Luan Van - Thang 11

M u
1. Tnh cp thit ca ti Giao tip l nhu cu khng th thiu i vi mi c nhn. Nhn cch ca con ngi c hnh thnh v hon thin dn chnh nh giao tip vi mi trng xung quanh. tn ti, mi ngi phi hc hi t gia nh, t x hi. V c khi h phi tip thu nhng kin thc t nhng ni rt xa. Trong sn xut, nng cao nng sut lao ng, cc c nhn phi bit phn cng v hp tc lao ng. Khi kinh t hng ho pht trin, nhu cu m rng th trng tiu th cng c t ln hng u. Th gii ang tin vo k nguyn vn minh. Cc phng thc truyn tin th cng thi xa xa (th, in tn) ang dn c thay th bng nhng phng thc hin i. Ngy nay, mi doanh nghip, in thoi v my tnh ni mng Internet l phng tin thng tin lin lc khng th thiu. V a phn ngi dn cc thnh ph s dng in thoi di ng. Vi s pht trin cng ngh nh v bo, dch v vin thng gp phn to mi trng thun li cho cc hot ng kinh t. trao i thng tin, mi ngi khng nht thit phi gp mt nhau trc tip, m c th trao i qua in thoi, Internet... Cc phng tin gip qu trnh truyn tin din ra nhanh chng, chnh xc, tin li v tit kim thi gian. c bit vi xu hng ngi dn cc tnh di c v nhng thnh ph ln, nhiu ngi cn phi i lm vic xa qu hng, th
nhu cu s dng cc dch v vin thng trao i thng tin vi ngi thn tng ln ng k. Trong hu ht cc doanh nghip, h thng Internet v in thoi gp phn ng k vo kt qu kinh doanh. Tuy nhin, s tin li cng c mt tri. Li dng cc l hng ca mng vin thng, nhiu th lc th ch chng ph quc gia tm cch tn cng bng din bin ho bnh, tuyn truyn kch ng chng li ng li ch trng ca ng v Nh nc. Bn cnh , nhiu th on mi ca ti phm cng ngh thng tin xut hin, nhm ph hu kt cu h tng, h thp uy tn c nhn v t chc, ly trm tin... Chnh v vai tr quan trng vi an ninh - chnh tr quc gia v vi nn kinh t - x hi nh vy, s pht trin ca th trng dch v vin thng mi nc rt c quan tm. Vit Nam ang gia nhp vo qu trnh ton cu ho. V vin thng l yu t quan trng gp phn m rng mng li lin kt gia cc quc gia trn th gii. Vi c im l kt tinh tri thc cao ca con ngi, cng ngh vin thng bin i rt nhanh, cc sn phm, dch v mi xut hin thng xuyn, lin tc. Chnh s a dng ny to ra nhiu kh khn cho qun l nh nc (QLNN), i hi nhng ngi trong c quan qun l phi c hiu bit v chuyn ngnh vin thng v cng ngh thng tin. Qu trnh hi nhp quc t ca Vit Nam din ra mun. Xt v h tng k thut, nc ta vn pht trin sau cc nc tin tin. V thc t Vit Nam tr thnh bi rc thi cng ngh ca nhiu nc. Phn ln h tng mng vin thng ca
Vit Nam c pht trin da trn cng ngh c. V vy, cc doanh nghip vin thng gp nhiu kh khn khi mun trin khai nhng dch v gia tng tin ch cho khch hng. Ngoi hn ch , th trng dch v vin thng cn ang din ra tnh trng cnh tranh khng lnh mnh. Cc doanh nghip ua nhau khuyn mi, gim gi, m khng quan tm n cht lng h tng mng. l mt trong s nhng bt n ca th trng dch v vin thng Vit Nam. Trc thc trng trn, QLNN i vi th trng cn nhiu lng tng. Cc c quan qun l a ra nhng kin tri ngc nhau trong vic xc nh xem doanh nghip c bn ph gi hay khng, hay c hin tng ngn chn kt ni gia cc mng khng Do kinh nghim qun l mt th trng phc tp nh vin thng cn hn ch, nn QLNN gp phi rt nhiu kh khn. V vi mt th trng trong giai on pht trin nhanh chng nh Vit Nam th cng i hi phi c cc gii php gip c quan QLNN kim sot v thc y th trng pht trin tt hn. Kinh nghim kinh doanh quc t ca cc doanh nghip vin thng Vit Nam cha nhiu. Bn cnh , c ch qun l tp trung trc y km hm s pht trin ca tt c cc ngnh kinh t, trong c vin thng. Nh qu trnh i mi hn 20 nm qua, ngnh c c hi tip cn vi khoa hc cng ngh hin i. Tuy nhin, cng ngh ca chng ta vn i sau cc nc. Cc tp on vin thng ln trn th gii c tim lc v vn, khoa hc cng ngh, ngun nhn lc trnh cao. V vy, nng lc cnh tranh ca cc
doanh nghip Vit Nam thua km cc tp on trn th gii. Qu trnh hi nhp kinh t quc t bt buc nc ta phi m ca nhiu th trng, trong c th trng dch v vin thng. Trong Hip nh Thng mi song phng Vit Nam Hoa K, hay trong cc cam kt gia nhp T chc Thng mi th gii (WTO), vin thng lun l lnh vc c m phn cng thng. Vi quy lut th trng C ln nut c b nh hin nay, th cc doanh nghip vin thng Vit Nam ang c nguy c thua ngay ti th trng trong nc. T trc n nay, c nhiu bi vit, cng trnh nghin cu v th trng dch v vin thng Vit Nam. Tuy nhin, phn ln cc bi vit cha nghin cu su kha cnh QLNN. Nhng l do trn l c s ti la chn ti Qun l nh nc i vi th trng dch v vin thng Vit Nam lm Lun vn tt nghip ca mnh. 2. Tnh hnh nghin cu Th trng dch v vin thng l mt vn c bn tho nhiu trn bo ch. Tuy nhin cha c nhiu cng trnh nghin cu y v QLNN i vi th trng ny Vit Nam. Mt s cng trnh nghin cu lin quan c th k ra y l: - V c am (1996), Pht trin vin thng trong nn kinh t hin i, Nxb Khoa hc X hi, H Ni. - Phm Th Hng Duyn (2000), Mt s vn v u t pht trin ngnh Bu chnh - Vin thng Vit Nam trong giai on hin nay, Trng i hc Ngoi thng, H Ni.
- Don Qu (2004), Chnh sch hi nhp quc t trong lnh vc Bu chnh - Vin thng ca Vit Nam, i hc Quc gia H Ni. - C quan Pht trin quc t Hoa K (2005), Nghin cu v cnh tranh ngnh Vin thng Vit Nam, bo co Nghin cu chnh sch - VNCI. - L Bu Trn (2005), Bo co Pht trin th trng dch v vin thng Vit Nam, TP. H Ch Minh. - L Thanh Dng (2005), Cc dch v vin thng ca Tng cng ty Bu chnh Vin thng Vit Nam, Nxb Bu in, H Ni. - Nguyn Thnh Phc (2006), Vin thng v Internet Vit Nam hng ti nm 2010, Bo Bu in Vit Nam. - Phan Th Minh Hu (2007), Nng cao nng lc cnh tranh ca Tp on Bu chnh vin thng Vit Nam khi gia nhp T chc Thng mi th gii WTO, Lun vn thc s kinh t, Trng i hc Kinh t TP. H Ch Minh. - Trn ng Khoa (2009), Pht trin ngnh vin thng Vit Nam n nm 2020, Lun n tin s kinh t, Trng i hc Kinh t TP. H Ch Minh. - on Phc Thanh (2000), Nguyn l qun l kinh t, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni. - Lng Xun Qu (2006), Qun l nh nc trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam, Nxb L lun chnh tr, H Ni. C s l lun v vai tr qun l kinh t ca nh nc c kh nhiu ngi nghin cu. Cc cng trnh ch ra 3 ni
dung ca QLNN i vi mt th trng: To lp mi trng php l iu tit hot ng ca th trng; Xy dng chin lc, quy hoch pht trin th trng; Ban hnh chnh sch h tr cc doanh nghip pht trin. Cc chc nng QLNN c xem xt trn 2 phng din. Vi cch tip cn phng hng tc ng qun l, gm cc chc nng: To mi trng v iu kin cho hot ng sn xut - kinh doanh; Dn dt v h tr nhng n lc pht trin thng qua k hoch v cc chnh sch kinh t; Hoch nh v thc hin cc chnh sch x hi; Qun l v kim sot vic s dng ti sn quc gia. Theo phng din giai on tc ng, QLNN c 6 chc nng: Xc nh phng hng, mc tiu, chin lc pht trin kinh t - x hi; Lp chng trnh, k hoch pht trin kinh t - x hi; Xy dng v thc hin php lut v qun l; T chc cc h thng kinh t trong nc hot ng; Kim tra, kim sot nn kinh t m bo ng nh hng pht trin; iu chnh v tm kim cc bin php pht trin nn kinh t, m rng v khai thng mi trng kinh t i ngoi. Tuy nhin vic xem xt ni dung QLNN trong lnh vc vin thng th cha c nhiu ngi quan tm. Vi mt th trng c th nh vin thng, vn QLNN cn c nghin cu v lm r nhng c im ring c. Phn ln cc ti trn tp trung vo yu t cung trn th trng, tc ngnh vin thng. Tnh hnh cnh tranh gia cc doanh nghip c phn tch nhiu kha cnh. Nhiu gii php nhm to iu kin thun li cho s pht trin ca cc doanh nghip v ngnh c a ra. Mt s vn : cnh
tranh gia cc doanh nghip vin thng, vn u t pht trin ngnh, c cp. Cc ti gi m mt s hng pht trin ca ngnh, v hng qun l ca nh nc trong bi cnh hi nhp. Tuy nhin, a phn cc nghin cu u cha c th, cha hon chnh. Mt khc, cha tp trung vo vai tr QLNN - nh mt trong cc yu t pht trin bn vng ca th trng. 3. Mc ch v nhim v nghin cu - Mc ch nghin cu: nh gi thc trng qun l ca nh nc vi th trng dch v vin thng nhng nm qua v a ra cc gii php nng cao hiu qu qun l ca nh nc vi th trng dch v vin thng. - Nhim v nghin cu: + H thng ho cc vn l lun v QLNN i vi th trng dch v vin thng. + Nghin cu thc trng th trng dch v vin thng mt s quc gia trn th gii, t rt ra bi hc cho Vit Nam. + Phn tch, nh gi nhng thnh cng v nhng vn cn tn ti ca QLNN. + Tm ra nguyn nhn ca cc vn cn tn ti . + xut cc quan im nh hng, gii php c bn nhm nng cao hiu qu QLNN i vi th trng ny. 4. i tng v phm vi nghin cu - i tng nghin cu: Qun l nh nc i vi th trng dch v vin thng Vit Nam.
- Phm vi nghin cu: Ch gii hn cc dch v vin thng trong t lin hin nay Vit Nam (khng xt vin thng hng hi); V thi gian: t khi Php lnh Bu chnh - Vin thng c ban hnh (nm 2002) cho ti nay. 5. Phng php nghin cu Di gc Kinh t chnh tr, lun vn s dng cc phng php lun: duy vt bin chng, duy vt lch s, kt hp vi phng php nghin cu tru tng ho khoa hc nhm khi qut ho cc ni dung, vn c bn. Ngoi ra, cn c cc phng php nghin cu c th khc: phn tch v tng hp, thng k, x l s liu, d bo theo xu th... c vn dng linh hot cho ph hp vi nh hng nghin cu. 6. D kin nhng ng gp mi ca lun vn - nh gi nhng thnh cng v hn ch trong QLNN i vi th trng dch v vin thng nhng nm qua. Cc cng trnh trc y cng c nghin cu thc trng QLNN, tuy nhin di mt s kha cnh khc nhau, cha ton din. Do vy, lun vn ny s nh gi thc trng QLNN theo cc tiu ch chc nng qun l kinh t ca nh nc. y l phng php tip cn mi, ph hp vi xu th hi nhp ton cu. - a ra mt s gii php nhm gii quyt nhng bt cp trong vic qun l vin thng ca nh nc. Nhng bt cp trn s c lun vn gii quyt, da trn c s l lun v thc tin. 7. b cc ca lun vn
Ngoi phn m u, kt lun, danh mc ti liu tham kho, ni dung ca lun vn gm c 3 chng: - Chng 1: Mt s vn chung v dch v vin thng v qun l nh nc i vi th trng dch v vin thng - Chng 2: Thc trng qun l nh nc i vi th trng dch v vin thng Vit Nam - Chng 3: Quan im nh hng v gii php nng cao hiu qu qun l nh nc i vi th trng dch v vin thng Vit Nam.
Chng 1 Mt s vn chung v dch v vin thng v qun l nh nc i vi th trng dch v vin thng
1.1. Khi nim v c im dch v vin thng 1.1.1. Khi nim v phn loi - Dch v l mt cm t khng cn mi m trn th gii. Tuy nhin, vn cha c mt cch hiu thng nht v khi nim ny. V c bn, chng ta c th hiu, dch v l nhng th tng t nh hng ho, nhng l phi vt cht. Dch v c cc c tnh sau: + Tnh ng thi: sn xut v tiu dng dch v xy ra ng thi; + Tnh khng th tch ri: sn xut v tiu dng dch v khng th tch ri. Thiu mt ny th s khng c mt kia; + Tnh cht khng ng nht: khng c cht lng ng nht; + V hnh: khng c hnh hi r rt. Khng th thy trc khi tiu dng; + Khng lu tr c: khng lp kho lu tr nh hng ha c. Theo Php lnh Bu chnh - Vin thng ca Vit Nam ban hnh nm 2002, dch v vin thng c nh ngha l dch v truyn k hiu, tn hiu, s liu, ch vit, m thanh, hnh nh hoc cc dng khc ca thng tin gia cc im
10
kt cui ca mng vin thng. im kt cui ca mng vin thng l im u ni vt l thuc mng vin thng theo cc tiu chun k thut bo m vic u ni thit b u cui ca ngi s dng dch v vo mng vin thng. Vin thng l mt trong nhng lnh vc c cng ngh bin i nhanh nht trn th gii. Hin nay, cng ngh vin thng pht trin theo hng hi t cng ngh vin thng, v tuyn, cng vi s xut hin ca cc cng ngh a phng tin. V vy, cch phn loi dch v vin thng cn phi ph hp vi xu hng trn. Trong qu trnh m phn Hip nh Thng mi song phng Vit Nam - Hoa K, chng ta xc nh mt cch phn loi dch v vin thng ph hp vi l trnh m ca ca ngnh vin thng Vit Nam, v thun li cho s qun l ca nh nc. Cch phn loi dch v vin thng Vit Nam hin nay c ghi trong Php lnh Bu chnh - Vin thng nm 2002. Theo , dch v vin thng bao gm: Dch v c bn: l dch v truyn a tc thi dch v vin thng qua mng vin thng hoc Internet m khng lm thay i loi hnh hoc ni dung thng tin; Dch v gi tr gia tng: l dch v lm tng thm gi tr thng tin ca ngi s dng dch v bng cch hon thin loi hnh, ni dung thng tin hoc cung cp kh nng lu tr, khi phc thng tin trn c s s dng mng vin thng hoc Internet;
11
Dch v kt ni Internet: l dch v cung cp cho cc c quan, t chc, doanh nghip cung cp dch v Internet kh nng kt ni vi nhau v vi Internet quc t; Dch v truy nhp Internet: l dch v cung cp cho ngi s dng kh nng truy nhp Internet; Dch v ng dng Internet trong bu chnh, vin thng: l dch v s dng Internet cung cp dch v bu chnh, vin thng cho ngi s dng. Danh mc c th cc dch v vin thng do B Thng tin v Truyn thng - c quan QLNN v bu chnh, vin thng quy nh v cng b. i vi cc dch v vin thng c bn v gi tr gia tng, B phn loi nh sau: Cc dch v vin thng c bn (bao gm nhng khng gii hn): Dch v vin thng trn mng in thoi cng cng/mng s a dch v; dch v vin thng trn mng thng tin di ng mt t cng cng; dch v vin thng trn mng thng tin di ng v tinh cng cng; dch v vin thng trn mng v tuyn in hng hi cng cng; dch v truyn s liu cng cng; dch v thu knh; dch v telex v dch v in bo. Cc dch v gi tr gia tng (bao gm nhng khng gii hn): Dch v th in t; dch v hp th thoi; dch v truy nhp d liu v thng tin trn mng; dch v trao i d liu in t trn mng; dch v fax gia tng gi tr bao gm lu tr v gi, lu tr v truy nhp; dch v chuyn i m v giao thc; dch v x l d liu v thng tin trn mng.
12
1.1.2. Nhng c im c bn ca dch v vin thng - Tnh phi vt cht: Dch v vin thng, cng ging cc dch v khc, c tnh phi vt cht. thc hin c vic cung cp dch v cho khch hng, ngnh vin thng phi s dng cc cng c vt cht nh: tng i, cc thit b u cui (in thoi, my fax). Tuy nhin, bn cht dch v vin thng th khng nhn thy c. l s truyn i ca cc thng tin c m ho m mt ngi khng th nhn thy. Qu trnh tiu th dch v vin thng cng gn lin vi qu trnh sn xut hoc trng vi qu trnh sn xut. V d, khi hai ngi bt u ni chuyn qua mng in thoi di ng, th cng ng thi vi vic sn xut ra dch v vin thng. Con ngi khng nhn thy c thng tin c truyn i trong qu trnh m thoi. V khi kt thc m thoi, th qu trnh sn xut ra dch v vin thng cng chm dt. Thng tin khng c tip tc truyn i. - Vt qua gii hn v khng gian v thi gian: Vi cng ngh vin thng hin nay, con ngi phng c nhng v tinh vin thng ln cc qu o quanh tri t. Cc v tinh ny c th hot ng 24/24 gi. V vy, bt c lc no, v tinh vin thng cng lin kt vi cc mng li di mt t, bao ph ton cu, mi a hnh cao thp khc nhau. Nh vy, gii hn v khng gian v thi gian cng b vt qua. - C s kt tinh tri thc cao ca con ngi: Trong nn kinh t hin i, ngnh in t, vin thng v cng ngh thng tin l biu trng cho tri thc ca loi ngi. Hu ht cc doanh
13
nghip u rt coi trng ngun nhn lc trnh cao. Cc tp on kinh t thng u t rt ln vo khu nghin cu v pht trin (R&D). V nhng sn phm tri thc trong ngnh vin thng u l kt qu ca qu trnh nghin cu, sng to khng ngng ca con ngi. i ng tr thc to ra nhng sn phm cng ngh mi, c gi tr cao. Do Lut Bo v quyn s hu tr tu c thc thi nhiu nc pht trin nn khch hng phi mua cc ti sn tri thc, cng ngh vin thng vi gi rt cao. Trong khi , ch doanh nghip ch phi tr cho i ng k s ca h mt khon tin nh hn nhiu ln doanh thu. V vy, khon li nhun doanh nghip thu c kh ln. V kinh doanh cng ngh vin thng l mt lnh vc c kh nng sinh li cao. - Nhng tin b cng ngh ca ngnh vin thng din ra nhanh chng: S pht trin ca ngnh vin thng gn lin vi nhng tin b khoa hc - cng ngh. Na u th k XX, cc dch v vin thng ch dng li vic truyn thng tin trong vng ph sng hp, v hu nh cha c cc dch v gi tr gia tng. Vo na sau th k XX, th gii c chng kin cuc cch mng khoa hc - cng ngh hin i hng ti nn kinh t tri thc. Ngy nay, mi quc gia, mi doanh nghip u quan tm u t pht trin ngun ti sn qu nht, l con ngi. i ng nhn lc trnh cao khng ngng sng to ra nhng phng php, nhng thit b mi nhm m rng vng ph sng, ci thin cht lng tn hiu, nng cao tc ng truyn thng tin, a dng ho cc tin ch cho
14
ngi s dng... S pht trin mnh m ca cng ngh thng tin, tin hc, in t v t ng ho gp phn rt ngn chu k i sng ca sn phm ni chung, v trong ngnh vin thng th nhng tin b k thut xut hin trong khong thi gian ngn hn na. Mi thng, cc tp on vin thng ln trn th gii u gii thiu vi th trng thm nhiu sn phm mi: in thoi, phn mm tin ch, thit b ci thin tc truyn tin, thit b bo mt thng tin... Hin nay, cng ngh thng tin v truyn thng tip tc pht trin theo hng hi t. Trn th gii, s hi t (convergence) gia vin thng, my tnh (Internet) v pht thanh, truyn hnh (broadcasting) ang din ra vi tc nhanh chng. Trong vin thng cn xy ra s hi t gia c nh v di ng, gia thoi v d liu. Hi t ni chung bao gm hi t v mng li h tng (infrastructure) v hi t v dch v (service). Trc y, cc mng li khc nhau chuyn cung cp cc dch v chuyn bit khc nhau: mng vin thng cung cp cc dch v vin thng, mng Internet cung cp cc dch v lin quan n kt ni cc my tnh, mng li truyn dn pht sng pht thanh truyn hnh cung cp cc dch v pht thanh truyn hnh qung b. Bn thn mi dch v ny cng c nhng c tnh tng i khc nhau, v d dch v vin thng mang tnh tng tc hai chiu, dch v qung b mang tnh cht mt chiu. Tuy nhin hin nay, trn cng mt mng c th cung cp cc dch v khc nhau 3 trong 1 v 4
15
trong 1 (triple play, quadruple play). V d in hnh l trn my di ng cm tay c th nhn c cc chng trnh truyn hnh, c th nghe i, c th truy nhp Internet v ni chuyn in thoi, ngc li trn mng truyn hnh cp c th cung cp cc dch v vin thng v Internet, cn trn mng Internet c th cung cp dch v pht thanh, truyn hnh. Mt thnh tu khc, cng ty SK Telecom ca Hn Quc gii thiu vi th trng chic in thoi di ng s dng cng ngh hin i CDMA vi cc tin ch nh: rt tin mt t my rt tin t ng (ATM), thanh ton tin mua hng ho dch v, nh v theo h thng nh v ton cu, xem truyn hnh, nghe i pht thanh, truy nhp Internet, quay phim, chp nh... Chnh kh nng tch hp nhng cng ngh hin i, mi nhn trong cc sn phm, dch v vin thng to ra s bin i cng ngh nhanh chng ca ngnh. - Qu trnh sn xut kinh doanh vin thng mang tnh dy chuyn c im ca ngnh vin thng l qu trnh sn xut ca n c phn b trn khp lnh th t nc, thm ch ti nhiu quc gia khc nhau ch khng kt thc trong mt doanh nghip, mt cng ty. cung cp dch v vin thng cho khch hng cn c s phi hp ca nhiu n v lin quan trong ngnh vin thng tham gia, mi n v thc hin mt cng vic nht nh trong qu trnh truyn a tin tc hoc l giai on i, hoc giai on n, giai on qu giang. Tng c quan ring bit ni chung khng th to ra
16
sn phm hon chnh, cng nh hiu qu c ch cho ngi s dng, nhng n thc hin nhng cng vic cn thit x l lu lng, phc v h thng chuyn mch v ng truyn dn, kt qu cui cng l m bo hon thnh dch v - sn phm hon chnh. Do vy m bo cht lng tin tc truyn a cn phi c quy nh thng nht v th l th tc khai thc cc dch v vin thng, quy trnh khai thc, bo dng thit b thng tin, chnh sch u t pht trin mng mt cch ph hp, thng nht v o to cn b, cn c s phi hp cht ch v k thut, nghip v, lao ng trn phm vi rng ln, trn quy m c nc v m rng ra phm vi th gii. c im ny i hi s thng nht v tnh k lut cao trong vic m bo k thut mng li, s thng nht v nghip v trong t chc khai thc; i hi phi c s ch huy thng nht t mt trung tm v s gn b gia hot ng vin thng trong nc v quc t. 1.1.3. Vai tr ca ngnh vin thng trong nn kinh t hin i * m bo kt cu h tng, to thun li cho s pht trin ca cc ngnh kinh t khc Vin thng l mt ngnh gi vai tr kp. Th nht, bn thn vin thng l nhng sn phm, dch v thng mi. Th hai, n to mi trng thun li cho qu trnh trao i cc sn phm v dch v khc. Khi hot ng sn xut pht trin, s trao i thng tin cng tr nn ph bin hn. S dng dch v vin thng, mt ch doanh nghip tuy khng trc tip c mt cc khu sn xut, kinh doanh nhng vn c th c
17
thng tin cn thit. Mt doanh nghip quy m va v nh nhng thng qua thng mi in t c th gii thiu sn phm ti khch hng khp mi ni trn th gii, tm hiu nhu cu ca khch hng, sn xut hng theo yu cu... Ngoi ra, khch hng khng cn trc tip n tr s ca doanh nghip nhng vn c th c mi thng tin cn thit v sn phm, t hng thng qua in thoi hoc Internet... Tt c cc lnh vc kinh t u cn m bo thng tin lin lc. V vy, ngnh vin thng c coi l mt kt cu h tng quan trng. Trong ngnh du lch ngy nay, vic ng k mua tua du lch, t v my bay v khch sn... hu ht c thc hin thng qua in thoi v Internet. C rt nhiu du khch quc t n cc nc khc tham quan, ngh ngi. Tuy nhin trong thi gian nc ngoi, h vn c nhu cu lin lc vi ngi thn, bn b, i tc... V vy, dch v vin thng quc t tt s l iu kin thun li thu ht khch du lch quc t n vi mi quc gia. Cc cng ty xuyn quc gia (TNCs) thc hin sn xut v kinh doanh trn phm vi ton cu. Qu trnh phn cng lao ng din ra rt nhiu quc gia khc nhau khai thc li th so snh. V vy, vic kim sot thng tin v phi hp thc hin ng b hot ng sn xut, kinh doanh rt quan trng. Nu kt cu h tng vin thng ca mt quc gia khng thun li (cht lng km, cc ph cao...) th quc gia kh c th thu ht c nhiu dng vn u t t nc ngoi.
18
* ng gp vo tng trng kinh t Nm 2008, gi tr tng sn phm ton cu t 46,77 nghn t USD. Trong doanh thu vin thng ton cu t 1,7 nghn t USD, chim hn 3,6%[38]. Vit Nam, doanh thu ca ngnh Bu chnh - Vin thng Vit Nam nm 2008 t hn 95.000 t ng tng 44% so vi nm 2007, v chim khong 6,4% tng sn phm quc ni (GDP) ca quc gia [45]. Vi xu hng thng mi in t pht trin nh hin nay th chc chn ngnh vin thng s tip tc tng trng vi tc cao v c ng gp ln vo tng trng kinh t. * Nng cao cht lng cuc sng dn c Theo thng tin t B Y t, dn s th gii nm 2009 kh ng - khong 6,8 t ngi. Trong khi , cuc khng hong kinh t ang din ra trn phm vi ton cu. Do vy, gim t l tht nghip lun l mt trong nhng vn c cc quc gia quan tm. Ngy cng nhiu ngi lao ng di c t nng thn ra thnh th, t quc gia ny sang quc gia khc tm kim c hi vic lm v nng cao thu nhp. Nh vy, nhiu gia nh c s tch bit v khng gian sinh sng. Tuy nhin, v h l ngi thn ca nhau nn nhu cu trao i thng tin l tt yu. H thng h tng vin thng ca mt quc gia thun li s to iu kin cho nhng ngi i lm vic xa yn tm v gia nh v ngi thn ca mnh; h s phn u tt hn cho cng vic hin ti. V vic tho mn nhu cu trao i thng tin ca cng ng cng gp phn nng cao cht lng cuc sng dn c. Tuy nhin, hin nay dch v vin thng ca Vit Nam cha pht
19
trin khu vc vng su, vng xa. Vn ny i hi nh nc phi c chnh sch ph hp ph cp dch v vin thng ti mi tng lp dn c. * To ra cch ngh v cch lm mi - Tip th mi: Ngy nay, Internet tr thnh cng c hu ch gip cc doanh nghip qung b sn phm. Gi email gii thiu cng ty ca mnh ti cc khch hng tng lai l mt cch thc hay c p dng bi cch thc ny c chi ph rt thp. Email cng l phng tin duy tr mi lin lc ca mt s t chc, doanh nghip vi khch hng. So vi cch thc tip th truyn thng l thu nhn vin tip th mang thng tin sn phm ti tng khch hng th s dng cc phng tin thng tin v truyn thng l c hi rng ln hn rt nhiu qung b hnh nh ca t chc, doanh nghip ca mnh. - Bn hng kiu mi: Nhiu cng ty b hn ch v v tr ca hng, mt bng v din tch trng by sn phm, nhng nu pht huy tt vic gii thiu sn phm thng qua cc phng tin thng tin truyn thng th vn t c doanh s bn hng cao. Bn hng qua knh truyn hnh, qua in thoi, qua Internet ang tr thnh xu hng kinh doanh pht t hin nay. Cng vi xu hng kinh doanh ny, cc hnh thc thanh ton qua mng ang pht trin, cng c v hon thin cc yu t iu kin v dn dn khng nh v tr ca mnh trong i sng x hi, c bit l hnh thnh nhng thi quen mi trong vic mua sm, thanh ton chi ph tiu dng
20
ca cc bn tr, nhng th h khch hng mi y tim nng. Thng mi in t ang ngy cng pht trin. - Nhng c hi qung b mi: Thng tin truyn thng vi cc cng ngh mi ang to ra nhng c hi mi cc doanh nghip, t chc tip xc vi khch hng, ng thi cng cn lng nghe khch hng ni v sn phm v doanh nghip ca mnh, to nn nhng c hi trao i, truyn t to lp n tng vi cc hot ng hng v cng chng, nhm to ra mt hnh nh p, ni bt v rng khp v bn thn t chc hoc c nhn vi mong mun thng qua nhng hnh nh cng chng s tr nn gn gi v dnh nhiu thin cm, quan tm hn ti h. Trong mi trng cnh tranh, hu ht cc i th u mun c c v tr tin cy i vi cc phng tin thng tin truyn thng i chng xy dng v bo v hnh nh tt p ca mnh nhm nm gi s lng ln cc khch hng, c bit l nhng khch hng ln, nhng ngi mua chnh. Am hiu cc phng tin truyn thng l c s to nn hnh nh tt p v kinh doanh thnh cng. Trc y, x hi coi trng hng ho vt cht, cc sn phm cng nghip. Cn ngy nay, nhng ngnh ngh to ra nhiu gi tr gia tng nht l lnh vc dch v. nhng nc pht trin, lao ng trong ngnh dch v chim t trng ln nht trong nn kinh t. 1.2. Qun l Nh nc i vi th trng dch v vin thng 1.2.1. c im th trng dch v vin thng
21
- Kh c s tho thun gi c (cc ph) gia bn mua v bn bn, cc ph thng do bn bn t quyt nh. S lng khch hng trn th trng dch v vin thng rt ln, trong khi s lng cc doanh nghip cung cp dch v th hn ch. S lng ngi trong mi doanh nghip cng hn ch. Do vy, nu cc doanh nghip vin thng c nhn vin i gp v tho thun vi tng khch hng, th s to ra chi ph giao dch rt ln. Cc dch v vin thng c cung cp ng lot theo mng li. Nu khch hng ng , th s tham gia s dng dch v. Nu khng chp nhn, h c quyn khng tham gia. Nh vy, quyn quyt nh cui cng vn thuc v pha ngi tiu dng. V nu gi cc m doanh nghip a ra khng hp l, th h cng khng thu ht c nhiu thu bao. Thng thng doanh nghip vin thng ch p dng phng n tho thun gi c vi nhng sn phm c th, hoc vi nhng khch hng l t chc - tng i ln. c im ny cng c th trng in, nc,... - Cc loi hnh dch v rt a dng. Theo mc 1.1.1, dch v vin thng c chia ra thnh cc nhm ln. V trong mi nhm ln cn c cc nhm nh. V d, cc dch v gi tr gia tng (bao gm nhng khng gii hn): dch v th in t; dch v hp th thoi; dch v truy nhp d liu v thng tin trn mng; dch v trao i d liu in t trn mng; dch v fax gia tng gi tr bao gm lu tr v gi, lu tr v truy nhp; dch v chuyn i m v giao thc; dch v x l d liu v thng tin trn mng.
22
- Tc pht trin ca th trng rt nhanh. Vin thng ngy nay tr nn thit yu. y l mt trong nhiu l do v sao, trong bi cnh nn kinh t ton cu khng hong, doanh thu vin thng ton cu c d bo s tng t khong 1,7 nghn t USD trong nm 2008 ln hn 2,7 nghn t USD vo nm 2013 (gp khong 1,6 ln sau 5 nm) - theo mt nghin cu do Insight Research (New Jersey, M) tin hnh. c bit hn, bo co nhn mnh rng khu vc chu Thi Bnh Dng s tri nghim t l tng trng cao nht trong 5 nm ti, mc gn 16%. Dn u s l cc quc gia c dn s ng nh Trung Quc, n . Trong khi , lnh vc vin thng chu M - La tinh v vng Caribbean s tng 12% nh cc nn kinh t mi ni v s m rng ca lp ngi tiu dng bc trung[38]. - Cnh tranh gia cc doanh nghip rt quyt lit bng nhiu phng thc. u tin phi ni n l cuc chin v gi c - yu t c khch hng cc nc c thu nhp thp rt quan tm. Hu ht cc doanh nghip u khuyn mi cho khch hng khi ho mng mi, v vi c nhng thu bao ang hot ng. Nhng t khuyn mi (nh Vit Nam) din ra thng xuyn. Hin thu nhp bnh qun u ngi ca Vit Nam cn thp so vi th gii, nn tm l s ng vn thch nhng dch v c gi c phi chng. Tuy nhin, nhng nn kinh t pht trin, th cht lng dch v v s a dng cc tin ch l yu t c ngi tiu dng ch n nhiu hn. Do vy, cc nh cung cp cn phi u t nng cp mng li
23
hin i, m bo cung cp c nhiu loi hnh, vi cht lng cao nht. Nh vy mi c th gi c khch hng trong c ch th trng cnh tranh. - Mang tnh ton cu. Vin thng to nn mng li lin kt ton cu. bt k ni u trn th gii, con ngi u c th lin lc c vi nhau. iu ny to c hi cho qu trnh sn xut trn phm vi ton cu. T mt ni, ngi ng u doanh nghip c th ch o qu trnh sn xut bt k chi nhnh no c kt ni mng vin thng. Mt v d in hnh khc l th trng ti chnh. y l th trng hot ng 24/24 gi trn ton th gii, vi gi tr giao dch rt ln mi ngy. 1.2.2. Qun l nh nc v kinh t v ni dung qun l nh nc i vi th trng dch v vin thng * Khi nim qun l nh nc v kinh t L s tc ng c t chc v bng php quyn ca nh nc ln nn kinh t quc dn nhm s dng c hiu qu nht cc ngun lc kinh t trong v ngoi nc, cc c hi c th c, t c cc mc tiu pht trin kinh t t nc t ra. T khi nim trn, c th thy: Thc cht ca QLNN v kinh t l vic t chc v s dng c hiu qu nht cc ngun lc trong v ngoi nc m nh nc c kh nng tc ng v mc tiu xy dng v pht trin t nc. Trong , vn con ngi, t chc v to ng lc ln nht cho con ngi hot ng trong x hi l vn c ngha then cht.
24
QLNN v kinh t l mt khoa hc v n c i tng nghin cu ring v c nhim v phi thc hin ring, l cc quy lut v vn mang tnh quy lut ca cc mi quan h trc tip v gin tip gia cc ch th tham gia cc hot ng kinh t ca x hi. QLNN v kinh t cn l mt ngh thut v n l thuc khng t vo trnh ngh nghip, nhn cch, bn lnh ca i ng cn b qun l kinh t; phong cch lm vic, phng php v hnh thc t chc qun l; kh nng thch nghi cao hay thp... ca b my qun l kinh t nh nc. * Vai tr ca qun l nh nc v kinh t Vai tr ca QLNN v kinh t th hin trc ht v r nht vai tr ca Nh nc i vi nn kinh t. C th l: - i din cho nhn dn qun l nn kinh t v li ch ca nhn dn v t nc: Nh nc x hi ch ngha l ngi ch s hu ti sn cng, va l ngi i din cho li ch ca nhn dn lao ng, v th chc nng qun l kinh t l mt tt yu khch quan. Ch c s qun l kinh t ca Nh nc, nn kinh t mi c th pht trin bn vng, ch ngi bc lt ngi v bt cng x hi mi c xo b, i sng nhn dn ngy cng c ci thin. Tuy nhin, vai tr ca Nh nc c c pht huy hay khng cn tu thuc vo kt qu i mi v ci cch v t chc b my v cng tc cn b, v c ch qun l v phng php iu hnh. Ni tm li l tu thuc vo phm cht v nng lc cn b trong b my qun l kinh t - x hi cc cp.
25
- L nhc trng iu tit, to hnh lang php l cho hot ng sn xut - kinh doanh: Trong nn kinh t th trng, cc ch th kinh doanh thuc nhiu thnh phn kinh t c t do tip cn nhu cu th trng la chn v quyt nh chin lc kinh doanh ca mnh, bao gm chin lc ti chnh, nhn s, k thut - cng ngh, lin doanh lin kt, tiu th sn phm. Bng cc cng c qun l v m, m trc ht l cng c php lut, Nh nc to hnh lang v iu phi hot ng nhm khuyn khch cnh tranh gia cc thnh phn kinh t. Mt khc, trong xu th a dng ho v a phng ho cc quan h hp tc kinh t quc t, Nh nc gi vai tr l ngi hng dn cho cc doanh nghip, a phng v ngnh kinh t ho nhp vo th trng th gii va m bo cc bn u c li, va gi vng c lp ch quyn quc gia. - Pht huy cc mt tch cc, hn ch mt tiu cc ca c ch th trng: C ch th trng l c ch nng ng, linh hot, v th n thc y qu trnh x hi ho lc lng sn xut, tng nng sut lao ng v to ra s phong ph a dng cc sn phm hng ho, dch v. Bn cnh , c ch th trng tim n nhng khuyt tt vn c ca n, nh: c quyn, vn cung ng hng ho cng cng, hin tng ngoi ng, thng tin bt cn xng, chu k kinh doanh, th trng khng hon thin, phn ho giu ngho. Nh nc c vai tr quyt nh trong vic hn ch i n xo b nhng khuyt tt trn y thng qua quyn lc v lc lng c s vt cht to ln ca mnh.
26
* Cc chc nng c bn ca qun l nh nc v kinh t - Xy dng chin lc v k hoch pht trin kinh t - x hi. Chin lc pht trin kinh t - x hi ca t nc bao gm cc mc tiu, phng hng pht trin kinh t - x hi qua tng thi k v nhng gii php c bn thc hin mc tiu v phng hng . Mun xy dng chin lc pht trin kinh t - x hi c c s khoa hc, nht thit phi tin hnh hot ng d bo. l cc d bo v ti nguyn thin nhin, th trng, s bin ng ca kinh t th gii, s pht trin ca khoa hc - cng ngh. Trong d bo v khoa hc - cng ngh l quan trng nht bi v n lm bin i su sc cc lnh vc ca i sng x hi m trc ht l lnh vc kinh t. Ni dung ca chin lc pht trin kinh t - x hi gm: + H thng quan im c bn ca chin lc. + H thng mc tiu chin lc: Kt qu mong i, cn c v c th c ca h thng kinh t quc dn khi kt thc thi k chin lc. Mc tiu chin lc xc nh cho ton b nn kinh t quc dn cng nh cc phn h ca n. Cc mc tiu b phn gn lin vi vic gii quyt cc vn ca kinh t x hi nh: tng trng kinh t, chuyn i c cu kinh t, xo i gim ngho,... Nhng mc tiu ny phi th hin mt cch tp trung nhng bin i quan trng nht v cht ca nn kinh t - x hi.
27
+ Nhng nhim v v gii php chin lc: l nhng cng vic phi thc hin trong sut thi k chin lc nhm thc hin cc mc tiu ca chin lc. T chin lc pht trin kinh t - x hi, Nh nc c th ho thnh cc k hoch pht trin, bao gm k hoch ngn hn, trung hn v di hn. D l loi hnh k hoch no cng phi c xy dng theo hng ly th trng lm i tng v cn c quan trng; kt hp k hoch ho trc tip vi k hoch ho gin tip, tin ti ch yu l k hoch ho gin tip; phn nh k hoch ho v m v k hoch ho vi m. c bit cn i mi phng php k hoch ho cc cp theo hng n gin, tit kim v hiu qu cao. - T chc cc hot ng kinh t. T chc l mt chc nng quan trng ca khoa hc qun l ni chung. Trong lnh vc kinh t, y khng ch l vic thit lp ra cc c quan nh nc trong b my qun l nn kinh t quc dn, cc n v kinh t trong h thng sn xut, m cn m bo yu t con ngi cho cc c quan, n v thit lp ra hot ng c hiu qu theo nh hng k hoch. Chc nng ny gm 2 ni dung: T chc b my QLNN v kinh t t Trung ng n a phng; T chc b my sn xut nn kinh t quc dn. T chc b my QLNN v kinh t gm cc hot ng sau: + Xy dng v hon thin th ch hnh chnh - kinh t. + Thit lp c cu t chc v c cu vn hnh ca b my QLNN v kinh t cc cp. + Xy dng i ng cng chc hnh chnh - kinh t.
28
T chc b my sn xut kinh t quc dn hot ng gm cc hot ng sau: + Xy dng v hon thin th ch kinh t. + Thit lp h thng kinh t bao gm cc n v kinh t theo ngnh, theo thnh phn kinh t, theo vng, theo loi hnh sn xut... + o to nhn lc cho cc n v, cc ngnh kinh t. + Hnh thnh v hon thin h thng chun mc cho hot ng kinh t ca cc n v v c nhn. Nhm thch ng vi c ch kinh t mi, Nh nc phi xc nh mt c cu kinh t mi nhm khai thc tt nht cc ngun lc cho pht trin kinh t. l vic hnh thnh cc vng kinh t trng im, cc ngnh kinh t mi nhn to ra li th so snh; xy dng cc khu cng nghip tp trung, khu ch xut tranh th vn v k thut cng ngh tin tin ca th gii phc v cho tng trng kinh t. Ngoi ra, nh nc cn sp xp li cc n v kinh t c s, trong quan trng nht l h thng doanh nghip nh nc nhm nng cao hiu qu sn xut kinh doanh, gp phn cng c vai tr ch o ca kinh t nh nc trong nn kinh t nhiu thnh phn. Chc nng ny nu c thc hin tt s huy ng mi ngun lc, to ra s thng nht v sc mnh tng hp ca ton nn kinh t. - To mi trng thun li cc thnh phn kinh t t do hot ng.
29
Cu thnh mi trng m nh nc to ra bao gm mi trng chnh tr - x hi, mi trng kinh t, mi trng php lut, mi trng gio dc, y t, mi sinh, n nh chnh tr l iu kin tin quyt pht trin kinh t. Mt nh nc mnh, thc thi hu hiu cc chnh sch pht trin kinh t - x hi p ng c cc yu cu chnh ng ca nhn dn s em li lng tin v hp dn cc nh u t nc ngoi. Trong mt x h n nh v chnh tr, cc nh u t c bo m an ton v u t, s hu ti sn, s hu tr tu, do vy h sn sng u t nhiu hn vo nhng d n di hn khc. Mi quc gia cn a dng ho, a phng ho cc quan h kinh t vi nc ngoi phi i lin vi gi vng c lp ch quyn quc gia. Mt khc, b my QLNN v kinh t cc cp phi mnh, trong sch v n nh nhm to s an tm cho cc ch th kinh doanh - bao gm c u t trong v ngoi nc - b vn lm n lu di. Chnh sch kinh t phi to nim tin cho nhn dn. Ai lm tt, lm nhiu v ng php lut th c thu nhp cao. ng thi phi c bin php hu hiu trong vic chng c quyn, chng tham nhng v lm n phi php. Nhng hin tng tiu cc nh bun lu, trn thu, lm hng gi, li dng c ch lng ca nh nc vun vn c nhn, c quyn c li phi c nghim tr ng php lut. Th hai, n nh kinh t v m c ngha rt ln i vi tng trng v pht trin kinh t. N cng c lng tin ca cc ch th kinh t vo tng li ca nn kinh t, trnh xy ra nhng cuc khng hong. duy tr mt nn kinh t pht
30
trin bn vng v to c s cho n nh chnh tr - x hi, Nh nc phi: - Duy tr cn di gia thu v chi ngn sch nh nc nhm gi lm pht mc c th kim sot c. - Duy tr s cn i trong cn cn thanh ton quc t bng vic duy tr t gi hi oi hp l. - Duy tr s cn i gia tch lu v u t nhm trnh l thuc vo bn ngoi. - y li cc hin tng tiu cc nh nn quan liu, bun lu v gian ln thng mi... Thng qua vic hnh thnh ng b h thng lut php, Nh nc to hnh lang cho cc hot ng kinh doanh theo quy lut cnh tranh, gii quyt tranh chp v bo m trt t an ton cho cc hot ng kinh t. Nh nc c k hoch u t ngn sch cho pht trin gio dc nng cao dn tr, hnh thnh i ng lao ng c tay ngh cao, thch ng vi iu kin kinh t th trng hin i. c bit, sm hnh thnh i ng nhng nh qun l gii thuc nhiu tm c, t ngi ch kinh t h gia nh n nhng ngi qun l trong cc doanh nghip ln. ng thi, Nh nc quan tm n vic nng cao th lc cho ngi lao ng, ngn chn nhng cn bnh th k; kin quyt bo v mi trng sinh thi, khai thc hp l ti nguyn thin nhin thng qua cc chnh sch v cng c qun l ca Nh nc. - iu tit cc qu trnh pht trin kinh t. Chc nng iu tit ca Nh nc bao gm cc hot ng iu hnh, iu khin, phi hp cc hot ng kinh t trn
31
tng th nn kinh t quc dn cng nh cc lnh vc, cc thnh phn kinh t. Thc hin chc nng ny, nh nc cn: + To ng lc cho b my hot ng theo nh hng k hoch. + Phi hp hot ng gia cc n v trong h thng kinh t quc dn. + X l nhng trc trc pht sinh. + Tm ra nhng gii php mi cho pht trin kinh t. Nh nc s dng tng hp cc bin php nh chnh sch n by kinh t, thc lc kinh t nh nc, cng c ti chnh - tin t, php lut kinh t n nh v pht trin th trng ng hng. S dng ti a ngun nhn lc, kim ch lm pht, cn bng ngn sch nh nc, cn bng cn cn thanh ton, thc hin phn phi v phn phi li thu nhp quc dn cng thuc chc nng iu tit v m ca Nh nc nhm pht trin kinh t mt cch n nh v bn vng. - Thc hin kim tra, kim sot cc hot ng kinh t. Mc ch ca kim tra, kim sot l pht hin v ngn nga cc vi phm php lut, sai phm chnh sch trong qu trnh hot ng kinh t ca cc ngnh, cc a phng v cc n v kinh t. T thit lp trt t k cng bo v li ch quc gia v quyn li nhn dn lao ng. Hot ng kim tra kim st c tin hnh bi cc c quan thanh tra, kim st, cng an, thu v,, c bit l quyn lm
32
ch ca nhn dn lao ng m trc tip l nhng ngi hot ng trn lnh vc kinh t. Trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, chc nng kim tra, kim sot ht sc quan trng. Bi v, thng qua cc hot ng kim tra, kim sot, nhng khuyt tt ca c ch th trng s c hn ch, tng trng kinh t v cng bng x hi s c kt hp ngay t trong tng t bo ca nn kinh t quc dn - l cc doanh nghip. * Ni dung qun l nh nc i vi th trng dch v vin thng Ba ni dung ca QLNN i vi th trng dch v vin thng l: - To lp mi trng php l iu tit hot ng ca th trng. - Xy dng chin lc, quy hoch pht trin th trng. - Ban hnh chnh sch h tr cc doanh nghip vin thng pht trin. Cc ni dung trn c th hin c th mt s vn : - Mng v dch v vin thng. - Cc bn cung cp v s dng dch v. - Kt ni mng vin thng. - nh s vin thng. - Giy php vin thng. - Cung cp dch v vin thng cng ch v Qu dch v vin thng cng ch. - Tiu chun, cht lng vin thng. - Gi cc vin thng.
33
- Gii quyt tranh chp. 1.3. Qun l th trng dch v vin thng mt s quc gia trn th gii v bi hc kinh nghim cho Vit Nam 1.3.1. Hai trng phi chnh trong ci t vin thng trn th gii - trng phi Ty u v trng phi M Trng phi Ty u: Bt u t nm 1984, Lin minh chu u (EU) thng qua mt chng trnh v vin thng nhm thc y vic pht trin h tng vin thng s dng cc cng ngh cao, tin ti thit lp mt th trng dch v vin thng thng nht, ng thi nng cao kh nng cnh tranh ca cc nh khai thc v sn xut vin thng cc nc thnh vin trn th trng dch v vin thng quc t. Nm 1987, cun sch xanh phn tch xu hng pht trin vin thng Ty u v nh ra chnh sch pht trin vin thng chung cho cc nc thnh vin c EU thng qua gm cc khuyn ngh chnh: M th trng thit b u cui; Ngha v u ni lin mng gia cc nh khai thc ca cc nc, to thnh mng li vin thng thng nht trong c khi i vi mng c nh; Tch bit gia c quan QLNN v c quan qun l vin thng. Nm 1988, cc B trng Vin thng ca cc nc trong EU ph duyt cc khuyn ngh trong cun sch xanh, ng thi ban hnh chnh sch v m ca th trng thit b u cui da trn cc chun k thut v quy nh an ninh thng nht. Nm 1990, EU thng qua hai chnh sch v u ni lin mng v dch v. Chnh sch u ni lin mng quy nh v cc chun kt ni, phng thc thu
34
knh ng trc v tnh gi cc. Chnh sch dch v quy nh cc dch v ngoi dch v thoi, ting ni trong mng a dch v ISDN c th cnh tranh t do, ring cc dch v truyn s liu th c n nh thi gian m ca t nm 1994. Trng phi M: Quan im xuyn sut ca ngnh vin thng M l cc lut l, quy nh c thit lp ra nhm mc ch bo v quyn li cho ngi s dng, ch trng to s cnh tranh, t bt buc cc nh khai thc phi ct gim chi ph c th cung cp dch v vi gi r nht cho ngi s dng. Ngnh vin thng M ch trng da vo cc cng ty t nhn cung cp cc dch v cho x hi v m ca th trng dch v vin thng cho cc nh khai thc mi tham gia, tin hnh bi b cc quy nh ca Chnh ph cho th trng v cng ngh c th xc nh c cu kinh doanh, ch gi nhng quy nh cn thit bo m cho ngi dn c cung cp cc thng tin trong nc vi gi c hp l. Ngoi ra, ngnh Vin thng M cn thc hin thch ng ho cc quy nh, lut l trn quan im kinh t, k thut i vi tng loi dch v. Cc quy nh, lut l trong ngnh vin thng M th hin hai gc chnh: (1). Gc khai thc: rng buc nhng nh khai thc ln, ni lng i vi cc nh khai thc nh, khng c kh nng nh hng n th trng; (2). Gc dch v: phn chia dch v vin thng thnh dch v c bn v dch v cao cp, dch v c s dng tn s v dch v khng s dng tn s. Do mi tiu Bang u c quyn -
35
a ra cc lut l ring, vin thng M cng c cch qun l rt c o. cp lin Bang, cc quy nh ca U ban Truyn thng Lin bang (FCC) c gi tr qun l v tn s v tuyn v c quyn ph quyt cc quy nh ca tng Bang trong trng hp c cc tranh chp, ngoi ra th cc tiu Bang c th c cc quy nh ring iu tit hot ng vin thng thuc phm vi ca tiu Bang . FCC khng thuc B Bu in, B Bu in ch lm cc chnh sch ln cho ngnh, phn qun l iu hnh sn xut kinh doanh u do FCC thc hin. Th trng thit b u cui c vin thng M m ca rt sm (t nm 1968), theo hng khch hng c th t do la chn thit b u cui, cc cng ty cung cp dch v vin thng khng c tnh thit b u cui vo chi ph. FCC c ban hnh cc tiu chun k thut cho cc thit b u cui nhng khng cm ngi s dng dng cc thit b u cui khng t tiu chun. Trc nm 1984, AT&T l cng ty c quyn cung cp dch v in thoi cng cng, cc dch v tin hc v dch v gi tr gia tng th cho cnh tranh. T nm 1984, AT&T c chia lm ba b phn: b phn nghin cu (Bell Lab), b phn sn xut cng nghip (Western Electric) v b phn khai thc thng tin ng di trong nc v quc t trn c s cnh tranh ci m. Thng tin trong tng Bang do by cng ty Bell Operation Company (BOC) khai thc, cc cng ty BOC ch c khai thc thng tin trong Bang, khng c khai thc cc thng tin lin Bang v quc t, dch v gi tr gia tng v kinh
36
doanh thit b. Vic t chc li AT&T to ra mt th trng hn hp gia cnh tranh v c quyn theo tng dch v v tng vng lnh th. i vi cc dch v gi tr gia tng, FCC phn chia dch v vin thng lm hai loi l dch v cao cp v dch v c bn. T nm 1980, dch v cao cp c t do ho hon ton, cng ty AT&T v cc cng ty BOC sau ny phi cho cc nh cung cp dch v gi tr gia tng kt ni bnh ng vo mng li ca mnh. T nm 1991, do s hi t gia vin thng v cng ngh thng tin gy ra nhiu tranh ci trong phn nh gia dch v vin thng v dch v cng ngh thng tin, cc cng ty BOC c quyn khai thc cc dch v gi tr gia tng nhng ch trong phm vi ni Bang. Tm li, i vi quan im pht trin vin thng ca M, t do ho v t nhn ho vin thng l cng c ht sc hu hiu quc gia ho nhp vo nn kinh t ton cu, huy ng c ti a ngun cho pht trin vin thng, pht huy c ht tim nng ca t nc. Quan im pht trin vin thng theo trng phi M c cc nc ni ting Anh nh Anh, c v New Zealand p dng. Cc nc nh Nht Bn, Hn Quc cng vn dng tng phn. Hai trng phi ny c mt s im ging nhau, l: - Thc hin cc ni dung, chc nng ca QLNN i vi th trng dch v vin thng: + To lp mi trng php l iu tit; + Xy dng chin lc, quy hoch pht trin th trng; + Ban hnh chnh sch h tr cc doanh nghip;
37
+ Thc hin kim tra, kim sot cc hot ng th trng. - Tch bit c quan qun l v khai thc dch v vin thng. - Tch bu chnh khi vin thng. - T do ho thit b u cui. - M ca th trng thng tin di ng. - T do cnh tranh cc dch v gi tr gia tng. Nhng im khc bit gia hai trng phi trn l: - Trng phi Ty u: Chc nng hoch nh chnh sch v chc nng qun l vin thng vn thuc mt B hoc mt c quan thuc chnh ph. Cn trng phi M tch bit cc chc nng QLNN v chc nng hoch nh chnh sch cho 2 c quan khc nhau. C quan qun l vin thng khng trc thuc B Bu in. C quan B ch ph trch vic hoch nh cc chnh sch ln. Vic tch c quan qun l vin thng ra ngoi b my cp B ca chnh ph nhm m bo cc quy nh qun l khng b thay i mt khi xu hng chnh tr ca chnh ph thay i sau mi ln thay i ng cm quyn hay ni cc. - Trng phi Ty u: Nh nc vn gi c quyn kt cu h tng mng vin thng v in thoi c nh. Cn trng phi M: T do ho tt c cc lnh vc vin thng: + Da vo cc cng ty t nhn cung cp dch v cho ton x hi. + Bi b cc quy nh ca chnh ph mt khi c th th trng v cng ngh t xc nh c cu kinh doanh, ch gi cc quy nh cn thit cho vic bo v cng chng c
38
phc v vi mc gi va phi cho c thng tin trong nc v quc t. + Thch ng ho cc quy nh trn quan im kinh t, k thut i vi tng loi hnh dch v khc nhau. 1.3.2. Qun l th trng dch v vin thng mt s nc chu * Qun l th trng dch v vin thng Trung Quc: Nm 1993 nh du s ci t mnh m trong lnh vc vin thng ca Trung Quc. Chnh ph nc ny khi xng ci t vi mc tiu to ra s cnh tranh trn th trng - m vo thi im vn chu s c quyn ca China Telecom. B Cng nghip v Thng tin, c quan qun l vin thng ca Trung Quc, chia China Telecom thnh 6 mng vin thng c lp l China Telecom, China Netcom, China Mobile, China Unicom, China Railcom v China Satcom. China Unicom l hng tin phong trong vic hp tc cng i tc nc ngoi, xy dng cc h thng mng di ng v c nh ngay t nm 1994. V hng ny tham gia rt nhiu d n lin doanh khc nhau trong lnh vc vin thng. Ngnh cng nghip vin thng Trung Quc c tnh cht rt c th, hon ton khc bit vi nhng nc khc. Ngay t nhng ngy u (1994), nh nc gim st v kim sot khu vc ny rt cht ch, khng cho php nc ngoi u t vo cc dch v c bn. Tuy nhin, t sau khi gia nhp WTO, ngnh cng nghip c bao bc ny cui cng cng m ca n nhn s cnh tranh quc t.
39
Ba xu hng ni tri, bao trm khu vc vin thng ti cc th trng mi ni bao gm: vic t nhn ha cc doanh nghip nh nc; ni lng bt cc quy nh rng buc v s ton cu ha, do c s can thip ca dng vn nc ngoi (qua ng t nhn ha). Xu th chung kh cng li ca th trng dch v vin thng cc nc ny l dn dn chuyn bin t mt (hoc mt s) cc tng cng ty nh nc thnh mt tng cng ty m vi nhiu cng ty con thuc s hu t nhn, nhng tp on a quc gia v.v... Vin thng Trung Quc ang pht trin theo mt l trnh r rng: i t mi trng hn ch cnh tranh sang cnh tranh hiu qu, vi vic nh nc ni lng nh hng trc tip, chin lc kinh doanh hng ti th trng hn v c s tham gia ca nhiu nh cung cp dch v mi. Lc ny, cc mng vin thng ln ti Trung Quc cng ang dn chuyn hng, t ton lc xy dng c s h tng mng sang cung cp cc dch v gi tr gia tng mi. S chuyn hng ny cng vi vic h thp gi thnh thit b vin thng mang li s ci thin ng k cho mi trng cnh tranh ca vin thng Trung Quc. * Qun l th trng dch v vin thng n : Nhu cu pht trin lu di i vi nhng dch v vin thng c bn n l ln nht, tip s l pht trin dch v ng di trong nc, ng di quc t v thng tin di ng. Nhng iu kin ny to ra mt c hi v cng ln cho cc nh khai thc, cng nh cc nh sn xut v thit lp h tng mng.
40
Trong nm 2003, mt lot hnh ng nhm gii quyt nhng khc mc lm hn ch u t nc ngoi vo lnh vc vin thng c thc thi. Chnh ph quyt nh p dng mt c cu cp php thng nht, sau gn 2 nm trin khai, khin cho ngnh cng nghip ny vng tin rng khng cn tn ti nhng thay i lin tc v s khng r rng ca cc chnh sch trc y. Trong nm qua, n , c rt nhiu cng ty hot ng trong lnh vc dch v ng di trong nc v quc t chuyn sang mng IP (giao thc Internet) gim chi ph. Mt s cng ty khc cng chuyn sang mng VoIP ci thin tnh hnh lu lng thoi ca mnh. V kt qu l mc gi cc ng di trong nc gim xung r rt. Nhng khi xng t pha chnh ph to ra nhng thay i trong vic h gim cc ph, cng nh mc thu nh vo cc thit b cho my cm tay. Song song vi nhng ng thi ny, s khuyn khch cc khch hng ng k s dng thu bao cng mnh hn. Tt c nhng iu kin trn to pht trin tc cao cho ngnh cng nghip di ng n . Lut Hi t c ngh vin n thng qua. y l lut nhm a vin thng, cng ngh thng tin v pht thanh truyn hnh vo s qun l ca mt c quan qun l duy nht l U ban Thng tin n . C quan ny s chu trch nhim i vi vic qun l tn s, cp php, xc nh nhng iu kin trong giy php, quyt nh mc cc ph v bo m mt mi trng cnh tranh cho cc doanh nghip.
41
Trong khi cc nh hoch nh chnh sch cng n gin ha nhiu th tc qu trnh ph cp Internet ti n din ra nhanh hn. Gi cc thit b Internet di ng v cc cng ngh tng t ang gim mnh gip ph v ro cn v to ra cc gi tr tng trng mnh hn d kin. Cc lnh vc ng dng dnh cho Wimax (cng ngh truy nhp bng rng khng dy) v 3G (3G - vit tt ca third generation technology, l cng ngh truyn thng th h th ba, cho php truyn c d liu thoi v d liu ngoi thoi nh: ti d liu, gi email, tin nhn nhanh, hnh nh...) vn tip tc rng m. Vn cn rt nhiu ch trng dnh cho 2 cng ngh ny ti nhng th trng bng hp nh n v nhiu nc chu khc. Nh cc quy nh thn thin, bng tn di do v nhiu thit b u cui gi r nn vic chuyn giao t mng di ng thoi bng hp sang mng d liu bng rng 3G ti n cng khng qu kh khn vi nc ny. * Qun l th trng dch v vin thng Hn Quc: Cng ging nhiu nc khc, Hn Quc duy tr tnh trng c quyn nh nc trong giai on mi hnh thnh ngnh vin thng. Cng ty Korea Telecom c giao nhim v pht trin mng li ng u ph khp trn c nc. Cho ti ngy nay, thit lp mt x hi thng tin, quan im ca Chnh ph Hn Quc vn l kt hp hai yu t: chiu rng v chiu su. Hin s ngi dng Internet ti Hn Quc ln ti gn 36 triu trn tng s 48,4 triu dn, chim 74%[62]. S
42
thm nhp mnh m ca Internet bng thng rng tc ng ln n i sng v suy ngh ca mi ngi. Vi c th cn da trn cng ngh hin i, vn thu ht vn u t xy dng kt cu h tng vin thng c cc nc rt quan tm. Hn Quc, chnh ph u tin ngun vn nh nc u t cho ngnh ny. Ban u, do ngun lc trong nc cn hn ch, Hn Quc p dng phng php huy ng vn t khch hng bng cch thu ph lp t cao, pht hnh tn phiu bt buc khi khch hng lp t mi. Hn Quc rt coi trng hot ng tip nhn chuyn giao cng ngh. Cc cng ty vin thng trong nc c khuyn khch lin doanh vi cc tp on vin thng ln quc t sn xut thit b, v cung cp dch v gi tr gia tng. Mt kinh nghim ca Hn Quc chng ta nn tm hiu thm l s bo h ca Chnh ph i vi lnh vc sn xut tng i bng cch khng cho nhp khu thit b thnh phm, ch cho php i tc nc ngoi a linh kin v dy chuyn sn xut vo sn xut trong nc thng qua cc lin doanh nm bt cng ngh v dy chuyn sn xut. Qu trnh chuyn i s hu cc cng ty vin thng Hn Quc cng c php lut cho php. Tuy nhin, hot ng chuyn nhng mt phn hoc ton b hot ng kinh doanh phi c s ph chun ca B Thng tin v Truyn thng. Qua nghin cu pht trin vin thng ca mt s nc trn th gii nh Trung Quc, n , Hn Quc v mt phn no l cc nc Ty u, M, c mt s im cn ch :
43
- S c quyn trong iu kin mng li vin thng cha pht trin Ban u khi mng li vin thng cn lc hu, mt s dng in thoi cha cao, nhim v pht trin mng li vin thng c giao cho mt cng ty quc doanh c quyn thc hin. M trc nm 1984 l cng ty AT&T, Php l France Telecom, Hn Quc l Korea Telecom, Trung Quc l China Telecom, Vic cho php mt cng ty quc doanh c quyn v pht trin mng vin thng quc gia thi k ny m bo c mc tiu pht trin mng li ng u ph khp trn c nc, trnh vic pht trin khng cn i gia cc vng, cc lnh vc. Mt khc, thng qua cng ty quc doanh ny, Nh nc d dng hn trong vic iu tit, kim sot v u t i vi lnh vc quan trng ny. S c quyn ny chm dt khi mng li pht trin t mc ph cp kh cao (t t l khong 30 my in thoi/100 dn), nhu cu s dng in thoi ca ngi dn c bn c p ng. Ngy nay trc nhu cu vn v cng ngh hin i, sc p ca cc nh u t nc ngoi vi tim lc ti chnh mnh m, cc nc ang pht trin kh c th i theo con ng ca cc nc pht trin lm vo nhng thp nin 70 v 80 ca th k trc. Cc nc s phi xo b c quyn t t, nhng cn thn trng v ch nn lm lnh vc khng c mng li. - S sng to trong huy ng vn u t cho vin thng Khi mt in thoi cn thp (di 10 my/100 dn), nhu cu in thoi v cc dch v vin thng c bn ca x hi cha c p ng (cu ln hn cung rt nhiu) th phng
44
php huy ng vn hu hiu nht l t khch hng nh thu ph lp t cao, pht hnh tn phiu bt buc khi khch hng lp t mi (Nht, Hn Quc), yu cu khch hng tr trc tin cc ph s dng (Php), pht hnh tri phiu rng ri vi mc li sut ph thuc ch yu vo hiu qu kinh doanh ca ngnh vin thng (Php). Vi cc phng php huy ng vn kiu ny, Chnh ph cn c chnh sch cng quyt trc phn ng v ph lp t cao v tn phiu bt buc, mang tnh rt t nhin ca khch hng. Mt ngun vn u t ln cn huy ng na l t u tin u t ca Chnh ph, tng t l u t cho ngnh vin thng (Hn Quc, Trung Quc). Ngoi ra, Chnh ph cng c th bo lnh ngnh Vin thng vay vn ca Chnh ph cc nc v cc t chc ti chnh nc ngoi cng s l mt ngun thu ht vn u t ln m ngnh vin thng cn p dng (Trung Quc). Ngy nay, khi x hi thng tin pht trin, cc bin php cng rn d gp s phn khng ca khch hng, Nh nc cn ra cc bin php tng tc, huy ng vn t khch hng vi tinh thn gp phn xy dng mng in thoi l xy dng mt ti sn chung ca quc gia, nu cao tinh thn dn tc ca ngi dn. - u t pht trin cng ngh nhng nc c xut pht im thp nh Hn Quc, Trung Quc, pht trin nhanh mng li vin thng c v quy m v cng ngh th phi u t thng vo cng ngh hin i, tin hnh mua thit b i i vi vic tip nhn chuyn giao cng ngh. V vic u t thit b trn mng li phi c
45
tin hnh ng b, trnh tnh trng cc thit b khng tng thch v khng c kh nng nng cp m rng. Bin php tt nht tip nhn chuyn giao cng ngh l cho php cc cng ty ln trong nc lp nhng lin doanh vi cc cng ty cng ngh cao ca nc ngoi sn xut cc thit b vin thng nh tng i, thit b truyn dn, thit b u cui. Song song , Chnh ph cng phi c chnh sch u t nghin cu khoa hc cng ngh to ra sc mnh tng hp, tin ti mc tiu lm ch k thut trn mng li v ni a ho cc tng i vin thng. - Qu trnh to cnh tranh trong lnh vc vin thng cc nc Kinh nghim cc nc cho thy, qu trnh to cnh tranh phi c chun b bng vic xy dng y cc chnh sch, quy nh php lut v vin thng cho ph hp vi quy nh quc t (Trung Quc). ng thi phi h tr cc cng ty trong nc c mt tim lc v th trng, cng ngh, ti chnh mnh c sc cnh tranh vi cc tp on vin thng hng mnh ca nc ngoi (Hn Quc, Trung Quc). Qu trnh ny phi lm tht bi bn, cht ch tng bc mt, khng nn t chy giai on. Vic m ca th trng dch v vin thng phi c tin hnh thn trng, bt u t cc lnh vc nh thit b u cui, cc dch v gi tr gia tng, sau n lnh vc thng tin di ng v in thoi ng di quc t (M, Hn Quc). Thi im m ca trong lnh vc in thoi c nh cn phi c cn nhc k lng tu thuc hon cnh thc t ca mi nc. Ngoi ra, Nh nc cn
46
c chnh sch bo h cho lnh vc sn xut thit b vin thng thc y sn xut trong nc pht trin, nng cao kh nng lm ch cng ngh trn mng li ca cc cng ty trong nc (Hn Quc). Khi thc y t do ho, to cnh tranh, Nh nc cn quan tm qun l cht n cc cng ty vin thng ln, ni lng qun l i vi cc cng ty nh, khng c kh nng nh hng n mng li quc gia. Chnh sch ny s khuyn khch cc cng ty vin thng nh pht trin, nng cao tnh x hi ho ca lnh vc vin thng. 1.3.3. Bi hc kinh nghim cho Vit Nam Hin nay, nc ta ang xy dng nn kinh t th trng x hi ch ngha. iu kin kinh t - x hi cn nhiu kh khn. Do vy, QLNN v th trng dch v vin thng cn ch mt s im sau: - M hnh qun l vin thng nn l phn nh, tch bch chc nng xy dng, hoch nh chnh sch (Policy Maker) vi chc nng thc thi chnh sch; iu tit qun l th trng (Regulator); cn doanh nghip vin thng ng vai tr vn hnh mng v cung cp dch v. M hnh trn ph hp vi vic cung cp dch v vin thng theo nhu cu ca th trng, thay v da trn quyt nh ca c quan QLNN. ng thi m hnh ny cng ph hp vi yu cu ca WTO trong yu cu c quan iu tit tch khi n v vn hnh cung cp dch v, m bo minh bch trong vic gii quyt cc tranh chp.
47
- V chc nng qun l: Nhim v qun l v thc thi php lut trong lnh vc vin thng cn c quy nh trong lut vin thng hoc cc vn bn qun l tng ng vi mc tiu l m bo bnh ng, cnh tranh lnh mnh gia cc doanh nghip, m bo quyn li ngi s dng, m bo s dng chung c s h tng thng tin, khai thc hiu qu ti nguyn quc gia (ph tn s, kho s, tn min). Ngoi ra, Nh nc nn giao cho C quan qun l vin thng c lp qun l hot ng cnh tranh c th trong vin thng nhm m bo cho th trng dch v vin thng pht trin lnh mnh. - Nh nc cn kt hp c h thng doanh nghip nh nc v doanh nghip t nhn cung cp dch v cho ton x hi. Chng ta khng nn t nhn ho hon ton, v iu kin php l cha cht ch v mnh. Tuy nhin, cng khng c duy tr tnh trng c quyn ca cc doanh nghip nh nc m gy tn hi cho nn kinh t. - V h tng mng vin thng quc gia: Xu hng chung l Nh nc nn giao cho mt c quan qun l ch khng nn t nhn ho theo trng phi M. V h tng mng l b phn nn tng, lin quan n an ninh - chnh tr quc gia. V vi iu kin hn ch v kinh t - x hi, lut php Vit Nam hin nay th vn cha nn t nhn ho qun l v kinh doanh h tng mng quc gia. Thay vo , Nh nc ng vai tr lm trng ti trong vic m bo kt ni, s dng chung c s h tng, m bo cnh tranh bnh ng gia cc nh khai thc, m bo quyn li khch hng.
48
- Do gii hn bi iu kin cng ngh nhng nm trc y, mt s nc cha cho t do ho mng in thoi c nh. Tuy nhin, khoa hc k thut hin nay cho ra i mng in thoi c nh khng dy, hot ng thng qua cc trm pht sng di ng nn khng cn ko cp. V vy, in thoi cng khng c dy lng thng v c th di chuyn linh hot trong phm vi gia nh, ch cn ch no c sng l in thoi hot ng c, ph hp vi nhng khch hng vng su, vng xa. Do vy, Nh nc nn cho t do ho pht trin loi hnh ny. Kt lun chng 1: - QLNN v th trng vin thng c vai tr rt quan trng i vi s pht trin ca th trng dch v vin thng, cng nh qu trnh tng trng kinh t t nc. - Khi trnh ca ngnh vin thng cn hn ch, mng li cha pht trin mnh (di 30 my in thoi/100 dn), c quyn Nh nc s l mt la chn ph hp pht trin mng li ph u trong c nc, Nh nc s tp trung c sc mnh pht trin mng li vin thng. Khi t n mt mc pht trin tng i cao (thng t 30 my in thoi tr ln/100 dn), cn to cnh tranh gim chi ph, nng cao cht lng dch v cho ngi s dng. - i vi nhng quc gia c tinh thn dn tc cao nh Vit Nam v trnh pht trin ca nn kinh t t mc trung bnh kh tr ln, chnh sch tht lng buc bng pht trin vin thng t ra hiu qu trong vic huy ng vn t ngun trong nc. Ngoi ra, hnh thc tn dng tr li theo
49
mc pht trin ca ngnh vin thng v hnh thc vay n nc ngoi u t cho cc thit b cng ngh cao cng l nhng kinh nghim qu gi trong vn huy ng vn u t. - Cng ngh hin i l mu cht cho s thnh cng ca ngnh vin thng, Nh nc cn c chnh sch u t cho cng ngh thng qua vic nhn chuyn giao t cc hp ng mua thit b, cc lin doanh sn xut thit b vin thng. Song song, Nh nc cng cn c chnh sch tp trung nghin cu khoa hc cng ngh theo trng tm, c bit l lnh vc tng i ch ng trong qu trnh pht trin mng li. - Vic m ca lnh vc vin thng cn phi rt thn trng, phi xy dng y cc quy nh, lut l trc khi to cnh tranh. Ch nn bt u to cnh tranh cc lnh vc cung cp dch v gi tr gia tng, di ng, quc t, sau cng mi n dch v in thoi c nh. Trnh t ny cn phi c tin hnh tng bc, khng nn v mt sc p no m t chy giai on.
50
Chng 2 Thc trng qun l nh nc i vi th trng dch v vin thng Vit Nam
2.1. lch s pht trin ca th trng dch v vin thng Vit Nam Giai on 1986 - 1990: Tng cc Bu in l c quan QLNN v bu chnh, vin thng; ng thi kim nhim chc nng sn xut - kinh doanh. Tng cc Bu in ch ng p dng mt s c ch lm th nh: hch ton ton phn v t hon vn, t cn i k hoch ngoi t, bt u ng dng nhng cng ngh hin i theo hng s ho, t ng ho... Giai on 1990 - 1995: Ngnh tin hnh i mi t chc, tch QLNN v sn xut - kinh doanh, thnh lp cc n v chuyn ngnh. Ngy 26/10/1992, Chnh ph ra Ngh nh s 03/CP v vic thnh lp li Tng cc Bu in l c quan trc thuc Chnh ph, c chc nng QLNN v bu chnh, vin thng v tn s v tuyn in; ng thi cn ch qun cc doanh nghip nh nc trong ngnh Bu chnh - Vin thng. Ngnh tip tc u t mng li vi tc ln trn din rng. Thng 8/1993, tuyn cp quang ng trc H Ni - Thnh ph H Ch Minh dung lng 34Mb/s u tin c a vo s dng. Thng 10 cng nm, h thng viba s bng rng dung lng 140Mb/s c a vo khai thc trn tuyn trc Bc - Nam.
51
Thng 12/1993, mng vin thng lin tnh c s ho ton b 53/53 tnh, thnh ph trong c nc. gii quyt kh khn v vn, ngnh xin php Chnh ph cho trin khai c ch to vn thng qua vic nng cao t l khu hao thit b, huy ng vn trong cn b cng nhn vin, s dng mt phn thu vt k hoch, h tr ca a phng. Ngnh cng bc u hp tc kinh doanh vi cc cng ty nc ngoi. Tuy nhin trong giai on ny, ch tiu ph cp dch v vin thng cn thp, cc loi hnh dch v cha a dng, s phn tch gia chc nng QLNN v chc nng kinh doanh cha r rng, trnh cng ngh ca ngnh vn cn nhiu hn ch so vi th gii. V c im quan trng ca thi k ny l th trng dch v vin thng Vit Nam ch yu c thng tr bi c quyn nh nc. Giai on 1995 - 2002: Giai on ny c nh du bng vic tch chc nng QLNN v chc nng kinh doanh trong ngnh. Tng cc Bu in thc hin chc nng QLNN, tp trung xy dng c ch, chnh sch v chin lc pht trin ngnh. Ngy 19/4/1995, Tng cng ty Bu chnh - Vin thng c thnh lp theo Quyt nh s 249/TTg ca Th tng Chnh ph, hot ng theo m hnh Tng cng ty 91 trc thuc Chnh ph. S lng cc nh cung ng dch v vin thng trn th trng gia tng. Nm 1995, Tng cng ty Bu chnh - Vin thng hp tc di hnh thc Hp ng hp tc kinh doanh vi Cng ty Comvik ca Thu in thnh lp Cng ty thng tin di
52
ng VMS-MobiFone. n nm 1996 c thm VinaPhone (cng ty con 100% vn ca Tng cng ty Bu chnh - Vin thng). Nm 1998 thm 2 cng ty c nh nc cp php hot ng l: Cng ty in t - vin thng qun i Viettel; Cng ty c phn dch v Bu chnh - Vin thng Sign (Saigonpostel). Tng cng ty Bu chnh - Vin thng ch ng vay vn, u t pht trin mng li (c bit l cc vng nng thn), pht trin cc dch v mi (in thoi di ng, Internet...). Trong giai on ny, Tng cng ty Bu chnh Vin thng thc hin 3 d n s dng ngun vay tn dng t nc ngoi. Trong c mt d n tr gi 88 triu USD vay ca Nht Bn pht trin mng li vin thng cho 10 tnh min Trung; mt d n 10 triu USD vay ca Php pht trin vin thng cc vng nng thn min Bc; v mt d n 50 triu USD vay ca Thu in cho cc vng nng thn pha Nam[55]. Giai on t sau nm 2002: y l giai on quan trng, chun b nhng tin cn thit cho hi nhp quc t ca ngnh vin thng Vit Nam. QLNN vi th trng c nhiu thay i, trc ht th hin bng s sp xp li cc c quan cho ra i B Bu chnh vin thng (nm 2002) v B Thng tin v Truyn thng (nm 2007). Cng vi l Php lnh Bu chnh - Vin thng (2002) v D tho Lut Vin thng chun b c Quc hi thng qua trong nm 2009. Vi nhiu i mi trong c ch qun l, vin thng Vit Nam
53
t c nhiu thnh tu, v ngy cng tr thnh mt trong nhng ng lc thc y kinh t - x hi t nc pht trin. Doanh thu Bu chnh - Vin thng ca Vit Nam nm 2008 t hn 95.000 t ng, tng 44% so vi nm 2007. Trong , Tp on Bu chnh - Vin thng Vit Nam (VNPT) l doanh nghip ng u v tng doanh thu trong lnh vc bu chnh, vin thng vi 53,1 nghn t ng. Xp v tr th 2 sau Tp on Bu chnh - Vin thng v doanh thu l Tng cng ty Vin thng Qun i (Viettel) xp x 30 nghn t ng, t sut li nhun t 22%. Tng cng ty Truyn thng a phng tin Vit Nam - VTC t 3 nghn t ng, np ngn sch Nh nc 160 t ng. Kt qu hot ng sn xut kinh doanh thc hin nm 2008 v cc ch tiu t ra u tng 200% so vi nm 2007. Cng ty EVN Telecom t 3 nghn t ng, Cng ty C phn dch v Bu chnh - Vin thng Si Gn (SPT) t 1,97 nghn t ng. Cng ty FPT Telecom t doanh thu 1,3 nghn t ng, Cng ty Thng tin in t Hng Hi (Vishipel) t 57 t ng [45]. Nm 2008, ngnh Vin thng Vit Nam chng kin nhng con s kh n tng, tng s thu bao in thoi trn ton mng l 82,25 triu my, thu bao di ng chim 85,5%, mt in thoi l 97,5 my/100 dn. Ton quc c trn 20,67 triu ngi s dng Internet, t t l 24,20%. Tng s thu bao bng rng t 2 triu. Cc doanh nghip vin thng pht trin c hn 14.700 trm thu pht sng di ng BTS.
54
Xt trn gc cc ch s ti chnh ton ngnh, ngnh Vin thng lun nm trong top cc ngnh dn u. Vi ch s ROA (Return on Asset), h s thu nhp trn ti sn, ngnh Vin thng ng u (17,6%), vt trn c ch s ROA ca ngnh Bt ng sn, mt ngnh vn c xem l c ch s v tc tng trng ROA cao. Ni bt nht trong xu hng tng trng ca cc dch v vin thng l s tri dy mnh m ca th trng thu bao di ng, trong s lng ng k thu bao di ng tng gp trn 6 ln, t 9 triu thu bao nm 2005 n gn 58 triu thu bao trong nm 2008. Tng ng vi , t l thu bao di ng tnh trn 100 dn cng tng ln trn 6 ln, nu trong nm 2005, t l ny l 11 thu bao di ng/100 dn, n nm 2008, t l ny ln ti 67,8 thu bao/100 dn. i vi mng th trng in thoi c nh, vn c s tng trng, tuy nhin, khng t v nhanh nh th trng mng di ng. Nu nh nm 2005, c nc c khong 6,5 triu thu bao ng k in thoi c nh, th n cui nm 2008, con s ny tng ln gn 13 triu thu bao. Song song vi th trng in thoi di ng v c nh, th trng Internet bng thng rng cng th hin mt sc tng trng rt nhanh qua tng nm. Nm 2005, s thu bao Internet bng rng ADSL tng gn 300% so vi nm 2004, t con s 210 nghn thu bao. n nm 2006, s thu bao Internet bng rng tng 250% t con s 517 nghn thu bao, v tnh n ht nm 2008 t con s 2 triu thu bao.
55
Trong s cc nh cung cp dch v di dng trn ton quc, mng di ng Viettel dn u vi 19.426.006 thu bao, chim khong 38% th phn. Tip n l mng MobiFone vi 13.341.217 thu bao, chim 26,2% th phn, VinaPhone vi 12.108.310 thu bao chim 23,6%, cn S-Fone vn khim tn mc 3.148.252 thu bao, chim 6,3% th phn. Cng vi vic Vit Nam gia nhp WTO, th trng Internet v bng thng rng ngy cng pht trin, c bit ti cc khu vc thnh th. Tnh n ht thng 3/2009, c nc c 21,1 triu ngi s dng Internet, chim gn 25% dn s ca c nc, d bo s tng ln 36% vo nm 2012. Bn cnh con s 2,2 triu thu bao bng thng rng ca c nc, hin c trn 90% doanh nghip ti Vit Nam kt ni Internet v c s dng dch v bng thng rng, nhu cu s dng my tnh c nhn cng ngy cng tng mnh[46]. 2.2. Thc trng qun l nh nc i vi th trng dch v vin thng nhng nm qua 2.2.1. Thit lp khun kh php lut cho th trng dch v vin thng Ngy 25/5/2002, U ban thng v Quc hi kho X thng qua Php lnh Bu chnh - Vin thng. y l vn bn php l cao nht cho n nay iu chnh lnh vc vin thng (d kin trong nm 2009, Quc hi s thng qua Lut Vin thng). Php lnh quy nh hot ng vin thng, quyn v ngha v ca t chc, c nhn tham gia hot ng bu chnh, vin thng. T nm 2002, ngoi Php lnh Bu chnh -
56
Vin thng do U ban thng v Quc hi ban hnh, Quc hi ban hnh mt s Lut c lin quan n hot ng vin thng nh Lut Cnh tranh, Lut u t, Lut Cng ngh thng tin, Lut Giao dch in t, Lut Tiu chun v quy chun k thut, Lut Cht lng sn phm, hng ha, Lut Cng ngh cao, Lut Chuyn giao cng ngh Chnh ph cng ban hnh mt s vn bn kp thi qun l hot ng c lin quan n lnh vc vin thng (nh Ngh nh s 160/2004/N-CP v vin thng, Ngh nh s 24/2004/N-CP v tn s v tuyn in, Ngh nh 97/2008/N-CP v vic qun l, s dng dch v Internet v thng tin in t trn Internet ti Vit Nam, Ngh nh s 90/2008/N-CP v chng th rc, Ngh nh s 03/2007/Q-BTTTT v vic ban hnh Quy nh qun l thu bao di ng tr trc)... Di Chnh ph, cc B cng c nhng Thng t, Ch th hng dn chi tit qu trnh trin khai thc hin, v d: Thng t s 110/2005/TTBTC ngy ngy 08 thng 12 nm 2005 ca B Ti chnh v vic hng dn ch hch ton, thu np cc khon ng gp cho Qu dch v vin thng cng ch Vit Nam, Thng t s 05 /2006/TT-BBCVT ngy 06 thng 11 nm 2006 ca B Thng tin v Truyn thng Hng dn thc hin Chng trnh cung cp dch v vin thng cng ch n nm 2010,... Nhng vn bn php l trn c th ho nhng ni dung QLNN vo th trng. V d, Ch th s 10/2005/CT-BBCVT ca B Bu chnh - Vin thng (nay l B Thng tin v Truyn thng) ngy 30 thng 09 nm 2005 v vic m bo v nng cao cht lng dch v vin thng ch r trch
57
nhim ca tng n v chc nng trong B, v cc S Bu chnh - Vin thng i vi vic qun l kim sot cht lng dch v do cc doanh nghip vin thng cung cp cho khch hng. C th: - V Khoa hc - Cng ngh: + Nghin cu khung cc dch v vin thng phi qun l cht lng. R sot, sa i cc tiu chun ngnh v cht lng dch v, m bo cc ch tiu cht lng ph hp. + Ch tr t chc cc cuc hp chuyn v cht lng dch v vi cc doanh nghip v cc t chc c lin quan trin khai thng nht v c hiu qu trong ton ngnh. - Cc Qun l cht lng Bu chnh - Vin thng v Cng ngh thng tin: + Nghin cu xut sa i, b sung cc quy nh v qun l cht lng dch v vin thng, m bo vic thc thi qun l cht lng cht ch hn, c th hn. + Nghin cu xy dng v trin khai n gim st cht lng dch v vin thng. C k hoch tng cng nng lc o kim cht lng dch v. Tng cng phi hp vi doanh nghip v quy trnh o kim. + Thc hin cng b bo co cht lng dch v ca doanh nghip, kt qu kim tra, gim st cht lng dch v do Cc tin hnh. + Thanh tra Cc Qun l cht lng Bu chnh - Vin thng v Cng ngh thng tin ch tr xem xt quy trnh x l vi phm v cht lng dch v, trin khai x l vi phm hnh chnh v cht lng dch v theo thm quyn.
58
- Thanh tra B Bu chnh - Vin thng: Phi hp vi Thanh tra Cc Qun l cht lng Bu chnh Vin thng v Cng ngh thng tin r sot, thng nht quy trnh x l vi phm v cht lng dch v, thc hin x pht vi phm hnh chnh i vi cc vi phm v cht lng dch v, c bit l cc vi phm nghim trng v lp li. - V Vin thng: Nghin cu xy dng quy nh, chnh sch v kt ni, thu knh kt ni gia cc doanh nghip nhm bo m cht lng dch v hon chnh cung cp cho khch hng. - V K hoch - Ti chnh: + Xem xt, kin ngh iu chnh c ch qun l gi cc dch v cho thu knh, quy nh v gi cc kt ni gia cc doanh nghip nhm to iu kin thun li cho doanh nghip nng cao cht lng dch v. + Hon thin b nh mc, n gi o kim cht lng dch v vin thng nhm to iu kin cho vic trin khai cng tc qun l cht lng. - Cc Tn s V tuyn in: Hon thin quy hoch bng tn v phn b tn s v tuyn in hp l nhm gim thiu can nhiu. y mnh cng tc kim tra, kim sot tn s v x l can nhiu, nng cao cht lng thng tin v tuyn in. - Cc S Bu chnh - Vin thng: + Chun b v t chc, c u mi gim st v cht lng dch v vin thng. Pht hin v phn nh cc vn tn ti
59
v cht lng trn a bn v B Bu chnh - Vin thng c k hoch, bin php x l. + Tham mu cho U ban nhn dn tnh, thnh ph v vic quy hoch, xy dng c s h tng k thut trn a bn bo m tnh ng b, thng nht, to iu kin cho doanh nghip nhanh chng trin khai mng ngoi vi v ngm ho mng cp. S phn cng r rng chc nng, nhim v nh trn buc cc doanh nghip vin thng trn th trng phi ch hn ti cht lng dch v cung cp, m bo tiu chun do B ra. 2.2.2. To lp mi trng thun li cho sn xut - kinh doanh Nhng vn bn php l ca Nh nc thc y cnh tranh, khuyn khch v h tr cc doanh nghip mi tham gia th trng. i vi loi doanh nghip cung cp dch v vin thng, Php lnh Bu chnh - Vin thng nm 2002 quy nh mi doanh nghip Vit Nam thuc mi thnh phn kinh t, c thnh lp theo quy nh ca Php lut u c tham gia cung cp dch v vin thng. Chnh sch ny gp phn pht huy tim nng ca cc thnh phn kinh t cho cng cuc pht trin ngnh vin thng Vit Nam trong bi cnh hi nhp quc t. Ngoi ra, cc doanh nghip cng c t ch hn trong vic quyt nh gi cc. Chnh ph ch quyt nh nhng gi cc c nh hng ln ti x hi. Do vy, gi cc tng bc gim xung bng v thp hn mc bnh qun ca khu vc v th
60
gii trong khi h tng k thut vin thng v cht lng dch v vin thng ngy cng c nng cao. V m bo quyn s hu ca nh u t nc ngoi, Lut u t nm 2005 quy nh: iu 6. Bo m v vn v ti sn 1. Vn u t v ti sn hp php ca nh u t khng b quc hu ha, khng b tch thu bng bin php hnh chnh. 2. Trng hp tht cn thit v l do quc phng, an ninh v li ch quc gia, Nh nc trng mua, trng dng ti sn ca nh u t th nh u t c thanh ton hoc bi thng theo gi th trng ti thi im cng b vic trng mua, trng dng. Vic thanh ton hoc bi thng phi bo m li ch hp php ca nh u t v khng phn bit i x gia cc nh u t. 3. i vi nh u t nc ngoi, vic thanh ton hoc bi thng ti sn quy nh ti khon 2 iu ny c thc hin bng ng tin t do chuyn i v c quyn chuyn ra nc ngoi. Nh vy, cc khon vn v ti sn ca nh u t nc ngoi c php lut Vit Nam bo h, to tm l gip cc nh u t, tp on quc t an tm hot ng lu di ti Vit Nam. Php lnh Bu chnh - Vin thng quy nh cc mng ca doanh nghip vin thng c th kt ni vo ng trc vin thng quc gia. Doanh nghip vin thng c quyn kt ni mng vin thng ca mnh vi mng hoc dch v vin
61
thng ca doanh nghip khc, ng thi c ngha v cho cc doanh nghip vin thng khc kt ni vo mng hoc dch v vin thng ca mnh vi iu kin cng bng v hp l trn c s s dng hiu qu ti nguyn thng tin, s dng chung v tr kt ni v c s h tng k thut thng qua tho thun kt ni gia cc bn. Doanh nghip vin thng nm gi cc phng tin thit yu c vai tr quyt nh trong vic kt ni v cung cp dch v vin thng khng c t chi yu cu kt ni ca cc ch mng vin thng dng ring v cc doanh nghip vin thng khc, ng thi phi to iu kin thun li cho vic m phn v thc hin kt ni, nu yu cu a ra hp l v kh thi v kinh t, k thut. iu 42 D tho Lut Vin thng cng khng nh nguyn tc kt ni vin thng: Doanh nghip vin thng c quyn kt ni mng vin thng ca mnh vi mng hoc dch v vin thng ca doanh nghip vin thng khc, ng thi c ngha v cho cc doanh nghip vin thng khc kt ni vo mng hoc dch v vin thng ca mnh da trn cc nguyn tc sau: 1. Cng bng, hp l, thng qua thng lng trn c s thng mi; 2. S dng hiu qu ti nguyn vin thng v c s h tng vin thng; 3. Bo m cc yu cu k thut v kt ni vin thng v s an ton, thng nht ca cc mng vin thng; 4. Bo m quyn v li ch hp php ca ngi s dng dch v vin thng.
62
iu 43 D tho Lut Vin thng quy nh ngha v kt ni cc mng vin thng cng cng: 1. Doanh nghip cung cp dch v c h tng mng c ngha v: a) Cung cp kt ni ti bt k im no trn mng vin thng kh thi v mt k thut; b) Bo m kt ni kp thi, hp l, minh bch; c) Khng phn bit i x v gi cc, tiu chun, quy chun k thut, cht lng mng v dch v vin thng. 2. Doanh nghip vin thng nm gi cc phng tin thit yu c ngha v: a) To iu kin thun li cho vic m phn v thc hin kt ni ca cc doanh nghip vin thng khc; b) Xy dng, ng k bn tho thun kt ni mu vi cc iu kin hp l, minh bch, khng phn bit i x vi c quan qun l chuyn ngnh v vin thng v cng b cng khai bn tho thun . 3. Gi cc kt ni vin thng c xy dng trn c s gi thnh, phn tch hp l theo cc b phn cu thnh mng hoc theo cng on dch v, khng phn bit gia cc loi hnh dch v. 4. B Thng tin v Truyn thng quy nh c th trnh t, th tc m phn, k kt, thc hin tho thun, hp ng kt ni cc mng vin thng cng cng; ch tr hip thng v gii quyt tranh chp kt ni gia cc doanh nghip vin thng.
63
Nh vy, nu thc thc hin tt nhng quy nh trn trong thc t s to iu kin cho cc doanh nghip vin thng c th tip cn th trng mt cch bnh ng. Tuy nhin, hin ti ng trc vin thng quc gia vn c nh nc giao cho Tp on Bu chnh - Vin thng qun l. iu ny gy ra mt s kh khn cho cc doanh nghip khc l i th cnh tranh ca Tp on Bu chnh - Vin thng. 2.2.3. m bo kt cu h tng dch v vin thng Sau nhng n lc ca Tp on Bu chnh - Vin thng, cui nm 2005, 100% s x trong c nc c kt ni mng in thoi[55]. S kt ni ny to iu kin thun li cho cc doanh nghip khai thc khch hng tim nng tt c cc vng min trn ton quc. Ngoi ra, s h tr v kt cu h tng vin thng ca Nh nc i vi cc doanh nghip cn th hin s kin u t v phng thnh cng v tinh vin thng VINASAT-1. D n phng v tinh vin thng VINASAT-1 l d n cp quc gia, c Chnh ph Vit Nam c bit quan tm. T nm 1998. Chnh ph thng qua Bo co tin kh thi D n phng v tinh Vit Nam - VINASAT ca Tng cc Bu in (nay l B Thng tin v Truyn thng). Nm 2002, Chnh ph thng qua cc ni dung c bn ca bo co nghin cu kh thi D n VINASAT v n nm 2005 ban hnh quyt nh v u t d n, giao Tp on Bu chnh - Vin thng l ch u t v thc hin. Sau khi c Chnh ph giao nhim v, Tp on Bu chnh - Vin thng la chn nh
64
sn xut v tinh l Lockheed Martin v ArianeSpace l nh thu ph phng v tinh. Khi phng thnh cng v i vo khai thc, s c hai loi dch v c bn c VINASAT-1 cung cp l cho thu bng tn v tinh v cc dch v trn gi nh thu knh ring, pht hnh lu ng, o to t xa, truyn hnh DTH, truyn hnh hi ngh, truyn d liu ngn hng, ng truyn ISP, knh thu ring cho in thoi, tng phng v tinh vin thng ca ring Vit Nam xut pht t vic cc doanh nghip v t chc ca Vit Nam v ang phi tr mt khon ngoi t ln thu v tinh ca nc ngoi. Nu c v tinh ring, theo tnh ton Vit Nam s tit kim c nhiu chi ph, do gi thu knh thng mi mt knh v tinh thng cao hn gi thnh t 1,8 n 3 ln[34]. Ngoi ra, vic s hu v tinh ring gip chng ta c thm t ch v c iu kin nng cao nng lc mng li v cht lng cc dch v vin thng, cng ngh thng tin v truyn thng. 2.2.4. H tr pht trin T chc cc hi ngh, hi tho hng nm. Hng nm, B Thng tin v Truyn thng t chc rt nhiu Hi ngh v hi tho quc t thng tin v truyn thng ti Vit Nam. y l nhng c hi cc doanh nghip vin thng trong nc tip cn vi cc xu hng cng ngh, kin thc qun l mi ca cc Tp on, chuyn gia vin thng quc t. V d, ngy 20/5/2009 din ra Hi ngh vin thng quc t Vit Nam vi ch Xy dng mt tng lai di ng v bng rng bn vng cho Vit Nam, hi ngh ln th hai ny thu ht
65
c s tham gia ca trn 150 i biu n t cc B, Ngnh trung ng, cc doanh nghip vin thng trong v ngoi nc, cc t chc quc t... Mt lot cc ni dung quan trng c cp ti Hi ngh nh: cc mc tiu pht trin vin thng Vit Nam giai on 2011 - 2020 v k hoch trin khai ca cc doanh nghip; lm th no Vit Nam c th ti u ho mng di ng v thit lp kt ni Internet khp ni trn ton quc. i din cc tp on vin thng ln chia s vi cc doanh nghip vin thng Vit Nam cng thc trin khai 3G hiu qu bao gm 4 bc c bn: Th nht, Chnh xc ngay t ln u tin (First time right): 3G l cng ngh mi c ch i t rt lu. Chnh v vy, vic lm hi lng khch hng ngay t ln u tin h tip xc vi dch v 3G l iu ht sc cn thit. Th hai, Hy chn dch v ng (Get your service right): hin nay, rt nhiu dch v ni dung hp dn c gii thiu v a vo s dng nhiu nc nhng iu quan trng nht l phi bit c loi dch v no ph hp vi th trng nc mnh. Th ba, nh hng khch hng (Customer Education): cc nh cung cp 3G cn trang b cho khch hng ca mnh kinh nghim s dng v tm hiu thi quen ca khch hng. Th t, ph thuc vo cc thit b u cui ph hp (Customized handsets). Vai tr ca cc thit b u cui cng khng km phn quan trng trong vic gip tn dng ti a li ch do 3G mang li. Bn cnh nhng chc nng a
66
phng tin v phong ph c th h tr 3G tt nht th mt thit b di ng vi tnh nng thn thin vi ngi s dng chc chn s c la chn nhiu hn. Bn cnh , B cng thng t chc cc bui giao lu trc tuyn vi ngi dn v doanh nghip. Qua y, ngi dn c th nu nhng thc mc, hoc trnh by nhng bc xc v cht lng, ni dung dch v vin thng. Cc doanh nghip c th bit c nh hng qun l s pht trin th trng ca B trong thi gian ti,... V cui cng, cc c quan QLNN s nhn c nhiu kin ng gp, ci cch th tc hnh chnh gip cho hot ng QLNN c hiu qu hn, ng thi c hng gii php h tr doanh nghip pht trin tt. Chnh sch h tr cc doanh nghip cung cp dch v vin thng cng ch: Ngy 6/11/2006, B Bu chnh - Vin thng ra thng t s 05/2006/TT-BBCVT trong quy nh cc hnh thc h tr doanh nghip cung cp dch v vin thng vng cng ch. Doanh nghip vin thng tham gia cung cp dch v vin thng cng ch s c Nh nc h tr u t cc d n xy dng mi, nng cp, m rng c s h tng mng li vin thng, Internet hoc cc c s vt cht khc phc v vic cung ng dch v vin thng cng ch. Cng theo thng t trn, cc doanh nghip s c h tr u t pht trin mi cc im truy nhp dch v vin thng cng cng ti cc x ngoi vng c cung cp dch v vin thng cng ch, c h tr chi ph duy tr cung ng cc dch v vin thng bt buc trn ton quc. Cc doanh nghip s c h tr t Qu dch v vin thng cng ch Vit Nam di hnh thc cho vay vn
67
u t hoc h tr khng hon li. Ngoi ra, cc doanh nghip tham gia cung cp dch v vin thng cng ch c th c h tr t cc ngun ngn sch a phng v cc ngun vn khc. Nh vy, nhng doanh nghip no tin phong khai ph tim nng vin thng cc vng cng ch s nhn c rt nhiu h tr t pha Nh nc. Xy dng chin lc v k hoch pht trin th trng: Xy dng v ban hnh Ch th v nh hng chin lc pht trin Cng ngh thng tin v truyn thng Vit Nam giai on 2011 - 2020. Ngy 07/07/2007, B Bu chnh - Vin thng chnh thc ban hnh Ch th v nh hng chin lc pht trin Cng ngh thng tin v truyn thng Vit Nam giai on 2011 - 2020 (gi tt l Chin lc ct cnh). nh hng ca B Thng tin v Truyn thng l "Chin lc ct cnh" giai on 2011 - 2020 s bm st hai phng chm: + Ly pht trin ngun nhn lc Cng ngh thng tin v Truyn thng c trnh v cht lng cao lm khu t ph; + Ly vic nhanh chng lm ch th trng trong nc tng bc vng chc m rng sang th trng khu vc v ton cu lm khu quyt nh. Da trn tnh hnh thc tin, "Chin lc ct cnh" cho giai on 2011 - 2020 c hy vng l s gp phn "sm a nc ta ra khi tnh trng km pht trin; to nn tng n nm 2020 nc ta c bn tr thnh mt nc cng nghip theo hng hin i, thc hin thng li s nghip cng nghip ha hin i ha t nc".
68
2.2.5. Ci cch khu vc kinh t cng V b my qun l, c quan QLNN v vin thng thay i tn 2 ln ch trong vng t nm 2002 n 2007. Nm 2002, B Bu chnh - Vin thng ra i trn c s Tng cc Bu in trc . Nhn nh thng tin v truyn thng s tip tc pht trin rng ri vi tc cao, c chiu su, vi s bng n mt s lnh vc, to c s vng chc bc vo thp nin th 2 ca th k XXI, vng bc tin vo x hi thng tin v kinh t tri thc, thng 8/2007, B Thng tin v Truyn thng c thnh lp trn c s chc nng nhim v ca B Bu chnh - Vin thng tip nhn thm chc nng, nhim v QLNN v bo ch, xut bn. Bu in Vit Nam li chuyn sang mt giai on mi. Vic thnh lp B Thng tin v Truyn thng khng ch l s i tn thng thng m cn th hin mt t duy mi trong qun l a ngnh, a lnh vc theo hng tinh gn b my qun l hnh chnh, tng tnh trch nhim v hiu qu qun l ph hp vi xu th pht trin v hi t gia cng nghip ni dung v h tng truyn thng ca th gii. Ngy 9/1/2006, Th tng Chnh ph ra Quyt nh s 06/2006 /Q-TTg v vic thnh lp Cng ty m - Tp on Bu chnh - Vin thng Vit Nam trn c s Tng cng ty Bu chnh - Vin thng Vit Nam trc y. Theo , bu chnh c tch ra khi vin thng, tr thnh mt Tng cng ty thuc Tp on. T thi im , hot ng bu chnh c hch ton c lp. Trc y hot ng bu chnh ch yu mang tnh cng ch. Cc ph bu chnh thp, b my nhn s
69
cc a phng rt cng knh. T khi tch ring thnh Tng cng ty, hot ng bu chnh phi hch ton c lp, v khng cn nhn c s b l cho t vin thng. Nh vy, Tp on Bu chnh - Vin thng cng khng cn c s nh ph kt ni ca cc mng vin thng khc cao nh trc. iu ny to thun li hn cho cc doanh nghip hot ng trn th trng dch v vin thng. 2.2.6. Kim tra, gim st hot ng ca cc doanh nghip - Thc hin kim tra, kim sot cc hot ng th trng: Kim tra t xut cht lng cc dch v vin thng. kim sot cht lng dch v vin thng ca doanh nghip, B Thng tin v Truyn thng thng c nhng t kim tra t xut. V d, vi mng thng tin di ng, c 9 ch tiu cht lng cn nh gi l: T l cuc gi c thit lp thnh cng; T l cuc gi b ri; Cht lng thoi (im cht lng thoi trung bnh); chnh xc ghi cc; T l cuc gi tnh cc, lp ho n sai; kh dng ca dch v. ng thi, cc mng cn m bo t l khiu ni ca khch hng v cht lng dch v; Hi m khiu ni ca khch hng (t l hi m khiu ni cho khch hng trong thi hn 48 gi k t thi im tip nhn khiu ni) v cht lng dch v h tr khch hng. Cn cht lng ADSL c r sot da trn 7 tiu ch l: Tc ti d liu trung bnh (ni mng, ngoi mng); Lu lng s dng trung bnh; T l dung lng truy nhp b tnh cc sai; kh dng ca dch v; Thi gian thit lp dch v; Thi
70
gian khc phc mt kt ni v khiu ni ca khch hng v cht lng dch v. Cc t kim tra ny nhm r sot, chn chnh li tnh hnh hot ng ca nh cung cp hai dch v ny, trc hng lot nhng phn nn ca khch hng v vic khng m bo cht lng dch v. Chiu 18/6/2008, Cc Qun l cht lng Bu chnh - Vin thng v Cng ngh thng tin, B Thng tin v Truyn thng chnh thc cng b kt qu o kim cht lng dch v nm 2008 ca 3 mng di ng ln nht Vit Nam l Viettel, MobiFone v VinaPhone. Theo kt qu c cng b, MobiFone tip tc l mng di ng dn u trn hu ht cc ch tiu v cht lng ch cht, Viettel xp th hai v VinaPhone ng cui cng. V ch tiu cht lng thoi: MobiFone t 3,522 im, Viettel 3,517 im v VinaPhone l 3,383 im (im t chun l >= 3 im). Mc d ng cht nhm c o kim v ch tiu cht lng thoi nhng so vi kt qu nm 2007, kt qu o kim ca VinaPhone nm 2008 vn kh hn (kt qu o kim nm 2007 ti Khnh Ha l 3,054 im). V ch tiu t l cuc gi b ri: MobiFone t nht vi 0,29%, Viettel l 0,35%, VinaPhone l 0,5% (t l t chun l <= 3%). i vi ch tiu t l cuc gi ti dch v h tr khch hng chim mch thnh cng v nhn c tn hiu tr li ca in thoi vin trong 60 giy (gi thnh cng n trung tm gii p khch hng), MobiFone vt xa 2 mng cn li vi t l cuc gi thnh cng l 98,82%, Viettel c t l o
71
kim l 91,72% v VinaPhone ch t 85,88% (t l t chun l >= 80%). Trong s cc ch tiu c o kim, ch tiu khiu ni ca khch hng v cht lng dch v trn ton mng l ch tiu Viettel li ot ngi "qun qun" vi ch s c o kim l 0,015 (s lng khiu ni/100 khch hng trong 3 thng), s lng khiu ni ca VinaPhone t hn vi ch tiu c o kim l 0,011 v MobiFone l t nht vi kt qu o kim l 0,008. ot ngi "qun qun ngc" ch tiu ny nhng ch tiu ca Viettel vn p ng yu cu v tiu chun cht lng (<= 0,25). Tuy nhin, ch tiu t l cuc gi c thit lp thnh cng, kt qu o kim c phn an i cho Viettel vi t l 98,61% (nhnh hn cht nh so vi cc mng khc); VinaPhone l 98,25% v MobiFone l 98,17% (t l t chun l >= 92%)[17]. Trong ln o kim cht lng dch v ca nm 2008, Cc Qun l cht lng Bu chnh - Vin thng v Cng ngh thng tin tin hnh o kim cc ch tiu cht lng dch v ca 3 mng di ng ln nht Vit Nam trn cng mt a bn l H Ni v thi im o cng thc hin st nhau. Nm 2007 khi cng b kt qu o kim cht lng mng di ng, c nhng kin v vic o kim cc mng ti cc tnh, thnh ph khc nhau dn ti vic cng b kt qu c th l cha cng bng. V vy, nm 2008, Cc Qun l cht lng thc hin vic o kim c 3 mng trn cng mt a bn l thnh ph H Ni o lng cht lng dch v ca cc mng di ng trn a bn ny.
72
2.3. nh gi chung v qun l nh nc i vi th trng dch v vin thng Vit Nam 2.3.1. Nhng kha cnh tch cc - Ci cch khu vc cng (ci t Tng cng ty Bu chnh - Vin thng, tch bu chnh khi vin thng...). Chnh sch ca nh nc i vi doanh nghip ch o - Tng cng ty Bu chnh - Vin thng c nhiu thay i theo chiu hng tch cc. Ngy 9/1/2006, Th tng Chnh ph ra Quyt nh s 06/2006 /Q-TTg v vic thnh lp Cng ty m - Tp on Bu chnh - Vin thng Vit Nam trn c s Tng cng ty Bu chnh - Vin thng Vit Nam trc y. Theo vin thng, cng ngh thng tin v bu chnh l cc ngnh kinh doanh chnh ca Tp on. Cc n v thnh vin ca Tp on Bu chnh - Vin thng Vit Nam gm: Tng cng ty Bu chnh Vit Nam; Tng cng ty Vin thng vng I, II, III; cc cng ty do Tp on nm gi 100% vn iu l; cc cng ty do Tp on nm gi trn 50% vn iu l; cc cng ty do Tp on nm gi di 50% vn iu l; cc cng ty lin doanh vi nc ngoi v vin thng v cng ngh thng tin; cc n v hnh chnh s nghip. Hot ng theo m hnh mi, cc cng ty con trong Tp on Bu chnh - Vin thng Vit Nam c t ch, c lp hn. Mt s n v thnh vin ang tip tc c tin hnh c phn ho. Bu chnh c tch ra khi vin thng. iu ny gp phn lm minh bch chc nng cng ch v chc nng sn xut - kinh doanh, xo b c ch b l cho t vin
73
thng sang cho bu chnh, to iu kin cho vin thng pht trin mnh m hn. - To mi trng thun li hn trc cc thnh phn kinh t t do hot ng: + M rng hn s tham gia ca cc thnh phn kinh t vo lnh vc vin thng. Php lnh Bu chnh - Vin thng nm 2002 khuyn khch s tham gia ca cc thnh phn kinh t vo lnh vc vin thng, m rng cnh tranh hn trc. Theo Ngh nh 109/1997/N-CP ngy 12/11/1997 trc , cc thnh phn kinh t khng c khuyn khch tham gia vo th trng dch v vin thng. Thng t s 04/1998/TTTCB hng dn thi hnh Ngh nh 109/1997/N-CP quy nh doanh nghip cung cp dch v vin thng bao gm: Doanh nghip cung cp dch v vin thng c bn (gm doanh nghip cung cp dch v vin thng c bn loi I v doanh nghip cung cp dch v vin thng c bn loi II); Doanh nghip cung cp dch v gi tr gia tng. Trong : Doanh nghip cung cp dch v vin thng c bn loi I: l doanh nghip nh nc c Th tng Chnh ph quyt nh thnh lp hoc cho php thnh lp v c C quan QLNN v bu chnh - vin thng cp php thit lp h thng ng trc vin thng quc gia cung cp cc dch v vin thng. Doanh nghip cung cp dch v vin thng c bn loi II: l doanh nghip nh nc hoc cng ty c phn m nh nc chim c phn chi phi hoc c phn c bit, c Th t-
74
ng Chnh ph quyt nh thnh lp hoc cho php thnh lp v c C quan QLNN v bu chnh - vin thng cp php thit lp mng vin thng cng cng (tr h thng ng trc vin thng quc gia) cung cp cc dch v vin thng. Doanh nghip cung cp dch v gi tr gia tng: l doanh nghip nh nc hoc cng ty c phn m nh nc chim c phn chi phi hoc c phn c bit, c C quan QLNN v bu chnh - vin thng cp php thit lp mng my tnh, h thng thit b in t, tin hc cung cp cc dch v gi tr gia tng qua mng vin thng cng cng. Theo nhng quy nh trn, tt c cc doanh nghip cung cp dch v vin thng u phi l doanh nghip nh nc hoc cng ty c phn m nh nc chim c phn chi phi hoc c phn c bit. Nh vy, nh nc vn mun nm quyn kim sot cht ch ngnh vin thng. V cc thnh phn kinh t ngoi quc doanh c rt t c hi tham gia vo lnh vc ny. Php lnh Bu chnh - Vin thng nm 2002 to ra s thay i ng k trong vic khuyn khch cc thnh phn kinh t tham gia pht trin ngnh vin thng. Theo Php lnh, doanh nghip vin thng c chia thnh hai loi l doanh nghip cung cp h tng mng v doanh nghip cung cp dch v vin thng. Trong : Doanh nghip cung cp h tng mng phi l doanh nghip nh nc hoc doanh nghip m vn gp ca nh nc chim c phn chi phi hoc c phn c bit, c thnh
75
lp theo quy nh ca php lut thit lp h tng mng v cung cp dch v vin thng. Quy nh ny l ph hp v: Th nht, vic xy dng cng trnh, mng li ca loi doanh nghip ny c s dng chung nhiu kt cu h tng quc gia vi mt s ngnh khc nh t ai, ng giao thng, cc v tr thun li v a l ti cc thnh ph, khu vc trung tm v c lin quan n quc phng - an ninh ca t nc. Th hai, nh nc cn phi duy tr mt s lng nht nh doanh nghip nh nc cung cp h tng mng m bo thc hin cc ngha v cng ch theo yu cu ca nh nc. i vi loi doanh nghip cung cp dch v vin thng, Php lnh quy nh mi doanh nghip Vit Nam thuc mi thnh phn kinh t, c thnh lp theo quy nh ca Php lut u c tham gia cung cp dch v vin thng. Chnh sch ny gp phn pht huy tim nng ca cc thnh phn kinh t cho cng cuc pht trin ngnh vin thng Vit Nam trong bi cnh hi nhp quc t. Trn thc t, mc d c s h tng vin thng Vit Nam trong thi gian qua pht trin rt nhanh, song quy m v s pht trin bn vng so vi cc nc trong khu vc cng nh trn th gii vn cn nhiu hn ch, ngi dn vng su, vng xa vn cha c tip cn y cc dch v vin thng. pht trin mng vin thng rng khp c nc p ng c yu cu ca cng cuc i mi, cng nghip ha, hin i ha t nc, Vit Nam vn cn nhng ngun u t rt ln pht trin mng vin thng quc gia v vic huy ng, khuyn khch mi ngun lc tham gia pht trin h
76
tng vin thng l rt cn thit. Do quy nh hn ch s hu nh nc trong cc doanh nghip thit lp mng vin thng khng cn ph hp vi thc t cng nh thng l quc t v cam kt WTO ca Vit Nam. D tho Lut Vin thng ang c Quc hi thng qua cng quy nh: Cc t chc, c quan, c nhn, U ban nhn dn v cc n v lc lng v trang a phng c trch nhim bo m an ton c s h tng vin thng ca cc doanh nghip vin thng v to iu kin thun li cho cc doanh nghip vin thng, nht l doanh nghip tham gia th trng sau sm cung cp dch v bng vic a ra cc quy nh v chia s v s dng chung c s h tng. + M rng quyn t ch cho doanh nghip trong vic t quyt nh gi cc vin thng. Php lnh Bu chnh - Vin thng m rng quyn t ch cho cc doanh nghip vin thng trong vic t quyt nh cc ph vin thng. Trc theo Ngh nh 109/1997/N-CP ngy 12/11/1997 ca Chnh ph, doanh nghip vin thng t quyt nh cc ph cc dch v m nh nc khng quy nh. Vi nhng dch v vin thng mang tnh x hi - cng ch cao, gi cc ca cc doanh nghip vin thng phi nm trong khung gi cc do nh nc quy nh. Tuy nhin trn thc t, nh nc quy nh khung gi cc i vi hu ht nhng loi hnh dch v ch yu ca cc doanh nghip vin thng Vit Nam. Php lnh Bu chnh - Vin thng nm 2002 c thay i quan trng. iu 44 ca Php lnh quy nh:
77
1. Th tng Chnh ph quyt nh gi cc dch v vin thng quan trng c tc ng n nhiu ngnh v kinh t x hi. 2. C quan qun l nh nc v bu chnh - vin thng quyt nh gi cc dch v vin thng cng ch, gi cc dch v vin thng ca doanh nghip c th phn khng ch (chim trn 30% th phn mt loi hnh dch v vin thng) v gi cc kt ni gia cc doanh nghip trn c s gi thnh dch v, chnh sch pht trin kinh t - x hi v mc tiu pht trin vin thng trong tng thi k. 3. Doanh nghip vin thng quyt nh cc mc gi cc c th i vi dch v vin thng, tr gi cc quy nh ti khon 1 v khon 2 iu ny. Quy nh trn gp phn to iu kin thun li cho cc doanh nghip vin thng (c bit l cc doanh nghip mi gia nhp th trng) cnh tranh v phng din gi c. Nhng doanh nghip cung ng dch v vin thng vi cht lng tt v gi cc hp l s c li th trn th trng. D tho Lut Vin thng quy nh: Nh nc tn trng quyn t xc nh gi v cnh tranh v gi ca cc doanh nghip. V qun l gi cc ca Nh nc: Qun l da trn nguyn tc thc y cnh tranh lnh mnh, khng phn bit trong qun l v quy nh gi cc vin thng. - T chc thi tuyn, bt buc cc doanh nghip phi pht trin theo cng ngh hin i trn th gii. 3G l cng ngh truyn thng th h th ba, cho php truyn c d liu thoi v d liu ngoi thoi (ti d liu,
78
gi email, tin nhn nhanh, hnh nh...). Vic t chc cp php 3G di hnh thc "Thi tuyn" (ting Anh l Beauty Contest) c B Thng tin v Truyn thng nghin cu theo kinh nghim quc t, tham vn cc doanh nghip trong v ngoi nc v c Th tng Chnh ph ng cho php trin khai thc hin. Cuc thi tuyn cp giy php trin khai cng ngh khng dy th h th 3 (3G) c khi xng t nm 2008. By mng di ng ti Vit Nam u c nhu cu bng tn 3G rt ln. Tuy nhin, ti nguyn tn s ch chia cho 4 mng di ng nn t Thi tuyn ln ny nhm la chn ra 4 doanh nghip, thm ch l Lin danh gia cc doanh nghip trong s 7 Doanh nghip thi tuyn B Thng tin v Truyn thng cp Giy php v cp tn s nhm trin khai dch v 3G ti Vit Nam. Vic t chc thi tuyn 3G ln ny c B Thng tin v Truyn thng chun b k lng v tin hnh mt cch cng khai, minh bch theo cc quy nh ca php lut v vin thng, thng l quc t v cc cam kt ca Vit Nam khi gia nhp WTO. Ngy 18/2/2009, 7 doanh nghip thng tin di ng Vit Nam np h s ln B Thng tin v Truyn thng. c 6 h s thi tuyn ca mng di ng VinaPhone, MobiFone, Viettel, SFone, Gtel Mobile v lin danh gia EVN Telecom (mng di ng E-Mobile) v HT Telecom (mng di ng Vietnam Mobile) c np. Nhng h s c la chn cp php phi vt qua hai vng chm v xt tuyn gt gao ca Hi ng thi tuyn 3G B
79
Thng tin v Truyn thng. Qua vng mt, tip tc vo vng hai, l vng xt tuyn vi da trn 5 tiu ch c bn, trong c nhng tiu ch quan trng nh vng ph sng, thi gian trin khai nhanh; tin t cc a ra l bao nhiu, cam kt s dng chung h tng ca mng 2G... ca doanh nghip. Chiu ngy 2/4/2009, B Thng tin v Truyn thng cng b Tng Cng ty Vin thng Qun i (Viettel), Tp on Bu chnh - Vin thng Vit Nam (VNPT), Cng ty Thng tin Di ng (VMS), Lin danh Cng ty Thng tin Vin thng in lc (EVN Telecom) v Cng ty c phn Vin thng H Ni (Hanoi Telecom) l 4 doanh nghip v lin danh trng tuyn cp php thit lp mng v cung cp dch v 3G[42]. 2.3.2. Nhng hn ch v yu km * Xy dng chin lc v k hoch pht trin th trng cha st thc tin Ngy 07/07/2007, B Bu chnh - Vin thng chnh thc ban hnh Ch th v nh hng chin lc pht trin Cng ngh thng tin v truyn thng Vit Nam giai on 2011 2020 (gi tt l Chin lc ct cnh). Tuy nhin, y mi ch l chin lc cho ngnh - pha cc doanh nghip, cn chin lc cho th trng - theo hng m bo li ch cho c doanh nghip v ngi tiu dng th Nh nc cha c nh hng. Ngoi ra, nhng ni dung nu ra trong Ch th trn cng rt chung chung, ch yu cp ti mc tiu, nhng con ng t mc tiu th cha c th. V pht trin t nc, chng ta cn c tm nhn xa hn na (n 2025, 2050) ch khng ch l 2020. Nh vy, cng tc xy dng
80
chin lc v k hoch pht trin th trng dch v vin thng Vit Nam vn cn nhiu hn ch. * T chc cc hot ng kinh t cha hiu qu - Quy trnh trin khai cc d n u t ca nh nc cho ngnh cn nhiu bt cp: Do th tc lp v ph duyt mt d n ca ngnh vin thng Vit Nam mt rt nhiu thi gian nn mt s d n c trin khai qu chm. Mt s d n c chi ph hng trm triu USD c hnh thnh t my nm trc nhng gn y mi c trin khai. V cng ngh ca cc d n tr nn lc hu trong thi k cng ngh vin thng thay i nhanh chng nh hin nay. Mt khc, hin tng tiu cc trong cng tc u thu mua sm thit b vin thng vn thng xy ra. Nm 2004, kt qu thanh tra ti Tng cng ty Bu chnh - Vin thng nu r nhiu vi phm trong qu trnh t chc u thu. V d, d n nng cp h thng chuyn mch c tnh nng thng minh (IN) cho mng VinaPhone vi tng vn u t 147,473 t ng c chia thnh 5 gi thu. Trong , gi thu s 4 (mua thit b iu khin v qun l dch v c gi 6,79 triu USD) c thc hin theo hnh thc u thu hn ch gia ba nh thu: Cng ty Siemens, Cng ty Ericsson, Cng ty Alcatel. Sau khi chm thu, T chuyn gia t vn v Tng gim c Tng cng ty Bu chnh - Vin thng ngh Cng ty Siemens trng thu. Tuy nhin sau , Ch tch Hi ng qun tr Tng cng ty Bu chnh - Vin thng quyt nh chn Cng ty Ericsson trng thu[57]. Quyt
81
nh ny l sai v trnh t, th tc ca quy ch u thu. u thu l mt hot ng mang li hiu qu kinh t cho bn mi thu. Bn mi thu c th tm c hng ho c tiu chun cht lng mong mun, vi gi c hp l nht. Do , nhng vi phm trong quy trnh t chc u thu Tng cng ty Bu chnh - Vin thng lm gim hiu qu ca nhiu d n u t cho ngnh vin thng Vit Nam. - Cha khuyn khch c cc dch v gi tr gia tng pht trin. Cc dch v gi tr gia tng ph bin nht hin nay l: nhc ch, ti nhc chung, hnh nn v truy cp Internet. Nu Viettel kh mnh mng nhc ch, MobiFone c li th LiveInfo mng tin tc th VinaPhone li sng to ra nhng gi dch v hp dn. Doanh nghip ny c cc dch v nh chia s ti khon; kt ni nhm; gn y l dch v ni dung Infoplus gip khch hng cp nht c nhng thng tin quan trng, phong ph. c bit thng 10/2008, VinaPhone tung ra gi dch v min ph rt tin li l b ng ho d liu Datasafe. Vi gi dch v ny, trong trng hp mt my, tht lc SIM khch hng c th ly li danh b trn Server ca VinaPortal. Tuy nhin nhn vo cuc ua dch v gi tr gia tng th thy: Hu nh khng c s khc bit nhiu gia cc mng; dch v ch yu vn xoay quanh nhng lnh vc kh quen thuc nh: tin tc, nhc, hnh nn Nguyn nhn ca hn ch ny l ch h tng cng ngh. Nhc im c
82
th c khc phc khi doanh nghip khai thc trit cng ngh mi, c bit l cng ngh 3G. Bn cnh nhng dch v gia tng 2G, dch v gia tng ca cng ngh 3G s gp phn to nn s phong ph v tin ch ca h thng cc dch v gia tng di ng. u th m cng ngh 3G hn hn vi cng ngh 2G l cho php c th cung cp cc dch v d liu cao nh cc dch v tng tc t vn thng tin, ngoi ra cn c th cung cp nhng dch v hnh nh, qung co, tin ngn... Trin khai hiu qu dch v gia tng cng chnh l mt trong nhng yu t quan trng cc doanh nghip di ng c th trin khai thnh cng cng ngh 3G trong thi gian ti. Cc dch v c cung cp t cng ngh 3G s da trn nn Internet nh cng truyn thng a phng tin vi nhng video c cp nht theo thi gian thc, v dch v m nhc gip ngi s dng c th tn hng v qun l danh mc cc bi ht ca mnh trn in thoi di ng, nhng game dnh cho nhiu ngi cng chi trn in thoi di ng... Trong tng lai, khi cng ngh 3G pht trin Vit Nam, th khch hng s c s dng cc dch v tin tin v chuyn nghip hn nh: truyn d liu tc cao, xem truyn hnh trc tuyn, vit Blog qua in thoi,... - Cha to dng c h tng k thut hin i: h tng mng cn ngho nn, cng ngh hin i cha pht huy c y tnh nng. Nhn chung, trnh k thut ca phn ln ngnh vin thng Vit Nam hin nay vn lc hu so
83
vi th gii. V d, nhiu tng i ca Tp on Bu chnh Vin thng cc tnh vn l tng i Toll trung k s dng cng ngh lc hu (TDM) m ch vi nm na th gii s khng cn s dng. Trong lnh vc Internet, mt s nh cung cp nh FPT, Viettel hin vn s dng nhiu phng tin, thit b v cng ngh km hin i (ca Zyxel, Huawei), mt s thit b tp trung thu bao khu vc ca Trung Quc... V vy, cht lng cc dch v vin thng ca Vit Nam cn nhiu hn ch. Ngoi ra, khi th trng dch v vin thng pht trin mnh m nh hin nay, vi s lng gia tng cc h thng thit b k thut, trm pht sng ca cc doanh nghip nhm p ng nhu cu ngy cng cao ca ngi dng, th khng gian xy dng, lp t nhng h tng thit b ny b thu hp, v mt bi ton chng lng ph trong u t v quy hoch c s h tng mi c tnh n. Ch trong mt khu vc dn c nh c n 5 trm BTS ca 5 nh cung cp dch v mc trn cc nc nh; ch mt on ng ngn m 4 doanh nghip u phi ct cng o xi ti 4 ln t cp ngm ca ring mnh... l nhng v d in hnh v s lng ph trong u t h tng v s hn lon trong vic quy hoch h tng vin thng quc gia, gy mt m quan th, lng ph tin ca v mt an ton, an ninh. * Cha to mi trng thc s thun li cc thnh phn kinh t t do hot ng - Cha to c mi trng cnh tranh:
84
+ Nh nc quy nh c ch cho thu mng ng trc vin thng quc gia cha hp l: Hin nay, h tng mng vin thng quc gia c nh nc giao hon ton cho Tp on Bu chnh - Vin thng qun l. y l mt trong nhng cn tr i vi s pht trin ca ngnh vin thng Vit Nam. V mt mt, Tp on Bu chnh - Vin thng (gi tt l Tp on) l doanh nghip qun l mng ng trc, cho cc doanh nghip vin thng khc thu li. Mt khc, Tp on cng l mt nh cung ng dch v vin thng, tham gia cnh tranh vi cc doanh nghip khc. Theo Php lnh Bu chnh - Vin thng, cc nh cung ng dch v vin thng khc s t tho thun vic thu mng ng trc vi Tp on (Doanh nghip vin thng c quyn kt ni mng vin thng ca mnh vi mng hoc dch v vin thng ca doanh nghip khc, ng thi c ngha v cho cc doanh nghip vin thng khc kt ni vo mng hoc dch v vin thng ca mnh... thng qua tho thun kt ni gia cc bn. Doanh nghip vin thng nm gi cc phng tin thit yu c vai tr quyt nh trong vic kt ni v cung cp dch v vin thng khng c t chi yu cu kt ni ca cc ch mng vin thng dng ring v cc doanh nghip vin thng khc, ng thi phi to iu kin thun li cho vic m phn v thc hin kt ni, nu yu cu a ra hp l v kh thi v kinh t, k thut). Nhng nhn chung, trn thc t cc doanh nghip vin thng khc lun vo th yu v h bt buc phi s dng ng trc vin thng quc gia. V vic cho cc i th ca mnh thu h
85
tng mng nh th no l tu thuc vo "thin ch" ca Tp on. Trn thc t vi nhng l do khc nhau, Tp on Bu chnh - Vin thng thc hin phn b h tng mng khng cng bng. Nhng n v thnh vin ca Tp on lun thun li hn cc doanh nghip vin thng khc trong vic "xin" im kt ni, dung lng tng i... Theo bo co ca D n nng cao nng lc cnh tranh Vit Nam (VNCI) do C quan pht trin quc t Hoa K ti tr, Tp on Bu chnh - Vin thng nhiu ln ly l do nng lc mng hn ch, tng i ht im kt ni... t chi khng cho cc doanh nghip khc kt ni. Xoay quanh vn ny l mt lot nhng s bt ng gia Tp on Bu chnh - Vin thng vi Cng ty c phn dch v Bu chnh - Vin thng Sign (Saigon Postel), Cng ty in t - vin thng qun i Viettel... Trng hp in hnh nht l: nm 2003, Cng ty c phn dch v Bu chnh - Vin thng Sign (Saigon Postel) xin kt ni mng S-Fone vi 2 mng VinaPhone v MobiFone ca Tp on Bu chnh - Vin thng. Trong khi Tp on nu nhng l do v k thut gia mng GSM v mng CDMA, v khng cho kt ni th mng Cityphone (cng s dng cng ngh CDMA nhng l n v thnh vin ca Tp on) li c kt ni ngay. Phi mt 1 nm sau, n thng 7/2004 mng S- Fone mi thc s kt ni hon ton vi VinaPhone v MobiFone. Cng vi l do k thut, Tp on Bu chnh - Vin thng khng cho mng S-Fone c u ni trc tip vi tng i
86
chuyn mch kp m phi qua mt tng i trung gian do Tp on qun l. Vic ny khin Cng ty c phn dch v Bu chnh - Vin thng Sign (Saigon Postel) phi tr thm chi ph 250 ng/pht, v Cng ty phi mt hn 1,4 t ng trong 6 thng cui nm 2003 v ht khong 1 - 2 t ng trong nm 2004. Nhng chi ph ny cn tr sc cnh tranh ca cc doanh nghip vin thng mi tham gia th trng[16]. + Cha c s tch bit gia chc nng cng ch v chc nng kinh doanh trong Tp on Bu chnh - Vin thng, dn n tnh trng b gi cho. Nhng bt cp ca chnh sch b gi cho l: Hn ch s pht trin ca cc doanh nghip khc (khng minh bch): Cc doanh nghip khc b tnh cc kt ni cao (v c th Tp on Bu chnh - Vin thng li dng nh gi cao, m khng ch phc v cho mc tiu cng ch do hch ton trong Tp on Bu chnh - Vin thng cha minh bch). Khng phn nh ng quan h cung - cu: Trong c ch th trng, gi c c hnh thnh trn c s quan h gia cung v cu, bn bn v bn mua. Do phi b gi cho, cc ph kt ni b tnh cao hn mc cc thng thng, nn khng phn nh c ng nhu cu kt ni ca doanh nghip, thm ch cc ph cao cn cn tr doanh nghip, ng thi khng phn nh ng mc khu hao ca h tng mng vin thng quc gia.
87
Khuyn khch tiu dng qu mc i vi nhng dch v gi qu thp, khng m bo ngun vn cho ti u t: Nhng nm qua, mc cc ni ht cc thnh ph ln c Nh nc duy tr mc kh thp. iu ny dn n tnh trng thiu vn ti u t. V Nh nc phi ly vn t ngun khc, phi tng ph kt ni ca cc doanh nghip vin thng khc vi mng quc gia, phi tng cc thu knh quc t ca cc doanh nghip.... gy cn tr hot ng ca nn kinh t i vi nhng dch v c cc ph cao (in thoi quc t...). L chnh sch ti phn phi thu nhp ngc t nhng ngi ngho sng khu vc c thu nhp cao cho nhng ngi giu sng khu vc c thu nhp thp. - Cha m rng ca cho nh u t nc ngoi, thiu cc nh u t chin lc trn th trng. Xt tng th nhng cam kt m ca cho cc nh u t nc ngoi trong lnh vc vin thng, Vit Nam c mt s nhn nhng theo yu cu ca cc thnh vin WTO trong lnh vc cung cp dch v vin thng khng c h tng mng v trong lnh vc cung cp dch v qua bin gii (dch v vin thng quc t) i ly vic bo lu hn ch nc ngoi phi lin doanh vi i tc Vit Nam c cp php v bo lu hn ch mc vn gp nc ngoi ti a l 49% trong lnh vc cung cp dch v vin thng c bn c h tng mng. Nhng nhn nhng v dch v v tinh v dch v cp quang bin cung cp qua bin gii ch cho php pha nc ngoi c php s hu ton phn dung lng thuc h thng truyn dn khng nm trn lnh th Vit Nam. Vit Nam vn bo lu c
88
quyn kim sot Nh nc i vi h tng mng vin thng trn lnh th Vit Nam v qua gi c quyn kim sot nht nh i vi th trng dch v v an ninh thng tin. Vit Nam cha cho php thnh lp cng ty 100% vn nc ngoi trong lnh vc vin thng. Cc cng ty nc ngoi vn phi hp tc vi cc cng ty trong nc cung cp dch v. Theo nhng cam kt trn, cc nh u t nc ngoi ch yu vn b hn ch t l vn gp, v hnh thc u t (ch yu di dng Hp ng hp tc kinh doanh v Lin doanh). Vi nhng gii hn , cc tp on vin thng quc t ln khng th pht huy hiu qu th trng Vit Nam. V h khng c nm quyn qun tr trc tip, m phi thng qua i tc Vit Nam. V cng ngh h mang vo Vit Nam cng khng th hin i nht, do gii hn vn gp. - Qu trnh c phn ho cc doanh nghip cung cp dch v vin thng din ra chm. Qu trnh c phn ha cc doanh nghip vin thng bt u t nm 2005 sau khi c Chnh ph ph duyt k hoch vo nm 2004, v lnh vc c phn ha u tin l cc doanh nghip cung cp dch v c h tng mng trong c VinaPhone, MobiFone v Viettel. Hin c ti 10 hng vin thng nc ngoi ang chun b u t vo MobiFone khi doanh nghip ny c c phn ha. H khng nh bng kinh nghim kinh doanh v nng lc cnh tranh, vic mua c phn vo cc mng di ng s thng ln, lc th trng kinh doanh s si ni hn gp nhiu ln so vi hin nay.
89
Th nhng k hoch c phn ha ca MobiFone ang tin hnh rt chm chp, thm ch cn chng li v phi ch i cc vn bn hng dn ca Chnh ph, sau khi hon tt cc phng n c tnh nguyn tc t 6 thng trc . Chnh s chm tr ny ko theo vic nh gi ti sn cng khng th tin hnh c. Theo k hoch, VinaPhone s l doanh nghip c c phn ha th 2 sau MobiFone vn cha nhn c vn bn ch o c th no cho vic c phn ha. Sau , mng EVN Telecom ca Tp on in lc Vit Nam ra i, v doanh nghip ny nng ng trin khi k hoch c phn ho trong nm 2008. Tuy nhin cho n thi im thng 10/2009, cha c doanh nghip vin thng no hon tt cng tc ny. Nu nh trin khai c phn ha cc doanh nghip thng thng n gin ch l nh gi ti sn c nh th doanh nghip thng tin di ng phc tp hn nhiu do cc ti sn v hnh nh vn thng quyn, tn s (ti nguyn thng tin), kh nng m rng th trng... rt kh nh gi. Nhng gi tr ny phi c a vo ti sn chung ca doanh nghip thng tin di ng khi c phn ha. y l mt vn rt mi, cha c tin l v cha c cc quy nh c th. Hin ti, thng tin v c phn ha MobiFone ang l tm im thu ht s ch ca cc nh khai thc mng nc ngoi. Trong , France Telecom, d khng bng mt vn bn php l chnh thc, nhng cng hp tc cht ch vi MobiFone trong vic pht trin mng li v dch v, cng nh
90
chia s thng tin v pht trin dch v 3G, c c s u tin khi MobiFone c phn ha. Ngoi MobiFone ang c gng hon tt qu trnh c phn ha trong nm 2009, trong thng 12/2008, EVN Telecom kp gi th mi quan tm ti hai cng ty vin thng nc ngoi, tin ti vic la chn i tc chin lc nc ngoi nm gi 30% c phn ca mnh trong nm nay. EVN Telecom d nh bn 30% c phn cho i tc chin lc nc ngoi trc khi tin hnh IPO. Cng ty hin trnh phng n gi ln EVN trc khi trnh Chnh ph cho php tin hnh bn c phn cho i tc chin lc nc ngoi. Theo nhng d tnh ban u, i tc chin lc nc ngoi s l nh khai thc mng m EVN Telecom c th trng cy, pht trin dch v 3G. Tuy nhin, ti thi im ny, k hoch c phn ha EVN Telecom cng mun 1 nm so vi k hoch c a ra ban u (theo k hoch trc y, EVN Telecom phi hon tt qu trnh chun b v bt u c phn ha trong nm 2008). T nm 2005, Viettel gp rt hon thnh nhng cng on cui cng xem xt la chn i tc chin lc cho vic c phn ha ang gn k. Nhng sau 4 nm, dng nh h ang ch kt qu c phn ha MobiFone v EVN Telecom hc tp kinh nghim. Mi y, theo nh gi ca Cng ty Cng ngh qun l v Tin hc (Informa), gi tr thng hiu ca Viettel t 536 triu USD v l thng hiu th 83 trong 100 thng hiu ln nht th gii trong lnh vc vin thng[72].
91
* Hot ng iu tit cc qu trnh pht trin th trng cn km - Chnh sch ph cp dch v vin thng cng ch n cc vng kh khn trong c nc cn nhiu vng mc: Ngy 8/11/2004 Th tng Chnh ph ra Quyt nh s 191/2004/Q-TTg v vic thnh lp Qu dch v vin thng cng ch nhm mc ch h tr, thc hin chnh sch ca nh nc v cung cp cc dch v vin thng cng ch. Ngy 3/12/2007, Th tng chnh ph ra Quyt nh 186/2007/QTTg V vic sa i Quyt nh s 191/2004/Q-TTg ca Th tng Chnh ph v thnh lp, t chc v hot ng ca Qu dch v vin thng cng ch Vit Nam. Trong quy nh: Tt c cc doanh nghip vin thng hot ng kinh doanh ti Vit Nam u phi thc hin ngha v cung cp dch v vin thng cng ch ti Vit Nam thng qua ng gp ti chnh cho Qu. Cc khon ng gp ca doanh nghip vin thng cho Qu t nm ti chnh 2007 c tnh theo doanh thu cung ng dch v cho khch hng s dng (khng tnh doanh thu cc kt ni), bao gm: + Cc dch v vin thng di ng, mc ng gp l 3% doanh thu; + Dch v in thoi ng di quc t, dch v thu knh ng di quc t, mc ng gp 2% doanh thu; + Dch v in thoi ng di trong nc lin tnh, dch v thu knh ng di trong nc, mc ng gp l 1% doanh thu.
92
Tuy nhin, c mt vn l ngun thu ca Qu do cc doanh nghip vin thng ng gp, nhng theo Quyt nh 191/2004/Q-TTg ca Th tng Chnh ph th Qu l ch u t cc d n v c quyn tuyn chn, thm nh cc d n . Nh vy, khng phi c doanh nghip vin thng no ng gp nhiu hn l c hng li nhiu hn. y l mt mu thun dn n kh cn bng li ch gia cc doanh nghip vin thng. Mt vn khc, theo cc chuyn gia th vic lp in thoi c nh cho vng cng ch c gi thnh t hn so vi u t mt ct pht sng dnh cho dch v in thoi di ng. Nh vy, nu u t xy dng mng li in thoi di ng th s hiu qu hn. Tuy nhin, vn ny cn c nghin cu thm trc khi Qu la chn d n u t. Mt vng mc na, l nng lc hot ng ca cc S Thng tin v Truyn thng a phng. Nhn qua c ch hot ng ca Qu, s thy vic chi ca Qu da vo kt qu trin khai dch v v cung cp dch v ca cc doanh nghip vng cng ch, s quyt nh doanh nghip c Qu h tr nh th no. Nhng ai s ng vai tr thm nh, gim st, bo co cc kt qu cng vic m doanh nghip lm c vng cng ch? Nu l Qu, s rng s c nhng kin cho rng thiu khch quan, cng thiu khch quan hn nu do doanh nghip t lm, ri t bo co. V th trch nhim ny s thuc v cc S Thng tin v Truyn thng a phng. Trn tr l ch, cc S c nhn lc, trnh , v ti chnh
93
hon thnh nhim v ny khng? Trnh v nhn lc ca cc S Thng tin v Truyn thng l mt trong nhng tr ngi trong qu trnh hot ng ca Qu vin thng cng ch. Trong khi , s ngi mi S li qu t. Vic nm bt tnh hnh v kim sot s hot ng ca vin thng cng ch a phng chc chn s rt phc tp. Cha ni ti vic cc vng cng ch min ni, a hnh him tr tri di, dn tha, doanh nghip cha chc mn m v vic trin khai vin thng cng ch s v cng kh khn. * Cn lng lo trong vic thc hin kim tra, kim sot cc hot ng th trng: - Cha kim sot c tnh trng cc doanh nghip chy ua cnh tranh bng gim gi cc dn n gim cht lng dch v: nghn mng, nhiu khi m thoi Trong nhng nm qua, nhiu ln cc mng in thoi di ng, mng Internet Vit Nam b nghn, tnh nhm gi cc cho khch hng... Nguyn nhn l do cc doanh nghip vin thng qu tp trung vo cuc chy ua gim gi cc m khng ch nng cp h tng mng p ng nhu cu tng ln nhanh chng ca khch hng. Cc doanh nghip s dng cc chiu thc khuyn mi hp dn, tuy nhin, s chun b v h tng mng cha tt. Th nht, cng ngh m cc doanh nghip s dng l cng ngh c (GSM) nn cht lng ng truyn tn hiu khng bng nhng cng ngh hin i (nh CDMA...). Th hai, hu ht cc tng i ca Tp on Bu chnh - Vin thng l tng i Toll s dng cng ngh lc hu (TDM) nn nng lc truyn tin km. Nhiu tng
94
i cc tnh - thnh cha p ng c nhu cu ca ring cc doanh nghip trong Tp on Bu chnh - Vin thng. V vy trong nhiu trng hp, Tp on ly l do ny t chi khng cho cc doanh nghip vin thng khc kt ni. Mt l do quan trng khc l mt s doanh nghip (Cng ty in t - vin thng qun i Viettel, Cng ty vin thng in lc...) tuy c Th tng Chnh ph chp thun cho xy dng mng ng trc ring nhng doanh nghip li trin khai qu chm. iu ny dn n tnh trng cc doanh nghip vin thng phi ph thuc vo h thng tng i v ng trc do Tp on Bu chnh - Vin thng qun l. V vic Tp on gy kh khn cho cc i th cnh tranh l "ng nhin". V lnh vc Internet, hin tng nghn mng cng hay xy ra. Nguyn nhn th nht l do trnh cng ngh. Mt s nh cung cp nh FPT, Cng ty in t - vin thng qun i Viettel hin vn s dng nhiu phng tin, thit b v cng ngh km hin i (ca Zyxel, Huawei), mt s thit b tp trung thu bao khu vc ca Trung Quc; cng Internet i quc t cha c ln, kt ni vo ng trc khng c "u tin"... Th hai, mt thu bao Internet phn b khng ng u. S lng thu bao ti cc th ln kh ng. V vy vo gi cao im, h thng tp trung thu bao v x l thng tin ca cc nh cung cp khng nng lc phc v, gy ra tnh trng nghn mng. - Cha ngn chn c tin nhn qung co rc.
95
Vi quy nh hin nay, tin nhn rc ang c c hi c hp php ha v khch hng vn mt tin cho vic ny. C th theo quy nh ca Ngh nh s 90/2008/N-CP ngy 13 thng 08 nm 2008 ca Chnh ph v chng th rc, doanh nghip cung cp dch v qung co s khng c tip tc gi tin nhn rc n thu bao di ng nu thu bao t chi. Tuy nhin, iu tr tru l trong thi gian qua, cc doanh nghip li p dng tiu xo mc ti khch hng bng cch gi tin nhn rc c tiu qung co n cc thu bao di ng. V bc xc, cc thu bao s gi tin nhn ngc li t chi; ngay lp tc cc doanh nghip ny tr tin trong ti khon ca cc thu bao. Theo thng tin t Trung tm ng cu khn cp my tnh Vit Nam th thi gian qua c rt nhiu thu bao di ng khiu ni v vic b mt s doanh nghip mc ti kiu ny. C th vi mi ln gi tin nhn t chi qung co, thu bao b mc ti 2.000/tin nhn. Ngay sau s vic ny, Thanh tra B Thng tin v Truyn thng v Trung tm ng cu khn cp my tnh Vit Nam vo cuc x l. c nh cung cp dch v Vietnam2you tha nhn vic p dng tiu xo ny v ha s hon tr s tin thu bt hp php. Cng trong ngy 10/4/2009, cc chuyn gia vin thng tip tc cnh bo nhng chiu thc ci by khch hng mi. C th, cc doanh nghip cung cp dch v ni dung s gi tin nhn n cc thu bao di ng. Nu bit cch v t chi, khch hng s khng mt tin.
96
Thc t cho thy cc nh thu u s khng di g nhng tin nhn ni dung khng lnh mnh, quy ri xut pht t s ca tng i. Bng cch s dng nhng sim c nhn, cc nh thu u s c th gi hng lot tin nhn gi khch hng tham gia dch v vi ni dung ty thch m khng b pht hin. Vi tnh trng sim siu khuyn mi nh hin nay (ti khon gp ba ln tin mua), mt sim in thoi c th dng trong mt ln gi n hng trm thu bao khc sau vt st rc. Tuy nhin ch cn bm nt chp nhn xem tin nhn, lp tc s b tr tin v coi nh khch hng nhn s dng v xem thng tin t tin nhn. Theo khuyn co ca cc chuyn gia, nu b li dng v la o, khch hng cn c thc u tranh bng cch lin h vi cc ng dy nng x l tin nhn rc ca doanh nghip vin thng, hoc ti website chng tin nhn rc ca Trung tm ng cu khn cp my tnh Vit Nam ti a ch antispam.vncert.gov.vn. - Qun l thu bao di ng tr trc cn lng lo. Vi vic pht hnh kho s phung ph, cc doanh nghip phi u t khng nh "nui" thu bao o trn h thng. Theo iu tra ca B Thng tin v Truyn thng, s thu bao o ang chim khong 30% tng s thu bao ca cc mng thng tin di ng. Bn cnh , cc doanh nghip cng tn khng t tin ca, cng sc tuyn truyn, qung b u s mi. Cui cng, h ly to ln l cc doanh nghip ng trc nguy c chy kho s. C th, con s truyn thng "09" ca mng di ng gn nh ht. iu ny buc B Thng tin v
97
Truyn thng phi m kho s, hoc tng dy s t 10 con s hin nay ln 11 con s. B Thng tin v Truyn thng cho doanh nghip t do khuyn mi; cha qun l cht ch thu bao tr trc. Bn cnh v cc mc tiu cnh tranh, cc doanh nghip cng phung ph kho s ca mnh. Theo cc chuyn gia, quyt nh ny "sai lm" ch: Cc mng di ng b phc tp ho khi phi qun l v tuyn truyn cho u s mi; mt khc B v cc doanh nghip cng t "hn ch nng lc" kho s khi mi u s ch pht trin c 10 triu s thu bao. Nu B Thng tin v Truyn thng khng "nung chiu" cc doanh nghip trong vic m kho s th thc cht cc doanh nghip cng cha b nguy c chy kho s. Nhng t khuyn mi t vi chiu thc "tin t mua ti khon nhiu" khng ch gy ri th trng, m cn to nhng cn st o v pht trin s thu bao. Vi th trng di ng Vit Nam, cc doanh nghip vin thng u tha nhn tc hi khn lng ca vic th ni th trng di ng tr trc. Th nht, vic xut hin bom tin nhn spam u xut pht t cc thu bao tr trc, gy phin toi khng t cho ngi tiu dng, vi cc loi tin nh qung co du gi u, khuyn mi x phng Omo, hay tin n tht thit nhn tin tng tin vo ti khon... iu t hi hn l nhng tin nhn nguy hi ny li thng xuyn c gi n vo nhng gi khng ai mun nhn: gi ngh tra, lc na m... Th hai, theo nh gi t pha cc nh cung cp dch v, vic tht cht qun l thu bao tr trc s gp phn tit
98
kim c kho ti nguyn s. Bi v, hin nay, cc thu bao kha hai chiu, ''thu bao o'' ang chim t l kh cao. Hiu sut s dng kho s tr trc bnh qun mi ch chim khong 50% trong khi, di s cho cc mng di ng hin nay ang khng di do, thm ch cn c nguy c phi tng thm u s. Tc hi th ba d nhn thy l nn honh hnh ca cc i tng trm cc vin thng, s dng s tr trc, vi tn, a ch thu bao nc danh, khng r xut x. Thng thng, cc i tng ny thu phng khch sn t thit b, ng k dch v in thoi c nh, v tuyn, ni th, th ho mng tr trc. Trong , th ho mng tr trc c dng kh ph bin v nhiu nh cung cp khng lu d liu khch hng, ngi s dng khng phi i ng cc nn cc i tng trm cc c th "mai danh n tch". - Cha c c ch kim sot cht ch vic cung cp cc hnh nh, m thanh v ni dung do cc doanh nghip vin thng cung cp cho khch hng. Ni dung tin nhn rc cng c "nng cp", khi khng ch dng li qung co dch v, sn phm m cn tp trung vo chuyn chn gi, gii tnh, hnh nh sex V d: Tng bn 5 hnh nn + 5 nhc chng trnh HOT min ph, son: SPRSP gi 8xxx. xem 15 hnh nn Bikini nng bng, son APT 10 gi 8xxx. Tng bn 10 ngi p Bikini nng bng v quyn r, son: TDT 125 gi 8xxx. Chn di gi cm, cc HOT, son TDT 96 gi 8xxx
99
Tnh trng tin nhn qung co khng c trch nhim, khng ph hp vi thun phong m tc, thm ch la o thc t vn ang kh ph bin. Khng dng li nhng tin nhn qung co vi nhng ni dung khng lnh mnh, hin nay tin nhn quy ri ang bng n mt cch khng th kim sot. Sau v tin nhn ma khin mt n sinh vin Trng cao ng Phng ng ( Nng) hong lon, ngt xu phi a vo bnh vin cp cu, mi y ti TP. H Ch Minh cng r ln tin nhn ma tng t gy hoang mang cho nhiu ngi. Mc pht cao nht cho cc hnh vi vi phm l cc nh cung cp s b thu hi u s. Nhng, thc t vn cn k h "lch lut" v, h c th bin h rng: S in thoi kia chng bit l ca ai v cng chng can h g ti doanh nghip?! y l c k chi xu ch h khng thc hin tin nhn qung co ny?! - Cha qun l c tnh trng th Internet lu. Internet Phone xut hin ti nc ta t khong nm 2000 nhng lc th phn ch yu ca th lu nc ngoi, ln n 90%. Tnh hnh ny ko di n u nm 2007. mua c nhng loi th ny, khch hng ch cn ln website ca cc hng cung cp in thoi Internet nc ngoi, ng k mua th bng tin v thanh ton qua mng. Cc hng nc ngoi s cung cp account, pin code v serial number. Ngi mua Vit Nam s t in th v bn ra th trng. Thc cht ca th lu l th c php kinh doanh nc ngoi
100
nhng cha c php kinh doanh Vit Nam. Do vy, khi kinh doanh lu, ngi bn ng nhin khng phi ng thu. Mt trong nhng nguyn nhn lm th trng th lu chim u th chnh l nh gi r. c tnh, chi ph gi ra nc ngoi r hn th trong nc t 20 - 40%. Cng vo , v th lu khng chu nhng khon thu nn t l hoa hng cho cc i l kh cao. C hng dnh n 50% gi tr th tr hoa hng cho i l. Trong khi , cc doanh nghip trong nc nh Cng ty C phn Internet Mt Kt Ni (OCI), Cng ty in ton v Truyn S liu (VDC), Cng ty C phn dch v Bu chnh - Vin thng Si Gn (SPT)... do gnh gng bao nhiu khon ph nn khng th c gi cc thp hn th lu. i din ca OCI cho bit, cc i l bn th lu ch cn ming giy ghi s m ca th l xong. H chng cn u t g nhiu nn mun bn vi gi bao nhiu cng c. V khng chu ni sc p v gi ca th lu, nn cc doanh nghip kinh doanh IP trong nc nh b th trng. Theo s liu ca B Bu chnh Vin thng, 90% th trng in thoi Internet lu vi mc li nhun ti thiu 15% trn doanh thu th thu thu nhp doanh nghip (28%) m Nh nc khng th thu c ln ti 6,8 t ng mi nm[18]. Hin nay, th phn ca th Internet lu khng cn nhiu nh trc, tuy nhin, n cng gy ra mt s tht thu thu i vi nh nc.
101
2.3.3. Nguyn nhn ca nhng hn ch, yu km trong qun l nh nc i vi th trng dch v vin thng Vit Nam H thng kt cu h tng k thut chung ca nn kinh t cha pht trin. ng giao thng nhiu ni cn kh khn, cha ng b. Di lng t c rt nhiu ng dy cp ca cc ngnh: vin thng, in lc, truyn hnh cp, nc sch, cng ngm... khin qu trnh trin khai lp t cp vin thng din ra tng i chm v phc tp. Cn trn mt t, cc ct in ca ngnh in gi cng phc v gip cc doanh nghip vin thng, truyn hnh cp. Th trng Vit Nam hin nay c 10 doanh nghip h tng vin thng, hn 40 doanh nghip truyn hnh cp, hn 60 doanh nghip cung cp dch v Internet, hn 60 i pht thanh - truyn hnh, hng trm doanh nghip cung cp h tng vin thng t ng, cung cp ni dung thng tin, cnh tranh thc hin trn tt c mi loi hnh dch v vin thng[33]. Vi s lng doanh nghip ln nh vy, tp trung ch yu cc thnh ph cng khin cc ct in phi mang rt nhiu dy cp, h thng ng dy vin thng trong cc th bng nhng, qu trnh trin khai lp t dch v vin thng gp nhiu kh khn. Mt s gia nh, doanh nghip mun lp t dch v Internet nhng b doanh nghip t chi v l do ht cng, hoc ng dy cha ko ti... Nh vy, vn s dng chung h tng mng gia cc doanh nghip vin thng, v gia ngnh vin thng vi cc ngnh khc cn phi c t ra
102
h thng kt cu h tng ca nn kinh t pht huy c hiu qu. Thu nhp bnh qun u ngi Vit Nam cn thp. Nm 2009, c tnh thu nhp bnh qun u ngi ca Vit Nam vo khong 1.074 USD/ngi, v Vit Nam vn cha thot khi ngng nc ngho[41]. Thng 8/2009, T chc Business Monitor International (BMI) cng b bng xp hng mi trng kinh doanh vin thng chu , Vit Nam ng th 18, xp di Sri Lanka, Thi Lan, Bangladesh, Pakistan, Lo v Campuchia. So vi ln cng b trong qu I va qua, Vit Nam tt 5 hng. Cc tiu chun nh gi ca BMI da trn ri ro khi u t cng nh kh nng thu hi vn, trong tiu chun u chim trng s 30%. Tiu chun sau c nh gi da trn cc tiu ch v ch s thu nhp bnh qun trn mi ngi dng, tc tng trng ca th trng dch v vin thng v mi trng kinh doanh. Trong , Vit Nam khng c nh gi cao khi 90% l thu bao tr trc, vi ch s doanh thu bnh qun mt thu bao/thng (ARPU) mc 6 USD/ngi, thuc loi thp[66]. Cc dch v vin thng i hi vn u t ban u ln cho h thng mng. Gi cc dch v vin thng ca Vit Nam tuy gim xung tng ng vi cc nc trong khu vc, nhng do thu nhp bnh qun ca nc ta thp hn cc nc khc nhiu, nn sc cu i vi th trng cn hn ch. iu ny khin cc doanh nghip vn cn tng i e d khi u t xy dng h tng, v trin khai nhng dch v gi tr gia tng i hi chi ph cao.
103
T duy ca nhng ngi hoch nh v iu hnh thc hin chnh sch. Trc bi cnh ton cu ho din ra nhanh chng, chng ta ang qu thn trng trong qu trnh hi nhp quc t. Hin nay, h thng an ninh, quc phng v cc c quan quan trng ca quc gia c mng vin thng dng ring. V vy, nhng din bin trn th trng dch v vin thng cha c nh hng trc tip n an ninh, quc phng. Cc doanh nghip trong nc hin ti vn ku gi nh nc li li l trnh m ca. Tuy nhin, mc ch chnh ca h l mun kim thm li nhun t s bo h ca nh nc. Mt khc, nu chng ta bo h cho ngnh vin thng qu lu th sc cnh tranh ca ngnh s gim do khng c ng lc thc y ci tin sn xut - kinh doanh. Ngoi ra, quan nim v vai tr ca nh nc trong nn kinh t th trng cng cn c lm r. Hin nay, nhiu cn b lnh o vn chu nh hng ca t duy kinh t c (c ch qun l kinh t tp trung cao vai tr ca nh nc). Mt khc, quy trnh xy dng v thc thi php lut ca Vit Nam cn nhiu yu km. V vy, nh nc vn qu tp trung vo vic iu tit nn kinh t bng doanh nghip nh nc m khng coi trng cng c lut php v cc cng c kinh t khc (ti chnh, thu...). Do , cc thnh phn kinh t ngoi quc doanh cha thc s c thun li khi tham gia vo th trng dch v vin thng. Cng xut pht t t duy , vic c phn ho cc doanh nghip nh nc trong ngnh vin thng din ra qu chm. Nh nc s sau khi c phn ho, nh nc s mt quyn kim
104
sot v cc nh u t nc ngoi s thn tnh doanh nghip. Cn nhng ngi lm vic trong doanh nghip vn mun c thu nhp n nh t s "bao bc" ca nh nc. H thng Lut php Vit Nam hin cn chng cho gy kh khn cho cc doanh nghip. Ngoi Php lnh Bu chnh Vin thng nm 2002, Vit Nam c nhng lut khc iu chnh s cnh tranh gia cc doanh nghip, nh Lut Cnh tranh, Lut Thng mi. Tuy nhin, nhng nm gn y, cc mng in thoi di ng thng xuyn c nhng khuyn mi ln, gn nh cho khng, tng 100% gi tr th/sim, tuy nhin cha c doanh nghip no b x l theo php lut v hnh vi cnh tranh khng lnh mnh. iu chng t cc vn bn lut cha pht huy hiu qu trong thc tin. Nhiu vn bn quy phm php lut cha c s thng nht, gy kh khn khi gii quyt cc trng hp. Ngoi ra, nng lc ca i ng xy dng v thc thi lut php Vit Nam cn nhiu hn ch. V y cng l mt trong nhng nguyn nhn khin Nh nc vn ch trng vic iu tit nn kinh t bng cch s dng cc doanh nghip nh nc, ch khng phi bng cng c lut php, chnh sch. Chc nng QLNN v chc nng kinh doanh gia B Thng tin v Truyn thng vi Tp on Bu chnh - Vin thng cha c phn nh r. Mt s cn b ca B cng kim nhim chc v Tp on Bu chnh - Vin thng; quan h cht ch trong qu kh gia B vi Tp on vn khin mi ngi nghi ngi v s u i ca B dnh cho Tp on hn nhng doanh nghip vin thng khc. Mt v d l, thng 6/2009,
105
Viettel gi n ln B t gic cc poster qung co gi cc dch v mi ca MobiFone xut hin ti mt s tnh min Ty nh ng Thp, Sc Trng, Hu Giang, Cn Th, An Giang, C Mau, Kin Giang, Vnh Long... in thng tin t mt bi bo so snh gi cc ca MobiFone thp hn gi cc ca Viettel 10 ng/pht tt c cc gi cc tng ng gia 2 mng v cc thu bao tr sau th thp hn 1.000 ng/thng. Nghim trng hn MobiFone cn thc hin chng trnh i sim mng khc ly sim MobiFone c 230.000 ng trong ti khon. C th, khch hng c sim ca mng khc (c Viettel) cn ti khon di 15.000 ng v hn s dng, c th i min ph 1 sim MobiZone ca MobiFone c sn ti khon 50.000 ng, mi thng tng thm 15.000 ng trong 12 thng[64]. Hai hnh vi ny ca MobiFone vi phm Php lnh Qung co: Nghim cm doanh nghip qung co bng vic s dng phng php so snh trc tip dch v ca mnh vi dch v cng loi ca doanh nghip khc. Ngoi ra, lut Cnh tranh cng xc nh hnh vi so snh trc tip dch v ca mnh vi dch v cng loi ca i th l hnh vi qung co, nhm cnh tranh khng lnh mnh... Nhng cho n nay, v c bn, vn cha c doanh nghip no phi chu trch nhim v v vic trn. Nhn chung, Tp on Bu chnh - Vin thng vn c B bo v quyn li. V li ch ca B cng c mt phn trong Tp on (qua cc d n u thu, t vn...). Vic Tp on Bu chnh - Vin thng c nh nc giao c quyn qun l ng trc vin thng quc gia to ra
106
mt li th rt ln cho Tp on. Nh phn tch phn trc, Tp on gy kh khn cho cc doanh nghip khc trong vn kt ni vi h tng mng vin thng quc gia, cnh tranh khng lnh mnh... Tnh trng c quyn qun l ny ang cn tr s pht trin ca th trng dch v vin thng Vit Nam. Kt lun chng 2: Trong thc tin qun l nhng nm qua, Nh nc ban hnh nhiu vn bn php lut quy nh khung php l cho hot ng ca th trng vin thng. Ngoi Php lnh Bu chnh - Vin thng nm 2002 (vn bn quy phm php lut cao nht iu chnh trc tip th trng cho n nay), cn nhiu Lut, v vn bn di lut khc c lin quan (v Quc hi ang chun b thng qua Lut Vin thng). Chnh ph, B Thng tin v Truyn thng cng c nhng nh hng ch o v chin lc pht trin th trng trong thi gian sp ti. Kt qu ca nhng n lc l, th trng vin thng Vit Nam tng trng nhanh, thc y cc ngnh khc, v ton b nn kinh t pht trin. Tuy nhin, bn cnh nhng thnh tch , cc c quan QLNN vn i khi cn lng tng trc cc chiu thc cnh tranh gia cc doanh nghip (khuyn mi, i sim), cha xc nh r trng hp no l cnh tranh khng lnh mnh. Hin ti, B Thng tin v Truyn thng vn cha tm c c ch khuyn khch cc doanh nghip cnh tranh bng nng cao cht lng dch v, a dng tin ch, h tng k thut, ch khng phi ch yu bng gi. V pha ngi tiu dng, s kim sot ca Nh nc i vi nhng thu bao
107
tr trc cn lng lo, khin lng ph ti nguyn kho s, v gy ra nhiu h lu khc. Tm hiu nguyn nhn ca nhng hn ch, yu km trong QLNN l c s a ra quan im v nh hng gii php cho QLNN i vi th trng ny trong thi gian ti.
108
Chng 3 Quan im nh hng v gii php nng cao hiu qu qun l nh nc i vi th trng dch v vin thng Vit Nam
3.1. Hi nhp quc t v nh hng i mi qun l nh nc th trng dch v vin thng Vit Nam 3.1.1. Khi qut v tin trnh hi nhp quc t ca th trng dch v vin thng Vit Nam nhng nm ti * Mt s cam kt ca Chnh ph Vit Nam v tin trnh hi nhp quc t ca ngnh vin thng Hip nh Thng mi song phng Vit Nam - Hoa K c hiu lc thng 12/2001 a ra l trnh cho php cc nh u t M tham gia th trng dch v vin thng theo hnh thc lin doanh t thng 12/2001. Mc cam kt m ca th trng dch v vin thng trong Hip nh Thng mi song phng Vit Nam - Hoa K l tng ng mc cam kt gia nhp WTO ca Trung Quc. Tho thun gia Chnh ph Vit Nam v EU v Tip cn th trng k ngy 03/12/2004 c hiu lc t u nm 2005 cng cho php cc nh u t EU tham gia th trng dch v vin thng nh cc nh u t M. Tuy nhin, iu 4 ca Tho thun ny quy nh Tho thun s ht hiu lc vo thi im Vit Nam gia nhp WTO. Do , Tho thun tip cn th trng Vit Nam - EU ht hiu lc k t 11/01/2007 - ngy Vit Nam l thnh vin chnh thc ca WTO.
109
Mi trng php l chuyn ngnh v vin thng v Internet tng i hon chnh vi Php lnh Bu chnh - Vin thng v cc Ngh nh hng dn v Lut Vin thng sp c ban hnh. Cc vn bn ny v c bn ph hp vi nhng nguyn tc v ngha v c bn chung ca mt nc thnh vin WTO. Quy nh v u t nc ngoi trong lnh vc dch v vin thng hin tun theo cc quy nh chung ca php lut v u t nc ngoi ca Vit Nam. Trong m phn gia nhp WTO, dch v vin thng chu sc p m ca rt ln, c bit t pha cc thnh vin ch cht ca WTO nh M, EU, Nht Bn, Hn Quc, Da trn trin vng kt qu vng m phn Doha v mc cam kt qu ci m ca cc nc mi gia nhp WTO nh Campuchia, Jordani, -rp X-t, cc nc yu cu Vit Nam cam kt l trnh xo b mi hn ch v u t nc ngoi trong lnh vc vin thng. Mc cam kt ca Vit Nam trong Hip nh Thng mi song phng Vit Nam - Hoa K c cc nc coi ch l mc khi im m phn. - Hnh thc u t trc tip nc ngoi: + Hin trng cam kt quc t: Hip nh Thng mi song phng Vit Nam - Hoa K hin ch cho php hp ng hp tc kinh doanh (BCC; nc ngoi gp vn, chia li, khng tham gia iu hnh) v lin doanh (JV) 49% vn nc ngoi cung cp dch v vin thng c bn; BCC v JV 50% vn nc ngoi cung cp dch v vin thng gi tr gia tng. Hip nh ny cha cho php nc ngoi nm a s vn v thnh lp cng ty 100%. Nhng hn ch ny cho php Vit Nam nm a s
110
vn v quyn kim sot, qua m bo ch quyn kinh t, m bo li ch an ninh v quc phng. Nhng hn ch ny cng ph hp vi ch trng m ca tng bc v thc y vic chuyn giao cng ngh cho pha Vit Nam. + Yu cu ca cc i tc: M ca th trng cao hn, cho php nc ngoi nm a s vn v a ra l trnh cho php cng ty 100% vn nc ngoi. + Cam kt ca Vit Nam: Cung cp dch v vin thng c h tng mng: khng c nhn nhng thm so vi mc cam kt trong Hip nh Thng mi song phng Vit Nam - Hoa K. Trong lnh vc dch v vin thng c bn, bn nc ngoi ch c php u t di hnh thc lin doanh vi nh khai thc Vit Nam c cp php, vn gp ca pha nc ngoi khng c vt qu 49% vn php nh ca lin doanh. Cung cp dch v vin thng khng c h tng mng: trong 03 nm u sau khi gia nhp WTO (k t 11/01/2007), bn nc ngoi ch c php u t di hnh thc lin doanh vi nh khai thc Vit Nam c cp php, vn gp ti a l 51% vn php nh ca lin doanh, 03 nm sau khi gia nhp (11/01/2010) bn nc ngoi mi c php t do la chn i tc khi thnh lp lin doanh v c php nng mc vn gp ln mc 65%. Ring i vi dch v mng ring o (VPN) m M c mi quan tm c bit, c thit lp trn h tng mng do Vit Nam kim sot, Vit Nam c nhn nhng hn mt cht: pha
111
nc ngoi c php tham gia vn ti a mc 70% vn php nh. - Chn la i tc lin doanh: + Hin trng: Vit Nam hin ch cho php nc ngoi lin doanh vi cc doanh nghip vin thng c cp php. Quy nh nh vy nhm tp trung c hi hp tc cho cc doanh nghip vin thng hin c, m bo s hp tc bnh ng gia cc bn trong lin doanh. Hn ch ny cng cho php hn ch s lng cc lin doanh c th thnh lp trong thi gian u gim bt p lc cnh tranh, kim sot c th trng. + Yu cu ca i tc: T do la chn i tc lin doanh l mt trong nhng yu sch ca mt s i tc m phn ln. Nu buc phi chp nhn iu ny th s cnh tranh s n khng iu kin v khc lit hn do vic thnh lp cc lin doanh vin thng, cn hnh thc ny thc cht l nhanh hay chm s tr thnh cng ty 100% vn nc ngoi. + Cam kt gia nhp WTO: Cung cp dch v vin thng c h tng mng: khng c nhn nhng thm so vi mc cam kt trong Hip nh Thng mi song phng Vit Nam - Hoa K. Bn nc ngoi vn phi lin doanh vi nh khai thc Vit Nam c cp php. Cung cp dch v vin thng c bn khng c h tng mng: 03 nm sau khi gia nhp WTO (11/01/2010) bn nc ngoi mi c php t do la chn i tc khi thnh lp lin doanh.
112
Nhn nhng i vi dch v mng ring o v dch v vin thng gi tr gia tng, Vit Nam cho php nc ngoi t do la chn i tc lin doanh ngay khi gia nhp. - Cung cp dch v qua bin gii: + Hin trng: Vit Nam quy nh nc ngoi phi c tho thun thng mi vi nh khai thc Vit Nam c cp php lm dch v vin thng quc t. Ngoi vic cho php kim sot an ninh thng tin mt cch kh thi, hn ch ny cn cho php to ra th trng thng tin v tinh cho cc doanh nghip Vit Nam v nng cao tnh thng mi ca d n phng v tinh Vit Nam VINASAT. Vic kim sot cc cng thng tin quc t v dch v thu knh quc t cng l nhng iu kin cn thit cho vic m bo an ninh thng tin. + Yu cu m phn: th trng cp quang bin quc t v dch v bng rng qua v tinh ang l mi quan tm u tin ca mt s i tc m phn ln v h yu cu c cung cp dch v thng tin v tinh vi cc trm thu nh VSAT cho mi i tng, c s hu dung lng cp quang 2 chiu n trm cp b ca Vit Nam v bn dung lng cp quang bin cho mi i tng. + Cam kt gia nhp WTO: Vit Nam cam kt 03 nm sau khi gia nhp (11/01/2010) m rng loi i tng, ch yu l cc cng ty a quc gia hot ng ti Vit Nam, c th c cp php s dng trc tip dch v v tinh ca cc nh cung cp dch v nc ngoi. Nc ta cng cam kt l trnh cho php bn nc ngoi c kt ni dung lng cp quang bin (dung lng
113
2 chiu) trn cc tuyn cp cong-xooc xiom m Vit Nam l thnh vin vi cc trm cp b ca Vit Nam v bn x dung lng truyn dn ny cho cc nh cung cp dch v vin thng quc t c cp php ti Vit Nam. 04 nm sau khi gia nhp (11/01/2011) bn nc ngoi c php bn dung lng nu trn cho cc nh cung cp dch v o VPN v dch v kt ni Internet (IXP) quc t c cp php. Tm li c mt s dch v m cc thnh vin WTO c bit quan tm v Vit Nam buc phi c mt s nhn nhng ph hp l dch v v tinh c nh (VSAT), dch v mng ring o (VPN) v cc dch v gia tng gi tr VAS c bn km, bao gm c dch v truy nhp Internet, dch v thu knh quc t, bn li dch v vin thng ni chung, cc dch v Internet (c bit kt ni IXP). Nh vy, cc doanh nghip vin thng Vit Nam cn nhanh chng xy dng k hoch pht trin chim lnh nhng mng th trng ny trc, m bo gi vng th trng v th hp tc ch ng sau ny. - Cam kt v chuyn i hp ng hp tc kinh doanh BCC: Nc ngoi c th k mi BCC hin c hoc chuyn i sang hnh thc u t khc ph hp cam kt vi iu kin khng km thun li hn. Cam kt ny mang tnh nguyn tc v khng thay th cc iu khon ca mt BCC c th. V vy, nu mun thay
114
i cc bn ca BCC phi m phn n hp doanh mi v trnh ln c quan c thm quyn ph duyt. - Phm vi dch v: Ngoi cc dch v vin thng c tnh truyn thng, do s hi t ca cc dch v nghe nhn Vit Nam cam kt thm dch v truyn dn tn hiu video cc chng trnh truyn hnh v pht thanh trong phn dch v vin thng c bn. V bn cht, nc ta cam kt coi dch v truyn dn tn hiu video t cc nh sn xut chng trnh/ni dung n cc nh pht hnh/pht thanh qung b, gia cc nh pht hnh/pht thanh qung b vi nhau l dch v vin thng. Dch v ny khc vi dch v pht qung b c nh ngha nh l mt chui truyn dn lin tc cc tn hiu chng trnh pht thanh, truyn hnh n cng chng rng ri. Nhn xt khi qut v cam kt m ca th trng dch v vin thng: Xt chung c kha cnh kinh t, chnh tr, x hi v an ninh quc phng th cn bng mt li v mt hi ca vic chp nhn mt s nhn nhng trong lnh vc dch v vin thng l mt cn bng ng, cn bng ny hon ton ph thuc vo cc cng c v nng lc qun l ca nh nc, ph thuc vo tim lc, s nng ng v quyt tm ca cc doanh nghip trong vic i mi t chc, sn xut kinh doanh nng cao sc cnh tranh. Kh nng kim sot th trng dch v vin thng sau gia nhp cng ph thuc rt nhiu vo vai tr ch lc ca Tp on Bu chnh - Vin thng Vit Nam. Tp on ti y s
115
phi l cng c hu hiu Nh nc iu tit th trng dch v vin thng c s tham gia ca nhiu thnh phn kinh t. C cc c ch chnh sch thc y thch hp cho cc doanh nghip vin thng mi c c s h tng vn nhanh chim lnh v m rng th trng cc nhn nhng gia nhp WTO ch l s cnh bo m khng to ra thch thc ln cho cc doanh nghip. Kh nng kim sot th trng dch v vin thng ph thuc rt nhiu vo trch nhim ca lnh o cc doanh nghip vin thng. Tham gia WTO l tham gia vo cuc cnh tranh tm c quc t. Nu bit hp tc pht trin, pht huy tt tinh thn t lc t cng, cc doanh nghip vin thng vn c th thu ht u t nc ngoi pht trin m vn gi c vai tr kim sot, qua Nh nc vn duy tr c kh nng iu tit. S ch o thng nht ca Chnh ph, vai tr QLNN chuyn ngnh ca B Thng tin v Truyn thng, s phi hp tt ca cc B lin quan n qun l u t nc ngoi trong vn cp php cho cc d n u t cng s gp phn gim thiu tc ng tiu cc ca vic buc phi tip tc ci thin cam kt quc t sau ny v dch v vin thng. m bo ng vng v pht trin c sau khi gia nhp WTO, mt s ch trng pht trin th trng dch v vin thng giai on trc mt cng rt cn c xem xt l: - Hp l ho/c cu li th trng kinh doanh h tng mng ng di trong nc v quc t: theo kinh nghim quc t, so vi quy m th trng v tim lc ti chnh trong nc, s lng
116
doanh nghip c c s h tng hin ti l kh nhiu d dn ti vic phn tn ngun lc, gim sc cnh tranh ca doanh nghip. - L trnh thch hp c phn ha cc doanh nghip vin thng quan trng: nc ngoi rt quan tm n vic mua c phn cc doanh nghip vin thng v cc tp on vin thng ln nc ngoi tr thnh cc nh u t chin lc. Do Vit Nam cam kt bi b hn ch 30% c phn nc ngoi, tr lnh vc ngn hng, vic c phn ha cc doanh nghip vin thng cn c tc v gii php tng thch va t hiu qu c phn cao, va khng hn ch dng u t trc tip. * Nhng c hi v thch thc ca hi nhp quc t i vi th trng dch v vin thng Vit Nam: - Nhng c hi: Pht trin h tng k thut: Nhn chung, trnh k thut ca phn ln ngnh vin thng Vit Nam hin nay vn lc hu so vi th gii. V d, nhiu tng i ca Tp on Bu chnh - Vin thng cc tnh vn l tng i Toll trung k s dng cng ngh lc hu (TDM) m ch vi nm na th gii s khng cn s dng. Trong lnh vc Internet, mt s nh cung cp nh FPT, Viettel hin vn s dng nhiu phng tin, thit b v cng ngh km hin i (ca Zyxel, Huawei), mt s thit b tp trung thu bao khu vc ca Trung Quc... V vy, cht lng cc dch v vin thng ca Vit Nam cn nhiu hn ch. Trc nguy c lc hu v cng ngh, qu trnh hi nhp quc t s mang li cho Vit Nam
117
nhng thay i to ln. Cc cng ty nc ngoi s a vo Vit Nam nhng cng ngh tin tin. Mt khc, Chnh ph Vit Nam c th ra cc tiu ch v trnh cng ngh khi xem xt cc d n u t nc ngoi loi b nhng cng ngh lc hu. Thu ht vn: Mt trong nhng ngun lc quan trng Vit Nam ang rt cn l vn. Tim lc kinh t ca nc ta qu nh so vi th gii. Trong nhng nm qua, nhiu d n u t cho ngnh vin thng c ly t ngun Vin tr pht trin chnh thc (ODA). Tuy nhin, ngun ODA thng km theo nhng iu kin rng buc nht nh. V vy, nu chng ta da qu nhiu vo ngun vn ny th tnh hnh chnh tr - x hi ca t nc s b chi phi t bn ngoi. Do , th trng dch v vin thng m ca s thu ht cc cng ty quc t mang ngoi t vo Vit Nam. Hin nay, nn kinh t Vit Nam ang tng trng vi tc kh cao. Cc hot ng kinh t din ra si ng. V ngnh vin thng ngy cng c vai tr quan trng. Mt khc, cc tp on vin thng quc t cng thy c s chnh lch v tim lc gia h so vi cc doanh nghip vin thng ca Vit Nam. V vy, th trng dch v vin thng Vit Nam l mt c hi kinh doanh hp dn i vi cc tp on vin thng quc t. Qua nhng hnh thc thu ht u t khc nhau (Hp ng hp tc kinh doanh, lin doanh, 100% vn nc ngoi...) Vit Nam s tip nhn c nhiu vn u t nng cao trnh cng ngh v pht trin ngun nhn lc cho ngnh vin thng.
118
Thng 7/2009, mt mng vin thng lin doanh quc t chnh thc ra i: Beeline. y l kt qu ca s kt hp gia mt tp on vin thng hng u ng u, dy dn kinh nghim v tim lc ti chnh mnh - VimPelCom, vi Tng cng ty vin thng ton cu Gtel - am hiu v th trng, vn ha, tp qun ca ngi tiu dng trong nc. Yu t thun li th hai ca Gtel Mobile l s tha hng tn tui ca mt thng hiu nm trong top 10 thng hiu vin thng ln nht th gii v l thng hiu di ng hng u ng u: Beeline. Beeline cn c nh gi l mt trong 100 thng hiu t gi nht ton cu, c tnh c tr gi ln n 8,9 t USD. Hin Beeline s hu 62,7 triu thu bao (theo Johsnsons & Partner)[49]. Nh vy, ngoi cng ngh v vn, th thng hiu cng l mt im mnh m cc doanh nghip vin thng Vit Nam c c khi tham gia hp tc quc t. Pht trin ngun nhn lc: Lnh vc vin thng ca Vit Nam ang rt thiu nhng nh qun tr gii, nhng k thut vin trnh cao. Theo l trnh m ca, cc cng ty nc ngoi vo Vit Nam di nhng hnh thc hp tc khc nhau vi doanh nghip Vit Nam. Trong qu trnh hp tc, cc doanh nghip Vit Nam c th tranh th hc hi kinh nghim qun l ca i tc. Cc tp on vin thng quc t rt c kinh nghim trong vic t chc nhn s v iu hnh hot ng sn xut - kinh doanh. Ngoi ra, i ng nhn cng ca Vit Nam cng c c hi c cc chuyn gia k thut nc ngoi hng dn, o to nng cao nghip v.
119
To ng lc thc y cc doanh nghip vin thng ca Vit Nam t nng cao nng lc cnh tranh: Cnh tranh l mt quy lut c bn ca c ch th trng. Ch nhng doanh nghip cung cp dch v vin thng tt vi gi c hp l mi c th tn ti. Th trng dch v vin thng Vit Nam ang dn m ca. V vy, ngay trong giai on trc khi c cng ty vin thng nc ngoi vo Vit Nam, cc doanh nghip vin thng trong nc phi chun b sn sng cho mt mi trng cnh tranh khc lit hn. Mi doanh nghip phi tm cch huy ng thm ti chnh, m rng v nng cp mng li, u t nhiu hn cho ngun nhn lc... Do vy, mi trng cnh tranh quc t s thc y cc doanh nghip vin thng t nng cao nng lc ni ti. M rng th trng ra phm vi quc t: Hin nay, nhn chung cc doanh nghip vin thng Vit Nam c nng lc cnh tranh km hn nhng tp on vin thng cc nc pht trin. Tuy nhin, vin thng l mt lnh vc kinh doanh rt rng. V c cu th trng dch v vin thng nhiu nc vn c nhng "khong trng" cho doanh nghip Vit Nam. Mt khc khi tham gia cc Hip nh thng mi quc t (v d trong WTO), Vit Nam s c hng cc quy ch: ti hu quc, i ng quc gia... y l nhng iu kin rt thun li gip doanh nghip vin thng Vit Nam thm nhp th trng nc ngoi. Qu trnh xm nhp th trng quc t ca cc doanh nghip vin thng Vit Nam c m u bng th trng M v Campuchia. Ngy 10/8/2006, Viettel c nhn giy
120
php cung cp dch v VoIP ti Campuchia v tr thnh doanh nghip vin thng u tin ca Vit Nam u t cung cp dch v nc ngoi. Ngun vn u t cho giy php cung cp dch v VoIP ti Campuchia l 1 triu USD[1]. Khi u t ra nc ngoi, doanh nghip s ng thi khai thc th trng trong nc tt hn. Nu i khai thc xong th trng trong nc mi u t ra nc ngoi, th cc doanh nghip s khng cn c hi u t. V vy, phi tin hnh u t song song. Ngoi ra, cn mt li th khc l, khi u t ra nc ngoi, doanh nghip s to ra c nhng lin minh, vi mc cc c bit r, to ra li th cnh tranh. Chng hn nh Singapore c chnh sch cho khch hng dng dch v di ng nm trong lin minh gm M, Singapore, Hng Kng th s c min ph cuc gi trong nhng th trng, to u th cnh tranh mi. Trc rt lu, Tp on Bu chnh vin thng Vit Nam cng nhm ti mc tiu m Chi nhnh ti M tin hnh cc hot ng nghin cu th trng, h tr cc n v thnh vin m rng quan h hp tc vi cc i tc M. Quan trng hn, ng thi ny nhm qung b hnh nh Tp on Bu chnh - Vin thng ti th trng M, xy dng phng n kinh doanh mt s dch v thch hp (vin thng, Internet, gi tr gia tng..) Vi vai tr ny, th trng vin thng M c coi l trung tm trung chuyn cc cuc gi quc t. Hu nh tt c cc cng ty vin thng hng u th gii u c cng ty con hoc chi nhnh ti y. Mt khc, cng ng Vit kiu
121
ng o ti M cng l th trng y tim nng cho Tp on Bu chnh - Vin thng trong vic cung cp dch v bn l (th tr trc, chuyn tin nhanh..). Tp on Bu chnh - Vin thng hy vng khi vo M s lp mt cng ty i din thu c cc qu giang. Tp on Bu chnh - Vin thng s ht cc cuc gi quc t v Vit Nam phi qua M hng loi cc ny. Bn thn khch hng, do gi cc r, s s dng dch v ny thay v gi trc tip t Php v Vit Nam, s gi t Php, qua M v Vit Nam. V vy, y l th trng y tim nng i vi Tp on Bu chnh - Vin thng. Tho mn tt hn nhu cu ca ngi tiu dng trong nc: Mi trng cnh tranh gay gt hn s to ng lc cho cc doanh nghip vin thng nng cao cht lng dch v v a ra mc gi cc ph hp vi khch hng. Nhu cu ca khch hng thay i rt nhanh. V vy, cc doanh nghip trn th trng s phi thng xuyn nm bt nhng nhu cu cung cp thm nhiu tin ch s dng, a dng ho cc loi hnh dch v. Mt khc, nhng tp on vin thng nc ngoi cng c th cung cp cho th trng Vit Nam mt s loi hnh dch v mi nht m th gii ang s dng. Do , li ch ca ngi tiu dng trong nc s c ci thin. Ngoi ra, cc dch v vin thng cng gp phn to thun li cho hot ng ca khch hng l cc doanh nghip (thng qua thng mi in t...) v t thc y cc ngnh kinh t khc pht trin.
122
- Nhng thch thc: Kh khn trong vic qun l: Vit Nam ang gp nhiu kh khn trong cc quy trnh xy dng v thc thi php lut. Nhiu quy nh chng cho, va tha li va thiu, gy kh khn cho vic thc hin. Trong khi , thi im hi nhp quc t ca ngnh vin thng ang n gn. Nhng tp on xuyn quc gia rt c kinh nghim kinh doanh quc t. V vy, nu Vit Nam khng kp thi iu chnh lut php cho ph hp th s to ra nhng "khe h" cho cc tp on vin thng nc ngoi li dng chi phi th trng trong nc. Nguy c mt th trng trong nc: Nng lc cnh tranh ca cc tp on vin thng quc t ln hn nhiu so vi cc doanh nghip vin thng ca Vit Nam. Cc tp on vin thng nc ngoi hn cc doanh nghip Vit Nam v: thng hiu, kinh nghim hot ng kinh doanh trn phm vi quc t, tim lc ti chnh, thit b cng ngh, i ng nhn lc c trnh ... c bit, cht lng ngun nhn lc vin thng Vit Nam cn yu v thiu c nhn lc t tay ngh cho n qun l, nht l thiu ht cc chuyn gia hng u. K nng nhn lc cng ngh thng tin ca Vit Nam vn cn thp, thiu kinh nghim, ngoi ng, dn n s thiu ht nhn lc cht lng cao ni chung. Do vy, nu cc doanh nghip Vit Nam khng nhanh chng nng cao nng lc cnh tranh th c th s b thua ngay ti th trng trong nc. Kh khn cho vic p dng cng ngh mi: Mc d c nhng nh gi rt lc quan, nhng cc cng ty nghin cu th trng cng ch a ra con s 5 triu thu bao 3G Vit Nam vo cui nm 2010, nu cc mng thc hin ng cam kt cung cp dch v ny. S d c iu l v theo cc
123
nghin cu th trng khc nhau, thng thng ch c 5% - 7% ngi s dng in thoi di ng c nhu cu s dng dch v 3G. Vi mt th trng mi pht trin v mc chi tiu v dch v vin thng thp nh Vit Nam, vic pht trin thu bao 3G s gp rt nhiu kh khn. Bn cnh nhng lo ngi v mc cc cc dch v cao, th gi cc thit b u cui 3G hin vn cn qu t so vi thu nhp ca a s ngi dn; vi mc gi trung bnh t 4,5 triu ng tr ln i vi 1 in thoi di ng 3G, mc d hu ht cc mu in thoi 3G trn th gii u c Vit Nam, nhng mc tiu th rt thp. Theo kho st t cc cng ty phn phi in thoi ln nh FPT, Th gii di ng, Vin thng A... s ngi mua in thoi 3G trong thi gian qua ch chim t 3% - 5% lng in thoi c bn ra[40]. Bn cnh , vi a phn ngi s dng di ng hin nay, vic nghe - gi, nhn tin l ch yu. Thm na c th nghe nhc, tr chi gii tr; cao hn l c th in t hoc xem bo trc tuyn u l nhng dch v hin chy trn nn 2G v vi a s ngi dn nh vy l . Liu h c dng 3G vi cc dch v nh truyn d liu, in thoi truyn hnh, ti phim nh... khng? y cng l mt thch thc ln, m cc mng di ng s i mt khi trin khai 3G, bi rt t ngi s dng in thoi hin nay c nhng nhu cu . Cc mng di ng u khng nh: Lm 3G gii bi ton qu ti trn mng 2G. Ngha l hin nay bng tn v dung lng mng 2G qu cht chi, nu pht trin 3G, dung lng mng li s ln hn rt nhiu, trong trng hp 2G qu ti, th cc mng s chia lung cc dch v 2G c chy trn nn 3G...
124
Nh vy, khi cha c cc dch v 3G gi r v hp dn ngi dng, th 3G chnh l cha kha cc mng di ng gim thiu vic qu ti, nghn mng, rt sng nh hin nay. Ni cc khc, nhng dch v truyn thng hin nay s c cung cp tt hn khi c 3G. chnh l iu m cc mng di ng khng ni ra nhng u ang nhm ti. Kh khn i vi chnh sch ph cp dch v vin thng: Khi th trng dch v vin thng m ca, mi trng cnh tranh s cng gay gt. Cc doanh nghip vin thng (trong v ngoi nc) s thc s hot ng v mc tiu li nhun. Khi , doanh nghip vin thng ch hot ng kinh doanh nhng khu vc c nhu cu ca th trng ln (nh cc th). Cn nhng vng - min xa c iu kin kinh t kh khn th khng c cc doanh nghip quan tm. Mt khc, nh nc kh c th yu cu doanh nghip vin thng u t pht trin nhng khu vc ny. V tnh trng u t mt cn i gia cc vng s din ra. Chng trnh ph cp dch v vin thng ca nh nc s gp nhiu kh khn. * Trin vng th trng dch v vin thng Vit Nam: - L mt th trng cn nhiu tim nng, c hi cho cc nh cung cp dch v. Hin ti, Vit Nam c khong 21 triu ngi (chim gn 1/4 dn s) s dng dch v Internet. Vi xu hng kinh t in t nh hin nay, s lng khch hng tim nng cho cc nh khai thc dch v l rt cao. S lng thu bao thng tin di ng thc ca Vit Nam cng chim khong 50% dn s. Cng vi tc tng trng kinh t lun dn u khu vc nh trong nhng nm qua, chc chn vai tr ca ngnh vin thng s
125
tng ln. V cc dch v vin thng ng vai tr bi trn, gip cc hot ng kinh t din ra nhanh chng v thun li hn nh s trao i thng tin. - Tip tc tng trng vi tc cao. Thng 1/2003, s lng ngi s dng Internet ca Vit Nam l 3 098 007 ngi. n thng 1/2009, con s trn tng thnh 20 894 705 ngi. Sau 6 nm, s ngi dng Internet tng 6,74 ln. V nhng nm gn y, ngnh vin thng ca Vit Nam lun tng trng vi tc gn 30%/nm. y l mt con s t quc gia trn th gii c th t c.
Hnh 3.1: D bo tc tng trng th trng thng tin di ng (Ngun: Nhm nghin cu Vietnam Report, 2009) [46] Theo d bo ca Nhm nghin cu Vietnam Report, n nm 2012 s thu bao di ng s tng ln n 124 triu thu bao v mt thu bao di ng trn 100 dn s tng vt mc 120. iu ny th hin mt tc tng trng s rt n tng ca th trng in thoi di ng. Song song vi , trong thi gian ti vi vic 4 nh cung cp dch v vin thng va
126
trng tuyn giy php 3G, bao gm VinaPhone, MobiFone, Viettel, EVN Telecom lin danh vi HT Mobile, d bo th trng di ng s c chiu hng cnh tranh v pht trin rt ng k. Tc tng trng trong s lng thu bao bng thng rng c d bo theo m hnh ca Vietnam Report cng cho thy, n nm 2012, s c trn 30 triu thu bao ng k bng thng rng (gp gn 15% so vi thi im hin ti). Tc tng chng mt c d bo ny rt c tnh kh thi khi trong nh hng k hoch pht trin Internet Vit Nam t nay n nm 2010 ca B Thng tin v Truyn thng, Internet s dng cng ngh bng thng rng s c tp trung pht trin. Nhng dch v Internet khng phi bng thng rng c d bo s khng cn duy tr trong vi nm ti. Bng thng rng s ph cp v ang tr thnh dch v hi t tt c cc loi hnh dch v. Th trng s pht trin mnh trong nhng nm ti v mc tng trng s gp i mi nm. - Mc cnh tranh gia cc doanh nghip ngy cng khc lit, c bit vi s tham gia ca cc doanh nghip vin thng nc ngoi. i vi mt s loi hnh dch v nh thng tin di ng, cc doanh nghip nc ngoi tin dn vo th trng Vit Nam qua hnh thc gp vn lin doanh. y l bc i thm d, khi h cha c nhiu thng tin v c ch chnh sch, v c im ca th trng Vit Nam. Theo l trnh m ca, cc tp on vin thng ln s c mt ti Vit Nam trong tng lai khng xa. H hn chng ta v nhiu mt: vn, kinh nghim kinh
127
doanh quc t, h tng cng ngh, cht lng ngun nhn lc,... V vy, cc doanh nghip Vit Nam s khng ch phi cnh tranh vi nhau, m cn phi bit lin kt ng u vi cc tp on nc ngoi. Mt khc nu khng c chnh sch qun l ph hp s dn n vic pht trin mt cn i do cc cng ty nc ngoi s tp trung u t vo nhng lnh vc c li nhun cao, nh khu vc thnh th, khu cng nghip... trong khi vng nng thn v c bit l vng su, vng xa li khng c ai lm. y l mt thch thc khng nh m ngnh Vin thng phi kt hp vi Nh nc a ra nhng chnh sch, bin php qun l hiu qu v hng i ng n cho ngnh Vin thng Vit Nam sau khi gia nhp WTO. - Cc doanh nghip vin thng trong nc c c hi m rng th trng sang mt s quc gia khc. Trong cc cam kt quc t, mt mt, Vit Nam phi m ca th trng dch v vin thng trong nc. Nhng mt khc, chng ta cng c nhng c hi xm nhp vo cc th trng nhiu tim nng khc. Nm 2006, Viettel tr thnh doanh nghip vin thng u tin c cp php u t ra nc ngoi, vi d n u t Campuchia tr gi 1 triu USD [1]. Sau Viettel l Tp on Bu chnh - Vin thng cng tm cch xm nhp vo th trng Hoa K. Nh vy, cc doanh nghip ca chng ta tng bc tip cn vi nhng th trng y tim nng ngay bn cnh, v nhng nn kinh t pht trin nht trn th gii.
128
3.1.2. Mt s quan im nh hng v i mi qun l nh nc th trng dch v vin thng Vit Nam - Tip tc coi trng vai tr ca th trng dch v vin thng i vi kinh t - chnh tr - x hi ca quc gia. Vin thng c mt v tr c bit. Mt mt, vin thng - nh nhng ngnh kinh t khc - ng gp vo s tng trng kinh t ca quc gia. Doanh thu ca ngnh bu chnh vin thng Vit Nam nm 2008 t hn 95.000 t ng, tng 44% so vi nm 2007, v chim khong 6,4% GDP ca quc gia. Nhng nm gn y, ngnh vin thng lun t tc tng trng trn 30% v tr thnh mt trong nhng lnh vc mi nhn ca nn kinh t[45]. - Chuyn t vic iu tit th trng bng doanh nghip nh nc sang iu tit thng qua khun kh php l, chnh sch. Vit Nam mi thc hin chnh sch m ca c hn 20 nm. L nc hi nhp quc t sau, nn chng ta cn nhiu b ng. Mt khc do nh hng ca c ch qun l kinh t Tp trung, quan liu, bao cp, Nh nc quen lo tt c mi vic cho nhn dn bng h thng kinh t quc doanh. Chnh t duy kinh t c cn tr qu trnh i mi. Ngoi ra, giai on u hi nhp, h thng php l ca Vit Nam cn nhiu hn ch, vn cn nhiu khe h nn chng ta vn ch chng iu tit nn kinh t bng h thng doanh nghip nh nc. Tuy nhin hin nay xu hng chung ca cc quc gia l Nh nc ch ng vai tr qun l, ch khng trc tip tham gia vo cc hot ng kinh t (tr mt s lnh vc cng cng) nn chng ta cn khn trng kin ton h thng lut
129
php v kinh t cho ph hp vi thng l quc t, bin lut php, chnh sch thnh cng c iu tit ch yu ca nh nc thay cho cc doanh nghip nh nc. - To lp th trng cnh tranh bnh ng, lnh mnh, m rng c hi tham gia th trng cho cc doanh nghip vin thng trong v ngoi nc. Hin ti, mi trng cnh tranh Vit Nam cng ang c ci thin, d vi tc rt chm. Tp on Bu chnh - Vin thng vn ang c mt v th c quyn nht nh trong ngnh vin thng, do c giao qun l h tng mng vin thng quc gia. Tuy nhin, thc tin chng minh, cnh tranh mang li li ch nhiu hn cho quc gia. V vy, Chnh ph cn c nhng gii php y mnh v minh bch ho qu trnh hoch nh chnh sch, thc y cnh tranh, to iu kin cho mi thnh phn kinh t tham gia pht trin bu chnh, vin thng v Internet. Cho php cc doanh nghip trong nc c iu kin tham gia th trng cung cp dch v c bn, dch v gi tr gia tng, dch v ng dng cng ngh tin hc trong nc v quc t. M rng th trng cnh tranh trn c s pht huy vai tr ch o ca doanh nghip nh nc. Xy dng cc chnh sch m bo cho c ch th trng vn hnh c hiu qu; chnh sch iu tit phc v kinh doanh, cng ch, ph cp dch v. Sm xy dng v cng b l trnh m ca th trng bu chnh, vin thng, Internet theo cc mc thi gian cho tng dch v c th. - Khuyn khch cc doanh nghip vin thng Vit Nam khai thc c hiu qu th trng trong nc, v tng bc vng
130
chc m rng sang th trng khu vc v ton cu. Hin nay, mt s doanh nghip vin thng ca Vit Nam c v th ti th trng ni a. Quy m th trng ni a cng c hn, v vy xu hng cc doanh nghip s phi m rng phm vi hot ng ra cc nc trong khu vc v trn th gii. Viettel, sau khi th nghim u t thnh cng ti Campuchia v Lo tip tc tin vo th trng Mianma v xc tin hp tc u t v vin thng vi cc th trng giu trin vng nh Cng ho dn ch nhn dn Triu Tin, Cuba, Veneduela trong nm 2009. ng v Nh nc rt khuyn khch cc doanh nghip vin thng kinh doanh nc ngoi, v s mang li ngun ngoi t quan trng cho t nc. 3.2. Mt s gii php i mi nhm nng cao hiu qu qun l nh nc th trng dch v vin thng Vit Nam 3.2.1. Xy dng chin lc v k hoch pht trin th trng - C th ho Ch th v nh hng chin lc pht trin Cng ngh thng tin v truyn thng Vit Nam giai on 2011 - 2020. Chin lc pht trin th trng c vai tr rt quan trng, theo Michael E. Porter chin lc l mt trong bn yu t quyt nh n kh nng cnh tranh ca mt quc gia. Vic xy dng mt chin lc th trng ng n s cung cp cho Nh nc mt tm nhn bao qut, lu di pht trin th trng, hng ti mc tiu la chn; ti u ho vic s dng cc ngun lc hin c ca th trng trong iu kin thc t;
131
khc phc nhng hn ch ca c ch th trng, nh hng mc tiu, bo m s cn i trong h thng kinh t v cc mc tiu x hi; cui cng l cung cp mt tm nhn v khun kh tng qut cho vic thit lp cc quan h hp tc v hi nhp quc t mt cch ch ng, hiu qu. Nh vy, vic r sot li cng tc xy dng chin lc pht trin ca cc th trng l ht sc cn thit trong bi cnh hi nhp kinh t quc t ca Vit Nam hin nay. Nh nc cn: + Ch o B Thng tin v Truyn thng lp c s d liu thng tin ca ngnh mnh vic theo di nh gi, hoch nh chin lc, qun l nn kinh t c thun tin v chnh xc. + Thng nht v a ra mt quy trnh xy dng chin lc pht trin th trng vic xy dng chin lc pht trin c khoa hc, thng nht, trnh tnh trng mi ni lm mt kiu. + Thnh lp c quan chuyn trch a ra cc d bo thng k (qu, nm) cho th trng dch v vin thng ca Vit Nam, ng thi thu thp cc s liu d bo trn th gii. + C cc chng trnh (d n) tin hnh phn tch cc li th cnh tranh ca ngnh vin thng hng dn cc doanh nghip pht huy, tn dng nhng li th , nng cao kh nng cnh tranh ca cc doanh nghip Vit Nam. Nh vy, cc gii php xy dng chin lc pht trin ny s gip cho th trng dch v vin thng Vit Nam c c mt chin lc pht trin ng n hn, ph hp vi yu cu ca
132
nn kinh t trong hon cnh ton cu ho, hi nhp quc t v khu vc. V pha cc doanh nghip, mt chin lc v m ng n, chi tit, c th, r rng s gip cho h d dng hn trong vic hoch nh k hoch pht trin. - Xy dng Chin lc pht trin Cng ngh thng tin v truyn thng Vit Nam giai on xa hn (2025, 2050). Tng lai vin thng s l mt trong nhng ngnh kinh t then cht ca Vit Nam, nht l khi ton t gii ang hng n nn kinh t tri thc. Chng ta xy dng c s h tng cho vin thng ngy hm nay khng ch phc v cho s pht trin kinh t trc mt, m phi tnh n hiu qu lu di. Cn tnh n xu hng cng ngh th gii 30, 50 nm sau, nhng cng ngh vin thng u t hin nay vn cn c ch thi im . Da trn nhng chin lc di hn nh vy, chng ta s la chn i tc chin lc, u t cho ngun nhn lc, kt cu h tng... ng hng, trnh gy lng ph tin ca nh nc v nhn dn. 3.2.2. T chc cc hot ng kinh t - Phn cp QLNN mnh hn. Hin nay cha c s phn cp qun l gia B cp v m, v cc S cp a phng. Trong mt s lnh vc xy ra s chng cho gia cc c quan QLNN (in t, Internet, s hu tr tu...), b my tt c cc cp mi c hnh thnh giai on u, l nhng kh khn v thch thc khng d khc phc trong mt thi gian ngn. V vy, B cn tip tc phn tch chc nng cc c quan trong B,
133
cc S v phng/ban trong S to c s chuyn mn ho v qun l cc lnh vc hiu qu hn. - Nng cao hiu qu hp tc quc t phc v cho pht trin vin thng. + Tuyn truyn, ph bin, nng cao nhn thc v hi nhp trong ton ngnh. Xut pht t nhng tn ti trong thc t l nhn thc, t tng ca cn b, cng nhn vin chc ton ngnh Bu chnh Vin thng v hi nhp quc t, v cnh tranh, c bit l cnh tranh quc t nhn chung cn yu km, tm l li, da dm cn kh ph bin, vn cn nng v t duy kinh doanh c quyn, khng quan tm thch ng ti khch hng, phong cch qun l cn mang nhiu tnh quan liu..., cng tc t tng tuyn truyn cho ton b cn b cng nhn vin chc ca ngnh Bu chnh - Vin thng Vit Nam nhn thc mt cch r rng v ng n v hi nhp quc t l ht sc cn thit. Cng tc nng cao nhn thc v hi nhp trong ton ngnh Bu chnh - Vin thng trong thi gian trc mt cn tp trung vo vic tuyn truyn, ph bin cc cam kt, tha thun v Bu chnh - Vin thng trong khun kh Hip nh Thng mi song phng Vit Nam - Hoa K, WTO. C quan QLNN v lnh vc Bu chnh - Vin thng l B Thng tin v Truyn thng cn t chc cc cuc hi tho, cc bo co trn din rng v chuyn su v nhng ni dung c bn ca cc hip nh, nhng c hi v thch thc c lin quan n lnh vc Bu chnh - Vin thng v cng ngh thng tin. C
134
cn b tham gia cc kha o to, hi ngh, hi tho trong v ngoi nc c ni dung tng qut lin quan n qu trnh hi nhp quc t trong lnh vc Bu chnh - Vin thng. Bn cnh vic t chc hi ngh, hi tho, bo co chuyn , B Thng tin v Truyn thng cn t chc thm cc ngun thng tin m rng nh son ti liu ph bin ch trng ca ng v Nh nc v hi nhp quc t trong lnh vc Bu chnh - Vin thng, ng ti ni dung cam kt, tha thun trong cc hip nh k v l trnh m ca hi nhp trn bo co ngnh v mng thng tin ni b i i vi vic khng ngng nng cao nng lc cng tc ca cc cn b, nht l i vi cc cn b ch cht, nm gi nhng v tr quan trng trong ngnh Bu chnh - Vin thng. y s l lc lng tin phong trong qu trnh thc hin ci cch, m ca th trng Bu chnh - Vin thng trong nc hi nhp thnh cng vo nn kinh t th gii. + Tng cng, nng cao hiu qu hp tc quc t phc v cho pht trin Vin thng. Tip tc m rng quan h quc t, tng cng cc mi quan h quc t song phng, m rng hp tc a phng vi cc t chc quc t nhm huy ng mi ngun lc pht trin. Thng qua cc hot ng hp tc quc t thu ht c cc ngun lc ti chnh, vn, cng ngh, kinh nghim qun l o to cn b y mnh hp tc song phng nhm thu ht mnh m c cc ngun u t ti chnh, chuyn giao cng ngh hin i ng thi tm kim th trng chun b cho cc doanh
135
nghip vin thng Vit Nam m rng hot ng kinh doanh ra nc ngoi khi m th trng dch v vin thng t do ho, m ca cho nhiu cng ty nc ngoi vo khai thc. Tch cc tham gia cc t chc v vin thng quc t: Lin minh Vin thng quc t (ITU), Lin minh Vin thng khu vc chu - Thi Bnh Dng (APT), cc t chc v tinh Intelsat, Intersputnik v cc t chc phi Chnh ph khc v vin thng v tn s v tuyn in to iu kin php l thun li cho cc doanh nghip vin thng ca Vit Nam hot ng trn trng quc t, nng cao v tr ca vin thng Vit Nam. Tng cng v m rng quan h vi cc t chc ti chnh quc t v khu vc nh: Qu tin t quc t (IMF), Ngn hng Th gii (WB), Ngn hng pht trin chu (ADB)... huy ng vn pht trin mng li, dch v ti cc doanh nghip. - Tch bit hot ng QLNN v hot ng kinh doanh. + Phn nh r chc nng QLNN v chc nng kinh doanh gia B Thng tin v Truyn thng v Tp on Bu chnh - Vin thng. Trong sut mt thi gian di, B Bu chnh - Vin thng (nay l B Thng tin v Truyn thng) lun coi Tng cng ty Bu chnh - Vin thng trc kia (nay l Tp on Bu chnh - Vin thng) l mt "b phn" ca B. Li ch kinh t ca mt s c nhn trong B Thng tin v Truyn thng cng gn vi hot ng ca Tp on. Nhiu ln d lun phn nh s kim nhim cng vic ca cn b gia Tp on Bu chnh - Vin thng v B; s lun chuyn
136
cn b gia B v Tp on khng th khng khin d lun bn khon v tnh minh bch trong mi quan h ny. Li th c quyn m Tp on Bu chnh - Vin thng c c cng ch yu da vo nh hng ca B. V d trong mt thi gian di, B Thng tin v Truyn thng p dng mc gi thu knh vin thng quc t cao i vi cc doanh nghip vin thng ngoi Tp on Bu chnh - Vin thng. Vic ny lm cho cc doanh nghip mi nhp ngnh kh khn hn. Tm li, khi no Tp on Bu chnh - Vin thng cha c lp hon ton vi B Thng tin v Truyn thng th cc doanh nghip vin thng ca Vit Nam rt kh pht trin. + Thnh lp mt c quan c lp qun l ng trc vin thng quc gia thay cho Tp on Bu chnh - Vin thng. T trc n nay, Tp on Bu chnh - Vin thng (gi tt l Tp on) c nh nc giao c quyn qun l h tng mng vin thng quc gia. y l mt bt cp. V Tp on va l mt doanh nghip cung cp dch v vin thng, ng thi cng l doanh nghip cho cc doanh nghip cung cp dch v vin thng khc thu ng trc vin thng quc gia. Tt c cc mng vin thng ca nhng doanh nghip khc u phi kt ni vi mng quc gia. Vi li th c quyn qun l mng quc gia, Tp on p t mc gi thu h tng mng i vi cc doanh nghip vin thng khc khng hp l, phn b h tng mng khng cng bng, s dng cc Bu in a phng hn ch lu lng truyn ca cc mng khc... Nhng bin php cnh tranh khng lnh mnh ny ca Tp on c phn tch chng trc. V chnh s tp
137
trung qu nhiu chc nng vo Tp on Bu chnh - Vin thng to li th c quyn cho Tp on chi phi cc doanh nghip cung cp dch v vin thng khc. gii quyt thc trng ny, nh nc cn sm thnh lp mt c quan c lp qun l h tng mng vin thng quc gia. C quan ny cn cng khai ho cc th tc kt ni, to iu kin tip cn bnh ng i vi mi doanh nghip vin thng, khng phn bit l doanh nghip thuc thnh phn kinh t no. y l mt trong nhng gii php nhm to mi trng cnh tranh lnh mnh trn th trng dch v vin thng Vit Nam. Mt vn na lin quan n h tng mng vin thng l vic m ca khng hn ch cho t nhn xy dng h tng. xy dng c mt mng li vin thng khng phi l vn n gin. Cc doanh nghip phi tn km nhiu chi ph u t, vn hnh. Cha k trng hp, doanh nghip kinh doanh thua l, khng s dng hiu qu mng li, th s to ra s lng ph ln. Do vy, thi gian gn y, mt s doanh nghip vin thng c xu hng lin kt, hp tc vi nhau cng trin khai xy dng h tng mng. V d r nt nht l lin danh EVN Telecom v Hanoi Telecom. Lin danh ny s u t khong 6.000 t ng cho trin khai 3G trong ba nm u tin. Khi cung cp dch v, lin danh s bo m vng ph sng ti 50% dn c[35]. S lin kt gia cc doanh nghip dng chung h tng mng l mt yu cu tt yu gim thiu lng ph. Nh nc cn khuyn khch cc doanh nghip p dng gii php lin
138
kt s dng chung h tng mng, trnh lnh ph phng tin k thut, em li hiu qu kinh t cho doanh nghip v hiu qu cho x hi cao hn theo hng: Xem xt cho php cc doanh nghip p dng c ch c th v u t, u thu trong cc trng hp khn cp m bo dung lng kt ni mng gia cc doanh nghip. Xy dng v ban hnh quy nh v kt ni mng vin thng cng cng nhm to thun li cho vic k kt v thc hin tha thun kt ni gia cc doanh nghip. Xy dng v ban hnh tiu ch nh gi nng lc mng li v cc c ch kinh t, ti chnh phc v cho vic thc hin kt ni v gii quyt tranh chp gia cc doanh nghip. i vi mt s dch v c mc cnh tranh cha cao, xem xt p dng c ch qun l phi i xng trong kt ni nhm thc y cnh tranh v to iu kin cho cc doanh nghip mi tham gia th trng. Khuyn khch s dng chung c s h tng vin thng v Internet bao gm: v tr lp t thit b kt ni, thit b trung chuyn, ng cp, b cp, cp, si cp, ct tr ng ten, thit b ph tr trong nh v cc phng tin khc. To iu kin thun li cho cc doanh nghip vin thng thu h tng ca cc ngnh khc nh truyn hnh, in lc thit lp mng cung cp dch v vin thng v Internet. Tng bc nghin cu, xem xt p dng ph hp mt s c ch c bit ti mt s a bn v theo nhng iu kin nht nh: chuyn vng gia cc mng di ng (roaming) nhm phc v cc nhim v cng ch v an ninh, quc
139
phng; phn tch mch vng ni ht (local loop unbundling) nhm thc y cnh tranh v to iu kin thun li cho ngi s dng dch v. + p dng hnh thc to n chuyn trch (c lp) gii quyt cc vn lin quan n vin thng v cng ngh thng tin. Thi gian va qua, do Tp on Bu chnh Vin thng c coi l mt "b phn" ca B Thng tin v Truyn thng nn cc doanh nghip vin thng khc thng vo th yu hn (trong vic tho thun kt ni vi mng quc gia...). Cui nm 2005, Cng ty in t - vin thng qun i Viettel nghi ng Bu in tnh Ninh Bnh ngn chn cc cuc gi ca mng Viettel. Cng ty in t - vin thng qun i Viettel kin ngh ln Tp on Bu chnh - Vin thng v B Thng tin v Truyn thng. B Thng tin v Truyn thng lp on kim tra v Ninh Bnh nhng cho n nay vn cha a ra kt lun r rng. Trc thc trng ny, nh nc cn p dng hnh thc to chuyn trch c lp (c i din cc B, ngnh, c quan chc nng) gii quyt nhng v vic ny sinh trn th trng dch v vin thng. + Tch chc nng cng ch ra khi chc nng kinh doanh ca Tp on Bu chnh - Vin thng. Mt trong nhng mc tiu kinh t - x hi ca Vit Nam l xo dn s phn bit gia cc vng - min. Vin thng l mt dch v quan trng khng ch i vi hot ng kinh t cc th m vi c vng su, vng xa. Trc ht, ngnh ny to dng mt trong nhng kt cu h tng quan trng thu ht cc nh u t.
140
Mt khc, qua mt s dch v vin thng nh Internet, b con nng dn c th hc cch canh tc nng nghip vi nhng tin b khoa hc - k thut mi. V dch v vin thng cn gp phn tho mn nhu cu tinh thn ca ngi dn ni y. Tuy nhin, do thu nhp hn ch v cc hot ng kinh t cha pht trin nn ngi dn cc vng nng thn, c bit l vng su, vng xa rt t c c hi tip cn vi cc dch v vin thng. Trong thi gian qua, chnh sch ph cp dch v vin thng Vit Nam t c mt s thnh tu nht nh. Cui nm 2005, Tp on Bu chnh - Vin thng hon thnh vic kt ni mng in thoi n 100% x trn ton quc. y l mt n lc ln ca ngnh. Ngy 08/11/2004, Th tng Chnh ph ra Quyt nh 191/2004/Q-TTg v vic thnh lp Qu dch v vin thng cng ch Vit Nam. Theo Php lnh Bu chnh - Vin thng nm 2002 v Quyt nh trn, cc doanh nghip cung cp dch v vin thng c trch nhim ng gp mt phn doanh thu cho Qu. y l mt trong nhng bin php to ngun vn ph cp dch v vin thng. V vic ph cp dch v vin thng i hi nh nc phi s dng doanh nghip vin thng pht trin mng li. V l thuyt, nh nc c th giao cho mt doanh nghip nh nc m nhim hoc thu mt doanh nghip vin thng t nhn cung cp. Tuy nhin cn c vo tnh hnh thc t ca Vit Nam trong nhng nm qua, nh nc thng s dng Tp on Bu chnh - Vin thng nh mt cng c thc hin chnh sch ph cp dch v n vng su, vng xa. Nh vy, Tp on Bu chnh - Vin thng (gi tt l Tp
141
on) va hot ng v mc tiu li nhun, va hot ng v mc tiu cng ch. Vn ny to ra chnh sch b gi cho gia cc dch v vin thng trong Tp on. Tp on vn s nhn c s bo v t pha nh nc v B Thng tin v Truyn thng. V vy, m bo mi trng cnh tranh bnh ng hn, nh nc cn s dng c ch u thu rng ri trong cc d n cung cp dch v vin thng cng ch. Khi , Tp on Bu chnh - Vin thng cng hon ton bnh ng nh cc doanh nghip vin thng khc trong vic tham gia cnh tranh cung cp dch v vin thng cng ch. - Pht trin th trng vn. T trc n nay, cc knh huy ng vn cho lnh vc vin thng Vit Nam khng p ng nhu cu pht trin ca ngnh. Trong tng lai, khi th trng dch v vin thng ca Vit Nam hi nhp quc t th ngnh vin thng s c th huy ng thm nhiu vn t ngun u t trc tip nc ngoi, c phn ho doanh nghip... Tuy nhin hin ti, mt trong nhng gii php cn c ch trng l pht trin th trng vn. Vin thng l lnh vc i hi lng vn u t ln. V vy, th trng vn c th cung cp lng vn cn thit cho ngnh. Mt khc, khi doanh nghip vin thng i vay trn th trng vn th h s phi quan tm n vic hon tr c gc v li. iu ny s to ng lc thc y doanh nghip tm ra phng n sn xut - kinh doanh c hiu qu hn.
142
+ V vn trong nc: Cn y mnh i mi doanh nghip, iu chnh c cu sn xut, u t, to iu kin cho cc doanh nghip hot ng c hiu qu tng nhanh kh nng tch ly bng ngun vn ni sinh, ti u t pht trin. Tng cng thu ht vn u t ca mi thnh phn kinh t trong nc; c gii php thch hp khuyn khch cc ngnh, a phng tham gia pht trin bu chnh, vin thng, tin hc; xy dng qu ph cp dch v phc v cho vic ph cp dch v bu chnh, vin thng v Internet, c bit cho cc vng nng thn, vng su, vng xa. + V vn ngoi nc: Cn tranh th khai thc trit cc ngun vn ngoi nc; khuyn khch cc hnh thc u t trc tip nc ngoi, nht l u t vo cng nghip bu chnh, vin thng, tin hc, u t kinh doanh dch v, vi cc hnh thc u t ph hp vi l trnh m ca hi nhp kinh t quc t ca ngnh. Dnh mt phn ngun vn ODA pht trin bu chnh, vin thng, tin hc nng thn, vng su, vng xa. - Pht trin ngun nhn lc hng ti nn kinh t tri thc. Xt v lu di, con ngi l nhn t quan trng nht ca mi hot ng kinh t. Ngnh vin thng s dng cng ngh hin i kt hp vi i ng tri thc cao. Do vy, vn u t pht trin ngun nhn lc cn c coi trng theo cc nh hng sau: + Tip tc hon thin b my QLNN v vin thng v Internet t trung ng n a phng, trong tp trung xy dng, hon thin v nng cao nng lc cc c quan,
143
n v qun l chuyn trch v vin thng, tn s v tuyn in, Internet v an ton, an ninh thng tin. + Trin khai cc chng trnh o to, pht trin ngun nhn lc lm cng tc QLNN v vin thng v Internet trung ng v a phng ph hp vi yu cu ca giai on cnh tranh v hi nhp. u tin cc chng trnh o to lnh o cng ngh thng tin (CIO), chuyn gia cao cp v vin thng v Internet. + Bo m thc hin ng tin vi cht lng tt cc chng trnh, d n u t hon thin c s vt cht, iu kin lm vic v nng cao nng lc cho cc c quan QLNN v vin thng v Internet trung ng v a phng, ph hp vi chc nng, nhim v c giao. + Trin khai cng tc chun ha quy trnh hot ng (ISO), y mnh ng dng cng ngh thng tin trong cng tc QLNN v vin thng v Internet. + Vic xy dng chnh sch o to v ti o to ngun nhn lc cn gn vi thc tin, tp trung theo hng chuyn mn su, trnh o to manh mn, lng ph. + Cng tc o to ngun nhn lc c th thc hin trong hoc ngoi nc nhng nht thit phi c nhng chuyn gia c kinh nghim quc t thc hin. V sau khi o to xong, ngnh cn c chnh sch i ng thch hp (lng, tr cp, nh , iu kin lm vic...) trnh tnh trng "chy mu cht xm". + o to v ti o to i ng hin c. o to n u thch hp vi cc mc tiu pht trin; a dng ho cc loi
144
hnh o to, bi dng. Hin i ho cc trung tm o to chuyn ngnh; nng cp c s vt cht, trang thit b; i mi gio trnh; cp nht kin thc mi. Tip tc xy dng Hc vin Cng ngh Bu chnh - Vin thng theo hng tch cc tham gia o to ngun nhn lc bu chnh, vin thng, cng ngh thng tin; tng cng hp tc quc t trong o to ngun nhn lc. + Xy dng chnh sch o to ph hp c i ng chuyn gia gii v kinh t, k thut; i ng qun l kinh doanh gii trong mi trng cnh tranh quc t; c bit ch trng i ng phn mm vin thng, tin hc. + Thc hin chnh sch i ng hp l thu ht ti nng, ngun cht xm trong v ngoi nc ng gp cho pht trin bu chnh, vin thng, tin hc. - Thc y qu trnh hp tc v chuyn giao cng ngh. Hin nay v c bn, trnh cng ngh ca ngnh vin thng Vit Nam vn cn km so vi th gii. Do vy, cc doanh nghip khng th cung cp dch v cht lng tt vi gi c cnh tranh. y l mt thch thc i vi doanh nghip vin thng Vit Nam trong bi cnh hi nhp quc t ang n gn. nng cao nng lc cnh tranh, yu cu hin i ho ca ngnh v cc doanh nghip ang rt cp bch. V vy, ngnh cn c chnh sch khuyn khch v buc cc doanh nghip ng dng tin b khoa hc - cng ngh, pht trin h tng mng. Bn cnh , th trng cng ngh cn sm c hnh thnh thay th cho cc hi ch cng ngh c t chc vi ln mi nm nh hin nay.
145
- Thc y qu trnh c phn ho cc doanh nghip nh nc cung cp dch v vin thng. C phn ho khng phi xa b khu vc kinh t nh nc m nng cao hiu qu hot ng ca n. V vy, chnh ph cc nc la chn phng thc ny cng c v tr quan trng ca khu vc kinh t nh nc trong nn kinh t quc dn. c trng ca qu trnh c phn ho cc nc cng nghip pht trin l hnh thnh hng lot cc cng ty c phn hn hp Nh nc - t nhn, trong mt s lnh vc Nh nc gi c phn khng ch, mt s lnh vc khc Nh nc gi c phn mc c th kim sot c hot ng ca chng. Khi tin hnh c phn ho, mi trng cnh tranh c thit lp v s a ngnh vin thng quc gia hin i thnh mt ngnh kinh doanh cng ngh cao, hiu qu kinh t x hi cao, c kh nng nh hng ti s pht trin ton b nn kinh t t nc. Thc t qu trnh c phn ho theo kinh nghim ca cc nc c th ko di, chia lm nhiu giai on. Vic t do ha th trng dch v vin thng s tin hnh tng phn song song vi qu trnh c phn ho v tr thnh yu t thc y s ci t cc hot ng sn xut v ti chnh ca cc nh khai thc truyn thng. Hin nay, hu ht cc nh cung ng dch v vin thng ln trn th trng u l doanh nghip nh nc (Cng ty thng tin di ng VMS-MobiFone, Cng ty VinaPhone, Cng ty in t - vin thng qun i Viettel...). Nhng doanh nghip ny u c k hoch c phn ho. Tuy nhin qu trnh trin khai trn thc t rt chm, b l nhng li ch m
146
gii php c phn ho s mang li: huy ng thm vn cho doanh nghip, thc y doanh nghip ci cch c cu t chc v phng thc hot ng, nng cao hiu qu sn xut - kinh doanh... Vit Nam, c phn ho nhm vo huy ng vn cho doanh nghip, bi v bn thn tin thu v do bn c phn vn c nh nc tip tc u t vo doanh nghip nh nc. C phn ho khng nhm mc ch t nhn ha cng nhanh cng tt cc c s kinh t thuc s hu nh nc lm gim gnh nng ti chnh cho ngn sch nh nc. Hnh thc c phn ho cng nh chnh sch u i i vi ngi lao ng trong cc doanh nghip c phn ho cho thy mc ch c phn ho l to iu kin cho ngi lao ng lm ch v doanh nghip sau c phn ho hot ng hiu qu hn l mc ch chuyn giao doanh nghip nh nc cho t nhn. Chnh v vy, nc ta khng ch trng giao bn cng nhanh doanh nghip nh nc cng tt m kin tr con ng c phn ho doanh nghip nh nc pht huy mi ngun ni lc ca t nc kt hp vi hp tc quc t hiu qu, m rng, pht trin th trng, tip tc xo b nhng lnh vc c quyn doanh nghip, chuyn mnh sang th trng cnh tranh, to iu kin cho mi thnh phn kinh t tham gia cc hot ng dch v vin thng, Internet trong mi quan h gi vng vai tr ch o ca kinh t nh nc. V vy, y nhanh tin trnh ny l ht sc cn thit. 3.2.3. To mi trng thun li cc thnh phn kinh t t do hot ng
147
- Nng cp Php lnh Bu chnh - Vin thng ln thnh Lut Vin thng v Lut Bu chnh. Trong nhng nm qua cng vi qu trnh pht trin ca t nc, ngnh vin thng Vit Nam l mt trong nhng ngnh c nhng bc tin vt bc v ang tr thnh ngnh kinh t mi nhn ca t nc.Vi nhng chnh sch tch cc v vin thng, nht l sau khi ban hnh Php lnh v Bu chnh, Vin thng nm 2002, Vit Nam to ra hnh lang php l thc y cnh tranh, khuyn khch v h tr cc doanh nghip mi tham gia th trng. H tng k thut vin thng v cht lng dch v vin thng ngy cng c hon thin v nng cao trong khi gi cc tng bc gim xung bng v thp hn mc bnh qun ca khu vc v th gii. Tuy nhin, sau mt thi gian trin khai cc quy nh v vin thng, c bit khi Vit Nam tr thnh thnh vin chnh thc ca WTO, Php lnh Bu chnh Vin thng nm 2002 bc l mt s im khng cn ph hp: Th nht l, cng vi s pht trin v thay i nhanh chng ca cng ngh, c bit l xu th hi t cng ngh gia vin thng, Internet, pht thanh truyn hnh, mt s ni dung ca Php lnh Bu chnh Vin thng khng cn ph hp vi thc t v thng l quc t, gy cn tr i vi vic tip tc pht trin mng li v dch v vin thng. Th hai l, Php lnh Bu chnh Vin thng ch yu tp trung iu chnh cc hot ng lin quan n k thut nghip v vin thng, cn cc quy nh v kinh doanh, th trng, xy dng c s h tng vin thng cn t hoc rt
148
chung chung mang tnh nguyn tc, v vy khi trin khai trn thc t gp nhiu bt cp, kh khn. Bn cnh , Php lnh c ban hnh trc mt s cc lut chung nh Lut Doanh nghip, Lut u t, Lut Thng mi, Lut Cnh tranh v vy nhiu khi nim v quy nh ca Php lnh khng ng nht, ph hp vi cc quy nh ca Lut chung ny. Th ba l, s hu trong vin thng: Php lnh hin hnh v vin thng cn hn ch v s hu nh nc trong cc doanh nghip thit lp h tng mng. Theo , ch c cc doanh nghip nh nc hoc cc doanh nghip m vn gp ca Nh nc chim c phn chi phi mi c php thit lp h tng mng v cung cp dch v vin thng. Mc d c s h tng vin thng Vit Nam trong thi gian qua pht trin rt nhanh, song quy m v s pht trin bn vng so vi cc nc trong khu vc cng nh trn th gii vn cn nhiu hn ch, ngi dn vng su, vng xa vn cha c tip cn nhiu vi cc dch v vin thng. pht trin mng vin thng rng khp c nc p ng c yu cu ca cng cuc i mi, cng nghip ha, hin i ha t nc, Vit Nam vn cn nhng ngun u t rt ln pht trin mng vin thng quc gia v vic huy ng, khuyn khch mi ngun lc tham gia pht trin h tng vin thng l rt cn thit. Do quy nh hn ch s hu nh nc trong cc doanh nghip thit lp mng vin thng khng cn ph hp vi thc t cng nh thng l quc t v cam kt WTO ca Vit Nam. Th t l, qun l ti nguyn vin thng: Vit Nam do c th trong mt thi gian di trn th trng ch c mt
149
doanh nghip vin thng, sau ny trn c s chnh sch m ca ca ng, Nh nc v ch o ca Th tng Chnh ph, B Bu chnh - Vin thng trc y v B Thng tin v Truyn thng hin nay tng bc cp php cho cc doanh nghip khc tham gia th trng. Do vic phn b ti nguyn cng c thc hin ch yu trn c s xt cp theo nguyn tc ai n trc cp trc v khng cho php chuyn nhng ti nguyn vin thng. Vic qun l theo nguyn tc ny s khng cn ph hp trong giai on ti c bit l khi Vit Nam tr thnh thnh vin chnh thc ca WTO v cc l do nh: khng phn nh ng gi tr ti nguyn vin thng; hn ch vic s dng ti nguyn c phn b mt cch hiu qu v tit kim; khng phn b ng cho i tng thc s cn v thc s c nng lc; khng minh bch r rng theo thng l quc t. Th nm l, QLNN trong hot ng vin thng: Hin nay chc nng ban hnh, hoch nh chnh sch vin thng v chc nng thc thi chnh sch v vin thng cha c tch bch. iu ny gy rt nhiu kh khn trong cng tc QLNN v vin thng ni chung v cng tc thc thi chnh sch vin thng ni ring trong xu th pht trin nhanh chng ca cng ngh, ca th trng dch v vin thng v yu cu ca qu trnh hi nhp quc t (WTO). Nhng l do trn l c s Nh nc ban hnh Lut Vin thng, to mi trng php l ph hp hn trong iu kin kinh t - x hi trong nc v th gii thay i.
150
- To dng s ng b gia cc vn bn quy phm php lut. Mt vn ni cm c d lun quan tm l vic xc nh xem cc doanh nghip vin thng c bn ph gi hay khng. Trn thc t, cha doanh nghip vin thng no b x l v hnh vi bn ph gi. Tuy nhin, nhng chng trnh khuyn mi nhn i, nhn 3 ti khon v hn s dng khin khng t ngi bn khon. V cc c quan QLNN c nhng cch gii thch tri ngc nhau khi h da vo nhng vn bn php l khc nhau (Lut Thng mi, Lut Cnh tranh,...). Do , Nh nc cn r sot li hiu qu ca cc vn bn lut trong thc tin, xem xt cc im cha thng nht t iu chnh li cho ph hp. - Ni lng hn s tham gia ca cc doanh nghip nc ngoi. Nh nc cn cho php cc nh u t nc ngoi nng t l vn gp thu ht vn, cng ngh hin i ho kt cu h tng cng ngh ca ngnh. Theo cam kt ca Vit Nam trong Hip nh Thng mi song phng Vit Nam - Hoa K v khi gia nhp WTO, trong lnh vc dch v vin thng c bn, bn nc ngoi ch c php u t di hnh thc lin doanh vi nh khai thc Vit Nam c cp php, vn gp ca pha nc ngoi khng c vt qu 49% vn php nh ca lin doanh. Cn i vi dch v vin thng khng c h tng mng: trong 03 nm u sau khi gia nhp WTO, bn nc ngoi ch c php u t di hnh thc lin doanh vi nh khai thc Vit Nam c cp php, vn gp ti a l 51% vn php
151
nh ca lin doanh, 03 nm sau khi gia nhp bn nc ngoi mi c php t do la chn i tc khi thnh lp lin doanh v c php nng mc vn gp ln mc 65%. Ring i vi dch v mng ring o (VPN) m M c mi quan tm c bit, c thit lp trn h tng mng do Vit Nam kim sot, Vit Nam c nhn nhng hn mt cht: pha nc ngoi c php tham gia vn ti a mc 70% vn php nh. V hin vn cha c hnh thc u t 100% vn nc ngoi trong lnh vc vin thng Vit Nam. Trn thc t, cho n nay, phn ln cc nh u t nc ngoi thm nhp th trng dch v vin thng Vit Nam di hnh thc Hp ng hp tc kinh doanh (BCC) v mt s t l lin doanh. im hn ch ca loi hnh BCC l pha nc ngoi phi b vn xy dng h tng k thut nhng khng c quyn khai thc trc tip, m do i tc trong nc thc hin ri i bn chia li theo tha thun. Nh vy, nhng kinh nghim v qun l, iu hnh kinh doanh ca cc i tc c kinh nghim trn th gii s khng c pht huy hiu qu th trng Vit Nam. Mt khc, nu h mun mang ti Vit Nam nhng khon vn ln, hay cng ngh hin i th cng b gii hn bi t l gp vn theo quy nh hin nay. Do , chnh sch pht trin vin thng sp ti ca chnh ph Vit Nam cn thng thong hn na cho cc nh u t nc ngoi, to iu kin cho h nng cao t l gp vn, v ng gp nhng kinh nghim qun tr kinh doanh, h tng cng ngh hin i cho ngnh vin thng Vit Nam.
152
- C chnh sch qun l bnh ng cc ngun ti nguyn vin thng quc gia nh: ph tn s v tuyn in, kho s, tn min, to th trng cnh tranh lnh mnh. Thc trng l vic phn b ti nguyn vin thng t trc n nay vn c thc hin ch yu trn c s cp php theo nguyn tc ai xin trc cp trc. Vic qun l ti nguyn vin thng theo nguyn tc ny khng ph hp vi c ch th trng, c bit l khi Vit Nam tr thnh thnh vin chnh thc ca WTO. Nh nc cn quy nh lut ha chnh sch qun l ti nguyn vin thng t c ch cp pht hnh chnh sang c ch kt hp gia cp pht v qun l theo c ch th trng, c th hin ba im chnh sau: + Mt l, bn cnh phng thc phn b ti nguyn trc tip theo nguyn tc t chc, c nhn ng k trc c xt cp trc, Nh nc cn quy nh cc ti nguyn vin thng c gi tr thng mi cao, ti nguyn vin thng c nhu cu ng k s dng vt qu kh nng phn b s c phn b theo phng thc u gi, thi tuyn quyn s dng. + Hai l, quy nh quyn c chuyn nhng cc ti nguyn vin thng c c thng qua u gi; quyn c chuyn nhng tn min Internet. + Ba l, quy nh cc trng hp trch ngn sch nh nc n b cho cc t chc, c nhn c ti nguyn vin thng b thu hi phc v li ch quc gia, li ch cng cng, pht trin kinh t, quc phng, an ninh v khi c iu chnh quy hoch ti nguyn.
153
Bn cnh , quy hoch ti nguyn vin thng cn theo cc hng: + Quy hoch ti nguyn vin thng trn c s bo m u t, s dng tit kim, c hiu qu. + u tin quy hoch v phn b ti nguyn cho cng ngh, dch v mi nh Internet th h sau, thng tin di ng th h mi, truy nhp v tuyn bng rng v.v... + Nghin cu, th nghim cc h thng ti nguyn mi nh IPv6, ENUM v.v... nhm p ng cc yu cu pht trin nhanh ca mng li v dch v. + Tng bc nghin cu, xem xt p dng cc c ch gi nguyn s thu bao khi chuyn mng (number portability), c ch chn trc nh khai thc (carrier pre-selection) ng di trong nc v quc t nhm thc y cnh tranh v to iu kin thun li cho ngi s dng dch v. Nhng gii php trn s gp phn trnh lnh ph ti nguyn vin thng, v to iu kin gip nh nc qun l hiu qu hn. - Xy dng c ch qun l gi cc hp l. Cng ging nh nhng ngnh kinh doanh hng ho thun tu, cc lnh vc kinh doanh dch v khc, i vi ngnh vin thng, gi c l mt trong nhng vn c bn thc y v to ra mt mi trng kinh doanh lnh mnh. Trong nn kinh t th trng gi ca mt mt hng hay dch v no khng phi do Nh nc quy nh, qun l, m do chi ph, cung - cu trn th trng quyt nh. Nhng i vi lnh vc vin thng, trc y Nh nc xc nh vin thng l
154
mt ngnh kinh t k thut thuc kt cu h tng ca nn kinh t. Do vy h thng gi cc vin thng c quy nh bi B Thng tin v Truyn thng v c xy dng theo nguyn tc m bo tng chi ph bnh qun v hiu qu ca qu trnh hot ng kinh doanh ca Tp on Bu chnh - Vin thng; m bo c li v khng b l, thc hin y ngha v np ngn sch theo quy nh ca Chnh ph. Hu ht mc cc cc dch v u thot ly gi tr thc ca n, thm ch cn thc hin vic b l cho nhng dch v cn cha c li trong qu trnh hot ng ca Tp on. Nhng thc hin c chin lc t do ho v m ca th trng dch v vin thng, khuyn khch cc thnh phn kinh t trong v ngoi nc tham gia vo th vic Nh nc cn can thip su vo hot ng sn xut kinh doanh trc tip ca doanh nghip, th hin qua vic quy nh nhng mc gi c th khng cn ph hp na. H thng gi ny qu cng nhc, khng khuyn khch c cnh tranh, lm x cng hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip. Tuy nhin i vi mt s dch v mang tnh cng ch v c quyn th Nh nc vn c quy nh mc cc. Do vy trong thi gian ti m bo thc hin c chin lc th nh hng gi cc nn tp trung vo cc vn sau: Nh nc qun l cht ch gi nhng sn phm, dch v cn c quyn hoc mang tnh x hi v cng ch cao. Tu thuc vo chin lc t do ho v m ca th trng m Nh nc s phn cp mnh quyn quyt nh gi cc ca dch v c cnh tranh cho cc doanh nghip c bit l cc
155
dch v gi tr gia tng. Cc dch v c cnh tranh hn ch, B Thng tin v Truyn thng nn chuyn t quy nh gi cc c th sang quy nh khung gi cc lm nh th th cc doanh nghip s ch ng hn trong vic a gi cc cnh tranh trong khung gi cc m Nh nc quy nh. m bo nguyn tc xy dng gi cc xut pht t chi ph sn xut khuyn khch cnh tranh lnh mnh, to iu kin cho doanh nghip ch ng trong sn xut kinh doanh. Tng bc iu chnh gi cc kt ni v gi cc thu knh gia cc doanh nghip trn c s gi thnh. Xc nh r phn ng gp cho vic cung cp dch v vin thng cng ch trong gi cc kt ni. Tn trng quyn t nh gi cc ca cc doanh nghip vin thng v Internet. Trnh can thip bng bin php hnh chnh vo vic iu chnh gi cc trn th trng i vi cc dch v thc s c cnh tranh. Nh nc ch quyt nh gi cc i vi cc dch v cng ch, cc dch v khng ch th trng c nh hng n s thm nhp th trng ca cc doanh nghip khc. Tng bc i mi h thng l ph, ph cp php, s dng ti nguyn vin thng v Internet (tn s, kho s, tn min, a ch Internet) theo nguyn tc: m bo s dng hiu qu, tit kim, trnh lng ph ti nguyn, ng thi khng lm tng qu mc chi ph sn xut, kinh doanh ca cc doanh nghip. iu chnh quan h hp l gia gi cc vin thng trong nc v cc i quc t. Trnh tnh trng cc vin thng quc t
156
th qu t trong khi cc vin thng trong nc qu r hoc ngc li. Ngoi ra cc vn bn qun l gi, cc vin thng phi ng b v thng nht, v phi kp thi iu chnh khi c nhng vn mi pht sinh. 3.2.4. iu tit cc qu trnh pht trin th trng - t ra cc tiu chun v cng ngh, cht lng dch v v khuyn khch kt hp bt buc cc doanh nghip vin thng tip cn vi cng ngh hin i. Trn thc t, B Thng tin v Truyn thng c nhng quy nh v tiu chun k thut m doanh nghip vin thng buc phi p ng. Tuy nhin, mc d c nhng doanh nghip khng m bo tiu chun cht lng dch v cung cp, nhng sau cc cuc kim tra , hu nh cha doanh nghip no b x pht. Nh vy, vic thc thi php lut Vit Nam cha nghim minh, cha to c p lc buc cc doanh nghip phi tun theo. Thi gian qua, B Thng tin v Truyn thng t chc thi tuyn 3G cho cc mng di ng. y l mt bc tin kh ng hng, khuyn khch v bt buc cc doanh nghip phi tip cn vi cng ngh hin i. Tuy nhin, vi cc loi hnh khc (Internet, in thoi c nh khng dy,...) th cha c cc k thi tuyn nh vy. ngnh vin thng pht trin hi nhp trong tnh hnh mi, cc c quan QLNN cn quan tm ti tiu chun cht lng mng li v dch v theo hng:
157
- y mnh cng tc xy dng tiu chun trong lnh vc vin thng v Internet ph hp vi php lut Vit Nam, thng l v quy nh quc t. - Tng cng qun l cht lng mng li, dch v vin thng v Internet thng qua hnh thc cng b cht lng trn c s cc tiu chun bt buc p dng hoc do cc doanh nghip vin thng v Internet t nguyn p dng. - Tng cng qun l cht lng thit b u cui, thit b thng tin v tuyn in v cc thit b khc c kh nng gy nhiu cho thng tin v tuyn in thng qua cc hnh thc: cng b ph hp tiu chun; chng nhn hp chun; tha nhn ln nhau (MRA), qun l tng thch in t trng (EMC). - Pht huy hiu qu ca Qu dch v vin thng cng ch. S ra i ca Qu dch v vin thng cng ch l mt i hi bt buc Nh nc xy dng h tng vin thng nhng vng kh khn. Tuy nhin, s lng v cht lng i ng cn b cc S Thng tin v Truyn thng cn hn ch, c bit vi nhng tnh rng, a hnh kh khn. Do , B cn m cc lp tp hun nng cao nghip v cho cn b cc S. V khi Qu dch v vin thng cng ch trin khai cc a phng th phn ln vn phi phi hp cht ch vi cn b S, v h l nhng ngi hiu tnh hnh a phng nht. Mt vn na, hin nay s lin quan, phi hp gia c ch ti chnh ca cc S Thng tin v Truyn thng v ca Qu dch v vin thng cng ch cha y . V vy, B Thng tin v Truyn thng cn kt hp vi B Ti chnh ra vn bn
158
hng dn, to iu kin thun li cho hot ng ca Qu ti cc a phng. 3.2.5. Thc hin kim tra, kim sot cc hot ng th trng - Qun l vic ng k thu bao in thoi di ng tr trc: Quy nh mi c nhn ch c dng 2 s in thoi di ng. Ngy 24/06/2009 B Thng tin v Truyn thng ban hnh Thng t s 22/2009/TT-BTTTT quy nh v qun l thu bao di ng tr trc. Theo Thng t quy nh cc ch thu bao in thoi di ng tr trc phi trc tip n ng k s thu bao, chng minh th hoc h chiu ang cn thi hn s dng ti cc im giao dch c y quyn. i vi tr em di 14 tui phi c b m hoc ngi gim h theo quy nh ca php lut ng bo lnh ng k. Ngoi ra, mi mt c nhn ch c s dng s chng minh th, h chiu ca mnh ng k ti a 3 s in thoi di ng tr trc ca mi mng thng tin di ng (tr trng hp c nhn l ngi ng tn i din cho c quan, t chc). Vi 7 mng di ng ang hot ng hin nay, mi c nhn c th ng k s hu ti a 21 s di ng tr trc. Nh vy rt lng ph kho s. V thc t, nhu cu ca a s ngi dn l ch cn 1 s lin lc. S d mi ngi mua thm nhiu Sim khc l do chng trnh khuyn mi ca cc mng di ng i vi thu bao mi ho mng kh hp dn.
159
Trc thc trng trn, B Thng tin v Truyn thng nn quy nh, mi c nhn ch c dng ti a 3 s thu bao di ng tr trc (d trn th trng c 1 mng, hay nhiu mng, th cng ch c dng 3 s). Ngoi ra, cn quy nh thi gian sau khi b kho hai chiu 60 ngy th Sim s b thu hi. V nhng ngi c nhu cu s dng in thoi thc s, ch cn dng 1 s. Hin nay, phn ln nhng ngi dng nhiu s l gii tr, hoc nhng ngi c thu nhp thp. Do Sim mi c gi r v khuyn mi ti khon gp i nn h mua v dng ht, xong li vt i mua Sim mi. iu ny gy ra mt s lng ph cho kho ti nguyn s ca quc gia. Chiu bi khuyn mi trn ca cc doanh nghip vin thng ch thu ht c lng khch hng tm thi, khng n nh. thu ht nhiu thu bao mi lu di, th bin php gim gi cc, tng cht lng, ni dung s hiu qu hn. V khi , c Nh nc v doanh nghip cng c li. - Kim sot cht ch ni dung dch v ca cc doanh nghip vin thng. Thi gian qua, cc dch v vin thng gi tr gia tng cng pht trin kh si ng. Tuy nhin, do gii hn bi iu kin cng ngh nn hu ht mi ch l cc dch v cung cp ni dung n gin (ti hnh nh, truyn ci, tr chi in t...). thu ht khch hng, cc doanh nghip ci mt s hnh nh mt m khng ph hp vi thun phong m tc Vit Nam. Ngoi ra, cn mt s dch v xem bi tn, bi tui... truyn b t tng m tn d oan vo trong cng ng
160
dn chng. Cc c quan QLNN vn cha ngn chn c tnh trng ny, v cc dch v trn tn ti mt cch hp php. y l mt n ho tim tng, nh hng ln n gii tr. Hin nay, i tng s dng cc dch v vin thng gi tr gia tng ch yu l cc bn tr, v h tip cn vi cng ngh hin i thun li hn nhng ngi ln tui. Vi tm l t m, th nhng ni dung khng lnh mnh s dn ngm vo t tng, v khin li sng ca th h tr b lch lc, nh hng nghim trng n tng lai ca t nc. Do vy, cc c quan QLNN cn ra cc quy nh cm doanh nghip vin thng cung cp cc hnh nh, m thanh v ni dung khng ph hp vi truyn thng, vn ho ca dn tc. V nu pht hin ra cc trng hp c ni dung phn gio dc th cn x l nghim. - Qun l tin nhn qung co rc mng thng tin di ng. Thnh thong, chng ta li nhn c tin nhn qung co ti my in thoi di ng t nhng s my l. Cc tin nhn c th ti bt k lc no (sng, tra, chiu, ti) v nhiu khi vo nhng lc m chng ta khng mun nhn tin nhn. Cc tin nhn gy khng t phin phc cho cc thu bao, v d khng mun nhn, n vn c n. Khi ta gi li, hoc nhn tin li th hin s khng ng tnh, th pha bn kia khng tr li. Vi s d dng trong vic mua Sim tr trc, v vi nhng chng trnh khuyn mi nhn i, nhn ba ti khon hin nay, s lng tin rc khng h nh. Cho n hin nay, cc c quan QLNN vn cha c ch ti x l hiu qu vn nn ny.
161
Do vy, cn c quy nh nu trong 1 ngy m c quan QLNN nhn c 5 phn nh t 5 thu bao khc nhau, sau khi kim tra thy ng th s kho s ca thu bao nhn tin rc qung co li. Cng vi s sit cht qun l thu bao di ng tr trc, vi bin php trn, chc chn lng tin nhn rc s gim i ng k. - Gii php i ph vi ti phm vin thng. Trong thi gian qua, Vit Nam xut hin khng t trng hp la o thng qua mng vin thng. Cc i tng li dng s nh d c tin, v thiu hiu bit v cng ngh ca ngi dn trc li. Do vy, trc tin, Nh nc cn tuyn truyn nng cao nhn thc cho ngi dn cnh gic vi cc th on la o qua mng in thoi di ng, Internet (trm tin, Hacker). Cc phng tin i, bo cn lin tc a tin tc n cc tng lp nhn dn, c bit l cc vng c iu kin dn tr thp. Bn cnh , Nh nc cn x l nghim minh cc trng hp vi phm rn e cc i tng khc. Tip theo, cn xy dng, hon thin v nng cao nng lc ca h thng ng cu, khc phc s c my tnh v phng chng ti phm trn mng, p dng cc cng ngh v gii php k thut mt m lm tng tin cy, an ton cho cc giao dch trn mng vin thng v Internet. Cc doanh nghip vin thng p dng nhng bin php k thut kim sot nhng k h cng ngh, khng cho ti phm vin thng c c hi hnh ng.
162
Kt lun chng 3: Hi nhp quc t l xu hng tt yu ca nn kinh t Vit Nam, trong c th trng vin thng. Trc tnh hnh nh vy, chng ta cn ch ng trong l trnh m ca hi nhp kinh t quc t, a dng ho cc hot ng hp tc vi nc ngoi tranh th cc ngun lc t bn ngoi (vn u t, cng ngh, k thut, o to i ng...) v to s cnh tranh v bu chnh, vin thng, Internet. Nh nc c th bng s thay i khung php l, chnh sch h tr to mi iu kin tt nht cho cc doanh nghip trong nc ng vng ti th trng trong nc v m rng kinh doanh ra th trng khu vc v th gii.
163
Kt lun
Trong qu trnh chuyn i t kinh t k hoch ho tp trung, quan liu sang kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, vai tr ca Nh nc khng nhng khng suy gim m cn c i mi mt cch cn bn v tng cng hn. Nh nc ta phi c i mi, tng cng khng ch thc hin chc nng QLNN n thun nh mi Nh nc khc, m cn phi vn ln tr thnh Nh nc thit k, xy dng th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, Nh nc phc v, h tr cho vic pht trin kinh t, pht trin th trng, pht trin doanh nghip. Nhng nm qua, Chnh ph v chnh quyn cc cp khng ch c nhiu n lc trong i mi QLNN v kinh t m cn rt ch ng, tch cc trong vic h tr, to thun li cho doanh nghip, doanh nhn tin hnh cc hot ng sn xut kinh doanh. Tuy nhin, mt tri ca vn l ch, tnh trng chnh quyn trc tip ng ra lm kinh t, ch o hot ng kinh doanh ca doanh nghip nh nc, can thip vo quyn t ch kinh doanh ca cc doanh nghip nh nc, k c doanh nghip nh nc chuyn i; trc tip quyt nh cc d n u t ri sau giao cho doanh nghip nh nc thc hin gy ra tnh trng u t dn tri, km hiu qu, khng nhng khng gim i m cn c xu hng tng ln trong nhng nm gn y.
164
Do vy, tip tc i mi QLNN v kinh t, trc ht l phi xc nh r phm vi, ni dung QLNN v kinh t; tch bch chnh quyn ra khi cc hot ng sn xut kinh doanh. Trong thi gian qua, th trng dch v vin thng khng nh vai tr, v th ca mnh trong nn kinh t Vit Nam. Vin thng va l mt lnh vc kinh doanh dch v, va ng vai tr mi trng thc y cc hot ng kinh t khc. Tuy nhin tnh hnh hot ng ca th trng vn tim n nhiu vn bt n. Mt khc, Vit Nam ang tng bc thc hin nhng cam kt m ca th trng dch v vin thng. V vy, nu nhng yu km ca th trng khng c khc phc kp thi th s cn tr s pht trin ca ton b nn kinh t. V khc phc nhng yu km , vai tr ca QLNN khng th b ph nhn. Lun vn tng bc ch ra nhng bt cp v kin ngh mt s gii php thch hp cho giai on pht trin sp ti ca th trng dch v vin thng Vit Nam. S thch nghi ca th trng dch v vin thng Vit Nam trong iu kin m ca nh th no s c thc t tr li. Tuy nhin, qu trnh ci t QLNN v vin thng gn lin vi qu trnh thay i t duy ca chng ta v hi nhp, v vai tr ca nh nc trong c ch kinh t th trng... Vi nhng s thay i t duy , khng ch vin thng m tt c cc lnh vc kinh t khc s c c hi pht trin tt hn.
165
Danh mc Ti liu tham kho
1. Du Anh (2006), Viettel xut khu dch v VoIP sang Campuchia, Trang thng tin in t Th gii di ng, 15/8/2006. 2. Ban cng tc v vic gia nhp WTO ca Vit Nam (2006), Biu cam kt c th v dch v. 3. B Bu chnh - Vin thng (2007), Ch th s 07/CTBBCVT ngy 7 thng 7 nm 2007 V nh hng Chin lc pht trin Cng ngh thng tin v Truyn thng Vit Nam giai on 2011 - 2010 (gi tt l Chin lc Ct cnh). 4. B Bu chnh - Vin thng (2005), Ch th s 10/2005/CT-BBCVT ngy 30 thng 09 nm 2005 V vic m bo v nng cao cht lng dch v vin thng. 5. B Bu chnh - Vin thng (2006), Thng t s 05 / 2006/TT-BBCVT ngy 06 thng 11 nm 2006 Hng dn thc hin Chng trnh cung cp dch v vin thng cng ch n nm 2010. 6. B Cng thng (2008), Bo co Thng mi in t Vit Nam 2007. 7. B Cng thng (2009), Bo co Thng mi in t Vit Nam 2008. 8. B Ti chnh (2006), Thng t s 67/2006/TT/BTC ngy 18 thng 7 nm 2006 Hng dn thc hin ch qun
166
l ti chnh ca Qu dch v vin thng cng ch Vit Nam. 9. B Ti chnh (2005), Thng t s 110 /2005/TT-BTC ngy 08 thng 12 nm 2005 Hng dn ch hch ton, thu np cc khon ng gp cho Qu dch v vin thng cng ch Vit Nam. 10. B Thng tin v Truyn thng (2008), Quyt nh s 1622 /Q-BTTTT ngy 29 thng 10 nm 2008 Ban hnh danh mc dch v v doanh nghip hoc nhm doanh nghip vin thng chim th phn khng ch. 11. B Thng tin v Truyn thng (2007), Thng t s 02/2007/TT-BTTTT ngy 13 thng12 nm 2007 Hng dn thc hin quy nh v qun l gi cc dch v bu chnh, vin thng. 12. B Thng tin v Truyn thng (2008), Thng t s 12/2008/TT-BTTTT ngy 30 thng 12 nm 2008 Hng dn thc hin mt s ni dung ca Ngh nh s 90/2008/N-CP ngy 13 thng 08 nm 2008 ca Chnh ph v chng th rc. 13. B Thng tin v Truyn thng (2009), Thng t s 22/2009/TT-BTTTT ngy 24 thng 6 nm 2009 Quy nh v qun l thu bao di ng tr trc. 14. Chnh ph nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam (2008), Ngh nh s 121/2008/N-CP ngy 03 thng 12 nm 2008 V hot ng u t trong lnh vc bu chnh, vin thng.
167
15. Chnh ph nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam v Chnh ph Hp chng quc Hoa K (2001), Hip nh gia Cng ho x hi ch ngha Vit Nam v Hp chng quc Hoa K v quan h thng mi. 16. C quan Pht trin quc t Hoa K (2005), Nghin cu v cnh tranh ngnh Vin thng Vit Nam, bo co Nghin cu chnh sch - VNCI. 17. Huyn Chi (2008), Cng b cht lng ca 3 i gia di ng Vit Nam, Bo VietNamNet, 18/6/2008. 18. Linh Chi (2006), Th Netphone lu chim 90% th trng ni a, Bo VietNamNet, 18/8/2006. 19. Chnh ph nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam (2008), Ngh nh s 90/2008/N-CP ngy 13 thng 08 nm 2008 v chng th rc. 20. Bi Xun Chung (2008), Gii php ti chnh thc hin x hi ha dch v vin thng cng ch ti Vit Nam, Tp ch Cng ngh thng tin & Truyn thng, 9/6/2008. 21. Bi Xun Chung (2008), X hi ha v quan h cng t trong pht trin dch v vin thng cng ch Vit Nam, Tp ch Cng ngh thng tin & Truyn thng, 22/9/2008. 22. L Thanh Dng (2005), Cc dch v vin thng ca Tng cng ty Bu chnh Vin thng Vit Nam, Nxb Bu in, H Ni. 23. Phm Th Hng Duyn (2000), Mt s vn v u t pht trin ngnh Bu chnh - Vin thng Vit Nam trong giai on hin nay, Trng i hc Ngoi thng, H Ni.
168
24. V c am (1996), Pht trin vin thng trong nn kinh t hin i, Nxb Khoa hc X hi, H Ni. 25. Trnh Anh o (2006), Tm hiu vn bn dn chiu ca WTO v cc nguyn tc qun l vin thng, Tp ch Cng ngh thng tin & Truyn thng, 15/5/2006. 26. Chu Tin t (2006), Khuyn mi v cc tc ng ca khuyn mi, Tp ch Cng ngh thng tin & Truyn thng, 19/10/2006. 27. Trn Duy Hi (2007), Mt s vn v c ch qun l ti chnh cho nghin cu pht trin ca cc Tp on vin thng Vit Nam, Tp ch Cng ngh thng tin & Truyn thng, 10/12/2007. 28. H Vn Hi (2003), "Cc nguyn tc c bn ca Hip nh Thng mi Vit - M p dng trong lnh vc bu chnh, vin thng", Tp ch Bu chnh, vin thng v cng ngh thng tin, 3/2003. 29. H Vn Hi (2006), Mt s vn v cng tc lp k hoch ngun nhn lc trong doanh nghip Bu chnh Vin thng, Tp ch Cng ngh thng tin & Truyn thng, 8/8/2006. 30. Phan Th Minh Hu (2007), Nng cao nng lc cnh tranh ca Tp on Bu chnh vin thng Vit Nam khi gia nhp T chc Thng mi th gii WTO, Lun vn thc s kinh t, Trng i hc Kinh t TP. H Ch Minh. 31. Bi Huyn (2009), Dch v c qun l - Xu hng mi trong ngnh Vin thng, Tp ch Cng ngh thng tin & Truyn thng, 25/5/2009.
169
32. Minh Huyn (2009), C phn ho cc cng ty vin thng, Bo in t ng Cng sn Vit Nam, 26/6/2009. 33. Thng Huyn (2009), C s h tng vin thng - cng ngh thng tin: mnh ai ny lm, Bo in t ng Cng sn Vit Nam, 28/5/2009. 34. Phc Hng (2008), VINASAT-1 bay vo qu o, Bo in t Dn tr, 19/4/2008. 35. Thi Khang (2009), Lin danh chi 6.000 t ng cho 3G, Bo Bu in Vit Nam, 21/6/2009. 36. Trn ng Khoa (2009), Pht trin ngnh vin thng Vit Nam n nm 2020, Lun n tin s kinh t, Trng i hc Kinh t TP. H Ch Minh. 37. Phm c K, Bi Nguyn Hng (2007), Nghin cu s trung thnh ca khch hng i vi dch v thng tin di ng ti th trng TP.HCM, Tp ch Cng ngh thng tin & Truyn thng, 29/9/2007. 38. H Lan (2008), Doanh thu vin thng s tng bt chp suy thoi, Bo Bu in Vit Nam, 14/12/2008. 39. Tin Linh, Huy Hip (2008), Doanh thu bu chnh - vin thng 2008 hn 92 000 t ng, Bo Bu in Vit Nam, 25/12/2008. 40. Trn Lu (2009), Trin khai 3G ... gim nghn mch, Bo Si Gn gii phng, 16/9/2009. 41. Ngc Minh (2009), Thy g t ch tiu GDP bnh qun u ngi 1.200 USD?, Trang thng tin in t Cng ty Truyn thng Ti chnh StoxPlus, 26/10/2009.
170
42. Thanh Ngc, Nguyn Hng (2009), Cng b 4 doanh nghip trng tuyn 3G, Bo in t Dn tr, 02/4/2009. 43. Phan Tho Nguyn, Nguyn Th Minh Thu (2006), Lin kt kinh t trong Tp on Bu chnh Vin thng Vit Nam, Tp ch Cng ngh thng tin & Truyn thng, 19/10/2006. 44. Phan Tho Nguyn (2008), Th trng vin thng Vit Nam sau mt nm gia nhp WTO, Tp ch Cng ngh thng tin & Truyn thng, 11/3/2008. 45. Thu Nguyn (2009), Doanh thu bu chnh, vin thng 2008: VNPT gi v tr s 1, Bo in t VN Media, 5/01/2009. 46. Nhm nghin cu Vietnam Report (2009), Vin thng Vit Nam 2008 v tm nhn di hn, Bo VietNamNet, 01/6/2009. 47. Nguyn Thnh Phc (2006), Vin thng v Internet Vit Nam hng ti nm 2010, Bo Bu in Vit Nam. 48. Nguyn ng Quang, Trn Xun Thi (2008), Nghin cu phng php nh gi nng lc cnh tranh dch v in thoi di ng, Tp ch Khoa hc giao thng vn ti, 21/3/2008. 49. ng Qun (2009), Cha ca Beeline l ai?, Trang thng tin in t VnBrand, 3/8/2009. 50. Quc hi nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam (2004), Lut Cnh tranh, H Ni.
171
51. Quc hi nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam (2005), Lut u t, H Ni. 52. Quc hi nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam (2005), Lut Thng mi, H Ni. 53. Lng Xun Qu (2006), Qun l nh nc trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam, Nxb L lun chnh tr, H Ni. 54. Don Qu (2004), Chnh sch hi nhp quc t trong lnh vc Bu chnh - Vin thng ca Vit Nam, i hc Quc gia H Ni. 55. Tp on Bu chnh-vin thng (2006), Nhng mc pht trin quan trng ca VNPT, Trang thng tin in t ca Cng on Bu in Vit Nam, 27/3/2006. 56. on Phc Thanh (2000), Nguyn l qun l kinh t, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni. 57. Th tng Chnh ph (2004), Kt lun thanh tra ti Tng cng ty Bu chnh - vin thng Vit Nam. 58. Th tng Chnh ph (2004), Quyt nh ca Th tng Chnh ph ngy 08 thng 11 nm 2004 V thnh lp, t chc v hot ng ca Qu dch v vin thng cng ch Vit Nam. 59. Th tng Chnh ph (2007), Quyt nh s 39/2007/QTTg ngy 21 thng 3 nm 2007 V qun l gi cc dch v bu chnh, vin thng. 60. Th tng Chnh ph (2001), Quyt nh s 158/2001/Q-TTg ca Th tng Chnh ph ngy 18 thng 10 nm 2001 Ph duyt Chin lc pht trin Bu chnh -
172
Vin thng Vit Nam n nm 2010 v nh hng n nm 2020. 61. L Bu Trn (2005), Bo co Pht trin th trng dch v vin thng Vit Nam, TP. H Ch Minh. 62. Trng (2009), Pht trin Internet, kinh nghim t chu , Bo Lao ng, 28/8/2009. 63. Nguyn Cm T (2006), Ngnh vin thng Vit Nam trong qu trnh gia nhp WTO - Thc trng v gii php, i hc Quc gia H Ni, H Ni. 64. Minh Tun, Thanh Ngc (2009), Viettel t Mobifone cnh tranh khng lnh mnh, Bo in t Dn tr, 19/6/2009. 65. U ban Thng v Quc hi nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam (2002), Php lnh Bu chnh - Vin thng, H Ni. 66. P.V (2009), Trin vng mi trng kinh doanh vin thng, Vit Nam ng th 18, Bo Si Gn tip th, 17/8/2009. Cc website: 67. http://www.vnpt.com.vn 68. http://www.mic.gov.vn 69. http://www.ptit.edu.vn/ 70. http://www.hanoitelecom.com.vn/ 71. http://www.vti.com.vn/ 72. http://www.ictnews.vn/Home/ 73. http://www.vtf.vn/vi/ 74. http://www.vnexpress.net/GL/Home/
173
75. http://vietnamnet.vn/ 76. http://www.thongtincongnghe.com/ 77. http://xahoithongtin.com.vn/home.htm 78. http://www.niics.gov.vn/ 79. http://www.itu.int/en/Pages/default.aspx 80. http://www.internetworldstats.com
174

Luan Van - Thang 11

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Luan Van - Thang 11

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

M u

Danh mc Ti liu tham kho

You might also like