MC LC

DANH MC CC BNG V HNH V C S DNG TRONG TI LI M U .................................................................................................. 1 CHNG I: NHNG VN L LUN V BO V QUYN TC GI TRONG HOT NG NGHIN CU KHOA HC CA SINH VIN NGNH KINH T - X HI ............................................................. 7 1.1. Nhng vn l lun v bo v quyn tc gi ..................................... 7 1.1.1. Tc gi .............................................................................................. 7 1.1.2. Quyn tc gi .................................................................................... 9 1.1.3. Bo v quyn tc gi ....................................................................... 11 1.2. Hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi ................................................................................................................ 19 1.2.1. Khi nim hot ng nghin cu khoa hc ni chung ................... 19 1.2.2. c im ca nghin cu khoa hc ................................................ 21 1.2.3. c im ring ca hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi .............................................................................. 23 1.3. Vai tr ca bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ......................................................................................... 28 1.3.1. To iu kin cho sinh vin pht huy c ti nng, tr tu trong vic nghin cu khoa hc.......................................................................... 28 1.3.2. To iu kin cho sinh vin c thc, trch nhim trong vic sng to ra cc tc phm c cht lng cao nhm nng cao cht lng gio dc v phc v cho s pht trin ca t nc trong thi k i mi ...... 29 1.3.3. Gip nh trng v x hi nh gi ng kh nng v cht lng hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin .......................................... 30 1.3.4. Bo v quyn li chnh ng cho cc tc gi v ch s hu quyn tc gi .............................................................................................................. 30 1.3.5. Nng cao thc ca sinh vin trong vic bo v quyn tc gi ni ring v bo v quyn s hu tr tu ni chung........................................ 31 1.3.6. Lm tng gi tr thng mi ca cc kt qu nghin cu khoa hc ca sinh vin trong nh trng................................................................. 31 1.3.7. L iu kin cn Vit Nam thc hin tt lut chi chung trn con ng hi nhp Kinh t Quc t ............................................................... 32

CHNG II: THC TRNG BO V QUYN TC GI TRONG HOT NG NGHIN CU KHOA HC CA SINH VIN NGNH KINH T - X HI ...................................................................................... 34 2.1. Tng quan v hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin trong cc trng i hc ngnh Kinh t - X hi ............................................... 34 2.2. Hot ng ca nh trng trong vic bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin .................................................. 41 2.2.1. Nhng kt qu t c............................................................. 42 2.2.2. Nhng mt cn cn hn ch ........................................................... 43 2.3. Cc hnh vi xm phm quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ............................................................................... 48 2.3.1. Sinh vin s dng gio trnh, sch tham kho photocopy, sch b lm nhi, sch in t khng c bn quyn.............................................. 48 2.3.2. Sinh vin sao chp cng trnh nghin cu mt cch ba bi, kh kim sot ................................................................................................... 53 2.3.3. Sinh vin tham kho ti liu m khng ghi ngun trch dn r rng ................................................................................................................... 55 2.4. Nguyn nhn dn n tnh trng xm phm quyn tc gi ca sinh vin trong hot ng nghin cu khoa hc ............................................... 56 2.4.1. Nhn thc ca sinh vin cn km ................................................... 56 2.4.2. Hot ng bo v quyn tc gi cha c nh trng quan tm 58 2.4.3. Sinh vin thiu kinh nghim v nng lc trong nghin cu khoa hc hoc li nghin cu ................................................................................ 59 2.4.4. iu kin kinh t hn hp ca sinh vin ......................................... 61 2.5. Nhng thun li v kh khn ca nh trng trong vic thc hin cc gii php nghim ngt bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ............................................................................................... 64 2.5.1. Thun li ......................................................................................... 64 2.5.2. Kh khn ......................................................................................... 65 CHNG III: MT S GII PHP NHM BO V QUYN TC GI TRONG HOT NG NGHIN CU KHOA HC CA SINH VIN ............................................................................................................... 68 3.1. Gii php v m .................................................................................... 68 3.1.1. Tip tc hon thin php lut v bo h quyn tc gi .................. 68 3.1.2. Tip tc y mnh cng tc tuyn truyn, hng dn, ch o, kim tra, nng cao thc cng ng thc hin bo h quyn tc gi.............. 68

3.1.3. Nng cao s lng v cht lng cc cn b bo v quyn tc gi ................................................................................................................... 69 3.1.4. Son tho v thng nht cc quy nh v bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin trong cc c s o to thnh mt h thng trn c nc .............................................................. 70 3.1.5. Ngn chn, x l nghim khc hn i vi cc trng hp xm phm quyn tc gi ................................................................................... 70 3.1.6. H tr gim gi gio trnh v sch tham kho cho sinh vin ........ 71 3.2. Gii php c th trong cc trng i hc Kinh t X hi............. 72 3.2.1. Thnh lp cc n v chuyn trch gii quyt cc vn lin quan n bo v quyn tc gi (S hu tr tu )trong nh trng .................... 72 3.2.2. Ban hnh cc quy nh bo v quyn tc gi trong nh trng, gio dc v nng cao thc ca sinh vin v bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khao hc ........................................................................ 73 3.2.3. Tng cng s lng sch trong th vin nhm y mnh vai tr ca th vin trong hot ng nghin cu khoa hc ................................. 74 3.2.4. H tr sinh vin mua sch tht ....................................................... 75 3.2.5. Cung cp sch c bn quyn cho sinh vin .................................... 75 3.2.6. ng k bo h quyn tc gi ca cc cng trnh nghin cu khoa hc c cht lng ca sinh vin v cc sn phm tr tu khc ca nh trng vi Cc Bn quyn ........................................................................ 76 3.2.7. H tr vic in n ti liu v cc bo co nghin cu khoa hc ca sinh vin .................................................................................................... 77 3.2.8. Tr gip v khuyn khch cc hot ng trao i sch gia cc sinh vin trong trng ...................................................................................... 78 3.2.9. u t nghin cu cc cng ngh hin i nhm kim tra v pht hin hnh vi sao chp cng trnh nghin cu ........................................... 78 KT LUN .................................................................................................... 80 DANH MC TI LIU THAM KHO ..................................................... 81 PH LC 1 .................................................................................................... 84

DANH MC CC BNG V HNH V C S DNG TRONG TI

Bng 2.1: Tng kt hot ng nghin cu khoa hc ca trng i hc Ngoi Thng c s 1 v 2 nm hc t nm 2010 v nm 2011 .............................. 39

Hnh 1.1. S lng hi vin ca Trung tm Bo v quyn tc gi m nhc Vit Nam (VCPMC) t nm 2002 n nm 2011 .......................................... 16 Hnh 1.2. Tin bn quyn thu c ca Trung tm Bo v quyn tc gi m nhc Vit Nam (VCPMC) t nm 2005 n nm 2010 .................................. 17 Hnh 2.1. Tnh hnh s dng gio trnh, hc liu ca sinh vin H Ni ......... 51

LI M U
1. Tnh cp thit ca ti Hot ng nghin cu khoa hc c vai tr v cng to ln trong vic nng cao kin thc v cht lng hc tp ca sinh vin trong cc trng i hc. Hng nm c rt nhiu cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin c thc hin bao gm: tiu lun, kha lun tt nghip, lun n, v cc cng trnh ca sinh vin tham gia cuc thi nghin cu khoa hc. Trong nghin cu khoa hc, bo v quyn tc gi l yu t quan trng trong vic khng nh cht lng ca cng trnh nghin cu. Tuy nhin, thc t cho thy, phn ln sinh vin cha hiu r v quyn tc gi v tm quan trng ca vic bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc. Bn cnh , mt s sinh vin bit vic sao chp l xm phm quyn tc gi nhng vn lm do thiu nng lc v kinh nghim trong hot ng nghin cu khoa hc. Mt khc, sinh vin thng s dng hc liu photocopy v sch b sao chp, lm nhi. Khng ch gio trnh m nhiu tiu lun, lun vn photocopy cng c bn cng khai. c bit, vi s bng n ca cng ngh thng tin, sinh vin c th d dng tm c mt tiu lun, lun vn, lun n trn mng. Tnh trng xm phm quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin tr nn rt ph bin, iu ny nh hng trc tip n cht lng nghin cu, dn n nhng nh gi sai lch. Bn cnh , do quyn tc gi cha c bo v ng mc nh hng n quyn li, gy tm l chn nn, mt ng lc cho ngi nghin cu, thm ch ngi nghin cu khng mun ph bin cc kt qu cng trnh nghin cu ca mnh do quyn li khng c m bo. iu ny nh hng nghim trng n s pht trin trnh khoa hc v kinh t, x hi ca quc gia. Trong khi , Vit Nam chnh thc tr thnh thnh vin th 156 ca
1

cng c Berne, cng c quan trng nht v bo v quyn tc gi trn th gii, t ngy 26 thng 10 nm 2004 i hi Vit Nam phi tun th nghim tc v ng n cc quy nh bo v quyn tc gi. Tnh trng xm phm quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ngy cng ph bin c th khin Vit Nam phi i mt vi nhng v kin xm phm quyn tc gi nc ngoi, gy thit hi khng nh v nh hng n uy tn, v th ca Vit Nam trn trng quc t. Nhn nhn c vn thc t trn, tc gi chn ti Bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin khi ngnh Kinh T - X hi vi mong mun tm hiu, nghin cu mt cch c h thng v vn quyn tc gi i vi sinh vin trong cc trng i hc Vit Nam, qua lm r thc trng, nguyn nhn, ng thi tng cng s hiu bit, nhn thc v nhng quy nh thm y v ng n, a ra gii php c th gp phn gii quyt nhng vn cn tn ti. 2. Tng quan tnh hnh nghin cu Hin nay, bo v quyn tc gi Vit Nam ang l mt ti c nhiu nh nghin cu quan tm. Cho n nay, c rt nhiu cng trnh nghin cu khoa hc v bo v quyn tc gi, in hnh nh: Cun sch Sng to vn hc ngh thut v quyn tc gi Vit Nam ca Tin s V Mnh Chu Cc trng cc Bn quyn vn hc ngh thut, nh xut bn chnh tr quc gia nm 2005. Tc gi khi qut v lch s hnh thnh, thc trng tnh hnh v xu th pht trin ca quyn tc gi Vit Nam trn cc loi hnh t bo ch, xut bn, in nh, nhip nh, ngh thut biu din, ngh thut to hnh n m nhc, di sn vn ho, cng nghip ghi m. Qua , tc gi a ra cc kin ngh, gii php thc y cng tc bo h quyn tc gi ti quc gia, y nhanh tin trnh hi nhp quc t. Tc phm Cng c Berne 1886 cng c hu hiu bo h quyn tc gi ca Thc s lut hc Nguyn B Bnh, cn b ging dy ti Khoa lut
2

quc t v kinh doanh quc t thuc i hc Lut H Ni v Phm Thanh Tng, chuyn vin Cc bn quyn tc gi vn hc ngh thut Vit Nam do nh xut bn T php pht hnh nm 2006 khi lc v quyn tc gi v bo h quyn tc gi, s hnh thnh v pht trin ca cng c Berne v nhng ni dung cn hiu r vn dng tt cng c Berne trong s so snh vi php lut v quyn tc gi Vit Nam. Bn cnh , c rt nhiu cc hi tho v bo v quyn tc gi c t chc nh: Hi tho S hu tr tu khu vc chu Thi Bnh Dng v quyn tc gi trong cng ngh thng tin truyn thng do Cc Bn quyn tc gi (B Vn ha, Th thao v Du lch) v T chc S hu tr tu th gii (WIPO) phi hp t chc vi s h tr ca C quan quyn tc gi Nht Bn din ra t 29/7/2009 n 31/7/2009 ti H Ni. Hi tho Bo v quyn tc gi trong trng i hc do trng i hc Kinh t thnh ph H Ch Minh t ch ngy 23/6/2010. Hi tho "S hu tr tu v quyn tc gi"do Trung tm Vn ha Php LEspace v Nh Php lut Vit Php t ti hi trng LEspace Trung tm Vn ha Php ngy 24/11/2011. Tuy nhin, n nay, cha c cng trnh khoa hc no nghin cu c th v bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi. 3. Mc tiu nghin cu ti nghin cu vi 3 mc ch, l: - Lm r nhng vn l lun v bo v quyn tc gi, c th ca hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t X hi ti Vit Nam. - Nghin cu thc trng v vn bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t X hi Vit Nam hin nay, ch ra nhng nguyn nhn xm phm quyn tc gi cn bn.
3

- xut nhng gii php nhm khc phc vn xm phm quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi ti Vit Nam hin nay. 4. Phng php nghin cu Vi ti nghin cu Quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh T X hi, cng trnh s dng cc phng php nghin cu sau: Phng php thu thp thng tin: Phng php quan st nhm mc ch quan st hot ng nghin cu khoa hc v vic s dng hc liu ca sinh vin trong cc trng i hc. Phng php nghin cu ti liu qua th vin v internet nhm thu thp ti liu v cc quy nh v bo v quyn tc gi trong lut s hu tr tu Vit Nam v cc quy nh, bin php ca nh trng v bo v quyn tc gi hin nay. Phng php phng vn nhm Phng vn ly kin ca cc sinh vin v hiu bit ca h trong vn bo v quyn tc gi v hnh vi s dng gio trnh, hc liu ca sinh vin trong hot ng nghin cu khoa hc. Phng php x l thng tin: Phng php thng k nhm lit k tn mt s cng trnh khoa hc v bo v quyn tc gi trc , cc sn phm thng thy ca hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi; cc hnh vi xm phm quyn tc gi ca sinh vin v cc bin php bo v quyn tc gi hin ang c thc hin ti cc trng i hc Kinh t X hi. Phng php nh lng nhm mc ch nh lng % s sinh vin hiu bit v quyn tc gi, ngun gc gio trnh, hc liu c s dng ca sinh vin H Ni; s dng bng s liu tng kt hot ng nghin cu khoa hc trng i hc Ngoi Thng c s 1 v c s 2; s dng con s ri rc bo co tnh hnh hot ng ca cc c quan, ban ngnh lin quan n hot ng bo v quyn tc gi v thc trng tnh hnh nghin cu khoa hc ca sinh
4

vin Vit Nam hin nay. Phng php tm tt nhm tm tt mt s cng trnh khoa hc v quyn tc gi cng b, t tip thu, hc hi v rt kinh nghim. Phng php phn tch nhm phn tch nhng c im ring ca cc cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi; lm r nguyn nhn sinh vin xm phm quyn tc gi trong hot ng nghin cu, cc hnh thc xm phm quyn tc gi; ch ra nhng kt qu t c v nhng mt cn hn ch trong cng tc bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi; phn tch nhng mt thun li v kh khn trong vic bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi Phng php tng hp nhm tng hp ti liu, s liu cng cc kin thu thp c, t a ra mt s gii php nhm khc phc tnh trng xm phm quyn tc gi ang din ra ti cc trng i hc. 6. i tng v phm vi nghin cu i tng nghin cu ca ti l quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi. Phm vi nghin cu ca ti l hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ti trng i hc Ngoi Thng v i hc Kinh T Quc Dn l hai c s o to i hc ngnh Kinh t X hi ln trong c nc. 7. Kt qu nghin cu d kin Sau khi cng trnh nghin cu c hon thin, cng trnh s l mt bo co st tch v Bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t X hi v c ng trn tp ch nghin cu khoa hc ca sinh vin, gp phn xy dng mi trng nghin cu khoa hc chuyn nghip trong cc trng i hc.

8. Kt cu ca ti Ngoi phn m u, kt lun, danh mc ti liu tham kho ni dung ca cng trnh gm c ba chng: Chng I: Nhng vn l lun v bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t X hi Chng II: Thc trng v bo quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t X hi Chng III: Mt s gii php nhm bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin

CHNG I: NHNG VN L LUN V BO V QUYN TC GI TRONG HOT NG NGHIN CU KHOA HC CA SINH VIN NGNH KINH T - X HI
1.1. Nhng vn l lun v bo v quyn tc gi 1.1.1. Tc gi Qu trnh to ra cc tc phm vn hc, ngh thut, cc cng trnh khoa hc l qu trnh hot ng sng to ca c nhn. Tc gi ca tc phm vn hc, ngh thut, cc cng trnh khoa hc ch c th l nhng con ngi c th khi h bng lao ng sng to ca mnh trc tip to ra tc phm. B lut dn s Vit Nam 2005 quy nh tc gi ti khon 1 v khon 2, iu 736, theo : Ngi sng to tc phm vn hc, ngh thut, khoa hc l tc gi ca tc phm . Trong trng hp c hai hoc nhiu ngi cng sng to ra tc phm th nhng ngi l cc ng tc gi. Ngi sng to ra tc phm phi sinh t tc phm ca ngi khc, bao gm tc phm c dch t ngn ng ny sang ngn ng khc, tc phm phng tc, ci bin, chuyn th, bin son, ch gii, tuyn chn l tc gi ca tc phm phi sinh . Theo quy nh ti iu 8 Ngh nh ca Chnh ph s 100/2006/N CP ngy 21/9/2006 quy nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca B Lut dn s, Lut S hu tr tu v quyn tc gi v quyn lin quan th php lut Vit Nam bo h quyn tc gi i vi cc c nhn t chc trong nc v nc ngoi vi quyn v ngha v nh nhau. Nhn chung, mt ch th mun c cng nhn l tc gi cn phi p ng c ba yu cu sau y: Th nht, tc gi phi l ngi trc tip thc hin cc hot ng sng to to ra tc phm. Hot ng sng to ca tc gi l s lao ng tr tu to ra cc tc phm mt cch sng to, hay ni cch khc, cc tc phm phi l

kt qu ca hot ng sng to c th hin trn hnh thi vt cht hoc c th hin thng qua hnh thc nht nh, c tnh c lp tng i, mang tnh mi v ni dung, tng hoc mang tnh mi v s th hin tc phm. Tt c cc c nhn, t chc h tr hot ng sng tc nh cung cp kinh ph, vt cht, phng tin, t liu, gp kin khng c coi l tc gi theo khon 2 iu 8 Ngh nh ca Chnh ph s 100/2006/N CP. Th hai, ngi to ra tc phm phi ghi tn tht hoc bt danh ca mnh trn tc phm c cng b. Trc ht, quyn ng tn tc gi i vi tc phm l mt trong cc quyn nhn thn ca tc gi c xc nh ti khon 2 iu 738, B lut dn s 2005, vi quyn ny, ngi sng to ra tc phm c th la chn vic ng tn hay khng ng tn tc phm to ra theo mun ca mnh. Tuy nhin, mun c tha nhn l tc gi ca tc phm nht nh th ngi to ra tc phm phi c bit ha tc phm bng cch ghi tn hoc bt danh ca mnh vo tc phm xc nh tc phm l do mnh sng to ra. Th ba, tc gi ch c tha nhn nu tc phm c to ra l kt qu ca lao ng sng to trong lnh vc vn hc, ngh thut, khoa hc. Kt qu ca lao ng sng to trong lnh vc vn hc c gi chung l tc phm vn hc bao gm: Vn xui, th. Kt qu lao ng sng to trong lnh vc ngh thut c gi chung l tc phm ngh thut, bao gm: hi ha, iu khc, nhip nh, sn khu, in nh, nhc Kt qu lao ng sng to trong lnh vc khoa hc c gi chung l tc phm (cng trnh) khoa hc bao gm cc cng trnh nghin cu c th hin thng qua nhiu hnh thc khc nhau nh bi vit, bi pht biu, lun vn, lun n1 Cn c vo ngun gc ca tc phm s c 2 loi tc gi: Tc gi ca tc phm gc l nhng ngi bng lao ng sng to tr tu to ra sn phm mi
1

TS. Phng Trung Tp, 2008, Gio trnh Lut S hu tr tu Vit Nam, Trng i hc Lut H Ni, Nh xut bn Cng an nhn dn, H Ni, trang 33 34
8

vi ni dung, ch , t tng, cch thc th hin hon ton mi. Tc gi ca tc phm phi sinh l nhng ngi to ra tc phm t nhng tc phm ca ngi khc c cng b, bao gm: tc phm dch, phng tc, ci bin, chuyn th, bin son, ch gii, tuyn chn. Cn c vo mi quan h lao ng trong qu trnh to ra tc phm th c th chia tc gi thnh 2 nhm: Tc gi ng thi l ch s hu quyn tc gi l ngi bng thi gian v chi ph vt cht ca mnh lao ng sng to v trc tip to ra tc phm, cng trnh. Tc gi khng ng thi l ch s hu quyn tc gi l ngi bng lao ng sng to ca mnh trc tip to ra tc phm, cng trnh theo nhim v c giao hoc theo hp ng. Trong thc t, tc phm c to ra t lao ng sng to ca mt cc nhn, cng c th to ra t lao ng sng to ca mt nhm ngi. Vy, cn c theo s lng, c hai loi tc gi: Tc gi n nht l c nhn to ra ton b tc phm. ng tc gi l nhiu c nhn cng hp tc to ra tc phm. Trong trng hp ny, quyn li ca mi ng tc gi thng c xc nh tng ng vi phn tc phm do h sng to ra. 1.1.2. Quyn tc gi Khi nim quyn tc gi c quy nh ti khon 2, iu 4 Lut S hu tr tu nm 2005, theo : Quyn tc gi l quyn ca t chc, c nhn i vi tc phm do mnh sng to ra hoc s hu. Quyn tc gi l phm vi nhng quyn m php lut tha nhn v bo h i vi tc gi c tc phm. V quyn tc gi, iu 738 B lut dn s v iu 19, iu 20 Lut S hu tr tu quy nh quyn tc gi gm quyn nhn thn v quyn ti sn i vi tc phm. Cn c vo nhng quy nh ca php lut th quyn tc gi c hiu theo 2 phng din: V phng din khch quan: Quyn tc gi l tng hp cc quy phm php lut v quyn tc gi nhm xc nhn v bo v quyn ca tc gim ca ch s hu quyn tc gi, xc nh cc ngha v ca ch th trong vic trong
9

vic sng to v s dng cc tc phm vn hc, ngh thut, khoa hc. Quy nh trnh t thc hin v bo v cc quyn khi c hnh vi xm phm. V phng din ch quan: Quyn tc gi l quyn dn s c th (quyn nhn thn v quyn ti sn) ca ch th vi t cch l tc gi hoc ch s hu quyn tc gi i vi tc phm vn hc, ngh thut, cng trnh khoa hc v quyn khi kin hay khng khi kin khi quyn ca mnh b xm phm. Quyn tc gi cn l quan h lut php dn s. l quan h x hi gia tc gi hoc ch s hu quyn tc gi vi cc ch th khc trong x hi thng qua tc phm, di s tc ng ca quy phm php lut. Tc phm vn hc, ngh thut, khoa hc c sng to ra v c th hin di hnh thc khch quan v c cc quy phm php lut iu chnh, theo quan h v quyn tc gi c xc lp. Quan h php lut v quyn tc gi l quan h php lut dn s tuyt i vi cc ch th ca quyn c xc nh v cc ch th khc cn li trong x hi c ngha v tn trng quyn ca cc ch th mang quyn v c xc nh bao gm 3 yu t sau: Ch th ca quyn tc gi l tc gi v ch s hu quyn tc gi c nhng quyn nht nh i vi tc phm vn hc, ngh thut, khoa hc khi c th hin di hnh thc vt cht nht nh. Khch th ca quyn tc gi l cc tc phm vn hc, ngh thut, cng trnh khoa hc do tc gi sng to ra bng lao ng tr tu. Ni dung quyn tc gi l tng hp cc quyn nhn thn (gm cc quyn: t tn cho tc phm; ng tn tht hoc bt danh trn tc phm; c nu tn tht hoc bt danh khi tc phm c cng b, s dng; cng b tc phm hoc cho php ngi khc cng b tc phm; bo v s ton vn ca tc phm, khng cho ngi khc sa cha, ct xn hoc xuyn tc tc phm di bt k hnh thc no gy phng hi n danh d v uy tn ca tc gi) v quyn ti sn (gm cc quyn lm tc phm phi sinh; biu din tc phm trc cng chng; sao chp tc phm; phn phi, nhp khu bn gc hoc bn
10

sao tc phm; truyn t tc phm n cng chng bng phng tin hu tuyn, v tuyn, mng thng tin in t hoc bt k phng tin k thut no khc; cho thu bn gc hoc bn sao tc phm in nh, chng trnh my tnh) ca ch th trong quan h php lut v quyn tc gi. Cc quyn ny pht sinh t tc phm vn hc, ngh thut, khoa hc k thut c php lut ghi nhn v bo h. Ni tm li, quyn tc gi l c quyn ca mt tc gi cho tc phm ca ngi . Quyn tc gi c dng bo v cc sng to tinh thn c tnh cht vn ha ng thi quyn ny bo v cc quyn li c nhn v li ch kinh t ca tc gi trong mi lin quan vi tc phm. Quyn tc gi l quyn v li ch ca tc gi i vi tc phm vn hc, ngh thut v khoa hc do mnh sng to ra. 1.1.3. Bo v quyn tc gi 1.1.3.1. Khi nim bo v quyn tc gi Quyn tc gi c l mt ni dung ca quyn s hu tr tu. Bo v quyn tc gi c quy nh ti chng XVI ca Lut s hu tr tu nm 2005. Bo v quyn tc gi l vic nh nc v ch s hu quyn tc gi thng qua h thng php lut a ra cc quy nh tha nhn v bo v quyn v li ch ca ch th (c th l t chc hoc c nhn) i vi i tng ca quyn tc gi tng ng v bo v quyn chng li bt k s xm phm no ca pha th ba. Bo v quyn tc gi c th hiu theo 2 ngha: Theo ngha rng: Bo v quyn tc gi l cc bin php tc ng bng php lut ln hnh vi v x s ca cc ch th, qua m bo cho ch th ca quyn tc gi thc hin cc quyn v ngha v i vi cc i tng ca quyn tc gi. Theo ngha hp: Bo v quyn tc gi l nhng bin php c th c p dng x l hnh vi xm phm quyn tc gi ty theo tnh cht, mc xm phm. Phm vi khi nim ny ch gii hn cc bin php p dng khi
11

c hnh vi xm phm quyn tc gi c thc hin trn thc t. Ni chung hu ht cc nc, php lut quyn tc gi u tuyn b tc gi ca tc phm gc c quyn cm ngi khc sao chp tc phm ca mnh khi khng c php. Vic bo v quyn tc gi gp phn thc y s sng to ca con ngi. Cng nh ti phn ln cc nc ang pht trin, Vit Nam, vic thc thi quyn tc gi gp rt nhiu cc kh khn do c s honh hnh ca nn sao chp tri php. Tuy nhin, trong vi nm gn y, vi n lc hi nhp quc t, Vit Nam c mt s bc tin nht nh trong lnh vc ny, c bit l vic gia nhp cng c Berne v bo h cc tc phm vn hc ngh thut nm 2004 v cng c Geneva v bo h cc nh sn xut bn ghi m chng sao chp nm 2005. Bo v quyn tc gi bao gm cc ni dung sau: V cc tc phm c bo v quyn tc gi Quyn tc gi c bo v mi khi mt tc phm mi ra i m khng cn phi ng k. Tuy nhin vic ng k bo v quyn tc gi nhm mc ch gip cho ch s hu tc phm khng phi chng mnh quyn tc gi khi c xy ra tranh chp. C hai iu kin ch yu hn ch tc phm bo h bng quyn tc gi. Th nht, c bo v, trc tin tc phm phi l mt sng to c th ha ch khng phi l mt tng n gin. iu ny c ngha l php lut khng bo v tng, ngay c khi tc gi tin hnh thc hin c th ha tng ca mnh th cng khng phi l tng s c bo v, m chnh l bo v s sng to c th ha thnh hnh thc. Th hai, tc phm phi c tnh c o. y tnh c o khng phi l s sng to, cng khng phi l ci mi. Mt tc phm c th l c o m khng phi l mi, c khi n ly li mt ti c khai thc nhng lm theo cch ring ca n. Ngay t khi tc phm mang du n c nhn ca tc gi, n phn nh nhng la chn c nhn th quyn tc gi c bo v.
12

Bn cnh , php lut loi b bn yu t khng bao gi c tnh n xc nh tc phm c c hay khng c bo v, l: th loi, s th hin, gi tr v mc ch ca tc phm. V cc quyn tc gi c bo v Quyn tc gi l quyn ca c nhn, t chc i vi tc phm do mnh sng to ra hoc s hu. Quyn tc gi c chia thnh quyn nhn thn v quyn ti sn. Ty vo vic tc gi ng thi l ch s ha tc phm hay khng m php lut quy nh cho tc gi c hng cc quyn nhn thn, quyn ti sn v ch s hu c nhng quyn ti sn nht nh. 1.1.3.2. H thng php lut Vit Nam v cc iu c quc t iu chnh vn bo v quyn tc gi H thng php lut Vit Nam hin nay bao gm: B lut dn s nm 2005 trong dnh chng XXXIV Phn 6, t iu 736 n iu 749 quy nh v quyn tc gi, xut pht t quan im coi quyn tc gi l mt trong cc quyn dn s quan trng c lin quan n li ch vt cht v tinh thn ca tc gi Lut S hu tr tu Vit Nam 2005 gm 6 phn, trong Phn 2, t H thng cc vn bn di lut iu 13 n iu 57 iu chnh v quyn tc gi Lut chung kt hp vi Lut ring to nn mt hnh lang php l cho cng tc bo v quyn tc gi ti Vit Nam. Cng vi s i mi ca ng v Nh nc, ch php l v quyn tc gi lin tip c cng c v hon thin. So snh vi nhng quy nh ca cc nc trong khu vc th ch php l v quyn tc gi ca Vit Nam cng t c nhng trnh nht nh. Hin nay, Vit Nam tham gia k kt 5 iu c quc t a phng v quyn tc gi bao gm: Cng c Berne 1886 v bo h cc tc phm vn hc ngh thut v chnh thc tr thnh thnh vin cng c Berne vo ngy 26/10/2004; Cng c Geneva 1952 l Cng c ton cu v quyn tc gi;
13

Cng c Rome 1961 v bo h cc nh biu din, cc nh sn xut bng a m thanh v cc t chc pht thanh, truyn hnh vo ngy 1/3/2007; Cng c Brussel lin quan n vic phn phi tn hiu mang chng trnh truyn qua v tinh ngy 12/1/2006. Vi vic tr thnh thnh vin ca Cng c Berne v Cng c Rome, Vit Nam p ng y cc tiu chun m Hip nh TRIPS a ra. K kt hip nh TRIPS l mt yu cu bt buc khi Vit Nam np n gia nhp T chc thng mi th gii WTO. Ngoi ra Vit Nam c 2 iu c song phng gm Hip nh gia Vit Nam v Hoa K v thit lp quan h quyn tc gi v Hip nh hp tc v s hu tr tu gia Chnh ph Vit Nam v Chnh ph Lin bang Thu S. Cc hip nh i tc kinh t, u t, thng mi song phng v a phng vi Hoa K, Nht Bn, Hn Quc, Trung Quc, xtrylia, New Zealand c k kt, trong c cc cam kt v s hu tr tu ni chung, quyn tc gi ni ring. Vic k kt v l thnh vin ca nhiu iu c Quc t to nn mt hnh lang php l an ton v vng chc khng ch i vi cc ch s hu trong nc m cn i vi cc ch s hu nc ngoi trn con ng n vi Vit Nam. 1.1.3.3. H thng cc c quan thc thi php lut v quyn tc gi C quan ca chnh ph l Cc bn quyn v Thanh tra Vn ha Thng tin, c hai c quan ny u trc thuc B Vn ha, Th thao v Du lch. Trong , Cc Bn quyn c nhim v son tho d n Lut, Ngh nh, vn bn php quy khc v quyn tc gi, cp v thu hi giy chng nhn quyn tc gi cho cc t chc, c nhn trong v ngoi nc, hng dn cc S vn ha thng tin thc hin qun l Nh nc v quyn tc gi, quyn lin quan ti a phng; thc hin hp tc vi nc ngoi, cc t chc quc t v quyn tc gi; t chc tuyn truyn, ph bin php lut v quyn tc gi, bi dng chuyn mn, nghip v v quyn tc gi cho cc i tng. c c h thng php lut hin hnh v quyn tc gi v quyn lin quan, Cc
14

Bn quyn l c quan ch tr trong vic nghin cu, son tho trn 15 vn bn quy phm php lut trnh cc cp ban hnh. V c bn, h thng php lut hin ti c iu kin cho vic bo h v thc thi ti quc gia v hi nhp quc t trong lnh vc ny. Thanh tra vn ha thng tin thc hin chc nng thanh tra hnh chnh v thanh tra chuyn ngnh cho tng phm vi qun l ca Nh nc v vn ha thng tin theo quy nh ca php lut, trong c nhim v quan trng nht l thc thi bo h quyn tc gi v quyn lin quan. Thanh tra vn ha thng tin chu s ch o trc tip ca B trng b vn ha thng tin ng thi chu s ch o hng dn v cng tc, hng dn nghip v ca thanh tra Chnh ph. Ngoi ra cn c cc c quan khc h tr cho Cc bn quyn v Thanh tra b trong vic pht hin cc hnh vi xm phm nh: Hi quan c chc nng p dng bin php hnh chnh x l cc hnh vi xm phm bin gii; Qun l th trng vi chc nng kim tra, kim sot th trng; Cnh st iu tra ti phm v kinh t nhim v tin hnh cc bin php iu tra, phng nga v ngn chn ti phm xm phm S hu tr tu; i bin phng v cnh st bin. C quan gii quyt tranh chp l Ta n nhn dn cc cp c chc nng gii quyt cc v kin dn s v quyn tc gi, quyn lin quan, theo trnh t t tng dn s. Trong 10 nm, Vit Nam hnh thnh c h thng qun l quyn tc gi v quyn lin quan tp th vi m hnh t chc cha c tin l ti Vit Nam, gm 4 t chc: Trung tm Bo v quyn tc gi m nhc Vit Nam (VCPMC); Hip hi Cng nghip ghi m Vit Nam (RIAV); Trung tm Quyn tc gi vn hc Vit Nam (VLCC); Hip hi Quyn sao chp Vit Nam (VIETRRO). Cc t chc qun l tp th thc hin cc hot ng t vic k hp ng u thc quyn, cp php s dng, thu v phn phi tin cho hi vin. H thng ny ang trong qu trnh phn u hot ng ngy cng chuyn trch v tin ti chuyn nghip. VCPMC k hp ng vi cc t
15

chc tng ng ti 23 quc gia, vng lnh th bo v quyn ca hi vin c tc phm c s dng nc ngoi v thc hin ngha v ca Vit Nam vi cc nc. S hi vin ng k bo v quyn tc gi v s tin thu c t vic cp php s dng tng ln hng nm. Nm 2010, VCPCM thu trn 32 t ng (tng 40% so vi nm 2009, tng gp i vi nm 2008), RIVA thu trn 11 t ng. Nhiu vn ngh s, tr thc k hp ng y thc quyn cho cc t chc qun l tp th. Tuy nhin, vic cho ra i mt s t chc qun l tp th thiu s phi hp gia cc c quan dn n tnh trng chng cho nhim v.2 Di y l mt s thng k v kt qu hot ng ca Trung tm Bo v quyn tc gi m nhc Vit Nam (VCPMC). Hnh 1.1. S lng hi vin ca Trung tm Bo v quyn tc gi m nhc Vit Nam (VCPMC) t nm 2002 n nm 2011
Ngi

Nm

Ngun s liu: Cc Bn quyn tc gi, Tng kt cng tc bo h quyn tc gi, quyn lin quan nm 2010 v giai on 2001 2010, thng 1 nm 2011 <http://www.cov.gov.vn/cbq/index.php?option=com_content&view=article&id=659&cati d=49&Itemid=102>
16

Hnh 1.2. Tin bn quyn thu c ca Trung tm Bo v quyn tc gi m nhc Vit Nam (VCPMC) t nm 2005 n nm 2010

T ng

Nm

Ngun: Kim Oanh, Cc bn quyn tc gi, Hot ng ca Trung tm bo v quyn tc gi m nhc Vit Nam S pht trin n tng, thng 1 nm 2010 <http://tin.luathoangminh.com/tin-phap-luat/39-quy-dinh-phap-luat/257hoat-dong-cua-trung-tam-bao-ve-quyen-tac-gia-am-nhac-viet-nam--su-phattrien-an-tuong.html> 1.1.3.4. Hot ng t bo v ca ch s hu quyn tc gi Quyn t bo v ny c quy nh trong iu 198 Lut S hu tr tu 2005, theo : Ch s hu quyn tc gi c th p dng cng ngh tin tin bo v quyn s hu tr tu ca mnh. T chc c nhn b thit hi do hnh vi xm phm quyn s hu tr tu hoc pht hin hnh vi xm phm quyn s hu tr tu gy thit hi cho ngi tiu dng v x hi c quyn yu cu c quan nh nc c thm quyn x l hnh vi xm phm quyn s hu tr tu theo quy nh ca Lut ny v cc quy nh khc ca php lut c lin quan. Khi pht hin ra ti sn tr tu b xm phm, ch s hu c quyn yu cu bn xm phm chm dt hnh vi xm phm, yu cu c quan c thm quyn can thip, kin ra ta n dn s, i bi thng khi hnh vi gy thit hi v vt cht v tinh thn cho mnh. Ch s hu cn c th yu cu p dng
17

bin php khn cp tm thi, thm ch phi hp vi Hi quan iu tra ngn chn vic di chuyn hng ha xm phm quyn tc gi ra vo lnh th Vit Nam. tin hnh cc bin php trn mt cch thun li, ch s hu nn ch ng ng k bo h i vi tc phm ca mnh. chng vic xm phm quyn tc gi trn quy m rng ln, cc ch s hu, c bit l cc doanh nghip cn nng cao nhn thc v S hu tr tu trong chnh doanh nghip ca mnh v a ra cc gii php hn ch s xm phm quyn tc gi ngy cng tinh vi trn th trng. 1.1.3.5. H thng ch ti Php lut quy nh cc bin php x l hnh vi xm phm quyn s hu tr tu ti iu 199, Lut S hu tr tu 2005, theo : T chc, c nhn c hnh vi xm phm quyn s hu tr tu ca c nhn, t chc khc th ty theo tnh cht, mc xm phm c th b x l bng bin php dn s, hnh chnh hoc hnh s. X l xm phm quyn s hu tr tu bng cc bin php dn s c quy nh ti chng XVII Lut s hu tr tu 2005, theo iu 202: Ta n p dng cc bin php sau y x l t chc, c nhn c hnh vi xm phm quyn s hu tr tu: Buc chm dt hnh vi xm phm; Buc xin li, ci chnh cng khai; Buc thc hin ngha v dn s; Buc bi thng thit hi; Buc tiu hy hoc buc phn phi hoc a vo s dng khng nhm mc ch thng mi i vi hng ha, nguyn liu, vt liu v phng tin c s dng ch yu sn xut, kinh doanh hng ha xm phm quyn s hu tr tu vi iu kin khng lm nh hng n kh nng khai thc quyn ca ch th quyn s hu tr tu. X l xm phm quyn s hu tr tu bng bin php hnh chnh v hnh s c quy nh ti Mc 1, chng XVIII Lut s hu tr tu 2005. Hnh vi xm phm quyn s hu tr tu b x l hnh s c quy nh ti iu 212 Lut s hu tr tu 2005, theo : C nhn thc hin hnh vi
18

xm phm quyn s hu tr tu c yu t cu thnh ti phm th b truy cu trch nhim hnh s theo quy nh ca php lut hnh s. iu 211 quy nh hnh vi xm phm quyn s hu tr tu b x pht hnh chnh. Theo khon 1, iu 214: Cc t chc, c nhn c hnh vi xm phm quyn s hu tr tu quy nh ti khon 1 iu 211 ca lut ny buc phi chm dt hnh vi xm phm v buc pht p dng mt trong cc hnh thc x pht chnh sau y: Cnh co; pht tin. 1.2. Hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi 1.2.1. Khi nim hot ng nghin cu khoa hc ni chung 1.2.1.1. Khoa hc Khi nim Khoa hc c nh ngha ti khon 1, iu 2, Lut Khoa hc v Cng Ngh c Quc hi thng qua ngy 9/6/2000 nh sau: Khoa hc l h thng tri thc v cc hin tng, s vt, quy lut ca t nhin, x hi v t duy. Theo , n gii thch mt cch ng n ngun gc ca nhng s kin y, pht hin ra nhng mi lin h ca cc hin tng, trang b cho con ngi nhng tri thc v quy lut khch quan ca th gii hin thc con ngi p dng vo thc tin v i sng. Khoa hc cn c hiu l hot ng ca x hi, pht hin quy lut, hin tng v vn dng cch quy lut y sng to ra cc nguyn l, cc gii php tc ng vo s vt, hin tng, nhm bin i trng thi ca chng. Khoa hc c vai tr quan trng trong i sng x hi, l ng lc thc y s pht trin x hi, lm cho con ngi cng ngy cng vn mnh hn, nhn i hn, sng tt hn, vng tin hn vo chnh bn thn mnh trong cuc sng. C th l: Con ngi hiu c t nhin, nm c cc quy lut bin i, chuyn ha c vt cht, chinh phc t nhin theo quy lut ca n; con ngi nm c cc quy lut vn ng ca chnh x hi mnh ang sng v vn dng chng thc y x hi y pht trin nhanh chng hn; con ngi ngy cng c thc, cng thn trng hn trong vic nhn thc khoa hc:
19

khng vi v, khng ng nhn, khng ch quan, tin vng chc n chn l ca t nhin; khoa hc chn chnh chng li s sai tri (m tn d oan, phn bit chng tc), lm gim nh lao ng ca con ngi nng cao cht lng cuc sng. 1.2.1.2. Nghin cu khoa hc Khi nim nghin cu khoa hc nh ngha ti khon 4, iu 2 Lut Khoa hc v Cng Ngh Vit Nam, theo , Nghin cu khoa hc l hot ng pht hin, tm hiu cc hin tng, s vt, quy lut ca t nhin, x hi v t duy; sng to cc gii php nhm ng dng vo thc tin. Nghin cu khoa hc bao gm nghin cu c bn, nghin cu ng dng. Ngoi ra, nghin cu khoa hc l mt hot ng x hi, vi chc nng tm kim nhng iu m khoa hc cha bit, hoc l pht hin bn cht s vt, pht trin nhn thc khoa hc v th gii, hoc l sng to phng php mi v phng tin k thut mi ci to th gii. Nghin cu c hai du hiu: Th nht, con ngi lm vic, tm kim t lc (Theo c nhn hoc theo nhm) Th hai, hot ng nghin cu khoa hc tm ra ci mi cho ch th hoc cho mi ngi. Nu i tng ca cng vic l mt vn khoa hc th cng vic y gi l nghin cu khoa hc. Theo Gio s Tin s Dng Thiu Tng, nghin cu khoa hc l mt hot ng tm hiu c tnh cht h thng t n s hiu bit c kim chng. N l hot ng n lc c ch ch, c t chc nhm thu thp nhng thng tin, xem xt k, phn tch xp t cc d liu li vi nhau ri nh gi cc thng tin thu np y bng con ng quy np v din dch. Cng theo nhng quan im trn, Gio s Tin s V Cao m, trng i hc Khoa hc X hi v Nhn vn H Ni, cho rng nghin cu khoa hc ni chung l nhm tha mn nhu cu v nhn thc v ci to th gii l: Khm ph nhng thuc tnh v bn cht ca s vt v hin tng; pht hin
20

quy lut vn ng ca s vt v hin tng; vn dng quy lut sng to gii php tc ng ln s vt v hin tng.3 Nghin cu khoa hc cng l qu trnh s dng nhng phng php khoa hc, phng php t duy, khm ph cc hin tng, pht hin quy lut nng cao trnh hiu bit, gii quyt nhng nhim v l lun hay thc tin, cc xut trn c s l lun, nghin cu. 1.2.2. c im ca nghin cu khoa hc c im ca nghin cu khoa hc c lin quan n nhng vn x l c th v phng php lun nghin cu v cch t chc nghin cu khoa hc. Nghin cu khoa hc c 7 c im: Tnh mi l thuc tnh s mt ca nghin cu khoa hc v nghin cu khoa hc l tm ti sng to, khm ph tc l khng lp li nhng ci c. Biu hin ca thuc tnh ny l nhng kt qu ca nghin cu khoa hc l nhng iu cha tng c. Tnh tin cy l tnh tt yu ca nghin cu khoa hc v kt qu ca nghin cu khoa hc l tm ra bn cht ca s vt v cc gii php gii quyt vn khoa hc. phi l nhng bn cht v gii php ng v ci ng l ci ng tin cy. Biu hin ca thuc tnh ny l mt kt qu nghin cu t c nh mt phng php no phi cho kt qu tng t nu p dng phng php y v lp i lp li nhiu ln. Mt kt qu thu c ngu nhin ph hp vi gi thuyt t ra trc cha th xem xt l tin cy i vi gi thuyt . Tnh thng tin l tnh quy nh ca nghin cu khoa hc. Kt qu nghin cu khoa hc c nhiu sn phm nhiu dng khc nhau (bi bo, tc phm, sn phm mi). Nhng d l dng sn phm no n cng phi phn nh bn cht s vt, gii php ng v nhng phn nh ny phi c th hin
PGS. TSKH Hong Kim, Phng php lun nghin cu khoa hc < http://tudu.com.vn/attachment.aspx?id=867 >
3

21

bng nhng hnh thc no . chnh l cc thng tin ca nghin cu khoa hc. Biu hin ca thuc tnh ny l cc nh lut, quy lut, nguyn l, nguyn tc, quy tc, cng thc, nh l, cc sn phm mi Tnh khch quan l bn cht ca nghin cu khoa hc v nghin cu khoa hc l i tm bn cht s vt hoc cc gii php ng m cc bn cht v gii php ny lun lun tn ti ngoi mun ca con ngi v khng tun theo mun ca con ngi. Biu hin ca thuc tnh ny l cc kt qu ca nghin cu khoa hc lun lun cho cu tr li ng sau nhng ln kim chng tc l thuc tnh ny khng chp nhn mt li nhn nh vi v theo cm tnh, mt kt lun thiu cc xc nhn bng kim chng. Tnh khch quan cn l mt tiu chun v phm cht o c (tnh trung thc) ca ngi nghin cu khoa hc v nghin cu khoa hc l mt cng vic ht sc kh khn, lun lun gp ri ro v rt nhiu trng hp tiu tn rt nhiu sc lc, thi gian, kinh ph m khng i n kt qu. Trong hon cnh nu ngi nghin cu khng trung thc, th rt d dn n s la bp trong nghin cu khoa hc. Tnh k tha l tnh bt buc ca nghin cu khoa hc v ngy nay hu nh khng c mt cng trnh nghin cu khoa hc no li bt u t con s 0 v kin thc. Biu hin ca thuc tnh ny l khi nghin cu khoa hc phi k tha cc kt qu nghin cu khoa hc ca loi ngi d lnh vc khoa hc rt xa vi vi lnh vc khoa hc ang nghin cu. Tnh k tha c ngha quan trng trong nghin cu khoa hc v n gip cho ngi nghin cu tit kim c thi gian, cng sc v kinh ph khi nghin cu. Tnh ri ro l tnh ng nhin ca nghin cu khoa hc v khi i tm, khm ph ci mi lun lun gp nhng kh khn dn n tht bi. S tht bi ny c cc nguyn nhn chnh l: Thiu thng tin cn thit v tin cy, c s xy dng lun c khng y v chun xc; trnh , thit b quan st hoc thc nghim thp dn n nhng thng tin khng y v thiu tin cy;
22

nng lc x l thng tin ca ngi nghin cu b hn ch lm cho cc thng tin d c y v ng tin cy khng c s dng tt chng minh a n lun ng; gi thuyt khoa hc t ra sai lm cho kt qu nghin cu khoa hc sai; iu kin kh thi khc nh mi trng, ti chnh, d lunkhng cho php. Tnh c nhn l tnh ph bin ca nghin cu khoa hc v trong nghin cu khoa hc, t duy c nhn, ch kin c nhn lun lun c th hin. Ngay trong mt cng trnh nghin cu khoa hc do mt tp th thc hin th vai tr c nhn trong nghin cu vn c tnh quyt nh v mi c nhn u c nhim v ring trong cng trnh .4 1.2.3. c im ring ca hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi Trong qu trnh hc tp trng i hc, vic thc hin cc ti khoa hc l mt trong nhng cch sinh vin hon thin v kin thc hc, tm hiu v khm ph thm nhng kin thc mi v tip cn vi thc tin. Sn phm ca hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi bao gm: Tiu lun: Tiu lun l mt bi vit ngn trnh by quan im, nghin cu pht hin v mt ch no . Tiu lun thng di t 5 n 15 trang. D vit v vn g th nhim v ca mt tiu lun phi nu ln c vn , phn tch vn v trnh by nhng kt qu mi m ngi vit pht hin c hay kin, quan im, kt lun v vn . Sinh vin phi hon thnh tiu lun sau khi kt thc hc phn ca mt s mn hc. Tiu lun c thc hin c nhn hoc theo nhm ty thuc vo tng mn hc v quy m ca ti. y c coi nh mt bc chun b sinh vin thc hin kha lun tt nghip.
D nh Phc v L Hoi An, Phng php hc tp v nghin cu khoa hc cho sinh vin, i hc Ngoi Thng H Ni nm 2008, trang 120 - 123
4

23

 ti tham gia cc cuc thi: Cc phong tro nghin cu khoa hc trong sinh vin c trin khai mnh m, tiu biu l cuc thi Sinh vin nghin cu khoa hc. y l mt cuc thng nin nhm pht hin v bi dng nhng ti nng nghin cu khoa hc trong sinh vin ng thi to c hi cho sinh vin th hin lng say m khoa hc, kht vng chinh phc nhng nh cao tri thc nhn loi, tng cng mi lin h gia sinh vin v ging vin, nng cao kh nng hng dn sinh vin hc tp v nghin cu khoa hc cho ging vin. Thng qua cuc thi, sinh vin c thm rt nhiu kinh nghim, bn cnh kinh nghim nghin cu khoa hc. Theo s liu tng hp ca cu lc b Sinh vin nghin cu khoa hc trng i hc Ngoi Thng c s 1 v c s 2, nm 2010, trng i hc Ngoi Thng c 203 ti ng k v n nm 2011, trng c 227 ti ng k 5. Ngoi ra, hng nm sinh vin ngnh Kinh t c rt nhiu cc n kinh doanh tham d cc cuc thi Khi nghip, kinh doanh ca quc gia v quc t. Cc bi bo ng trn tp ch khoa hc v cc bo co khoa hc: Bi bo khoa hc l mt bi bo c ni dung khoa hc c cng b trn mt tp san khoa hc qua h thng bnh duyt ca tp san. Cc dng bi bo khoa hc thng c: Nhng bi bo mang tnh cng hin nguyn thy nhm bo co kt qu mt cng trnh nghin cu hay ra mt phng php mi, mt tng mi, hay mt cch din dch mi; nhng bi bo nghin cu ngn l nhng bi bo rt ngn (ch khong 600 n 1.000 ch, ty theo quy nh ca tp san) m ni dung ch yu tp trung gii quyt mt vn rt hp hay bo co mt pht hin nh nhng quan trng; nhng bi im bo thng tp trung vo mt ch hp no m tc gi phi c tt c nhng bi bo lin quan, tm lc li, v bn qua v nhng im chnh cng nh ra mt s phng hng nghin cu cho chuyn ngnh; nhng bi x lun l mt bi bnh lun ca chuyn gia v cc bi bo, bo co khoa hc khc trn tp
5

Ngun s liu: Phng Qun l khoa hc Trng i hc Ngoi Thng H Ni

24

san Cn mt bn bo co khoa hc l mt bi thuyt trnh t 30 n 60 pht trc hi ng khoa hc v mt vn c nghin cu. Bo co thc tp: thu hp khong cch gia chng trnh o to v thc tin lm vic, ng thi gip sinh vin vn dng cc kin thc hc vo tnh hnh thc t, mt s trng i hc yu cu sinh vin nm 3 phi i kin tp thc t ti doanh nghip v vit bo co thc tp gia kha, coi dy l iu kin bt buc trong vic hon thnh chng trnh o to. Ngoi ra, i vi cc sinh vin nm cui khng iu kin vit kha lun tt nghip, th thc tp tt nghip ti mt doanh nghip c th v vit thu hoch thc tp tt nghip l c s sinh vin tt nghip. Kha lun tt nghip: Kha lun tt nghip l cng trnh khoa hc ca sinh vin, tc phm nh gi 4 nm hc i hc. Kha lun tt nghip ch dnh cho cc sinh vin c kt qu hc tp t yu cu trong gn sut 4 nm ca chng trnh o to bc c nhn. Mc tiu ca kha lun tt nghip l to iu kin cho sinh vin c iu kin v c hi nng cao cc khi kin thc v k nng c trang b ti trng i hc v pht huy s trng ca mnh trong cng trnh nghin cu khoa hc, rn luyn, nng cao kh nng t duy, t vn v gii quyt vn mt cch c lp v sng to. C th ni vic lm kha lun tt nghip l ct mc quan trng ca sinh vin trn con ng nghin cu khoa hc. Cc sn phm trn mang nhng c trng sau: Th nht, tnh l lun l c trng c bn nht ca hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi. Khc vi cc ngnh nh k thut, y dc, sn phm khoa hc ca cc ngnh ny to ra thng l cc sng ch. Sn phm ca hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin thuc ngnh Kinh t - X hi thng tn ti di dng vn bn (Tiu lun, bo co, kha lun). Cc cng trnh khoa hc thuc ngnh ny u nu ln vn c cng trnh cp n v sau gii quyt vn bng cc lun im, lun c
25

v lun chng, bi vy m cc sn phm khoa hc thuc ngnh ny mang tnh l thuyt cao hn tnh ng dng. Hn na, nghin cu khoa hc thuc ngnh Kinh t - X hi ch yu bng t duy, phn tch ti liu, t liu thc t, so snh cc quan im i hi sinh vin phi c kh nng l lun cao. Chnh bi tnh l lun cao lm cho hot ng bo h quyn tc gi, pht hin cc hnh vi xm phm quyn tc gi trong cc tc phm ny thc s kh khn khi thiu cc cng c v cc bin php hu hiu. Th hai, tnh cp nht l c im quan trng ca cc sn phm nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi. Tnh hnh kinh t, chnh tr, x hi lun thay i tng ngy, tng gi. Cp nht nhng thng tin kinh t, vn ha, chnh tr hng ngy ca t nc v trn th gii cng vi vic a ra cc nhn xt, nh gi rt ra cc kinh nghim, bi hc t nhng tnh hnh trn v c ci nhn khch quan v chng l hot ng khng th thiu i vi sinh vin ngnh Kinh t - X hi khi tham gia nghin cu khoa hc. Bi v, nu nh cc thng tin thu thp c khng phi l cc thng tin mi v chnh xc, mt cng trnh nghin cu khoa hc v Kinh t - X hi s khng c gi tr, tr nn li thi, lc hu, thm ch khi c p dng vo thc tin s gp phi nhng sai lm ng tic gy nn nhng nh hng nghim trng ti i sng. Cc ti khoa hc thuc ngnh Kinh t - X hi phn ln u l cc vn cp thit ang c x hi quan tm v gii quyt nhng mu thun ang gy nhiu tranh ci trong cuc sng, c trin khai a chiu di nhiu gc . Tuy nhin, mt s cng trnh ch c gi tr trong mt giai on nht nh do tnh hnh kinh t, x hi lun bin i v pht trin khng ngng. Chnh iu ny i hi ngi nghin cu phi khng ngng hc hi sng to, thu thp nhng thng tin mi nht trong hot ng nghin cu khoa hc c nhng cng trnh khoa hc c gi tr bn vng. Th ba, tnh thc tin l c im ni ca cc cng trnh nghin cu khoa hc Ngnh Kinh t - X hi. Nn kinh t ca th gii ngy nay pht trin
26

theo 3 xu hng: ton cu ha, mi trng ha (bo v mi trng v pht trin bn vng tr thnh ti trng tm ca th k 21) v hiu bit ha. Trong nn kinh t ny, vai tr ca tri thc v khoa hc cng ngh ngy cng quan trng. Bi vy, thnh qu nghin cu khoa hc ca ngnh Kinh t - x hi c nh hng khng nh t i sng nhn dn v s pht trin ca mi quc gia. Nhng nc c sc cnh tranh ln nht cng chnh l nhng nc mnh nht v khoa hc v cng ngh. Cc ti nghin cu khoa hc thuc ngnh ny lun l nhng hin tng, s kin din ra trong i sng kinh t, x hi c nhiu ngi quan tm theo di. c c mt cng trnh khoa hc c tnh tin cy cao, iu quan trng l sinh vin phi c thu thp c cc s liu trong thc t v nhiu kinh nghim thc tin. Thc t cho thy, sinh vin khi mi lm quen vi hot ng nghin cu khoa hc thng khng c nhiu kinh nghim thc t v vn sng. Nhiu cng trnh gii quyt c cc vn ang gy tranh ci trong x hi hay c ng dng trong thc t v mang li ngun li ln nh cc n khi nghip kinh doanh. Tuy nhin, bn cnh , cng c nhiu cng trnh mang tnh chuyn mn cao, khng phi ngi no cng c th c ton b cng trnh v hiu c cng trnh . iu ny cng gy nhiu kh khn trong vic pht hin nhng hnh vi xm phm quyn tc gi. Th t, tnh trng lp l mt c im thng gp, cc cng trnh nghin cu khoa hc thuc ngnh Kinh t - X hi thng l cc ti mang tnh thi s v c nhiu ngi quan tm, bi vy m vic trng lp tng hay vic nhiu ngi cng khai thc mt tng l vic d dng xy ra. Tuy nhin, cng mt vn , ngi nghin cu khai thc theo nhiu kha cnh khc nhau lm cho vn c phn tch mt cch su sc v trit nht. c im ny c th gy kh khn trong vic phn bit liu tc phm l sao chp hay trng lp tng.

27

1.3. Vai tr ca bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin Vi cch gi l quyn tc gi, ngi ta dn trng tm bo v vo quyn ca ngi sng to tc phm vi vic khng nh ngi c cc quyn i vi tc phm, c bit l quyn tinh thn c ch trng v bo h trc ht l quyn tc gi. Quyn tc gi em li gi tr kinh t ln cho tc gi, m trong nhiu trng hp, n c th em li gi tr kinh t ln cho nhng ai c c n. Chnh v vy, vic n cp tri thc mi n cha trong cc tc phm, cc l thuyt khoa hc tr nn ph bin. Nn xm phm quyn tc gi ngy cng ph bin v phc tp i hi phi c s bo v t pha Nh nc v php lut. Vic bo v quyn tc gi l rt cn thit v bc xc, c bit cn quan tm n vai tr ca bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin. 1.3.1. To iu kin cho sinh vin pht huy c ti nng, tr tu trong vic nghin cu khoa hc Sinh vin c th pht huy c ht ti nng v tr tu ca mnh trong cng trnh nghin cu khoa hc ca mnh to ra khi quyn li ca h c m bo v kt qu ca h c ghi nhn mt cch xng ng. Trong qu trnh thc hin ti nghin cu, qu trnh t tm ti v sng to ca sinh vin lun c nh gi cao. Tuy nhin, bn cnh , vi s bng n ca khoa hc k thut v truyn thng th nn sao chp cng tr nn ph bin, sinh vin c th d dng tm c mt kha lun tt nghip trn mng. Nu nh mt tc phm do sinh vin t sng to ra v mt tc phm sao chp trn mng u c cng nhn th s to nn tm l lo ngi cho cc sinh vin thc hin nghin cu bi v vic tm ti, sng to lun l cng vic i hi nhiu thi gian v cng sc. Mt khc, sau khi tc phm hon thnh, cc cng trnh ca sinh vin, thm ch cha c ng dng trong thc t, khng c bo v m c th b sao chp mt cch t do. y l mt thit thi ln cho sinh vin khi
28

ti sn tr tu ca mnh v quyn li c v tinh thn ln kinh t khng c bo v mt cch ng mc. iu ny s khin nhiu sinh vin khng c ng lc sng to v s to mi trng nghin cu khng cng bng, thiu lnh mnh trong cc trng i hc, ng thi lm suy yu nn tng o c x hi, gy ra cn bnh gian di, li bing 1.3.2. To iu kin cho sinh vin c thc, trch nhim trong vic sng to ra cc tc phm c cht lng cao nhm nng cao cht lng gio dc v phc v cho s pht trin ca t nc trong thi k i mi Nghin cu khoa hc ca sinh vin l hot ng tr tu gip sinh vin vn dng phng php lun v phng php nghin cu khoa hc trong hc tp v trong thc tin, trong sinh vin bc u vn dng mt cch tng hp nhng tri thc hc tin hnh hot ng nhn thc c tnh cht nghin cu, bc u gp phn gii quyt nhng vn khoa hc do thc tin cuc sng v ngh nghip t ra t c th o su, m rng v hon thin vn hiu bit ca mnh. Hot ng nghin cu khoa hc mang li nhng ngha thit thc i vi sinh vin. Bng nhiu hnh thc khc nhau nh vit tiu lun, bo co thc tp, lm kha lun, nghin cu khoa hc s rn luyn cho sinh vin kh nng t duy sng to, kh nng ph phn, bc b hay chng minh mt cch khoa hc nhng quan im, rn luyn k nng phn tch, tng hp kin thc, t duy lgic, xy dng tinh thn hp tc, gip nhau trong hot ng nghin cu khoa hc. Trn c s , nghin cu khoa hc s to ra nhng bc i ban u sinh vin tip cn vi nhng vn m khoa hc v cuc sng ang t ra, gn l lun vi thc tin. Mi nh trng cn c cc bin php bo v quyn tc gi mt cch cht ch, nghim cm nn sao chp mt cch ba bi, t sinh vin mi c thc t t duy, sng to v hc tp to ra cng trnh khoa hc c gi tr ca chnh mnh, gp phn nng cao cht lng o to.

29

1.3.3. Gip nh trng v x hi nh gi ng kh nng v cht lng hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin Do tnh cht ca ngnh Kinh t - X hi, cc cng trnh khoa hc thuc ngnh ny thng mang tnh l lun cao, do vy vic pht hin sao chp l v cng kh khn. Mt khc, nh trng khng c y cc cng c hu hiu kim sot ti nguyn thng tin v ngn chn sinh vin sao chp ti liu. Bi vy, iu ny gy ra nhiu kh khn cho gio vin v nh trng trong vic nh gi kh nng ca sinh vin v cht lng nghin cu khoa hc. Vic tm ti v nghin cu khoa hc lun gy nhiu tr ngi cho sinh vin, c bit khi sinh vin cha c nhiu kinh nghim trong nghin cu. Sn phm to ra t vic sao chp, bt chc tc phm do ngi khc sng to ra ca nhng sinh vin khng tn thi gian, cng sc nghin cu sng to li c th c nh gi cao hn sn phm do sinh vin t sng to, nghin cu tm ti. Vic sao chp, mua bn tiu lun v kha lun ca sinh vin ngy cng tr nn ph bin dn n nhng nh gi sai lch v cht lng hc tp ca sinh vin, lm gim cht lng o to ca cc trng i hc nh hng trc tip n uy tn ca nh trng v quyn li ca sinh vin. 1.3.4. Bo v quyn li chnh ng cho cc tc gi v ch s hu quyn tc gi T cch gi quyn tc gi authors right, ngi ta li dn trng tm bo v quyn ca ngi sng tc tc phm vi vic khng nh ngi c cc quyn i vi tc phm do mnh sng to ra, c bit l quyn tinh thn, c ch trng v bo v trc ht l tc gi. Mi cng dn phi c trch nhim tn trng ti sn tr tu ca ngi khc. Trong hot ng nghin cu khoa hc, cng trnh khoa hc lun c tnh k tha, hc hi, v th, sinh vin c quyn c tham kho v hc tp kinh nghim t cc tc phm trc . Tuy nhin, ngi tham kho khng c c cc hnh vi xm phm quyn tc gi. Bo v quyn tc gi cng l bo v quyn li ca sinh vin sau khi cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin
30

c hnh thnh. Vic ny c vai tr ht sc to ln trong vic thc y hot ng nghin cu v ph bin kt qu nghin cu khoa hc. Nu nh quyn li chnh ng ca tc gi khng c m bo th s gy tm l lo ngi cho ngi nghin cu khng c ng lc sng to, hoc khng mun cng b thnh qu nghin cu ca mnh do s b n cp sn phm tr tu . iu ny nh hng trc tip n s pht trin ca t nc. 1.3.5. Nng cao thc ca sinh vin trong vic bo v quyn tc gi ni ring v bo v quyn s hu tr tu ni chung Tm quan trng ca vic bo h s hu tr tu c cng nhn ln u tin trong Cng c Paris v bo h quyn s hu cng nghip nm 1883 v Cng c Berne v bo h cc tc phm vn hc v ngh thut nm 1886. C hai Cng c ny hin nay u do T chc S hu tr tu th gii (WIPO) thc thi. Thc thi php lut S hu tr tu trong cc trng i hc l mt trong nhng vn quan trng hng u nng cao cht lng o to v tin n nh gi mc hi nhp ca mt trng i hc trong vic t chc dch v gio dc. Sinh vin l nhng ngi s trc tip tham gia vo cng cuc xy dng v pht trin t nc trong thi gian sp ti. Bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin l bc khi u sinh vin hiu, tn trng v bo v quyn tc gi n ring v s hu tr tu ni chung ngay khi cn ngi trn gh nh trng. Hiu v nm r cc quy nh v s hu tr tu, cc sinh vin c th chp hnh tt cc quy nh v s hu tr tu ca nh nc v vn dng mt cch hp l gii quyt nhiu vn cn tn ng trong cuc sng, ng thi bo v quyn li chnh ng ca bn thn trong vic nghin cu khoa hc v s nghip sau ny. 1.3.6. Lm tng gi tr thng mi ca cc kt qu nghin cu khoa hc ca sinh vin trong nh trng Hin nay, nhiu cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin c cht
31

lng tt v c ng dng su rng vo trong thc t hoc c cc doanh nghip t hng mang li nhng hiu qu kinh t ln. Chnh bi iu ny, tr tu ni chung v cc kt qu nghin cu khoa hc ca sinh vin ni ring l mt dng ti sn c bit quan trng cn c bo v. Vic bo v quyn tc gi i vi cc cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin chnh l cng c ngn chn v trng pht cc hnh vi cnh tranh khng lnh mnh, cng nh cc hnh vi gian di khc lin quan n quyn tc gi. Khi cc cng trnh b sao chp li, th kt qu nghin cu thu c s mt i tnh c quyn v khng c ng dng hiu qu, cng nh khng c cc doanh nghip dnh nhiu s quan tm. iu ny khng nhng lm gim tnh cnh tranh trong cht lng gio dc ca mi nh trng m cn lm mt quyn li ca sinh vin khi b nhiu cng sc nghin cu nhng kt qu nghin cu khng c cng nhn theo ng gi tr thc s ca n. 1.3.7. L iu kin cn Vit Nam thc hin tt lut chi chung trn con ng hi nhp Kinh t Quc t Hin nay, Vit Nam tham gia k kt 5 iu c quc t a phng v quyn tc gi bao gm: Cng c Berne 1886 v bo h cc tc phm vn hc ngh thut; Cng c Geneva 1952 l Cng c ton cu v quyn tc gi; Cng c Rome 1961 v bo h cc nh biu din, cc nh sn xut bng a m thanh v cc t chc pht thanh, truyn hnh; Cng c Brussel lin quan n vic phn phi tn hiu mang chng trnh truyn qua v tinh v chnh thc tr thnh thnh vin ca WTO vo ngy 07/11/2006. Vic gia nhp vo cc cng c quc t v bo v quyn tc gi c nhiu ngha to ln i vi Vit Nam trong qu trnh hi nhp. Trc tin l to mi trng lnh mnh cho sng to. Th hai l nhng tc phm do ngi Vit Nam sng to cng c bo v ti nc ngoi. im li th ba l cc nh xut bn s phi nghin cu k hn, cn nhc chi ph v hiu qu quyt nh vic mua quyn xut bn ca tc phm nc ngoi v mun dch sang ting Vit cc tc
32

phm ny xut bn Vit Nam th phi hi kin v tr ph s dng cho ngi gi bn quyn tc phm, gip c gi c thng thc nhng tc phm c cht lng cao hn. Tuy vy, v pha Vit Nam, vic k kt cc iu c quc t v bo v quyn tc gi cng mang li nhiu thit hi v c kinh t ln vn ha do nn sao chp lu cn din ra trn lan, h thng php lut cn nhiu thiu xt v s hu tr tu ti Vit Nam vn cn l vn tng i mi m. S lng cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin ngy cng tng ln, nhiu cng trnh c tnh thc tin cao v c cng nhn trn phm vi quc t. Vn bo v quyn tc gi ngy cng tr nn cn thit khng ch trong phm vi ca mi trng i hc m l phm vi quc gia. Nu nh hot ng bo v quyn tc gi b b ng ngay t trong mi trng i hc th c th a Vit Nam n cc v kin tng, tranh chp khoa hc trn phm vi quc t, gy tn hi n v th v uy tn ca t nc.

33

CHNG II: THC TRNG BO V QUYN TC GI TRONG HOT NG NGHIN CU KHOA HC CA SINH VIN NGNH KINH T - X HI
2.1. Tng quan v hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin trong cc trng i hc ngnh Kinh t - X hi i vi mi sinh vin, vic hc tp, rn luyn v nghin cu khoa hc l nhng nhim v hng u trong qung i i hc ca mnh. i vi mt c s o to, ging dy v nghin cu khoa hc cng l nhng nhim v trng tm, th hin r nt nht cht lng hot ng ca n v. Hng nm, c rt nhiu ti ca sinh vin c hon thin, t cc ti nh nh tiu lun, bo co thc tp gia kha, n nhng ti ln hn nh kha lun tt nghip, bo co thc tp tt nghip, cc ti tham gia cuc thi sinh vin nghin cu khoa hc cp trng v cp b. Nhn chung, cc ti nghin cu khoa hc ca sinh vin ngy cng bm st thi s cuc sng hn nh cc vn v mi trng, an ton v sinh thc phm, gii php cho vn n tc giao thng, hot ng xut nhp khu ca Vit Nam, cc vn v lut phpV c nhiu ti ng dng hiu qu vo thc t cuc sng. Trong nhng nm gn y, hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ti cc trng i hc ngy cng nhn c nhiu s quan tm, ng thi c nhng thay i tch cc v c cht v lng. C th nhn thy rng: cht lng kha lun tt nghip v thu hoch thc tp tt nghip ca sinh vin ngy cng c nng cao, s lng ti sinh vin ng k tham gia cuc thi sinh vin nghin cu khoa hc cc cp ngy cng nhiu. C nhiu ti t cht lng cao c cc doanh nghip t hng ngay khi cn ang trong thi gian hon thin v nhiu ti t gii thng trong cuc thi sinh vin nghin cu khoa hc cp b.

34

Tuy nhin bn cnh nhng du hiu tch cc trn, hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin trong cc trng i hc vn cn tn ti nhng mt cn hn ch nh: Th nht, vn v tiu lun ca sinh vin: Tiu lun c coi l bc chun b cho kha lun tt nghip sau ny. Sinh vin thc hin tiu lun ngay t nm th nht i vi cc mt c th nh cc mn thuc khoa L lun chnh tr. Thc tin cho thy, sinh vin nm nht khng c nhiu kinh nghim trong hot ng nghin cu khoa hc v gp nhiu b ng trong vic thc hin tiu lun t ni hnh thc trnh by n ni dung. Vi nhng b ng ban u, cng vi vic khng hng th vi cc mn hc i cng v mang tnh tru tng dn n vic sinh vin thc hin ti mt cch chng i, tm tiu lun trn mng, mua tiu lun t cc qun photocopy, hay tiu lun n gin ch l vic chp li ni dung t gio trnh l vic lm rt ph bin.Nhiu lp trn 150 hc sinh th gio vin gp nhiu kh khn trong qu trnh hng dn v nh gi cht lng tiu lun. Theo s liu thng k t cc sinh vin nm nht trng i hc Ngoi Thng H Ni, hc k mt va qua, c trn 50% sinh vin nm th nht phi vit li tiu lun mn Nhng nguyn l c bn ch ngha Mc Lnin vi cc l do tiu lun s si, sai ni dung, nhiu tiu lun ging nhau6 Thm ch c lp 100% sinh vin phi vit li tiu lun. Tiu lun c vit li trong thi gian k cn k thi cui k, cho nn cht lng ca tiu lun lm li cng khng c ci thin l bao. iu ny va gy mt thi gian, cng sc cho c gio vin v sinh vin, ng thi, gio vin khng t c mc ch sinh vin thc hin mt nghin cu khoa hc nh trong mi ti. Th hai, i vi kha lun tt nghip ca sinh vin nm cui, hng nm, cc trng i hc c hng ngn kha lun tt nghip c hon thin, tuy nhin, cht lng ca cc ti khng cao, s lng ti c ng dng
6

Ngun s liu: Tc gi thc hin kho st

35

trong thc t cn rt thp, thm ch v cng him hoi. Nhiu sinh vin ch coi kha lun tt nghip l iu kin ra trng v khng c trch nhim thc hin nghim tc, cng vi vic thiu k nng trong nghin cu khoa hc v k nng vit dn n cht lng ca cng trnh khng cao. Cn c mt thc trng, sinh vin lm kha lun tt nghip ch bng vic sao chp m vn c cho qua. Thc t khc cho thy, nhiu sinh vin khng mun lm kha lun tt nghip v cho rng lm kha lun tt nghip phi b ra nhiu thi gian, cng sc, tin ca m nhng g thu li khng c nh mong mun, hay d c 10 im kha lun tt nghip cng khng th i t bng kh ln gii, vy nn thi tt nghip s tt hn. Th ba, qu trnh thc tp v kin tp gia kha s gip sinh vin rt ngn khong cch gia chng trnh o to v thc tin lm vic. Tuy nhin, gia bo co thc tp gia kha v thu hoch thc tp tt nghip cha c s thng nht v hnh thc trnh by. Chng hn, hin nay, bo co thc tp gia kha th hnh thc trnh by l phn theo cc mc ln I II III ri n cc mc nh 1, 2, 3; cn vi thu hoch thc tp tt nghip th li chia theo chng 1 2 3 ri n cc mc ln I II III, mc nh 1, 2, 3. Trong khi , sinh vin ch c th tham kho c kha lun tt nghip qua th vin phng c ni sinh, cn cc bo co thc tp v thu hoch thc tp tt nghip th khng tham kho c do nhiu l do ch quan (sinh vin cn th ng trong vic lin h vi B mn nghip v hoc khng bit ni mn) ln khch quan (B mn nghip v cha c c ch r rng trong vic cho sinh vin tham kho cc bo co trc y). V vy c sinh vin gp nhiu kh khn khi thc hin v gio vin hng dn mt nhiu thi gian gii thch trnh s nhm ln. Mt khc, nhiu doanh nghip khng mn m vi sinh vin thc tp, sinh vin n thc tp khng c lm ng vic hay chuyn ngnh ca mnh c o to. Hay vn l chnh cc sinh vin khng chm ch v khng ch ng tm kim cng vic cng ty ph hp vi mnh, thi thiu
36

quyt tm i vi cng vic, hn na thi gian thc tp cng l thi gian doanh nghip o to cc nhn vin tp s nhng khng g m bo l cc sinh vin s quay tr li lm vic sau khi ht kha thc tp khin nhiu doanh nghip e ngi giao vic cho sinh vin. V vy, tnh trng sinh vin tri qua thi gian thc tp m khng thu li kt qu g v bo co thc tp s si hay b sao chp l vic d hiu. Hn na, c nhiu thit thi vi nhng sinh vin thc tp mt cch nghim tc, khi hon thnh bo co thc tp nhng khng c doanh nghip ng du do bo co mang nhiu s liu ni b m doanh nghip khng mun l ra ngoi, hoc bo co khng c im cao do li din t, hay vn qu mi m gio vin t gp qua7 Th t, tham gia cc cuc thi sinh vin nghin cu khoa hc hng nm chnh l c hi tt sinh vin c trang b thm cc k nng cn thit cho vic hc tp ti trng i hc, nh k nng sp xp, phn loi, chn lc thng tin, k nng c ti liu, k nng thng k, phn tch,Ngoi ra sinh vin c th t rn luyn cch thc tip cn v trnh by mt vn khoa hc; iu ny gip cho sinh vin c kh nng trnh by cc bi tiu lun, bo co thc tp gia kha, thu hoch thc tp tt nghip v kha lun tt nghip vi cht lng v hiu qu cao. Gip cho sinh vin thnh cng trong vic trnh by v th hin tng ca mnh trong cng vic sau ny cng nh tham gia vo nhng kha hc cao hn. Tuy nhin, thc t cho thy, cuc thi sinh vin nghin cu khoa hc cha thu ht c nhiu sinh vin tham gia. Sinh vin vn cn th hoc cha thc s dnh nhiu tm huyt cho hot ng nghin cu khoa hc xut pht t vic cha nhn thc c hoc nhn thc cha y v tm quan trng v li ch ca hot ng nghin cu khoa hc.

Nguyn Thy Phng, 2011, xut mt s bin php khc phc kh khn trong hng dn sinh vin tham gia kin tp v thc tp tt nghip, K yu hi ngh Khoa hc sinh sinh vin nm 2011, trng i hc Ngoi Thng, H Ni, trang 211
7

37

Theo s liu tng hp ca cuc thi sinh vin nghin cu khoa hc cp b ca B Gio dc v o to Vit Nam, nm 2010, B Gio dc v o to nhn c 389 cng trnh t hng chc nghn cng trnh Nghin cu khoa hc ca sinh vin 93 trng i hc, hc vin trong c nc gi tham d. Hin c hn 2,2 triu sinh vin ang theo hc ti cc trng i hc, cao ng, nhng s lng sinh vin tham gia nghin cu khoa hc cn qu t, cht lng nhiu cng trnh nghin cu khoa hc cn hn ch. Trong nm va qua, B Gio dc v o to xt chn v khen thng 305 cng trnh nghin cu khoa hc do 716 sinh vin thc hin, trong c 15 gii nht, 27 gii nh, 130 gii ba v 133 gii khuyn khch. Nh vy s lng sinh vin tham gia nghin cu khoa hc v t kt qu chim cha y 0,04% s lng sinh vin ang c o to. Con s ny qu ng bo ng v cng tc dy hc v hng dn sinh vin tham gia nghin cu khoa hc trng i hc trong khi cc trng i hc ang tin ti m hnh trng i hc nghin cu, o to gn kt vi cc doanh nghip, t chc x hi.8 Theo s liu t trng Cu lc b Sinh vin nghin cu khoa hc trng i hc Ngoi thng H ni, s lng cng c duyt tham gia cuc thi Sinh vin nghin cu khoa hc 2012 l 60 ti9, cao hn so vi cc nm khc. S lng sinh vin tham gia l 185 sinh vin, chim khong 2 % tng s sinh vin i hc, cao ng ang theo hc ti trng. S liu t bo co hot ng nghin cu khoa hc ca trng i hc Thng mi cho bit t l sinh vin tham gia nghin cu khoa hc hng nm ca trng xp x 1,2%.10 Nhng con s ny cho thy, t l sinh vin tham gia hot ng nghin cu khoa hc cn thp v cha xng tm vi quy m o to ca nh trng.
8 9

Ngun s liu: B Gio dc v to Ngun s liu: Cu lc b sinh vin nghin cu khoa hc i hc Ngoi thng H Ni 10 Ngun s liu: Tng kt hot ng nghin cu khoa hc trng i hc Thng mi
38

Cuc iu tra do Cu lc b sinh vin nghin cu khoa hc i hc Ngoi thng H Ni tin hnh iu tra vi cc sinh vin trong trng va qua cho thy, c 35,75% sinh vin nm th 3 c hi khng tham gia cuc thi sinh vin nghin cu khoa hc do khng thy c hng th vi hot ng ny. Trong tng s sinh vin t nm th nht n nm cui c hi, c gn 30% khng tham gia v khng c thi gian v 25, 95% khng c hng th vi hot ng nghin cu khoa hc; c 9,74% khng tham gia v thy hot ng ny khng mang li li ch cho bn thn v c gn 35% sinh vin mun tham gia nhng gp nhiu tr ngi trong qu trnh nghin cu nn khng hon thin ti c. Thm ch, c 17,5% sinh vin c hi chc chn khng thc hin ti nghin cu khoa hc trong thi gian ti.11 Bng 2.1: Tng kt hot ng nghin cu khoa hc ca trng i hc Ngoi Thng c s 1 v 2 nm hc t nm 2010 v nm 2011 Nm S ti ng k S cng np S ti thc np T l s ti thc np/ ng k S ti t gii cp trng S ti t gii cp trng/ s ti thc np 2010 203 203 84 41,37% 19 22,62% 2011 227 200 54 23,78% 26 48,15%

Ngun: Cu lc b Sinh vin nghin cu khoa hc trng i hc Ngoi Thng H Ni Nhn xt: Qua bng 1 chng ta nhn thy rng, s lng ti ng k tham gia, s lng cng np duyt v s lng ti thc np c s chnh lch ng k. Nm 2010, s lng ti thc np ch chim 41,37 % s lng ti ng k, n nm 2011 t l ny l 23,78 % gim so vi nm
11

Ngun s liu: Cu lc b Sinh vin nghin cu khoa hc, trng i hc Ngoi Thng H Ni
39

trc l 17,59%. S liu ny cho thy, sinh vin gp nhiu kh khn trong qu trnh thc hin ti. Theo kin ca Ph gio s Tin s Nguyn Hong nh v hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin i hc Ngoi Thng th sinh vin i hc Ngoi Thng kh t tin, c tng, nhiu sinh vin c kh nng ngoi ng tt nhng hu ht u thiu t duy logic v kh nng vit. Ngoi ra, sinh vin cn gp nhiu tr ngi khc nh khng c ti liu, thng tin vit, thi gian hon thin ti tng i ngn, tm l chn nn khi ti qu ln khin sinh vin khng c ng lc vit tip.12 S lng ti thc np nm 2011 gim so vi nm 2010 l 30 ti. Tuy nhin s lng t gii cp trng nm 2011 cao hn so vi nm 2010, iu ny cho thy cht lng cc cng trnh tham gia sinh vin nghin cu khoa hc c cht lng ngy cng cao hn. Bn cnh hc tp v rn luyn, nghin cu khoa hc cng l mt nhim v quan trng i vi mi sinh vin v cht lng nghin cu khoa hc ca sinh vin cng phn nh phn no cht lng o to ca mt c s gio dc. Sn phm nghin cu khoa hc ca sinh vin th hin b mt tri thc ca nh trng, ng thi khng nh thng hiu ca nh trng, nh trng cnh tranh bnh ng v pht trin. C l tri thc sinh vin thu nhn c nh trng trong nhng nm mit mi hc tp th nh cao ca kt qu khng phi nm nhng im s m chnh l nhng ti nghin cu, nhng vn khoa hc c manh nha, pht kin. C th kt qu nghin cu ca sinh vin cn dng th, cha y , nhng phn nh c sc mnh ca tim lc khoa hc, t duy hng v ci mi, ci sng to. Sinh vin cn thiu nhiu kinh nghim trong hot ng nghin cu khoa hc v kinh nghim thc t, tuy nhin, nhng kt qu thu c, v tinh thn say m nghin cu ca
12

PGS. TS Nguyn Hong nh, 2011, Vi kin v phng php hc tp v nghin cu khoa hc bc i hc, K yu hi nghi khoa hc sinh vin trng i hc Ngoi thng nm 2011, H Ni, trang 16
40

mt s b phn sinh vin l rt ng khch l. thc, cch nhn ca sinh vin v s cn thit ca hot ng nghin cu khoa hc cng vi vic sinh vin cn thiu phng php v kinh nghim trong nghin cu khoa hc l nguyn nhn chnh dn n cht lng ca hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin cn cha cao. Hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin cn mang tnh t pht. Hng nm, hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin lun nhn c s quan tm ca nh trng. Tuy nhin, nng cao cht lng hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin trong thi gian ti cc nh trng cn phi dnh s quan tm mt cch c th hn na c bit trong vic nng cao thc ca sinh vin, to cho sinh vin ng lc v lng am m i vi nghin cu khoa hc, h tr v ng vin kp thi trong qu trnh thc hin ti ca sinh vin, hn ch ti a vic sinh vin c tng nhng khng th hon thin ti v nhiu nguyn nhn. 2.2. Hot ng ca nh trng trong vic bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin Trng i hc l mt trong nhng trung tm tri thc, ni thng xuyn din ra cc hot ng tri thc mang tnh sng to. Nhiu kt qu, sn phm sng to trong qu trnh o to v nghin cu v ang c ng dng thnh cng trong sn xut v i sng. Nu c quan tm u t bo h v khai thc tt, th chng s tr thnh mt loi ti sn c bit ti sn tr tu, c gi tr khoa hc v thng mi cao, lm ng lc cho cc hot ng sng to ca cc c nhn, t chc trong trng, gp phn nng cao hnh nh v uy tn ca nh trng i vi x hi. Hot ng bo v quyn tc gi ng mt vai tr ht sc quan trng trong vic thc hin nhim v Nghin cu khoa hc v chuyn giao cng ngh. Tnh trng xm phm quyn tc gi gy ra tm l chn nn, mt ng lc cho ngi nghin cu v lm nh hng n vic pht trin kinh t, x hi ca t nc. Bo v quyn tc gi trong cc trng i hc, cao ng Vit Nam
41

hin nay l mt vn tng i mi v ngy cng nhn c nhiu s quan tm ca cc c s gio dc v ton x hi. 2.2.1. Nhng kt qu t c Nh trng c nhng quy nh cm o vn v cc bin php nhm pht hin v x l hnh vi sao chp trong cc cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin. Nhm hn ch tnh trng sao chp, Trng i hc Kinh t Quc dn H Ni ra bin php i ph bng cch khng cng nhn tt nghip i vi nhng sinh vin c xc nh sao chp n 70% lun vn ca ngi khc. Trng hp ny khi b pht hin s b buc thc tp li v phi thi tt nghip kha sau. y l cch x l nghim khc nhng thc t khng phi trng hp no cng b pht hin nn kh c th ni l mc hn ch c n u. Mt s quy nh khc ca cc trng i hc nh trng i hc Ngoi thng H Ni, th vin nh trng khng cho php sinh vin mn cc kha lun tt nghip, lun vn thc s, lun n tin s v nh tham kho trnh sao chp. Cc sinh vin khi mun tham kho ti phng c ni sinh ca nh trng phi n ng k ti phng v tun th nghim ngt cc quy nh ca th vin. Cc ging vin trc tip ging dy v nh gi cht lng ca cc sn phm nghin cu khoa hc cng c trch nhim trong vic pht hin hnh vi sao chp ca sinh vin. Nhiu ging vin c kinh nghim, ch cn c qua cng c th pht hin c cc sn phm ca sinh vin c phi l sao chp hay khng v c nhng bin php x l i vi cc hnh vi xm phm trn. Bn cnh , nhng nm gn y nhiu trng i hc thc hin bin php chng sao chp lun vn, n tt nghip, ti nghin cu khoa hc... bng phn mm. Theo , trng a vo phn mm rt nhiu c s d liu v cc ti mi lnh vc t trng v nhiu trng khc. Khi sinh vin lm mt ti mi, phn mm ny s t ng ch ra ti mi c bao nhiu
42

t, cu ging vi mt ti c trc trong phn c s d liu. T , s d dng pht hin ra ti sinh vin lm c sao chp t ngun no hay khng. Cng vi , quy nh cm s dng gio trnh photocopy cng c thc hin ti mt s trng i hc nh trng i hc Ngoi Thng H Ni. Tuy nhin, chnh sch ny cn nhiu hn ch v mi ch c thc hin trong phm vi nh i vi mt s mn hc nh Php lut i cng. 2.2.2. Nhng mt cn cn hn ch Hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngy cng ln mnh vi s lng ti nghin cu ngy cng ln, tuy nhin, bn cnh nhng vic t c, hot ng bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin cha c nhiu trng i hc quan tm ng mc v cn tn ti nhiu hn ch, bt cp. C th nh sau: 2.2.2.1. Cc trng i hc, cao ng cha ch trng gio dc nhm nng cao nhn thc ca sinh vin v vai tr ca bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc Hng nm, hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin c din ra u n v nhn c nhiu s quan tm ca cc cp. Ngay trong qu trnh hc tp, sinh vin thng xuyn phi vit cc tiu lun, bo co, bi tng kt Ngy cng nhiu sinh vin tham gia nghin cu khoa hc v nhiu cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin c hon thin c gi tr thc tin cao, phc v cho s pht trin kinh t x hi ca t nc. Tuy nhin, tn ti song song vi nghin cu khoa hc l vn bo v quyn tc gi vn b nh trng b ng hoc thc hin mt cch s si, khng hiu qu. Hin nay, ti cc trng i hc, cao ng cha c cc hot ng c th nhm gio dc v tuyn truyn v vai tr ca bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ni ring v s hu tr tu ni chung (Ngoi tr sinh vin trng Lut c hc v s hu tr tu mt cch y v bi bn). S hu tr tu cha c trong chng trnh ging dy chnh thc
43

ca cc trng khi Kinh t hoc ch c gii thiu qua trong mn Php l i cng vi s tit rt nh cha sinh vin thc s quan tm ti. Bi vy, nhng hiu bit v quyn v ngha v ca sinh vin trong vic bo v quyn tc gi trong sinh vin cn hn ch, thc chp hnh lut cn cha nghim tc dn n cc hnh vi xm phm ca sinh vin din ra mt cch thng xuyn v ph bin. Theo cuc kho st c tc gi thc hin trong thng 2 nm 2012 vi cc sinh vin ang theo hc ngnh Kinh t - X hi ti H Ni v Hi Phng th kt qu cho thy, gn 80% s sinh vin c hi v quyn tc gi tr li rng, h c nghe qua v hiu s lc v quyn tc gi. Thm ch, c gn 13% s sinh vin c hi tr li rng h cha nghe nhc n quyn tc gi bao gi.13 Mt s lng t i sinh vin c hi tr li rng h bit r v quyn tc gi (hn 6%) nhng qua mt s cu hi cho thy s hiu bit ca h cn m h v d nh mt s sinh vin cho rng sao chp ton b tc phm m khng ghi r tn tc gi ca tc phm b sao chp l xm phm phm quyn tc gi; nhng sao chp mt phn tc phm ca ngi khc, sau b sung thm phn sng to ca mnh th c coi l tc phm mi do chnh mnh to ra nn khng phi ghi tn tc gic ca mt phn tc phm b sao chp . C n gn 50% s sinh vin tr li rng h c bit v quyn tc gi, bit nhiu hnh vi l xm phm quyn tc gi nhng vn c tnh xm phm bi v l chuyn ang din ra hng ngy ca cuc sng phc v cho vic hc tp v cc nhu cu khc ca h, khng th lm khc c. c bit, khi c bit rng, bo v quyn tc gi l mt vic lm v cng quan trng, sinh vin c hi c mun tm hiu v c ging dy v vn ny trong chng trnh hc ti trng i hc hay khng, th nhiu sinh vin tr li l Khng bi v sinh vin cho rng khi no , nu thy cn thit h c th tm kim bt k
13

Ngun s liu: Tc gi hc hin kho st ti H Ni v Hi Phng

44

thng tin no trn mng. T con s thng k trn cho thy, hot ng gio dc thc ca sinh vin i vi vic bo v quyn tc gi trong cc trng i hc cn cha c thc hin ng cch, s lng sinh vin cn m h v cha c thc bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ang mc ng bo ng, sinh vin vn cha thc s ch ng trong nghin cu khoa hc. 2.2.2.2. Ti mi trng i hc cn thiu mt n v chuyn trch gii quyt cc vn v bo h quyn tc gi pht sinh ngay ti trng; v cc trang thit b hin i nhm kim sot v khng ch hnh vi xm phm quyn tc gi cn hn ch Tnh n thi im hin nay, hu ht cc trng cha ch ng v tch cc xy dng k hoch pht trin hot ng ny cng nh cha c c quan chuyn trch theo di, t vn v hng dn bo m quyn li cho nhng ngi nghin cu v chu trch nhim thi hnh cc quyt nh ca nh nc v vn ny. Hu ht, vic nghin cu v quyn tc gi v son tho cc n nhm bo v quyn tc gi trong trng i hc u c giao cho Khoa Lut ti cc trng i hc chu trch nhim. Song song vi tn ti trn l cc trang thit b, phn mm p dng cng ngh thng tin nhm kim sot v khng ch hnh vi xm phm quyn tc gi trong cc sn phm nghin cu khoa hc ca sinh vin cn nhiu hn ch. Cha c nhiu trng i hc s dng cc cng c ny hay s dng nhng khng c hiu qu cao. Do cc c s d liu c lu tr ca nh trng khng ln, vi cc cng c tm kim trn mng hin nay, cng vi vic tiu lun, kha lun c bn cng khai, ba bi ti cc qun photocopy, thng tin c ng ti trn mng mi ngy mt tng ln th cc phn mm c s dng khng th kim sot c ht. Vy nn, cc ging vin vn l nhng ngi c vai tr quyt nh trong vic pht hin hnh vi xm phm quyn tc gi ca sinh vin.
45

Bn cnh thc trng l cc c s gio dc cn thiu mt knh thng tin chnh thc v c qun l cng b cc cng trnh khoa hc ca nh trng c thc hin trc trnh vic trng lp tng. Quyn tc gi pht sinh k t ngy tc phm c sng to v c th hin di hnh thc vt cht nht nh theo khon 1, iu 139, B Lut dn s 2005. Tuy vy, khi tc phm cha c nhiu ngi bit n th chng ta rt kh phn bit u l sao chp, u l s trng hp ngu nhin. 2.2.2.3. Thiu cc quy nh chi tit v quyn s hu ca nh trng i vi cc ti sn tr tu pht sinh trong qu trnh nghin cu, hc tp ca sinh vin ti cc trng i hc, hnh thc x pht i vi cc trng hp vi phm cha thc s hiu qu Quyn tc gi c quy nh trong B Lut dn s nm 2005 (t iu 736 n iu 743) v Lut s hu tr tu nm 2005 (Lut s hu tr tu ca nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam s 50/2005/QH11 ngy 29 thng 11 nm 2005, c cn c vo hin php nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam nm 1992 c sa i b sung theo quyt nh s 51/2001/QH10 ngy 25 thng 12 nm 2001 ca Quc hi kha X, k hp th 10. Lut s hu tr tu 2005 gm 6 phn, trong Phn 2, t iu 13 n iu 57 iu chnh v quyn tc gi v quyn lin quan), Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut s hu tr tu (nm 2009) v cc vn bn hng dn thi hnh. Ngoi 2 b lut chnh, cn c hng lot cc Ngh nh v Thng t, Lut bo ch, Lut xut bn cng c iu chnh v quy nh v vn ny. Cng vi s i mi ca ng v Nh nc, ch nh php l v quyn tc gi lin tip c cng c v hon thin. Nhn chung, hin nay Vit Nam c nhng quy nh v ch php l tng i hon chnh v bo v quyn tc gi th hin quyt tm ca Vit Nam trong vic thc y hot ng bo h quyn s hu tr tu ti Vit Nam v hi nhp quc t. B Gio dc v o to ban hnh Quy nh v qun l hot ng s
46

hu tr tu trong cc c s gio dc i hc, ban hnh km theo Quyt nh s 78/2008/Q-BGDT ngy 29/12/2008 ca B trng B Gio dc v o to. Tuy nhin, do cn thiu mt n v chuyn trch gii quyt cc vn v bo h quyn tc gi pht sinh ngay ti trng nn ti cc trng i hc, cao ng hin nay cha c cc quy nh c th chi tit v quyn s hu ca nh trng i vi cc ti sn tr tu pht sinh trong qu trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin. Cc bin php bo v quyn tc gi nhiu trng i hc hin nay cn mang tnh t pht, cha c h thng, cn thiu cc vn bn quy nh mt cch c th v hnh vi xm phm quyn tc gi v cc hnh thc x pht mt cch r rng ty theo mc xm phm. Ngy cng nhiu cc qun photocopy gio trnh, hc liu, ch lun vn vn tn ti ngang nhin ngay cnh cng trng m khng c bin php no nhm hn ch. Cc trng i hc cha quan tm ti vic bo v quyn tc gi trong nghin cu khoa hc bi vy cha c nhiu trng i hc ng k bo h quyn tc gi i vi cc tc phm nghin cu khoa hc ca sinh vin vi cc S hu tr tu. Trong khi , hng nm c rt nhiu cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin c hon thin v i vo thc t. Bn cnh , cc trng i hc cha c c ch qun l cc sn phm nghin cu khoa hc ca cc sinh vin sau khi ra trng c lu li trng phc v cho qu trnh ging dy v nghin cu ca nh trng trong thi gian tip theo m bo quyn li cho sinh vin i vi sn phm khoa hc ca mnh to ra. C nhiu trng hp, kha lun tt nghip ca sinh vin lu li trong th vin nh trng b sinh vin cc kha sau sao chp ba bi. Nhiu sinh vin sao chp tiu lun, c bit l kha lun tt nghip b pht hin v c cc hnh thc x pht nh phi lm li cng trnh. Tuy nhin, hnh thc x pht ny dng nh cha thc s hiu qu trong vic nhc nh cc sinh vin c thc tn trng quyn tc gi. Mt khc, sinh vin vn c nhiu cch khc nhau trnh b pht hin.
47

Hin nay ti mt s trng i hc, n Bo v S hu tr tu trong trng i hc vn ang trong qu trnh son tho. Tm li, thc trng bo h quyn s hu tr tu ti cc trng i hc hin gp phi rt nhiu kh khn. Bo v quyn tc gi ti cc trng i hc nc ta hin nay cha c cha c cc trng quan tm thc hin mt cch c hiu qu v cha c mt hng dn c th no t pha cc cp trn. vic Thc thi Lut S hu tr tu v quyn tc gi, quyn lin quan trong trng i hc ngy mt nghim tc, nhim v cp bch ca cc trng l cn xy dng c ch qun l v bo h quyn s hu tr tu trong trng i hc mt cch hiu qu hn v cng cn nhiu hn na s quan tm ca cc cp trn cng vi ton x hi i vi vn ny. 2.3. Cc hnh vi xm phm quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin 2.3.1. Sinh vin s dng gio trnh, sch tham kho photocopy, sch b lm nhi, sch in t khng c bn quyn Quyn sao chp tc phm l mt trong nhng quyn ti sn c bn v quan trng nht ca tc gi, ch s hu tc phm v quyn ny c bo h c t gc php lut quc t, c t gc php lut quc gia c quy nh ti iu 20 Lut s hu tr tu 2005. Di gc lut quc t, theo iu 9 Cng c Berne v bo h tc phm vn hc v ngh thut, tc gi c cc tc phm vn hc, ngh thut c Cng c ny bo h, c hng c quyn cho php sao in cc tc phm di bt k phng thc hay hnh thc no. Nh vy, theo quy nh trn th gio trnh, cng bi ging, sch tham kho, sch chuyn kho, cc lun n, lun vn, cc bi vit trn cc tp ch chuyn ngnh v cc ti liu khc u l cc tc phm c bo h theo Cng c Berne. Di gc php lut Vit Nam, quyn sao chp tc phm c quy nh ti B lut Dn s nm 2005 v Lut S hu tr tu nm 2005. iu 738
48

B lut dn s 2005 v iu 20 Lut s hu tr tu u quy nh mt trong nhng quyn ti sn ca tc gi c php lut bo h l quyn sao chp tc phm. Php lut Vit Nam nh ngha quyn sao chp tc phm l quyn ca ch s hu quyn tc gi c quyn thc hin hoc cho php ngi khc thc hin vic to ra bn sao ca tc phm bng bt k phng tin hay hnh thc no. Bn sao tc phm c gii thch ti iu 4 Ngh nh 100/2006/N-CP ngy 21/9/2006 quy nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca B lut Dn s, Lut S hu tr tu v quyn tc gi v quyn lin quan. Vi cc quy nh trn th vic sao chp tc phm c th c th hin di rt nhiu hnh thc. Photocopy l mt hnh thc sao chp tc phm. V nguyn tc tc gi s c php lut bo h quyn ny trong sut thi hn bo h tc phm. Nu sao chp tc phm m khng c s cho php ca tc gi, ch s hu quyn tc gi th b coi l c hnh vi xm phm quyn tc gi v ty vo tnh cht, mc xm phm c th p dng cc bin php ch ti dn s, hnh s hay hnh chnh. Mt trong nhng nguyn tc ca Lut s hu tr tu l m bo cn bng v quyn v li ch ca ch s hu vi li ch ca x hi. Do , bn cnh vic quy nh c quyn sao chp cho ch s hu, php lut cn quy nh nhng hn ch quyn tc gi i vi quyn sao chp. Theo khon 2, iu 9 Cng c Berne, lut php quc gia thnh vin c quyn cho php sao in tc phm trong mt vi trng hp c bit, min l s sao in khng phng hi n vic khai thc bnh thng tc phm hoc khng gy thit thi bt chnh cho nhng quyn li hp php ca tc gi. Cng c khng ch r nhng trng hp no c th thc hin vic sao chp tc phm m khng cn s xin php ca tc gi, khng cn tr th lao cho tc gi, m cho php lut ca quc gia thnh vin t quy nh c th trong php lut nc mnh. Tuy nhin, hn ch quyn tc gi ch c thc hin nu tha mn c mt trong hai iu kin. Th nht, s sao in khng phng hi n vic khai thc
49

bnh thng tc phm. Th hai, s sao in khng gy thit thi bt chnh cho nhng quyn li hp php ca tc gi. Ph hp vi php lut v thng l quc t, ngay t B lut dn s 1995 c hai iu khon quy nh v vn ny. iu 760 B lut dn s 1995 quy nh: C nhn, t chc c s dng tc phm ca ngi khc c cng b, ph bin, nu tc phm khng b cm sao chp v vic s dng khng nhm mc ch kinh doanh v khng lm nh hng n vic khai thc bnh thng tc phm, khng xm hi n cc quyn li khc ca tc gi hoc ch s hu tc phm. iu 761 B lut dn s 2005 quy nh v cc hnh thc s dng tc phm khng phi xin php, khng phi tr th lao trong c hnh thc sao li tc phm s dng ring. iu 25 Lut S hu tr tu v iu 25 Ngh nh 100/2006/N-CP khng nh php lut Vit Nam ch cho php sao chp tc phm ni chung (photocopy ni ring) khng qu mt bn trong trng hp nghin cu khoa hc, ging dy ca c nhn, khng nhm mc ch thng mi. Khon 2 iu 25 Lut s hu tr tu cng quy nh: Vic s dng tc phm khng c lm nh hng n vic khai thc bnh thng tc phm, khng gy phng hi n cc quyn ca tc gi, ch s hu quyn tc gi.14 Trn thc t, ti bt k trng i hc no cng c rt nhiu qun in n, photocopy hot ng. Nhng c s ny ngoi vic in sao ti liu th cn in n v kinh doanh rt nhiu loi gio trnh khc nhau. y, hu ht tt c cc loi gio trnh v cc sch tham kho c photo hng lot phc v y nhu cu hc tp, nghin cu ca sinh vin. Theo nhng phn tch trn, vic photocopy ti liu, gio trnh m khng c php ca tc gi v nhm mc ch kinh doanh ca cc qun photo ang

Thc s Nguyn Ngc Lm, Thc s L Th Nam Giang, Tin s Nguyn Th Bch Ngc, Trng i hc Lut thnh ph H Ch Minh, V quyn photocopy tc phm trong mi trng gio dc, Tp ch khoa hc php lut s 2(39) nm 2007
14

50

hot ng l hnh vi xm phm quyn tc gi theo quy nh ti iu 28 Lut S hu tr tu. Tuy khng c nh sch gc nhng sch photocopy cng c cht lng kh tt, m bo ni dung r rng, c ng ba mt cch chc chn gi thnh r bi vy phn ln sinh vin s dng sch photocopy tit kim chi ph. Theo mt kho st c tc gi thc hin trong thng 2, kt qu cho thy, c hn 72 % s sinh vin H Ni c kho st s dng gio trnh photocopy mua ti cc qun photo quanh khu vc trng hc, c hn 10% s sinh vin c kho st s dng gio trnh mn th vin v ch c hn 3% sinh vin mua gio trnh ng gi ti cc hiu sch. Hnh 2.1. Tnh hnh s dng gio trnh, hc liu ca sinh vin H Ni

14% 3.14% 10.76%

Ngun khc Mua sch ng gi ti hiu sch Mn th vin Sch photocopy

72.20%

Ngun: Tc gi thc hin kho st Phi khng nh rng, hnh vi xm phm quyn tc gi trong trng hp ny khng thuc v cc sinh vin s dng gio trnh m l cc hng qun photocopy sao chp gio trnh, hc liu cc loi mt cch ba bi m khng c s ng ca ch s hu quyn tc gi ri bn cng khai cho sinh vin. Tuy nhin trong vn ny, vic s dng gio trnh, hc liu b sao
51

chp m khng c s ng ca tc gi ca sinh vin l gp phn thc y hnh vi xm phm quyn tc gi. C cu th mi c cung, do nhu cu s dng sch photocopy ca sinh vin ngy mt ln nn hng qun photocopy mi in sao trn lan phc v sinh vin. Ngoi s dng gio trnh photocopy, loi sch gim gi cng c nhiu sinh vin s dng. Sch gim gi (hay vn c gi l sch gi, sch lu) l loi sch do mt s c s lm nhi t cc tc phm gc tuy khng c s dng nhiu nh sch photocopy nhng cng c nhiu sinh vin s dng v gi r v hnh thc p. V hnh thc, nhn qua, nhng quyn sch ny khng khc g so vi sch gc. Sch vn c trang ba c in mu, vn m bo s trang v ni dung khng b thay i. Tuy nhin, sch b lm gi cng c mt s li in n nh: in lch trang; in khng cn l; kh sch b ct mo m; ba sch mm, mu sc khng ti sng, r nt nh sch tht; giy in mng v ti; ch in b nhe; nhiu trang b trng (khng c in). Nhng loi sch ny cng c by bn rng ri trn th trng vi gi bng t 50% n 90% gi ca sch gc. Nhiu sinh vin khng bit y l sch gi nn vn s dng do thy vn c sch p dng nhng vn tit kim c mt khon ln. Sch photocopy v sch gi c by bn cng khai v c sinh vin ti hu ht cc trng i hc, cao ng s dng mt cc ph bin, rng ri m cha c mt bin php no thc s hiu qu nhm ngn chn v x l. Song song vi hnh vi , sinh vin cng thng tham kho nhiu loi sch in t ly t cc trang trn mng. Phn ln cc loi sch c mt s trang c uy tn s ha thnh sch in t v phn phi khi downloads v s dng u phi ng k ti khon v tr mt khon ph nht nh. Tuy nhin, hin nay, cng c nhiu trang web cho download min ph hoc nhiu ng link download b ngi s dng pht tn trn mng. Nhiu sinh vin trong qu trnh hc tp khng s dng gio trnh, n gn k thi mi mn bn b v tham kho hoc ln mng tm kim ti liu.
52

T thc t trn cho thy, quyn tc gi b xm phm mt cch nghim trng v cc nh xut bn cng b thit hi ln v mt kinh t khi mt b phn ln c gi s dng sch gi, cng nh sch in t khng c bn quyn khi m hin nay, cng ngh s ngy cng c s dng rng ri. 2.3.2. Sinh vin sao chp cng trnh nghin cu mt cch ba bi, kh kim sot Tiu lun v kha lun tt nghip l nhng sn phm khoa hc nhm nh gi kt qu ca sinh vin trong sut qu trnh hc tp, nghin cu. Tuy nhin nn sao chp ti liu, tiu lun, lun vn... khin cho trng i hc mi trng gio dc bc cao tr thnh ni xm phm quyn s hu tr tu va nhiu va phc tp. Nn sao chp cc ti tiu lun, kha lun tt nghip, bo co thc tp khng phi ch din ra ti mt vi trng m hu ht cc trng i hc, cao ng. i vi tiu lun mn hc, sinh vin phi lm ngay t nm th nht, c bit i vi mt s mn hc i cng mang tnh tru tng khin nhiu sinh vin gp kh khn v mt ni dung ti ln hnh thc trnh by tiu lun. Mt khc, do khng hng th vi mn hc, ngi nghin cu v khng cn i c thi gian, tiu lun li l iu kin sinh vin d thi ht mn v c gio vin chm cht ch nn khng th khng lm hay khng c lm s si. Do , nhiu sinh vin chn cch sao chp t trn mng, xin bi tiu lun ca cc sinh vin kha trn hoc mua ti cc qun photocopy. Tnh trng sao chp kha lun tt nghip cn din ra phc tp hn do tnh cht, quy m v mc quan trng ca n. Kha lun tt nghip c by bn rng ri ti cc qun photocopy cng trng v Ch Lun vn tn ti cng khai trn mng. Trong trng hp ny, khng ch nhng ngi lm dch v thng mi, mua bn hc liu m ngay c sinh vin cng xm phm quyn tc gi khi sao chp mt cch ba bi. Tiu lun, kha lun ti nghip ca cc nm v cc ti liu khc khng nhng c photo thnh tp
53

m cn c in sao vo a CD vi s lng ln. Sinh vin mua a v khng nhng khng phi vit mt bi lun thc s m thm ch khng cn phi nh my. Nhiu sinh vin khng bit hnh vi ca mnh l xm phm quyn tc gi mt cch nghim trng m coi y l s tin li v hin i ca thi i cng ngh thng tin. C nhng sinh vin ly nguyn cng trnh ca cc nm trc hoc ca trng khc cng ngnh i np. Tuy nhin, i vi cc ging vin giu kinh nghim th ch cn c qua mt ln cng c th pht hin u l cng trnh i sao chp. trnh tnh trng trn, nhiu sinh vin c th sao chp t nhiu kha lun khc nhau, mi kha lun mt t ri sp xp li thnh cng trnh ca mnh. Tnh trng tiu lun, kha lun tt nghip t nm ny sang nm khc dn n vic qua nhiu nm, cht lng cc cng trnh nghin cu khoa hc sinh vin thc hin ngay trong qu trnh hc tp khng c cao v tnh trng ny cng khng c ci thin. Nhiu sinh vin tch cc lm tiu lun v kha lun tt nghip bng chnh hot ng nghin cu khoa hc ca mnh lun c nh gi cao. Tuy nhin, do nhiu l do cc cng trnh ca h khng c bo v quyn tc gi. C nhiu trng hp, khi sinh vin ra hng in tiu lun v kha lun tt nghip th b ch ca nhng ca hng ny lu li nhng tiu lun v kha lun trong my ri t sao chp ra nhiu bn di nhiu hnh thc nhm mc ch kinh doanh. i vi nhng ti d thi cc cuc thi ca sinh vin nh cuc thi Sinh vin nghin cu khoa hc hng nm th tnh trng sao chp hu nh khng ph bin do s lng sinh vin ng k tham gia nghin cu khoa hc khng nhiu. Mt khc, cuc thi Sinh vin nghin cu khoa hc khng mang tnh bt buc i vi tt c cc sinh vin v khi sinh vin quyt nh tham gia nghin cu th u c thc nghin cu cho ti ca mnh. V vy, hu ht cc cng trnh nghin cu trong cuc thi nh Sinh vin nghin cu khoa
54

hc hng nm to ra u c cht lng tng i tt v khng phi sn phm b sao chp. Tuy nhin, mt vn khc t ra l cha c mt hot ng c th no nhm bo v kt qu ca cc cng trnh nghin cu ny t pha nh trng. Cc cng trnh nghin cu khoa hc trong cc cuc thi hng nm u c lu tr trong th vin hoc thm ch c s ha di dng sch in t phc v cho mc ch nghin cu sau ny v sinh vin c th tham kho. Nhiu cng trnh b sao chp m khng b pht hin khin quyn li ca sinh vin tham gia nghin cu khoa hc i vi tc phm ca mnh to ra khng c m bo. T thc trng trn cho thy, vic sao chp cc cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin ang ngy cng tr nn phc tp i hi cc trng i hc v cc cp c thm quyn phi c cc quy nh cht ch cng vi cc bin php c th ngn chn v x l nghim khc i vi cc hnh vi trn. 2.3.3. Sinh vin tham kho ti liu m khng ghi ngun trch dn r rng Tnh k tha l tnh bt buc ca nghin cu khoa hc v ngy nay hu nh khng c mt cng trnh nghin cu khoa hc no li bt u t con s 0 v kin thc. Tnh k tha c ngha quan trng trong nghin cu khoa hc v n gip cho ngi nghin cu tit kim c thi gian, cng sc v kinh ph khi nghin cu. Vic sinh vin tham kho cc ti liu, cc cng trnh khoa hc thc hin trc ca ngi khc l iu cn thit, gip cho hot ng nghin cu ca mnh c hiu qu v t cht lng tt hn. Tuy nhin, sinh vin gp phi vn l tham kho ti liu hoc trch dn mt on trong cc tc phm khc m khng ghi r ti liu c tham kho v trch dn. Trong mi cng trnh nghin cu khoa hc lun c mt phn l Danh mc ti liu tham kho, nhng gn nh, phn nh ny khng c nhiu ngi lu tm n. Th nht, vic sinh vin tham kho nhng khng ghi r tn tc gi, tn sch tham kho l iu hay gp phi. C nhiu nguyn nhn nh sinh vin
55

khng ch n phn danh mc tham kho , hoc nhiu ti liu tham kho b ct xn ri c a ln mng, theo khng c tn tc gi v tn tc phm km theo. Th hai, sinh vin tham kho, sao chp t cc tc phm m tc gi ca cc tc phm tham kho hoc sao chp t cc tc phm ca cc tc gi khc. Nh vy, khi trch dn ngun ti liu tham kho, sinh vin trch dn li tn v tc phm ca tc gi th cp. Vic sao chp li t cc cng trnh sao chp t cng trnh khc cng l iu d nhn thy. Nh thc trng trn cho thy, nhiu kha lun tt nghip, tiu lun c sinh vin sao chp li t nm ny qua nm khc, cng nh sinh vin li nghin cu hoc do thiu nng lc khng mun i tm r ngun gc thc s ca thng tin. Th ba, nhiu trng hp, sinh vin tham kho ti liu, trch dn mt phn tc phm ri sau b sung thm mt phn mi do chnh mnh sng to ra. Khi , nhiu ngi cho rng l tc phm ca mnh, nn khng ghi tn tc gi c tc phm c tham kho v trch dn. Hnh vi sao chp tc phm m khng ghi r ngun gc, tn tc gi v tn tc phm c trch dn l hnh vi xm phm quyn tc gi c quy nh ti Khon 1, iu 25 v khon 5, khon 6, iu 28 Lut s hu tr tu 2005. 2.4. Nguyn nhn dn n tnh trng xm phm quyn tc gi ca sinh vin trong hot ng nghin cu khoa hc 2.4.1. Nhn thc ca sinh vin cn km Mc d, Hin php v mt s b lut khc nh Lut Bo ch, Lut Xut bn, B lut Hnh s v cc lut, vn bn php quy khc c cp, quy nh v vn quyn tc gi nhng k t khi Vit Nam tham gia cng c Bern nm 2004, vn ny mi bt u c d lun ch v c cp nhiu hn trn cc phng tin truyn thng, cng t m nhiu cc t chc, doanh nghip ch , quan tm bo v cc sn phm tr tu bo v quyn li cho n v ca mnh.
56

Phn ln sinh vin ti cc trng i hc, cao ng ngnh Kinh t - X hi cha hiu r v vai tr ca vic bo v quyn tc gi v c thc bo v cha cao. Bn cnh , cn c nhng trng hp sinh vin bit r xm phm nhng vn tip tc hnh vi xm phm ca mnh m khng b nghim cm, x l bi v hnh vi dng nh tr thnh thi quen ca nhiu ngi. Trch nhim ca vn ny khng ch nm v pha cc sinh vin c thc chp hnh cha tt m cn t nhiu nguyn do khc nh: vic thc thi bo v s hu tr tu ni chung v quyn tc gi ni ring nc ta cn nhiu hn ch; hiu lc ca h thng cc quy nh v bo h quyn s hu tr tu cn thp; tnh minh bch v s nghim minh trong thc thi lut cn nhiu vn cn xem xt; nhng hiu bit v thc bo v quyn s hu tr tu ca ngi dn cn cha cao dn n vic dn n trnh trng xm phm quyn s hu tr tu ang din ra kh ph bin; ti cc trng i hc sinh vin khng c hc nhng vn c bn lin quan n bo v quyn tc gi trong hot ng hc tp v nghin cu khoa hc, hot ng bo v quyn tc gi cha c nh trng quan tm; cc tc phm sao chp khng c bn quyn vn lu hnh trn lan trn th trng m khng c bin php hn ch, ngn chn; nhiu trang in t cung cp ti liu sao chp khng c php vn ngang nhin tn ti; gii truyn thng vn cha c nhiu knh thng tin tuyn truyn v hot ng bo v quyn tc gi ni ring v s hu tr tu ni chung. Sinh vin l mt tng lp tr thc trong x hi, l nhng ngi s trc tip tham gia vo qu trnh xy dng t nc trong thi gian ti. C rt nhiu nhng sn phm tr tu, cc cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin ra i v c ng dng trong thc t gp phn vo s pht trin kinh t, x hi ca t nc. Trong thi k t nc ang hi nhp vi th gii v Vit Nam tham gia v k kt cc Cng c quc t v bo v quyn tc gi ni ring hay s hu tr tu ni chung th chc chn y l iu m tt c sinh vin cn phi nm r. V vy ngay t by gi, sinh vin nn c hnh ng
57

ngay bo v quyn tc gi. cng chnh l bn ang bo v cho quyn li ca mnh cng nh ca quc gia trong tng lai. 2.4.2. Hot ng bo v quyn tc gi cha c nh trng quan tm Vic bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin cn b cc trng i hc bung lng. C th nh sau: Th nht, sinh vin ti cc trng cha c o to nhng kin thc c bn nht v quyn tc gi ni ring v s hu tr tu ni chung v vai tr ca chng trong khi hot ng nghin cu khoa hc ngy cng pht trin v s hu tr tu c vai tr ngy cng ln i vi s pht trin kinh t, x hi ca t nc trong thi i ca tri thc. Th hai, ti mi c s o to cn thiu mt n v chuyn trch gii quyt cc vn v bo h quyn tc gi pht sinh ngay ti trng. Bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc l mt mng ti ln cn c nghin cu v gii quyt mt cch c th, c h thng, bi vy, mi trng i hc cn c mt n v chuyn mn v vn ny. Th ba, thiu cc quy nh chi tit v quyn s hu ca nh trng i vi cc ti sn tr tu pht sinh trong qu trnh nghin cu, hc tp ca sinh vin ti cc trng i hc, hnh thc x pht i vi cc trng hp xm phm quyn tc gi cha thc s hiu qu. Cng chnh v thc trng trn, sinh vin khng c ph bin v cc quy nh v bo v quyn tc gi cng nh cc bin php x l cc trng hp xm phm khng c quy nh c th v khng sc rn e nn hnh vi xm phm quyn tc gi ca sinh vin din ra mt cch ph bin, kh kim sot. Th t, cc trng i hc cha ng k s hu i vi cc cng trnh nghin cu khoa hc c cht lng ca sinh vin vi Cc s hu tr tu. ng k quyn tc gi l vic tc gi, ch s hu quyn tc gi np n v h s km theo cho c quan nh nc c thm quyn ghi nhn cc thng tin v tc gi, tc phm, ch s hu quyn tc gi. Mc d vic ng k ny khng
58

bt buc bi v quyn tc gi c pht sinh k t ngy tc phm c sng to v c th hin di mt hnh thc vt cht nht nh (theo khon 1 iu 739 B Lut dn s 2005) song c khuyn khch. Trn thc t, vic ng k quyn tc gi rt c li v ch th quyn c min tr cc ngha v chng minh trc ta v quyn tc gi khi c tranh chp xy ra hay s dng nh mt chng c nhm ngn cn cc ch th khc xm phm quyn tc gi. y cng l vic lm ghi nhn cng sc v kt qu nghin cu khoa hc ca sinh vin. vic y mnh cng tc bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin c hiu qu, trc tin cn phi c s quan tm ch trng ca nh trng cng vi cc cp ngnh lin quan. 2.4.3. Sinh vin thiu kinh nghim v nng lc trong nghin cu khoa hc hoc li nghin cu Nng lc nghin cu khoa hc ca sinh vin cn cha cao. Nguyn nhn ca vn ny l do sinh vin cn th hoc cha thc s hnh nhiu tm huyt cho hot ng nghin cu khoa hc xut pht t vic cha nhn thc c y v tm quan trng v li ch ca hot ng ca nghin cu khoa hc. Hin nay, b mn Phng php phng php nghin cu khoa hc c a vo chng trnh chnh thc ca sinh vin ti nhiu trng i hc, cao ng. y l b mn nhm gip sinh vin c kin thc v vn nghin cu khoa hc nh: Khi nim vn khoa hc; ti khoa hc; gi thuyt khoa hc; lun im, lun c, lun chng, phng php thu thp v x l thng tin; phng php nghin cu ti liu; cch thc t chc thc hin ti khoa hoc v phng php trnh by lun im khoa hc. Ti mt s trng, y l mn bt buc vi tt c cc sinh vin. Tuy nhin, mn hc ny vn cha c nhiu sinh vin quan tm ch n. Th nht, do thi lng ca mn hc khng nhiu. Ti trng i hc Ngoi Thng H Ni, mn Phng php nghin cu khoa hc c kt hp vi mn Logic hc v
59

phng php hc tp thnh mt mn Logic hc v phng php hc tp nghin cu khoa hc chim 3 tn ch trong Logic hc chim 2 tn ch v cc mn phng php chim 1 tn ch. Vi trng i hc Kinh t quc dn H Ni, Phng php nghin cu khoa hc l mn hc t chn nn khng phi tt c sinh vin u hc ngay t nm u. Vi thi lng, s tn ch dnh cho mn Phng php nghin cu khoa hc th sinh vin khng kp nghin cu ht ni dung ca mn hc cng nh coi y ch l mt mn hc i cng khng quan trng nn khng dnh nhiu s quan tm. Th hai, vic ging dy b mn ny trong trng i hc cn mang nng tnh l thuyt v cng bi l do thi lng mn hc t nn khng thi gian sinh vin v gio vin thc hnh v th khng gy c hng th i vi sinh vin. Bn cnh , mn hc cha cung cp cho sinh vin cc phng php nghin cu chuyn bit cho tng chuyn ngnh cng vi cc cng c x l thng tin hin i phc v cho nghin cu khoa hc. C nhiu sinh vin sau khi hc xong mn hc khng thu li c kt qu g thm ch t nhng vn c bn nh cu trc ca mt ti khoa hc. Bn cnh , cng c mt s trng cha ging dy b mn ny. Khi tham gia nghin cu khoa hc, sinh vin gp phi rt nhiu kh khn t vic thu thp thng tin t cc ngun khc nhau, n vic tm kim v s dng cc cng c x l thng tin, vit tiBi vy, c nhiu trng hp, sinh vin b d cng trnh nghin cu do khng th vt qua nhng kh trn. Bn cnh , sinh vin khng ch ng tip xc vi ngun ti liu hng dn v nghin cu khoa hc ti th vin nh trng, trong k yu hi ngh khoa hc sinh vin hng nm dn n vic thiu k nng, phng php nghin cu. Sinh vin khng thc hnh vic nghin cu khoa hc thng xuyn dn n vic thiu kinh nghim khi thc hin kha lun tt nghip. Nguyn nhn ch yu thuc v thc ca sinh vin bi v trong qu trnh hc tp sut 3 nm u, sinh vin phi vit rt nhiu tiu lun hay lm cc bi tp ln, y
60

c coi l cng trnh nghin cu c quy m nh v l bc chun b cho kha lun tt nghip ca sinh vin. Tuy nhin, trong khi thc hin tiu lun v bi tp ln, nhiu sinh vin li nghin cu nn hnh vi sao chp v o vn din ra ph bin. T cng ko theo vic sao chp v mua kha lun tt nghip. Cuc thi Sinh vin nghin cu khoa hc hng nm l c hi tt cho sinh vin hc tp v nghin cu nhng khng thu ht c sinh vin tham gia. T thc trng trn cho thy, vic y mnh cng tc nghin cu khoa hc v nng cao thc, to cho sinh vin nim say m trong hot ng nghin cu khoa hc c ngha v cng quan trng khng ch trong vic nng cao cht lng o to ca nh trng m cn trong vic bo v quyn tc gi ni ring v s hu tr tu ni chung. 2.4.4. iu kin kinh t hn hp ca sinh vin Phn ln sinh vin hc xa nh, c nhiu khon phi chi tiu v cha t ch c v mt ti chnh. Trung bnh, mi sinh vin c trn 2 triu ng chi tiu mi thng, trong phi chi tiu cho cc khon nh tin thu nh, tin n ung, tin in nc sinh hot, chi ph i li v cc khon phc v hc tp, i chi, lin hoan, sinh nht bn btrong khi gi c ngy mt tng ln ti mt ni t nh H Ni. Gio trnh v sch tham kho chim mt khon chi tiu ln ca sinh vin. Mi hc k, sinh vin hc t 5 mn tr ln, trong khng ch cn c gio trnh m cn cn phi tham kho nhng loi sch tham kho khc. Mt khc, thi lng mi mn hc khng ln, hc theo h thng tn ch th hc ht mt mn sinh vin s khng dng n sch na, hoc thm ch, nhiu sinh vin n gn k thi mi mua sch v c. Bi vy, sinh vin cho rng, vic mua mt cun sch gc s rt lng ph. Theo quy nh th gio trnh dnh cho sinh vin khng c qu 120 ngn ng. Tuy nhin, gii hn vn l qu ln so vi sinh vin. Chi ph dnh cho cc loi gio trnh cc mn hc i cng ca sinh vin Kinh t
61

khng qu ln, tuy nhin n cc mn chuyn ngnh, c bit i vi cc mn cn nhiu kin thc bn ngoi v ti liu tham kho th y thc s l mt vn kh gii quyt. Bn cnh , vic hc ngoi ng i vi sinh vin l v cng cn thit, nhng gi sch hc Ngoi ng thng rt cao v y thng l cc cun mua bn quyn t nc ngoi. Do vy, tit kim chi ph tt nht, sinh vin thng s dng gio trnh photo. Gi sch photocopy ch t 30% n 60% gi sch gc thm ch i vi sch mua bn quyn nc ngoi th gi sch photocopy ch bng 10% sch gc bi ch ca hnh photocopy ch quan tm n s trang khng quan tm n cht lng sch, v cht lng sch photo cng tng i tt v c th sng dng trong thi gian cn thit. Sch gi cng c nhiu sinh vin s dng bi gi sch cng ch t 50% n 90% gi sc tht, gip sinh vin khng nhng c mt quyn sch c ba ging sch tht s dng m cn tit kim c mt khon chi tiu. Gi gio trnh Ton cao cp cho cc nh kinh t. Phn I: i s tuyn tnh ca tc gi L nh Thy, trng i hc Kinh t quc dn, do nh xut bn i hc kinh t quc dn pht hnh vo qu III nm 2011 c gi 45 ngn ng nhng gi ca sch gi l 30 ngn ng (66% gi sch tht) v sch photocopy l 13 ngn ng (30% gi sch gc). Gi sch Cambridge IELTS 8 ca tc gi Cambridge ESOL do nh xut bn Cambrigde University Press xut bn nm 2011 gm 176 trang c km CD luyn nghe c phn phi bi Tng cng ty sch Vit Nam Savina c gi l 292 ngn ng. Nhng nu sinh vin mua sch gi ch cn 40 ngn ng (14% gi sch tht) v gi sch photocopy ch cn 20 ngn ng (7% gi sch gc). a phn sinh vin thng download sch Ting Anh trn mng do vic ny khng mt nhiu thi gian v khng phi chi bt c mt khon no. y l hnh vi xm phm quyn tc gi khi Vit Nam gia nhp cc Cng c quc t v bo v quyn tc gi (trong quan trng nht l cng
62

c Berne). Cc loi sch nc ngoi c lu hnh trn th trng Vit Nam u c bo h v quyn tc gi theo Khon 2 iu 13 Lut s hu tr tu 2005.15 Vi nhng so snh ca gi sch trn, th a phn sinh vin s chn sch photocopy, sch gi hoc download trn mng thay v mua mt cun sch tht vi gi ba kh cao trn th trng. Hn na, vic mua sch photocopy li rt d rng bi v khu vc ln cn mi trng i hc cao ng c khng di 2 ca hng photocopy ang hot ng v cung cp y cc loi gio trnh photocopy. u k hc, c nhiu sinh vin mun kim thm thu nhp nn tm ngun bn sch gi ngay trong trng hoc thm ch vo tn trong lp hc gii thiu. Bi vy, sinh vin c th mua sch ngay trong trng hay ngay cnh cng trng m khng cn tm n cc hiu sch xa hn. Bn cnh , nhiu sinh vin vn cha tham kho sch ti th vin nh trng. Ngoi th vin ca nh trng, sinh vin cn c th c sch ti cc th vin ln trn a bn H Ni nh th vin Quc gia, th vin H Ni Tuy nhin, nhiu sinh vin vn cha bit n vic s dng th vin nh trng nh mt cng c nghin cu ti liu. Theo kho st c thc hin trong thng 2 vi cc sinh vin ang hc ti cc trng i hc trn a bn H Ni th ch c gn 9% s sinh vin c kho st thng xuyn mn sch ca th vin v tham kho.16 Th vin lun c xem l tri tim tri thc ca 1 trng i hc. N c coi l ni cung cp nn tng kin thc cho cng tc o to, nghin cu v cc hot ng pht trin khoa hc cng ngh. Tuy nhin, theo kin ca mt s sinh vin, th vin nh trng khng c gio trnh cung cp cho nhu cu mn ca sinh vin. V d gio trnh Ton cao cp dnh cho cc nh
15 16

Ngun s liu: Tc gi kho st trn th trng Ngun s liu: Tc gi thc hin kho st
63

kinh t. Phn 1: i s tuyn tnh tc gi L nh Thy do nh xut bn i hc Kinh t quc dn xut bn nm 2008 l gio trnh c s dng chnh thc ti trng i hc Ngoi thng H Ni. S lng gio trnh ny c trong th vin sn sng cho mn l 5 cun. y l con s rt khim tn khi hu ht tt c cc sinh vin kinh t u hc Ton cao cp ngay t hc k u tin nm th nht. khc phc nhng mt hn ch cn tn ti nh trn cn c nhng bin php thc s hiu qu t pha nh trng v cc cp c thm quyn nhm nng cao hiu qu ca hot ng bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi. 2.5. Nhng thun li v kh khn ca nh trng trong vic thc hin cc gii php nghim ngt bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc 2.5.1. Thun li 2.5.1.1. Vit Nam c h thng php lut bo v quyn tc gi Vic thc hin cc hot ng nhm bo v quyn tc gi ca Vit Nam hin nay c cc thun li khi Vit Nam ang tng bc xy dng mt h thng php lut bo v S hu tr tu ni chung v Quyn tc gi ni ring mt cch hon chnh v xng tm vi cc nc trn th gii. Hot ng bo v cc sn phm tr tu trong nc ngy cng c x hi v d lun quan tm vi ngy cng nhiu cc chnh sch ch o ca nh nc. Cc quy nh c nh trng a ra cn da trn cc quy nh chung ca nh nc v quc t. Vic nh trng p dng cc gii php nghim ngt nhm bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca nh trng s nhn c s ng tnh v ng h ca cc cp v gp phn nng cao cht lng o to v uy tn ca nh trng cng nh h thng gio dc ti Vit Nam hin nay.

64

2.5.1.2. Vic giao lu, hc tp kinh nghim ca cc nc pht trin ngy cng d dng hn Ngy nay, cng vi s pht trin ca khoa hc k thut v s hp tc giao lu gia cc nc trn th gii, Vit Nam ngy cng d dng hn trong tip cn v hc hi cc tin b khoa hc ti cc nc pht trin. Nhn thc c bi hc c p dng i vi h thng php lut ca cc nc tin tin, chng ta cn tip thu mt cch hp l sao cho ph hp vi hon cnh nc nh. T , cc trng i hc cn c nhng nghin cu, kho st v tip thu cc kinh nghim t cc trng i hc khc trong v ngoi nc tip tc xy dng v ci thin h thng cc quy nh, bin php nhm bo v quyn tc gi mt cch ton din v cht ch hn. 2.5.2. Kh khn Bn cnh nhng thun li trong vic xy dng h thng quy nh v p dng cc bin php bo v quyn tc gi, cc trng i hc cng gp khng t cc kh khn cn vt qua. 2.5.2.1. Quy nh php lut v bo v quyn tc gi cn trong giai on hon thin Nh thc trng k trn, hin nay h thng php lut bo v Quyn tc gi ti Vit Nam cn nhiu hn ch v ang trong giai on hon thin. V vy, xy dng c mt h thng cc quy nh cht ch nhm bo v quyn tc gi trong nh trng, cc trng i hc cn u t thm ngun nhn lc cho hot ng nghin cu, thc thi php lut mt cch c th, chuyn nghip. 2.5.2.2. Trnh nhn thc v thc ca sinh vin cn cha cao cng nh mng li thng tin v quyn tc gi cn yu Trnh nhn thc cng nh thc ca sinh vin v vn bo v Quyn tc gi cn cha cao khin cng tc thc thi php lut cn gp nhiu kh khn. hot ng bo v quyn tc gi thc s c hiu qu, bn cnh
65

vic a ra cc quy nh nghim ngt th cng tc gio dc, cung cp cho sinh vin nhng kin thc c bn v vn ny s phi mt mt khong thi gian di. Mt khc, hin nay, h thng thng tin v quyn tc gi cn yu. Mc d, cc trang thng tin c hng ngn bi bit v quyn tc gi cng nh c nhiu tc phm vit v vn ny nhng khng c nhiu sinh vin quan tm. Bi vy, cn c mt trang thng tin y , c sc thu ht mnh m cung cp cho cng ng nhng kin thc c bn v hot ng bo v s hu tr tu ni chung v quyn tc gi ni ring. 2.5.2.3. Cc th tc, hot ng tm kim ti liu ca sinh vin s gp nhiu phc tp, chi ph b ra ln hn Nh nc kt hp vi cc trng i hc thc hin nghim tc cc hot ng bo v cc sn phm trn mi lnh vc ca i sng x hi, khi vic tm kim cc thng tin, ti liu ca cng ng x hi ni chung v ca sinh vin ni ring cng s c nhiu phc tp hn do c nhiu th tc lin quan n bo v quyn tc gi. Bn cnh , sinh vin cn phi b ra mt khon tin ln hn so vi vic s dng cc ti liu photo, sch lu hoc download trn mng. V d: Khi cc quy nh bo v quyn tc gi khng cht ch, c nhiu cun sch in t c s ha v a ln mng download mt cch t do. Tuy nhin, khi cc quy nh ca php lut c thc thi mt cch nghim tc, nu khng th tm c ti liu trong th vin, sinh vin s phi tm n cc a ch tin cy mua sch tht v hoc cc trang thng tin trn mng ng k bn quyn s ha sch c sch trc tuyn, thm ch phi tr mt khon ph i vi cc nh cung cp dch v sch in t. 2.5.2.4. Chi ph u t cho hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin s tng, nh trng cn u t mt khon ngn qu ln c mt h thng cc quy nh hon chnh, cht ch v vic thc thi bo v Quyn tc gi trong nh trng c thc hin mt cch nghim tc
66

c hiu qu, cc trng i hc cn c mt i ng cc cn b ph trch c chuyn mn cao v vn ny. Th hai, vic u t m rng, nng cao quy m, cht lng, s u sch ca th vin nh trng, mua bn quyn sch s ha hoc sao chp tc phm phc v cho hot ng nghin cu khoa hc trong nh trng cn c mt khon kinh ph tng i ln. Tuy nhin, khi hot ng y mnh thng mi ha cc sn phm tr tu ca nh trng v to dng cc mi quan h cht ch gia nh trng v doanh nghip c thc hin thnh cng th nh trng cng s c mt s h tr ln t cc doanh nghip. iu ny khng nhng gp phn rt ngn khong cch gia chng trnh o to vi thc tin lm vic m cn to ra mt mi trng nghin cu khoa hc lnh mnh, chuyn nghip.

67

CHNG III: MT S GII PHP NHM BO V QUYN TC GI TRONG HOT NG NGHIN CU KHOA HC CA SINH VIN
3.1. Gii php v m 3.1.1. Tip tc hon thin php lut v bo h quyn tc gi Vit Nam v ang c nhiu n lc trong vic xy dng v hon thin php lut v s hu tr tu nhng vn thc thi cn gp nhiu hn ch v ang cn mt l trnh v gii php ph hp. Nh nc sa i v ban hnh B Lut dn s 2005 vi cc quy nh tin b v hp l quyn tc gi ng thi xy dng Lut s hu tr tu 2005 vi nhng quy nh c th, chuyn bit v vn quyn tc gi; bo h quyn tc gi, to iu kin hn cho vic thc hin quyn tc gi cng vi hng lot cc Ngh nh, Thng t, Lut Xut bn, Lut bo ch cng quy nh v vn ny. Tuy nhin, vn cn tn ti bt cp khi h thng bo v quyn tc gi ca Vit Nam cha cht ch v xng tm vi cc nc pht trin trn th gii. V vy, nh nc cn phi tip tc nghin cu, tm ra nhng bt cp cn phi sa i v nhng thiu st cn phi b sung trong h thng quy phm php lut, chnh sch bo h lin quan n quyn tc gi hin nay, cc c quan chc nng phi chi tit, c th tng quy nh c ban hnh v hnh thnh khung mc pht c th cho tng hnh vi xm phm. 3.1.2. Tip tc y mnh cng tc tuyn truyn, hng dn, ch o, kim tra, nng cao thc cng ng thc hin bo h quyn tc gi Cng tc tuyn truyn ph bin php lut ni chung v nhng quy nh v quyn tc gi ni ring ng vai tr quan trng trong vic trang b cho cng dn nhng hiu bit v quy nh ca php lut. Trong khun kh cc quy nh v bo v quyn tc gi cng tc tuyn truyn phi nhm vo ba i

68

tng ch yu l tc gi, ch s hu quyn tc gi v ngi s dng tc phm lm cho cc i tng hiu r quyn li v trch nhim ca mnh. Thc t cho thy, hnh vi xm phm quyn tc gi ngy cng ph bin trong x hi v mc nghim trng v phc tp ca tnh hnh xm phm c du hiu gia tng. Phn ln ngi dn cha nhn thc c bn v bo v quyn tc gi cng nh thc thc hin php lut cn cha cao. V vy, Nh nc ta cn c nhng chnh sch nhm y mnh cng tc tuyn truyn, ph bin php lut s hu tr tu n cng ng nhn dn; thc y thng mi ho cc hot ng lin quan n quyn tc gi, tuyn truyn v nng cao nhn thc v gi tr kinh t v nhng li ch hp php ca vic thng mi ho cc sn phm tr tu cng nh vic tun th nghim tc cc quy nh bo v quyn tc gi; cn quy nh r c quan u mi quan l v c ch ti x l thch hp i vi cc hnh vi xm phm ca c ngi thc thi cng nh ngi qun l vic thc thi; thng xuyn c cc thanh tra v theo di, kim tra vic thi hnh Lut ti cc a phng. Bn cnh , ti cc a phng v cc n v, c quan cn thng xuyn t chc cc hi tho, cc bui hng dn, ch o vic thc thi quyn tc gi ti n v mnh. 3.1.3. Nng cao s lng v cht lng cc cn b bo v quyn tc gi Vic thc thi bo v quyn tc gi ca Vit Nam hin nay cn gp nhiu kh khn khi thiu ngun nhn lc chuyn mn v vn ny, khi S hu tr tu ni chung v quyn tc gi ni ring mi nc ta. Song song vi vic tng cng s lng cc chuyn gia v bo v quyn tc gi ti cc c quan, t chc ti cc thnh ph ln th nh nc nn m rng cc vn phng t vn v cc n vi thc thi bo v quyn tc gi ti nhiu a phng trn c nc, hnh thnh i ng cn b thc thi quyn tc gi t Trung ng n a phng; to iu kin, phng tin vt cht sc p ng nhu cu mi. Ngoi ra, Nh nc cn y mnh vic o to i ng cn b chuyn mn trong h thng thc thi bo v quyn tc gi t chnh ph, b Vn ha
69

Thng tin, y ban nhn dn cc Tnh, thnh ph trc thuc Trung ng thng qua cc lp o to chnh quy, ti chc, cc cuc tp hun chuyn mn, cc hi tho khao hc trong nc v quc t. Hot ng bo v quyn tc gi cn c thc hin mt cch su rng, nghim tc, c hiu qu ti tt c cc c quan, n v, t chc doanh nghip ang hot ng trn c nc. 3.1.4. Son tho v thng nht cc quy nh v bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin trong cc c s o to thnh mt h thng trn c nc Hot ng bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ti cc c s o to, c bit l cc trng i hc, cao ng lun cn c ch trng do hnh vi xm phm quyn tc gi din ra mt cch ph bin v thng xuyn cho ra i cc sn phm tr tu mi cng nh s dng cc tc phm trc lm ti liu nghin cu. Hot ng nghin cu khoa hc khng ch din ra trong phm vi nh trng, m trn phm vi ton x hi, nhiu cng trnh khoa hc c nh hng su rng n tnh hnh kinh t, x hi ca t nc. Xut pht t nhu cu trn, Nh nc cng vi B Gio dc v o to cn c nhng quy nh c th i vi hot ng bo v quyn tc gi trong cc c s o to ni chung v cc trng i hc trn c nc ni ring; to ra mt h thng cc quy nh php lut thng nht gia cc trng i hc, cao ng trnh s tranh chp khoa hc gia cc n v nh hng n uy tn ca cc trng. 3.1.5. Ngn chn, x l nghim khc hn i vi cc trng hp xm phm quyn tc gi Hin nay, tnh trng xm phm quyn tc gi ang din ra mt cch ph bin v kh kim sot. Xt ring i vi cc hot ng lin quan trc tip n hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin, thc t cho thy, nhiu qun photocopy ang hot
70

ng ngang nhin photo cc gio trnh, ti liu hc tp m khng c s cho php ca ch s hu quyn tc gi; nhiu ca hng sch kinh doanh sch gi, sch lu hot ng cng khai v c nhiu ngi n mua; cc trang web, ch Lun vn tn ti ngang nhin trn mng m khng c bin php x l. Thc t trn cho thy, bo v quyn tc gi ang l mt vn ln i vi nc ta. khc phc tnh trng trn, cc c quan c thm quyn cn c cc quy nh nghim khc hn: cn c mc x pht nng v mt kinh t v php l i vi cc hnh vi xm phm quyn tc gi tng tnh nghim minh v thc thi c hiu qu cc quy nh ca Lut S hu tr tu; cc c quan chc nng phi chi tit, c th tng quy nh c ban hnh v hnh thnh khung mc pht c th cho tng hnh vi xm phm; phi xy dng c h thng c ch gim st mang tnh lin ngnh nhm phng, chng mt cch hiu qu cc hnh vi xm phm quyn quyn tc gi. Trong lu n vic chun b lc lng thc hin v phi thc hin mt cch nghim tc, thng xuyn, trnh tnh trng pht ng theo phong tro. c bit, cn quan tm hn n cc trang mng ng ti mt cch tri php cc loi sch in t khng c bn quyn, x l cc hnh thc ch lun vn ang hot ng mua bn cc cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin mt cch tri php. 3.1.6. H tr gim gi gio trnh v sch tham kho cho sinh vin Gio trnh v sch tham kho cho sinh vin l yu t quan trng trong pht trin hot ng gio dc, o to ca nc nh. Hin nay, gi sch tht trn th trng tng i cao so vi iu kin kinh t ca sinh vin trong khi sch trong th vin khng p ng nhu cu hc tp, nghin cu khoa hc ca sinh vin, dn n tnh trng sinh vin thng xuyn s dng sch photo, sch lu, download sch in t khng c bn quyn trn mng. T hnh vi s dng sch gi ca c gi, cc nh xut bn hng nm cng gp phi nhng thit hi ln v kinh t, lm mt tnh cnh tranh trn th trng
71

vn ha c, khi sn phm c mua bn quyn lun c gi cao hn so vi cc sn phm khng ng k mua li quyn tc gi bi vy c ng o ngi s dng. gim thiu mt cch ti a hnh vi trn, nh nc ta cn dnh mt khon ngn sch h tr gim gi sch cho sinh vin, ng thi tng cng quy m hot ng ca cc th vin ln nh th vin Quc gia, th vin thnh ph. Bn cnh , cng vi s pht trin ca cng ngh thng tin, loi hnh sch in t c nhiu ngi s dng. V th, nh nc cn c s qun l cht ch i vi loi hnh ny ngn chn hnh vi xm phm quyn tc gi ca cc c nhn t chc cung cp cng nh s dng sch in t. Bo v quyn tc gi trong thi k hi nhp l vn thit yu khng ch thc y tnh sng to, m bo quyn, li ch chnh ng ca tc gi v ch s hu quyn tc gi; to mi trng cnh tranh cng bng, lnh mnh m cn gp phn ln trong tin trnh hi nhp kinh t tri thc, l iu kin cn Vit Nam tham gia vo t chc thng mi th gii vi nhiu c hi pht trin. 3.2. Gii php c th trong cc trng i hc Kinh t X hi 3.2.1. Thnh lp cc n v chuyn trch gii quyt cc vn lin quan n bo v quyn tc gi (S hu tr tu )trong nh trng Bo v quyn tc gi l hot ng lun gn lin vi Nghin cu khoa hc trong nh trng. Ti cc nc pht trin, vic bo h kp thi quyn tc gi i vi cc kt qu nghin cu gn nh tr thnh mt tp qun trong hot ng Nghin cu khoa hc. gc kinh doanh, cc t chc c nhiu giao dch thng mi lin quan n quyn tc gi nh trng i hc, vin nghin cu, doanh nghip u c b phn chc nng qun l vic khai thc cc quyn ny. Nhm thng nht u mi t chc, qun l v trin khai hot ng bo v cc sn phm tr tu cng nh chuyn giao cng ngh ca Trng, vic thnh lp vn phng hoc trung tm chuyn gia cng m trc ht l b phn
72

chuyn trch s hu tr tu ni chung v quyn tc gi ni ring l rt cn thit v cp bch theo xu th chung v kinh nghim thc t ti cc trng i hc nghin cu trn th gii. B phn chuyn trch s hu tr tu khng nhng ng mt vai tr quan trng trong vic thc y ng k, theo di v bo h quyn tc gi ca cc Trng m cn ng vai tr l mt c quan u mi thc hin chuyn giao cng ngh, xc tin vic thng mi ho cc sn phm cng ngh ca Trng, lin h tm u ra, tm ngun ti tr Nghin cu khoa hc v phn chia li nhun cho cc bn tham gia. Ngoi ra, b phn ny c thnh lp khng ch c tc dng tng cng hiu qu trong hot ng Nghin cu khoa hc, chuyn giao cng ngh ca cc Trng m cn nh hng hot ng nghin cu khoa hc, chuyn giao cng ngh trn c s quyn tc gi c bo h, tng cng thu nhp cho cc Nh khoa hc v trng i hc, m bo vic u t ca cc doanh nghip vi nhng cng ngh c cp bng c quyn sng ch, gii php hu ch. Tuy nhin, ty thuc iu kin ti chnh, nhn lc v hon cnh thc t, iu kin mi trng, b phn qun l quyn tc gi (S hu tr tu) c th c thnh lp nh mt b phn trc thuc trng nh phng, ban hoc c th mang t cch php l hot ng nh mt n v hch ton c lp, c con du ring nh mt trung tm. 3.2.2. Ban hnh cc quy nh bo v quyn tc gi trong nh trng, gio dc v nng cao thc ca sinh vin v bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khao hc Hin nay, ti nhiu trng i hc, quy nh v bo v quyn tc gi cha c chnh thc a vo cc quy nh o to ti cc trng i hc, cao ng, hoc ni dung quy nh cn s si cha c nhiu sinh vin ch n dn n tnh trng nhiu sinh vin cha hiu r v quyn tc gi v v cha c thc bo v quyn tc gi trong hot ng hc tp nghin cu khoa
73

hc cng nh mi mt ca i sng. Bin php c a ra y, nh trng cn a Bo v s hu tr tu ni chung hay Bo v quyn tc gi ni ring thnh mt ni dung c ging dy chnh thc ti cc trng song song vi b mn Phng php nghin cu khoa hc, hay sinh vin cn c hc v vn ny ngay trong tun sinh hot chnh tr u kha hc. Nhng trc khi nghin cu v p dng ni dung ging dy chnh thc, nh trng cn a ra cc quy nh c th nhm bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin trong nh trng; cn nghim cm cc hnh vi xm phm ca sinh vin cng nh c cc hnh thc x l ty theo mc . 3.2.3. Tng cng s lng sch trong th vin nhm y mnh vai tr ca th vin trong hot ng nghin cu khoa hc Thc t cho thy, s lng sch tham kho c bit l gio trnh ca nhiu trng i hc khng p ng nhu cu mn v c ca s lng ln sinh vin trong nh trng. V th m nhiu th vin cha hot ng c nh ng chc nng tri tim ca nh trng nh vn thng thy. Cc trng i hc cn quan tm, u t chm lo n quy m v cht lng ca th vin hn na. Tng cng s lng sch trong th vin bng cch u t ngun quy cho hot ng ca th vin; vn ng cc t chc x hi, cc cu sinh vin quyn gp, ng h sch cho sinh vin ang hc ti trng. Song song vi hot ng m rng quy m ca th vin, hot ng tuyn truyn, gii thiu cc ti liu tham kho, cc hc liu cho sinh vin cng cn c quan tm. Cn trnh tnh trng, nhiu sinh vin t khi nhp hc n cha tt nghip cha n th vin nh trng bao gi do cho rng th vin nh trng l ni nhm chn v khng p ng c nhu cu c sch ca mnh. Mi trng i hc cn xy dng th vin tr thnh mt ni cung cp ti liu, cung cp thng tin phc v c lc cho vic nghin cu ca sinh vin cng nh cc ging vin trong nh trng.
74

Mt v d ti trng i hc FPT, u mi hc k, th vin nh trng cho ton b sinh vin trong trng mn gio trnh v ti liu hc tp v sau khi kt thc mn hc , sinh vin bo qun sch nguyn vn tr v th vin. Nh vy gio trnh c sinh vin dng t nm ny qua nm khc. V vy, ton b sinh vin c dng sch tht do nh trng cung cp. Tuy nhin, hot ng ca th vin nh trn cn mt khon u t ln v FPT l c s o to ngoi cng lp, sinh vin phi ng chi ph dch v o to cao hn cc trng cng lp khc. Mt khc, cng ngh khng ngng c i mi cng nh kin thc ngy mt tng ln, do vy gio trnh khng th s dng li qu nhiu nm nn cc trng cng lp cng s gp nhiu vn ti chnh khi u t mt lng sch ln qua tng giai on sa i, b sung v ti bn sch. V th cn phi c nhiu gii php thc s hiu qu v c tnh thc tin cao, tm cc ngun kinh ph t cc doanh nghip, c quan, t chc nhm nng cao cht lng hot ng ca th vin nh trng. 3.2.4. H tr sinh vin mua sch tht Mc d c gi cao hn, nhng sch tht vn c nhiu sinh vin s dng v qu trng bi s trn trng sn phm tr tu cng nh a con tinh thn ca tc gi, cng vi vic sch tht c hnh thc p hn, gip sinh vin c thm ng lc v hng th trong hc tp hn l sch photocopy. Tuy nhin, iu kin kinh t chnh l vn ln sinh vin gp phi. V vy, nh trng cn tho lun v nh s tr gip t pha nh nc v cc nh xut bn h tr gi sch cho sinh vin ti trng vi s lng ln. y l hot ng khng nhng bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca nh trng m cn to ng lc hc tp cho sinh vin, cng nh tng cng mi quan h hp tc gia nh trng v cc nh xut bn c uy tn. 3.2.5. Cung cp sch c bn quyn cho sinh vin Sch c bn quyn mun ni v cc loi sch c sao chp, s
75

ha m nhn c s cho php ca tc gi cun sch . Hin nay, chng trnh hp tc o to ca Vit Nam vi cc nc pht trin trn th gii ang c y mnh, v nhiu mi trng o to cung cp cc loi sch ca nc ngoi sinh vin s dng. Gi ca cc sch ny thng cao hn rt nhiu so vi sch c xut bn ti Vit Nam, v th, nh trng cn c chnh sch m phn vi cc trng i tc h tr, gim chi ph sch cho sinh vin Vit Nam hoc ng k mua li bn quyn i vi cc cun sch ny sao chp, s ha thnh sch in t s dng trong phm vi nh trng. Bn cnh , th vin nh trng cn tng cng hot ng ca th vin in t. Cc th vin in t ti cc trng cn c h thng sch in t phong ph v a dng hn phc v nhu cu nghin cu trn my tnh ca sinh vin v gio vin trong trng. Cn nhn mnh, cc sch c s ha cn c s ng ca tc gi cun sch . 3.2.6. ng k bo h quyn tc gi ca cc cng trnh nghin cu khoa hc c cht lng ca sinh vin v cc sn phm tr tu khc ca nh trng vi Cc Bn quyn S lng cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin ngy cng ln v cht lng cng khng ngng c tng ln. Tuy nhin, do vic ng k bo h quyn tc gi l khng bt buc nn nhiu tc gi cha thy c tm quan trng ca vn ny. Hin nay, vic ng k bo h quyn tc gi mi ch c mt s t cc trng i hc thc hin m a phn l cc cng trnh thuc ngnh K thut. y mnh hot ng nghin cu khoa hc v to ng lc cho sinh vin nghin cu, cc trng i hc cn phi xem xt lp cc h s ng k quyn tc gi cho cc cng trnh nghin cu thc s c cht lng ca sinh vin. Hn na, cn thc y mi quan h gia trng i hc v doanh nghip nhm gip trng xy dng mt c s khoa hc bn vng v mang tnh cnh tranh, thc y thng mi ha ti sn tr tu, cc trng nn c nhng thay
76

i c bn v nhn thc nh sau: - Kt hp vi cc doanh nghip t hng, u t nghin cu cho cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin. - Qung b kt qu nghin cu c nh hng, kh nng ng dng cao v ng k xc lp quyn tc gi i vi cc cng trnh nghin cu ca sinh vin trong v ngoi nc. - p dng h thng thng v khuyn khch cc sinh vin da trn gi tr thng mi sng kin ca h. - C bin php khen thng, tuyn dng cc sinh vin c nhiu ti sn tr tu c chng nhn ti c quan c thm quyn v S hu tr tu Ngoi ra, i vi cc cng trnh ca cc cu sinh vin, sinh vin cn lm th tc nu r sn phm sinh vin to ra li cho trng - trng c php s dng trong trng hp no, khi no phi tr tin cho sinh vin v trng hp no th thi.17 3.2.7. H tr vic in n ti liu v cc bo co nghin cu khoa hc ca sinh vin Thc t cho thy, n k phi np, nhiu sinh vin n cc ca hng in n ti, tiu lun, kha lun tt nghip v b cc ch ca hng lu li sn phm trong my tnh, sau in sao ra nhiu bn bn cho cc sinh vin khc. Cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin l ti sn tr tu ca nh trng, cn c bo v v trnh hnh vi sao chp ca cc c nhn t chc bn ngoi. Do vy, trnh hin trng trn, cc nh trng cn c cc vn phng h tr in n cho sinh vin ngay ti trong nh trng v c th vin lu tr, qun l cc tc phm ca nh trng thng xuyn cp nht cng trnh
17

Phan Quc Nguyn - Bn tin HQG H Ni, ng k s hu tr tu trong cc i hc, thng 12 nm 2010 <http://www.vnu.edu.vn/btdhqghn/?C2114/N9995/dang-ki-so-huu-tri-tue-trong-cac-daihoc.htm>

77

qua cc nm sinh vin tham kho. 3.2.8. Tr gip v khuyn khch cc hot ng trao i sch gia cc sinh vin trong trng Ti nhiu trng, trong thi gian gn y c nhiu cc t chc, cu lc b tnh nguyn ca sinh vin t chc ngy hi trao i sch. Ti y, sinh vin mang cc cun sch, c bit l gio trnh trong nh trng s dng xong n trao i ly nhng cun sch, gio trnh cn dng trong hc k mi. y l hot ng c ngha ln vi sinh vin v c ng o sinh vin tham gia. Tuy nhin, do tnh trng sinh vin s dng sch photocopy qua nhiu nm, vy nn sch trao i phn ln l cc gio trnh photocopy, nn hot ng ch p ng nhu cu s dng gio trnh ca sinh vin, khng ci thin c tnh trng xm phm quyn tc gi ang din ra trn lan. V vy, cn c thm s hng dn, ch o ca nh trng, khuyn khch sinh vin s dng sch tht, v tit kim chi ph dnh cho gio trnh, sinh vin s tham gia vo cc Ngy hi i sch din ra vo u mi hc k. 3.2.9. u t nghin cu cc cng ngh hin i nhm kim tra v pht hin hnh vi sao chp cng trnh nghin cu Cc cng ngh p dng cng ngh thng tin kim tra v pht hin hnh vi sao chp cng trnh nghin cu khoa hc, kha lun ca sinh vin c nhiu trng p dng khng ch ti mt s trng ti Vit Nam m cn c nhiu trng i hc trn th gii. o vn khng phi l hin tng mi xy ra; n c k t khi c vn bn vit. Tnh trng xm phm ti cc trng i hc trm trng n cc trng phi p dng phn mm pht hin cc bi lm c du hiu o vn c tn gi Turnitin. Phn mm ny c chc nng sng lc cc on vn t c s d liu gm 155 triu bi lm ca sinh vin, 110 triu loi vn bn v 14 triu trang webs. (V d: Anh, 98% trng s dng phn mm ny. Trong
78

nm 2006, ngnh gio dc nc ny mi ch kim tra 600.000 bi lun nhng n nm ngoi, s lng l 3 triu)18 Phn mm d tin ch nhng vai tr ca ngi gio vin trong vic pht hin ra cc bi lm nh th vn l ch cht. Cc gio vin c th kim tra kt hp vi my hoc pht hin nh kinh nghim v vn kin thc sn c. Cc phn mm nh trn cha c s dng rng ri ti Vit Nam hoc c s dng nhng khng mang li kt qu ln do nhiu sinh vin vn c nhiu bin php chng i. Bi vy, cc trng i hc cn u t nghin cu cc sn phm cng ngh c tnh p dng v hiu qu cao hn pht hin hnh vi sao chp tri php v c hnh thc x l nghim khc vi vn ny.

18

Phan Khng (theo BBC), Anh p dng cng c chng o vn, thng 6 nm 2004

< http://vnexpress.net/gl/vi-tinh/2004/06/3b9d32ca/>

79

KT LUN
Cc cng trnh nghin cu khoa hc ca sinh vin, ngay c nhng sn phm khoa hc vi quy m nh nh tiu lun, u l sn phm tr tu ca nh trng. N gp phn nh gi cht lng hc tp, nghin cu khoa hc ca sinh vin cng nh cht lng o to ca nh trng. Bi vy, bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin l iu ht sc cn thit. Vi ti Bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi, cng trnh tp trung nghin cu nhng vn l lun v bo v quyn tc gi v thc trng tnh hnh nghin cu khoa hc ca sinh vin v vn bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi Vit Nam hin nay, t xin a ra mt s gii php c th nhm khc phc cc vn cn tn ti. V pha cc trng i hc thuc ngnh Kinh t - X hi, cn quan tm hn n vn bo v quyn tc gi i vi hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin, t nng cao cht lng o to, gio dc, cn c mt h thng cc quy nh v bin php bo v quyn tc gi trong nh trng mt cch cht ch v c th hn. Bo v quyn tc gi l mt ti ln bao gm nhiu vn khc nhau. Trong thi gian ti, tc gi s tip tc nghin cu su hn v vn Bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin ngnh Kinh t - X hi hon thin h thng cc bin php nghim ngt c th c ng dng ti cc trng i hc Vit Nam mt cch trit quy m hn na. Bn cnh , ti s c m rng, pht trin nghin cu v vn bo v quyn tc gi trong hot ng nghin cu khoa hc trong hot ng nghin cu khoa hc trong cc trng i hc ni chung.

80

DANH MC TI LIU THAM KHO

Ti liu tham kho ting Vit 1. 2. 3. 4. 5. B Lut dn s Vit Nam 2005 Lut S hu tr tu Vit Nam 2005 Cng c Berne v bo h cc tc phm vn hc v ngh thut Lut Khoa hc v Cng ngh nm 2000 Ngh inh s 100/2006/N CP ngy 21/9/2006 Quy nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca B Lut dn s, Lut S hu tr tu v quyn tc gi v quyn lin quan 6. Cc bn quyn tc gi, 2008, Bo co tng kt cng tc bo h quyn tc gi nm 1999 2007 7. D nh Phc v L Hoi An, 2008, Phng php hc tp v nghin cu khoa hc cho sinh vin, i hc Ngoi Thng H Ni, 348 trang 8. L Nt, 2006, Quyn s hu tr tu, Nh Xut bn i hc Quc gia thnh ph H Ch Minh, trang 48 79 9. L Ngc Yn Nhi, Mt vi kin nhm nng cao cht lng nghin cu khoa hc ca sinh vin trng i hc Ngoi Thng, K yu hi ngh Khoa hc sinh vin nm 2011, trng i hc Ngoi Thng, H Ni nm 2011, trang 21 n trang 29 10. Nguyn B nh, Phm Thanh Tng, 2006, Cng c Berne 1886 cng c hu hiu bo h quyn tc gi, Nh xut bn T Php H Ni, 289 trang 11. Nguyn Thy Phng, 2011, xut mt s bin php khc phc kh khn trong hng dn sinh vin tham gia kin tp v thc tp tt nghip, K yu hi ngh Khoa hc sinh sinh vin nm 2011, trng i hc Ngoi Thng, H Ni, trang 211 215 12. PGS.TS. Nguyn Hong nh, 2011, Vi kin v Phng php hc tp
81

v Nghin cu khoa hc bc i hc, K yu hi ngh Khoa hc sinh sinh vin nm 2011, trng i hc Ngoi Thng, H Ni, trang 16 n trang 20 13. Phng Qun l khoa hc v cu lc b Sinh vin nghin cu khoa hc trng i hc Ngoi Thng, 2011, Hot ng nghin cu khoa hc ca sinh vin i hc Ngoi Thng nm hc 2010-2011, K yu hi ngh Khoa hc sinh sinh nm 2011, trng i hc Ngoi Thng, H Ni, trang 9 15 14. Thc s Nguyn Ngc Lm, Thc s L Th Nam Giang, Tin s Nguyn Th Bch Ngc Trng i hc Lut thnh ph H Ch Minh, 2007, V quyn photocopy tc phm trong mi trng gio dc, Tp ch khoa hc php lut s 2, trang 39 15. TS. L nh Tr TS. V Th Hi Yn, 2009, Gio trnh Lut s hu tr tu, Nh xut bn gio dc Vit Nam, trang 30 46 16. TS. Phng Trung Tp, 2008, Gio trnh Lut S hu tr tu Vit Nam, Trng i hc Lut H Ni, Nh xut bn Cng an nhn dn, H Ni, trang 33 73 Cc trang web: 17. Kim Oanh, Cc bn quyn tc gi, Hot ng ca Trung tm bo v quyn tc gi m nhc Vit Nam S pht trin n tng, thng 1 nm 2010 18. <http://tin.luathoangminh.com/tin-phap-luat/39-quy-dinh-phap-luat/257hoat-dong-cua-trung-tam-bao-ve-quyen-tac-gia-am-nhac-viet-nam--suphat-trien-an-tuong.html> 19. Cc bn quyn tc gi, Kt qu hot ng ca Trung tm bo v quyn tc gi m nhc Vit Nam, thng 2 nm 2012 <http://www.cov.gov.vn/cbq/index.php?option=com_content&view=arti cle&id=1262:kt-qu-hot-ng-nm-2011-ca-trung-tam-bo-v-quyn-tac-gi-am82

nhc-vit-nam&catid=53:cac-hot-ng-bo-h-qtg-qlq-ti-vn&Itemid=104> 20. Cc Bn quyn tc gi, Tng kt cng tc bo h quyn tc gi, quyn lin quan nm 2010 v giai on 2001 2010, thng 1 nm 2011 <http://www.cov.gov.vn/cbq/index.php?option=com_content&view=arti cle&id=659&catid=49&Itemid=102> 21. Tin S, Dy sinh vin nghin cu khoa hc, thng 12 nm 2011 <http://gdtd.vn/channel/2741/201112/Day-sinh-vien-nghien-cuu-khoahoc-1957197/> 22. Nguyn Trc Lm, Ph gim c th vin, trng i hc An Giang, Tm hiu v quyn v cc i tng quyn s hu tr tu trong trng i hc, nm 2010 <http://lib.agu.edu.vn/images/image_content_lib/sohuutritue.pdf> 23. Phan Khng (theo BBC), Anh p dng cng c chng o vn, thng 6 nm 2004 <http://vnexpress.net/gl/vi-tinh/2004/06/3b9d32ca/> 24. Phan Quc Nguyn - Bn tin HQG H Ni, ng k s hu tr tu trong cc i hc, thng 12 nm 2010 <http://www.vnu.edu.vn/btdhqghn/?C2114/N9995/dang-ki-so-huu-tritue-trong-cac-dai-hoc.htm > 25. PGS. TSKH Hong Kim, Phng php lun nghin cu khoa hc < http://tudu.com.vn/attachment.aspx?id=867> 26. Trung Sng, Thiu cc quy nh chi tit v quyn s hu ca cc trng, thng 8 nm 2011 <http://news.go.vn/tin/180282/Thieu-cac-quy-dinh-chi-tiet-ve-quyen-sohuu-cua-cac-truong.htm >

83

PH LC 1
TNG KT CC KHO ST CA TC GI V VN BO V QUYN TC GI TRONG HOT NG NGHIN CU KHOA HC CA SINH VIN NGNH KINH T - X HI i tng kho st ca cng trnh l cc sinh vin ang theo hc ngnh Kinh t - X hi ti cc trng i hc ti H Ni v Hi Phng. Kho st 1: S lng sinh vin tham gia kho st l 166 sinh vin Cu hi: Bn hiu nh th no v quyn tc gi? A. B. C. Bit v hiu rt r C nghe qua v bit mt cht t Cha nghe bao gi

Sau kho st tc gi thu c s liu nh sau: - La chn A c10 sinh vin la chn chim 6.02% tng s sinh vin c kho st - La chn B c 132 sinh vin la chn chim 79.52% tng s sinh vin c kho st - La chn C c 24 sinh vin la chn chim 14.46% tng s sinh vin c kho st Ngoi ra c 81 sinh vin tr li rng Bit nhng vn xm phm chim 48,8% tng s sinh vin c kho st. Kho st 2: S lng tham gia kho st l 223 sinh vin Cu hi: Bn thng s dng gio trnh, hc liu t ngun no? A. B. Sch photocopy Mn th vin

C. ........................................................................................................... M
84

ua sch ng gi ti cc hiu sch D. Ngun khc (Xin li t cc anh ch kha trn, mua sch gim gi, download trn mng, tham gia ngy hi i sch Sau kho st, tc gi thu c s liu nh sau: - La chn A c 161 sinh vin la chn chim 72.2% tng s sinh vin c kho st - La chn B c 24 sinh vin la chn chim 10.76% tng s sinh vin c kho st - La chn C c 7 sinh vin la chn chim 3.14 % tng s sinh vin c kho st - La chn D c 31 sinh vin la chn chim 13.9 % tng s sinh vin c kho st.

85