RUWBOUW / BOUWMETHODE

Tekst: Eric Cloes Fotos: Liesbet Goetschalckx (tenzij anders vermeld)

Prefab constructies in beton zijn bij ons eerder uitzonderlijk, hoewel ze heel wat voordelen bieden in vergelijking met de meer traditionele bouwmethodes. Een kennismaking.

e verwachte verzwaring van de EPB-regelgeving (Energieprestaties van gebouwen) kan de invoering stimuleren van nieuwe bouwmethodes die de hoge vereisten op het vlak van isolatie en luchtdichtheid makkelijker halen. Beton wordt nog al te vaak gezien als een ruw materiaal dat vooral voor structurele werken en door onderaannemers wordt gebruikt. Toch beschikt het over unieke, technische en esthetische kwaliteiten. Een doordacht gebruik ervan doet beton in al zijn veelzijdigheid schitteren. Dat is precies de missie van de firma Etib, gespecialiseerd in de bouw van kelders in waterdicht beton. Via het filiaal Concrete House stelt het bedrijf zijn knowhow ter beschikking van al wie op zoek is naar een nieuwe manier van bouwen en daarbij tal van voordelen wil genieten (zie kader op pagina 34). Het gebruik van prefab beton verleent huizen een hedendaagse soberheid, terwijl ze toch over een enorm thermisch comfort beschikken.

EEN OPEN HUIS

Het huis dat in Olen werd gebouwd, had een dubbele doelstelling: enerzijds de huidige kennis van het bedrijf op ware grootte testen en anderzijds potentile kandidaten laten kennismaken met een tastbare realisatie. Steven Van Olmen richtte er zijn bedrijfskantoren in, maar wil ook leven in zijn product: Het huis is een mooi voorbeeld van wat we onze klanten te bieden

Hard als beton

ik ga bouwen & renoveren _ maart2011

30

maart2011 _ ik ga bouwen & renoveren

31

RUWBOUW / BOUWMETHODE

TECHNISCHE FICHE
Architect: Architectenbureau Jef Beneens 014 5894 83 www.jefbeneens.be EPB-inspecteur: architectenbureau Stijn Janssens 0495 20 01 07 www.asj.be K-waarde: 25 E-waarde: 35 Materialen en technieken: q kelders: muren in beton gewapend met glasvezels, externe isolatie met 10cm gextrudeerd en rigide polystyreen q buitenmuren: prefab panelen in gewapend beton van 25cm, 15 cm gexpandeerd polystyreen als isolatie, afwerking met synthetische bepleistering op basis van siliconen 2 q ramen en deuren: Reynaers Aluminium CS 86-HI, Uf 1,2 W/m K; schuifdeuren CP 155, Uf 2,2 W/m2K; driedubbele beglazing, Ug 0,6 W/m2K q dak: breedplaten in gewapend beton, 15cm isolatie van het type PIR (polyisocyanuraat) en membraan in pvc q binnenafwerking: zichtbaar of geschilderd beton, tegelvloeren q verwarming en productie van warm water: lucht-waterwarmtepomp, warmwaterboiler en vloerverwarming q mechanische ventilatie type D met warmterecuperatie q regenwatertank Budget: 500/m2 (excl. btw en honoraria) voor de winddichte ruwbouw, langs buiten volledig afgewerkt, elektrische leidingen en afwerking van binnenmuren en plafonds inbegrepen.

2
hebben. Ruime vertrekken met veel licht, een moderne en toch sobere architectuur, een grote flexibiliteit in gebruik en een ongevenaard comfort dankzij de uitstekende isolatie en de aanzienlijke thermische inertie van het pand. Zelfs de kelders zijn er perfect bewoonbaar. Het licht valt er binnen via een aantal kelderramen en een glaspartij in de vloer van de inkomhal. Met uitzondering van een scheidingsmuur met de technische ruimte zijn er geen tussenmuren, maar vormt de kelder n grote ruimte zonder verdere hindernissen. De techniek die we voor het bouwen van kelders hanteren, garandeert een perfecte afdichting met n handeling: het gieten van het beton ter plaatse. Onze muren hebben verder geen membranen of waterafstotende producten nodig. Het waterafstotend beton werd versterkt met glasvezels en garandeert zo loodrechte en perfect gladde muren. Dergelijke grote ruimtes kunnen door de bewoners gemakkelijk worden ingericht als speelkamer voor de kinderen of als fitnessruimte. Uiteraard kan de ruimte ook worden opgedeeld in functie van ieders behoeften. De ruime kelder wordt in dit geval gebruikt als vergaderzaal. Op het gelijkvloers bestaat de grote leefruimte uit een zitkamer en een keuken. Enkel het toilet en de linnenkamer vormen afgesloten ruimtes. Een zuidelijk georinteerd raam (waarlangs de passieve zonnewarmte wordt benut) loopt langsheen de volledige leefruimte, zonder onderbrekingen. De integratie van structurele elementen als draagbalken en lateien in onze prefab wanden laat een minimalistische aanpak toe, vertelt Steven Van Olmen. Hier vinden we geen

1. De volledig opengewerkte verdieping werd ingericht als kantoorruimte van het bedrijf. Er kunnen later scheidingswanden worden aangebracht, in functie van de bestemming die men aan de ruimte wilt geven: slaapkamers, loft, appartement,... 2. De energiezuinige verlichting (voornamelijk T5 buislampen en ledlampjes) verbruikt slechts een minimale hoeveelheid elektriciteit. 3. De keuken in het verlengde van de eetkamer bestaat enkel uit een opbergwand en een centraal eiland met spoelbakken, kookplaten en een eethoek. 4. De kasten van de vestiaire en de keukenwand vormen een monolithische blok in zuiver wit waarachter de linnenkamer ligt. 5. Het raam dat over de volledige lengte van de leefruimte loopt, omvat schuifelementen die een wisselwerking tussen het interieur en het buitenterras mogelijk maken.

32

februari2011 _ ik ga bouwen & renoveren

ik ga bouwen & renoveren _ maart2011

33

RUWBOUW / BOUWMETHODE
1. Het risico op oververhitting in de zomer wordt beperkt door de zonwerende luifel op het gelijkvloers, het uitkragende gedeelte van het gebouw en de stores op de verdieping. 2. Het terras op de verdieping, dat deel uitmaakt van het algemene volume, is via een brede schuifdeur toegankelijk. Het biedt een onbelemmerd uitzicht over de onmiddellijke omgeving.

lelijke draagbalken of spijlen terug. De ramen lopen van de vloer tot het plafond door, over een lengte van meer dan 13 meter. De belasting wordt gedragen door de borstwering op de verdieping die als omgekeerde draagbalk fungeert. Alle berekeningen werden door ons gemaakt, zodat we met kennis van zaken technische en architecturale keuzes konden maken, besluit hij trots. De verdieping ziet er ongeveer hetzelfde uit: een volledig vrijgemaakte ruimte zonder tussenmuren die kan worden ingericht naargelang de evolutie binnen het gezin. De initile loftruimte voor een jong stel kan eventueel worden opgedeeld als dat mettertijd nodig mocht blijken om, bijvoorbeeld, een kinderkamer, dressing, speelkamer, bureel,... in te richten. De smalle bandramen vormen geen belemmering voor op regelmatige afstand van elkaar aangebrachte tussenmuren. Stopcontacten werden zorgvuldig in de vloer ingewerkt zodat de elektrische voorzieningen in de scheidingswanden kunnen doorgetrokken worden zonder extra breekwerken. Momenteel fungeert die grote ruimte als landschapskantoor van het bedrijf.

CONSTRUCTIE IN PREFAB BETON

DE VOORDELEN...
Een stevige en stabiele constructie die de tijd uitstekend doorstaat. Snelle uitvoering: lucht- en waterdicht na amper zeven weken. Hoog isolatieniveau en uitstekende luchtdichtheid omdat de volledige mantel door n bedrijf werd gerealiseerd en door het gebruik van grote elementen die perfect op elkaar aansluiten. Aangenaam comfort binnenshuis, dankzij ongevenaarde thermische inertie. Enorme vrijheid qua binneninrichting, gekoppeld aan een grote openheid naar buiten toe, dankzij de grote vrije overspanning van de zelfdragende betonnen elementen. Sobere en elegante architectuur zonder zichtbare draagbalken, spijlen en lateien. Een effectief bewoonbaar souterrain, dankzij de perfect afgedichte en gesoleerde wanden. Technische voorzieningen zonder sleuven: zekeringkasten en leidingen werden ingewerkt in de bekisting van de prefab muren. Een gladde en elegante binnenafwerking, zonder bepleistering.

... EN DE NADELEN
Het bouwsysteem leent zich uitstekend tot een kubistische, moderne architectuur, maar veel minder tot een meer klassieke en traditionele architectuur. De plaatsing van een zware gevelbekleding (baksteen, natuursteen,...) brengt aanzienlijke meerkosten met zich mee, onder andere voor dikkere funderingen en raamlateien. De integratie van een groot aantal technische voorzieningen in de prefab panelen noopt u tot het nemen van alle beslissingen in de ontwerpfase. Wijzigingen in de loop der werken zijn quasi onmogelijk of zeer duur. Dergelijke constructies sluiten perfect aan bij de logica van de bioklimatische architectuur. Liefhebbers van ecologische architectuur zijn er minder voor gewonnen, hoewel beton op het einde van de levensduur volledig recycleerbaar is.

34

maart2011 _ ik ga bouwen & renoveren

RUWBOUW / BOUWMETHODE

EEN LAGE-ENERGIEWONING OF MR...

De constructie op basis van grote, monolithische prefab elementen vermindert drastisch het aantal onderlinge aansluitingen tussen die elementen, wat de luchtdichtheid ten goede komt. Steven legt uit: Onze muurpanelen kunnen tot tien meter lang en drie meter hoog zijn, terwijl onze breedplaatvloeren een vrije overspanning van maximum zeven meter lang en drie meter breed halen. Alle raam- en trapopeningen werden met de grootste precisie gemaakt en de technische voorzieningen kunnen in de bekisting worden ingewerkt. Er blijven dus slechts enkele voegen tussen de panelen over, die achteraf worden gedicht met gegoten beton. Extra sleuven of gaten naderhand zijn overbodig. Het resultaat spreekt voor zich: de blowerdoortest levert n = 0,77 vol/u onder 50 Pa op, wat nauwelijks meer is dan de opgelegde passiefnorm van 0,60. Met nog iets meer aandacht voor het buitenschrijnwerk (met een lager aantal schuivende onderdelen) zouden we die passiefnorm moeiteloos halen, weet Steven. De gebruikte isolatiematerialen werden in de eerste plaats gekozen om hun uitstekende lambda-cofficint. We

1. De kelder ziet er momenteel uit als n grote ruimte die fungeert als vergaderzaal. Het perfect afgedichte en gesoleerde souterrain leent zich echter ook tot tal van andere activiteiten. 2. Vanuit de kelder biedt een glazen vloer een doorkijk naar het gelijkvloers. Via de glazen vloer valt in de ondergrondse vertrekken ook voldoende licht binnen om daar zonder kunstlicht te kunnen circuleren.

36

maart2011 _ ik ga bouwen & renoveren

ik ga bouwen & renoveren _ ???????2010

37

RUWBOUW / BOUWMETHODE

1. De zwevende betonnen treden werden aan de buitenzijde van de betonnen mantel vastgemaakt, voor de isolatie en de bepleistering werden aangebracht. 2. Wie door de inkomdeur naar binnen loopt, wordt overvallen door een enorm gevoel van ruimte: leegte over twee verdiepingen, een gedeeltelijk glazen vloer die het licht tot in de kelders laat doordringen, een zwevende trap zonder reling en een glazen borstwering op de verdieping.

TWEE METHODES IN N
Voor de bouw van huizen maakt Concrete House gebruik van twee complementaire technieken.

1. Gewapend en ter plekke gegoten beton [FOTO 1]

De techniek op basis van met glasvezels gewapend beton (zonder gevlochten ijzermatten), die voornamelijk gebruikt wordt in de aanleg van kelders, beperkt de dikte van de keldermuren tot 25 centimeter. En dat terwijl ze de belasting door de aarde rondom aankunnen en water- en luchtdicht zijn zonder membranen, cementlaag of andere bitumen. Het oppervlak van de binnenwand is glad en gelijkmatig, en heeft geen verdere afwerking nodig. De kelders kunnen worden afgedekt met holle elementen in prefab beton, die ook een perfect gladde onderkant hebben. De enorm brede (120 cm) holle elementen zijn minder duur dan breedplaatvloeren en garanderen zonder meer een kwalitatieve afwerking. Het beton kan meteen worden geschilderd.

2. Panelen en platen in prefab beton

[FOTO 2,3 & 4]

Concrete House

Concrete House

De trappen, muren en binnenvloeren bestaan uit prefab elementen die in de fabriek werden vervaardigd. De muren zijn opgetrokken uit twee gladde betonwanden die door een metalen wapening onderling worden verbonden en waartussen op de werf beton wordt gestort. Het geheel vormt uiteindelijk een massieve muur met een dikte van 25cm. De horizontale vlakken worden gevormd door dunne breedplaatvloeren met aan de bovenzijde een wachtwapening. De platen worden lucht- en waterdicht gemaakt vr er op de werf een druklaag overheen wordt gegoten. De verschillende muurelementen en dekvloeren worden per verdieping in n keer gegoten om alle wanden stevig en luchtdicht te maken.

Concrete House

1 3

Concrete House

2 4

38

maart2011 _ ik ga bouwen & renoveren

RUWBOUW / BOUWMETHODE

EEN STRIKTE TIMING

Dit huis werd gebouwd en volledig afgewerkt in 105 werkdagen (vijf kalendermaanden). Het huis was trouwens al na 35 dagen lucht- en waterdicht. De realisatie van de ruwbouw in beton nam vier weken in beslag. De drie weken daarna volstonden om het dak af te dichten en te isoleren, het buitenschrijnwerk te plaatsen en de gevels te isoleren en te bepleisteren. Na tachtig dagen waren de eigenlijke bouwwerken afgerond. De binnen- en buitenafwerking namen nog enkele weken in beslag. Het huis werd instapklaar opgeleverd na 21 weken.

1. Aan de inkomzijde van de woning werden de twee verticale openingen in de gevel doorgetrokken op de grond: enerzijds door een waterpartij en anderzijds het pad naar de inkomdeur. 2. Op deze foto is het eenvoudige en compacte volume van het gebouw, een basisregel bij de bouw van een energiezuinige woning, goed te zien.

1
staan wel open voor elke alternatieve keuze, en de diktes worden bepaald in functie van het gewenste isolatieniveau. We hebben ons hier gehouden aan een lage-energiewoning, al hadden we zonder al te veel bijkomende inspanningen een passiefhuis kunnen bouwen, besluit hij. Het comfortgevoel binnenshuis is perfect vergelijkbaar met dat van in een natuurstenen huis. De hoge thermische inertie gaat oververhitting door de zonnestralen (die via de ruime ramen in huis doordringen) tegen. De thermische kwaliteiten van beton liggen zes keer hoger dan die van dezelfde hoeveelheid hout, verklaart Steven. Aangezien ons huis volledig langs buiten werd gesoleerd zelfs ter hoogte van de kelders kunnen we rekenen op een massa van ongeveer 500 ton beton om de warmte te stockeren. Daardoor zijn de temperatuurschommelingen heel beperkt en blijft de warmte zowat de hele dag door constant. Uiteraard fungeert een luifel op het gelijkvloers als zonwering en werden op de verdieping externe stores opgehangen om de impact van de zon in de zomer te temperen.

EVOLUTIEF
Een ander interessant aspect van dit huis is de flexibiliteit in de tijd. Aangezien de binnenruimtes niet door scheidingsmuren zijn afgebakend de gebruikte prefab panelen garanderen immers een grote vrije overspanning kan het huis leven en evolueren op het ritme van de bewoners. Zo bedacht de architect verschillende scenarios: eengezinswoning met een gelijkvloers, kelders en klassieke verdiepingen; eengezinswoning met gelijkvloerse leefruimtes, slaapkamers in het souterrain en een apart appartement of loft op de verdieping; een kijkwoning met kantoren, zoals de locatie nu werd ingericht. s
Een lijst van interessante adressen vindt u op pagina 226.

40

maart2011 _ ik ga bouwen & renoveren