ph BH. Lut ca M quy nh Chng trnh BHNN lin bang coi nh c hiu qu v mt kinh t nu t l tn tht khng vt qu 1.075 tc chnh ph sn sng h tr thm tng ng 7.5% tng ph BH.T l h tr ca chnh ph M cho BHNN ngy cng tng, hin trung bnh chnh ph chu khong 70% cn nng dn ch chu 30% tng chi ph Chng trnh BH. Tuy vy, vn ch c s tham gia ca 300-400.000 trong tng s 3 triu nng dn, nhng ngi tham gia l nng dn sn xut quy m ln, c hc thc v u t mnh, cn li nng dn ngy vn cha tham gia. Nhiu kin cho rng chng trnh ny cha thnh cng, mang nng tnh chnh tr v rent-seeking (li dng quan h, vn ng hnh lanh c hng li, lm cho i th thua thit). Canada: Canada BH a him ha vi nng sut v doanh thu ging cu M nhng c 2 im khc bit:
14
15
+ Chng trnh c thc hin trc tip bi cc n v thuc chnh quyn tnh ( khng phi cng ty BH t nhn) di s tr gip mt phn v ti chnh t chnh quyn lin bang. + Ngi mua BH phi mua chung cho tt c din tch trng mt loi cy hay ton b mt loi vt nui no ( d chng cc v tr a l khc nhau) Chng trnh BH p dng cho hn 100 loi cy trng v vt nui, ngoi BH nng sut cn BH tn tht v cht lng, ht khng ny mm, gieo trng li Trung bnh phn h tr ca chnh quyn l 66% tng chi ph, trong lin bang chu 60% v tnh chu 40% phn h tr. Ty Ban Nha: BHNN c thc hin bi Agroseguro tp hp cc cng ty BH t nhn hot ng trong lnh vc BHNN di s bo tr ca c quan BHNN v c quan Bi thng BH quc gia. Cc hp ng BH l BH mi him ha, cho cy trng, vt nui, nui trng thy sn, theo mi ri ro u tp trung v Agroseguro. Tng ph BH thu c trong nm 2003 l 550 triu USD, trong chnh ph h tr 225triu, gn 50%. Ngoi ra chnh ph cn c ngun d phng h tr khn cp trong trng hp tn tht qu ln. Khi ngun d phng ny vn khng h tr s dng trc tip ngn sch nh nc. Khi h tr cho s gim bt c h tr khn cp khi thit hi xy ra, Ty Ban Nha khng cu tr nng dn khi tn tht xy ra do cc ri ro thuc loi c trong chng trnh BH. Ri ro khng c trong chng trnh BH, nng dn c th c xem xt h tr, nhng ch h tr khi nng dn mua BH cho cc ri ro c trong chng trnh BH. Nht Bn: Nht Bn l nc duy nht thnh cng trong vic pht trin chng trnh BHNN rng khp trn quy m ton quc, vi s lng nng dn tham gia BH ln nht th gii. l nh m hnh t chc v h tr ti chnh mnh t chnh ph.
15
16
Hnh 1: M hnh t chc h thng BH tng h Nht Bn Cp ton quc C quan ti BHNN Trung ng Ti khon c bit Ngn sch Nh nc H tr khn cp u t
Ti BH
Cp vng
Lin hip cc hi BHNN khu vc Ti BH
Tn dng u t
Qu BHNN(50-50)
Hi BHNN a phng Cp a phng
Hi vin Nh t chc cht ch nh trn nn Nht l nc him hoi c c tng ph BH va bi thng. Tuy nhin c c kt qu ny chnh ph cng phi h tr rt nhiu: H tr v ph BH: tng dn t 15% trong nhng nm 30-40 ln 50% nhng nm gn y. H tr chi ph qun l: phn h tr ny ln ti gp 3.75 ln tng ph BH thu c, mt t l ln nht trong cc nc c WB nghin cu. Kt qu l tng chi ph cho chng trnh BHNN rt cao vi ( A+I)/P=4.56 gn gp i so vi M (2.42) trc y.
Philippines:
16
17
Chng trnh BH: BHNN ca Philippines l chng trnh ca chnh ph, p dng vi cc tn tht cy trng, vt nui v cc ti sn u t trong nng nghip, c thc hin bi Tng cng ty BH Nng nghip ( PCIC) mt DN BHNN ca nh nc c thnh lp theo quyt nh ca tng thng. Chng trnh BHNN ny khng ch nhm em li c ch bi thng sau tn tht, m rng hn l n nh thu nhp v i sng ca nng dn, khuyn khch nng dn u t vo cng ngh tng NSL. Chng trnh khng ch ngha v mt kinh t m cn c ngha XH. i tng tham gia l bt k h nng dn trng cy nng nghip c tnh cht thng mi c gi tr cao, nui gia sc hay t chc c nhn u t ti sn vo nng nghip m c vay vn t bt k t chc tn dng no , d ca nh nc hay t nhn Chnh ph tr cp cho nng dn thng qua ph BH v thng qua nhn hng i vi nhng h nng dn c khng qu 7ha din tch gieo trng. Mc ti tr ca chnh ph v ngn hng c th nh sau: i vi nhng ngi vay vn ngn hng, t chc tn dng c trch nhim tr gip 2% phi BH i vi trng la v 3% vi trng ng. Phn ph BH cn li s c chia s theo t l 40/60 gia nng dn v Chnh ph. Nhc im: + Chi ph qun l rt cao do PCIC c ngha v phc v cc h nng dn c th sn xut nh l. + u t cho PCIC rt ln: lc u vn iu l ca PCIC l 250 triu Peso, sau phi tng ln 2 t Peso. BH vt nui: BH vt nui Philippines do HHBH vt nui ( POOL) thc hin t nm1974, POOL c thnh lp do 50% vn gp ca Munich Re v 50% vn gp t 25 cng ty BH trong nc. T khi trin khai hot ng BH vt nui, hng nm POOL u c li. Tuy nhin lng vt nui c BH so vi tng n chim t l rt nh. Nguyn nhn l POOL ch nhn BH cho nhng trang tri. ch nui vay vn ngn hng.
17
18
BH bo m/ bo lnh:
L chng trnh BH trn gi nhm m bo cho cc khon tn dng m cc t chc cho vay theo mt chng trnh xc nh ca chnh ph. Mc tiu thnh lp chng trnh BH bo m l khuyn khch cc ngn hng v cc t chc cho vay m rng tn dng t cc trung tm ti chnh cho khu vc nng thn. y l chng trnh bo v cc ngn hng ny trnh khi ri ro n kh i. Uruguay: BHNN c t lu Uruguay nhng vi quy m rt nh. Trc 1993, BHNN vn l c quyn nh nc c thc hin bi Ngn hng BH quc gia. Sau c thm 2 cng ty BH t nhn ch cho bn BH n him ha. Quy m TT BH rt nh b, mt phn do c cc chng trnh h tr gim nh tn tht thin tai ca chnh ph lm gim nhu cu BH ca nng dn, v do cch lm n quan liu ca quyn ca Ngn hng BH quc gia lm nng dn nn ch. Uruguay mun pht trin TT BHNN trong nc, dn thay th cc chng trnh h tr gim nh thin tai ca chnh ph. Uruguay xy dng lut BH trong xut chnh ph h tr ln ti 60% ph BHNN. Lut cng xut xy dng 1 qu h tr gim nh tn tht thin tai ca chnh ph, theo qu s ch s dng h tr nhng nng dn mua BHNN theo chng trnh ca chnh ph. Ngoi ra cc nc ang pht trin cng ang th nghim cc hnh thc BH mi: BH theo ch s nng sut khu vc: l hnh thc BH m ngi mua BH ch c bi thng khi nng sut bnh qun ca cc khu vc c xc nh trc tt xung di mt mc no cng c tha thun trc, BH theo ch s thi tit: l loi BH theo cng ty BH s bi thng cho ngi mua BH da trn cc tham s v thi tit c mi tng quan cao vi nng sut cy trng hoc thu nhp ca nng dn nh mc nc ma, nhit , m ca t + BH ch s lng nc ma ca n . + BH chn nui theo ch s ca Mongolia.
18
19
Tm li, kinh nghim ca cc nc cho thy, chnh ph thng h tr nhng khon tin ln gip nng dn ng ph BH, trnh cho h phi ng u vi ri ro ln v che y nhng vn v la chn sai lm v cy trng ca nng dn cng nhng phng thc qun l sn xut khng ph hp. Nhng, nu khng c s h tr ca chnh ph th nng dn s phi ng mc ph rt cao. y cng chnh l vn m cc cng ty BH gp phi khi pht trin nhng sn phm BHNN mang tnh c th ca Vit Nam. Chng ti cho rng loi hnh BHNN cp vi m c rt nhiu tim nng. Vic pht trin loi hnh BH vi m gip tit kim ti a chi ph qun l, gim st cng vi s linh hot trong thu ph, bi thng thit hi mc nh cho cc h nng dn. Mt kinh nghim na c th p dng cho Vit Nam l thay v ti tr ph BH cho nng dn th c th s dng u t vo ci thin c s h tng ri ro: lut, c s d liu, tng nng lc cho cc cng ty BH, nhn thc cng ng
19
20
Chng II: Thc trng th trng bo him nng nghip Vit Nam
I. C s pht trin 1. Dn s quc gia Vit Nam l mt nc sn xut nng nghip lu i. T xa n nay, ngi dn lun ly sn xut nng nghip lm ngh chnh phc v cuc sng. Hn th na, phn ln dn c tp trung khu vc nng thn, sng da vo sn xut nng nghip, ch yu do qu trnh nh canh nh c trong lch s v tc gia tng dn s rt nhanh khu vc nng thn. Theo s liu ca Tng cc thng k nm 2008, tng s dn s nng thn l 62122,8 nghn ngi, chim 72,1% tng dn s c nc. Ti thi im thng k 1/4/2008, s lao ng lm vic trong ngnh nng nghip, lm nghip, thy sn l 23624,8 nghn ngi, chim 52,46% tng lao ng trn c nc.
C cu lao ng phn theo ngnh kinh t
70 60 50 40 30 20 10 0
Nng lm thy sn Cc ngnh khc
Nm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
n v: % (Ngun: Tng cc Thng k) Hnh 2: C cu lao ng phn theo ngnh kinh t giai on 2000-2008 R rng lc lng lao ng trong cc ngnh trn chim t trng kh ln, tr thnh ngun nhn lc di do v ch yu ca ngnh. Do , chng ta cng thy c v tr quan trng ca ngnh nng lm ng nghip trong nn kinh t quc dn.
20
21
2. iu kin t nhin cc vng min 2.1 Min Bc 2.1.1 ng bng sng Hng V mi trng t nhin, vng ng bng sng Hng l mt vng ng bng chu th tam gic c bi p, hnh thnh bi ph sa ca h thng sng Hng v h thng sng Thi Bnh, t ai mu m; mng li sng, knh mng thu li rt dy. y l mt vng c nn vn minh la nc pht trin kh sm, nng nghip pht trin. a hnh vng ng bng sng Hng kh bng phng, c trin dc thp dn t Ty - Bc xung ng - Nam. Tuy nhin trong vng ng bng sng Hng cng c nhng vng trng nh trng H - Nam - Ninh v khu Chy thuc tnh H Ty. Trong nhng ma ma l th nhn dn cc vng trng ny gp kh nhiu kh khn trong sn xut v i sng. ra pha Ty Bc, pha Ty Nam, thuc tnh H Ty l vng i, ni thp v trn a phn tnh Ninh Bnh l vng vi. Din tch rng trn nhng vng ni ny cng b khai thc kit, ch cn li nhng cnh rng din tch nh, phn b ri rc. Trong vng c cc vn quc gia quan trng l vn Quc gia Ba V v vn Quc gia Cc Phng l nhng trung tm nghin cu v bo tn thin nhin, bo v cc h sinh thi t nhin v tnh a dng sinh hc ca lnh th. 2.1.2 Vng Ty Bc y l mt vng c nhiu kh khn nht trong c nc trong qu trnh xy dng v pht trin kinh t, vn ho, XH. y l vng ni cao nht nc ta, nh cao nht l ngn Phan Xi Phan, cao 3143 m. a hnh vng Ty Bc chia ct mnh m c theo chiu ngang v chiu su, rt kh khn cho xy dng v pht trin giao thng vn ti. Mt h thng cao nguyn carste ( vi) chy di t Phong Th (thng ngun sng Nm Na - cao nguyn T Phn) qua Ta Cha - cao nguyn Sn Chi, Thun Chu, n Mc Chu ti tn Ninh Bnh. iu kin t nhin v mi trng vng Ty Bc phn d kh phc tp. t ai ca vng Ty Bc cng bin ng rt mnh m di tc ng ca qu trnh sn xut, khai thc ti nguyn thin nhin ca con ngi. y l mt vng ni c t feralit c mn
21
22
trn ni, pht trin trn cc loi m khc nhau chim u th. Thm thc vt rng ca vng Ty Bc cng trong tnh trng chung ca vng ni Vit Nam, b khai thc kit. Din tch rng ngy cng thu hp, ti nguyn rng (ng vt v thc vt) ch cn li mc ti thiu, vic phc hi v bo v rt kh khn. a dng sinh hc ca lnh th cng do b gim st n mc ng lo ngi. cng l nguyn nhn dn n nhng thin tai trm trng nh l ng, l qut, trt l ni. in hnh mi nht l vo nm 2000 v l ng din ra huyn Sn H tnh Lai Chu gy thit hi v ngi v ti sn ca nhn dn tht l ln lao: cht hn 40 ngi, lm v h hng nng hu ht nh ca, ma mng. Tn sut ca cc hin tng thin tai trm trng nh th ngy cng ln. 2.1.3 Vng ng Bc ng Bc l mt vng ni c cu trc sn vn dng cnh cung, vi cc dy ch yu nh: cnh cung Sng Gm, cnh cung Ngn Sn, cnh cung Bc Sn, cnh cung ng Triu, cnh cung Yn T. Hai dy ni chy di theo hung Ty Bc xung ng Nam l dy ni Con Voi v dy Tam o, song song vi thung lng Sng Hng. Ra pha Nam l mt vng i - vng trung du Bc B - i chuyn tip gia vng ni xung vng ng bng sng Hng. t ca vng ng Bc ch yu l feralit. Thm ph thc vt b khai thc tn ph nghim trng. Trong nhng nm gn y mi c ch bo v v phc hi. Do thm thc vt rng b tn ph, hin tng xi mn t din ra mnh m. Tnh a dng sinh hc cng do gim st nghim trng. Nhiu loi ng vt qu him khng c tr trong vng ny. khc phc tnh trng mi trng t nhin b suy thoi ni trn, nhiu khu bo tn, khu d tr thin nhin v cc vn quc gia c thnh lp v hot ng t kt qu tt. Trong s c cc vn quc gia Tam o, vn quc gia Ba B...C th ni, s bt thng ca nhp iu ma kh hu, ca dng chy sng ngi v tnh bt n cao ca thi tit l nhng tr ngi ln ca vng. 2.2 Min Trung 2.2.1 Vng Bc Trung B
22
23
y l mt vng lnh th c iu kin t nhin v mi trng kh a dng. Vng ny bao gm mt di ng bng ven bin, pha Ty ca vng lnh th ny l mt phn ca dy Trng Sn. Cc nh a l t nhin gi vng ny l vng Trng Sn Bc. y l vng ni thp nht ca nc ta. Ranh gii t nhin ca vng ny v pha Bc l hu ngn sng M, ranh gii pha Nam ca vng l ng chia nc ca dy Bch M (o Hi Vn). t ca vng Bc Trung B, ngoi loi t ph bin l t feralit v feralit c mn trn ni, cn c t ph sa bin i do trng la nc v i ni c t pht trin trn bazalt, nh Ph Quy (Ngh An), Vnh Linh (Qung Tr). Trong vng cng cn mt din tch kh ln t pht trin trn vi - vng vi K Bng (Qung Bnh). Nhng vn mi trng t nhin ca vng Bc Trung B va c nhng c im ca cc vng ni, th hin phn lnh th pha Ty ca vng - b phn pha Bc ca dy Trng Sn, va c nhng c im ca vng ng bng - th hin phn pha ng ca vng - vng ng bng ven bin Bc Trung B. Nhng hin tng thin tai, xy ra vng Bc Trung B a dng v kh phc tp. Bi l, y l mt vng lnh th rt hp, ni chy song song v ra st bin, c nhng nhnh m ra tn b bin v tip tc ko di a hnh y bin ven b. c im ny ca a hnh vng Bc Trung B nh hng trc tip n ch kh hu v thu vn ca vng. V ma ma bo, nhng trn ma ln do bo mang n thng gy ra nhng trn l vi cng ln, c sc tn ph khc lit, gy thit hi ln v ma mng, ti sn v tnh mng ca nhn dn trong vng. Tip sau nhng trn l lt , l nhng hu qu trm trng v mi trng, v sinh mi trng, m Nh nc v nhn dn trong vng phi gii quyt kh lu di. 2.2.2 Vng duyn hi Nam Trung B y l vng ng bng ven bin m rng hn, a hnh c hng dc t Ty sang ng, chu nh hng mnh m ca tng tc bin - lc a. c im ch yu v mi trng t nhin ca vng Duyn hi Nam Trung B l vng ny khng cn ma ng. Trong vng, khng c thng no c nhit khng kh trung bnh nh hn 200C. Nhng loi cy nhit i pht trin mnh, nh da Bnh
23
24
nh, Ph Yn, Khnh Ho ..... v cc loi cy n qu nhit i khc. t ai kh ph nhiu do ph sa cc sng ln nh sng Thu Bn, Tr Khc, Bng Sn bi p. Trong vng cng c nhng ni c t pht trin trn bazalt, nh cc i t Sng Cu n Tuy Ho. 2.3 Min Nam 2.3.1 Vng Ty Nguyn Vng ny l mt h thng cc cao nguyn v ni cao trung bnh t 900m tr ln. c im mi trng t nhin ca vng cao nguyn v ni ny l: Gi lnh t phng Bc hu nh khng c nh hng n vng ny. Cc c im kh hu ca vng ni th hin kh r nt. t ai ca vng Ty Nguyn rt a dng v chng pht trin trn rt nhiu loi m khc nhau nh Bazalt, Rhiolite, phin, sa thch,... trong pht trin trn t Bazalt kh ph bin, l loi t mu m, thun li cho vic pht trin trng cc loi cy cng nghip v cy n qu lu nm nh cao su, c ph, ch, b 2.3.2 Vng ng Nam B y l mt vng c a hnh rt a dng. ng bng ven bin m rng t Ninh Thun, Bnh Thun vo Nam. Rng nht l a phn cc tnh nm dc theo lu vc sng B, sng Si Gn. a hnh ni v i g phn b pha ty bc v bc cc tnh Ninh Thun, Bnh Thun, ng Nai v ton b din tch tnh Lm ng. t ai vng ng Nam B kh tt, c nhiu vng t xm v t bazalt, ph hp vi trng cy cng nghip nh cao su, c ph, ch. Di ven bin Ninh Thun, Bnh Thun l mt vng kh hn, qu trnh hoang mc ho din ra kh mnh m. Sn xut la gp nhiu kh khn. Song, li ph hp vi sn xut bng v mt s loi cy n qu chu hn nh nho, thanh long... Kh hu vng ng Nam B gm hai kiu ch yu l: (a) nhit i gi ma, ma ma h; (b) kh hu cn xch o, ma ma h 2.3.3 Vng ng bng sng Cu Long y l mt vng ng bng do ph sa sng Cu Long bi p thnh. Kh hu ng bng sng Cu Long thuc kiu kh hu cn xch o, ma ma h (theo quan im sinh kh hu). y l mt vng ng bng ph nhiu, nng nghip pht trin. Sn lng
24
25
la ca vng ng bng sng Cu Long ng gp a nc ta ln hng th hai trn th gii v xut khu go. Song vng ny cng thng phi chu nhng him ho trm trng do l lt gy nn. Mt trong nhng c im ng ch vng lnh th ny l h thng sinh thi rng ngp mn v cng phong ph v qu gi, din tch tp trung kh ln. Nhng vn mi trng phi c quan tm st sao vng ny chnh l vic bo v v pht trin din tch rng ngp mn, bi l, m rng din tch m h nui trng thu sn nhn dn ta cht ph rng ngp mn, ph v cn bng sinh thi. Mt s vn chim, sn chim khng cn na dn n a dng sinh hc b suy gim. i vi mi trng KT-XH, vng ng bng sng Cu Long l vn qun l sn xut nng nghip, tm ra nhng bin php, phng php thch hp, xy dng nhng phng n quy hoch lnh th hp l c th "sng chung vi l"; l bo v cc h sinh thi t nhin, trong h sinh thi rng ngp mn l mt trong nhng i tng bo v quan trng. Trong pht trin nng nghip vn s dng thuc bo v thc vt, bo qun sn phm sau thu hoch v s dng phn bn ho hc cng cn c qun l cht ch, trnh nhim mi trng. ng thi, y mnh tc xy dng c s h tng cho vng lnh th rng ln ny. 3. c im ngnh ngh sn xut 3.1 Trng trt Trng trt l nn tng ca sn xut nng nghip, cung cp lng thc, thc phm cho dn c, nguyn liu cho cc ngnh cng nghip ch bin, l c s pht trin chn nui v cn l ngun xut khu c gi tr theo gi tr s dng, cy trng c phn thnh cc nhm: cy lng thc, cy cng nghip, cy thc phm. 3.1.1 Cy lng thc * Vai tr: Cy lng thc l ngun ch yu cung cp tinh bt v c cht dinh dng cho ngi v gia sc, cung cp nguyn liu cho ngnh cng nghip ch bin lng thc, thc phm v cn l hng ho xut khu c gi tr. * Cc cy lng thc chnh:
25
26
La go: La go l cy lng thc ca min nhit i, chim trn 28% sn lng lng thc. Cy la a kh hu nng m, chn rung ngp nc v cn nhiu cng chm sc. La c trng trn c nc, trong 2 va la ln nht l ng bng sng Hng v ng bng sng Cu Long. Bng 1: Din tch la v sn lng hng nm ( 2000-2008) Din tch ( nghn ha) Chia ra La Tng Nm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 s 7666.3 7492.7 7504.3 7452.2 7445.3 7329.2 7324.8 7201.0 7399.6 ng xun 3013.2 3056.9 3033.0 3022.9 2978.5 2942.1 2995.5 2988.5 3012.5 La thu 2292.8 2210.8 2293.7 2320.0 2366.2 2349.3 2317.4 2204.8 2368.7 h La ma Tng s Sn lng ( nghn tn) Chia ra La ng xun La h La thu ma 8333.3 8305.6 8538.9 8345.3 8640.0 8065.1 8567.4 8731.9 8945.5
2360.3 32529.5 15571.2 8625.0 2225.0 32108.4 15474.4 8328.4 2177.6 34447.2 16719.6 9188.7 2109.3 34568.8 16822.7 9400.8 2100.6 36148.9 17078.0 10430.9 2037.8 35832.9 17331.6 10436.2 2011.9 35849.5 17588.2 9693.9 2007.7 35867.5 17024.0 10111.6 2018.4 38630.5 18324.3 11360.7
(Ngun: Tng cc Thng k) Lng go xut khu hng nm u chim t trng cao. Vit Nam cng vi nhng nc nh Thi Lan, Hoa K l cc nc xut khu go nhiu nht trn th gii. - Cc cy lng thc khc Cc cy lng thc khc (cn gi l cy hoa mu nh k, cao lng, khoai lang, ng, sn) c trng ch yu lm thc n cho chn nui, nguyn liu nu ru, cn,
26
27
bia v cn c dng lm lng thc. Nhn chung, cc cy hoa mu d tnh, khng kn t, khng i hi nhiu phn bn, nhiu cng chm sc v c bit l c kh nng chu hn gii. 3.1.2 Cy cng nghip * Vai tr v c im Cc cy cng nghip cho sn phm dng lm nguyn liu cho cng nghip ch bin, c bit l cng nghip sn xut hng tiu dng v cng nghip thc phm. Pht trin cy cng nghip cn khc phc c tnh ma v, tn dng ti nguyn t, ph th c canh v gp phn bo v mi trng. Gi tr sn phm ca cc cy cng nghip tng ln nhiu ln sau khi c ch bin. V th, cc vng trng cy cng nghip thng c cc x nghip ch bin sn phm ca cc cy ny. Cc sn phm cy cng nghip l cc mt hng xut khu quan trng. a phn cc cy cng nghip l cy a nhit, a m, i hi t thch hp, cn nhiu lao ng c k thut v kinh nghim. Do vy, cy cng nghip ch c trng nhng ni c iu kin thun li nht, to nn cc vng trng cy cng nghip tp trung. * Phn b cc cy cng nghip: Trong qu trnh a dng ho nn nng nghip, my chc nm qua din tch, nng sut v sn lng ca cc cy cng nghip, c bit l cy lu nm tng ln nhiu. T trng sn xut cy cng nghip trong gi tr sn xut ca ngnh trng trt tng t 14% (1990) ln 20% (1999). S pht trin mnh m ca cy cng nghip trong nhng nm qua l do: - Nc ta c tim nng to ln v pht trin cy cng nghip, nht l cy cng nghip lu nm trung du, min ni v cao nguyn. Nhng tim nng ny mi c khai thc mt phn; - C ngun lao ng di do (v vic trng v ch bin sn phm cy cng nghip cn nhiu lao ng); - Vic m bo v lng thc gip cho din tch trng cy cng nghip c n nh; - Nh nc c chnh sch y mnh pht trin cy cng nghip;
27
28
- S hon thin dn cng ngh ch bin v nng cao nng lc ca cc c s ch bin sn phm cy cng nghip gp phn nng cao hiu qu sn xut cy cng nghip v nng cao sc cnh tranh ca sn phm cy cng nghip nc ta trn TT th gii; - Vic xut khu sn phm cy cng nghip qua ch bin c y mnh, nht l nhng cy cng nghip c gi tr xut khu cao, c nhu cu ln trn TT th gii v khu vc. a. Cy cng nghip hng nm (ch yu l ay, ci, du tm, bng, ma, lc, u tng, thuc l), thng c trng vng ng bng, mt s cy trng xen trn t la. - ay c trng nhiu ng bng sng Hng (cc tnh Hng Yn, Thi Bnh, H Nam) v ng bng sng Cu Long (Long An) - Ci c trng trn cc t nhim mn, tp trung nhiu nht di ven bin ca ng bng sng Hng, sut t Hi Phng xung pha Bc Thanh Ha. Nhng nm gn y, din tch ci tng rt mnh ng bng sng Cu Long, chim din tch ci c nc. - Du tm l cy cng nghip truyn thng, nay c pht trin cng vi vic khi phc ngh tm t nc ta; du tm c trng nhiu nht tnh Lm ng. - Cy bng mi c ch trng pht trin, trng ph bin c Lc, ng Nai v mt s tnh cc Nam Trung B. - Ma c trng hu khp cc tnh, nhng tp trung ti 75% din tch v 80% sn lng cc tnh pha Nam (ng bng sng Cu Long, ng Nam B v duyn hi min Trung). - u tng, lc, thuc l c trng nhiu trn cc t bc mu. u tng c trng nhiu nht min ni, vng trung du pha Bc ( Cao Bng, Sn La, Bc Giang), chim hn 40% din tch u tng c nc, ngoi ra cn c trng nhiu cc tnh H Ty, ng Nai, c Lc v ng Thp. Lc c trng nhiu nht trn t ph sa c ca cc tnh Ty Ninh, Bnh Dng, trn t ct pha ca cc ng bng duyn hi min Trung (nht l Bc Trung B) v trung du Bc B. Thuc l c trng nhiu
28
29
nht vng ng Nam B, duyn hi min Trung v min ni, vng trung du pha Bc. b. Cy cng nghip lu nm (ch yu l ch, c ph, cao su, iu, h tiu, da) thng c trng trn t feralit v t ph sa c. - C ph l cy cng nghip lu nm c gi tr xut khu ln nht hin nay. C ph c trng thnh cc vng chuyn canh ln trn t badan Ty Nguyn, ng Nam B v ri rc Bc Trung B. Hin nay c ph, ch ang c trng nhiu khu vc min ni trung du pha Bc. - Cao su c trng ch yu trn t xm ph sa c ( ng Nam B) v t badan ( ng Nam B, Ty Nguyn v cc tnh Qung Bnh, Qung Tr). - Ch c trng nhiu trung du, min ni pha Bc v trn cc cao nguyn cao Ty Nguyn. Hin nay cng pht trin c mt s vng ni, trung du thuc cc tnh min Trung. - H tiu l loi cy gia v c gi tr xut khu cao, c trng nhiu Ty Nguyn. - Da c trng nhiu ng bng sng Cu Long (nht l Bn Tre, C Mau) v duyn hi Nam Trung B. - Cy iu mi c trng ph bin trong mt s nm gn y, nhng c trin vng ln xut khu. iu c trng nhiu nht khu vc ng Nam B. * Cc vng chuyn canh cy cng nghip Trong qu trnh pht trin nn nng nghip hng ho, cc vng chuyn canh cy cng nghip v ang hnh thnh nhng vng c iu kin t nhin c bit thun li cho mt s cy cng nghip c gi tr. Vic hnh thnh cc vng chuyn canh v s thu ht nhiu lao ng tr, kho, gp phn phn b li dn c v lao ng gia cc vng. ng Nam B l vng chuyn canh cy cng nghip lu nm v hng nm ln nht nc ta. y c nhiu iu kin thun li : t ai ca vng phn ln l ng bng cao, t xm bng phng k lin vi vng i badan ln sng, ngun nhn lc kh di do, nhiu c s ch bin sn phm cy cng nghip, c cc chng trnh hp tc u
29
30
t vi nc ngoi pht trin cy chc nng. Cc cy trng chnh trong vng l cao su, c ph, iu, u tng, lc, ma, thuc l. Ring cy cao su, ng Nam B chim gn 70% din tch, gn 90% sn lng c nc, tp trung ch yu Bnh Phc, Bnh Dng v ng Nai. Ty Nguyn l vng chuyn canh cy cng nghip ln th hai nh c din tch t badan ln nht c nc v c kh hu phn ho theo cao. Cc sn phm chnh ca vng l c ph, cao su, h tiu, ch, du tm. Ring v c ph, Ty Nguyn chim gn 80% din tch v gn 90% sn lng ca c nc. Hin nay, trong vng ang pht trin mt s cy cng nghip khc nh ca cao, bng, iu trung du v min ni pha Bc, cc vng chuyn canh ch to thnh mt di trn hu khp cc vng i trung du ( Yn Bi, Tuyn Quang, Ph Th, Thi Nguyn) v mt s cao nguyn ( H Giang, Ngha L, Sn La); lc v thuc l trng vng t bc mu ca Lng Sn, Bc Giang; hi trng Lng Sn, Cao Bng. Bc Trung B c cc vng chuyn canh vi quy m khng ln lm (trng lc, c ph, cao su). ng bng sng Hng, ng bng sng Cu Long v duyn hi min Trung ch yu l cc vng chuyn canh cy cng nghip hng nm.
30
31
Bng 2: Din tch cc loi cy trng phn theo nhm cy ( 2000-2007) n v: nghn ha Trong Cy hng nm Nm Trong Tng s Tng s Cy lng Cy CN Tng thc ht 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 12644.3 12507.0 12831.4 12983.3 13184.5 13287.0 13409.8 13495.2 10540.3 10352.2 10595.9 10680.1 10817.8 10818.8 10868.2 10862.7 8399.1 8224.7 8322.5 8366.7 8437.8 8383.4 8359.7 8270.2 c hng nm 778.1 786.0 845.8 835.0 857.1 861.5 841.7 845.8 2104.0 2154.8 2235.5 2303.2 2366.7 2468.2 2541.6 2632.5 s Cy lu nm Trong Cy CN Cy n lu nm qu 1451.3 1475.8 1491.5 1510.8 1554.3 1633.6 1708.6 1796.6 565.0 609.6 677.5 724.5 746.8 767.4 771.4 775.5
(Ngun: Tng cc Thng k) 3.2 Chn nui Vit Nam l mt nc nng nghip c nhiu tim nng chu v th gii. Vit Nam ng th hai th gii v xut khu go, c ph, ht iu, cao su v ng u th gii v xut khu h tiu. D ngnh chn nui cha ng gp nhiu ngoi t v cha thc s ni bt nhng khng phi v th n khng c nhng li th trong qu trnh chuyn dch c cu kinh t. chn nui thc s tr thnh mt ngnh kinh t mi nhn, rt cn phi nhn thng vo s tht v i mi thc s nhn thc chung v vn ny. 3.2.1 Ngnh chn nui Vit Nam trong thi gian qua
31
32
Kinh t pht trin, nhu cu thc phm ca ngi tiu dng ngy cng tng, song sn phm chn nui vn cha p ng nhu cu tiu dng trong nc. Do cha thc s c cch tip cn mi, chn nui truyn thng vn chim t l cao, vi nhng c im ni bt l nh l, phn tn, s lng khng tp trung ln tr thnh sn phm hng ha, khng ng nht v cht lng, cha ch trng n tnh k hoch TT v hch ton v hiu qu kinh t. Phng thc chn nui ny tuy c nhiu nhc im, nhng l ngun thu nhp ti cn thit nng cao mc sng ca ngi ngho. Theo tnh ton ca cc chuyn gia, thu nhp t chn nui chim 70% thu nhp ca ngi ngho hin nay. Nhu cu v thc phm cc thnh ph ln nh H Ni, Tp H Ch Minh kh ln, cha k nhu cu thc phm ca 70 triu dn cc vng khc nhau trong c nc. R rng, nu khng chuyn i phng thc sn xut chn nui theo hng sn xut hng ha, ng dng cng ngh cao, s khng p ng c nhu cu thc phm tht, sa, trng c cht lng v an ton v sinh phc v nhu cu tiu dng trong nc v xut khu... Nhng nm gn y, nhiu chnh sch ca ng v Chnh ph v pht trin kinh t, y mnh cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn, chuyn i c cu cy trng vt nui, i vo thc tin cuc sng, gp phn thc y qu trnh pht trin ngnh chn nui. Mt phng thc sn xut mi - sn xut theo hng hng ha bn vng - trong ngnh chn nui ang tng bc hnh thnh. Thep bo co kt qu Tng iu tra nng nghip, nng thn v thy sn cui nm 2006, c nc c 17.721 trang tri (cha k nhng trang tri chuyn chn nui th, ln rng, nhm v cc loi ng vt sng trong nc ngoi c), trong c 7.475 trang tri chn nui ln, 2.837 trang tri chn nui gia cm, 6.405 trang tri chn nui b (c 2.011 trang tri chn nui b sa), 247 trang tri chn nui tru, 757 trang tri chn nui d. Chn nui trang tri ang trn pht trin mnh, nhng khng phi v vy m khng c nhng vn ang t ra. S liu tng kt cho thy, chn nui nh l p ng n 60% nhu cu tiu dng trong nc, ng thi l ngun thu nhp ng k ca cc h nng dn c th. Chn nui thc s ang l mt trong nhng phng thc quan trng gp phn thc hin xa i, gim ngho trong nng thn. Tuy nhin, lm th no
32
33
ngi chn nui tip cn c ngun vn, ng dng tt nht cc thnh tu ca khoa hc - cng ngh, gp phn pht trin chn nui theo hng cng nghip ha, hin i ha ang l vn c nhiu bc xc. 3.2.2 Li th ngnh chn nui Vit Nam Nh nng phn khi khi c Quyt nh s 225/1999/Q-TTg ngy 10-12-1999 v Quyt nh s 17/2006/Q-TTg ngy 29-01-2007 ca Th tng Chnh ph v Chng trnh ging cy trng, ging vt nui v ging cy lm nghip n nm 2010. Hng lot cc trang tri chn nui b sa, ln hng ha, d, g th vn, vt, ngan... pht trin mnh m. H thng khuyn nng t Trung ng n a phng tng bc ph bin rng ri tin b mi v ging, k thut, nh cc tin b k thut v chung tri theo quy trnh cng ngh mi, con ging mi cho chn nui c ngi dn p dng, hng triu nng h thot i, gim ngho. Theo Quyt nh ph duyt ca Chnh ph v nh hng pht trin chn nui n 2020, chn nui s c thay i c bn theo hng cng nghip c nng sut, cht lng, hiu qu v sc cnh tranh cao; kim sot c dch bnh v bo m v sinh an ton thc phm; p ng nhu cu thc phm cho tiu dng trong nc v hng ti xut khu, nng cao t trng chn nui trong nng nghip: t 32% vo nm 2010; 38% nm 2015 v 42% nm 2020. Tt c cc ngh quyt, ch th ca ng v Nh nc l im ta vng chc gip ngnh chn nui c c s php l pht trin trong thi hi nhp. 3.2.3 Cc ngnh chn nui chnh Chn nui ln, g cng nghip. Chn nui ln, g cng nghip khng cnh tranh v t ai lm chung tri, c th pht trin trn t cn si , ngho dinh dng. Trn cng mt n v din tch t ny, nu nc c th to ra khi lng sn phm chn nui ln, em li hiu qu kinh t cao. Thc t cho thy, khi u t ng b v chung tri, thit b phc v nui ln trn mt hc-ta (cho d t rt xu), hng nm s sn xut c t 10.000 con n 15.000 con
33
34
ln tht (tng ng t 100 tn n 150 tn tht hi), doanh thu t t 40 t n 60 t ng Chn nui gia sc c sng cng nghip. chn nui gia sc c sng cn quy hoch t cho trng c. Khi chn nui pht trin, ch no c chn nui ni c c hi ci thin c cht lng t, cung cp nhiu nguyn liu c gi tr dinh dng cao cho ch bin thc phm, a dng ha sn phm tiu dng hng ngy cho ngi dn, bo m an ton thc phm v phc v xut khu, gip c cu li ba n, gim t l suy dinh dng trong dn, nng cao vn minh n ung, tng cng sc khe cng ng, nng cao dn tr XH. 3.2.4 Nhng thch thc v ri ro ca ngnh chn nui Ngnh chn nui hng ha nc ta mi hnh thnh nn khng c truyn thng cha truyn con ni nh cc nc khc. Chnh v iu khc bit ny m chn nui cha c c hi pht trin lu di, bn vng tng h, nu khng c chnh sch thch hp khuyn khch. Khi chn nui pht trin s li cun c hng triu ngi dn tham gia vo sn xut v cc hot ng dch v cng ng khc s hnh thnh, ci thin nhanh chng mi trng an sinh XH. Cho n nay, ngnh chn nui Vit Nam t n cha c m hnh sn xut mang tnh cng ng sc cnh tranh vi cc cng ty nc ngoi hin c Vit Nam v cc nc trn th gii. Trong hnh lang php l v m cng cha chnh sch r nt v chui sn phm khp kn (t chn nui gia sc cho tht, sa, trng, thc n, thc n m, thc n b sung, dng c chung tri cho chn nui, thuc th y, git m cng nghip, ch bin tht, sa cng nghip v TT dch v). Cha c mt chnh sch v k hoch di hn cho o to i ng cn b khoa hc k thut chuyn ngnh cng nh v k thut ng b v ging, cng ngh sinh hc, thit b, ch bin, th y... c trnh chuyn mn su. Thc t bt u c s ht hng v i ng cn b k thut chuyn su, tm huyt vi ngh khng ch trong chn nui m cn th hin trong nhiu lnh vc khc khi chn nui pht trin.
34
35
u t cho nghin cu khoa hc cn dn tri, nhng ti nghin cu khng mang tnh ton din v lu di; cha p ng cho vic nng cao sn xut tng giai on v thiu tnh lin tc; thiu nhng gii php k thut mi, c th, ng dng ngay cho pht trin sn xut; thiu tnh c th vng sinh thi, vng kinh t trong nghin cu trin khai ph hp; nhiu ti khng mang yu t kinh t, kh p dng vo sn xut. Thng k ca ngnh chn nui cn qu hi ht, thiu c th, khng phong ph v chi tit, b qua nhiu ch tiu rt cn cho nh hng pht trin tng lai. Cc quy nh thanh ton, quyt ton ti nghin cu do B Ti chnh a ra khng thc t khi p dng. Cc nh khoa hc phi thc hin theo nhng quy nh bt hp l. V nh kinh ph khi c cp theo d ton lc xy dng ti v gi c vt t, xng xe, cng cn qu thp so vi gi c thc t khi c cp kinh ph thc hin, nhng ni dung ti vn gi nguyn, khng c iu chnh. 3.2.5 Nhng bt cp khc: Chn nui i mt vi nhiu loi bnh nguy him, nht l nhng bnh ly sang ngi nh cm gia cm. Nhu cu nguyn liu cho chn nui ngy mt tng, khng v khng ch ng c ngun nguyn liu c s, cho pht trin d ch 70%. K hoch sn phm khng ch ng v cha iu tit c. Trong sn xut lc d tha, lc thiu ht. Cha coi trng cng tc qun l ging quc gia v cha thy ht tm quan trng lu di trong cng tc chn lc nng cao nng sut, cht lng vt nui mt cch ch ng. Vic t chc b my khng ph hp t trong u t v k thut, con ngi v c chnh sch. 4. Cc c s pht trin khc Quy m ngnh nng nghip: Tnh n 1/7/2006, c nc c 2136 DN nng nghip, lm nghip v thy sn; 571 c s nng lm thy sn trc thuc cc DN phi nng lm thy sn; 7237 hp tc x nng lm thy sn; 10,46 triu h nng lm thy sn
35
36
( trong nng thn l 9,78 triu h), trong c 113699 trang tri. Mt khc, khi phn theo ngnh kinh t, 93,09% l cc n v nng nghip, 6,58% l n v thy sn v n v lm nghip chim 0,33%. Gi tr sn xut nng nghip cng chim t trng kh ln trong tng thu nhp quc ni. S liu thng k nm 2008 cho thy gi tr sn xut nng, lm nghip v thu sn nm 2008 theo gi so snh 1994 c tnh t 212,0 nghn t ng, tng 5,6% so vi nm 2007, bao gm gi tr sn xut nng nghip t 155,2 nghn t ng, tng 5,4%; gi tr sn xut lm nghip t 6,7 nghn t ng, tng 2,2% ; gi tr sn xut thu sn t 50,1 nghn t ng, tng 6,7%.( Ngun: Tng cc thng k) Gi tr sn xut bnh qun trn 1 ha t sn xut nng nghip thp: khong 20 triu ng/ha. Ti thi im 1/7/2006 vn tch ly ca mt h nng nghip nng thn l 4,77 triu ng/nm ( Ngun : Bo co s b kt qu iu tra nng thn, nng nghip v thy sn nm 2006 ca Ban Ch o TW) Vi v tr quan trng trong i sng, kinh t XH nc ta, ngnh nng nghip d quy m ln nhng kh khn v iu kin c s vt cht, li lun gp nhiu thin tai, dch bnh, nn ngnh nng nghip phi gnh chu nhiu thit hi nng n khng ch i vi bn thn ngi nng dn m cn vi c nn kinh t quc dn. II. Din bin tnh hnh th trng bo him nng nghip Vit Nam 1. Vi nt v th trng. TT c tim nng ln nhng ang b b trng
Theo thng k ca Hi Nng dn Vit Nam, tng gi tr thit hi trong sn xut nng nghip hng nm nc ta rt ln: 8,2% GDP nm 1994, 10,5% GDP nm 1997, 4,8% GDP nm 1999, v 4,57% GDP nm 2000. Nng dn chim gn 80% dn s, sn lng nng sn chim khong 30% GDP. Vy ti sao TT BHNN y tim nng li b b ng? Hin Vit Nam c hng chc cng ty BH trong v ngoi nc ang hot ng, trong cc tp on ln ca Anh, M, Canada, Nht vi b dy kinh nghim. Tuy nhin ch c mt vi DN hot ng trong lnh vc BH ti sn hoc ti BH cho ngnh c mc ph ln
36
37
nh du kh hay hng khng. S cn li u nhm vo mng BH nhn th. Khng c DN no khai thc mng BH cc sn phm nng nghip. Ngay c Bo Vit, tp on BH nh nc ln nht Vit Nam cng khng cn quan tm n bi BH cc sn phm nng nghip gp nhiu kh khn, li ri ro cao. Cch y khong 5 nm, mt cng ty BH nc ngoi tin hnh BH chn nui. Sau cc t dch l mm long mng tru b, dch ln tai xanh v dch cm H5N1 gia cm khin DN ny lao ao v nh b cuc. Tt nhin BH cc sn phm nng nghip Vit Nam khng d dng v sn xut nh v manh mn. Gi tr li khng cao. Mt khc, bn thn ngi nng dn vn quen tm l c n mt ma chu nn h cng khng mun BH. H cho rng nui vi trm con g li li khng nhiu m mua BH th ht li. Theo cc chuyn gia trong lnh vc ny, BH sn phm nng nghip Vit Nam khng d dng nhng khng c ngha l khng lm c. Thm ch cn y tim nng bi theo ch trng n nm 2020 Vit Nam s tr thnh nc cng nghip mi song vn cn ti 50% nng dn sng bng ngh nng. u nm 2009, sau tc ng ca thin tai, dch bnh, ca khng hong ti chnh th gii khin gi nng sn bt ng st gim mnh v nhng h lu ln vai ngi nng dn, BHNN li c nhc n nh mt gii php cu cnh, y chnh l l hng ln ca ngnh BH. T trng tham gia BHNN Vit Nam mc rt thp Vit Nam hin nay, t trng tham gia vo BHNN ch khong 1% tng din tch cy trng, 0,24% s tru- b, 0,1% n ln v 0,04% s gia cm c BH. C th thy, BHNN ch chim mt t l rt nh so vi quy m nng nghip ti nc ta. 2. Cc yu t cu thnh th trng. 2.1 Kh nng cung cp dch v bo him nng nghip ca cc cng ty bo him Vi mt TT BHNN kh ln, tuy nhin hin nay, trn ton quc s lng cc DN BHNN khng nhiu. Trong s 26 DN BH phi nhn th, c 2 DN (Bo Vit, Groupama) ang trin khai BHNN, 2 DN dng tim nng (Bo Minh, Cng ty BH ngn hng nng nghip) v mt s t chc khc. 2.1.1 Tng cng ty BH Vit Nam
37
38
Theo thng k ca V BH (B Ti chnh), mc d c trin khai Vit Nam t u nhng nm 80 ca th k trc do tp on Bo Vit thc hin, song n nay t trng tham gia BHNN Vit Nam, ch chim cha n 1% tng din tch cy trng v s vt nui. Nm 1983 Tp on Bo Vit m rng dch v ti 26 tnh, nhn BH cho 200.000 ha la, nhng sau 15 nm hot ng, n nm 1999 phi b cuc v khng c li (thu ph c 13 t ng nhng phi bi thng 14,4 t ng). Cc dch v BHNN khc cng trong tnh trng tng t v nay thu hp hot ng. Ngay c Phng BH nng nghip ca Tp on cng phi st nhp vo Phng BH xe c gii. Trong thi gian gn y, Bo Vit c tin hnh BH cy cao su, bch n, vt nui( b sa), nhng tn tht qu ln, hiu qu em li cn thp. Chng trnh bo him cy la T nm 1982, chng trnh th im u tin ti huyn V Bn v Nam Ninh nhng ch c duy tr trong 2 nm. Nguyn nhn tht bi l do tn tht ln, s tin bi thng khng b p thit hi cho ngi nng dn. Bng 3: Bo him cy la ca Bo Vit (1982-1983) Nm 1982 1983 Tnh Nam nh Nam nh Ph BH 556.000 790.000 Bi thng 464.000 300.000 T l tn tht 83.5% 37.9%
(Ngun: Bo co nh gi v BH nng nghip Vit Nam) Sau , t nm 1993, BH ma mng c trin khai ti 12 tnh trong c nc ( An Giang, Bnh inh, Bnh Thun, Bc Giang, Bn Tre, C Mau, Cn Th, ng Thp, H Tnh, Kin Giang, Sc Trng, Vnh Long). Tuy nhin tng din tch BH ch chim 1,16% tng din tch gieo trng ton quc nm 1995 v 0.27% nm 1996 khin cho BHNN cha pht huy ht tnh tch cc ca n. Vo nm 2000, chng trnh ny cng chm dt.
38
39
* Bo him nng nghip khc: Rng v cao su: y l hai sn phm BH cy cng nghip chnh ca Bo Vit nhng cng ch c BH rt nh so vi din tch gieo trng thc t. Cao su c doanh thu ph BH trong 3 nm ( 1996-1998) l 3,4 t ng cn bi thng l 200 triu ng, tc l ch c khong 10%. Rng cng ch c BH mt vng 20.000ha Kin Giang. Cy bch n: Loi cy ny l nguyn liu sn xut ra giy. Vic trin khai BH mi ch dng li mt d n lin doanh trng rng 44.000ha trong 2 nm 1997 v 1998 vi ph BH l 120.000 USD BH vt nui: nm 1982, gii thiu chng trnh BH vt nui ti H Ty (c), Ha Bnh, H Nam, Nam nh, Ninh Bnh v Thanh Ha thng qua h thng Hp tc x. Tuy nhin do khu vc nng nghip c ti cu trc li vo nm 1986 nn m hnh khng tn ti.T nm 1993 v nm 2000, Bo Vit trin khai BH vt nui ti Mc Chu, Sn La nhng chm dt sau 2 nm hot ng. 2.1.2 Cng ty Groupama Nm 2001, Groupama- mt cng ty BH ca Php trin khai dch v BHNN ti Vit Nam. Cng ty c nhiu kinh nghim trong vic cung cp BHNN ti Php v ch ng trong vic khi ng BHNN ti cc quc gia khc. Cc dch v m cng ty cung cp l BH vt nui, cy trng; BH ti sn, thit hi dng trong sn xut nng nghip; BH vic cung ng nguyn vt liu thit b v bao tiu cc sn phm nng nghip; BH tai nn lao ng nng nghip v trch nhim dn s trong sn xut nng nghip; BH hot ng nui tm t nm 2002. Khi bt u bc chn vo TT Vit Nam, cng ty ch c phng chm kinh doanh duy nht l BHNN. Nhng ng li ng n khng th thnh cng bi vp phi qu nhiu ro cn khch quan t vic tip cn i tng n x l tnh hung. T thng 9/2002 khi bt u hot ng ti Vit Nam ti cui thng 12/ 2002, Groupama bi thng 17 tn tht. Nhng con s ny tng ln (thng 1 n thng 10/2003) l 874 s hp ng phi bi thng. Thc cht t nm 2003, cng ty t yu cu BH cc
39
40
thp, ngay khi khch hng ch BH mt con b cng c chp thun. Tuy nhin, sau hng lot s kin gia sc cht v c chuyn gia kim tra xc minh, nguyn nhn chnh li v nng dn chn nui khng ng cch, chung tri khng tiu chun v thc n khng m bo cht lng, song Cng ty vn phi bi thng cho nng dn theo ng hp ng. Sau , nhn thy ri ro t hot ng kinh doanh v rt kinh nghim t Bo Vit, Groupama quy nh cht ch vi sn phm c BH: vt nui phi c tim phng y , quy m n i vi ln l 5 con, b l 3 con tr ln v t chi BH nhng ri ro mang tnh thm ho nh thin tai, dch bnh. Sau gn 5 nm trin khai ti khu vc ng bng sng Cu Long, Groupama k c 2.000 hp ng BHNN. Nhng sau , nhiu h nui thu sn khiu ni Groupama khng bi thng cho nng dn theo ng cam kt trong hp ng. Theo b Nguyn Th Nh Loan (quyn Tng gim c Groupama), l do DN t chi bi thng v nhn thy cc ch h khai bo khng ng s tht v tnh cht, nguyn nhn, hon cnh, hu qu ca tn tht. Nng dn mt lng tin, Groupama cng mt dn khch hng. Groupama cng th nghim cung cp dch v BH i vi hot ng ng nghip, ch yu l nui tm. Tuy nhin, sau thit hi nng n do mt cn bo gy ra, cng ty chm dt cung cp dch v ny.
40
41
140.00% 120.00% 100.00% 80.00% 60.00% 40.00% 20.00% 0.00%
Bo Vit
124.83% 78.35%
71.56%
T l bi thng
10.27% 20.68%
2004
2005
2006
2007
2008
Groupama
5000.00% 4000.00% 3000.00% 2000.00% 1000.00% 0.00%
T l bi thng
4426.67%
192.86% 2004 2005
85.93% 2006
27.30% 2007
29.26% 2008
Hnh 3: T l bi thng ca Bo Vit v Groupama (2004-2008) T sau tht bi ca Bo Vit v Groupama, t c mt hng BH no dm dn thn vo TT ny. 2.1.3 Tng cng ty c phn Bo Minh Bo Minh trin khai BH tn dng khon vay phc v sn xut nng nghip theo ch s thi tit ng Thp. Theo , Bo Minh s ng ra BH cho ngi nng dn trong trng hp h mun vay vn cho hot ng sn xut nng nghip t ngn hng. Tuy nhin do mc ph tng i cao ( khong 15% gi tr khon vay vn ) nn pha ngn hng ln ngi nng dn cng khng mn m lm. Hot ng ny n nay cng cha pht trin mnh. 2.1.4 Cng ty c phn BH Ngn hng nng nghip v pht trin nng thn Vit Nam Cng ty c phn BH ABIC c php trin khai BHNN nhng n nay cha trin khai v nghip v ny. Tuy nhin trong thi gian qua, Ngn hng Agribank cng c nhiu h tr cho ngi nng dn trong vn vay vn m rng sn xut, tng nng sut
41
42
cy trng vt nui tng bc nng cao i sng theo hng bn vng. Hin nay trong 12 triu dn nng dn trn ton quc th c 10 triu nng dn ang c mi quan h tn dng vi Agribank. Tnh n cui nm 2007, d n cho vay h nng dn t 134.377 t ng, chim 55,55% tng d n, tnh chung khu vc nng nghip nng thn chim 70,8% tng d n. Tuy nhin, do tnh ri ro cao trong hot ng nng nghip gy ra bi thin tai, dch bnh m ngi nng dn gp nhiu kh khn trong than ton cc khon vn vay cho ngn hng. Tnh trong nm 2006, n xu ca cc i tng h nng dn v c nhn l 3.092.473 t ng. Tng s d n xu trong cc nm t nm 2002 n nm 2006 l 8.428.142 t ng. Bng 4: S liu thng k v c cu n xu tnh theo nguyn nhn h sn xut v c nhn nm 2002-2006 n v : triu ng Cc nguyn nhn chnh dn n n xu STT Nm Tng s n xu Cht, thng Thin dch bnh 5 492.897 815.946 632.105 1.074.410 1.794.516 tai, Cht, m au, tt, mt tch 1 1 2 3 4 5 2 2002 2003 2004 2005 2006 (3)= 4+5+6 755.540 1.222.058 1.205.762 2.152.309 3.092.473 4 22.817 39.593 45.245 81.585 82.684 bnh tt v khc 6 239.826 366.519 528.412 996.314 1.215.273
(Ngun: Ban tn dng h sn xut v c nhn Agribank)
42
43
Agribank d tnh khong 40% n xu khng c kh nng thu hi, do vy hng nm u trch d phng nghip v b p. V d nm 2007 trch gn 6300 t ng, trong phn qu d phng nghip v hot ng tn dng h chim khong 60%. 2.1.5 T chc phi chnh ph GRET (Groupe de Recherche et dchanges Technologiques) T chc GRET c mt ti Vit Nam t nm 1988. T GRET trin khai nhiu hnh thc tr gip rt a dng trong cc lnh vc nng nghip v pht trin nng thn, sc kho cng ng v pht trin th ch. T chc s h tr chn nui gia sc, c bit l nui ln, bng vic kt hp gia h thng h tr ti chnh, thnh lp cc t thuc th y, gii thiu nhng ging mi v bng cc phng php o to. T thuc th y: Nhng tc ng tiu cc ca dch bnh v tn tht trong chn nui ln, c bit trong cc h ngho, nhng dch v th y a phng km pht trin hoc khng tn ti v thiu cc phng php m rng chn nui vt nui/ ln u l cc nguyn nhn chnh dn ti thnh lp t thuc th y. Nng dn ng gp mt s tin nht nh lp cc t thuc di s qun l chuyn mn ca bc s th y. Cn b th y ng vai tr ch cht bng vic m bo lin h gia nng dn v GRET, qun l t thuc (bn thuc, vacxin, cha tr cho vt nui), thu thp d liu, thu tin, qun l ngn qu cho cc khon tn dng nh v qun l chng trnh BH mc h gia nh. Tuy nhin, vic qun l t thuc lun chu s kim sot ca cn b x. BH vt nui: Ban u chng trnh BH vt nui c tr cp mc 50% bi GRET tc l ngi nng dn phi ng 50%. Hin nay, h phi ng 100% vn. Qu BH c s dng h tr cha bnh cho ln con v c bit l bi thng tn tht. BH vt nui cho ln t lc 2 thng tui n khong 8 thng tui. Do qu BH l mt phn ca chng trnh t thuc th y nn n c t chc v qun l bi cn b th y v cn b x. Chng trnh BH ny cng m bo an ton cho cc bc s th y c t kinh nghim thc t v c th m bo cho h chng li ri ro khi cha bnh cho vt nui khng ng cch. Tuy nhin, iu ny li dn n ri ro o c i vi h, v
43
44
dn ti tn tht ln hn cho chng trnh BH, e da ti tnh bn vng lu di. N cng lm gim ng c thc y cn b th y c o to ci thin k nng. BH bt buc vi tt c cc h u t nui ln con thng qua qu. Cc h vay tin t qu theo yu cu ca d n l cc h ngho v khng c iu kin chn nui ln. H khng c ngun vn u t, c th gp ri ro mua ln ging r m li khng c vacxin iu tr. Ngoi ra, cc h ngho him khi u t thc n gia sc c hm lng protein cao. Mt s quy nh c th: Cc bc s th y dng 7000-8000 VN t qu mua vacxin iu tr bnh cm ln do virus, bnh do vi khun pasteurella, bnh trng xon mc cu, bnh vi khun xanmon ( trong vng b nhim bnh) BH c hiu lc vo ngy th 21 sau khi tim vacxin, nu vt nui cht sau 20 ngy u tin s khng c bi thng ( tc l ch 50% gi tr cho mt con ln) BH ln trong vng 6 thng ( mt chu k tn dng) Nu ln cht sau thng u tin ca chu k vay tn dng th s ngng vic tr tin vay. Tin trong qu BH khng dng ht trong 1 chu k s c s dng trong chu k tip theo. Trong chu k , ph BH vn gi nguyn nh c. C th gim ph BH khi c tch ly mt thi gian di vn hiu qu. Th a tnh Vnh Phc, nh h tr kh nhiu cho ngi nng dn. 2.2 Nhu cu th trng vi bo him nng nghip 2.2.1 Nhu cu ca ngi nng dn Vi nhng thit hi nghim trng do thin tai, dch bnh trong thi gian qua, BHNN thc s tr thnh bin php cu cnh cho ngi nng dn. Trc tnh hnh , nhiu h nng dn cng k kt cc hp ng BH vi cc cng ty BH nhng s lng
44
45
cng khng nhiu. Phn ln nng dn u khng quan tm lm n BHNN. C l vi m hnh sn xut nng nghip nh l v manh mn nh hin nay, h cha th nhn thc c tm quan trng ca BHNN. H khng mun b ra mt s tin chc chn trong hin ti b p cho mt tn tht c th xy ra trong tng lai. Tuy rng ph BH khng cao nhng vic b tin ra BH cho mt con b hay mt va la i vi nhng ngi sn xut nh th s c coi l khng kinh t. Ngi nng dn ch bit trng ch vo thi k thu hoch, cha ch ng c kt qu kinh doanh, u ra khng c hoc khng n nh, c ma th vui mng, nu c mt ma v thin tai th li i Nh nc bo tr. S li vo Chnh ph thc t khin ngi nng dn khng mn m vi BHNN. Mt khc, ngi nng dn cha ch trng n sn xut hng ha, v vy, sn phm lm ra cha p ng c nhu cu TT. Hu ht nng dn vn sn xut theo phong tro hoc sn xut theo ch ngha kinh nghim. Tuy nhin, BHNN kh pht trin ti Vit Nam cng l do ngi nng dn cn thiu thng tin v BHNN nh nhiu h chn nui theo hnh thc cng nghip vi n gia cm ln n hng nghn con Tp H Ch Minh chng hn. Mc d bn thn cng mun c BH trnh ri ro nhng khi c tip th v dch v BHNN, h khng tin tng lm do khng bit r v cc DN BH cng nh cc loi hnh BHNN. Chnh v vy, nhn vin kinh doanh tip cn nhng i tng ny rt kh khn, hoc do khch hng khng kh nng ti chnh, hoc do cha hiu ht tnh bc thit phi ng BH m bo ti sn ca mnh. 2.2.2 Nhn thc ca Hip hi bo him v cc C quan Nh nc Trong cc loi hnh hot ng BH chnh thc, BHNN vn cha c ch ng. Vi thc trng thi gian qua, mc d c c nhng DN BH nc ngoi ln trong nc (di s h tr t Nh nc) tham gia vo lnh vc ny th vic xc tin thc hin BHNN hin nay khng tin trin nhiu. c mt s Hi tho c t chc va qua nh bui hi tho v BHNN vi ch Pht trin TT BH Vit Nam nhn t kinh nghim th gii(09/01/2009),Vin Chnh sch v Chin lc Pht trin Nng nghip Nng thn (IPSARD) t chc Hi tho v Pht trin BH trong ngnh nng nghip Vit
45
46
Nam(19/03/2009), ri n Hi tho chuyn v th im BHNN ti Vit Nam (23/3/2009) thy Nh nc v cc c quan chuyn ngnh cng ang tch cc a BHNN vo cuc sng, thc s pht huy c ht chc nng gim thiu ri ro trong nng nghip cho nng dn Vit Nam. HHBH c nhiu nhn nh v cc yu t cn xem xt khi thc hin BHNN ti Vit Nam nhng cha chnh thc c nhng d n c th no cho BHNN. 2.3 Mc ph bo him v cc loi hnh dch v ca bo him nng nghip 2.3.1 Mc ph cha ph hp Thc trng ti Vit Nam thi gian qua ch ra rng: vi thu nhp cn t i, ngi nng dn kh c kh nng chi tr cho s tin BH. Thu nhp ca nhiu h nng dn hin nay a phn l thp, nhiu h gia nh cha m bo iu kin n no mc m. Do vy, d BH l cn thit nhng khng c ti chnh ng BH. V th, cc cng ty BH cn xc nh chnh xc mc ph BH ph hp hn cho ngi nng dn, c bit l cc h ngho. Ly v d t Cng ty Groupama: vi BH vt nui, ph BH ti thiu l 200.000 VN/ hp ng, ti a l 500.000 VN/ hp ng. Mc ph ny c tnh ton bi t l ri ro cng nh tr gi ca vt nui. Tuy nhin vi mt h ngho th kh c th p ng c. C th tham kho mc ph kh hp l ca t chc GRET- BH 4 bnh vi ln ni v ln tht. Mc ph BH v tin bi thng c quy nh nh sau: - Mi nng dn vay tin t qu phi ng 15.000 VN vo qu BH. Nu 20 h vi s lng 20 con ( thnh 1 nhm ) th s ng 300.000 VN - Nu mt trong nhng dch bnh trn xy ra vi ln c tim vacxin, tng chi ph iu tr s c hon tr. Nu thuc loi bnh khc th qu BH hon tr 50% chi ph iu tr. - Nu ln cht do mt trong 4 cn bnh trn, nng dn s nhn c gp mi ln ph BH (150.000 VN/con). Cn b th y s ph chun vic ln b cht. Nu ln cht do nguyn nhn khc (ngoi tr qun l yu km) th nng dn s nhn c gp nm ln
46
47
ph BH (75.000 VN/ con). S tin 150.000 c kh nng mua mt con ln khc. 2.3.2 Sn phm cha a dng, phong ph Ti Bo Vit, cc loi hnh BH c trin khai trong thi gian qua l BH cy la, cy cao su, rng, cy bch n, BH vt nui. Song qu trnh thc hin chu nhiu tn tht khin cho mt s hot ng BH trn phi ngng li. Ti nay, ch cn tp trung cho BH cy cao su Bnh Phc, Ty Ninh v b sa Kon Tum. R rng Bo Vit gn nh khng c loi hnh BH cho cc cy cng nghip, vt nui khc cng nh a bn trin khai cn hn hp. Tm hot ng trin khai ca Bo Vit ti Vit Nam cn hn ch nn i vi TT BHNN Vit Nam, kh nng pht trin trong tng lai s gp nhiu kh khn. Bn cnh , cng ty Groupama ban u khi mi tham gia TT cng gii thiu nhiu sn phm BHNN. Tuy nhin, n nay thu hp trong phm vi BH vt nui l b v heo do lin tc phi chi tr khon ph bi thng vt gp nhiu ln ph BH thu c. Hin nay, cng c mt s DN a ra loi hnh cho vay tn dng phc v sn xut nng nghip nhng vn cha pht trin mnh ti Vit Nam. Tt c mi ch trong giai on n ch th im. C th thy rng loi hnh BHNN ca cc DN BH p dng ti Vit Nam cha nhiu, cn hn hp v cc yu t c BH trong nng nghip. 3. Tnh hnh thc hin th im v nghin cu trin khai bo him nng nghip 3.1 M hnh bo him ch s Chnh ph kt hp vi Ngn hng Pht trin chu (ADB) trin khai d n Pht trin BHNN nhm a ra phng php tip cn mi l BH theo ch s, tc l ly ch s khch quan ca tng i tng BH (v d i vi cy trng ch s BH l thi tit) lm cn c xt bi thng nhm khc phc yu km ca hnh thc sn phm BH truyn thng, t c th qun l ri ro tt hn v bi thng nhanh chng, thun tin hn, chng trc li BH. BH theo ch s khc phc c cc nhc im ca BH truyn thng, quy nh mc bi thng tng ng vi cc ch s, m khng cn tin hnh
47
48
gim nh xc nh mc thit hi ca tng c nhn. Mc bi thng c tnh trn c s nng sut bnh qun chung nhiu nm ca c vng hay tiu vng sinh thi. 3.1.1 Nhng li th ca BH theo ch s - t ri ro la chn i nghch hn: do tt c nhng ngi mua BH trong khu vc u phi tr mc ph BH nh nhau kh nng ri ro v o c kh thp v cn c xt bi thng l ch s khch quan khng ph thuc vo mun v hnh vi ch quan ca con ngi; gim c chi ph qun l, trnh c tnh trng trc li BH. - Qun l t tn km hn: khng phi k kt cc hp ng ring l, khng phi i kho st thc t tng trang tri v khng phi nh gi tn tht mt cch ring l. BH ch s ch s dng s liu v mt ch s no ca vng v nhng s liu ny thng c sn v ng tin cy. - Chi ph thp, th tc ng k v bi thng n gin, nhanh chng. i vi cc cng ty cung cp dch v th c th qun l c ri ro trong vic xc nh thit hi v tnh trng c gian ln ca ngi s dng dch v. Mt khc, li nhun c th gia tng, cho d hai h cng mua BH ging nhau v thit hi nh nhau nhng mc bi thng c th khc nhau tng thi im. - C tim nng cho pht trin TT chng khon: Sn phm BH l t nguyn v khng c tr cp nn ngi ta ch mua n khi n c kh nng thay th cc hnh thc qun l ri ro khc mt cch hiu qu hn v r hn. TT chng khon s hot ng a dng hn, ngi tham gia BH c th bn i thu tin mt v bt c lc no v v vy s lm cho vic nh gi ri ro linh hot hn khi cc iu kin thay i. - BH theo ch s c th c bn cho nhiu i tng khc nhau. Ngi mua khng nht thit phi lm v nng nghip, thm ch khng nht thit phi sng hay lm vic trong vng c BH. Ngi mua c th l bt c ai c thu nhp lin quan n ri ro c BH, bao gm nhng thng gia bun bn nng sn, nhng ngi ch bin nng sn, nhng nh cung cp u vo cho nng nghip, cc ngn hng, ch ca hng v c ngi lao ng. Hp ng BH cng c th c lng ghp vo cc hp ng tn dng hay vo gi ca nhng u vo sn xut nh phn bn, ging,
48
49
- BH ch s c th c gn kt vi ti chnh vi m nn n cng l mt gii php kh thi gip cho ngi ngho qun l ri ro tt hn. C th bn sn phm BH thng qua nhng nhm cho vay tng h ( bn cho c nhm hoc bn cho tng c nhn c nhu cu trong nhm). Cc ngn hng v cc t chc ti chnh nng thn c th mua nhng sn phm BH ny bo v thu nhp ca h khi nhng tn tht do nhng ri ro v thi tit gy ra. - BH theo ch s c th to c s cho vic pht trin trong lnh vc BH tng h. Khu vc t nhn c th kh d dng cung cp c cc hp ng BH theo ch s v thm ch cn c th pht trin cc loi sn phm BH khc na cho ngi nng dn t nhng hp ng BH ch s ny. 3.1.2 Nhc im ca BH ch s - Tuy c nhiu u im nh trn nhng mt hn ch ca phng php ny l ngi tham gia BH c th c bi thng c khi khng c thit hi xy ra hoc c thit hi m khng c bi thng, iu ny tri vi nguyn tc trong BH: Ch bi thng khi c ri ro v theo gi tr hp ng. cc TT tng lai, ri ro loi ny c cp n nh l ri ro c bn. Loi hnh BH ch s chp nhn ri ro c bn cao hn c chi ph giao dch thp hn. Nhng nu ri ro c bn qu cao th loi hnh ny s khng cn hp dn na. Mt khc, BH theo ch s cng khng phi l phng thuc vn nng gii quyt c mi vn ca BHNN, v phm vi BH b hn ch, ch BH ri ro thi tit cn nhng thit hi do nhng ri ro khc khng c tnh n. - Cc phng php o lng ch s phi thng nht v khch quan: Loi hnh BH c xut ph thuc vo nhng phng php c lp, khch quan trong vic thu thp nhng thng tin ng tin cy v cc hin tng thi tit ( thng tin ti cc trm kh tng thy vn,) - Ngi cung cp BH phi i mt vi ri ro cao do tnh cht tng quan ca ri ro c BH. Khi s c ri ro c BH xy ra, ngi cung cp BH phi thanh ton cho tt c nhng ngi mua BH theo cng trm thi tit cho d cha chc ngi b thit hi do nh hng ca nhn t ny.
49
50
- Mt s thm ha thi tit xy ra qu thng xuyn khin cho ph BH qu cao v ngi nng dn khng th mua BH. Trong kh , iu ny thng xy ra i vi nhiu vng ngho kh nht, ni m vic BH l rt cn thit, nhng nhng ngi ngho nht v chu tn tht nhiu nht li khng th tr ni ton b ph BH. 3.1.3 Cc d n trin khai trong thi gian qua Trong thi gian qua, cc nh qun l nghin cu mi ch c mt hnh thc kh quan nht v d kin s c th im vo cui nm nay l BH theo nhit thi tit. y l loi hnh BH mi c thc hin ti mt s quc gia song cc nh chuyn mn nh gi s thu ht c nhiu nng dn hng ng bi chi ph thp. im khc bit gia hnh thc BH theo ch s ny vi BHNN truyn thng l cng ty BH khng da vo thit hi thc t m da vo mc ph thu ban u cng vi s thay i khch quan ca thi tit chi tr n b. Vic BH ny da trn nhng ch s khch quan c th gy tn tht cho nng dn. V d, khu vc min ni pha Bc, ch s nhit trung bnh l 20 C, y s l mc nhit chun cc DN BH k hp ng vi cc h nng dn. Nu nhit h thp hn mc chun 4 C, khin cho cy hoc con c mua BH cht, mc n b l 3 triu ng /cy con. Nhng nu nhit xung thp hn na, v d gim 8 C so vi mc chun, mc n b s l 7 triu ng /cy, con... Nh vy, ty thuc nhit tng nc khc nhau m cng ty BH thc hin n b cc mc gi tng ng. Loi BH ny ph thuc rt nhiu vo thi tit v kh hu, trong khi , thi gian qua, thi tit Vit Nam thng khng n nh v cng tc d bo li cha tht s hiu qu, chnh v th tnh ri ro tng i cao. Cc chuyn gia t vn ca qu BH GlobalAgRick Inc cho bit qu ny ang tin hnh nghin cu th nghim BHNN theo ch s i vi l ti ng Thp v hn hn k Lk. ng Thp l tnh u tin khu vc ng bng sng Cu Long (BSCL) c Qu BH GlobalAgRick Inc chn nghin cu th nghim BH theo ch s, c th l l lt. L tnh ng Thp ni ring v khu vc BSCL ni chung xy ra hng nm v l mt chu trnh t nhin, trong ng Thp li l mt trong nhng ni
50
51
u tin b nh hng bi l sm. i vi ng Thp, mc nc vt ngng o c ti Trm thy vn Tn Chu c th coi l s kin c th BH. Ngi c tham gia BH c th c BH mt phn no ca tng mc thit hi, nhng khng c php "BH vt mc". xc nh c iu ny, nhm chuyn gia phn tch cc ch s v mc nc ti Trm thy vn Tn Chu lm cn c. Hin ti, khi xy ra l sm, Ngn hng Nng nghip v Pht trin nng thn (NN&PTNT) l n v phi tr tin thng qua vic tng chi ph i vi cc khon tn dng, buc phi xa n, gin n. Thc t Ngn hng NN&PTNT hot ng nh mt nh bo tr XH v y thc cht cng mi ch l m hnh BH gin on trong kinh doanh. Nhng chnh iu ny s khin cc h nng dn ng Thp gp rt nhiu kh khn v thu hoch la v tr n ngn hng. Cc chuyn gia a ra ngng BH(i vi mc nc ti Tn Chu) l 280m, ngng dng BH l 350m vi gi tr BH ln ti 1 triu USD. Tng t ti c Lc, hng nm u chu ri ro v hn hn lin quan n s dng nc ngm v lng ma, do cc chuyn gia chn m hnh tnh ton lng ma lm cn c BH i vi nng dn trng c ph. Cc chuyn gia a ra khuyn ngh, hp ng c th chp nhn tr tin bt c lc no nu lng ma xung di ngng 20mm (trong giai on t ngy15-4 n 15-6 hng nm). c im ca nhng din tch trng c ph y ph bin l di 1ha. C 3 v ti tiu vo ma xun nu nhng thi im ny khng c ma. Dch v BH c th chi tr nu t thng 4 n thng 6 lng ma nh hn d bo th BH s chi tr nhng chi ph i ln do nng dn phi ti thm nc. Tuy nhin theo Gio s Jerry Skees, Ch tch GlobalAgRick Inc thc hin BH theo ch s Vit Nam th cn ch r ngi mua BH l i tng nng, ng dn no, h sn xut nhng sn phm g v nhng sn phm g cn c BH. c bit h s nh gi ri ro bo m quyn li cho nng dn rt quan trng, cn xc nh ri ro tc ng n sinh k ngi dn nh th no. 3.2 Bo him tn dng nng nghip Sn phm BH tn dng nng nghip l mt loi hnh BH mi phc v cho nng thn ang c nghin cu trin khai ti Cng ty c phn BH Ngn hng nng nghip
51
52
(ABIC). i tng BH khng phi l thit hi trc tip ca ngi nng dn trong ri ro thin tai, dch bnh m chnh l khon tn dng ca ngi nng dn vi Agribank. Hnh 4: M hnh ca sn phm BH tn dng ti ABIC H tr gii quyt n xu khi c thm ha ln
Nh nc Ti bo him
Ti BH quc t
i tc Hp tc chuyn giao
Agribank
- Quan h tn dng - Gii quyt n xu - ng ng ph bo him
Ti BH trong nc Ti bo him
Ti bo him ABIC
Cung cp Dch v Bo him Bi thng
Ngi nng dn
3.2.1 Trch nhim ca ABIC: Vi sn phm BH ny, ABIC s c trch nhim tr gip ngi nng dn trong vic thanh ton khon vn vay t Agribank trong trng hp ngi nng dn gp cc ri ro khch quan dn n kh nng khng tr c n ( tai nn v sc khe ca ngi vay vn, thit hi ti sn hnh thnh t vn vay hoc ti sn th chp do cc nguyn nhn khch quan, cc ri ro khch quan khc nh hng trc tip n kh nng thanh ton ca h vay,) 3.2.2 Ph BH:
52
53
- Cch xc nh: da trn c s s n xu khng c kh nng thu hi hng nm ca Agribank - Ph BH ph thuc : Mc gi li ca ABIC Ph ti BH ra TT Chi ph qun l c tnh 3.2.3 Phng n c th - ABIC c phng n phn tn ri ro vi cc nh ti BH. D kin phng thc ti BH vt mc t l bi thng s c la chn. - ABIC d kin m hnh knh phn phi sn phm BH tn dng nng nghip n tn tay ngi nng dn thng qua h thng mng li rng khp ca Agribank t Trung ng n a phng. H thng mng li ca Agribank pht trin vi gn 200 Chi nhnh cp I, 2200 Chi nhnh cp II, hn 2000 im giao dch trn ton quc v trn 30.000 cn b tn dng. Agribank cng s hu phn mm qun l quc t ang c s dng trong thanh ton vi 105 i tc l cc chi nhnh ngn hng trn th gii. Ngoi ra, ABIC cn t chc nhiu kha o to kin thc cho mt s lng ln cn b tn dng ca Agribank, gip h nm bt cc quy trnh c bn nh cp n, thu ph, gim nh, tr tin bi thng 4. nh gi cc hot ng trn th trng bo him nng nghip Vit nam. 4.1 Nhng tht bi trong qu trnh trin khai Mc d ngnh BH Vit Nam ra i t nm 1965, v mi n nm 1981 lnh vc BHNN mi c tin hnh trin khai vi s tham gia ca tng cng ty BH Vit Nam v sau ny c s tham gia ca Groupama ca Cng ha Php, hai doanh nghip ny u tin hnh kinh doanh loi hnh bo him truyn thng, tuy nhin din tch c BH cha n 1% so vi tng din tch cy trng. Nhng nm gn y, trong BHNN, Bo Vit ch yu trin khai BH cho hai i tng l cy cao su (Bnh Phc, Ty Ninh) v b sa (Kon Tum). Tuy nhin hiu qu kinh doanh khng cao, t l bi dng chim trn 80% so vi doanh thu chi ph BH,
53
54
cao hn rt nhiu so vi t l bi thng ca cc nghip v BH khc ca Bo Vit( t l bi thng 50%), c th kt qu trin khai BH cy cao su, b sa ca Bo Vit: Bng 5: Kt qu trin khai BH cy cao su, b sa ca Bo Vit n v: triu ng Nm 2004 Ch tiu Doanh thu ph BH gc 1460 Bi thng gc T l bi thng 150 438 546,74 672 480,2 822 644 1.358 343 2005 2006 2007 2008
10,27% 124,83% 71,56% 78,35% 20,68%
(Ngun: Bo co nh gi v BH nng nghip Vit Nam) Mc d l nh BHNN ln v c nhiu kinh nghim ti Php v trn th gii nhng khi trin khai ti Vit Nam, Groupama khng thnh cng: doanh thu thp, s tin bi thng ln dn n nhng khon l lin tc t khi thnh lp n nay. Vic kinh doanh ca Groupama hon ton tht bi bi mc ph BH thp, khch hng t nhng ri ro li thng xuyn xy ra, ng thi bi thng li cao gp hng chc, thm ch hng trm ln so vi mc ph. V d, mt con ln ni Groupama ch yu cu ng ph 60.000 ng /nm, nhng khi bi thng v ln cht c th ln ti hng triu ng. V d nh nm 2003, tng s ph BH thu c l 2 t ng, trong khi s tin bi thng l 4 t ng. Hin cc sn phm BHNN ca Groupama ang trong tnh trng dm chn ti ch. T nm 2005, cng ty m rng a bn hot ng ra ngoi khu vc ng bng sng Cu Long v min ng Nam B, ng thi thu hp i tng BH ( ch BH cho vt nui l b v heo). Doanh thu BHNN thp, ch t 11 triu ( nm 2007).
54
55
Bng 6: Kt qu BH nng nghip ca Groupama n v: triu ng Nm Ch tiu Doanh thu ph BH gc 1807 Bi thng gc T l bi thng 3485 15 664 64 55 11 3 17,83 5,48 2004 2005 2006 2007 2008
192,86% 4426,7% 85,93% 27,3% 29,26%
(Ngun: Bo co nh gi v BH nng nghip Vit Nam) Mc d c nhiu c gng nhng doanh thu t loi hnh BHNN ca Groupama cng khng ng k, t l bi thng ln ( nm 2005 ln ti 4426%) 4.2 Kt qu hot ng bo him nng nghip ca Vit Nam Qua phn tch kt qu trin khai BHNN ca Bo Vit v Groupama cho kt qu trin khai BHNN ca Vit Nam rt hn ch. Doanh thu ph BHNN hng nm thp, t trng doanh thu rt nh so vi ph BH ca ton TT bo him phi nhn th: 0,069% (2004); 0,008% (2005); 0,012% (2006); 0,01% (2007). Bng 7: Kt qu hot ng nghip v BH nng nghip ton TT Nm Doanh thu Bi thng T l bi 2004 3267 3635 111% 2005 454 1211 267% 2006 737 535 78.3% 2007 833 647 77.67% 2008 1676.78 348.48 20.78%
thng
(Ngun: Tp ch TT BH- Ti BH Vit Nam - VINARE)
55
56
4000.000 3000.000 2000.000 1000.000 0.000

2004 2005 2006 2007 Doanh thu Bi thng 2008
Hnh 5: Doanh thu v bi thng BH nng nghip 2004-2008 (Ngun: Tp ch TT BH- Ti BH Vit Nam - VINARE) Vic trin khai BHNN khng hiu qu, t l bi thng trn doanh thu cao - trn 80%, nu tnh cc chi ph khc ca DN BH nh chi ph qun l, chi bn hng, trch lp d phng nghip v th kt qu trin khai nghip v BHNN b l. Nh vy, thc t BHNN nc ta cn rt nhiu tim nng nhng trin khai khng hiu qu, cha thc s p ng c yu cu ra cng nh h tr nng dn khi xy ra tn tht. 4.3 Nguyn nhn bo him nng nghip Vit Nam cha pht trin Vit Nam l mt nc sn xut nng nghip, 60-70% dn s sng nng thn, l ra BHNN c mt TT rt ln. Tuy nhin thc t th ngc li, vic pht trin BH cn gp rt nhiu kh khn. Theo thng k ca V BH (B Ti chnh), mc d c trin khai Vit Nam t u nhng nm 80 ca th k trc do tp on Bo Vit thc hin, song n nay t trng tham gia BHNN Vit Nam, ch chim cha n 1% tng din tch cy trng v s vt nui. iu ny c th l gii bi mt s nguyn nhn ch yu nh sau: 4.3.1 Sn phm nng nghip chu nhiu yu t ri ro Sn phm nng nghip bn thn n tim n rt nhiu ri ro. i tng trong sn xut nng nghip l c th sng, nn rt nhy cm vi thi tit, su bnh v dch bnh, ch chm sc (dinh dng, v sinh) ch khai thc, s dng (ly sa, ly trng,
56
57
sc ko...), ch bo v (phng tr dch bnh, k sinh trng, chung tri). i tng trong sn xut nng nghip ph thuc rt nhiu vo cht lng ging. Tuy nhin, ngi nng dn cha ch ng tuyn chn c ging cht lng cao, mua trn TT th cc nh cung cp cha c BH cht lng sn phm cho nng dn. Sn xut nng nghip vi bt k mt loi vt nui cy trng no cng i hi mt quy trnh cng ngh tin tin ph hp nh: chn ging, cung cp dinh dng, yu cu v chung tri hoc mt gieo trng, thi v, chm sc, s dng v bo v. p ng mt cch y cc yu cu ny qu thc khng h n gin i vi nng dn Vit Nam. Thm vo , do iu kin thi tit kh hu khng hon ton thun li cho nng nghip( nng nng hn hn, khi ma s c luc lt ngp ng), hng nm, Vit Nam phi gnh chu nhiu thm ho thin tai, trong b nh hng nng n nht l ngi nng dn. Nhng nm gn y, ngi nng dn b bao phen khn n v g, vt cht trong dch cm gia cm, ln cht v bnh tai xanh, tru b cht v dch l mm long mng. Nhiu h nui tm ng bng sng Cu Long cng bng chc trng tay v tnh trng tm cht trng ao ng. Gn y nht, trong t rt m rt hi, nng dn li iu ng v hng vn tru, b cht v hng trm ngn ha la, mu b h hi. Tnh ra mi nm, tng thit hi trong sn xut nng nghip ln ti gn 5% GDP ca c nc. Trong nm 2008, 10 cn bo, 6 trn p thp nhit i b vo Vit Nam gy thit hi trn 13.000 t ng, cha k nhng t dch bnh trn cy trng vt nui..., khin i sng ca ngi nng dn gp rt nhiu kh khn. Bn cnh , c im nng nghip Vit Nam l s hu mnh t nh, sn xut ch yu da vo sc lao ng... V vy sn xut nng nghip chu rt nhiu ri ro t thi tit bt li, dch bnh, chi ph u vo khng n nh, bin ng TT Nhng ri ro t dch bnh, thin tai gy thua l sn xut s khin nng dn khng mo him u t vo nhng m hnh, cng ngh sn xut hin i m trung thnh vi nhng cy trng, vt nui truyn thng vn c gi tr li nhun thp.
57
58
4.3.2 Qun l ri ro trong hot ng bo him nng nghip Vit nam cn hn ch. Qun l ri ro trong hot dng BHNN c coi l hot ng kh nht trong chin lc pht trin TT BH tim nng nhng cng tim n nhiu nguy c ny. BHNN cha pht trin c mt phn l do hin nay cha c mt phng php nh gi no chnh xc gip DN BH nh gi ri ro v phn nh thit hi mt cch khch quan. Mun BH c mt sn phm th nh BH phi qun l c ri ro. i vi vt nui, cy trng, ngoi vic tc ng ca thi tit th ph thuc rt nhiu ngi chn nui, trng trt. C th: nui tru b phi c quy m v theo cc quy trnh khoa hc, c tim phng. Trong khi , nng dn Vit Nam chn nui khng theo mt quy trnh no c, th rng trn ni, khng c chung tri, khng c ch cho n ung theo nh lngth DN khng th qun l c. Do c th ca ngnh, BH trong nng nghip khng th BH trn lan m phi c iu kin: m bo cho DN BH khng thua l, nng dn khi b mt ma, thin tai... c bo h mt cch xng ng. Tuy nhin, ci kh l nng dn sn xut manh mn, thc hin quy trnh canh tc khng ng v ri ro chnh l do nng dn to ra, nu hng bt n ai kim sot c, ai gim st quy trnh k thut, ai nh gi thit hi? iu ny gy ra rt nhiu kh khn cho DN BH. Do vy, cn chun b cc iu kin, quy nh r i tng no c BH, sn xut g, sn xut hng ho ln, ng quy trnh k thut. v gim st, kim tra minh bch v ti chnh, ch ti x pht khi nng dn vi phm? Nu DN v nng dn khng m bo li ch ngang nhau bng lut php th khi xy ra ri ro x l rt kh. BHNN cn b chi phi bi s khc bit v mt a hnh: ni c iu kin t nhin thun li, a hnh chnh lch cao thng t xy ra thin tai, tai nn nn nhu cu BH thp v ngc li, ch c ni thng gp thin tai, tai nn th rt cn c BH. Thm vo , nghip v BH b chi phi bi cc k thut BH. Trong ngnh Nng nghip Vit Nam, cc k thut BH ca DN gp rt nhiu kh khn trong hot ng trin khai:
58
59
-Th nht, khng BH thm ha v BH tn tht thit hi khi phi thc hin mnh lnh ca chnh quyn a phng v vy vic tiu hy gia sc, gia cm, cy trng khi pht sinh dch th thit hi do tiu hy thuc ngun vn ngn sch ti tr. -Th hai, tn tht trong sn xut nng nghip c th l tng hp ca nhiu ri ro xy ra trong cng mt ma v nui trng: hn hn, su bnh, gi rt, gi nng, ngp ng khng th xc nh c mi ri ro gy thit hi tn tht l bao nhiu. V vy BHNN phi l BH mi ri ro. -Th ba, DN BH mun chp nhn BH th phi xc nh c ri ro v qun l c ri ro. Nhng trng hp c hay khng tun th quy trnh cng ngh sn xut nng nghip gy ra tn tht th thuc v loi tr BH. V d: tru b cht trn ni hoc ang cy b cht do kit sc, tim thuc khng ng hoc qu liu, suy dinh dng, k sinh trng Nh vy, vi cch chn nui v trng trt manh mn hin nay th DN r rng l khng mn m vi BHNN. Ngc li, c mt s sn phm BH th ngi dn cng khng iu kin tham gia. y l cha ni n do tnh ri ro cao, qun l kh nn ph BHNN thng rt cao m vi mc sng hin nay ca nng dn Vit Nam kh m kham ni. V d, con tru tr gi 10 triu ng nhng ph BH hng nm phi ng l 2 triu ng th ngi nng dn c th gnh chu c khng? DN kinh doanh BH mun thnh cng, ngoi nh hng chin lc ng n cn phi qun l c mc ri ro. i vi vt nui, cy trng, bn cnh yu t chung tri, k thut... th vn thi tit cng tc ng trc tip n s sinh trng ca cy, con. iu ng ni l khi cy trng, vt nui c BH, s khc nghit ny khng cn l ni lo vi nng dn, khin h l l trong vic bo qun, chm sc ti sn ca mnh. 4.3.3 Th trng ti bo him cha pht trin mnh ng sau BHNN phi c ngnh ti BH, nhng TT nhn ti BHNN cha pht trin mnh.Ti BH l mt loi nghip v m ngi BH s dng chuyn mt phn trch nhim chp nhn vi ngi c BH cho ngi BH khc, trn c s nhng li cho ngi BH mt phn chi ph BH thng qua hp ng ti BH.Thc t ti BH c
59
60
hnh thnh trn c s BH gc nn n lun gn lin vi nghip v BH gc. Ngi ta thng ni "ti BH chnh l BH cho cc nh BH" bi nhng tn tht m cc cng ty BH phi gnh chu c dn tri ra. u im: To tm l an ton cho cc cng ty BH, cn bng cc dch v BH, bo v cc dch v khi nh hng ca cc s c ln c tnh thm ha, m bo ti chnh cho cc cng ty BH. Nhc im: mt khc, ti BH c lin quan ti vic chuyn nhng mt phn, thm ch l phn ln chi ph BH cho cng ty ti BH. Do , ti BH c th lm tng hoc gim mt cch ng k cc ch tiu ti chnh ca cng ty BH. Chnh v TT BHNN gp rt nhiu ri ro, cho nn ti BH s cn mang li nhiu ri ro hn na cho cc t chc BH. Thm na, thc hin ti BH s i hi mt mc ph ln hn- mt iu rt kh cho nng dn Vit Nam vn rt ngho. 4.3.4 Trnh v nhn thc ngi dn cha cao S d BHNN tht th TT Vit Nam thi gian qua l do ngi dn nhiu a phng cha c thi quen tham gia BH. Nhiu ngi cn cha thc s tin tng, cha c nhn thc y v li ch, vai tr ca BH trong vic duy tr n nh i sng v sn xut kinh doanh... iu ny mt phn xut pht t vic tuyn truyn v BH v sn phm BH cn yu. iu kin kinh t XH ti mt s a phng, c bit l nhng vng xa, vng su, vng chu nhiu thin tai cn thp, nhiu h gia nh khng kh nng ti chnh tham gia BH, mc d ph BH c tnh mc kh thp. Mng li cung cp dch v BHNN cn cha ph kn a bn, cha vn n nhng ni c nhu cu. C mt nghch l l nhng ngi dn sinh sng ti cc khu vc thng xuyn b nh hng bi thin tai c th sn sng v t nguyn tham gia BH th cc DN li c v khng mn m vi h. Mt khc, do nhng c th ca sn xut nng nghip, chi ph cho bn BH ln, vic kim tra, gim nh tn tht v bi thng gp kh khn, trong khi hoa hng li thp so vi s ph BH thu c... nn khng thc s hp dn i
60
61
vi DN BH. Nu tng ph BH tng ng vi ri ro th ngi dn khng c kh nng tham gia; cn nu gi ph BH mc thp th khng m bo kh nng ti chnh. Mt tr ngi na l vic gii quyt bi thng BH cn chm, th tc cn phin h, gy nhiu kh khn cho ngi tham gia BH. Vic thit k sn phm BH cha ph hp vi iu kin dn tr, nhiu iu khon BH cn phc tp, d dn n nhm ln, tranh chp, nht l khi i l khng hon thnh ngha v gii thch hp ng. a. S yu km v trnh k thut v t chc kinh doanh trong nng nghip Nc ta l mt nc ang pht trin v nn nng nghip vn cn kh lc hu so vi nhiu nc trn th gii. S lc hu ny th hin c trnh k thut v trnh t chc sn xut trong nng nghip. Ngi nng dn ca ta hin nay vn cha ch trng n sn xut hng ha v vy, sn phm lm ra cha p ng c nhu cu TT. Hu ht nng dn vn sn xut theo phong tro, thy ngi khc trng g th mnh trng ny, hoc chn sn phm nng nghip sn xut theo cm tnh. V th nn hay xy ra tnh trng nng dn sn xut mt loi sn phm nng nghip m khng c kinh nghim chm sc, dn ti nhng ri ro ln nh su bnh, s km pht trin do sai khc v iu kin kh hu c trng... Ngoi ra tm l sn xut theo phong tro cn mang theo ri ro d tha v sn phm nng nghip trn TT, cc loi nng sn b mt gi..., lm cho ngi nng dn d b thit hi. Nng dn ta hin nay phn ln vn cha bit p dng khoa hc k thut vo sn xut nng nghip, nn vn b ph thuc nhiu vo thin nhin, do ri ro mt ma li cng cao. Chnh v trnh t chc sn xut v k thut thp mang nh vy nn BHNN c qu nhiu ri ro, khng hp dn c cc DN BH. Ngoi ra, ngi nng dn cng cha ch ng c kt qu kinh doanh, u ra khng c hoc khng n nh. Ngi nng dn mi ch ch trng ti khu sn xut m cha ch trng khu tiu th. Tnh trng c ma m khng c u ra li b t thng p gi thng xuyn xy ra. iu ny dn ti tm l c gng ct gim chi ph u vo ca nng dn. M hin nay ngi nng dn cha nhn thc c tm quan trng ca BHNN nn h khng mn m.
61
62
Mt vn na l thu nhp ca nhiu h nng dn hin nay a phn l thp, nhiu h gia nh cha m bo iu kin n no mc m. Nh nc li cha c cc chnh sch h tr nng dn v BHNN nn d nhn thc c BH l cn thit nhng nng dn khng iu kin ti chnh ng BH. b. Vn o c kinh doanh ca ngi nng dn Do trnh nhn thc cn yu km, phn ln nng dn khng c ph cp gio dc y , cho nn vn o c l ri ro v cng ln trong hot ng BHNN Vit Nam. Trong cng mt thn x, ngi nng dn c nhiu quan h dng h, thng gia nn nu c ri ro o c xy ra trc li BH th rt kh c th pht hin, pht gic. Loi hnh BHNN tn ti Vit Nam t nhng nm 1980, nhng k t khi cc hp tc x, nng trng "tan r", loi hnh BHNN cng dn bin mt. Sau , cng c mt vi DN nh kinh doanh BHNN nhng gp phi nhiu kh khn xut pht t TT v i tng mua BH. in hnh nht l trng hp ca Cng ty Groupama (100% vn ca Php). Khi bt u bc chn vo TT Vit Nam, Cng ty ny ch c phng chm kinh doanh duy nht l BHNN. Nhng ng li ng n khng th thnh cng bi vp phi qu nhiu ro cn khch quan t vic tip cn i tng n x l tnh hung. Nm 2003, Cng ty t yu cu BH cc thp, ngay khi khch hng ch BH mt con b cng c chp thun. Tuy nhin, sau hng lot s kin gia sc cht v c chuyn gia kim tra xc minh, nguyn nhn li v nng dn chn nui khng ng cch, chung tri khng tiu chun v thc n khng m bo cht lng, song Cng ty vn phi bi thng cho nng dn theo ng hp ng. Nhn thy ri ro v nguy him trong hot ng kinh doanh, Groupama nng mt n c BH ti thiu phi l 3 con. K c nh th th vic kinh doanh vn hon ton tht bi bi mc ph BH thp, khch hng t nhng ri ro li thng xuyn xy ra, ng thi bi thng li cao gp hng chc, thm ch hng trm ln so vi mc ph. V d, mt con ln ni Groupama ch yu cu ng ph 60.000 ng /nm, nhng khi bi thng v ln cht c th ln ti hng triu ng. gim thiu mc ri ro, Groupama phi ng k kinh doanh
62
63
thm cc loi hnh BH khc v nng nghip khng cn c coi l mi nhn ca Cng ty ny ti Vit Nam. DN kinh doanh BH mun thnh cng, ngoi nh hng chin lc ng n cn phi qun l c mc ri ro. i vi vt nui, cy trng, bn cnh yu t chung tri, k thut... th vn thi tit cng tc ng trc tip n s sinh trng ca cy, con. iu ng ni l khi cy trng, vt nui c BH, s khc nghit ny khng cn l ni lo vi nng dn, khin h l l trong vic bo qun, chm sc ti sn ca mnh. Mt kha cnh o c trong kinh doanh l uy tn, nhng vi i tng khch hng nh l l nng dn, iu ny gn nh khng c n. Bi khch hng BH ngh rng mnh l i tng c chm sc, ch khng c lp trng trn thc t l bn thn cng ang kinh doanh. Thm mt nguyn nhn cc DN BH khng mn m vi BHNN l s hp tc thiu trung thc ca ngi nng dn. Trc y, khi BH Bo Vit cung cp dch v BH cho gia sc, m bo ng i tng, nhn vin ct tai nhng con ln c mua BH. Nhng li c trng hp thy hng xm c ln b cht bnh, lin bo h ct tai y nh ln nh mnh ri em sang i c tr BH, sau n chia vi nhau. Hoc nh Cng ty Groupama BH cho tru b, v gia cm bng cch eo khuyn, nhng gn nh ngay sau , ngi ta lm nhi nhng chic vng BH ging n mc mt thng khng th phn bit ni eo vo nhng con vt khng mua BH. Nu gia nh c 3 con b, h ch cn mua BH cho mt con v li dng s qun l ca cng ty BH vi nn nng nghip manh mn gian ln, nghim nhin c n b c ng BH nh thng. Ri ro ny khin nhn vin BH khng th lng trc, ch c th x l bng nim tin hoc kinh nghim ngh nghip. Mt khc, vi nhng trng hp nh vy, khng nhng kh lm minh bch m hnh lang php l cng khng cp r rng x l. 4.3.5 Cha c s h tr t pha Nh nc Nh thy trn, BHNN l mt loi hnh BH c rt nhiu ri ro, phc tp nhng kh nng sinh li thp, trong khi nhn thc v thc ca ngi nng dn cn thp, dn
63
64
ti s kh khn trong trin khai loi hnh BH ny. Trn th gii, BHNN khng phi l dch v kinh doanh pht trin, quc gia no mun trin khai cng c s ti tr rt ln ca nh nc. M mc h tr ln n 50%, Philippines cng p dng hnh thc h tr t nh nc. Chnh v vy cn c mt s h tr t pha Nh nc i vi c DN v ngi nng dn thng qua cc n by kinh t v cc chnh sch ti chnh trong nng nghip, nng thn nh chnh sch tn dng, u t, khuyn nng. Vit Nam l mt nc nng nghip, nng dn chim vi 60-70% do vic h tr nng dn trong sn xut kinh doanh l mt nhim v quan trng ca Nh nc ta. T trc n nay, khi c thin tai, mt ma, Nh nc u phi h tr mt phn thit hi cho nng dn. Ngn sch b ra khng phi l nh nhng hiu qu mang li thp do c ch qun l km. Tuy nhin, nu Nh nc h tr nng dn thng qua cc chng trnh BH s va bo v c nng dn, va pht huy tnh ch ng ca h v gim c chi ph bao cp t ngn sch. Theo , cc DN BH s ng ra bn BH, Nh nc s h tr mt phn chi ph BH v tin hnh tuyn truyn vn ng mua BH thng qua h thng hnh chnh a phng. Khi xy ra tn tht, Chnh ph s ng gp mt phn hoc ton b chi ph bi thng cho phn vt qu trch nhim ca DN BH. Thc ra, khng ch ring nc ta m nhiu quc gia khc, BHNN l mt nghip v rt kh khn. Chnh ph ca nhiu nc phi can thip vo BHNN h tr cho sn xut nng nghip. Theo mt s chuyn gia, BHNN ch c th thc hin thnh cng khi n tr thnh mt chnh sch ca Nh nc. Cc chnh sch v BHNN cn gn vi chnh sch ti chnh i vi nng nghip, nng thn to ra c mi trng php l thun li thu ht cc DN BH cng nh khuyn khch ngi nng dn tham gia BH. C nhiu m hnh khc thc thi BH cho nng nghip nh khuyn khch cc m hnh BH tng h, dnh c quyn hay u tin cp giy php cho nhng DN BH chuyn cung cp cc dch v BHNN, bt buc nng dn tham gia mt s loi hnh BH bt buc... Tuy nhin, trong bt c m hnh no, th BHNN lun cn vai tr h tr ca Nh nc, nh vai tr mt nh BH cui cng bo v ngi dn trc mi thm ha.
64
65
Vit Nam, mt t nc nng nghip lun gnh chu nhiu thm ha, nng dn rt cn c c nhng phng thc bo v nh BH. Tuy nhin, hin nay Nh nc ta vn cha c cc c ch, chnh sch h tr cho hot ng trin khai BHNN. Nng dn v cc DN BH vn cha c mt cu ni no, mt c ch no h tr, gim bt ri ro. l mt trong nhng kh khn rt ln i vi qu trnh trin khai BHNN nc ta. Tm li, vic thc hin BHNN Vit Nam gp phi nhng tht bi, t l bi thng rt ln so vi doanh thu, nhiu nm bi thng vt c doanh thu. S tht bi trn c rt nhiu nguyn nhn nhng ch yu l do ri ro cao ca ngnh sn xut nng nghip, TT ti BH pht trin cha mnh, c ch qun l ri ro nng nghip trong BH cn km, vn v nhn thc cha cao ca ngi nng dn v BHNN v thiu s quan tm h tr ng mc ca nh nc ta. c th pht trin c BHNN, cc vn trn cn phi c gii quyt trong c ngn hn v di hn vi cc c ch qun l hp l, h tr ng mc v tuyn truyn cho ngi nng dn.
65
66
Chng III: Gii php pht trin th trng bo him nng nghip Vit Nam
I. nh hng pht trin TT BH nng nghip Vit Nam 1. Quan im ca Nh nc BHNN khng phi l nghip v kinh doanh n thun, m l hot ng mang tnh XH cao cn c s quan tm ca nhiu cp, nhiu ngnh v ton XH. Kinh nghim cho thy, BHNN l hot ng phc tp, tn km, kh nng sinh li thp, thm ch cn rt d b thua l. Ni cch khc, kh c th thc hin c BHNN mt cch thnh cng nu khng c s tr gip ca Nh nc thng qua cc n by kinh t. Ngoi ra, cng cn gn kt cc chnh sch ti chnh trong lnh vc nng nghip, nng thn nh chnh sch tn dng, u t, khuyn nng khuyn khch pht trin loi hnh dch v ny. Chnh ph rt coi trng vn pht trin n nh Nng nghip, nng cao i sng nng dn v c bit coi BHNN l mt b phn quan trng trong chin lc ti chnh pht trin nng thn. BHNN s khng thnh cng nu khng c s h tr t pha Nh nc, cc B ban ngnh.. S h tr t pha nh nc c th ch ha bng cc quy nh php lut. Theo iu 4 Lut kinh doanh BH nm 2005: Nh nc c chnh sch pht trin TT BH Vit Nam, chnh sch u i i vi cc nghip v BH phc v mc tiu pht trin kinh tXH, c bit l cc chng trnh pht trin nng nghip, lm nghip v ng nghip. V mi y nht, trong Ngh quyt 24N/CP ngy 28/10/2008 v chng trnh hnh ng ca Chnh ph c nu r B Ti chnh s ch tr phi hp vi B Nng nghip v pht trin nng thn, B K Hoch v u t trin khai n th im BHNN, trnh Chnh Ph qu II nm 2009. Nh vy, c th thy rng Chnh ph to mt hnh lang php l kh thun li cho pht trin TT BH trong thi gian sp ti.
66
67
2. nh hng pht trin TT Hot ng BHNN Vit Nam rt km pht trin do thiu sn phm ph hp vi ngi tham gia BH. V vy, v pha Chnh ph, cc B Ban ngnh cn kt hp vi nhau hoch nh chnh sch, nghin cu c th nng nghip, a ra cc iu kin BHNN pht trin. Cn v pha HHBH v cc DN kinh doanh BH tin hnh trin khai pht trin m hnh BH mi ph hp vi iu kin sn xut nng nghip Vit Nam. V pha Chnh ph: trc y khi gp thin tai, Chnh ph h tr mt phn thit hai cho nng dn, tuy nhin hiu qu ca cng tc ny cn hn ch do ngun Ngn sch nh nc c hn v khng n nh, phn b p thit hi ch chim t l nh so vi thit hi xy ra. Hn na, vic h tr ny ch gii quyt c nhng kh khn trc mt, gy ra tm l li, lm cho ngi nng dn khng thy ht c trch nhim ca mnh, khng ch ng x l trc khi thin tai xy ra. Do , trong tng lai gn, Nh nc cn hoch nh li vic s dng ngun vn ngn sch h tr nng dn, phn ngn sch ny khng nn hon ton vo vic h tr thit hi cho ngi nng dn m n thch hp hn i vi vic tr cp ph BH. Tc l Nh nc s khuyn khch ngi nng dn mua BH bng vic h tr cho h mt phn ph BH ng thi cng tr gip mt phn ngn sch cho cc DN BH nhm thc y pht trin loi hnh BH ny. B Ti chnh cn phi hp vi B Nng nghip v pht trin nng thn nghin cu c th nng nghip, tin hnh th im ri tng bc m rng TT BHNN t vic rt kinh nghim ca Vit Nam v p dng c chn lc thnh cng ca nc ngoi, sau mi trin khai rng ri. ng thi vic trin khai ny va phi m bo cho DN BH khng thua l, nng dn khi mt ma, thin tai th c bo h mt cch xng ng. lm c iu ny, cn phi chun b cc iu kin, quy nh r i tng c BH v nn bt u tin hnh t cc trang tri, cc vng sn xut hng ha ln ang lm xut khu, y l nhng i tng c u t ln, trnh nht nh, quy m sn xut tng i ln, hng sn xut hng ha, sn sng p dng k thut, tun theo quy trnh k thut tt hn, BH d kim sot hn.
67
68
Vi nguyn tc BH l ly s ng tham gia b cho s t b ri ro, th trc y khi cn tn ti m hnh hp tc x nng nghip, vic trin khai loi hnh BHNN l kh d dng, tuy nhin, nay nng dn theo c ch TT phi t quyt nh v chp nhn ri ro nhng li rt t khi ngh n BHNN. V vy, di s ch o ca cc c quan ban ngnh, cc DN BH nn tin hnh mt loi hnh BH mi l BH ch s, BH m mc bi thng c tnh ton da trn cc ch s c xc nh c lp, khch quan phn nh chnh xc nht mc tn tht ca ngi nng dn. Tuy nhin cc nh c cc ch s ny i hi phi c mt ngun s liu ng tin cy, phi c tng cc thng k cp nht y . Do , trc mt, B nng nghip phi kt hp vi tng cc thng k a ra nhng con s nhng thng tin chnh xc. pht trin loi hnh BH ch s Vit Nam, cn c s kt hp cht ch gia cc t chc ti chnh, cc ngn hng thng mi, v y l ni cp ngun tn dng ln nht cho nng dn, do khi c ri ro xy ra th cc t chc ny cng lin i chu mt phn ri ro kh ln. Khi tham gia vo TT BH th h khng ch l ngi cho vay cc khon tn dng m cn l nh phn phi BHNN c hi qu. Tuy nhin, ch trng v nh hng c nhng vic p dng, bt u lm t u? Lm nh th no? Th vn cn b ng, TT BHNN Vit Nam thc s pht trin theo ng ngha th cn phi c s kt hp t nhiu pha: Nh nc, HHBH, DN bo him v ngi nng dn, ng thi phi c s hc hi tip thu kinh nghim p dng thnh cng ca cc nc trn th gii. II. Gii php pht trin th trng bo him nng nghip Vit Nam 1. Gii php v pha Nh nc BHNN ch thc s c th thc hin thnh cng khi n tr thnh mt chnh sch ca Nh nc. Bi n khng ch dng vn li nhun m n cn mang ngha XH thit thc, su sc, c tnh n nh, lu di Xy dng nhng c ch qun l kinh doanh BH v cc chnh sch h tr ph BH, ng thi c chnh sch u i cho Cng ty BH hot ng trong lnh vc nng nghip nh min thu thu nhp trong nhng nm u, h tr DN trong nhng trng hp thin tai
68
69
mang tnh thm hc trn din rng,hay khuyn khch cc DN BH hin i ha cng ngh qun l kinh doanh, o to i ng cn b c trnh theo cc chun mc quc t, c thu chuyn gia trong nc v ngoi nc qun l lnh vc ny,hoc Nh nc c th tr gip DN chi ph o to ngun nhn lc trin khai sn phm trn ton quc Vai tr qun l ca nh nc th hin trong chnh sch h tr, khuyn khch, nh hng cho nng dn chn nui v trng trt theo mt quy trnh khoa hc. Mt mt, n gip ngi nng dn tng nng sut, hiu qu kinh doanh, phng chng dch bnh hiu qu hn, mt khc gip DN BH qun l ri ro tt hn. y cng l mt hnh thc ngi nng dn chia s ri ro vi DN. Trin khai th im hnh thc BH sau: DN BH s ng ra bn BH, khi xy ra tn tht Nh nc s ng gp mt phn hoc ton b chi ph bi thng cho phn vt qu trch nhim ca DN BH. Thng thng c thc hin trong nhng trng hp c bit hoc nhng tn tht mang tnh thm ho nh dch bnh, bo lt.Trc y, trong sut mt thi gian di, di s ch o ca Nh nc, Ngn hng Agribank tr thnh vai tr ch cht trong vic cho hng triu h nng dn vay vn sn xut, song, li cha phn bit c nhng ri ro m ngi dn c th gp phi. Do , khi gp thin tai, thm ha, Agribank thng phi khoanh n, xa n cho nng dn.Trn thc t, Agribank hot ng nh mt DN BHNN, nhng ph tr cho ri ro m thin tai gy ra li c Chnh ph h tr t ngun ngn sch, thay v do nng dn ng. iu ny khng to ra ng lc cc h dn ng x ch ng v c k hoch i vi nhng ri ro m h c th gp phi trong tng lai. Hin nay, vic thnh lp cng ty C phn BH nng nghip ABIC phn no gim c s li vo Nh nc tuy nhin, vn cn rt t hoc hu nh cha c cc sn phm nng nghip. M phn ln nhng ri ro tn tht ln ca v BHNN m DN phi chu vn do ngn sch nh nc chi tr dn n s th ng, li ca DN vo nh nc v lnh vc ny.
69
70
Bng 8- V d v mt c ch chia s ri ro trong BHNN: T l tn tht so vi ph BH 200% v Chnh ph chi tr tn tht ( V d 50% cao hn t NS trung ng, 50% t ngn sch a phng) T l tn tht so vi ph BH 110%- - Ti BH v cc cng c chuyn giao ri 200% ro khc chi tr tn tht
T l tn tht so vi ph BH 75% - Dng d tr v vay tn dng chi tr tn 110% tht
T l tn tht so vi ph BH 15% - Dng ph BH chi tr tn tht 75% T l tn tht so vi ph BH 0 15% Khng chi tr, nng dn t chu
( Ngun: xut ca ng Phm Xun Hoan - Cc Qun l Gim st BH, B Ti chnh - da trn xut ca World Bank cho Trung Quc v Mongolia) Tinh thn ca c ch ny: Chnh ph h tr, ngi dn tham gia v DN thc hin. Theo m hnh trn, Chnh ph s chu trch nhim hon ton phn tn tht vt trn 200% ph BH. i vi nhng nm thin tai, dch ha trm trng trn din rng th phn trch nhim ny s l cc k ln. c ngun lc n nh cho khon tr cp ny, Chnh ph c th nghin cu pht hnh trch phiu thin tai (CAT bond), theo nhng nm khng c thin tai, dch ha ln, tn tht nh th cc tri phiu ny c tr gc v li sut cao, nhng nm c thin tai, dch ha nghim trng v tn tht nng nghip cao th nh u t tri phiu khng c tr li, thm ch khng c tr c gc. T kinh ph h tr cho nng nghip, Nh nc h tr mt phn ph BH cho ngi tham gia BH, trong u tin nhng i tng chnh sch, cc h gia nh c hon cnh kh khn, sinh sng ti nhng vng c nhiu thin tai. m bo tnh cht ch cn c s
70
71
phi hp gia cc c quan trong vic xc nh nhng i tng c h tr, phng thc h tr, mc h tr, m bo ng ngi, ng quyn li. Kh khn ln nht hin nay l cha c phng php tt cho nhn thc ca nhn dn a phng v BH bi v nn sn xut nng nghip ca nc ta cn nh l v manh mn nn rt cn s tuyn truyn su rng lm thay i nhn thc ca ngi dn v BHNN. Phi chng minh c BHNN l quyn li( mt mt no l ngha v) ca nng dn. Nh l: Yu cu cc h nng dn vay vn ca Nh nc sn xut phi tham gia BH ti mt hoc mt s DN BH do Nh nc ch nh, nhm bo v cho chnh mnh v m bo an ton i vi ng vn vay, thc hin ngha v tr n. Tuy nhin vic hon tr ph tn khi xy ra s c cng phi c gi tr tng ng vi gi tr thc t nhm to ng lc thu ht cc i tng tham gia mua BH. Mt khc chnh ph cng cn xy dng tiu ch cc h nng dn tiu chun v quy nh bt buc cc h nng dn ny phi tham gia BH, m bo d h khng vay tin ca Nh nc th vn phi mua BHNN cho cy trng v vt nui ca mnh. Hn na,cn c s ng thun thc hin ca h thng chnh tr cc cp y ng, chnh quyn, mt trn, hi nng dn, ph n, thanh nin tuyn truyn vn ng nng dn tham gia BH, nht l nhng a bn cn gp kh khn v kinh t hay xy ra thin tai, tai nn sao cho thu ht c gn nh hu ht b ngnh a phng tham gia BH. H s l lc lng i u trong lnh vc ny nng dn cm thy thc s tin tng v mua BHNN. B Nng nghip v Pht trin nng thn cn ch o v c chnh sch khuyn khch cc c quan, n v t chc trong ngnh a nhanh ging mi, k thut mi n vi ngi nng dn. Thng xuyn ch trng n bin php phng chng thin tai cng c , k chng l, pht trin cng trnh thy li phc v ti tiu, m bo thp nht ri ro c th xy ra cho ton ngnh nng nghip
2. Gii php v pha hip hi bo him.
71
72
Kin ngh cc chnh sch ph hp vi BHNN ln Chnh ph tr gip cho cc DN c th hon thnh tt hn cc mc tiu ca mnh. ng thi h tr nh nc a ra cc quyt nh tr gip m bo quyn li cho ngi dn HHBH l u mi lin kt cc DN BH trong nc vi nhau c th tr gip cho nhau trong qu trnh hot ng. ng thi cng l cu ni gia cc DN BH trong nc v nc ngoi, l u mi cung cp cc thng tin y v cn thit cho cc DN nc ngoi c th u t vo cc lnh vc m cc DN Vit Nam cn thiu v yu. M lnh vc cn ang thiu trm trng hin nay l lnh vc BHNN, tuy khng mi( c Vit Nam t nm 1992) nhng cha thc s c DN no ng vng c trong lnh vc BHNN ny qu lu.Chnh v vy HHBH c th nghin cu TT trong nc, ng thi nghin cu nhng thnh tu m nc ngoi trong lnh vc ny t c c th rt ra c nhng bi hc cho cc DN trong nc cng nh nc ngoi c th u t vo lnh vc BHNN Vit Nam mt cch bn vng nht. HHBH, vi uy tn v kh nng ca mnh, l ni tp hp nhng ca ngnh BH c th xy dng cc quy trnh trin khai BHNN sao cho ph hp vi iu kin v hon cnh ca nc ta hin nay. 3. Gii php v pha doanh nghip bo him Vi ngnh BHNN, DN BH cn a dng ho sn phm, nghin cu, ng dng sn phm mi ph hp vi iu kin sn xut nng nghip Vit Nam. Cn phn on TT BHNN Vit Nam thnh 3 i tng ln, l h nng dn ngho, h nng dn nh l, v h sn xut ln vi nhng nhu cu BH khc nhau. Nu mc tiu ca BHNN l cung cp mt knh chia s ri ro c hiu qu, th BH a him ha, ch nn tp trung vo i tng l cc h sn xut ln. Hai i tng cn li ( h nng dn ngho, h nng dn nh l), do mang tnh cht nh l manh mn, vi s lng ln,nhng thc s li t c kh nng mua BH, hoc nu mua th chi tr cc khon ph BH rt thp nn p dng cc hnh thc BH n him ha, BH theo ch s.
72
73
Cc DN BH cn a ra mc khu tr (5% - 10%) v t l bi thng (70% - 80%) mt cch hp l ty theo tng loi cy trng, vt nui ngi nng dn cng gnh trch nhim, khng li vo BH khi c thm thin tai, tai nn ch ng phng hn ch tn tht (tt nc khi bt u c hn, phun thuc khi bt u c su bnh) v thc hin s ch o hng dn ca DN BH khi nhng ri ro trn xy ra, ngn chn khng thit hi pht sinh thm. Cc DN BH nn tip xc v hp tc vi cc DN ch bin, tiu th sn phm nng nghip nh: cc cng ty sn xut lng thc thc phm trong nc, cc n v xut nhp khu nng sn, hay h thng cc siu th trn ton quc; tc l tm u ra cho sn phm nng nghip m DN BH.C u ra cho sn phm tt s tri ngi nng dn vo quy trnh trng trt, chn nui ng tiu chun, k thut do nh tiu th sn phm quy nh. V quy trnh sn xut khoa hc nh vy cng s lm gim thiu c phn no ri ro cho ngi nng dn.V d nh DN BH lin kt vi chui ca hng KFC, BBQ cung cp tht g, khoai ty t cht lng cho ca hng. Hay cc DN BH lin kt vi h thng siu th cung cp rau qu sch. c bit, cc Cng ty BH cn phi hp vi cc c quan chuyn mn v nng nghip nh cc vin nghin cu, kinh doanh cy con h chuyn giao cng nh tr gip, gim st ngi dn thc hin qui trnh k thut nhm hn ch ti a tn tht c th xy ra. Vi s tr gip ca chnh ph tt c cc ban ngnh c th vo cuc tuyn truyn cho BHNN th cc DN cn t i l ca mnh qung co, tuyn truyn c th hn v cc sn phm BHNN ca mnh ngi dn tin v mua BH. Cc i l chnh l cc cn b khuyn nng, cn b hi nng dn, cn b c s ph n, nhng ngi nng dn lm giu gii tham gia BH, v c cc vin nghin cu cy trng vt nui a phng.y l mt m hnh thc hin rt tt Philipines. 4. Gii php v pha ngi nng dn Cn nhn thc r rng v vic lm th no gim thiu ti a ri ro.
73
74
Nng dn cng phi chia s ri ro vi DN, c gng bng mi cch lm gim thiu ti a ri ro. Nh l tham gia cc lp kha hc bi dng v cy trng v vt nui m mnh mun pht trin, i tham kho nhng kinh nghim ca nhng ngi lm giu bng cy trng vt nui y nh th no. Vi s tr gip ca cc vin nghin cu cy trng v vt nui quc gia, cng vi cc gio s nng nghip v kinh nghip ca ngi i trc, thc s nhng ngi nng dn mun bt u nui trng mt loi cy, mt loi vt nui no y u c th thnh cng sm, gim thiu rt nhiu nhng thit hi khng ng c. Tm li, th trng bo him nng nghip thc s pht trin c Vit Nam th cn c s kt hp t nhiu pha, s ch o v h tr t cc b, ban, ngnh ca Chnh ph, s phi hp thc hin gia hip hi bo him, doanh nghip v c bit l s hng ng tham gia ca ngi nng dn. Cc bn phi c s phi hp cht ch, c nh hng r rng, a ra nhng quy trnh k thut ng n v thch hp da trn nhng nghin cu v kinh nghim thnh cng ca nc ngoi, to hnh lang php l thun li, r rng nhm khuyn khch cc doanh nghip trin khai rng ri v to iu kin cho ngi nng dn tham gia nhm gim thiu ri ro. Lm c nh vy th dch v bo him ni chung v bo him nng nghip ni ring mi thc s pht trin Vit Nam.
74
75
Kt lun
Bo him nng nghip vn cn l mt khi nim kh xa vi vi nng dn Vit Nam v trn thc t th vic trin khai loi hnh dch v ny cn gp rt nhiu kh khn. BHNN l vn nan gii trong qun l nng nghip hiu qu nc ta, th trng BHNN Vit nam vn cha pht trin l do nhiu nguyn nhn, trong nguyn nhn ch yu vn l dch v bo him cha a dng, cha thch hp, cn nhiu p t v thng gy kh khn cho ngi tham gia, c bit l vn cha xc nh c mc tiu ca BHNN. BHNN thc s pht trin Vit Nam th cn phi c s kt hp ca nhiu pha, s h tr mang tnh bn vng, c nh hng ca Chnh Ph; s tham gia ca cc doanh nghip bo him v c bit l s ch ng tham gia tch cc ca ngi nng dn. Qua nghin cu cho thy rt nhiu nc rt thnh cng vi loi hnh bo him vi m bo him theo ch s, u im ca loi hnh bo him ny l tit kim ti a chi ph qun l, gim st, c thit k ph hp vi nhng ngi c thu nhp thp nn tin ph hng nm l khng cao, hng n khch hng tim nng vi khung php l ph hp trin khai sn phm c th: bo him theo ch s hn hn, l lt, sn lng...im khc bit gia bo him theo hnh thc ny v bo him truyn thng l cng ty bo him khng da vo thit hi thc t m da vo mc ph thu ban u cng vi s thay i khch quan ca thi tit n b. Hin nay, B No&PTNT Vit Nam ang c n trnh Chnh Ph v vic th im loi hnh bo him mi ny, tuy nhin bo him theo ch s li ph thuc rt nhiu vo yu t thi tit, y thc s l kh khn cho Vit Nam khi p dng loi hnh dch v ny. Trong tng lai gn, Chnh ph, doanh nghip, hip hi bo him v ngi nng dn cng phi hp cht ch vi nhau c th trin khai hiu qu m hnh ny. c bit, trong bi cnh khng hong kinh t, lm pht cng gia tng, th cch hiu qu nht kim ch l n nh nng nghip, y mnh xut khu nng sn, ly nng nghip l bn l trong chnh sch tng trng kinh t, iu ny lm cho BHNN l cn thit v quan trng hn bao gi ht.
75
76
Danh mc ti liu tham kho

1. TS. o Vn Hng (2005), Pht trin bo him nng nghip da trn phng php ch s Vit Nam thng qua kt ni vi cc t chc ti chnh, Tp ch Kinh t v pht trin (102) 2. Bo co nh gi v Bo him nng nghip Vit Nam 2009 3. Bi tham lun Hi tho quc t: Th trng Bo him Vit Nam sau mt nm gia nhp WTO vi ch : Bo him tn dng nng nghip hng i mi trong vic pht trin sn phm bo him phc v nng nghip, nng dn v pht trin nng thn ca Cng ty c phn Bo him Ngn hng nng nghip (ABIC)Thng 7/2008 H Ni 4. Thomas Dufhuesa, Ute Lemkeb and Isabel Fischera (2004), New ways for rural finance? Livestock insurance schemes in Vietnam, Conference on International Agricultural Research for Development, Berlin, October 5-7/2004 5. Phng c Lc, Tng th k Hip hi Bo him Vit Nam (2009), Bo him nng nghip- Nhng vn nng bng 6. Phm Xun Hoan, Cc qun l gim st bo him, B Ti chnh (2009), Bo him nng nghip nc ngoi- Kinh nghim v mt s khuyn ngh cho Vit Nam 7. Trang web ca Tng cc thng k 8. Trang web ca B Nng nghip v pht trin nng thn 9. Tp ch Th trng Bo him- Ti bo him Vit Nam- VINARE
76

(YRC) - Thi Truong Bao Hiem Nong Nghiep Va Mot So Giai Phap Phat Trien TT BHNN o VN

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

(YRC) - Thi Truong Bao Hiem Nong Nghiep Va Mot So Giai Phap Phat Trien TT BHNN o VN

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

B Gio dc v o to Trng i hc Ngoi thng

H v tn ngi hng dn: PGS.TS Nguyn Nh Tin

Chng I: Khi qut v th trng bo him nng nghip................................. 3

2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.2

2.2.1 2.2.2 2.3

2.3.1 2.3.2 2.3.3 3.

3.1.1 3.1.2 3.2

Chn nui ................................................................................................... 31

3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.2.5 4.

Cc c s pht trin khc ............................................................................... 35

Vit Nam ......................................................................................................... 41 2.1.5

2.2.1 2.2.2 2.3

Mc ph bo him v cc loi hnh dch v ca bo him nng nghip ... 46

Tnh hnh thc hin th im v nghin cu trin khai bo him nng

3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.2

3.2.1 3.2.2 3.2.3

hn ch.... ......................................................................................................... 58 4.3.3 4.3.4 4.3.5

Danh mc bng biu

Chng I: Khi qut v th trng bo him nng nghip

Lin hip cc hi BHNN khu vc Ti BH

Hi BHNN a phng Cp a phng

Nng lm thy sn Cc ngnh khc

Nm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

140.00% 120.00% 100.00% 80.00% 60.00% 40.00% 20.00% 0.00%

192.86% 2004 2005

(Ngun: Ban tn dng h sn xut v c nhn Agribank)

- Quan h tn dng - Gii quyt n xu - ng ng ph bo him

Cung cp Dch v Bo him Bi thng

10,27% 124,83% 71,56% 78,35% 20,68%

192,86% 4426,7% 85,93% 27,3% 29,26%

(Ngun: Tp ch TT BH- Ti BH Vit Nam - VINARE)

4000.000 3000.000 2000.000 1000.000 0.000

T l tn tht so vi ph BH 75% - Dng d tr v vay tn dng chi tr tn 110% tht

2. Gii php v pha hip hi bo him.

Danh mc ti liu tham kho

You might also like