Giao Trinh Ky Thuat Xung So 185

KHOA CNG NGH THNG TIN
B MN I N T - VI N THNG
K THU T XUNG - S

Bin so n: on Th Thanh Th o
Ph m Vn Ng c

L u hnh n i b
THI NGUYN 2010
Ph n 1: K thu t xung
1
Ch ng 1:
KHI NI M CHUNG
1. Tn hi u xung v tham s :
1.1. nh ngha
Cc tn hi u i n p hay dng i n bi n i theo th i gian c chia thnh 2
lo i c b n l tn hi u lin t c v tn hi u r i r c (gin o n).
Tn hi u lin t c cn g i l tn hi u tuy n tnh hay t ng t . Tn hi u r i r c
g i l tn hi u xung hay s
Tiu bi u cho tn hi u lin t c l tn hi u sin, nh hnh 1, v i tn hi u sin ta c
th tnh c bin c a tn hi u t i t ng th i i m khc nhau.
+
-
+
-
+
-
+
-
+
- t
V
V
p
-V
p
Hnh 1.1: Tn hi u hnh sin
Ng c l i tiu bi u cho tn hi u r i r c l tn hi u vung, d ng tn hi u nh
hnh 2, bin c a tn hi u ch c 2 gi tr m c cao V
H
v m c th p V
L
, th i gian
chuy n m c tn hi u t m c cao sang m c th p v ng c l r t ng n coi nh b ng 0
VH
VL
VH
V
V
VL
t
t
a) b)
Hnh 1.2: a, xung vung i n p > 0. b, xung vung i n p u nhau
Tn hi u xung khng ch c tn hi u xung vung m cn c m t s d ng tn hi u
khc nh xung tam gic, rng c a, xung nh n, xung n c thang c chu k tu n hon
theo th i gian v i chu k l p l i T.
2
u
t t
u
A: xung tam gic B. Xung nh n (vi phn)
t
C. Xung rng c a
(hm m - tch phn)
u
t
u
D. xung n c thang
Hnh 1.3: Cc d ng tn hi u xung:
Trong nhi u tr ng h p xung tam gic c th coi l xung rng c a
Cc d ng xung c b n trn r t khc nhau v d ng sng, nh ng c i m chung l
th i gian t n t i xung r t nh t, s bi n thin bin t t p ln cao (xung nh n) v t
cao xu ng th p (n c thang, tam gic) x y ra r t nhanh
nh ngha: Tn hi u xung i n p hay xung dng in l nh ng tn hi u c th i gian
t n t i r t ng n, c th so snh v i qu trnh qu trong m ch i n m chng tc
d ng.
1.2. Cc tham s c b n c a tn hi u xung:
Tn hi u xung vung nh hnh 1 l m t tn hi u xung vung l t ng, th c t
kh c 1 xung vung no c bin tng v gi m th ng ng nh v y:
u
t
tx
tng
T
Um
0
Um
A, xung vung l t ng
t
Um
u
u
0.9Um
0.1Um
0
tx
t
ttr ts
B, xung vung th c t
Hnh 1.4 D ng xung
3
Xung vung th c t v i cc o n c tr ng nh : s n tr c, nh, s n sau.
Cc tham s c b n l bin U
m
, r ng xung t
x
, r ng s n tr c t
tr
v sau t
s
,
s t nh u
- Bin xung U
m
xc nh b ng gi tr l n nh t c a i n p tn hi u xung c
c trong th i gian t n t i c a n.
- r ng s n tr c t
tr
, s n sau t
s
l xc nh b i kho ng th i gian tng v
th i gian gi m c a bin xung trong kho ng gi tr 0.1U
m
n 0.9U
m
.
- r ng xung T
x
xc nh b ng kho ng th i gian c xung v i bin trn m c
0.1U
m
(ho c 0.5U
m
).
- s t nh xung u th hi n m c gi m bin xung t ng t ng t 0.9U
m
n U
m
.
V i dy xung tu n hon ta c cc tham s c tr ng nh sau:
- Chu k l p l i xung T l kho ng th i gian gi a cc i m t ng ng c a 2
xung k ti p, hay l th i gian t ng ng v i m c i n p cao t
x
v m c i n
p th p t
ng
T = t
x
+ t
ng
(1)
- T n s xung l s l n xung xu t hi n trong m t n v th i gian.
1
F=
T
(2)
- Th i gian ngh t
ng
l kho ng th i gian tr ng gi a 2 xung lin ti p c i n nh
h n 0.1U
m
(ho c 0.5U
m
).
- H s l p y

l t s gi a r ng xung t
x
v chu k xung T
x
t
T

(3)
Do T = t
x
+ t
ng
v y ta lun c
1 <
- r ng c a xung
Q
l t s gi a chu k xung T v r ng xung t
x
.
x
T
Q
t
(4)
* Trong k thu t xung - s ng i ta s d ng ph ng php s i v i tn hi u
xung v i quy c ch c 2 tr ng thi phn bi t
4
- Tr ng thi c xung (t
x
) v i bin l n h n m t ng ng U
H
g i l tr ng thi
cao hay m c 1, m c U
H
th ng ch n c t 1/2Vcc n Vcc.
- Tr ng thi khng c xung (t
ng
) v i bin nh h n 1 ng ng U
L
g i l tr ng
thi th p hay m c 0, U
L
c ch n ty theo ph n t kha (tranzito hay IC)
- Cc m c i n p ra trong d i U
L
< U < U
H
c g i l tr ng thi c m
2. Cc d ng i n p n gi n v ph n ng c a m ch i n RC RL i v i
d ng xung.
Trong l thuy t v m ch l c ng i ta chia m ch l c thnh 2 lo i l m ch l c
th ng v m ch l c tch c c, cc m ch l c th ng dng cc ph n t c b n R-L-
C cn c chia thnh m t s lo i
Theo linh ki n c m ch l c RC, RL, LC
Theo t n s ch n l c c: m ch l c thng th p, m ch l c thng cao, m ch l c
thng d i v m ch l c ch n d i ty theo cc s p x p c a t ng lo i linh ki n trong
m ch m ta s c cc m ch l c t ng ng.
2.1. Khi ni m
- xc nh i n p u ra c a m ch i n tuy n tnh u
ra
(t) khi u vo tc
d ng m t i n p u
vo
(t) c d ng ph c t p ta c th p d ng nguyn l x p ch ng
xc nh i n p l i ra ph thu c vo i n p l i vo.
- Khi tn hi u l i vo ph c t p ta phn tch thnh d ng tn hi u n gi n l i vo
r i t ta tnh k t qu t i u ra c a t ng thnh ph n tn hi u n gi n u
ra
(1)
(t),
u
ra
(2)
(t), cu i cng ta th c hi n l y t ng tn hi u ra t i ta c tn hi u ra u
ra
(t)
- Nh ng d ng xung c b n l d ng xung hnh ch nh t, hnh thang, hnh tam
gic, hnh chung, d ng e m.
- Tn hi u vo c th l t ng c a tn hi u i n p hay dng i n c a d ng xung
d i y
a.
L d ng tn hi u xung vung t bi n
E
t
t
0
u
5
U(t) = E.1(t
0
) =
<
>
0
0
0 t t khi
t t khi E
Trong hm 1(t) l hm xung n v hay hm ng m ch t i th i i m t = t
0
(t
0
> 0) ta c 1(t
0
) = 1(t t
0
) =
<
>
0
0
0
1
t t khi
t t khi
b.
D ng i n p bi n i theo quy lu t ng th ng
U(t) = k(t t
0
).1(t
0
) =
<
>
0
0 0
0
) (
t t khi
t t khi t t k

V i h s gc
) (k arctg
c.
D ng i n p bi n i theo quy lu t hm s m
U(t) = E[1 exp(-(t t
0
)].1(t
0
)
=
0
0 0
0
))] ( exp( 1 [
t t
t t
khi
khi t t E
>
>

d. V d : m t s tr ng h p thay i d ng xung ph c t p thnh d ng xung n
gi n
* D ng xung vung
U(t) =
2 1
2 1
1
t t or t t
t t t
khi
khi
> <
< <

U(t) = u
1
(t) + u
2
(t) v i
U
1
(t) = 1(t
0
) =
<
>
1
1
0
1
t t khi
t t khi
) (k arctg
t
0
u
t
E
t t
0
u
6
u
t t
1
t
2
T
x
u
t t
1
t
2
1
1
-1
U
1
(t)
U
2
(t)
U
2
(t) = -1(t
0
) =
<
>
2
2
0
1
t t khi
t t khi
* D ng xung hnh thang
u(t) = u
1
(t) + u
2
(t) + u
3
(t) + u
4
(t)
Trong u
1
(t) =

<
> ) (
0
) (
1
1
1 1
k arctg
t t
t t t t k
U
2
(t) =

<
> ) (
0
) (
1
2
2 2
k arctg
t t
t t t t k
U
2
(t) =

<
> ) (
0
) (
2
3
3 3
h arctg
t t
t t t t h
U
2
(t) =

<
> ) (
0
) (
2
4
4 4
h arctg
t t
t t t t h
* D ng hm m
U(t) = u
1
(t) + u
2
(t) v i
U
1
(t) =
<
>
1
1 1
0
) ( 1 ))) ( exp( 1 (
t t khi
t t khi t t t E
U
2
(t) =
<
>
2
2 2
0
) ( 1 ))) ( exp( 1 (
t t khi
t t khi t t t E
Ta c u(t) =
>
< <
< <
<
3
3 2 1
2 1 1
1
0
)) ( exp(
))) ( exp( 1 (
0
t t
t t t t t E
t t t t t E
t t
* D ng rng c a.
u(t) =
<
< <
< <
t t
t t t t t E
t t t t t k
3
3 2 2
2 1 1
0
)) ( exp(
) (
U(t) = u
1
(t) + u
2
(t) + u
2
(t) trong :
U
1
(t) = k(t t
1
) t >= t
1
U
2
(t) = -k(t t
2
) t >= t
2
7

u
t
u
t t1 t2
U
1
(t)
U
2
(t)
a
1
a
1
a
1
a
1
a
2
a
2
a
2
t3 t4
t3 t4 t1 t2
U
4
(t)
U
3
(t)
u
t
t1 t2
u
t
t1
t2
u
t
t1
t2
u
1
(t)
u
2
(t)
a
a
t3
u
t t1
a
t3 t2
u
3
(t)
U
3
(t) = -E(1 exp(-(t t
2
))) t >= t
2
2.2. M ch l c RC:
C b n c m ch l c thng th p v m ch l c thng cao
Vi
V0
R
Vi
2
fC
B. p ng t n s
A. M ch l c thng th p
V0
f
Hnh 1.5: M ch l c RC v p ng xung c a m ch l c
- T n s c t c a m ch l c l
1
2
C
F
RC
(5) t ng ng v i i n p
0
2
i
V
V
V
0
l bin i n p l i ra, V
i
l bin i n p l i vo
- i n p l i ra c a m ch l c thng th p l
0
1
( ) ( )
i
v t v t dt
RC
(6)
- i n p l i ra c a m ch l c thng cao l
0
( )
( )
i
dv t
v t RC
dt
(7)
- Trong v
0
(t), v
i
(t) l i n p tn hi u l i ra v l i vo t i th i i m t
2.3. M ch RL
Ng i ta c th dng i n tr R k t h p v i cu n c m L t o thnh cc
m ch l c thay cho t C, do tch ch t c a L v C ng c nhau Z
L
=
j L
, Z
C
=
1
C j
do
khi dng m ch l c thng th p, thng cao RL th cch m c ng c l i v i m ch RC
8
R
L
V
i
V
0
R
L
V
i
V
0
A. M ch l c thng th p
B. M ch l c thng cao
Hnh 1.6: M ch l c thng th p, thng cao dng RL
p ng t n s nh m ch l c RC. T n s c t c a m ch l c l
2
C
R
F
L
(8)
i n p l i ra c a m ch l c thng th p l
0
( ) ( )
i
R
v t v t dt
L
(9)
i n p l i ra c a m ch l c thng cao l
0
( )
( )
i
dv t L
v t
R dt
(10)
3. Ph n ng c a m ch l c RC i v i cc xung n
3.1. i n p l y ra trn i n tr (m ch vi phn)
R
C
Vi
V0
i
Hnh 1.7: M ch RC i n p l y ra trn R
Tn hi u l i vo l v
i
(t) tu n hon v i chu k T, t n s gc l
2
T

, tn hi u
l i ra l v
0
(t)
Tr khng c a m ch l
2 2
2
1 1
1
C
Z R R
RC
_ _
+ +

, ,
(11)
Khi t
1
2
C
F
RC
l t n s c t c a m ch
9
Dng i n trong m ch l
( )
( )
i
v t
i t
Z
(12)
2
( )
( ) . ( )
1
1
RC
i
R
v t
v t Ri t

_
+

,
i n p l i ra bi n thin sau kho ng th i gian t l t t
0
n t
1
l
0
2
( ) 1
( )
1
1
i
dv t
v t
dt
RC

_
+

,
(13)
Khi ta c l i vo l tn hi u xung vung th l i ra l tn hi u xung vi phn
A. Tn hi u vo B. Tn hi u ra
Cc tn hi u ra v i RC thay i
v
i
t t t
v
0
v
0
HHnh 1.8: p ng xung l i vo v ra c a m ch RC l i ra trn R
Tn hi u l i vo l Sin th tn hi u l i ra l sin s m pha 90
0
( ) sin( t)
i
v t A
th tn hi u l i ra l
0
0
2 2
1 1
( ) os( ) sin( 90 )
1 1
1 1
v t Ac t A t
RC RC

+
_ _
+ +

, ,
3.2. Tn hi u l y ra trn t i n:
Vi
V0
R
10
Hnh 1.9: M ch RC l i ra trn C
Tn hi u l i vo l v
i
2
T

, tn hi u
l i ra l v
0
(t)
Tr khng c a m ch l
2 2
2
1 1
1
C
Z R R
RC
_ _
+ +

, ,
Khi t
1
2
C
F
RC
( )
( )
i
v t
i t
Z
i n p l i ra trn t l
2
( ) 1 1
( ) ( ) ( )
1
1
C i
q t
v t i t dt v t dt
C C
RC
RC

_
+

,
i n p l i ra thay i kho ng th i gian t l
2
1
( ) ( )
1
1
C i
v t v t dt
RC
RC
_
+

,
V
i
t
t t
V
0
V
0
A. xung l i vo B. xung l i ra khi tch RC thay i
Hnh 1.10: p ng xung l i ra c a m ch RC l i ra trn C
( ) sin( t)
i
v t A
th tn hi u l i ra l
0
0
2
1
( ) sin( 90 )
1
1
v t A t
RC
RC

_
+

,
4. Ch kha c a tranzito
4.1. Cc yu c u c b n:
Tranzito lm vi c ch kha ho t ng nh m t kha i n t ng m
m ch v i t c nhanh (t 10
-9
n 10
-6
s) do n c nhi u c i m khc so v i
ch khu ch i nh kh o st tr c ph n nguyn l k thu t i n t
- Yu c u c b n v i tranzito lm vi c ch kha l i n p u ra c 2
tr ng thi khc bi t l:
11
* U
ra
>= U
H
khi U
vo
<= U
L
* U
ra
== U
H
Ch kha c a tranzito c xc nh b ng ch i n p hay dng i n
m t chi u cung c p t ngoi qua 1 m ch ph tr (i n tr lm kha th ng ng hay
m ). Vi c chuy n tr ng thi c a kha th ng c th c hi n nh m t tn hi u xung
c c c tnh thch h p tc ng t i u vo. Ty tr ng h p m tranzitor c th
chuy n tr ng thi tu n hon nh m t m ch h i ti p d ng ph n h i t u ra t i
u vo c a m ch khi khng c n xung i u khi n nh m ch dao ng a hi
dng tranzitor ta s kh o st bi sau:
Xt m ch i n nh xau
u
v
u
ra
R
t
R
C
R
B
u
BE
u
CE
+E
CC
I
B
I
C
Hnh 1.11: M ch kha o dng tranzitor
Khi lm vi c l a ch n gi tr U
L
, U
H
, R
B
, R
C
cho ph h p m ch lm vi c
ch kha
Tr ng thi ng:
Khi l i vo u
V
= 0 (t ng ng u
V
< U
L
) nn U
B
= 0, tranzitor khng phn c c nn
nh ng d n t c tranzitor tr ng thi ng (c m) khi dng I
B
= 0 v I
C
= 0
i n p l i ra trn c c C c a tranzitor khi khng c tr t i R
t
l
u
ra
= +E
CC
, hay u
ra
= E
CC
I
C
R
C
= E
CC
Khi c tr t i R
t
c mc thm vo m ch (ho c l i ra c a t i l i vo c a
m ch ti p theo v i tr t i l i vo R
t
) th i n p l i ra (Ecc = Vcc)
U
ra
= V
CC.
t
t C
R
R R +
,
ch n R
C
= R
t
khi u
ra
=

2
CC
V

hay u
ra
= E
CC
/2
12
u
ra
= E
CC
/2 l m c nh nh t c a i n p ra m cc cao tr ng thi H, do
phn bi t c ch c ch n v i tr ng thi H ta ch n U
H
< E
CC
/2 (v d ch U
H
= 1.5 V
khi E
CC
= 5V) v i n p vo ph i n m d i m c U
L
m b o tranzitor v n b
ng ch c ch n t c U
L
= U
Vmax
, khi i n p l i vo ph thu c vo t ng lo i
tranzitor, nh l tranzitor silic ch n U
L
= 0.4V
Tr ng thi d n bo ha: Khi c xung i u khi n c c tnh d ng a t i l i
vo (ho c ngu n 1 chi u) ch i n p vo U
vo
>= U
H
, khi tranzitor s chuy n
tr ng thi m (thng bo ha), khi i n p l i ra ph i th a mn i u ki n U
ra
<=
U
L
, khi i n tr R
C
ta ph i ch n cho ph h p th i gian qu nh v dng
I
C
khng qu l n.
Khi tr ng thi bo ha ta c i n p r i trn c c Baz c a tranzitor U
BEbh
= 0.6
0.8 V (v i tranzitor silic) v U
BEbh
= 0.3V (v i tranzitor germani)
V i n p r i trn c c Colector c a tranzitor l U
C
= U
CEbh
= 0.1 0.2V
Do dng I
C
bo ha c tnh nh sau:
CC CEbh
C
C
E U
I
R
.
Khi c dng trn tr t i R
C
ta tnh dng c c Baz v i h s khu ch i dng

khi ta c th ch n tr t i c c Baz cho ph h p
C
B
I
I
, trong tr ng h p c n ch n tranzitor tr ng thi bo ha su (tr ng thi

bo ha b n v ng) ta c th tnh dng I
B
theo cng th c sau:
C
B
I
I k
(k l h s bo ha su, k

2 5 l n so v i tr ng thi b t u
t m c bo ha c a tranzitor)
V i n tr t i l i vo R
B
c ch n theo cng th c
V BEbh
B
Bbh
U U
R
I
.
V d 1: Khi dng tranzitor silic v i R
C
= 5k khi xc nh ch n R
B
khi l i
vo U
v
= U
H
= 1.5V th U
ra
<= U
L
= 0.4V, h s khu ch i dng l
100
Dng I
Cbh
0.2 5
1
5000
CC CC
C C
E E
mA hay
R R
_

,
Khi dng Baz tr ng thi bo ha l:
13
I
Bbh
=
1
0.01 10
100
Cbh
I
mA A

tranzitor tr ng thi bo ha b n v ng ta ch n I
Bbh
= 50
A
(t ng ng v i
m c d ch 5 l n) khi tranzitor thng bo ha U
BE
= 0.6V v i tranzitor silic
Tr t i l i vo R
B
=
(1.5 0.6)
18
50
V BE
Bbh
U U V
k
I A

V d 2: M ch i n nh trn tranzitor silic v i E
CC
= 12V, tr t i R
C
= 1.2 k,
h s khu ch i dng i n l 100 l n v d tr k = 3 l n, i n p l i vo U
i
=
1.5V. Xc nh tr t i l i vo R
B
cho ph h p?
Dng I
C
tr ng thi bo ha l
3
(12 0.2)
10
1.2*10
CC CEbh
Cbh
C
E U
I mA
R

Dng I
B
tr ng thi bo ha l
10
3 0.3
100
Cbh
Bbh
I
I k mA

i n tr R
B
c ch n c tr s nh sau
3
1.5 0.8
2.33
0.3*10
V BEbh
B
Bbh
U U
R k
I

Ch n i n tr tiu chu n l R
B
= 2.4k
4.2. c tnh truy n t
c tnh truy n t c a tranzitor nh gi m c tin c y c a kha, ng i
ta nh ngha cc tham s d tr ch ng nhi u m c cao S
H
v d tr ch ng
nhi u m c th p S
L
nh sau
S
H
= U
ra ng
U
H
S
L
= U
L
U
ra m
U
ra ng
, U
ra m
l cc i n p l i ra th c t c a tranzitor lc ng hay m t ng
ng. V i tr ng h p nh v d 1 trn ta c
S
H
= U
ra ng
U
H
= 2.5 1.5 = 1V (khi U
V
<= U
L
)
S
L
= U
L
U
ra m
= 0.4 0.2 = 0.2 (khi U
V
>= U
H
)
14
1 2 3 UH U
L
1
UH
0.2
0.4
2
2.5
U0
Vng
c m
Vng bo
ha
UV
SH
SL
UBEbh
Vng kha
Hnh 1.12: c tnh truy n t c a tranzitor
y vng c m t ng ng v i vng transitor lm vi c trong mi n khu ch
i tuy n tnh
T t tnh truy n t trn ta c th t c m c S
H
l n khi ta ch n E
CC
, R
C
,
R
B
cho thch h p
Do S
L
kh nh do chng ta c n ph i quan tm n tnh ch ng nhi u v i m c
th p. Do U
rabh
= U
CEbh
khng th gi m nh h n do c tnh c a tranzitor do mu n
tng S
L
ta c n ph i tng m c U
L
. Khi thay v tr t i l i vo R
B
ng i ta m c thm
vo c c Baz c a tranzitor m t vi con Diode v i n tr phn p cho tranzitor ho t
ng
E
CC
R
C
R
2
R
1
B.
U
V
U
ra
E
CC
R
C
R
2
R
1
U
V
U
ra
A.
-E
E
CC
R
C
R
2
R1
U
V
U
ra
C.
Hnh 1.13: Cc bi n php nng cao S
L
15
5. Ch kha c a khu ch i thu t ton
Khi lm vi c ch xung, m ch vi i n t tuy n tnh ho t ng nh m t
kha i n t ng, m nhanh, i m lm vi c lun nh m trong vng bo ha c a c
tuy n truy n t U
ra
= f(U
vo
). Khi i n p l i ra ch n m 1 trong 2 m c bo ha
ax ram
U
+
v
ax ram
U
ng v i bin U
V
l n. Ta xt cc m ch so snh nh sau
+V
CC
-V
CC
U
0
U
i
+
U
i
-
Hnh 1.14: M ch khu ch i so snh
y l m ch khu ch i so snh dng 2 ngu n nui i x ng
CC
V t
, i n p t
vo l i vo khng o (+) g i l U
i
+
v i n p t vo l i vo o (-) l U
i
-
Ty thu c i n p c a 2 l i vo o v khng o ny so snh v i nhau m l i
ra c a b khu ch i thu t ton 1 trong 2 tr ng thi nh sau
- N u l i vo U
i
+
> U
i
-
th t i ra U
0
= +V
CC
g i l tr ng thi bo ha d ng
- N u l i vo U
i
+
< U
i
-
th t i ra U
0
= -V
CC
g i l tr ng thi bo ha m
Th c t thng th ng m ch khu ch i thu t ton dng lm m ch so snh
th c hi n so snh m t tn hi u l i vo U
i
v i m t ngu n i n p chu n U
R
. Ty theo
yu c u c a t ng m ch m ta i n p l i vo l i vo o ho c khng o cn
l i vo cn l i c n i v i m t ngu n i n p chu n U
R
5.1. M ch so snh m t ng ng:
Th c hi n so snh bin c a i n p l i vo U
V
v i 1 i n p chu n U
R
(U
ng ng
) c th l d ng ho c m, thng th ng gi tr U
R
c nh tr c c nh,
cn gi tr U
V
l c gi tr bi n i theo th i gian c n c quan tm, nh gi. Khi tn
hi u l i vo bin i ch m quanh gi tr i n p chu n th tn hi u l i ra bi n i r t
nhanh. Khi U
V
= U
R
th tn hi u l i ra b so snh c s thay i c c tnh c a i n p
t
ax ram
U
+
t i
ax ram
U
ho c ng c l i.
Tr ng h p U
R
= 0, khi m ch so snh s th c hi n xc nh lc thay i c c
tnh c a tin hi u l i vo U
V
16
Tr ng h p 1: i n p a vo l i vo o v i n p chu n a t i l i vo
khng o:
+V
CC
-V
CC
U
0 U
i
U
R
U
i
U
R
+V
CC
-V
CC
0
U
+
ramax
U
-
ramax
U
H
nh 1.15: M ch so snh l i vo o
Theo m ch trn th i n p U
i
v i n p chu n U
R
c a t i l i vo o v
l i vo thu n (khng o) t ng ng c a b so snh, hi u tn hi u l i vo l U =
U
i
U
R
l i n p gi a 2 u vo so snh c a IC t ta s xc nh c hm
truy n c a n
N u U
i
 0 khi l i ra U
ra
=
ax ram
U
+
= +V
CC
N u U
i
> U
R
th U < 0 khi l i ra U
ra
=
ax ram
U
= -V
CC
Khi l i ra s o c c tnh khi U
i
chu n qua gi tr U
R
.
Tr ng h p 2: i n p l i vo a t i l i vo khng o v i n p chu n
a t i l i vo o:
+V
CC
-V
CC
U
0 U
i
U
R
U
i
U
R
+V
CC
-V
CC
0
U
+
ramax
U
-
ramax
U
U
0
Hnh 1.16: M ch so snh l i vo khng o
Theo m ch trn th di n p U
V
v i n p chu n U
R
c a t i l i vo khng
o v o t ng ng c a b so snh, hi u tn hi u l i vo l U = U
V
U
R
l i n
p gi a 2 u vo so snh c a IC t ta s xc nh c hm truy n c a n
N u U
i
 U
R
th U > 0 khi l i ra U
ra
=
ax ram
U
+
= +V
CC
Khi l i ra s o c c tnh khi U
i
chuy n qua gi tr U
R
.
17
Ch : Trong tr ng h p i n p l i vo U
i
v U
R
l n h n gi tr i n p u
vo t i a cho php c a IC khi chng ta c n m c u vo qua m t m ch phn p
i n tr tr c khi a t i l i v + ho c c a IC. Khi m ch lm vi c v i t c thay
i xung qu l n v i i n p l i ra thay i c vi V/
s
, IC khng chuy n m ch k p
khi ta c th s d ng cc IC so snh chuyn d ng th c hi n m ch so snh v i
t c i n p l i ra c th thay i vi V/ns.
Tr ng h p 3: c 2 tn hi u i n p l i vo U
V1
, U
V2
c a t i l i v v so
snh v i 1 i n p chu n U
R
(tr ng h p U
R
= 0)
+V
CC
-V
CC
U
0
U
V1
U
v
+V
CC
-V
CC
0
U
+
ramax
U
-
ramax
U
0
U
V2
R
2
R
1
p
U
V1
U
V2
.
Hnh 1.17: B so snh 2 tn hi u l i vo o v c tuy n truy n t
Khi tn hi u l i vo o l t ng c a 2 tn hi u l i vo 1 v 2, ta c
1 2 P V V
U U U +
, khi U
P
= 0 khi l i ra b so snh s chuy n tr ng thi, tr ng
h p thu n th n i 2 l i vo U
V1
, U
V2
v i l i vo thu n
5.2. M ch so snh 2 ng ng
Dng ki m tra xem i n p l i vo U
V
c n m trong m t gi i h n gi tr cho
tr c hay khng (gi tr ng ng 1 v 2 t c U
ng ng 1
hay U
R1
v U
ng ng 2
hay U
R2

Th c ch t m ch so snh 2 ng ng l s k t h p c a 2 m ch so snh 1 ng ng
v i l i vo o v l i vo khng o, l i ra c a 2 b so snh 1 ng ng c k t h p
l i qua m t c a logc ph G (c a V (and) v i 2 l i vo), l i ra c a logc l 1(m c
cao) khi c 2 l i vo tr ng thi m c cao v l i ra c a logic l 0 (m c th p) khi m t
trong 2 l i vo tr ng thi th p, hay l i ra b so snh l U
-
ramax
.
18
+V
CC
-V
CC
U
0
U
R1
+V
CC
-V
CC
U
V
U
R2
X
1
X
2
U
V
U
V
U
V
X
1
X
2
U
0
U
R1
U
R2
1
0
0
1
1
0 0
+V
CC
-V
CC
+V
CC
-V
CC
A. S
B. c tnh truy n t
2
1
Hnh 1.18: S b so snh 2 ng ng t tnh truy n t l i ra
Ch n th ng ng l i vo U
R2
> U
R1

Khi i n p l i vo n m d i ng ng 1 t c U
V
 0 d n t i l i ra c ng logic U
0
= 0
Khi i n p l i vo U
V
= U
R1
khi l i ra b so snh th 1 chuy n tr ng thi t
-V
CC
thnh +V
CC
do
1 V R
U U U
= 0 v l i ra b so snh 2 v n gi nguyn tr ng thi
+V
CC
khi l i ra c ng logc chuy n tr ng thi t 0 ln 1 t ng ng m c cao (ty
thu c vo h logic m l i ra c i n p thch h p)
Khi i n p l i vo U
V
= U
R2
khi l i ra b so snh 1 gi nguyn tr ng thi v
l i ra b so snh 2 s chuy n tr ng thi t +V
CC
thnh V
CC
do
2 R V
U U U
= 0, khi
l i ra c ng logc m c th p.
B so snh 2 ng ng c ng d ng t bi t thu n l i khi c n theo di v
kh ng ch t ng m t thng s no c a m t qu trnh gi i h n cho php c
nh s n (gi tr trong i n p ng ng) ho c ng c l i khng cho php thng s ny
r i vo vng gi i h n c m nh c 2 ng ng i n p l i vo t ng ng
19
Ch ng 2:
CC PH NG PHP BI N I V T O D NG XUNG
Nh ch ng 1 chng ta bi t v m t s lo i m ch l c dng cc ph n t th
ng LR, RC, LC v i cc l i ra trn R, L, C t cc l i ra c a m ch l c v v i cc
thng s thch h p. T ta c th lm thay i cc d ng xung l i ra c a cc m ch
l c. Ta c cc ph ng php bi n i d ng xung dng cc ph n t tch c c ho c cc
ph n t th ng nh R, L, C.
1. M ch vi phn
1.1. nh ngha v khi ni m
M ch tch phn l m ch m i n p ra u
0
(t) t l v i o hm thep th i gian c a
i n p u vo u
i
(t)
Ta c u
0
(t) = k
) (t u
dt
d
i
Trong k l h s t l ph thu c vo cc h s c a m ch vi phn
Trong k thu t xung m ch vi phn co tc d ng thu h p r ng xung l i vo v
t o ra cc xung nh n kch cc linh ki n i u khi n hay linh ki n cng xu t nh
triac
a. M ch vi phn dng RC
R
C
Vi
V0
i
Hnh 2.1: M ch vi phn dng RC
Tn hi u l i vo l v
i
2
T

, tn hi u
l i ra l v
0
(t)
20
Tr khng c a m ch l
2 2
2
1 1
1
C
Z R R
RC
_ _
+ +

, ,
Khi t
1
2
C
F
RC
( )
( )
i
v t
i t
Z
2
( )
( ) . ( )
1
1
RC
i
R
v t
v t Ri t

_
+

,
i n p l i ra sau kho ng th i gian t l t t
0
n t
1
l
0
2
( ) 1
( )
1
1
i
dv t
v t
dt
RC

_
+

,
Khi ta c l i vo l tn hi u xung vung th l i ra l tn hi u xung vi phn
A. Tn hi u vo B. Tn hi u ra
Cc tn hi u ra v i RC thay i
v
i
t t t
v
0
v
0
0 t
t
u
i
U
0
0
Hnh 2.2: Tn hi u l i ra trn m ch vi phn RC
Tn hi u l i vo l Sin th tn hi u l i ra l sin s m pha 90
0
( ) sin( t)
i
v t A
th tn hi u l i ra l
0
0
2 2
1 1
( ) os( ) sin( 90 )
1 1
1 1
v t Ac t A t
RC RC

+
_ _
+ +

, ,
21
b. M ch vi phn dng RL
Hnh 2.3. M ch vi phn dng RL
Tn hi u l i vo l tn hi u xoay chi u c t n s gc l

T ng tr c a m ch l ( )
2
2
L 1
L
Z R R
R

_
+ +

,
trong L l tr khng
c a cu n c m
Dng i n trong m ch l i =
i
u
Z
, v i n p l i ra trn cu n c m l
0
di
u L
dt
=
2
( )
1
v
du t L
dt
L
R
R
_
+

,
, coi
L
R
r t nh so v i 1 khi 1
L
R R
R
_
+

,
Tnh ton ta c i n p l i ra t l vi phn v i i n p l i vo u
i
(t)
0
( ) ( )
i
L d
u t u t
R dt
. Trong k h s t l k =
L
R
D ng tn hi u ra nh hnh 2.2.
22
L
R
u
i
(t)
u
0
(t)
1.2. M ch khu ch i thu t ton vi phn
U
i
R
3
U
0
R
2
R
1
C
I
in
Hnh 2.4. M ch vi ph n dng khu ch i thu t ton
S m ch khu ch i vi ph n dng khu ch i thu t ton v i l i vo o,
m ch phn p vi phn l i n tr R
2
v t C. i n tr R
1
lm n nh t ng tr c a l i
vo (l i n tr ghp trnh cho ngu n xoay chi u l i vo n i t v y l i vo
c a b khu ch i thu t ton c coi l t o). i n tr R
3
c tc d ng b nhi t
lm n nh m ch khu ch i, th ng ch n R
2
= R
3
L i vo c a t i t C t i l i vo o c a khu ch i thu t ton, i n tr
R
2
l y tn hi u h i ti p t l i ra t i l i vo o c a khu ch i thu t ton.
Dng i n l i vo o c a khu ch i thu t ton l
I
in
= C
i
du
dt
Dng i n h i ti p t l i ra t i l i vo l I
R2
=
0
2
U
R
Do tnh ch t c a b khu ch i thu t ton i n tr l i vo v cng l n, i n

tr l i ra v cng nh nn ta coi dng l i vo o c a khu ch i thu t ton x p x 0
p d ng tnh ch t dng i n nt ta c
2 2
0 0
in R in R
I I hay I I +
uur uuur
.
T ta c I
in
= I
R2
hay
0
0 2
2
i i
du u du
C u R C
dt R dt

2. M ch tch phn
2.1. nh ngha v khi ni m
M ch tch phn l m ch m i n p ra u
0
(t) t l v i tch phn c a i n p vo
u
i
(t)
23
0
( )
i
u k u t dt
trong k l h s t l ph thu c vo m ch
a. M ch tch phn dng RC
Vi
V0
R
Hnh 2.5: M ch RC l i ra trn C
Tn hi u l i vo l v
i
2
T

, tn hi u
l i ra l v
0
(t)
Tr khng c a m ch l
2 2
2
1 1
1
C
Z R R
RC
_ _
+ +

, ,
Khi t
1
2
C
F
RC
( )
( )
i
u t
i t
Z
i n p l i ra trn t l
0
2
( ) 1 1
( ) ( ) ( )
1
1
i
q t
u t i t dt u t dt
C C
RC
RC

_
+

,
i n p l i ra thay i kho ng th i gian t l
0 2
1
( ) ( )
1
1
i
u t u t dt
RC
RC
_
+

,
Khi t n s l i vo f
i
>> f
C
hay f
i
>>
1
2 RC

1
2
i
RC
f
>>
2 RC l h ng s th i gian c a m ch khi
1
i
i
T
f
>>
trong T
i
l chu k tn
hi u l i vo
V i i u ki n nh trn th t ng tr c a m ch Z R khi tn hi u l i ra c a
m ch l
24
0
1
( ) ( )
i
u t u t dt
RC
v i k =
1
RC
Khi tn hi u l i vo l xung sin th tn hi u l i ra cng l xung sin v b tr pha i
90
0
.
Khi tn hi u l i vo l xung vung th tn hi u l i ra l xung tch phn c a tn
hi u l i vo t ng ng v i d ng xung phng n p cho t
u
i
t
A. D ng xung l i vo
T
i
u
i
t
T
i
B. D ng xung l i ra khi << T
i
t
u
0
C. D ng xung l i ra khi = T
i
/5
t
u
0
D. D ng xung l i ra khi >> T
i
Hnh 2.6: D ng tn hi u vo v ra c a m ch tch phn
Tr ng h p 1: khi
i
T <<
khi th i gian phng n p cho t C l r t nhanh coi
nh t c th d n t i tn hi u l i ra nh hnh B
Tr ng h p 2: khi
5
i
T
khi t C n p v phng i n theo hm exp v i bin
nh th p h n m c bo ha tn hi u l i ra nh hnh C
Tr ng h p 2: khi
i
T >>
khi t C n p v phng i n r t ch m i n p l i
ra th p theo hm exp khi i n p tng d n theo hm m, do th i gian phng n p r t
ch m nn hm exp g n nh d ng tuy n tnh do tn hi u l i ra nh hnh D
Do v i m ch tch phn dng RC khi ch n cc gi tr RC ph h p ta s c
cc d ng xung l i ra khc nhau khi d ng xung l i vo l xung vung
Tr ng h p khi xung vung l i vo c r ng khc nhau th khi tn hi u l i ra
trn t th c hi n v i th i gian n p l n h n th i gian phng v ng c g i gy ra hi n
t ng i n p r i trn t tng ho c gi m d n
u
i
t
A. D ng xung l i vo
T
i
u
0
t
B. D ng xung l i ra
25
Hnh 2.7: D ng tn hi u vo v ra c a xung xung c r ng xung khc nhau.
b. M ch tch phn dng RL
R
L
V
i
V
0
Hnh 2.8: M ch tch phn dng RL
p ng t n s nh m ch l c RC. T n s c t c a m ch l c l
2
C
R
F
L
i n p l i ra c a m ch l c thng th p l
0
( ) ( )
i
R
u t u t dt
L
2.2. Cc m ch t o i n p bi n i ng th ng
U
i
R
2
U
0
R
1
C
I
in
I
c
Hnh 2.9. M ch tch phn dng khu ch i thu t ton i n p ra bi n i ng
th ng
M ch tch phn dng khu ch i thu t ton v i ph n t R
1
v C, h ng s th i
gian c a mach l 2 RC . y i n tr R
2
b nhi t cho m ch lm nh m ch
khu ch i, th ng R
1
= R
2
26
Dng i n l i vo l
i
in
u
I
R
Dng i n trn t C l
0
c
du
I C
dt

V i khu ch i thu t ton ta c 0
in c
I I +
uur uur
hay I
in
- I
c
= 0 => I
in
= I
C

Do ta c
0 i
u du
C
R dt

1
0
( )
i RC
u u t dt
y k =
1
RC
v m ch tch phn dng khu ch i thu t ton v i l i vo o do

tn hi u l i ra s ng c pha so v i tn hi u l i vo
N u tn hi u l i vo l xung vung th tn hi u l i ra l xung tam gic nh d ng
tn hi u hnh 2.9.
3. M ch h n ch bin
u
R
u
R
R1
1k
R
D
u
i
u
0
+ u
R
A. M ch h n ch xung d ng
+
-

u
R
u
R
R1
1k
R
D
u
i
u
0
-
u
R
B. M ch h n ch xung m
+
u
R2
C. M ch h n ch xung d ng , m
u
R1
R1
1k
R
D1
u
i
+ uR1
u
R2
D2
u
0
+
-
u
R1
u
R2
Hnh 2.10: M ch h n ch bin theo s n d ng, m c a tn hi u
Hnh 2.10, a. Khi tn hi u l i vo c i n p m ho c d ng nh ng u
i
 u
R
(u
i
> u
R
+ u
D
) th khi Diode D thng, i n p l i ra u
0
x p x v i i n
p u
R
.

Hnh 2.10, b. Khi tn hi u l i vo c i n p d ng ho c m nh ng u
i
> u
R
th
Diode D c m tn hi u l i ra b ng tn hi u l i vo. Khi tn hi u l i vo c i n p m
u
i
< u
R
(u
i
< u
R
- u
D
) th khi Diode D thng, i n p l i ra u
0
x p x v i i n p u
R
.

T ng t hnh 2.10, c. m ch h n ch ph n d ng v m c a tn hi u.
27
Ch ng 3:
CC M CH DAO NG XUNG
1. Cc m ch khng ng b hai tr ng thi n nh
Cc m ch c hai tr ng thi n nh u ra c c tr ng b i hai tr ng thi n
nh b n theo th i gian v vi c chuy n n t tr ng thi ny sang tr ng thi khc ch
x y ra khi t t i l i vo m t xung i n p c bin v c c tnh ph h p, l
ph n t c b n c u t o ln b nh v i cc s nh phn 0 ho c 1
1.1. Trig i x ng (RS) dng tranzitor
S R
+E
cc
R
c
Rc
R
2
R
4
R3
R1
T
1
T2

S
R
+E
cc
R
c Rc
R2
R
4
R3
R
1
Q Q
T1 T2
Hnh 3.1. Trig RS dng tranzitor
Nguyn l ho t ng:
Trig RS ch c 2 tr ng thi n nh b n l T
1
m bo ha v T
2
ng t ng ng v i
l i ra c a m ch Q = 1 v 0 Q , ho c T
2
m bo ha v T
1
ng t ng ng v i l i ra
c a m ch Q = 0 v 1 Q
Cc tr ng thi cn l i l khng x y ra khi T
1
v T
2
cng ng ho c m bo ha.
T
1
, T
2
khng th cng ng do ngu n +Ecc khi ng m ch s cung c p 1 i n
pd ng nh t nh n baz c a T
1
v T
2
(thng qua tr R
C
v R
2
cho tranzitor T
2
,
ho c tr R
C
v R
1
cho tranzitor T
1
) cng m . Do tnh ch t khng i x ng l t ng
c a m ch i n, ch c n 1 s chnh l ch nh v dng i n trn c c baz c a 2
tranzitor (I
B1

I
B2
d n n I
C1

I
C2
), v d I
B1
> I
B2
d n n dng I
C1
> I
C2
(do I
C
=
I
B
) khi s t p trn tr t i R
C
colector c a T
1
l n h n s t p trn tr t i R
C
colector
c a T
2
, qua ng h i ti p v t colector T
2
qua R
1
t i Baz c a T
1
v t colector T
1
qua R
2
t i Baz c a T
2
lm cho T
1
cng m v T
2
cng ng sau m t kho ng th i gian
t r t nh no s d n t i T
1
m bo ha v T
2
kha, khi m ch tr ng thi n
nh b n v khi l i ra c a m ch l Q = 1 v 0 Q t ng ng i n p ra colector
c a T
2
m c cao v trn T
1
m c th p.
28
Tr ng h p ng c l i I
B1
< I
B2
t ng t nh trn ta c T
1
kha v T
2
thng bo ha.
V l i ra t ng ng c a m ch l Q = 0 v 1 Q , t ng ng i n p ra colector c a
T
1
m c cao v trn T
2
m c th p.
T phn tch trn trong tr ng h p s ha ta c b ng chn l nh sau
u vo u ra
R
n
S
n
Q
n+1
1 n
Q
+
0 0 Q
n
n
Q
1 0 0 1
0 1 1 0
1 1 Tr ng thi c m
1.2. Trig Smit dng IC tuy n tnh
Trigor smit dng IC tuy n tnh t ng t nh b so snh (khu ch i thu t ton) c
h i ti p d ng t u ra t i 1 l i vo so snh, cn l i vo cn l i c a t i l i
vo so snh th 2
a. Trig smit l i vo o
R
2
u
ra
u
vo
R
1
u
ra
u
vo
U
vo ng t
U
vo ng
U
ra max
-Ura max
Hnh 3.2: S v gi n xung trigor smit dng IC tuy n tnh
Khi U
vo
c gi tr m l n t c u
-
> u
+
khi l i ra u
ra
= u
ra max
, qua m ch h i ti p d ng
t i l i vo khng o ta c i n p trn l i vo d ng l u
+
=
ax
2
1 2
R
ra m
u
R
R +
= u
vo ng t
.
Tng d n i n p u
vo
cho n khi u
vo
 u
+
= u
vo ng t
khi khi qua b so snh v i l i vo o l n h n l i vo
thu n d n t i l i ra l t tr ng thi t U
ra max
xu ng u
ra max
v qua m ch h i ti p d ng
i n p trn l i vo thu n l u
-
= -
ax
1
1 2
R
ra m
u
R
R +
= u
vo ng
.
29
Tng ti p i n p l i vo khi i n p l i ra s khng b thay i u
ra

= -u
ra max
Khi gi m U
vo
t m t gi tr d ng l n cho t i m c u
vo
>= u
vo ng
khi m ch v n
gi nguyn tr ng thi.
Khi gi n tn hi u l i vo u
vo
=1 trong K l h s khu ch i c a b
khu ch i thu t ton v
2
1 2
R
R R

+
u
t
u
ra
u
vo
u
vo ng t
u
vo ng
0
+u
ra max
-u
ra max
Hnh 3.3: gi n xung l i ra c a trig smit dng IC tuy n tnh l i vo o
b. Trig smit l i vo thu n
R
2
u
ra
u
vo
R
1
u
ra
u
vo
U
vo ng t
U
vo ng
Ura max
-Ura max
Hnh 3.4: S v gi n xung trigor smit dng IC tuy n tnh
Khi U
vo
c gi tr m l n t c u
+
> u
-
khi l i ra u
ra
= -u
ra max
, qua m ch h i ti p
d ng t i l i vo khng o ta c i n p trn l i vo d ng l
1
2 1 2
ra v
vao ra
u u R
u u
R R R

. l i ra l t tr ng thi th u
p
< 0 t ng ng v i u
vo ng t
khi
l i ra thay i tr ng thi t -u
ra max
thnh +u
ra max
th u
vo ng t
t ng ng v i u
p
>= 0 t c
l
30
ax
1 2
1 2 ax
2
( )
R
p ra m vao p
u u u u p ra m
v R R
R R u u
u

+

khi t ng ng v i l i vo kha u
p
= 0. t
ta c u
vo kha
=
1
ax
2
ra m
R
u
R
Tng d n i n p u
vo
cho n khi u
vo
 u
vo ng t
khi khi qua b so snh v i l i vo o l n h n l i vo thu n
d n t i l i ra l t tr ng thi t -U
ra max
thnh +u
ra max
.
Tng ti p i n p l i vo khi i n p l i ra s khng b thay i u
ra

= u
ra max
Khi gi m U
vo
t m t gi tr d ng l n cho t i m c u
vo
>= u
vo ng
khi m ch v n
gi nguyn tr ng thi.
Khi gi n tn hi u l i vo u
vo
< u
vo ng
kh i n p l i vo o nh h n i n p l i
vo thu n, tn hi u l i ra s chuy n tr ng thi t u
ra
= u
ra max
thnh u
ra max
u
t
u
ra
u
vo
u
vo ng t
u
vo ng
0
+u
ra max
-u
ra max
Hnh 3.5: gi n xung l i ra c a trig smit dng IC tuy n tnh l i vo o
2. Cc m ch khng ng b m t tr ng thi n nh
y l m ch c m t tr ng thi n nh b n. Tr ng thi th 2 c a n ch t n t i trong
m t kho ng th i gian no (ph thu c vo cc tham s hay l cc ph n t trong
m ch i n) sau n s quan tr v tr ng thi n nh b n ban u
2.1. a hi i dng tranzitor
Hnh 3.6: S m ch a hi i dng
transitor v gi n xung
31
T
1
T
2
u
b2
u
b1
R
2
R
1
R
c R
c
R
u
vo
u
ra
E
cc
C
S m ch a hi i dng tranzitor t ng t nh trig RS dng transitor y ta
thay i n tr R
2
b ng t C a thnh ph n h i ti p d ng xoay chi u t colector
c a Tranzitor T
1
v c c Baz c a tranzitor T
2.
T i th i i n t = t
0
khi khng c xung l i vo tc ng gi s tranzitor T
2
thng khi
qua m ch h i ti p R
1
v baz c a T
1
lm cho tranzitor T
1
c m
T i th i i m t = t
1
c 1 xung d ng l i vo qua R
2
a vo c c baz c a T
1
l cho
T
1
m ngay l p t c khi i n p trn colector c a T
1
chuy n tr ng thi t +E
cc
v
x p x 0V, khi qua m ch tch
phn RC lm cho i n p trn t C
b l t tr ng thi t 0.6V xu ng cn
x p x -E
cc
(do t C ang c n p
y i n t R
C
qua t C v qua BE
c a T
2
xu ng t khi i n p
trn t x p x E
cc
, do khi thay
i tr ng thi t c l lm thay i
c c xc nh trn t ). Do
tranzitor T
2
c m v l i ra m c
th p. T C lc ny c n p i n
t +E
cc
qua R, C qua CE c a
tranzitor xu ng t v i n p trn
t C tng d n t -E
cc
.
Hnh 3.7: Gi n xung tn hi u ra m ch a hi i dng tranzitor
i n p trn t tng d n bi n i theo hm m
U
BE2
= E(1-exp(-t/RC)
Do i u ki n u l U
B2
(t=t
1
) = -E
CC
v khi t C n p n gi tr c c i l U
B2
(t=
) =
E
CC
.
i n p trn t tng d n cho t i khi U
BE2
=0.6 V (tranzitor silic) v 0.3 V v i (gesmani)
t ng ng v i th i i m t = t
2
khi tranzitor T
2
s m v qua m ch h i ti p R
1
t
colector c a T
2
s nhanh chng lm cho T
1
c m v T
2
m bo ha.
Th i gian ko di xung ra l t
x
= RCln2 = 0.7RC, khi m ch s tr ng thi n nh
b n v ch ti p xung tc ng l i vo thay i tr ng thi ti p theo l i ra.
32
t
t
t
t
-E
U
ra
U
B2
U
B1
U
vo t
x
t
0
t
2
t
2
t
1
t
0
t
x
T
ra
+0.6V
2.2. a hi i dng khu ch i thu t ton
V i m ch khu ch i thu t ton trn, m ch c c p ngu n nui l t E
CC
, khi tn
hi u l i ra l t U
ra max
U
i
R
2
U
0
R
D
C
C
2
R
1
A)

U
i
U
0
R
D
C
C
2
R
1
E
0
B)
Hnh 3. 8: M ch nguyn l a hi i dng khu ch i thu t tonv l i vo v +
V i s hnh A. t i th i i m ban u t<t
0
U
i
= 0
,
Diode D thng, i n p trn c c
N n i t, v i tr ng h p b qua s t p trn Diode, U
0
= -U
ra max
. Qua m ch h i ti p
d ng R
1
R
2
i n p l i ra l -U
ra max
c a t i l i vo P khi i n p l i vo l
U
p
=
U
0
= -
U
ra max
V i
1
1 2
R
R R

+
y l tr ng thi n nh b n c a m ch a hi i dng khu ch i
thu t ton.
T i th i i m t = t
1
c 1 xung vung l i vo qua m ch RC ta c 1 xung nh n (xung vi
phn) tc d ng t i l i vo P, khi U
vo
>
U
ra max
khi l i ra l t tr ng thi cn b ng
khng b n U
0
= U
ra max
(do U
P
> U
N
). Khi i n p trn c c P l U
p
=
U
0
=
U
ra max ,
lc ny t C c n p i n t l i ra qua RC xu ng t.
33
t
t
1
t
2
t
0
U
ra max
-U
ra max
t
U
vo
U
N
t
U
0
t
x
t
1
t
2
U
ra max
-U
ra max
t
t
t
t
-E
U
ra
U
B2
U
B1
U
vo t
x
t
0
t
2
t
2
t
1
t
0
t
x
T
ra
+0.6V
Hnh 3.9: Gi n xung tn hi u l i ra m ch a hi i dng khu ch i thu t ton
T c n p i n, khi i n p trn t C tng d n cho n khi t i th i i m t = t
2
i n p trn t l U
C
= U
N
>=U
P
t i th i n p l i ra l t tr ng thi U
0
= -U
ra max
, khi
t C c phng i n t C qua R xu ng U
ra max,
t phng i n cho t i khi i n p
trn t

0V th d ng l i (0.3V gecmani, 0.6V silic) do Diode D th c hi n ghim i n
p c c N khng m qu do t C phng i n. Khi ny m ch s tr v tr ng thi cn
b ng b n.
r ng xung t
x
= t
2
t
1
lin quan n qu trnh phng n p i n cho t C t m c 0V
t i

U
ra max
.
i n p trn t C l U
C
= U
max
(1-exp(-t/RC))
Thay gi tr U
C
(t
1
) = 0 v U
C
(t
2
) =
U
ra max
thay vo ph ng trnh trn ta c
t
x
= t
2
t
1
=RC
1
2
1
ln(1 ) ln(1 )
R
RC
R
+
3. Cc m ch khng ng b hai tr ng thi khng n nh
3.1. a hi t dao ng dng tranzitor
S m ch i n nh sau:
34
T
1
T
2
u
b2
u
b1
R
2 R
1
R
c2 R
c1
u
ra2
E
cc
C
2 C
1
+ - + -
u
ra1
Hnh 3.10: S nguyn l a hi t dao ng dng transistor
Nguyn l ho t ng:
Thng th ng m ch a hi t dao ng l m ch i x ng nn hai transistor c cng
tn, cc linh ki n i n tr v t i n c cng m t tr s .
Tuy l m ch c cc transistor cng tn v cc linh ki n c cng m t ch s nh ng cc
ch s khng th gi ng nhau hon ton do m i tr v t l i c cc sai s khc nhau
d n t i vi c hai transistor trong m ch d n i n khng b ng nhau.
Khi c p ngu n i n s c m t transistor d n i n m ch h n v m t transistor d n
i n y u h n. Nh tc d ng c a m ch h i ti p d ng C
2
B
1
v C
1
B
2
s lm cho
transistor d n m nh h n ti n d n n bo ha, transistor d n i n y u h n ti n d n
n c m hon ton
Gi s ban u transistor T
1
n i n m nh h n, khi t C
1
c n p i n t R
C2
qua C
1
lm dng I
B1
tng cao d n n T
1
ti n d n n bo ha. Khi T
1
bo ha, dng I
C1
tng cao v U
C1
= U
CE1 sat
0.2V, T C
2
phng i n t +C
2
qua T
1
v R
1
v -C
2
, i n p
m trn t C
2
c a vo c c baz c a transistor T
2
lm cho T
2
c m hon ton.
Th i gian c m c a t C
2
chnh l th i gian phng i n t C
2
c a t i R
1
, sau khi
t x h t i n th c c baz c a T
2
c phn c c nh i n tr R
1
lm cho T
2
d n
bo ha khi U
C2
= U
CE2 sat
0.2V. Do d n t i t C
1
phng i n, t phng i n t
+C
1
qua T
2
v R
1
v -C
1
a v c c baz c a T
1
lm cho T
1
c m, khi t C
2
c
n p i n t +Ecc qua R
C1
, +C
2
qua baz T
2
xu ng t lm cho dng I
B2
tng ln cao
v T
2
bo ha nhanh.
Th i gian c m c a t C
1
chnh l th i gian phng i n t C
1
c a t i R
2
, sau khi
t x h t i n th c c baz c a T
1
c phn c c nh i n tr R
2
lm cho T
2
d n
bo ha nh tr ng thi gi thi t ban u, hi n t ng ny c l p i l p l i tu n
hon t dao ng.
D ng tn hi u ra cc chn nh sau:
35
Hnh 3.11: D ng xung cc l i ra
Xt c c B
1
khi T
1
bo ha: U
B1
= 0.6V. Khi T
1
c m C
1
phng
i n lm c c B
1
c i n p m
(kho ng Ecc) v i n p m
ny tng d n theo hm m.
L i ra khi T
1
bo ha U
ra1
=
0.2V, T
1
c m U
ra1

+Ecc,
d ng tn hi u l i ra trn
colector c a T
1
l xung xung.
T ng t T
2
ta c L i ra khi T
2
bo ha U
ra2
= 0.2V, T
2
c m
U
ra2

+Ecc, d ng tn hi u l i
tara trn colector c a T
2
l xung
xung.
D ng xung c a 2 l i ra l cng d ng xung nh ng ng c pha nhau .
Chu k xung l i ra l T = t
1
+ t
2
Trong t
1
l th i gian t C
1
phng i n qua R
2
t i n p Ecc ln 0V. V t C
1
phng i n t -Ecc

ln ngu n +Ecc nn i n p t c th i c a t l (l y m c Ecc lm
g c) ta c
1
2 1
1( ) 2 .
t
R C
Uc t Ecc e
Th i gian t
1
t C
1
phng i n t -Ecc ln 0V l
1
2 1
2 .
t
R C
Ecc Ecc e
=>
1
2 1
2
t
R C
e
=>
1
2 1
ln 2
t
R C

=> t
1
= ln2*R
2
C
1
= 0.69*R
2
C
1

T ng t th i gian t
2
t C
2
phng i n t -Ecc ln 0V l
t
1
= ln2*R
1
C
2
= 0.69*R
1
C
2
Chu k dao ng c a m ch l
T = t
1
+ t
2
= 0.69( R
2
C
1
+ R
1
C
2
)
Trong tr ng h p m ch a hi t dao ng c cc ph n t i x ng l
36
u
ra1
t
u
ra1
t
u
b2
t
u
b1
t
0.8V
0.8V
-Ecc
-Ecc
Ecc
Ecc
C1 phng in
t1
C2 phng in
R
1
= R
2
= R; C
1
= C
2
= C khi chu k dao ng c a m ch l
T = 2*0.69*RC
1.4RC
T n s dao ng c a m ch l:
2 1 1 2
1 1
0.69( R C + R C )
f
T

Trong tr ng h p m ch a hi t dao ng i x ng th ta c
1 1
1.4
f
T RC

V d : Thi t k m ch a hi t dao ng v i cc thng s k thu t nh sau: Ecc =
12V, dng i n t i c c (dng bo ha c a transistor) l 10mA, transistor c h s
khu ch i

=100 l n, t n s dao ng c a m ch l 1KHz, tm cc thng s c a
m ch. Gi s U
BE sat
= 0.6V, U
CE sat
= 0.2V.
3.2. a hi t dao ng dng khu ch i thu t ton
S m ch nh sau:
Hnh 3.12: S m ch a hi t dao ng dng khu ch i thu t ton
Nguyn l ho t ng
Gi s tr ng thi l i ra ban u l u
ra
= u
ra max
khi
i n p trn c c P l
ax
1
1 2
ra m
P
u
u R
R R
+
t i n C
s c n p i n t u
ra max
qua R, C xu ng t,
i n p trn t C tng d n, khi i n p trn t C
tng n m c u
C
= u
N
> u
P
khi l i ra b khu ch
i thu t ton s b l t tr ng thi t u
ra
= u
ra max
sang u
ra
= -u
ra max
= u
ra min
, i n p trn c c P l
ax
1
1 2
ra m
P
u
u R
R R

+
khi t C l i phng i n t C qua R n -u
ra max
T phng i n v
i n p trn t gi m d n, khi i n p trn t u
C
= u
N
< u
P
khi l i ra c a b khu ch
i thu t ton s l t tr ng thi t u
ra
= -u
ra max
sang u
ra
= u
ra max
tr v tr ng thi ban
u v t ti p t c m ch s t dao ng.
37
u
ra
R
1
R
2
R
C
N
P
D ng xung ra nh sau:
Hnh 3.13: D ng tn hi u ra m ch a
hi t dao ng dng khu ch i
thu t ton
Ch n U
ra max
= U
ra min
= U
max
khi
U
ng
= -U
max
; U
ng t
= U
max

v i
1
1 2
R
R R

+
l h s h i ti p
d ng c a m ch dao ng.
i n p U
N
= U
C
l i n p bi n thin
theo th i gian khi t phng v n p
i n t U
max
ho c -U
max
qua i n tr
R, cc kho ng th i gian 0

t
1
, t
1

t
2
,
...ph ng trnh i n p trn t i n l
ax N m N
dU U U
dt RC
t
{do U
N
= i
c
dt/C => i
c
= C.U
N
/dt v i
R
=
ax m N
U U
R
t
}
V i i u ki n ban u U
N
(t = 0) = U
ng
= -U
max
,
Khi ph ng trnh trn c nghi m l:
U
N
(t) = U
max
[1 (1 +
t
exp(- )
RC
]
U
N
s t t i ng ng l t c a trig smit sau m t kho ng th i gian:
1
2
2 1
ln ln(1 )
1
R
RC RC
R
1 +
+
1
]
(1)
Khi chu k (T) c a dao ng c xc nh b i
T = 2
= 2
1
2
2
ln(1 )
R
RC
R
+
(2)
N u ch n R
1
= R
2
ta c T
2.2RC
T c l chu k dao ng ch ph thu c vo cc thng s c a m ch ngoi R
1
, R
2
(m ch
h i ti p d ng) v R, C (m ch h i ti p m)
Cng th c (1), (2) cc xx nh cc tham s c b n c a m ch v chu k dao ng c a
m ch v h ng s th i gian

.
38
U
ra max
-U
ra max
t
U
ra
0 t
1
t
2 t
3
t
T
ra
U
P
U
ngt
U
ng
U
ra max
-U
ra max
t
U
N
U
ra max
-U
ra max
U
ngt
U
ng
t
1
t
2 t
3
N u m ch ph c t p c n c n nh cao v kh nng i u ch nh t n s ra ng i ta
s d ng cc m ch ph c t p h n:
V d nh khi c n c d ng xung l i ra khng i
x ng, s d i y t o ra c m ch phng
n p khng i x ng gi a R v R v i R

R
V i h ng s th i gian l:
1
1
2
2
' ln(1 )
R
R C
R
+
v
1
2
2
2
" ln(1 )
R
R C
R
+
Do T =
1
1 2
2
2
( ' ") ln(1 )
R
C R R
R
+ + +
Khi b ng cch thay i R v R thch h p ta
thu c tn hi u l i ra c r ng xung ph h p
so v i tn hi u chng ta mong mu n.
N u mu n xung ra c chu k khng i thi ta thay i cc h s R v R t l v i
nhau, t c l khi ta thay i tng R ln m t l ng l K th t ng ng ta gi m R cng
m t l ng l K do R + R s khng i
U
N
U
c
(t)
U
max
t
1

2
U
ra
4. Dao ng Blocking
Blocking l m t b khu ch i n hay y ko, c h i ti p d ng m nh qua m t
bi n p xung, nh t o ra cc xung c r ng h p (c 10
-3
10
-6
s) v bin l n.
39
u
ra
R
1
R
2
R
C
N
P
R
D
2
D
1
-
+
C
R
C
g
T
Rt
D1
+
-
-
+
RB
U
B
B
k
t
- Ecc
Tr
R
1
D
2
Blocking th ng c dng t o ra cc xung i u khi n trong cc h th ng s ,
blocking c th lm vi c cc ch khc nhau: ch t dao ng, ch im
ch ng b hay ch chia t n
Nguyn l lm vi c b Blocking t dao ng g m c m t transistor m c emiter chung
v i bi n p xung T
r
c 3 cu n dy l
k
(s c p) v
t
v
B
(th c p)
Qu trnh h i ti p d ng th c hi n t
k
qua
B
nh c c tnh ng c nhau c a
chng. T C v i n tr R h n ch dng i n qua c c Baz . i n tr R t o dng
phng i n cho t C (lc T kha). Diode D
1
lo i b xung c c tnh m trn tr t i
R
t
sinh ra khi transistor chuy n ch lm vi c t m sang kha. M ch R
1
v D
2
b o
v transistor kh i b qu p. Cc h s bi n p xung l n
B
v n
t
c xc nh b i cng
th c sau:
k
B
B
n

v
k
t
t
n

- Qu trnh dao ng xung lin quan t i th i gian m v c duy tr tr ng thi bo

ha c a transistor (nh m ch h i ti p d ng R, C). K t thc vi c t o xung l lc
transistor k t thc tr ng thi bo ha v chuy n t bi n v tr ng thi kha nh m ch
h i ti p d ng.
+ Trong kho ng th i gian 0 < t < t
1
, Transistor c m do i n p n p trn t C: U
c
> 0;
T C phng i n qua m ch
B
C R R
B
-Ecc, n lc t
1
th U
c
= 0V
+ Trong kho ng t
1
< t < t
2
khi U
c
chuy n qua tr ng thi gi tr 0 khi xu t hi n qu
trnh t bi n Blocking thu n nh h i ti p d ng qua
B
, lm cho transistor m
tr ng thi ba ha
40
+ Trong kho ng t
2
< t < t
3
, transistor T tr ng thi bo ha su, i n p trn cu n s
c p
k
g n b ng tr s Ecc

l giai o n nh c a xung, khi c s tch ly nng
l ng t trong cc cu n dy c a bi n p, t ng ng i n p h i ti p qua
B
l
B
B
Ecc
U
n

V i n p trn cu n t i l
t
t
Ecc
U
n

Khi t c thay i c a dng colector c a transistor T gi m nh do s c i n
ng c m ng trn
k
,
B
gi m lm dng c c baz i
B
gi m theo, do lm gi m
m c bo ha c a transistor, ng th i t C c i
B
n p qua T, R, C,
B
v t khi
i
B
gi m t i tr s gi i h n i
B
= i
Bbh
= i
Cbh
/
do xu t hi n qu trnh h i ti p d ng
theo h ng ng c l i (qu trnh blocking ng c). Transistor T thot kh i tr ng thi
bo ha v i
C
, i
B
, ... a transistor T v tr ng thi c m dng i
C
= 0. Tuy nhin do
qun tnh c a cu n dy trn c c colector c a transistor T xu t hi n m t s c i n
ng t c m ch ng l i s gi m t ng t c a dng i n, do hnh thnh m t m c
i n p m c bin l n (x p x -Ecc) chnh l qu trnh tiu tn nng l ng t
tr ng tch ly t tr c. Nh c dng i n thu n t D
2
, R
1
, lc ny cu n
t
c
c m ng i n p m lm diode D
1
c m, do m ch
t
, D
1,
R
t
khng nh h ng n
ho t ng c a m ch. T C phng i n v duy tr transistor T kha c t i khi U
c
= 0V
s l p l i nh p lm vi c m i.

41
r ng xung Blocking tnh c l:
T
x
= t
3
t
1
= (R +r
v
).C.ln(
.
( )
t
B t v
R
n R r
+
)
(1)
Trong r
v
l i n tr c a transistor lc
m
R
t
= n
t
2
R
t
l tr t i ph n nh v m ch
c c colect (m ch s c p)
l h s khu ch i dng tnh T.

Th i gian h i ph c t
4
t
6
do th i gian
phng i n c a t quy t nh v c
xc nh b i:
t
hph
= t
6
t
4
= C.R
B
.ln(1 +1/n
B
) (2)
N u b qua cc th i gian t o s n
tr c v s n sau c a xung th chu k xung
T
x
t
x
+ t
hph
(3)
v t n s c a dy xung l:
1
x hph
f
t t
+
42
t
t
t
0
i
B i
Bbh
i
M
0
u
c
C np
C phng
E
cc
n
t
E
cc
n
B
0
0
0
u
t
u
B
u
C
t
t
E
cc
-
t
1
t
2
t
3
t
4
t
5
t
6
5. M ch t o xung tam gic
5.1. V n chung
Xung tam gic c s d ng ph bi n trong cc h th ng i n t , thng tin, o
l ng hay t ng i u khi n lm tn hi u chu n hai bin v th i gian c vai tr
khng th thi u c h u nh trong m i h th ng hi n i
t
U
0
0
u
U
max
K
t
q
T
t
ng
Hnh trn a ra d ng xung tam gic l t ng v i cc tham s ch y u nh sau:
- Bin c c i U
max
- M c m t chi u ban u u(t = 0) = U
0
- Chu k l p l i T v i xung tu n hon. Th i gian qut thu n t
q
, th i gian qut ng c
t
ng
.
Thng th ng t
ng
>> t
q
.
T c qut thu n l K =
du
dt
, hay nghing c a ng qut.
nh gi ch t l ng u th c t s v i l t ng c h s khng ng th ng

c nh ngha l:
( 0) ( )
'(0) '( )
'(0)
( 0)
q
q
du du
t t t
u u t
dt dt
du
u
t
dt
Ngoi ta cn c m t s tham s khc nh :

T c qut trung bnh: K
TB
=
ax
q
t
m
U
, v hi u su t nng l ng
ax
nguon
E
m
U

T ta c h s ph m ch t c a u l Q =

.
43
Nguyn l t o xung tam gic d a trn vi c s d ng qu trnh n p hay phng i n c a
t i n qua m t m ch no , khi quan h dng i n v i n p trn t bi n i
theo th i gian l:
i
c
(t) = C
( )
c
du t
dt
hay
1
( ) ( )
c c
u t i t dt
C
trong i u ki n C l m t h ng s , mu n quan h u
c
(t) tuy n tnh c n th a mn i u
ki n i
c
(t) l m t h ng s , hay s ph thu c c a i n p theo th i gian cng tuy n tnh
th dng i n phng hay n p cho t cng n nh
- C 2 d ng i n p c b n l: th i gian qut thu n t
q
, u tng tuy n tnh d ng ng
th ng nh qu trnh n p cho t t ngu n m t chi u no v trong th i gian qut
ng c t
ng
, u gi m ng th ng nh qu trnh phng i n c a t qua m t m ch t i.
V i m i d ng trn c cc yu c u khc nhau m b o t
ng
>> t
q
, v i d ng tng
ng th ng c n n p ch m phng nhanh, ho c d ng gi m ng th ng c n n p
nhanh phng ch m.
- Vi c i u khi n t c th i cc m ch phng n p cho t th ng s d ng cc kha
i n t transistor hay IC ng m theo nh p i u khi n t ngoi. Trn th c t n
nh cho dng n p nay phng i n cho t c n c m t kh i t o ngu n dng nng
cao ch t l ng xung tam gic.
V nguyn l c 3 ph ng php c b n t o xung tam gic l i ra nh sau:
Dng m ch tch phn n gi n
G m m t m ch RC n gi n n p i n cho
t t ngu n E. Qu trnh phng, n p c m t
kha i n t K i u khi n. Khi U
max
<< E. Do
h s ph m ch t c a m ch th p v h s phi
tuy n t l v i U
max
/E:
ax m
U
E

N u s d ng ph n tng ng th ng ta c u
c
(t) = E[1 exp(-t/R
n
C)] v i R
n
>>
R
phng
.C
Dng m t ph n t n nh dng
Ki u thong s c i n tr ph thu c vo i n
p t vo trn n R
n
= f(U
Rn
) lm i n tr n p
cho t C. gi a dng n p khng i th i n
tr gi m khi i n p trn n gi m khi
44
C
E
+
-
R
n
R
t
i
n
i
phg
K
C
E
+
-
R
n
R
t
i
n
i
phg
K
ax
td
E
m
U

v i E
td
= i
n p
R
i
.
R
i
l i n tr trong c a ngu n dng nn kh l n v y E
td
l n v cho php nng cao U
max
v i m t m c mo phi tuy n cho tr c.
Thay th ngu n E c nh u vo b ng m t ngu n bi n i
e(t) = E + K(U
C
U
0
)
Hay e(t) = E + KU
C

V i K l m t h ng s t l b nh n 1. K =
( )
C
de t
dU
Ngu n b xung KU
C
bu l i m c gi m c a
dng n o nh m t m ch khu ch i c h i ti p thay i theo i n p trn t U
C
. Khi
m c mo phi tuy n c xc nh b i:
ax
(1 )
E
m
U
K
Gi tr ny th c t nh v K 1, nn (1 K) r t b nn c th l a ch n c U
max
l n x p x E lm tng hi u su t c a m ch m

v n nh .
5.2. M ch n dng c b n
V i s trn, Transistor (silic) c phn p n nh b
Diode zener Dz, khi ta c V
B
= V
Z
= h ng s
Do ta c V
E
= V
Z
V
BE
= V
Z
0.6V = h ng s
Khi dng qua R
E
s c d nh v i dng:
I
E
=
E
E
R
V
, v dng i n i qua tr t i x p x dng I
E,
I
E

I
C
Khi mu n thay i dng qua tr t i R
tai
ta ch c n thay i gi tr R
E.
Ngoi ra ng i ta c th s d ng m ch phn p lm ngu n dng nh sau:
45
C
E
+
-
R
i
n
K 1
+
-
K U
C
V
cc
R
B
R
tai
R
E
Dz
I
C
Vz
Vcc
R1
Rtai
RE
I C
R2
P
R
B
R
tai
R
E
Dz
IE
Vz
V
cc
5.3. M ch t o xung tam gic dng transistor.
Hnh d i y a ra cc s t o xung tam gic dng transistor n gi n.
a. V i hnh a.
Ban u khi U
V
= 0, transistor T m bo
ha nh c phn p b i i n tr R
B
t
c c Baz ln ngu n +E. Khi i n p
l i ra U
ra
= U
C
= U
CEbh
0V.
Khi c xung vung l i vo v i c c tnh
m qua m ch C
1
R
B
t o thnh m ch vi
phn m khi a i n p xung vi phn
m trn t C t i c c Baz c a transistor T lm transistor T c m, lm cho t C c
n p i n. T C c n p i n t ngu n +E qua R lm cho i n p trn t tng d n:
t
( ) (1 exp(- )
RC
C
U t E
khi i n p ra l U
ra
(t) = U
C
(t) g n ng b c nh t v i d ng
ng th ng theo t. H s phi tuy n l:
0
0
( )
q
m
i i t
U
i E

(1)
V i
0
E
i
R
v
( )
m
q
E U
i t
E
l dng n p lc u v cu i cho t C.
Khi h t xung i u khi n t c xung vi phn d ng ho c khng c xung l i vo i u
khi n lm transistor T tr ng thi c m. T C phng i n nhanh ra colector v emitor
c a transistor T (v R
CE
<<) nn U
ra
= U
C
0 tr v tr ng thi ban u c a m ch.
T bi u th c sai s (1) trn

ta th y mu n sai s b c n ch n ngu n E l n v bin
ra c a xung tam gic U
m
nh . ( chnh l nh c i m l n c a m ch t o xung
n gi n)
46
T
u
B
R
B
R
u
ra
C
+E
U
vo
C
g
A)
b. V i hnh b.
Transistor T
2
m c ki u baz chung c
tc d ng nh m t ngu n n dng (c
b nhi t nh dng ng c qua diode
zenor) cung c p dng I
E2
n nh n p
cho t trong th i gian c xung vung
c c tnh m i u khi n lm transistor
T
1
kha, v i i u ki n g n dng dng
colector transistor T
2
khng i th ta c
2
2
1
0
( )
q
t
C
C C C
I
U t I dt t
C

l quan h b c
nh t theo th i gian t.
S m ch trn cho php t n d ng ton b ngu n E t o xung tam gic v i bin
nh n c l U
C
E.
Khi c t i R
t
m c song song tr c ti p v i t C th c hi n t ng phn dng qua R
t
v
khi U
C
s gi m v do sai s

tng.
c th s d ng t t c n nang cao gi tr tr R
t
hay l gi m nh h ng c a R
t
i
v i l i ra c a s .
c. V i hnh c.
Transistor T
1
l ph n t kha th ng m nh i n tr R
B
v transistor T
1
ch c m khi
c xung vung c c tnh d ng i u khi n l i vo.
Transistor T
2
l ph n t khu ch i m ch ng m (K < 1).
Ban u U
V
= 0 transistor
T
1
m bo ha nh i n tr
R
B
phn c c cho transistor.
Diode D thng qua R c
dng I
0
E/(R + R
D
) khi
i n p trn t C l U
C
=
U
CEbh
0 qua transistor T
2
ta
thu c tn hi u l i ra l
U
ra
0. T C
0
c n p
i n t t qua R
E
qua C v diode D kshi i n p trn t l U
N
U
E2
E v i c c
tnh m.
47
T
1
u
B
R
B
R
E
U
ra
C
+E
U
vo
C
g
B)
R
2
D
T
2
T
2
T
1
R
B
R
E
U
ra
C
-E
U
vo
C
g
C)
R
2
D
C
0
+
+
-
-
+
-
M
N
Trong th i gian c xung l i vo transistor T
1
b c m, t C c n p i n qua R v D
lm i n th t i trn c c Baz c a transistor T
2
(i m m) m d n do lm cho T
2
m l n d n t m c g n gi tr bo ha. Gia s U
C
qua transistor T
2
v qua t C
0
c
i n dung l n g n nh a ton b v i m N b thm v i gi tr s n c t i N (ang
gi m theo quy lu t dng n p) gi n nh dng trn i n tr R n p cho t C.
Ch : v i dng h i ti p t l i ra qua C
0
v c tr s b ng E/R th khi khng cn
dng qua diode D d n t i tr ng thi cn b ng ng. Ngu n E d ng nh c t kh i
m ch v C c n p nh i n th E c n p tr c trn t C
0
48
5.4. M ch t o xung tam gic dng vi m ch khu ch i thu t ton.
a. S 1: (c p ngu n E
cc
cho vi m ch)
Xy d ng trn c s kh ch i l i vo o trong
thnh ph n h i ti p l t C. i n p l i ra c cho
b i ph ng trnh sau:
] ) ( [
1 ) (
) (
0
0
+
t
C
C
ra
Q dt t i
C C
t Q
t U
(1)
V i Q
0
l i n tch trn t t i th i
i m t = 0.
V i i
C
(t) =
R
t U
vao
) (
do ta c
i n p l i ra (U
ra)
l
+
t
ra vao ra
U dt t U
RC
t U
0
0
) (
1
) (
(2)
Thnh ph n U
ra0
xc nh t i u ki n ban u c a tch phn:
U
ra0
= U
ra
(t=0) = Q
0
/C (3)
N u l i vo U
vao
l m t xung vung c gi tr i n p khng i trong kho ng 0 t th
U
ra
(t) l bi n thin i n p d ng ng th ng.
0
)
1
(
ra vao ra
U t U
RC
U +
(4)
chnh xc c a ph ng trnh trn ph thu c vo gi thi t U
0

0 hay dng i n
u vo IC g n b ng 0.
V i cc vi m ch ch t l ng cao m b o i u ki n dng l i vo IC kh t t: I
vo IC
=
0.
b. S 2:
- Khi c xung i u khi n c c tnh d ng l i vo lm transistor T m b o ha, khi
lm t phng i n qua R
CE
c a transistor xu ng t trong kho ng th i gian t
0
(t
0
< t
ng
)
v i t
ng
= t
x vo
do khi transistor T thng bo ha.
49
-
+
U
vao
C
R
U
ra
U
vao
U
ra
t
t
- trong kho ng th i gian t
q
(t c t
ng vo
) khng c xung i u khi n d ng l i vo khi
transistor T tr ng thi c m IC khu ch i thu t ton lm vi c ch tuy n tnh
n u U
0
= 0V th
U
P
= U
N
= U
C
(5)
Xc nh quy lu t bi n i hm U
C
(t), t a
ra i u ki n l i ra bi n i tuy n tnh.
Ph ng trnh dng i n t i i m N v i m ch
h i ti p m l:
2 1
0
R
U U
R
U E
ra N N

=>
1
2
0
1
2 1
R
R
E
R
R R
U U
C ra

+
(6)
Ph ng trnh dng i n t i i m P v i m ch h i ti p d ng l:
4 3
0
R
U U
dt
dU
C
R
U E
ra C C C

+
(7)
T ph ng trnh (6), (7) ta c U
C
(t) l:
,
_
,
_
+
4 1
2
0
3 4 1
2
3
1 1
R R
R
E
R
E
C R R
R
R C
U
dt
dU
C C
(8)
Khi tnh ch t bi n i c a U
C
ph thu c vo h s

,
_
4 1
2
3
1
R R
R
R
- N u
2
4 1
3
R
R R
R >
ng U
C
(t) c d ng ng cong l i
- N u
2
4 1
3
R
R R
R <
ng U
C
(t) c d ng ng cong lm
- Khi
3
4
1
2
R
R
R
R
th khi U
C
(t) ph thu c b c nh t vo t.
Khi ta c
,
_

4 1
2
0
3
1
) (
R R
R
E
R
E
C
t U
C
t (9)
50
-
+
+E
0
R
2
R
1
U
ra
R
4
R
3
C
U
vao
+E
R
B
T
N
P
- N u ch n R
1
= R
3
, R
2
= R
4
khi
ta c:
( )t E E
CR
t U
C 0
3
1
) (
(10)
T bi u th c (10) ta c
- N u E > E
0
ta c i n p
l i ra tng theo ng th ng
- N u E < E
0
ta c i n p
l i ra gi m theo ng th ng
- N u ch n E
0
= 0 ta nh n
c xung tam gic c c c tnh d ng. N u ch n E
0
l m t ngu n i u ch nh c
th U
ra
c d ng hai c c tnh v i bin g n b ng 2E
cc
.
Th c t th ng ch n E = E
cc
v E
0
l y t E
cc
qua m ch phn p.
Bin c c i trn t c xc nh b i
( )
q C
t E E
CR
U
0
3
max
1

c. T o xung vung v tam gic
-
+
U
ra 2
C
R
-
+
R
2
R
1
Ura 1
\Ng i ta c th t o ng th i m t xung vung v m t xung tam gic nh ghp n i
ti p m t b tch phn sau m t trig smit.
B tch phn IC2 l y tch phn i n p n nh trn l i ra 1 (U
ra1
) trn trig smit. Khi
U
ra2
t ng ng l t c a trig th i n p ra c a n i d u t bi n do U
ra2
i
ng ng qut ng c l i. qu trnh th c hi n ti p di n cho t i khi t ng ng l t th
2 c a trig smit v s quay tr v tr ng thi dao ng t o xung ban u.
51
U
vao
U
C
U
ra
t
t
t
U
ra max
U
ra min
T n s dao ng c a m ch ph thu c vo R v C.
Gi tr ng ng i n p l t tr ng thi c a trig smit c xc nh b i:
U
ra2
= max 1
2
1
ra
U
R
R
(11)
U
ra1 max
l i n p ra c c i c a IC1.
Chu k dao ng c a m ch l
2
1
4
R
R
RC T
(12)
52
Ch ng 4:
VI M CH NH TH I 555, DAO NG TCH THOT DNG UJT
1. S chn v c u trc 555
1.1. S chn IC 555
1.2. S c u trc IC 555
Chn 1: GND n i t
Chn 2: Trigger Input (l i vo thay i tr ng ti xung l i ra)
Chn 3: Output L i ra
Chn 4: Reset (ph c h i l i trang thi ho t ng IC555)
Chn 5: Control Voltage (i u khi n i n p)
1
2
3
4 5
6
7
8
GND
Trigger
Output
Reset
+V
cc
Discharge
Threshold
Control
Voltage
555
53
Chn 6: Threshold (th m ng ng l t tr ng thi l i ra out)
Chn 7: Dirchage (i u khi n phng n p i n t
Chn 8: Vcc ngu n cung c p (ngu n d ng)
1.3. Nguyn t c ho t ng cc chn IC555
V c b n, 555 g m 2 m ch so snh i u khi n tr ng thi c a FF, t i u
khi n transistor cho php t x i n (Discharge)
C u trc phn p IC 555 g m 3 i n tr c gi tr 5K c m c n i ti p v i
nhau ln ngu n cung c p v xu ng t, u ra l y trn cc i n tr t ng ng v i
nhau c gi tr i n p chu n l 1/3Vcc v 2/3Vcc
2 b khu ch i thu t ton c ch c nng so snh v i l i vo d ng v m
c n i v i i n p chu n t ng ng l 1/3Vcc v 2/3Vcc, l i vo cn l i c l y
t l i vo chn (2) v chn (6). L i vo chn (2) c a t i l i vo m c a b so
snh 1, cn l i vo d ng c a b so snh 1 c n i v i i n p chu n 1/3Vcc. L i
vo chn (6) c a t i l i vo d ng c a b so snh 2, cn l i vo m c a b so
snh 2 c n i v i i n p chu n 2/3Vcc.
Ch : khi th c hi n m ch dao ng dng IC555 khng bao gi th c hi n cng
lc i n p l i vo chn (2) < 1/3Vcc v i n p l i vo chn (6) >2/3Vcc.
Chn 2: TRIGGER (kch kh i), i m nh y m c v i 1/3VCC . Khi i n p
chn ny d i 1/3 Vcc th ng ra Q c a FF xu ng [0], t o ra chn 3 t o m t tr ng
thi cao. Khi i n p l i vo chn (2) c gi tr nh h n 1/3Vcc t ng ng l i ra b so
snh th 1 m c cao tc d ng t i l i vo set c a trigg RS khi l i ra Out m c
cao. Khi i n p l i vo chn (2) l n l n 1/3Vcc khi l i ra b so snh 1 m c
th p t ng ng v i chn S c a trigg RS m c th p v ph thu c l i vo R c a
trigg RS m l i ra Out ta c tr ng thi nh (l i ra m c cao) ho c tr ng thi
xa (l i ra m c th p).
Chn 6: Threshold (ng ng) i m nh y m c v i 2/3Vcc . Khi i n p chn
ny > 2/3Vcc . FF Reset lm cho chn 3 tr ng thi th p. Khi i n p l i vo chn
(6) c gi tr nh h n 1/3Vcc t ng ng l i ra b so snh th 2 m c th p tc d ng
t i l i vo clear c a trigg RS khi l i ra Out ph thu c l i vo S c a trigg RS m
l i ra Out ta c tr ng thi nh (l i ra m c th p) ho c tr ng thi set (l i ra
m c cao). Khi i n p l i vo chn (6) l n l n 1/3Vcc khi l i ra b so snh 2
54
m c cao t ng ng v i chn R c a trigg RS m c cao do l i ra Out m c
th p.
M ch FF RS l lo i m ch l ng n kch m t bn. Khi chn S m c cao th
i n p ny kch cho l i ra Q ln m c cao v l i ra Q xu ng m c th p. Khi chp S
m c cao xu ng m c th p th FF RS khng i tr ng thi t ng ng chn R ang
m c th p. Khi chn R (clear) m c cao thi i n p ny kch cho FF RS i tr ng
thi m c cao sang tr ng thi m c th p khi l i ra Q xu ng m c th pv l i ra Q ln
m c cao. Khi chn R xu ng m c th p t ng ng S m c th p khi FF RS
tr ng thi nh v gi nguyn tr ng thi c a m ch.
Chn 3: OUTPUT (ra) th ng m c th p v chuy n thnh m c cao trong
kho ng th i gian nh th. V t ng ra tch c c c 2 chi u, n c th c p ho c ht
dng n 200mA
Chn 4: RESET khi i n p chn ny nh h n 0,4V: chu k nh th b ng t,
a 555 v tr ng thi khng c kch. y l ch c nng u tin 555 khng th b
kch tr khi RESET c gi i phng (>1,0V). Khi khng s d ng n i chn 4 ln Vcc.
Chn 5: Control Voltage (i n p i u khi n), bn trong l i m 2/3Vcc. M t
i n tr n i t ho c i n p ngoi c th c n i vo chn 5 thay i cc i m
tham kh o (chu n) c a comparator. Khi khng s d ng cho m c ch ny, nn g n 1
t n i t = 0.01F cho t t c cc ng d ng nh m l c cc xung nh nhi u ngu n
c p i n.
Chn 7: Discharge (X ) c c thu c a transistor, th ng c dng x t
nh th. V dng collector b gi i h n, n c th dng v i cc t r t l n (>1000F)
khng b h .
Chn 8: VCC i n p c p ngu n c th t 4,5 n 16V so v i chn t. Vi c
nh th t ng i c l p v i i n p ny. Sai s nh th do thay i ngu n i n
tiu bi u < 0.05% /V
2. M ch a hi dng IC555
S m ch nh sau:
55
555
out
Vcc
4
8
3
5
1
0.01F
6
2
7
C
R1
R
2
a hi t dao ng t o xung vung.
Trong m ch trn chn ng ng (6) c n i v i chn nh (2), v 2 chn ny c chung
1 i n p trn t l U
C
. so v i i n p chu n 1/3 Vcc v 2/3Vcc c a 2 b so snh
1 v 2 l i vo c a IC555.
T 0.01 F n i chn 5 v i t l c nhi u t n s cao c nh h ng n i n p
chu n l i vo 2/3Vcc.
Chn 4 c n i ln ngu n Vcc khng s d ng ch c nng Reset IC555.
Chn 7 c n i v i i n tr R
1
v R
2
t o ng phng n p cho t .
Chn 3 c d ng xung vung, c th n i qua tr v i Led ch th c xung ra (v i i u
ki n t n s dao ng m ch < 20 Hz) do t n s cao th khng quan st c n Led
sng t i.
Nguyn l ho t ng c a m ch:
Khi m i ng i n, i n p trn t C l U
C
= 0 V t ng ng v i i n p chn 2 v
chn 6 b ng 0V (U
2
(-) < 1/3Vcc, U
6
(+) < 2/3Vcc) qua 2 b so snh IC555 l i ra Out
m c cao(x p x Vcc), khi transistor chn 7 tr ng thi c m v t C c n p
i n. T c n p i n t Vcc qua R
1
qua R
2
v qua C xu ng t, i n p trn t C
tng d n v i h ng s th i gian n p l:

n p
= (R
1
+ R
2
)C (1)
i n p trn t tng d n U
C
= Vcc(1 exp(-t/
n p
))
Khi i n p trn t tng n m c 1/3 Vcc (v < 2/3Vcc) th khi i n p trn chn
2 c a b so snh th 1 (U
2
(-) > 1/3 Vcc) v b so snh 2 v i (U
6
(+) < 2/3Vcc) l i ra
tr ng thi nh Out m c cao.
56
Khi i n p trn t tng n m c 2/3 Vcc th khi i n p trn chn 2 c a b so
snh th 1 (U
2
(-) > 1/3 Vcc) v b so snh 2 v i (U
6
(+) > 2/3Vcc) l i ra i tr ng thi
t l i ra Out (3) m c cao sang l i ra Out (3) m c th p (t ng ng 0V). Lc ny
transistor chn 7 chuy n sang tr ng thi m bo ha v i n p chn 7 x p x 0V v
t C lc ny b t u phng i n, t phng i t C qua R
2
v qua chn 7 v transistor
trong IC555 xu ng t v i h ng s th i gian l:
phng
= R
2
C (2)
Khi ny i n p trn t C l i gi m d n t m c i n p 2/3Vcc xu ng 0V
U
C
= Vcc(1 exp(-t/
phng
))
Khi i n p trn t gi m m c >1/3 Vcc (v < 2/3Vcc) th khi i n p trn chn 2
c a b so snh th 1 (U
2
(-) > 1/3 Vcc) v b so snh 2 v i (U
6
(+) < 2/3Vcc) l i ra
tr ng thi nh Out m c th p.
Khi i n p trn t gi m n m c 1/3 Vcc th khi i n p trn chn 2 c a b so
snh th 1 (U
2
(-) < 1/3 Vcc) v b so snh 2 v i (U
6
(+) < 2/3Vcc) l i ra i tr ng thi
t l i ra Out (3) m c th p sang l i ra Out (3) m c cao (t ng ng Vcc). Lc ny
transistor chn 7 chuy n sang tr ng thi c m v t C lc ny l i c n p i n l i.
Qu trnh ny c l p i l p l i v m ch t dao ng
i n p trn t C c n p t gi tr 1/3Vcc n 2/3Vcc (tr chu k u tin khi
ng m ch l t c n p t 0V n 2/3Vcc). T phng i n t i n p 2/3Vcc
xu ng t i 1/3Vcc.
Chu k dao ng:
Th i gian t n p i n l:
t
n p
= 0.69*
n p
= 0.69(R
1
+ R
2
)C
Th i gian t phng l
t
phng
= 0.69*
phng
= 0.69R
2
C
57
Chu k dao ng c a m ch l:
T = t
n p
+ t
phng
= 0.69(R
1
+ 2R
2
)C (3)
Do th i gian phng v th i gian n p khng b ng nhau (th ng t
n p
> t
phng
) nn xung
vung l i ra khng i x ng v c th i gian c xung l n h n th i gian khng c
xung.
D ng xung ra:
M ch t o dao ng xung vung cho r ng n a chu k dng IC555, l i ra c n i
v i t i n Led.
555
out
Vcc
4
8
3
5
1
0.01F
0.1F
R2
R
1
P
6
2
7
C
R1
R2
D2
R
58
3. M ch n a hi dng IC555
555
out
Vcc
4
8
3
5
1
0.01F
C
R
1
6
2
7
Uv
Chn ng ng 6 c n i v i chn x i n 7 c a m ch R
1
C.
L i vo 2 c n i v i xung kch bin m c i n p khi khng c xung kch
>1/3Vcc v khi c xung kch l i vo i n p <1/3Vcc.
c i m c a m ch n n l khi khng c xung kch l i vo th l i ra tr ng thi
n nh nh l Out = 0.
Khi c xung kch h p tc ng t i l i vo tc ng t i l i vo Trigger nh chn 2 lm
cho l i ra s c xung d ng (do i n p chn 6

0V v i l i vo ng ng). Th i gian
ko di xung ra ph thu c vo th i gian n p i n cho t C. Khi c xung l i ra th chn
7 t ng ng m c cao v t C c n p i n, t c n p t Vcc qua R
1
qua C
xu ng t v i n p trn t C khi ny tng d n theo hm s m t 0V n Vcc, v i
ga tr i n p trn t l:
)) / exp( 1 (
1
C R t Vcc U
x C

Khi t n p i n n gi tr i n p 2/3Vcc khi t ng ng v i gi tr i n p
ng ng chn 6 v i n p chn 2 l l n h n1/3Vcc do l i ra IC555 s l t tr ng
thi t m c cao sang tr ng thi m c th p v tr ng thi n nh b n ch xung kch
ti p theo tc d ng t i l i vo 2. Khi l i ra l t tr ng thi sang m c th p t ng ng
chn 7 m c th p v t C s phng i n nhanh qua chn 7 xu ng t v i n p trn
chn 7 v chn 6 nhanh chng v i n p th p.
Th i gian ko di xung ra t ng ng v i th i gian t c n p i n t gi tr i n p
0V n gi tr i n p 2/3Vcc. Khi ta c
Vcc C R t Vcc U
x C
3 / 2 )) / exp( 1 (
1

=>
3 / 2 ) / exp( 1
1
C R t
x
hay
) / exp(
1
C R t
x
= 1/3
59
=> t
x
= ln3*R
1
C = 1.1R
1
C (*)
D ng xung ta t i chn 2, 3, 6

4. M ch dao ng tch thot dng UJT
S m ch v s t ng ng m ch dao ng tch thot dng UJT:
UJT
Vcc
R
1
R
2
Out 1
R
C
B
1
B2
Out 2 B
Vcc
R
1
R
2
Out 1
R
C
Out 2
R
B1
R
B2
E
a. S m ch b. S t ng ng
S trn l s m ch tch thot c b n dng UJT, v i 2 i n tr R
1
v R
2

nh n gi tr xung l i ra t ng ng v i l i ra out 1 v out 2. Ngoi ra i n tr R
2
cn
c tc d ng n nh nghi t cho tri t p R. T C v tri t p R t o thnh m t m ch n p
i n cho t t Vcc qua R qua C xu ng t khi i n p trn t tng d n t ng ng
60
i n p t i i m E tng d n, khi thay i gi tr tri t p R t ng ng v i thay i gi
tr dng n p cho t khi lm thay i chu k xung l i ra.
i n p n p trn t c gi tr b ng:
) / exp( ) ( RC t V V V U
x V CC CC C

Khi i n p trn t p i n t gi tr i n p th p Vv n gi tr i n p m c cao
t ng ng v i i n p kch cho UJT b t u ho t ng (Vp) khi t C s c
phng nhanh qua UJT v qua R
1
xu ng t, i n p trn t phng n gi tr Vc th
UJT tr ng thi c m v t C ti p t c c n p i n l i v qu trnh l p l i t o ra
m ch t dao ng.
Gi tr i n tr lin mi n R
BB
= R
B1
+ R
B2
c gi tr t vi k n 10k .
T s i n tr
8 . 0 5 . 0
1

BB
B
R
R
i n tr R
1,
R
2
c ch n c ch s r t nh sao cho R
1
v

R
2
<< R
BB
do R
1
v

R
2
khng lm nh h ng n dng i n lin mi n I
BB
.
Dng i n lin mi n c tnh theo I
BB
Vcc/R
BB
i n p i m B trong UJT c xc nh nh sau:
CC
BB
B
CC B
V
R
R
V V
1
Khi t C n p i n n gi tr i n p nh V
P
th Diode D thng m ch t ng ng v i:
V
P
= V
D
+ V
B
= 0.6V + V
B
=
Vcc + 0.6V
Chu k dao ng c a m ch
Th i gian n p i n cho t C t i n p Vv n i n p nh Vp l:
) / exp( ) (
1
RC t V V V V
V CC CC P

Hay
) / exp( ) (
1
RC t V V V V
V CC P CC

=>
V CC
P CC
V V
V V
RC t
) / exp(
1
=>t
1
=RC
P CC
V CC
V V
V V
Th i gian phng i n c a t t i n p V
P
xu ng i n p V
C
l:
V
C
= V
P
. )
) (
exp(
1 1
2
C R R
t
B
+

t
2
= (R
B1
+ R
1
)C*ln(V
P
/V
V
)
61
Chu k dao ng c a mch l T = t
n p
+ t
phng
= t
1
+t
2
Gi tr R
B1
c tr s nh khi t phng i n: do ta c th b qua th i gian phng i n c a
t , do chu k dao ng c a m ch T

t
1
V i tr ng h p V
V
<< Vcc v V
P
=
Vcc

do ta c
T = RC ln(1/(1
))
)
1
1
ln(
1 1

RC
T
f
D ng xung ra:
t
t
t
V
B1
VB2
V
E
V
P
VV
Ph ong trnh ng t i
Trong m ch dao ng tch thot, gi tr i n tr n p cho t C c a m ch n p RC c
ngha r t quan tr ng. N u ch s tr R qu l n hay qu nh th gy ra m ch c th
ho t ng khng ng theo nguyn l m ch dao ng tch thot dng UJT.
Tr ng h p gi tr R qu l n, khi t n p i n n gi tr i n p V
P
, khi dng
qua R (I
R
) nh h n dng I
P
th m ch RC khng kch c UJT ho t ng. Do ta
ph i ch n R sao cho:
P
P CC
I
V V
R

<
62
Tr ng h p i n tr R qu nh , khi t phng i n n gi tr i n th V
V
, khi
dng i qua R th i i m ny l I
R
v n l n h n I
V
th khi UJT s khng ng ng
c, nh v y ta ph i ch n R sao cho
V
V CC
I
V V
R

<
Khi ta ph i ch n R (ph ng trnh ng t i) sao cho
P
P CC
V
V CC
I
V V
R
I
V V
< <
Thng th ng ch n R = 1k 1M
V C = 100pF 100F
S m ch t o xung dng UJT c t n s dao ng trong kho ng t 50 n
150Hz
UJT
Vcc
+12V
R
1
R
R
2
100
100
Out 1
P
C
0.1F
Out 1
200K
100K
5. M ch t o tn hi u xung tam gic dng UJT
M ch t o tn hi u xung tam gic d a trn nguyn l phng n p cho t , thng th ng
phng n p c a t theo hm e m, t o xung tam gic theo ng tuy n tnh th
ng n p cho t l tng tuy n tnh t c t c n p qua m t ngu n dng c d nh v
phng nhanh qua m t m ch c tr khng r nh nhu m t kho K no .
C
V
cc
K
R
V
c
t
t
x
V
P I
Khi khi n p i n p trn t tng d n theo cng th c sau:
63
t
o
C
Idt
C
v
1
Hay
t
C
I
v
C

l hm b c nh t theo t, v y i n p trn t tng tuy n tnh theo t.
i n p trn t t c n gi tr V
P,
khi th i gian t
x
c xc nh nh sau
(coi t n p i n t gi tr i n p v
0
= 0V):
x P
t
C
I
V
hay
I
C
V t
P x

Th i gian n p i n cho t t l nghch v i dng n p cho t C (I)
Out 2
UJT
Vcc
+12V
R
6
R
1
R
2
R
3
R
4
R
5
C
R
7
100
100
N
10K
100K
0.4F
Out 1
T
2
T
1
I
0
T
3
V i s m ch t o xung tam gic trn dng UJT th ta c 2 l i ra l out 1 l xung kim
kch trn UJT v Out 2 l xung tam gic c n l y, Nguyn l ho t ng c a m ch trn
nh sau:
i n tr R
1
, R
2
, R
3
v transistor T
1
t o thnh m t ngu n dng n nh n p cho t
C (do transistor T
1
c phn p n nh qua R
1,
R
2
v R
3
) ta c dng qua
transistor T
1
l c nh v ta c dng n nh n p cho t C. i n p trn t s n p t
gi tr i n p 0V n gi tr i n p x p x V
cc
, (nh ng do t n i v i UJT nn i n
p trn t n p t gi tr i n p V
V
n V
P
trong cc chu k ti p theo c a m ch)
Khi dng n p cho t C l dng I
E
x p x dng I
C
(I
0
)
Transistor T
2
mc theo ki u E chung l i ra trn Emitor, chnh l t ng l p l i i n p
(khu ch i dng cho tn hi u xung tam gic l i ra ghp n i v i m ch ngoi). Khi
i n p l i ra trn t C x p x i n p trn l i ra Out 2.
Transistor T
3
(UJT) m c theo ki u dao ng tch thot dng UJT, khi i n p n p trn
t tng k n ga tr i n p V
P
(c a UJT) khi s kch cho UJT ho t ng (nh m t
kh K) v t s phng i n qua UJT v R
7
xu ng t, khi t phng i n gi tr i n
64
tr phng qua UJT v R
7
r t nh nn i n p trn t gi m r t nhanh coi l tuy n tnh),
khi i n p trn t gi m n m c i n p V
V
(i n p m c th p UJT khng ho t
ng) th t khng phng i n qua Transistor T
3
v c n p i n l i qua ngu n
dng c a transistor T
1,
khi m ch s t dao ng.
Th i gian n p i n cho t t gi tr i n p V
V
n gi tr i n p V
P
l t
x
:
0
) (
I
C
V V t
V P x

th i gian phng i n c a t qua UJT r t nh , do ta c th x p x chu k dao ng
c a m ch b ng th i gian n p i n cho t C.
x
t T
V i m ch trn ta c th thay i chu k dao ng c a m ch b ng cch thay i gi
tr c a t C, ho c ta c th m ch thm m t bi n tr n i ti p v i i n tr R
3
c a b
t o ngu n dng dng transistor T
1.
D ng xung l i ra:
t
t
x
V
out2
t
x
V
C
V
P
V
C
T
t
t
65
6. M ch t o tn hi u xung n c thang dng UJT
UJT
2
Vcc
+12V
R
6
R
1
R
2
R
3
C3
R
5
100
100
N
220
0.2F
Out
T
2
T
1
UJT
1
470
C1
0.5F
100K
R
7
C2
R
4
5K
10K
I
0
Tn hi u xung n c thang l tn hi u c i n p tng d n theo t ng n c r i cu i cng
i n p gi m v m c th p sau khi k t thc m t chu k, sau tn hi u ti p t c tng
d n, s t o dao ng tn hi u xung n c thang nh trn:
V i s trn, nguyn l ho t ng nh sau:
Kh i 1 g m t C1, tr R3, R4, R7, UJT1 t o thnh b dao ng tch thot dng UJT1
c l i ra l y trn c c B2 (xung m).
Kh i 2: R1, R2 v Transistor T1 t o thnh m t ngu n dng c nh n p cho t C3 khi
c xung kch qua t C2 t kh i 1.
Kh i 3 g m tr R5, R6 v UJT t o thnh b tch thot th 2 t o ra chu k dao ng
c a m ch.
Khi b dao ng tch thot th nh t ho t ng s t o ra m t xung m l i ra B2 c a
UJT thng qua t C2 kch b t o ngu n dng c a transistor T1 ho t ng lm cho
t C3 c n p thm m t l ng i n tch l u v ch xung kch ti p theo c a
UJT1( khi khng c xung m kch t b dao ng tch thot th nh t th b t o ngu n
dng c a transistor T1 khng ho t ng). Khi i n p trn t C3 n p n gi tr i n
p l V
p
(i n p kch cho UJT2 ho t ng) khi t C3 s phng i n qua UJT2
xu ng n i n p m c th p V
V
v t C l i c n p l i, qu trnh th c hi n lin
t c nh v y lm cho m ch t dao ng.
Chu k dao ng c a m ch:
i n p t C3 tng thm m t l ng u do b dao ng tch thot 1 t o ra l
t
C
I
u
, trong t l kho ng th i gian c xung m c a b dao ng tch thot 1.
Khi chu k t o ra m t n c thang trn t C3 t ng ng v i kho ng th i gian i n
p trn t C3 tng c m t l ng u l t
x
(chu k b dao ng tch thot 1)
66
Khon g bi n thin c a i n p trn t C3 l: U
p
U
V
= N u , trong N l s xung
n c thang t o ra trn t C3
V chu k dao ng c a m ch chnh l kho ng th i gian i n p trn t C3 c n p
t gi tr i n p V
V
n gi tr i n p V
P
.
T = Nt
x
D ng xung ra:
t
x
V
C1
V
P
V
C
T
V
P
V
C
V
out
7. M ch dao ng tch thot t o xung ng b
7.1. M ch ng b i u khi n n n n a chu k
L
N
AC
R6
L
N
AC
TR1
D1
Dz
R1
+V2
+V1
R2
P
R4
R5
T1
C
T2
UJT
T4
T3
R3
MT
Nguyn l ho t ng:
Bi n p TR1 gi m i n p xoay chi u 220V l i vo cu n s c p thnh i n p l i ra
cu n th c p kho ng 48V. i n p ra cu n th c p kh cao so v i i n p n p
trn diode zener Dz (12V).
67
Diode D1 l m ch n n dng, i n p n a chu k d ng l i ra (n a chu k m c m)
khng c t l c, khi l i ra l n a chu k d ng g n sng V1 theo tn hi u l i vo.
i n tr R1, R2 v diode Dz dng c t ng n v n p i n p +V2 l i ra b ng
i n p Vz, khi i n p V2 c xem nh l ngu n m t chi u n p gin o n
theo t ng n a chu k d ng c a tn hi u xoay chi u l i vo. V i n p V2 l ngu n
i n ng b c p cho m ch dao ng t o xung kch cho transistor T1 v T2 (UJT) l
m ch t o xung dao ng tch thot n p b ng dng n nh qua T1.
Khi T1 v T2 c c p ngu n V2 nn m ch lm vi c gin o n theo t ng chu k
d ng l i vo, khi ngu n AC c chu k d ng th T1 d n i n v t c n p i n
v qua T2 t o m ch dao ng tch thot khi c m t xung kch qua bi n p xung
TR2 ho t ng v qua bi n p u ra th c p s kch c c Gate c a Triac (SCR) ho t
ng n n i n qua ng c 1 chi u DC.
Thay i bi n tr P lm thay i dng n p cho t C khi d n n lm thay i t n
s dao ng c a b dao ng tch thot khi lm thay i m c a T3, d n t i
thay i dng i n qua ng c DC (t c ng c thay i)
7.2. M ch ng b i u khi n n n ton chu k
L
N
AC
R6
MT
L
N
AC
TR1
D1
D2
Dz
R1
+V2
+V1
R2
P
R4
R5
T1
C
T2
UJT
R7
R8
T4
T3
D3
D4
R3
TR2
Trong tr ng h p m ch i u khi n c p ngu n cho ng c DC l m ch n n ton
chu k - dng 2 SCR l T3 v T4, m ch t o ra ngu n ng b cng t ng t l m ch
n n n a chu k v n p khng dng t l c. i n p l i ra sau 2 Diode D1 v D2 l
nh ng bn chu k d ng lin t c v g n sng V1.
i n tr R1, R2 v diode Dz dng c t ng n v n p i n p +V2 l i ra b ng
i n p Vz, khi i n p V2 c xem nh l ngu n ng b c p cho m ch dao
ng.
68
Xung kch qua T1 v T2 qua bi n p xung TR2, l i ra c a bi n p xung l n l t kch
vo c a Gate c a T3 v T4 c p dng m t chiruc ho ng c DC (MT)
69
Ch ng 5.
M CH DAO NG T O XUNG DNG C NG LOGIC, VCO, CCO
1. M ch a hi n n dng c ng logic.
A
B
C N
V
R
Out
M ch c m t tr ng thi n nh b n l khi khng tc ng xung l i vo A = 0 th
l i ra Out = 0.
Khi c m t xung d ng l i vo A = 1, B = 0. t ng ng qua m ch Nor ta c l i ra
Out = 0, qua m ch RC t o thnh m ch tch phn RC, khi i n p trn t tng d n
(t c n p i n t +V qua R qua C xu ng t) v i n p trn t nh sau:
)) / exp( 1 ( RC t V u
C

khi u
N
= 0 v l i ra Out = 1.
Lc t c n p i n v i n p trn t C tng d n, khi i n p trn t C tng U
C
U
H
th l i ra l t tr ng thi t Out = 1 sang l i ra Out = 0 (U
Ra
= U
L
),
Khi k t thc xung l i vo A = 0, v B = U
ra
= 0 (U
L
) khi m ch s gi nguyn tr ng
thi n nh ch xung ti p theo l i vo A.
2. M ch a hi t dao ng dng c ng logc.
1
2
Out 1
Out 2
R1
R2
C1
C2
N
P
i n tr R1, R2 gi i n p ng ng c a thnh ph n h i ti p v c a t C1 v C2 l y
h i ti p d ng a t l i ra v l i vo.
Khi ng m ch gi s l i ra 1 m c th p (Out 1 = 0) khi l i ra 2 m c cao (Out
2 = 1) t C2 c n p i n v i n p trn t C2 tng d n.
)) / exp( 1 (
2 1 2
C R t Vcc u
c

, khi ta c U
N
= U
R1
= U
out2
- U
C
= U
out2
(Vcc),
T C1 phng i n qua Out1 xu ng t.
T C2 n p i n v i n p trn t C2 tng d n khi t ng ng v i i n p t i
i m N (U
N
) gi m d n t V
cc
xu ng t, khi i n p t i i m N nh h n i n p
70
m c th p (U
N
U
L
) th qua Nand 1 ta c l i ra Out 1 s l t tr ng thi ln m c cao,
qua qua m ch h i ti p d ng t Out 1 v i m P (t c l i vo Nand 2) lm cho l i ra
Out 2 chuy n tr ng thi sang m c th p.
Lc ny Out 1 = U
H
(Vcc) v Out 2 = U
L
(0). V t C1 c n p i n t Out 1 qua C1
v R2 xu ng t v t C2 phng i n qua Out 2 xu ng t
) / exp(
2 21 2
C R t E u
C
.
V
)) / exp( 1 (
1 2 1
C R t Vcc u
c

Khi i n p trn t C1 tng d n v i n p trn i m P gi m d n, i n p trn
i m P gi m n m c U
P
U
L
thi qua Nand 2 l i ra out 2 s chuy n tr ng thi sang
m c cao v qua m ch h i ti p d ng v l i vo Nand 1 lm l i ra Out 1 v m c
th p tr v t ng thi ban u c a m ch, qu trnh ny c ti p t c th c hi n v m ch
s t dao ng
3. M ch dao ng VCO (Voltage Control Oscilator) dng IC 566
S c u trc
1
7
C
Vcc
8
6
R
Current
Sources
Triger
Smit
Out
Out
Buffer
Buffer
4
3 5
ic566
Tr ng thi, ch c nng cc chn
Chn 1: N i t
Chn 2: Chn d NC (No connect)
71
Chn 3: L i ra xung vung (Square Wave Output)
Chn 4: Xung tam gic (Triagular Wave Outout)
Chn 5: L i vo i u khi n (modulation Input)
Chn 6: Ngu n dng (Current Sources)
Chn 7: Ngu n dng (Current Sources)
Chn 8: +Vcc ngu n nui 1 chi u (ngu n d ng)
- M ch ngu n c tc d ng gi cho dng n p i n cho t C qua i n tr R c gi
tr c nh
- Tr s c a dng n p c th thay i nh l i vo i u khi n t i chn 5
- i n p n p trn t tng theo hm b c nh t, do m ch n o cho t l ngu n
dng
- M ch Triger smit c tc d ng gi i h n i n p n p trn t m c cao hay
phng i n t o ra i n p xung rng c a chn 7 v qua m ch triger smit
t o xung vung chn 3.
- M ch Buffer t ng IC l hai m ch khu ch i m dng i n cho d ng xung
vung v tam gic l i ra 3 v 4 ph h p v i vi c ghp t i l i ra
- Thay i gi tr i n p chn 5 lm thay i dng n p cho t i n d n t i
vi c thay i t n s c a xung vung v xung tam gic l i ra 3 v 4.
- Thay i gi tr i n tr R v C cng c th thay i t n s l i ra.
M t s c i m c a m ch l:
- Ngu n nui: 10V 24V
- T n s dao ng f
max
= 1MHz v c tnh
,
_
CC
C CC
V
V V
RC
f
2
0
Trong V
C
l i n p i u khi n chn 5
- i n p i u khi n chn 5 cho php l:
CC C CC
V V V
4
3
- Gi i h n gi tr i n tr l:
k R k 20 2
M ch t o dao ng xung vung v xung tam gic v i t n s c th thay i c
d a vo tri t p P
72
IC566
Out
Out
3
4
Vcc
8
1 7
6
5
R
C
R2
R1
P
M ch t o xung i u ch VCO c t n s l i ra xung vung v xung tam gic thay
i lin ph thu c vo bin tn hi u xung l i vo (hay m ch i u t n)
IC566
Out
Out
3
4
Vcc
8
1 7
6
5
R
C
R2
R1
~
V
i
4. M ch dao ng CCO (IC 567 Current Control Oscilator)
S c u trc
73
Phase Detector
Current Controller
Oscilator
Quadrature Phase
Detector
Output filter
Output
Low pass
filter
Vcc
Control
Timing R
Timing C-R
Ground
Vref
7
6
5
3
4
2
1
8
R
2
R
1
K
K
+
-
IC567
Tr ng thi, ch c nng cc chn
Chn 1: Output filter C1, chn n i v i t l c xu ng t l c tn hi u l i ra c a
m ch so snh i n p vung pha
Chn 2: Low pass filter C2, m c t l c xu ng t l c tn hi u t n s th p
l i ra c a m ch so pha tn hi u l i vo.
Chn 3: Tn hi u vo i u khi n.
Chn 4: Vcc, chn n i v i ngu n cung c p +Vccmax = 10V
Chn 5: Timing R, chn n i v i i n tr R gi a 2 chn 5 v 6 xc nh h ng s
th i gian v t n s dao ng c a m ch CCO.
Chn 6: Timing C-R, n i v i chn 5 qua i n tr R v n i v i t qua t C c tc
d ng nh m t m ch l c thng cao n nh t n s dao ng c a m ch CCO
t o ra. T n s dao ng c a m ch c gi tr thay i nh sau:
RC
f
1 . 1
0

Hz
Chn 7: Ground n i t
Chn 8: Output l i ra xung vung c a m ch khi h m ch V
0
V
CC
Khi tn hi u l i vo c t n s b ng t n s dao ng n i f
0
do m ch CCO t o ra
th l i ra V
0
0V.
Dng t i l i ra c c i l I
max
= 100mA
S m ch t o dao ng c b n IC567
74
IC567
2
4
8
1
7
6
5
C
Vcc
Vcc
C2
C1
Rtai
R
10nF
10k
~
3
Vi
i n tr R n i chn 5 v chn 6 v i t n i chn 6 xu ng t t o ra t n s dao
ng n i f
0
cu m ch, v t n s dao ng n i c xc nh nh sau:
kHz
x x x RC
f 11
10 10 10 10
1 . 1 1 . 1
9 3
0

T n s dao ng n i f
0
c a t i ng th i 2 l i vo so pha v l i vo so snh
vung pha v 2 b so pha v so snh vung pha cng nh n c tn hi u t l i vo
chn 3 so snh v i tn hi u t n s dao ng n i f
0
.
T C
1
, C
2
chn 1 v chn 2 dng l c tn hi u t n s th p l i ra c a m ch
so pha v so snh vung pha.
i n tr R
1
v R
2
trong IC567 k t h p v i t C
1
v C
2
lm tr t i cho m ch
Khi t n s l i vo f
i
v t n s dao ng n i f
0
khc nhau th khng c dng qua tr
t i R
2
khi l i vo In
+
c a khu ch i thu t ton > In
-
do ta c l i ra chn 8
m c cao.
Khi t n s l i vo f
i
v t n s dao ng n i f
0
b ng nhau th c dng qua tr t i R
2
trong IC567 do In
+
c a khu ch i thu t ton < In
-
do ta c l i ra chn 8
m c th p.
r ng bng thng c a m ch l:
2 0
1070
C f
V
B
i
D ng xung ra chc chn nh sau:

75
U6
U5
t
t
M ch dao ng t o xung vung i x ng
IC567
7
C
2
2
C
R
6 5
1
8
Vcc
R2
3
x
Chn 1 l i vo In
+
c n i v i chn 5 c a b dao ng n i c a m ch R, C n i
chn 5 v chn 6 c t n s dao ng l f
0
.
Do chn 5 c tn hi u xung vung v tn hi u xung vung ny c a t i chn 1
c a l i vo In
+
v qua m ch khu ch i thu t ton s cho ta l i ra chn 8, v do
tn hi u l i ra chn 8 cng l tn hi u xung vung c t n s b ng t n s b dao
ng n i l i vo
RC
f f
1 . 1
0

M ch dao ng xung vung 2 t n s f
0
v 2f
0
IC567
7
C
2
2
C
R
6 5
3
8
Vcc
R3
1
x
R2
76
M ch R, C n i chn 5 v 6 xu ng t s t o xung vung chan 5 v i t n s dao
ng l f
0
Tn hi u xung vung chn 5 c a t i l i vo chn 3 nn l i vo ny cng c
tn hi u t n s f
0
chnh b ng t n s dao ng n i c a m ch
RC
f
1 . 1
0

Chn 1 khng n i v i t l c xoay chi u l y l i ra c a b so snh vung pha do
chn 1 ta c tn hi u xoay chi u l i ra v tn hi u chn 1 c a t i l i vo In
+
c a khu ch i thu t ton do l i ra c a khu ch i thu t ton (chn 8) s c
tn hi u xung vung t n s 2f
0
T n s dao ng c a chn 8 l:
RC
f f
2 . 2
2
0

77
Ph n 2: K thu t s
78
CH NG I
H TH NG M V KHI NI M V M
1.1 H TH NG S M
1.1.1 H m
1.1.1.1 Khi ni m
H m l t p h p cc ph ng php g i v bi u di n cc con s b ng cc k
hi u c gi tr s l ng xc nh g i l ch s .
1.1.1.2 Phn lo i
Phn thnh 2 lo i:
a. H m theo v tr:
L h m m trong gi tr s l ng c a ch s cn ph thu c vo v tr c a
n ng trong con s /
V d : 2008 (H th p phn), 1111 (H nh phn)
b. H m khng theo v tr
L h m m trong gi tr s l ng c a ch s khng ph thu c vo v tr
c a n t ng ng trong con s
V d : H m La m: I, II, V,
1.1.2 C s c a h m
N u m t h m c c s l N th m t con s b t k trong h m s c
gi tr trong h th p phn thng th ng nh sau:
0
0
1
1
2
2
1
1
. ... . . N a N a N a N a A
n
n
n
n
+ + + +

Trong a
k
l cc ch s l p thnh con s (k = 0, 1 n-1) v 0 < a
k
< N-1
Sau y l m t s h m thng d ng:
+ H m m i (th p phn): c c s l 10, cc ch s trong h m ny l: 0, 1, 2,
3, 4, 5, 6, 7, 8 v 9.
V d : con s 1278 = 1.10
3
+ 2.10
2
+ 7.10
1
+ 8.10
0
bi u di n m t nghn hai trm b y
m i tm n v theo ngha thng th ng
+ H m hai (nh phn): c c s l 2, cc ch s trong h m ny l 0 v 1 v d :
1011 trong h nh phn s bi u di n gi tr
79
H 10 H 2 H 16 H 8
0 0000 0 0
1 0001 1 1
2 0010 2 2
3 0011 3 3
4 0100 4 4
5 0101 5 5
6 0110 6 6
7 0111 7 7
8 1000 8 10
9 1001 9 11
10 1010 A 12
11 1011 B 13
12 1100 C 14
13 1101 D 15
14 1110 E 16
15 1111 F 17
A = 1.2
3
+ 0.2
2
+ 1.2
1
+ 1.2
0
= 11 trong h m 10 thng th ng
+ H m m i su (th p l c phn hexa): c c s l 16 v i cc ch s : 0, 1, 2,
3,4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C, D, E v F
V d : 8E trong h m hexa s bi u di n gi tr
A = 8.16
1
+ 14.16
0
= 142 trong h m 10 thng th ng
+ H m tm (bt phn octa): c c s l 8 v i cc ch s 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 v 7.
V d : con s 12 trong h octa bi u di n gi tr
A = 1.8
1
+ 2.8
0
= 10 trong h m thng th ng
B ng i chi u 16 con s u tin trong cc h m trn
80
1.1.3 i c s
1.1.3.1 i t c s d sang c s 10
V ph ng php, ng i ta tri n khai con s d d i d ng a th c theo c s c a n.
V d : A
(2)
= 1101, i sang th p phn l:
1101 = 1.2
3
+ 1.2
2
+ 0.2
1
+ 1.2
0
= 13
(10)
1.1.3.2 i c s 10 sang c s d
V nguyn t c, ng i ta l y con s trong c s chia lin ti p cho c s d n
khi th ng s b ng khng th thi.
V d :
K t lu n: G i d
1
, d
2
, , d
n
l n l t l s d c a php chia s th p phn cho c s d
l n th 1,2,3,4,,n th k t qu s l d
n
d
n-1
d
1
, ngha l s d sau cng l bit c tr ng
s cao nh t, cn s d u tin l bit c tr ng s nh nh t
1.2 H M NH PHN V KHI NI M V M
1.2.1 H m nh phn
1.2.1.1 Khi ni m
H m nh phn cn g i l h m c s 2 l h m m trong ng i ta
ch s d ng hai k hi u 0 v 1 bi u di n t t c cc s . Hai k hi u g i chung
l bit ho c digit v n c tr ng cho m ch i n t c hai tr ng thi n nh.
M t nhm 4 bit g i l nibble
M t nhm 8 bit g i l byte
M t nhm nhi u bytes g i l t (word)
Xt s nh phn 4 bit: a
3
a
2
a
1
a
0
. Bi u di n d i d ng a th c theo c s c a n l:

0
0
1
1
2
2
3
3 0 1 2 3
2 . 2 . 2 . 2 . a a a a a a a a + + +
Trong :
81
- 2
0
, 2
1
, 2
2
,2
3
c g i l cc tr ng s
- a
0
c g i l bit c tr ng s nh nh t, hay cn g i bit c ngha nh nh t.
- a
3
c g i l bit c tr ng s l n nh t, hay cn g i bit c ngha l n nh t.
Nh v y, v i s nh phn 4 bit a
3
a
2
a
1
a
0
m trong m i ch s a
i
ch nh n c 2 gi
tr {0,1}, lc ta c 2
4
= 16 t h p nh phn
1.2.1.2 Cc php tnh trn s nh phn
a. Php c ng
c ng hai s nh phn ng i ta d a trn quy t c c ng nh sau:
b. Php tr
82
c. Php nhn
d. Php chia
1.2.2 Khi ni m v m
1.2.2.1 i c ng
Trong i s ng hng ngy, con ng i giao ti p v i nhau thng qua m t h
th ng ngn ng quy c nh ng trong my tnh ch x l cc d li u nh phn. Do ,
m t v n t ra l lm th no t o ra m t giao di n d dng gi a ng i v my
tnh, ngha l my tnh th c hi n c nh ng bi ton do con ng i t ra.
th c hi n i u , ng i ta t ra v n m ho d li u. Nh v y, m
ho l qu trnh bi n i nh ng k hi u quen thu c c a con ng i sang nh ng k
hi u quen thu c v i my tnh.
83
Cc lnh v c m ho g m:
- S th p phn
- K t
- T p l nh
- Ti ng ni
- Hnh nh.
1.2.2.2 M ho s th p phn
a. Khi ni m
Trong th c t m ho s th p phn, ng i ta s d ng cc s nh phn 4 bit.
V d : 0 0000
1 0001
2 0010
Vi c s d ng cc s nh phn m ho cc s ph p phn g i l cc s BCD
(Binary Code Decimal)
b. Phn lo i
Khi s d ng s nh phn 4 bit m ho cc s th p phn t ng ng v i 2
4
=
16 t h p m nh phn phn bi t.
Do vi c ch n 10 t h p trong 16 t h p m ho cc k hi u th p phn t 0
n 9 m trong th c t xu t hi n nhi u lo i m BCD khc nhau. M c d t n t i
nhi u lo i m BCD khc nhau nh ng ng i ta chia lm 2 lo i chnh: BCD c tr ng s
v BCD khng c tr ng s .
- M BCD c tr ng s : g m c m BCD t nhin, m BCD s h c. M BCD t nhin
l lo i m m trong cc tr ng s th bngf c s p x p theo th t tng d n.
V d : M BCD 8421, m BCD 5421
M BCD s h c l lo i m m trong c t ng cc trong s lun b ng 9.
- M BCD khng c tr ng s : l lo i m khng cho php phn tch thnh a th c theo
c s c a n.
V d : M Gray, M Gray th a 3
c tr ng c a m Gray l lo i b m m trong 2 t m nh phn ng k
ti p nhau bao gi cng ch khc nhau 1 bit.
V d : M Gray: 2 0011 Cn i v i m BCD 8421:
84
3 0010 3 0011
Cc b ng d i y trnh by m t s lo i m thng d ng:
B ng 2: BCD t nhin v m Gry
Ch : M Gry c suy ra t m BCD 8421 b ng cch: cc bit 0,1 ng sau bit 0
( m BCD 8421) khi chuy n sang m gry th c gi nguyn, cn cc bit 0,1 ng
sau bit 1 ( m BCD 8421). Khi chuy n sang m gry th c i ng c l i, ngha
l t bit 1 thnh bit 0 v bit 0 thnh bit 1.
1.2.2.3 M ch nh n d ng s BCD 8421
85
- y = 1: a
3
a
2
a
1
a
0
khng ph i s BCD 8421
- Y = 0: a
3
a
2
a
1
a
0
l s BCD 8421
BCD 8421 th ng ra y = 1, ngha l bit a
3
lun b ng 1 v bit a
1
ho c a
2
b ng 1
Ph ng trnh logic:
2 . 3 1 3 2 1 3
. ) .( a a a a a a a y + +
S logic:
1.2.2.4 Cc php tnh trn s BCD
a. Php c ng
S th p phn l 128 th:
- S nh phn l: 10000000
- S BCD l: 0001 0010 1000
Do s BCD ch c t 0 n 9 nn i v i nh ng s th p phn l n h n, n chia s
th p phn thnh nhi u cc, m i cc c bi u di n b ng s BCD t ng ng.
86
b. Php tr
B 1 l bit 0 thnh 1, bit 1 thnh 0
B 2 b 1 c ng thm 1
Xt cc tr ng h p m r ng:
- Th c hi n tr 2 s BCD cc m s b tr nh h n s tr
- M r ng cho c ng v tr 2 s BCD nhi u cc.
87
CH NG II
I S BOOLE
Trong m ch s cc tn hi u th ng cho hai m c i n p 0(v) v 5(v). nh ng
linh ki n i n t dng trong m ch s lm vi c m t trong hai tr ng thi (t t ho c
thng). Do v y m t m ch s ng i ta dng h nh phn (Binary) hai tr ng thi
trong m ch c m ho t ng ng l "1" ho c "0". H nh phn th hi n c
tr ng thi v t l m h th p phn khng th hi n c. Mn i s mang tn ng i
sng l p ra n - i s Boole cn c g i l i s logic.
2.1 M T S NH NGHA
- Bi n logic: i l ng bi u di n b ng k hi u no ch l y gi tr "1" ho c "0".
- Hm logic: Bi u di n nhm cc bi n logic lin h v i nhau thng qua cc php ton
logic, m t hm logic cho d l n gi n hay ph c t p cng ch nh n gi tr ho c l "1"
ho c l "0".
2.2 CC PHP TON C B N C A I S BOOLE
B i v cc i l ng ch c hai tr ng thi nn i s Boole r t khc i s
th ng v d tnh ton h n. i s Boole khng c phn s , s th p phn, s o,
s ph c, cn s m ch th c hi n ch y u 3 php tnh ton c b n sau:
Php OR
Php AND
Php ph nh NOT
Cc php tnh trn p d ng cho logic 0 v 1:
88
2.3 CC NH L C A I S BOOLE
2.3.1 nh l
M t bi n s
Giao hon

Ph i h p
Phn ph i
M t s ng th c h u d ng
nh l De Morgan
89
Cc nh l c a i s Boole c ch ng minh hay ki m ch ng b ng nhi u
cch. Cc cch ch ng minh hay ki m ch ng ny t ng i n gi n, ng i c c
th t ch ng minh hay ki m ch ng.
2.3.2 Cc ph ng php bi u di n hm logic
2.3.2.1 Gi n Venn
Cn g i l gin Euler, c bi t dng trong lnh v c tp h p. M i bi n
logic chia khng gian ra 2 vng khng gian con, m t vng trong gi tr bi n l
ng (hay=1), v vng cn l i l vng ph trong gi t r bi n l sai (hay=0).
Th d: Ph n giao nhau c a hai t p h p con A v B (g ch cho) biu di n t p h p
trong A v B l ng (A AND B)
2.3.2.2. Bng s t ht
N u hm c n bi n, b ng chn l c n+1 c t v 2
n
+ 1 hng. Hng u tin
ch tn bin v hm, cc hng cn l i trnh by cc t h p c a n bi n trong 2
n
t
h p c t h c. Cc c t u ghi gi tr c a bi n, c t cu i cng ghi gi tr c a hm
tng ng v i t h p bi n trn cng hng (g i l tr ring c a hm).
Th d: Hm OR c a 2 bi n A, B: f(A,B) = (A OR B) c b ng chn l t ng ng.
Hai hm logic c cng m t b ng chn l th c coi l t ng ng v i nhau.
A B f(A,B) = A OR B
0 0 0
0 1 1
1 0 1
1 1 1
- Xy d ng b ng s th t:
C th xy d ng b ng s th t t : hm logic cho ho c t bi ton th c t .
90
Nh n xt: M t hm logic ch t ng ng v i duy nh t m t b ng s th t (chn l),
nh ng ng c l i, m t b ng s th t c th t ng ng v i nhi u hm logic.
V d : M t ngi nh c 3 cng t c, ng i ch nh mu n bng n sng khi c 3 cng
t c u h , ho c khi cng t c 1 v 2 ng cn cng t c th 3 h . Hy xy d ng b ng
s th t cho bi ton ny.
B c 1: G i 3 cng t c l n l t l A, B, C. Bng n l Y. Tr ng thi cng t c ng
l logic 1, h l 0. Tr ng thi n sng l logic 1 v t t l 0.
B c 2: T yu c u bi ton ta c b ng s th t:

2.3.2.3 Bi u di n b ng bi u th c i s
V i cc k hi u hm, bi n v cc php tnh gi a chng. C hai d ng gi i tch
c s d ng l.
+ D ng tuy n chnh quy: N u m i s h ng ch a y m t cc bi n.
+ H i chnh quy: N u m i th a s ch a y m t cc bi n.
+ H i khng chnh quy: ch c n t nh t m t th a s khng ch a y m t cc
bi n.
Th d : f(X,Y,Z) =
XYZ YZ X Z Y X Z . Y . X + + +
(tuy n chnh quy)
f(X,Y,Z) =
XZ YZ X Z Y X . Y . X + + +
(tuy n khng chnh quy)
f(x,y,z) = (X +Y + Z).(X +
Y
+ Z).(
Z Y X + +
). (h i chnh quy).
f(x,y,z) = (X +Y +Z).(Y + Z).(Z +
Y
+
X
). (h i khng chnh quy).
a. D ng tuy n chnh quy:
nh l Shannon: M i hm logic c th c khai tri n theo 1 trong cc bi n
d i d ng t ng c a 2 tch logic nh sau:
F(A,B, . . . , Z) = A.F(1,B, . . . , Z) +
A
.F(0,B, . . . ,Z).
91
V d : Hm 2 bi n: F(A,B) = A.F(1,B) +
A
.F(0,B). (*)
F(1,B) = B.F(1,1) +
B
.F(1,0)
F(0,B) = B.F(0,1) +
B
.F(0,0)
V i F(0,0), F(0,1), F(1,0), F(1,1). c g i l cc hm thnh ph n.Thay cc hm
F(1,B), F(0,B) vo (*) ta c:
F(A,B) = A.B.F(1,1) +
A
.B.F(0,1) + A.
B
.F(1,0) +
A
.
B
.F(0,0) (**)
Nh v y : Hm 2 bi n Khai tri n 4 s h ng (2
2
)
Hm n bi n khai tri n 2
n
s h ng
T bi u th c (**) ta c nh n xt sau:
- N u gi tr c a hm thnh ph n = "1" S h ng l tch c a cc bi n.
- N u gi tr c a hm thnh ph n = "0" ta lo i s h ng .
Gi s v i v d trn:
F(1,1) = 1 ; F(0,0) = 1 ;
F(0,1) = F(1,0) = 0 .
Th: f(A,B) = A. B +
B . A
.
Th d : Cho hm 3 bi n c b ng th t nh hnh trn th:
C . B . A C . B . A C . B . A C . B . A C . B . A ) C , B , A ( f Z + + + +
T cc phn tch trn ta th y khi bi u di n hm logic d ng tuy n chnh quy:
- Ch quan tm n cc t h p bi n t i hm thnh ph n nh n tr "1".
- S s h ng b ng s l n hm thnh ph n nh n tr "1".
A B C Z =f(A,B,C)
0 0 0 0 0 F(0,0,0)
1 0 0 1 1 F(0,0,1)
2 0 1 0 1 F(0,1,0)
3 0 1 1 1 F(0,1,1)
4 1 0 0 0 F(1,0,0)
5 1 0 1 1 F(1,0,1)
6 1 1 0 0 F(1,1,0)
7 1 1 1 1 F(1,1,1)
92
- Trong bi u th c logic cc bi n nh n tr "1" gi nguyn, bi n nh n tr "0" ta l y
ph nh.
b. D ng h i chnh quy :
nh l Shannon: M i hm logic c tri n khai theo m t trong cc bi n d i
d ng tch c a hai t ng logic nh sau:
F(A,B,...,Z) = [
A
+ F(1,B,...,Z)].[A + F(0,B,...,Z)].
Th d : Hm 2 bi n F(A,B).
F(A,B) = [
A
+ F(1,B)].[A + F(0,B)] (1).
F(1,B) = [
B
+ F(1,1)].[B + F(1,0)]
F(0,B) = [
B
+ F(0,1)].[B + F(0,0)] Thay cc gi tr ny vo (1) ta c
[ ] [ ] [ ] [ ] ) 0 , 0 ( F B A . ) 0 , 1 ( F B A . ) 1 , 0 ( F B A . ) 1 , 1 ( F B A ) B , A ( F + + + + + + + + (2)
N u gi tr c a hm thnh ph n = 0 Th a s b ng t ng cc bi n.
N u gi tr c a hm thnh ph n = 1 Th a s b lo i b .
V i b ng th t trn th:
] C B A ].[ C B A ].[ C B A [ ) C , B , A ( f Z + + + + + + .
T cc phn tch trn khi bi u di n hm logic d ng h i chnh quy:
- Ch quan tm n cc t h p bi n t i hm thnh ph n nh n tr "0".
- S th a s b ng s l n hm thnh ph n nh n tr "0" .
- Trong bi u th c logic cc bi n nh n tr "0" gi nguyn, cc bi n nh n tr "1" ta
l y ph nh.
c. Bi u di n tuy n chnh quy, h i chnh quy d i d ng s :
- Tuy n chnh quy d ng s .
T th d tr c tuy n chnh quy d ng s c cho:
Z = F(A, B, C) = (1,2,3,5,7)
(t i cc gi tr t h p 1, 2, 3, 5, 7 c a bi n vo hm nh n tr "1")
93
- H i chnh quy d ng s :
Cng t th d trn h i chnh quy d ng s c cho nh sau:
Z = F(A,B,C) = (0,4,6).
(t i cc t h p bi n 0, 4, 6 hm logic nh n tr "0" )
d. Bi u di n b ng ba cc n.
- C u t o:
- G m 1 hnh cc vung, hm c n bi n b ng c 2
n
(1 bi n - 2 , 2 bi n -
4 , 3 bi n - 8 ... ).
- Th t c a cc do gi tr t h p bi n quy nh
-Hai c g i l k nhau, ho c i x ng ch khc nhau 1 gi tr c a bi n.
- Gi tr c a hm t ng ng v i t h p bi n c ghi ngay trong .
- Cc t i gi tr c a hm khng xc nh c nh b ng d u "X".
2.3.3 T i thi u ho hm Boole
a. Ph ng php i s
Bi n i bi u th c logic d a vo cc tnh ch t c a i s Boole.
94
Z = F(A,B,C) =..C+.B.+.B.C+ A..C + A.B.C
STTABC Z = F(A,B,C)1001 1
F(0,0,1)2010 1 F(0,1,0)3011 1
F(0,1,1)5101 1 F(1,0,1)7111 1 F(1,1,1)
STTABC Z = F(A,B,C)0000 0
F(0,0,0)4100 0 F(1,0,0)6110 0
F(1,1,0)
Z = (A+B+C).( +B+C).( ++C)
Th d : A.B +
A
.B = B ; A+A.B = A ; A +
A
.B = A + B.
Ta ch ng minh cc ng th c trn, theo tnh ch t i ng u:
A.B +
A
.B = B (A + B).(
A
+ B) = B.
A + A.B = A A.(A + B) = A.
A +
A
.B = A + B A.(
A
+ B) = A.B.
Quy t c 1:
Nhm cc s h ng c th a s chung.
Th d : A.B.C + A.B.
C
= A.B(C +
C
) = A.B.
Quy t c 2:
a s h ng c vo bi u th c logic.
A.B.C +
A
.B.C + A.
B
.C + A.B.
C
=
= A.B.C +
A
.B.C + A.
B
.C + A.B.C + A.B.
C
+ A.B.C
= B.C.(A +
A
) +A.C.(B +
B
) + A.B.(C +
C
) = B.C + A.C + A.B
Quy t c 3:
C th lo i cc s h ng th a.
A.B +
B
.C + A.C = A.B +
B
.C + A.C (B +
B
).
= A.B +
B
.C + A.B.C + A.
B
.C
= A.B +
B
.C (lo i A.C)
b. Ph ng php ba cc n
Nguyn t c t i gi n hm logic trn ba cc n
- Th c hi n nhm cc t i hm nh n tr "1" ho c "0" k nhau ho c i x ng, s
trong m t nhm dn ph i l s lu th a c a 2 (khi vi t hm d ng tuy n ta nhm cc
c gi tr "1", d ng h i nhm cc c gi tr "0").
- Trong m t nhm dn cc bi n c tr thay i ta lo i, cc bi n c tr khng i gi
nguyn, i u ny c ngha l s trong nhm dn cng nhi u th s bi n b lo i cng
tng (2 - lo i 1 bi n, 4 - lo i 2 bi n ... 2
m
- lo i m bi n).
- Bi u th c logic c s s h ng hay th a s chnh b ng s nhm dn. Khi vi t hm
logic d i d ng tuy n cc bi n cn l i nh n tr "1" ta gi nguyn, nh n tr "0" ta l y
ph nh, khi vi t hm logic d i d ng h i th ng c l i.
- M t c th tham gia vo nhi u nhm dn.
95
- Cc t i gi tr hm khng xc nh ta coi t i hm c th l y gi tr "1" ho c
"0" tu t ng tr ng h p c th .
* Ch : Ph ng php t i gi n hm logic trn ba cc n ch thch h p v i hm c s
bi n 6. Tr ng h p hm c s bi n l n h n 6, b ng cc n r t ph c t p.
Th d : Cho hm logic 4 bi n F(A,B,C,D) = (0,1,2,4,6,8,9,10) v khng xc nh t i
N = 5, 11,13,15. (Th d ny t ng ng v i vi c cho hm logic 4 bi n F(A,B,C,D)
= (3,7,12,14) v khng xc nh t i N = 5,11,13,15)
T bi ra ta c b ng cc n nh sau:
96
4 c t - 2 hng (hm 3 bi n)
2 c t - 4 hng (hm 3 bi n)
00 01 11 10
00
01
11
10
Hm 4 bi n
(4 hng - 4 c t -16 )
A 0001111001
BC
0 1 3 2
4 5 6 7
000001011010110111101100000001011010110111101100
ABC
DEF
Hm 6 bi n (8 hng - 8 c t - 64 )
0 1 3 2 6 7
8 9 10 11 12 13
5 4
14 15
24 25 27
26 30 31
16 17 18 19 20 21
29 28
22 23
48 49 51 50 54 55
56 57 58 59 60 61
53 52
62 63
40 41 43 42 46 47
32 33 34 35 36 37
45 44
38 39
0 1
00
01
11
10
C
0 1
2 3
4 5
7 6
0 1 3 2
4 5 7 6
12
12
13 15 14
8 9 11 10
AB
AB
CD
00011110001101011X01110XX0
1011X1
AB
CD
F
+ Bi u di n d ng tuy n (3 nhm dn)
- Nhm 1: Cc 0, 2, 8, 10 k t qu : D . B
- Nhm 2: Cc 0, 2, 4, 6 k t qu : D . A
- Nhm 3: Cc 1, 5, 9, 13 k t qu : D . C
Hm bi u di n d i d ng tuy n: F(A,B,C,D) =
D . C D . A D . B + +

+ Bi u di n hm logic d i d ng h i (2 nhm)
- Nhm 1: G m cc 3, 7, 11, 15 k t qu : D C +
- Nhm 2: G m cc 12, 13, 14, 15 k t qu : B A +
+ Hm bi u di n d i d ng h i: F(A,B,C,D) = (
D C +
).(
B A +
)
c. Ph ng php Quine Mc Cluskey
Phng php Quine-Mc.Cluskey cng d a trn tnh k c a cc t h p bi n
n gi n s bi n trong cc s hng c a bi u th c d ng t ng (minterm). Trong qu
trnh n gi n ny c th xu t hin cc s h ng gi ng nhau m ta c th b b t
c.
Ph ng php c th c hi n qua 2 giai an :
Giai o n 1: D a trn tnh k c a cc t h p b in n g i n s bi n tr ong cc s
hng c a bi u th c d ng t ng (minterm).
Giai o n 2: Ki m tra v th c hi n vi c t i gi n .
Th d d i y minh ha cho vi c th c hi n ph ng php rt g n m t hm
logic.
Th d 1 : Rt g n hm f(A,B,C,D) = (1,2,4,5,6,10,12,13,14)
Gi a i an 1
- Cc minterm c nhm l i theo s s 1 c trong t h p v ghi li trong b ng theo
th t s 1 tng d n:
97
Trong th d ny c 3 nhm:
Nhm ch a m t s 1 g m cc t h p 1, 2, 4
Nhm ch a hai s 1 g m cc t h p 5, 6, 10, 12
Nhm ch a ba s 1 g m cc t h p 13, 14
B ng 1:
- M i t h p trong m t nhm s c so snh v i m i t hp trong nhm k c n.
N u 2 t h p ch khc nhau m t bi n, ta c th d ng bi u th c AB+B=B n
gi n c 1 bi n. B i n n g i n c thay b i d u -. nh d u x vo cc t h p
xt trnh sai st.
Nh v y, t h p th nh t c a nhm th nh t 0001 so snh v i t h p th
nh t c a nhm th hai 0101 v chng ch khc nhau bi n B, v y chng c th n
gi n thnh 0-01. Hai s h ng 1 v 5 c gom li thnh nhm (1,5) v c ghi
vo b ng 2.
Ti p t c so snh t h p 0001 ny v i cc t h p cn l i ca nhm 2 (0110,
1010, 1100), v chng khc nhau nhi u h n 1 bit nn ta khng c k t qu no
khc. Nh v y, ta so snh xong t h p th nh t, nh d u x tr c t h p ny
ghi nh .
Cng vi c t i n hnh t ng t cho nhm th hai v th ba.
L u : Nh n xt v vi c so snh cc t h p v i nhau ta th y c th th c
hi n nhanh c b ng cch lm bi ton tr 2 s nh phn tng ng c a 2 t
h p, n u k t qu l m t s c tr =
k
2

(1, 2, 4,8 ...) th 2 t h p so snh c v
bi n c n gi n chnh l bi n c trng s =
k
2

(th d 2 t h p 1 v 5 c hi u
98
s l 4 nn n g i n c bi n B), n u h i u s
k
2

th 2 t h p khng so snh
c, t c khng c bi n c n g i n.
K t qu cho b ng th hai
- B ng th hai g m cc t h p c rt g n v ch cn l i 2 nhm (gim
m t nhm so vi b ng 1).
B ng 2
Th c hi n cng vi c tng t nh trn v i hai nhm trong b ng th hai
ny, cc s h ng s c nhm l i n u chng ch khc nhau m t bi n v c v
tr d u - trng nhau. Ta c b ng th 3.
B ng 3:
Quan st bng th 3 ta th y c cc t h p gi ng nhau, nh v y ta c th lo i
b bt cc t h p ny v ch gi l i m t.
- K t qu ca hm rt gn g m t ng cc s h ng tng ng v i cc t h p khng
gom thnh nhm trong cc bng u tin, l t h p (1,5) trong b ng 2, tr
tng ng l D C v i cc t h p cn l i trong b ng cu i cng, l cc t h p (2,6
; 10,14) m tr tng ng l D C. , (4,5 ; 12,13) cho C B v (4,6 ; 12,14) cho D B trong
b ng 3. V y:
99
( ) D B C B D C D C A D C B A f . . . . . , , , + + +
n y, n u quan st cc t h p cho cc k t qu trn, ta thy cc t h p
cn ch a cc s h ng g i ng nhau (s 4 v s 12 c h ng h n), n h v y k t q u trn
c th l ch a t i gi n.
Gi a i an 2 :
c th rt g n h n n a ta l p m t b ng nh sau:
C t bn tri ghi l i cc t h p ch n c trong giai o n 1, cc c t cn li ghi
cc tr th p phn c trong hm ban u.
Trn cng hng c a t h p ta nh du * di cc c t c s tng ng (v d
hng ch a t h p 1,5 c cc d u * c t 1 v 5). Tng t cho cc t h p khc.
B ng 4
Xt cc c t ch ch a m t d u *, l cc c t 1,2,10 v 13, cc t h p cng
hng v i cc d u * ny s c ch n, l cc t h p (1,5), (2,6;10,14),
(4,5;12,13), t ng ng v i ch n. N u tt c c c c t u c nh d u th c c
t h p ch n d i n t hm ban u. C B D C D C A . . . . + + . nh d u X d i
cc c t t ng ng v i cc s c trong cc t h p ch n. N u t t c cc c t u
c nh d u th cc t h p ch n di n t hm ban u.
Trong tr ng h p c a bi ton ny, sau khi ch n cc t h p ni trn th t t c cc
c t c nh d u do k t qu cu i cng l (sau khi lo i b t h p D B. ):
( ) C B D C D C A D C B A f . . . . , , , + +
100
CH NG III
CC PH N T LOGIC C B N
3.1 KHI NI M V M CH S
3.1.1 M ch t ng t
M ch t ng t (cn g i l m ch analog) l m ch dng x l cc tn hi u
t ng t . Tn hi u t ng t l tn hi u c bin bi n thin lin t c theo th i gian.
Nh c i m c a m ch t ng t :
- ch ng nhi u th p
- Phn tch thi t k m ch ph c t p
kh c ph c nh ng nh c i m ny ng i ta dng m ch s .
3.1.2 M ch s
M ch s l m ch dng x l tn hi u s . Tn hi u s l tn hi u c bin
bi n thin khng lin t c theo th i gian hay cn g i l tn hi u gin o n, n c
bi u di n d i d ng sng xung v i 2 m c i n th cao v th p m t ng ng v i
hai m c i n th ny l hai m c logic c a m ch s .
Vi c x l ay bao g m cc v n :
- L c s
- i u ch / Gi i i u ch
- M ho
u i m c a m ch s so v i m ch t ng t :
- ch ng nhi u cao
- Phn tch v thi t k m ch s t ng i n gi n
V v y, hi n nay m ch s c s d ng kh ph bi n trong t t c cc lnh v c
nh : o l ng s , truy n hnh s , i u khi n s
3.1.3 H logic d ng/m
Tr ng thi logic c a m ch s c th bi u di n b ng m ch i n n gi n nh
trn hnh 3.1
- K m : n t t
101
- K ng: n sng
Tr ng thi ng/M c a Kho K ho c tr ng thi Sng/T t c a n cng c
c tr ng cho tr ng thi logic c a m ch s .
N u thay kho K b ng kho i n t dng BJT nh trn hnh 3.2:
Hnh 3.2a:
- Khi
0
i
v
BJT t t cc
V v +
0
- Khi
0 >
i
v
BJT d n bo ho
( ) V v v
ces
2 , 0
Hnh 3.2b:
- Khi
0
i
v
BJT t t cc
V v
0
- Khi
0 
h logic d ng
102
- Ch n 0 log 1 ic Logiic
V V <
h logic m
Logic d ng v logic m l nh ng h logic t , ngoi ra cn nh ng h logic m .
3.2 C ng Logic
3.2.1 Khi ni m
C ng logic l m t trong cc thnh ph n c b n xy d ng m ch s . N
c thi t k trn c s cc ph n t linh ki n bn d n nh Diode, BJT, FET ho t
ng theo b ng tr ng thi cho tr c.
3.2.2 Phn lo i
C ba cch phn lo i c ng logic:
- Phn lo i c ng theo ch c nng
- Phn lo i c ng theo ph ng php ch t o
- Phn lo i c ng theo ng ra
3.2.2.1 Phn lo i c ng theo ch c nng
a. C ng khng o (BUFFER)
C ng khng o hay cn g i l c ng m (BUFFER) l c ng c m t u vo
v m t u ra v i k hi u v b ng tr ng thi ho t ng nh hnh v .
Ph ng trnh logic m t tr ng thi ho t ng c a c ng: y = x
Trong :
- V i x l u vo c tr khng vo
v
Z
v cng l n do c ng khng o
khng c kh nng ht dng l n ng vo.
103
- V i u ra y c tr khng ra
ra
Z
nh c ng m c kh nng cung c p dng
u ra l n
Chnh v v y ng i ta s d ng c ng khng o gi vai tr, ch c nng l c ng
m thao 2 ngha sau:
- Dng ph i h p tr tr khng
- Dng cch ly v nng dng cho t i
b. C ng o (NOT)
C ng O (cn g i l c ng NOT) l c ng logic c 1 ng vo v m t u ra,
v i k hi u v b ng tr ng thi ho t ng nh hnh v :
Ph ng trnh logic m t ho t ng c a c ng O:
x y
C ng o gi ch c nng nh m t c ng m, nh ng ng i ta g i l m o v tn
hi u u ra ng c pha v i tn hi u u vo.
Ghp hai c ng o ta c c ng khng o (hnh 3.5)
c. C ng V (AND)
C ng AND l c ng logic th c hi n ch c nng c a php ton nhn logic v i 2
u vo v m t u ra k hi u nh hnh v :
Ph ng trnh logic m t ho t ng c a c ng AND:
2 1
.x x y
B ng tr ng thi ho t ng c a c ng AND 2 u vo:
104
T b ng tr ng thi ny ta c nh n xt: u ra y ch b ng 1 (m c logic 1) khi c hai
u vo u b ng 1, u ra y b ng 0 (m c logic 0) khi c m t u vo b t k (
1
x
ho c
2
x
) m c logic 0.
Xt tr ng h p t ng qut cho c ng AND c n u vo x
1
, x
2
x
n
:
V y c i m c a c ng AND l: u ra y ch b ng 1 khi t t c cc u vo u
b ng 1, u ra y b ng 0 khi c t nh t m t u vo b ng 0.
S d ng c ng AND ng m tn hi u: Xt c ng AND c hai u vo x
1
v x
2
.
Ta ch n:
- x
1
: u vo i u khi n
- x
2
: u vo d li u
Xt cc tr ng h p c th sau:
-
0
1
x
:
0 y
b t ch p tr ng thi c a x
2
, ta ni c ng AND kho l i khng cho d
li u a vo u vo x
2
qua c ng AND n u ra.
Ta ni c ng AND m cho d li u a vo u vo x
2
qua c ng AND n u ra.
S d ng c ng AND t o ra c ng logic khc : N u ta s d ng hai t h p u v
cu i trong b ng gi tr c a c ng AND v n i c ng AND theo s sau:
105
Th chng ta c th s c ng AND t o ra c ng m
Trong th c t , c th t n d ng h t cc c ng ch a dng trong IC th c hi n
ch c nng c a cc c ng logic khc.
d. C ng OR (Ho c)
L c ng th c hi n ch c nng c a php ton c ng logic, c ng OR c 2 u vo
v 1 u ra c k hi u nh hnh v :
Ph ng trnh logic m t ho t ng c a c ng OR :
2 1
x x y +
B ng tr ng thi m t ho t ng c a c ng OR :
Xt tr ng h p t ng qut v i c ng OR c n u vo.
Ph ng trnh logic :
106
c i m c a c ng OR l : tn hi u u ra ch b ng 0 khi v ch khi t t c cc
u vo u b ng 0, ng c l i tnh i u u ra b ng 1 khi ch c n c t nh t m t u
vo b ng 1.
S d ng c ng OR ng m tn hi u : Xt c ng OR c hai u vo x
1,
x
2
. N u
ch n x
1
l u vo i u khi n, x
2
u vo d li u, ta c tr ng h p c th sau y :
-
1 1
1
y x
Ta ni c ng OR kho khng cho d li u i qua
Khi :
C ng OR m cho d li u vo u vo x
2
S d ng c ng OR th c hi n ch c nng c ng logic khc : Ta s d ng hai t h p
gi tr u v cu i c a b ng tr ng thi c a c ng OR v n i m hc c ng OR nh sau :
C ng OR dng vai tr c ng m. S m ch th c hi n trn hnh 3.10 :
y l c ng th c hi n php ton nhn o, v s logic c ng AND g m 1
c ng AND m c n i t ng v i 1 c ng NOT, k hi u v b ng tr ng thi c ng NAND
c cho nh sau:
Ph ng trnh logic m t ho t ng c a c ng NAND 2 u vo:
107
V y, c i m c a c ng NAND l : tn hi u u ra ch b ng 0 khi t t c cc
u vo u b ng 1, v tn hi u u ra s b ng 1 khi ch c n t nh t 1 u vo b ng
0.
S d ng c ng NAND m tn hi u : Xt c ng NAND c 2 u vo : ch n x
1
l
u vo i u khi n, x
2
l u vo d li u. Khi :
-
1 0
1
y x
c ng NAND kho
c ng NAND m cho d li u vo u vo x
2
v n u ra.
S d ng cc c ng NAND t o cc c ng logic khc :
- Dng c ng NAND t o c ng NOT :
- Dng c ng NAND t o c ng m
- Dng c ng NAND t o c ng AND:
108
- Dng c ng NAND t o c ng OR:
f. C ng Ho c Khng (NOR)
L c ng th c hi n ch c nng c a php ton c ng o logic, l c ng c 2 u
vo v 1 u ra c k hi u nh hnh v :
Ph ng trnh logic m t tr ng thi ho t ng c a c ng:
2 1
x x y +
B ng tr ng thi m t ho t ng c a c ng NOR:
Xt tr ng h p t ng qut cho c ng NOR c n u vo:
109
V y c i m c a c ng NOR l: Tn hi u u ra ch b ng 1 khi t t c cc
u vo u b ng 0, tn hi u u ra s b ng 0 khi c t nh t 1 u vo b ng 1.
S d ng c ng NOR ng m tn hi u : Xt c ng NOR c 2 u vo, ch n x
1
l
u vo i u khi n, x
2
l u vo d li u. Ta c:
-
0 1
1
y x
ta ni c ng NOR kho khng cho d li u i qua.
ta ni c ng NOR m cho d li u vo u vo x
2
qua c ng NOR n u ra y.
S d ng c ng NOR th c hi n ch c nng c ng logic khc:
- Dng c ng NOR lm c ng NOT:
- Dng c ng NOR lm c ng OR
- Dng c ng NOR lm c ng m
- Dng c ng NOR lm c ng AND
110
- Dng c ng NOR lm c ng NAND
g. C ng XOR
y l c ng logic th c hi n ch c nng c a m ch c ng modul 2 (c ng khng
nh ), l c ng c 2 u vo v 1 u ra c k hi u v b ng tr ng thi nh hnh:
Ph ng trnh tr ng thi m t ho t ng:
2 1 2 1 2 1
. . x x x x x x y +
C ng XOR c dng so snh 2 tn hi u vo:
- N u hai tn hi u vo l b ng nhau th tn hi u u ra b ng 0
- N u hai tn hi u vo l khc nhau th tn hi u u ra b ng 1
Cc tnh ch t c a php ton XOR:
111
h. C ng XNOR
y l c ng logic th c hi n ch c nng c a m ch c ng o modul 2, l c ng
c 2 u vo v 1 u ra c k hi u v b ng tr ng thi nh hnh:
Ph ng trnh logic:
2 1 2 1 2 1
x x x x x x y +
Tnh ch t c a c ng XNOR:
3.2.2.2 Phn lo i c ng logic theo ph ng php ch t o
a. C ng logic dng diode
112
Xt s m ch n gi n nh sau:
Ta c hnh a:
y chnh l c ng OR c ch t o trn c s diode v i n tr g i l h DRL
(Diode Reisistor Logic) ho c DL
Hnh b:
y chnh l c ng AND c ch t o trn c s diode v i n tr g i l h DRL
(Diode Reisistor Logic) ho c DL.
b. C ng logic dng BJT
C ng NOT(hnh 3.21a)
y l c ng NOT h RTL (Resistor Transistor Logic)
C ng NOR(hnh 3.21b)
113
y l c ng NOR h RTL (Resistor Transistor Logic)
H DTR (Diode Transistor Resistor)
Xt s m ch c ng NAND h DTR
- Khi
0
2 1
x x
, cc diode D
1
, D
2
phn c c thu n D
1
, D
2
d n
V V V
A
7 , 0
/Diode (Diode ghim i n p) m i u ki n D
3
, D
4
d n l:
D
1
, D
2
d n D
3
, D
4
, BJT t t u ra y=1
- Khi x
1
= 0, x
2
= 1, D
1
d n, D
2
t t V
A
= 0,7V = V
/Diode D
3
, D
4
, BJT t t u ra
y = 1.
- Khi x
1
= 1, x
2
= 0, D
1
t t, D
2
d n V
A
= 0,7V = V
/Diode D
3
, D
4
, BJT t t u ra
y = 1.
114
- Khi x
1
= x
2
= 1, D
1
, D
2
t t cc A
V V
,
( )
ri cc A
V V V
D
3
, D
4
d n, BJT d n bo ho,
u ra y = 0.
V y y chnh l c ng NAND h DTL
H TTL (Transistor Transistor - Logic)
Transistor Q
1
c s d ng g m 2 ti p gip BE
1
, BE
2
v 1 ti p gip BC. Ti p
gip BE
1
, BE
2
c a Q
1
thay th cho D
1
, D
2
v ti p gip BC thay th cho D
3
trong s
m ch c ng NAND h DTR (hnh 3.22)
Nguyn l ho t ng:
- x
1
= x
2
= 0 cc ti p gip BE
1
, BE
2
s c m lm cho i n p c c n n c a BJT Q
1
:
V V V
B
6 , 0
. M i u ki n cho ti p gip BC, D v BJT Q
1
d n i n th th
c c n n c a BJT Q
1
ph i b ng:
i u ch ng t khi cc ti p gip BE
1,
BE
2
m th ti p gip BC, Diode D v BJT Q
2
t t y = 1
- x
1
= 0, x
2
= 1 cc ti p gip BE
1
m , BE
2
t t th ti p gip BC, diode D v BJT Q
2
t t
y = 1
- x
1
= 1, x
2
= 0 cc ti p gip BE
1
t t, BE
2
m th ti p gip BC, diode D v BJT Q
2
t t
y = 1
- x
1
= x
2
= 1 cc ti p gip BE
1
, BE
2
t t th ti p gip BC, diode D v BJT Q
2
d n bo
ho y = 0
V y, y l m ch th c hi n c ng NAND h TTL.
nng cao kh nng t i c a c ng, ng i ta th ng m c thm u ra m t
t ng khuy ch i ki u C-C nh s m ch:
115
nng cao t n s lm vi c c a c ng, ng i ta cho cc BJT lm vi c ch
khuy ch i, i u c ngha l ng i ta kh ng ch sao cho cc ti p xc J
c
c a BJT bao gi cng tr ng thi phn c c ng c. th c hi n c i u ,
ng i ta th ng m c song song v i ti p gip J
c
c a BJT m t diode Shottky. c
i m c a Shottky l ti p xc c a n g m m t ch t bn d n v i m t kim lo i, nn n
khng tch lu i n, do BJT s chuy n i tr ng thi nhanh h n.
H ECL (Emitter Coupled Logic)
116
Nh c i m: u ra c i n th m nn n khng t ng thch v m c logic v i cc
h logic khc.
Nguyn l:
- Khi x
1
= x
2
= 0: Q
1
, Q
2
d n nn i n th t i c c n n (2), (3) c a Q
3
, Q
4
cng m
nn Q
3
, Q
4
t t y
1
= 1, y
2
= 1
- Khi x
1
= 0, x
2
= 1: Q
1
d n, Q
2
t t nn i n th t i c c n n (2) c a Q
3
d ng,
i n th t i c c n n (3) c a Q
4
cng m nn Q
3
d n, Q
4
t t y
1
= 0, y
2
= 1
- Khi x
1
= 1, x
2
= 0: Q
1
t t, Q
2
d n nn i n th t i c c n n (2) c a Q
3
m, i n
th t i c c n n (3) c a Q
4
cng d ng nn Q
3
d n, Q
4
t t y
1
= 1, y
2
= 0
- Khi x
1
= x
2
= 1: Q
1
, Q
2
t t nn i n th t i c c n n (2), (3) c a Q
3
, Q
4
cng
d ng nn Q
3
, Q
4
d n y
1
= 0, y
2
= 0.
c. C ng logic dng MOSFET
MOSFET (Metal Oxyt Semiconductor Field Effect Transistor) c hai lo i: lo i
c knh t s n v lo i c knh c m ng.
D l MOSFET c knh t s n hay knh c m ng u c th phn chia lm 2
lo i l: MOSFET knh N g i l NMOS v MOSFET knh P g i l PMOS. c
i m c a 2 lo i ny khc nhau nh sau:
- PMOS: Tiu th cng su t th p, t c chuy n i tr ng thi ch m
- NMOS: Tiu th cng su t l n h n, t c chuy n i tr ng thi nhanh h n.
117
Trn hnh 3.27 l k hi u c a cc lo i MOSFET khc nhau.
Dng NMOS knh c m ng ch t o cc c ng logic
Xt cc c ng logic NMOS trn hnh 3.28
i u ki n NMOS d n:
S D
V V >
,
B G
V V >
Trong t t c hnh v ta c:
- Hnh 3.28a (c ng NOT):
Theo i u ki n c ng NMOS d n:
S D
V V >
,
B G
V V >
Ta th y Q
1
c B n i mass tho mn i u ki n nn Q
1
lun lun d n.
- Khi x = 0: Q
1
d n Q
2
t t (v V
G2
= V
B2
= 0

nn khng hnh thnh i n tr ng gi a B
v G khng ht c cc electron l h t d n thi u s vng B khng hnh
thnh c knh d n). Lc ny, theo s t ng ng (hnh 3.29a) ta c:
- Khi x = 1: lc V
G/Q2
> V
B/Q2
hnh thnh m t i n tr ng h ng t G B, i n
tr ng ny ht cc i n t l cc h t d n thi u s trong vng B di chuy n theo
chi u ng c l i v m t i di n, hnh thnh knh d n t m th i n i li n gi a G v B
118
v c dng i n i
D
i t D qua Q
2
d n. Nh v y, Q
1
, Q
2
d n ta c s t ng ng
(hnh 3.29b). Theo s ny ta c:
V y m ch th c hi n hnh 3.28a l m ch th c hi n c ng NOT
- Hnh 3.28c (c ng NAND)
Khi x
1
= x
2
= 0 (hnh 3.30a): Q
1
d n, Q
2
v Q
3
u t t lc theo s t ng ng
ta c:
- Khi x
1
= 1, x
2
= 0 (hnh 3.30b): Q
1
, Q
2
d n v Q
3
t t lc theo s t ng ng
ta c:
119
- Khi x
1
= 0, x
2
= 1: Q
1
, Q
3
d n v Q
2
t t, gi i thch hon ton t ng t ta c
1 y V V
DD y
- Khi x
1
= 1, x
2
= 1 (hnh 3.30c): Q
1
, Q
2
v Q
3
u d n, lc theo s t ng ng
ta c:
V y hnh 3.28c l m ch th c hi n c ng NAND.
Hnh 3.28b (c ng NOR)
Ta xt cc tr ng h p sau:
- Khi
0
2 1
x x
(hnh 3.31a): Q
1
d n, Q
2
v Q
3
u t t, lc theo s t ng
ng ta c:
- Khi x
1
= 0, x
2
= 1 (hnh 3.31b): Q
1
v Q
3
d n, Q
2
t t, ta c:
120
- Khi x
1
= 1, x
2
= 0: Q
1
v Q
2
d n,Q
3
t t. gi i thch t ng t :
- Khi x
1
= x
2
= 1 (hnh 3.31c): Q
1
,Q
2
,Q
3
u d n, ta c:
V y, s m ch trn hnh 3.28b chnh l m ch th c hi n c ng NOR.
C ng logic h CMOS (Complementation MOS)
y l lo i c ng trong cc transistor c s d ng thu c lo i MOSFET v
lun c s k t h p gi a PMOS v NMOS, v v y m ng i ta g i l CMOS. Nh c u
trc ny m vi m ch CMOS c nh ng u i m sau :
- Cng su t tiu th tr ng thi tnh r t nh
- T c chuy n i tr ng thi cao
- Kh nng ch ng nhi u t t
- Kh nng t i cao
Trn hnh 3.32 l cc c ng logic h CMOS, chng ta s l n l t gi i thch ho t
ng c a s m i m ch.
121
Hnh 3.32a (c ng NOT)
i u ki n c ng PMOS d n :
D S
V V >
,
B G
V V 
,
B G
V V >
- Khi x = 0 (hnh 3.33a) : Q
1
d n, Q
2
t t, theo s ta c :
- Khi x = 1 (hnh 3.33b) : Th Q
1
t t, Q
2
d n, ta c :
V r t nh so v i i n th bo ho c a CMOS m c logic 0 y = 0.
122
V y, s m ch trn hnh 3.32a chnh l m ch th c hi n c ng NOT.
Hnh 3.32b (C ng NAND)
S t ng ng c a m ch c ng NAND h CMOS c cho trn hnh 3.34 :
- Khi x
1
= x
2
= 0 : Q
4
, Q
3
d n, Q
2
v Q
1
t t, ta c :
- Khi x
1
= 0, x
2
= 1 : Q
2
Q
3
d n, Q
1
Q
4
t t, ta c :
- Khi x
1
= 1, x
2
= 0 : Q
3
Q
2
d n, Q
1
Q
4
t t :
1 y V V
DD
y
- Khi x
1
= x
2
= 1 : Q
2
Q
1
d n, Q
3
Q
4
t t, ta c :
y chnh l m ch th c hi n c ng NAND.
123
3.2.2.3. Phn lo i c ng logic theo u ra
a. u ra c t ch m (Totem Pole Output)
Xt c ng logic h TTL v i s m ch nh sau :
- Khi x
1
= x
2
= 1 : Ti p gip BE
1
, BE
2
c a Q
1
phn c c ng c nn Q
1
t t. i n th t i
c c n n c a Q
1
lm cho ti p gip BC/Q
1
m , c dng i n ch y qua ti p gip BC/Q
1
vo c c n n c a Q
2
, Q
2
c phn c c thu n nn bo ho. Do Q
2
d n bo ho d n
t i Q
3
d n bo ho. Khi Q
2
d n bo ho th i n th t i c c C/Q
2
.
M i u ki n c n cho Q
4
d n l :
Ta th y i u ki n ny khng th o mn khi Q
2
d n bo ho, do khi Q
2
d n
bo ho Q
4
t t c t ngu n V
CC
ra kh i m ch. Lc ny ta ni r ng c ng s ht
124
dng vo v dng t ngoi qua t i vo u ra c a c ng i qua Q
3
, ng i ta ni Q
3
l n i nh n dng v dng vo Q
3
g i l dng u ra m c th p, k hi u I
OL
.
V m t thi t k : ta th y r ng dng t i I
t
cng chnh l dng u ra m c th p
v l dng t ngoi vo qua Q
3
, dng ny ph i n m trong gi i h n ch u ng dng
c a Q
3
Q
3
khng b nh th ng th m ch s lm vi c bnh th ng.
Thng th ng,
( ) V V V
ic
6 , 3 4 , 3
max 1 log

I
OH
cng chnh l dng qua t i I
t
, n u I
OH
cng tng th 1 logic
V
cng gi m v
ng c l i. Song 1 logic
V
ch c php gi m n m t gi tr cho php
V V
Logic
2 , 2
min 1

V m t thi t k m ch : ta ch n
V V
Logic
4 , 2
min 1

b o m c ng c p dng d
ra khi m c logic 1 khng c nh h n min 1 Logic
V
v m b o c ng ht dng vo kho
m c logic 0 th dng t i m c logic 0 khng c l n h n dng I
OL
Nh c i m c a u ra c t ch m : Khng cho php n i chung cc u ra l i
v i nhau c th lm h ng c ng.
b. u ra c c thu h (Open Collector Output)
V ph ng di n c u t o g n gi ng v i u ra c t ch m nh ng khc l khng
c Q
4
, diode D,R
5
v lc ny c c thu (c c C) c a Q
3
h . Do c ng lamg vi c
trong th c t ta n i u ra c a c ng (c c C c a Q
3
) ln ngu n V
CC
b ng phn t th
ng R. Ngu n V
CC
c th cng gi tr v i V
CC
ho c khc tu thu c vo thi t k .
Chng ta l n l t phn tch cc tr ng h p c a m ch :
- Khi x
1
= x
2
= 1 : Ti p gip BE
1
, BE
2
phn c c ng c, i n th t i c c n n c a Q
1
1
m nn Q
2
d n bo ho, Q
2
d n bo ho ko theo Q
3
d n bo
ho y = 0, do i n p t i u ra y :
125
Lc ny c ng s ht dng vo v Q
3
l n i nh n dng, ta g i l dng u ra
m c th p I
OL
- Cc tr ng h p cn l i (x
1
= 0, x
2
= 1; x
1
= 1, x
2
= 0; x
1
= x
2
= 0): C t nh t m t ti p
gip BC/Q
1
,Q
2
,Q
3
u t t, lc ny c ng c p dng ra t ngu V
CC
qua i n tr R
c p cho t i m ch ngoi y = 1, ng i ta g i dng u ra m c cao I
OH
.
Ta c :
u i m c a u ra c c c thu h :
- Cho php n i chung cc u ra l i v i nhau
- Trong m t vi tr ng h p khi n i chung cc u ra l i v i nhau c th t o
thnh c ng logic khc.
V d : M ch hnh 3.37 s d ng cc c ng NOT c u ra c c thu h , khi n i
chung cc u ra ny v i nhau c th t o thnh c ng NOR.
c. u ra ba tr ng thi (Three States Output)
V m t c u trc v c u t o hon ton gi ng u ra c t ch m, tuy nhin c
thm u vo th 3 cho php m ch ho t ng k hi u l E (Enable).
- E = 1: diode D
1
t t, m ch lm vi c hon ton gi ng c ng NAND u ra c t ch m.
Lc m ch t n t i m t tr ng thi y = 0 ho c y = 1 tu thu c vo cc tr ng thi logic
c a hai u vo x
1
, x
2
.
- E= 0: diode ti p gip BE
3
m , ghim p trn c c n n c a Q
1
1
t t v Q
2
, Q
3
cng t t. Lc ny diode D
1
d n ghim i n th c c C c a Q
2
.
126
Nn c ng khng c p dng ra v cng khng ht dng vo. Lc ny, y ra y ch
n i v i c ng v ph ng di n v t l nh ng l i cch ly v ph ng di n i n, t ng
ng v i tr ng thi tr khng cao. Chnh v v y m ng i ta g i l tr ng thi th ba
l tr ng thi t ng tr cao.
ng d ng :
- S d ng u ra ba tr ng thi ch t o ra c ng m 2 chi u
- Ch t o cc chp nh c a b vi x l.
Gi i thch s m ch hnh 3.40 :
- E = 1: C ng m 1 v 3 m , 2 v 4 treo nn t ng tr cao d li u i t A C,
BD. V y d li u xu t ra.
- E = 0: C ng m 2 v 4 m , 1 v 3 treo nn t ng tr cao d li u i t C A,
DB. V y d li u nh p vo.
127
3.2.3. Cng su t tiu tn P
tt
M t ph n t logic khi lm vi c ph i tr i qua cc giai o n sau :
- tr ng thi t t
- Chuy n t tr ng thi t t sang tr ng thi d n
- tr ng thi d n
- Chuy n t tr ng thi d n sang tr ng thi t t
m i giai o n, ph n t logic u tiu th m t ngu n cng su t.
a. i v i cc ph n t logic h TTL : tiu th cng su t c a ngu n ch y u khi
tr ng thi tnh (ang d n ho c ang t t).
- N u g i P
o
l cng su t tiu th ng v i u ra c u ph n t logic t n t i m c
logic 0.
- N u g i P
1
l cng su t tiu th ng v i u ra c a phn t logic t n t i m c 1
- G i P l cng su t tiu tn trung bnh th
2
1 0
P P
P
+
i v i c IC ng i ta tnh nh sau:
- G i I
CL
dng do ngu n cung c p khi u ra m c logic 0.
- G i I
CH
dng do ngu n cung c p khi u ra m c logic 1.
- G i I
C
l dng trung bnh th :
2
CH CL
C
I I
I
+
V y, ta c cng su t tiu tn cho c IC l:

CC C tt
V I P .
128
b. i v i h CMOS : ch tiu th cng su t ch y u trong tr ng thi ng (trong
th i gian chuy n m ch).
Cng su t tiu tn :
2
. .
DD L tt
V f C P
, C
L
: i n dung t i
T n s ho t ng (tn s chuy n m ch) cng l n cng su t tiu tn cng tng.
3.2.4. Fanout
L h s m c m ch u ra hay cn g i l kh nng t i c a m t ph n t
logic.
G i N l Fanout c a m t ph n t logic, th n c nh ngha nh sau: S u
vo logic c c i c n i n m t u ra c a ph n t logic cng h m m ch v n
ho t ng bnh th ng (hnh 3.41)
3.2.5. Fanin (H s m c m ch u vo)
G i M l Fanin c a 1 ph n t logic th M c nh ngha nh sau : chnh
l s u vo logic c c i c a 1 ph n t logic.
i v i cc ph n t logic th c hi n ch c nng c ng logic, th s l ng M l n
nh t l 4 u vo. i v i cc ph n t logic th c hi n ch c nng nhn logic, th s
l ng M l n nh t l 6 u vo. i v i h logic CMOS th c M nhi u h n nh ng
cng khng qu 8 u vo.
3.2.6. ch ng nhi u
n nh l tiu chu n nh gi nh y c a m ch logic i v i t p m
xung trn u vo. n nh nhi u (tnh) l gi tr i n p nhi u t i a trn u vo
khng lm thay i tr ng thi logic c a m ch, cn g i l m c n nh nhi u.
3.2.7. Tr truy n t
Tr truy n t l kho ng th i gian u ra c a m ch c p ng i v i s
thay i m c logic c a u vo.
129
Tr truy n t l tiu chu n nh gi t c lm vi c c a m ch. T c lm vi c
c a m ch t ng ng v i t n s m m ch v n cn ho t ng ng. Nh v y, tr
truy n t cng nh cng t t hay t c lm vi c cng l n cng t t.
i v i h u h t cc vi m ch s hi n nay, tr truy n t l r t nh , c vi
nano giy (ns). M t vi m ch logic c th i gian tr l n c vi trm nano giy.
Khi m c lin ti p nhi u m ch th tr truy n t c a ton m ch s b ng t ng
cc tr truy n t c a m i t ng.
3.3. FLIP-FLOP (FF)
3.3.1. Khi ni m
y l m ch dao ng a hi tr ng thi b n, c xy d ng trn c s cc
c ng logic v ho t ng theo m t b ng tr ng thi cho tr c.
3.3.2. Phn lo i
C hai cch phn lo i :
- Phn lo i theo tn hi u i u khi n
- Phn lo i theo ch c nng
3.3.2.1. Phn lo i FF theo tn hi u i u khi n
G m c 2 lo i :
- Khng c tn hi u i u khi n (cn g i l khng ng b )
- C tn hi u i u khi n (cn g i l ng b )
a. FF khng ng b
D ng 1 : RSFF khng ng b dng c ng NOR (s hnh 4.42)
Hnh 3.42. RSFF khng ng b dng c ng NOR
D a vo b ng chn l c a c ng NOR, ta c :
- S = 0, R = 1 Q = 0, h i ti p v c ng NOR 2 nn c ng NOR 2 c hai u vo b ng
0
1 Q
130
- S = 1, R = 0
0 Q
, h i ti p v c ng NOR 1 nn c ng NOR 1 c hai u vo
b ng 0 Q = 1
Gi s ban u : S = 0, R = 1 Q = 0 v
1 Q
N u tn hi u u vo thay i thnh: S = 0, R = 0, Ta c:
+ S = 0 v Q = 0
1 Q
+ R = 0 v 1 Q Q = 0 RSFF gi nguyn tr ng thi c
Gi s ban u : S = 1, R = 0 Q = 1 v
0 Q
N u tn hi u u vo thay i thnh: S = 0, R = 0, Ta c:
+ S = 0 v Q = 1
0 Q
RSFF gi nguyn tr ng thi c
+ R = 0 v 0 Q Q = 1
D ng 2 : RSFF khng ng b dng c ng NAND (s hnh 3.43)
Hnh 3.43. RSFF khng ng b dng c ng NAND
D a vo b ng chn l c a c ng NAND :
Ta c :
- 0 S , 1 R Q = 1 h i ti p v c ng NAND 2 nn c ng NAND 2 c hai u vo
b ng 1 v y
0 Q
- 0 S , 1 R
1 Q
h i ti p v c ng NAND 1 nn c ng NAND 1 c hai u vo
b ng 1 v y Q = 0
- 1 0 Q Q R S y l tr ng thi c m
- 1 R S : Gi s tr ng thi tr c c Q = 1, 0 Q h i ti p v c ng NAND 1
nn c ng NAND 1 c m t u vo b ng 0 v y Q = 1 RSFF gi nguyn tr ng thi
c.
131
Nh v y, g i l FF khng ng b b i v ch c n m t trong hai tr ng thi u
vo S hay R thay i th u ra cng thay i theo. V m t k hi u, cc RSFF khng
ng b c k hi u nh sau:
Hnh 3.44. K hi u cc FF khng ng b
a. R,S tc ng m c 1 b. R,S tc ng m c 0
b. FF ng b
Xt s RSFF ng b v i s m ch, k hi u v b ng tr ng thi ho t
ng nh hnh v :
Hnh 3.45. RSFF ng b : S logic v k hi u
Trong : C
k
l tn hi u i u khi n ng b hay tn hi u ng h . Ho t ng c a
m ch:
- C
k
= 0: c ng NAND 3,4 kho khng cho d li u a vo. V c ng NAND 3,4 u c
t nh t m t u vo C
k
= 0
0
1 Q Q R S
(FF gi nguyn tr ng thi c).
- C
k
= 1: C ng NAND 3,4 m . u ra Q s thay i tu thu c vo tr ng thi c a R, S.
+ S = 0, R = 0
0
1 Q Q R S
(FF gi nguyn tr ng thi c)
+ S = 0, R = 1 1 S , 0 R Q = 0
132
+ S = 1, R = 0 0 S , 1 R Q = 1
+ S = R = 1
X Q R S 0
(tr ng thi c m)
Trong tr ng h p ny C
k
tc ng m c 1. Trong tr ng h p C
k
tc ng m c
0 th ta m c thm c ng o nh sau (hnh 3.46)
Nh v y, thu thu c vo m c tch c c c a tn hi u ng h , chng ta c cc
lo i tn hi u i u khi n:
- C
k
i u khi n theo m c 1
- C
k
i u khi n theo m c 0
- C
k
i u khi n theo s n ln (s n tr c)
- C
k
i u khi n theo s n xu ng
Hnh 3.47. Cc tn hi u i u khi n C
k
khc nhau
Xt FF c C
k
i u khi n theo s n ln (s n tr c):
S n ln v m c logic 1 c quan h v i nhau, v v y m ch t o s n ln l
m ch c i ti n c a m ch tc ng theo m c logic 1. S n ln th c ch t l m t xung
d ng c th i gian t n t i r t ng n. c i ti n cc FF tc ng theo m c logic 1
thnh FF tc ng theo s n ln ta m c vo tr c FF m t m ch t o s n ln nh
hnh 3.48.
m ch t o s n ng i ta l i d ng th i gian tr c a tn hi u khi i qua ph n
t logic. i v i m ch t o s n ng i ta l i d ng th i gian tr c a tn hi u khi i
qua c ng NOT.
133
Hnh 3.48. S kh i FF tc ng theo s n v d ng sng
Xt FF c i u khi n theo s n xu ng
M ch t o s n xu ng l m ch c i ti n tc ng m c 0. S m ch v d ng
sng nh hnh 3.49.
Hnh 3.49: S m ch v d ng sng m ch t o s n xu ng
Trn hnh 3.50 l k hi u trn s m ch v s th c hi n FF tc ng theo
s n xu ng.
Hnh 3.50
ngha c a tn hi u ng b C
k
:
134
i v i cc FF ng b , cc u ra ch thay i tr ng thi theo u vo DATA
khi xung C
k
t n t i m c 1 ( i v i cc FF tc gn m c 1), ho c xung C
k
t n t i
m c 0, ho c xung C
k
s n ln, xung C
k
s n xu ng, cn t t c cc tr ng h p khc
c a C
k
th u ra khng thay i tr ng thi theo cc u vo m c d lc cc u
vo c thay i tr ng thi.
Ph ng php i u khi n theo ch t (Master Slaver):
i v i ph ng php ny khi xung C
k
t n t i m c 1d li u s c nh p vo
FF, cn khi C
k
t n t i m c logic 0 th d li u ch a trong FF c xu t ra ngoi.
V m t c u t o bn trong g m 2 FF: m t FF th c hi n ch c nng ch v m t
FF th c hi n ch c nng t . Ho t ng:
- C
k
= 1: FF2 m , d li u c nh p vo FF2. Qua c ng o C
k
= 0 FF1 kho nn
gi nguyn tr ng thi c.
- C
k
= 0: FF2 kho nn gi nguyn tr ng thi c.Qua c ng o C
k
= 1 FF1 m d
li u ch a trong FF c xu t ra ngoi.
Hnh 3.52. FF i u khi n theo ch - t
3.3.2.2. Phn lo i FF theo ch c nng
a. RSFF
Hnh 3.52: K hi u
l FF c cc u vo v u ra k hi u nh hnh v .
Trong : - S, R: cc u vo d li u
135
- Q, Q : cc u ra
- C
k
: tn hi u xung ng h
G i
n
S v
n
R l tr ng thi c a u vo DATA xung C
k
th n.
G i
n
Q ,
1 + n
Q l tr ng thi c a u ra Q xung C
k
th n v th n+1
Lc ta c b ng tr ng thi m t ho t ng nh sau:
Chng ta l u r ng tr ng tha khi c hai u vo S = R = 1 lc c hai u
ra c cng m c logic, y l tr ng thi c m c a RSFF.
Ti p theo ta s i xy d ng b ng u vo kch g m 2 ph n, ph n bn tri li t
k ra cc yu c u c n chuy n i c a FF, v ph n bn ph i l cc i u ki n tn hi u
u vo kch c n m b o t c cc s chuy n i y. N u cc i u ki n
u vo c m b o th FF s chuy n i theo ng yu c u. Th c ch t b ng u
vo kch c a FF l s khai tri n b ng tr ng thi c a FF. Ta vi t l i nh sau:
Trong b ng ny, tn hi u u ra tr ng thi ti p theo Q
n+1
s ph thu c vo
tn hi u cc u vo d li u S, R v tn hi u u ra tr ng thi hi n t i Q
n
.
T b ng trn ta c b ng u vo kch nh sau:
136
Cng t b ng tr ng thi khai tri n ta c th tm c ph ng trnh logic c a RSFF
b ng cch l p b ng Karnaugh nh sau:
T b ng ny ta c ph ng trnh:
V i u ki n c a RSFF l S.R = 0 nn ta c ph ng trnh logic c a RSFF c vi t
y nh sau:
D ng sng minh ho ho t ng c a RSFF trn hnh 3.53:
Hnh 3.53: th th i gian d ng sng RSFF
b. TFF
l FF c u vo v u ra k hi u v b ng tr ng thi ho t ng nh hnh
v (hnh 3.54).
137
Hnh 3.54. K hi u TFF v b ng tr ng thi ho t ng
Trong :
- T: u vo d li u
- Q, Q : cc u ra
- C
k
: tn hi u xung ng h
G i T
n
l tr ng tha c a u vo d li u T xung C
k
th n.
G i
n
Q ,
1 + n
Q l tr ng thi c a u ra xung C
k
th n v n+1
Lc ta c b ng tr ng thi ho t ng khai tri n c a TFF. T b ng ny ta c
nh n xt :
- Khi T = 0 : m i khi c xung C
k
tc ng u ra Q duy tr tr ng thi c tr c .
- Khi T = 1 : m i khi c xung C
k
tc ng u ra Q o tr ng thi
T b ng tr ng thi khai tri n c a TFF ta tm c b ng u vo kch:
Ph ng trnh logic c a TFF:
138
Trn hnh 3.55 minh ho th th i gian d ng sng c a TFF.
- Tn hi u u ra Q u tin lun lun m c logic 0
- Tn hi u C
k
(1) i u khi n theo s n xu ng nhn tn hi u T d i m c logic 1. Theo
b ng tr ng thi: T
0
= 1 v 1 0
0 1 0
Q Q Q
- Tn hi u C
k
b ng tr ng thi: T
1
= 0 v 1 1
1 2 1
Q Q Q gi nguyn tr ng thi tr c .
- Tn hi u C
k
b ng tr ng thi: T
2
= 1 v 0 1
2 3 2
Q Q Q
Hnh 3.55
Tr ng h p u vo T lun b ng 1 (lun lun m c logic 1):
Hnh 3.56. D ng sng u ra khi T = 1
139
Khi T = 1 th d ng sng u ra Q c cho trn hnh v . Ta c nh n xt r ng chu k
c a u ra Q b ng 2 l n chu k tn hi u xung C
k
nn t n s c a u ra l:
V y, khi T = 1 th TFF gi vai tr m hc chia t n s xung vo C
k
.
T ng qut: Ghp n i ti p nTFF v i nhau sao cho u ra c a TFF tr c n i v i u
vo c a TFF ng sau (C
ki+1
n i v i Q
i
) v lc b y gi t t c cc u vo d li u T
t t c cc TFF u gi m c logic 1, lc tn hi u u ra s l:
v i Q
n
l tn hi u u ra c a TFF th n.
c. DFF
l FF c u vo v u ra k hi u nh hnh v :
Hnh 3.56. K hi u DFF
Trong : D: u vo d li u
Q, Q l cc u ra
G i D
n
l tr ng thi c a u vo d li u D xung C
k
th n.
G i
n
Q ,
1 + n
k
th n v n+1
Lc ta c b ng tr ng thi nh sau :
Khai tri n b ng ny tm b ng u vo kch c a DFF:
140
B ng u vo kch c a DFF:
Ph ng trnh logic:
Trn hnh 3.57 l th th i gian d ng sng c a DFF:
Gi i thch:
- Tn hi u ra Q u tin lun m c logic 0, 0
0
Q
- Tn hi u C
k
(1) i u khi n theo s n xu ng nhn tn hi u D d i m c logic 1. Theo
b ng tr ng thi: D
0
= 1 v 1
1
Q
- Tn hi u C
k
(2) i u khi n theo s n xu ng nhn tn hi u D d i m c logic 0. Theo
b ng tr ng thi: D
1
= 0 v 0
2
Q gi nguyn tr ng thi tr c .
v.v..
ng d ng c a DFF:
- Dng chia t n s
- Dng l u tr d li u ch t o cc b nh v thanh ghi
141
- Dng ch t d li u
d. JK FF
l FF c u vo v u ra k hi u nh hnh v ;
Trong :
- J, K l cc u vo d li u
- Q, Q l cc u ra
Hnh 3.57: JK FF
G i J
n
, K
n
l tr ng tha u vo d li u c a J, K xung C
k
th n .
G i
n
Q ,
1 + n
k
th n v n+1. Lc ta c b ng
tr ng thi m t ho t ng c a JK FF.
Ph ng trnh logic:
T b ng tr ng thi JK FF kh c ph c c tr ng thi c m c a RSFF. tm b ng
u vo kch ta tri n khai b ng tr ng thi:
142
T b ng khai tri n trn ta xy d ng c b ng u vo kch cho JK FF nh sau:
th th i gian d ng sng c a JK FF:
Hnh 3.58: th th i gian d ng sng c a JK FF
Nh n xt: JK FF l m ch i n c ch c nng thi t l p tr ng thi 0, tr ng thi 1,
chuy n i tr ng thi v duy tr tr ng thi cn c vo cc tn hi u u vo J, K v
xung nh p ng b . Nh v y, c th ni JK FF l m t FF r t v n nng.
Trong th c t , chng ta c th dng JK FF th c hi n ch c nng c a cc FF
khc: JK FF thay th cho RSFF, JKFF th c hi n ch c nng c a DFF, TFF, cc s
th c hi n c trnh by trn hnh 3.59.
143
Hnh 3.59: Dng JKFF th c hi n ch c nng c a DFF, TFF, RSFF
Trn c s kh o st v 4 lo i FF phn chia theo ch c nng, chng ta c th xy d ng
m t b ng u vo kch t ng h p cho c 4 lo i FF nh sau:
144
3.3.3 S chuy n i l n nhau gi a cc lo i FF
a s FF trn th tr ng l lo i JK, D trong khi k thu t s yu c u t t c cc
lo i FF. N u bi t cch chuy n i gi a c lo i FF v i nhau th c th pht huy tc
d ng c a cc lo i FF s n c.
Trn th c t , c th chuy n i qua l i gi a cc lo i FF khc nhau. C 2
ph ng php: Ph ng php bi n i tr c ti p v ph ng php dng b ng u vo
kch v b ng Karnaugh.
a. Ph ng php bi n i tr c ti p
y l ph ng php s d ng cc nh l, tin c a i s Boole tm
ph ng trnh logic tn hi u kch thch i v i FF xu t pht. S kh i th c hi n
ph ng php ny nh sau (hnh 3.60):
Hnh 3.60
TFF chuy n i thnh DFF, RSFF, JKFF:
- TFF RSFF
So snh (1) v (2) ta c:
Theo tnh ch t c a php ton XOR, ta c:
S m ch th c hi n:
145
Hnh 3.61: Chuy n i TFF thnh RSFF
- TFF DFF
DFF c ph ng trnh logic:
n n
D Q
+1
TFF c ph ng trnh logic:
n n n
Q T Q
+1
ng nh t 2 ph ng trnh:
n n n
Q T D
Theo tnh ch t c a php XOR ta suy ra:
n n n
Q D T
S m ch th c hi n:
Hnh 3.62: Chuy n i TFF thnh DFF
- TFF JKFF
Th c hi n bi n i hon ton t ng t ta c:
S m ch chuy n i t TFF sang JKFF:
Hnh 3.63: Chuy n i t TFF sang JKFF
DFF chuy n i thnh TFF, RSFF, JKFF:
146
- DFF TFF:
n n
D Q
+1
n n n
Q T Q
+1
ng nh t 2 ph ng trnh:
n n n
Q T D
S m ch th c hi n:
Hnh 3.64: Chuy n i DFF thnh TFF
- DFF RSFF:
RSFF c ph ng trnh logic:
n n n n
Q R S Q .
1
+
+
ng nh t v i ph ng trnh c a DFF ta c:
n n n n
Q R S D . +
S m ch th c hi n:
Hnh 3.65: Chuy n i DFF thnh RSFF
- DFF JKFF:
Hon ton t ng t ta c:
S m ch chuy n i trn hnh 3.66:
147
Hnh 3.66: Chuy n i DFF thnh JKFF
RSFF chuy n i thnh TFF, DFF, JKFF:
RSFF c ph ng trnh:
Khi th c hi n chuy n i t RSFF sang cc FF khc c n ki m tra i u ki n rng
bu c c a RSFF l 0 .
n n
S R
- RSFF TFF
ng nh t v i ph ng trnh c a RSFF ta c:
T bi u th c ny, n u ta ng nh t:
Th suy ra:
Nn khng tho mn i u ki n c a RSFF. Th c hi n bi n i ti p:
ng nh t 2 v ta c:
tho i u ki n 0 .
n n
S R
S hnh 3.67:
Hnh 3.67: Chuy n i t RSFF sang TFF
148
- RSFF DFF
ng nh t 2 ph ng trnh
Th c hi n bi n i:
M t khc bi u th c c a RSFF c th bi n i nh sau:
T (a), (b) ta c:
ng nh t 2 v ta suy ra:
tho i u ki n 0 .
n n
S R
S hnh 3.68:
Hnh 3.68
- RSFF JKFF
ng nh t 2 ph ng trnh logic c a RSFF v JKFF ta c:
So snh ta c:
149
tho mn i u ki n c a RSFF. S th c hi n hnh 3.69.
Hnh 3.69
JKFF chuy n i thnh TFF, DFF, RSFF:
Nh trnh by trn, JKFF l m t FF v n nng, c th dng JKFF thay
th cho RSFF ho c dng JKFF th c hi n ch c nng DFF, TFF. S th c hi n cc
m ch ny nh hnh 3.70. Ph n ny t p trung ch ng minh cc bi u th c logic
chuy n i t JKFF sang cc FF khc.
JKFF c ph ng trnh logic:
- JKFF TFF:
So snh v i ph ng trnh c a JKFF ta suy ra logic chuy n i:
- JKFF DFF:
Vi t l i bi u th c ny ta c:
- JKFF RSFF:
150
i v i RSFF c ph ng trnh logic tm c cng th c (b)
b. Ph ng php dng b ng u vo kch v b ng Karnaugh
Trong ph ng php ny, cc u vo d li u c a FF ban u l hm ra v i cc
bi n l tr ng thi u ra Q
n
v cc u vo d li u c a FF c n chuy n i. th c
hi n chuy n i ta d a vo b ng tnh hi u u vo kch c a cc FF v l p b ng
Karnaugh, th c hi n t i gi n tm logic chuy n i. B ng tn hi u u kch vo
t ng h p nh sau:
Xt cc tr ng h p c th :
- Chuy n i t JKFF TFF: J = f(T, Q
n
) v K = f(T,Q
n
)
- Chuy n i t JKFF DFF: J = f(D, Q
n
) v K = f(D,Q
n
)
- Chuy n i t JKFF RSFF: J = f(S, R, Q
n
) v K = f(S, R,Q
n
)
- Chuy n i t RSFF TFF: R = f(T, Q
n
) v S = f(T,Q
n
)
- Chuy n i t RSFF DFF: R = f(D, Q
n
) v S = f(D,Q
n
)
- Chuy n i t RSFF JKFF: R = f(J, K, Q
n
) v S = f(J, K,Q
n
)
- Chuy n i t TFF DFF: T = f(D, Q
n
)
- Chuy n i t TFF RSFF: T = f(S, R, Q
n
)
- Chuy n i t TFF JKFF: T = f(J, K, Q
n
)
- Chuy n i t DFF TFF: D = f(T, Q
n
)
151
- Chuy n i t DFF RSFF: D = f(S, R, Q
n
)
- Chuy n i t DFF JKFF: D= f(J, K, Q
n
)
V d 1: Chuy n i t JKFF DFF dng ph ng php b ng
Ta c cc hm c n tm:
D a vo b ng u vo kch t ng h p ta l p b ng Karnaugh:
T i gi n thao d ng chnh t c 1 ta c: J = D v D K
V d 2: JKFF RSFF dng ph ng php b ng
Ta c cc hm c n tm:
D a vo b ng u vo kch t ng h p ta l p b ng Karnaugh:
T i gi n thao d ng chnh t c 1 ta c: J = S v R K
Cc tr ng h p chuy n i cn l i cng hon ton t ng t v k t qu
chuy n i c a c hai ph ng php l hon ton gi ng nhau.
152
CH NG IV
H T H P
4.1 Khi ni m chung
Cc ph n t logic AND, OR, NOR, NAND l cc ph n t logic c b n cn
c g i l h t h p n gi n. Nh v y, ta c cc h t h p m u ra l c hm
logic theo u vo, i u ny c ngha l khi m t trong cc u vo thay i tr ng thi
th l p t c lm cho u ra thay i tr ng thi ngay (b qua th i gian tr c a cc ph n
t logic).
Xt m t h t h p c n u vo v c m u ra (hnh 4.1), ta c:
Nh v y, s thay i c u u ra
( ) m j y
j
, 1
theo cc bi n vo ( ) m i x
i
, 1 l tu
thu c vo b ng tr ng thi m t ho t ng c a h t h p. c i m c b n c a h
t h p l tn hi u ra t i m i th i i m ch ph thu c vo gi tr cc tn hi u vo
th i i m .
Trnh t thi t k h t h p theo cc b c sau:
- T yu c u th c t ta l p b ng tr ng thi m t ho t ng c a m ch
- Dng cc ph ng php t i thi u t i thi u ho cc hm logic
- Thnh l p s logic
- Thnh l p s h t h p
M t s m ch t h p c th :
+ M ch m ho v gi i m
+ M ch ch n knh phn ng
+ M ch so snh
+ M ch ki m tra ch n, l
153
4.2. M ch m ho v gi i m
4.2.1. Khi ni m
M ch m ho (ENCODER) l m ch c nhi m v bi n i nh ng k hi u quen
thu c v i con ng i sang nh ng k hi u khng quen thu c v i con ng i. M ch gi i
m lm nhi m v bi n i ng c l i.
4.2.2. M ch m ho (ENCODER)
4.2.2.1 M ch m ho nh phn
Xt m ch m ho nh phn t 8 sang 3 (8 u vo sang 3 u ra). S kh i
c a m ch c cho trn hnh 4.2
Trong :
- X
0,
X
7
l cc u vo tn hi u
- A, B, C l cc u ra
M ch m ho nh phn th c hi n bi n i tn hi u u vo thnh m t t m
nh phn t ng ng u ra, c th nh sau :
0 000
1 0017 111
Ch n m c tc ng (tch c c) u vo l m c logic 1, ta c b ng tr ng thi
nh sau :
154
Gi i thch: Khi m t u vo tr ng thi tch c c v cc u vo cn l i khng c
tch c c (m c logic 0) th u ra xu t hi n t m t ng ng. C th l: khi u vo
x
0
= 1 v cc u vo cn l i b ng 0 th t m u ra l 000, khi u vo x
1
= 1 v
cc u vo cn l i b ng 0 th t m u ra l 001,
Ph ng trnh logic t i gi n:
S logic (hnh 4.3):
Bi u di n b ng c ng logic dng Diode (hnh 4.4)
155
Nn chng ta ch n m c tc ng tch c c u vo l m c logic 0, b ng tr ng
thi m t ho t ng c a m ch lc ny nh sau:
S m ch th c hi n cho trn hnh 4.5:
4.2.2.2. M ch m ho th p phn
156
B ng tr ng thi m t ho t ng:
Bi u di n b ng s logic
Bi u di n b ng c ng logic dng Diode (hnh 4.8)
157
4.2.2.3. M ch m ho u tin
Trong m ch m ho xt trn, tn hi u u vo t n t i c l p t c l khng
c tnh hu ng c 2 tn hi u tr ln ng th i tc ng m c logic 1 (n u ch n m c
tch c c u vo l 1), do c n ph i t ra v n u tin.
V n u tin: Khi c nhi u tn hi u ng th i tc ng, tn hi u no c m c
u tin cao h n th i i m ang xt s tc ng, t c l n u u vo c u tin
cao h n b ng 1 trong khi nh ng u vo c u tin th p h n n u b ng 1 th m ch
s t o ra t m nh phn ng v i u vo c u tin cao nh t.
Xt m ch m ho u tin 4 2 (4 u vo, 2 u ra) hnh 4.9:
158
S logic
4.2.3. M ch gi i m
4.2.3.1. M ch gi i m nh phn
Xt m ch gi i m nh phn 2 4 nh trn hnh v 4.11
Ch n m c tch c c u ra l m c logic 1.
Ph ng trnh logic t i gi n
S logic hnh 4.12:
159
Bi u di n b ng c ng logic dng Diode:
Tr ng h p ch n m c tch c c u ra l m c 0 (hnh 4.14):
Ph ng trnh logic:
160
S logic:
4.2.3.2. M ch gi i m th p phn
a. Gi i m n NIXIE
n NIXIE l lo i n i n t l o Katod l nh (Katod khng c nung nng
b i tin n), c c u t o g m m t Anod v 10 Katod mang hnh cc s t 0 n 9.
S khai tri n c a n c cho trn hnh 4.16:
S kh i:
161
Ch n m c tch c c u ra l m c logic 1, lc b ng tr ng thi ho t ng
nh m ch sau:
Ph ng trnh logic:
S th c hi n m ch gi i m n NIXIEX c cho trn hnh 4.18, 4.19
162
b. Gi i m n LED 7 o n
n LED 7 o n, m i o n l m t n LED. Tu theo cch n i cc Kathode
ho c cc Anode c a cc LED trong n m ng i ta phn thnh 2 lo i:
- LED 7 o n anode chung
- LED 7 o n Kathode chung:
163
ng v i m i lo i LED khc nhau ta c m t m ch gi i m ring. S kh i c a
m ch gi i m LED 7 o n nh sau:
Xt n LED 7 o n anode chung:
i v i LED 7 o n anode chung, v cc anode c a cc o n c n i chung
v i nhau v a ln m c logic 1 (5V), nn mu n o n led no t t ta n i kathode
t ng ng ln m c logic 1 v ng c l i mu n o n led no sng ta n i kathode
t ng ng xu ng m c logic 0.
V d : hi n th s 0 ta n i kathode c a n g ln m c logic 1 n g t t, v n i
cc kathode c a n a,b,d,e,f xu ng 0 nn ta th y s 0. Lc b ng tr ng thi m t
ho t ng nh sau:
Dng b ng Karnaugh t i thi u ho m ch trn. Ph ng trnh t i thi u ho
c th vi t d ng chnh t c 1 ho c chnh t c 2.
164
165
Xt m ch gi i m n led 7 o n kathode chung:
Ch n m c tch c c u ra l m c 1. V kathode c a cc o n led c n i
chung v c n i xu ng m c 0 nn mu n o n led no t t ta a anode t ng ng
xu ng m c 0.
V d : hi n th s 0 ta n i anode c a n g ln m c logic o n g t t, v n i cc
kathode c a n a,b,d,e,f c n i ln ngu n nn cc o n ny s sng nn ta th y s
0. Lc b ng tr ng thi m t ho t ng nh sau:
T ng t nh tr ng h p trn, ta cng dng b ng Karnaugh t i thi u ho
v i tm ph ng trnh logic t i gi n cho cc u ra c a o n led.
166
167
4.3 M CH CH N KNH PHN NG
4.3.1 i c ng
M ch ch n knh cn g i l m ch ghp knh l m ch c ch c nng ch n l n
l t 1 trong N knh vo a n u ra duy nh t. Do , m ch ch n knh cn g i
l m ch chuy n d li u song song u vo thnh d li u n i ti p u ra, c
g i l Multiplex (vi t t t MUX).
M ch ch n knh th c hi n ch c nng u pht cn m ch phn ng th c
hi n ch c nng u thu. M ch phn ng cn g i l m ch phn knh, m ch ny
c nhi m v tch N ngu n d li u khc nhau cng m t u vo r ra N u ra
khc nhau. Do , m ch phn knh cn g i l m ch chuy n d li u n i ti p u
vo thnh d li u song song u ra, c g i l Demultiplex (vi t t t DEMUX).
4.3.2. M ch ch n knh
Xt m ch ch n knh n gi n c 4 u vo v m t u ra nh hnh 4.23a;
Trong :
- x
1
, x
2
, x
4
: cc knh d li u vo
- u ra y: ng truy n chung
- c
1,
c
2
: cc u vo i u khi n
V y m ch ny gi ng nh 1 chuy n m ch:
168
thay i l n l t t x
1
x
4
ph i c i u khi n do i v i m ch ch n
knh ch n l n l t t 1 trong 4 knh vo c n c cc u vo i u khi n c
1,
c
2
.
N u c N knh vo th c n c n u vo i u khi n tho mn quan h :
N = 2
n
. Ni cch khc: S t h p u vo i u khi n b ng s l ng cc knh vo.
Vi c ch n d li u t 1 trong 4 u vo a n ng truy n chung l tu
thu c vo t h p tn hi u i u khi n tc ng n hai u vo i u khi n c
1,
c
2.
V y tn hi u i u khi n ph i lin t c d li u t cc knh c lin t c
a n u ra. T ta l p c b ng tr ng thi m t ho t ng c a m ch ch n
knh.
Ph ng trnh logic m t ho t ng c a m ch:
S logic c a m ch:
169
Gi i thch ho t ng c a m ch:
+ 1 0
2 1 2 1
c c c c c ng NAND 1 c 2 u vo i u khi n m c logic 1,
cng t ng ng v i 1 u vo i u khi n m c logic 1 nn c ng NAND 1 m cho
d li u x
1
a vo.
+ 0 , 1 1 , 0
2 1 2 1
d li u x
2
a vo.
+ 1 , 1 0 , 1
2 1 2 1
d li u x
3
a vo.
+
1 1 , 1
2 1 2 1
c c c c
c ng NAND 4 c 2 u vo i u khi n m c logic 1,
d li u x
4
a vo.
By gi , xt m ch ch n knh c 4 u vo v 1 u ra, nh ng ng c l i
c 4 u i u khi n . Lc ny, ta khng d a vo t h p tn hi u tc ng ln u vo
i u khi n, m ch xt n m c tch c c u vo i u khi n. Ta s ch n m t trong
2 m c logic 1 ho c 0 lm m c tch c c, n u 1 u vo trong s 4 u vo i u khi n
170
t n t i m c logic tch c c th knh d li u vo c cng ch s v i u vo i u khi n
s c k t n i v i u ra. Trn hnh 4.25 bi u di n m ch ch n knh v i s
l ng u vo i u khi n b ng s l ng knh vo.
N u ch n m c tch c c c a cc u vo i u khi n l m c logic 1, ta c b ng
tr ng thi m t ho t ng c a m ch nh sau:
Ph ng trnh logic:
ngha trong th c t c u m ch:
+
4 3 2 1
, , , c c c c
: c th hi u l cc a ch (ngu n v ch)
+
4 3 2 1
, , , x x x x
: thng tin c n truy n i
4.3.3. M ch phn ng
Xt m ch phn ng n gi n c 1 u vo v 4 u ra k hi u nh sau:
Trong :
- x l knh d li u vo
171
-
4 3 2 1
, , , y y y y
cc u ra d li u
-
2 1
, c c cc u vo i u khi n
Ta c th th y m ch ny th c hi n ch c nng nh 1 chuy n m ch (hnh 4.26). Tu
thu c vo t h p tn hi u i u khi n tc d ng vo m ch m l n l t tn hi u t u
vo x s chuy n n u ra
4 3 2 1
, , , y y y y
m t cch t ng ng. Lc b ng tr ng thi
nh sau:
Ph ng trnh logic cc u ra:
S logic c cho trn hnh 4.27:
Gi i thch:
172
+ 1 0
2 1 2 1
d li u t u vo x n u ra y
1
. ng th i lc cc c ng AND 2,3,4 c t nh t
m t u vo i u khi n m c logic 0 nn khng cho d li u t u vo x n cc
u ra.
+ 1 , 1 1 , 0
2 1 2 1
2
.
+ 1 , 1 0 , 1
2 1 2 1
3
+
1 1 , 1
2 1 2 1
c c c c
c ng NAND 4 c 2 u vo i u khi n m c logic 1,
4
.
N u x = 1 v hon i u vo i u khi n thnh u vo d li u th m ch phn knh
chuy n thnh m ch gi i m nh phn. V v y, nh s n xu t ch t o IC m b o
c hai ch c nng: gi i m v gi i a h p. V d : IC 74138, 74139, 74154: gi i m v
phn knh tu thu c vo cch n i chn.
Trong tr ng h p t ng qut, m ch phn knh c 1 u vo v 2
n
u ra:
tch 2
n
ngu n d li u khc nhau c n c n u vo i u khi n, lc s t h p
u vo i u khi n b ng s l ng u ra.
Tuy nhin trong th c t , ta cn g p m ch phn knh c s l ng u vo i u
khi n b ng s u ra (hnh 4.28). Lc ch xt n m c tch c c u vo i u
khi n, ng i ta ch n m t trong hai m c logic 1 ho c 0 lm m c tch c c. Gi s
ch n m c 1: n u 1 u vo trong s 4 u vo i u khi n t n t i m c logic 1 th u
ra d li u t ng ng c cng ch s v i u vo i u khi n n s c n i v i u
vo d li u chung x.
V d :
173
Lc b ng tr ng thi ho t ng c a m ch nh sau:
Ph ng trnh logic v s logic c cho trn hnh 4.29:
Gi i thch ho t ng:
+ Khi
0 , 1
4 3 2 1
c c c c
ch c c ng AND1 thng cho d li u t x n i n u ra
y
1
+ Khi
0 , 1
4 3 1 2
c c c c
y
2
+ Khi
0 , 1
4 2 1 3
c c c c
y
3
+ Khi
0 , 1
1 3 2 4
c c c c
y
4
V m ch ch n knh th c hi n u pht v m ch phn knh th c hi n u
thu nn m b o d li u c chuy n ng knh th m ch ch n knh v phn knh
ph i ng b v i nhau.
174
4.4 M CH SO SNH
4.4.1. i c ng
- M ch so snh dng so snh cc s nh phan v m t l n.
V d : So snh a v b: a = 0, b = 1 a<b
- C 2 m ch so snh:
+ So snh hai s nh phn 1 bit
+ So snh hai s nh phn nhi u bit
4.2.2. M ch so snh 1 bit
L m ch th c hi n ch c nng so snh hai s nh phn 1 bit. Xt hai s nh phn
1 bit a v b. Cc tr ng h p sau y:
V ph ng di n m ch i n, m ch so snh 1 bit c 2 u vo v 3 u ra. Cc
u vo a, b l cc bit c n so snh; cc u ra th hi n k t qu so snh: y
1
(a<b), y
2
(a
= b) v y
3
(a>b). S kh i m ch so snh trn hnh 4.30.
175
Ch n m c tch c c u ra l m c logic 1. Ta l p c b ng tr ng thi m
t ho t ng c a m ch.
T b ng tr ng thi, ta c ph ng trnh logic:
176
4.4.3. M ch so snh nhi u bit
M ch c 8 u vo v 3 u ra, th c hi n so snh hai s nh phn 4 bit
A(a
3
a
2
a
1
a
0
) v B(b
3
b
2
b
1
b
0
). C hai ph ng php th c hi n m ch so snh nhi u bit:
- Th c hi n tr c ti p
- Th c hi n m ch so snh nhi u bit trn c s m ch so snh 1 bit.
4.4.3.1. Ph ng php tr c ti p
Ta c b ng tr ng thi m t ho t ng c a m ch.
Ph ng trnh logic c a m ch:
177
Hnh 4.33: Th c hi n so snh nhi u bit tr c ti p
4.4.3.2. Ph ng php xy d ng trn c s m ch so snh 1 bit
m ch so snh hai s nh phn 1 bit c th th c hi n cng vi c xy d ng
m ch so snh hai s nh phn nhi u bit ta c i ti n l i m ch so snh 1 bit nh sau:
ngoi cc u vo v u ra gi ng nh m ch so snh 1 bit ta kh o st trn, cn
c cc u vo i u khi n a<b, a>b, a = b, v i s m ch nh sau:
178
B ng tr ng thi m t ho t ng c a m ch so snh nh phn 1 bit y nh sau:
Ph ng trnh logic:
D a vo vi m ch so snh y ny, ng i ta th c hi n m ch so snh hai s
nh phn 4 bit b ng cch s d ng cc vi m ch so snh 1 bit y ny gi a a
3
v i b
3
,
a
2
v i b
2
, a
1
v i b
1
, a
0
v i b
0
v i cch n i theo s hnh 4.35.
L u : Trn hnh 4.35 m ch c 3 u vo i u khi n (A>B), (A<B), (A=B) nn
m ch lm vi c c th b t bu c cho u vo i u khi n (A=B)=1.
179
4.5. M CH S H C
4.5.1. i c ng
M ch s h c l m ch c ch c nng th c hi n cc php ton s h c +, -, x, /
cc s nh phn. y l c s xy d ng n v lu n l v s h c (ALU) trong cc
b vi x l ho c CPU.
4.5.2. B c ng (Adder)
4.5.2.1. B bn t ng (HA Half Adder)
B bn t ng th c hi n c ng 2 s nh phn 1 bit
Quy tc c ng nh sau:
180
Trong a, b l s c ng, s l t ng, c l s nh .
B ng tr ng thi m t ho t ng c a m ch v ph ng trnh logic :
M ch c ng ny ch cho php c ng hai s nh phn 1 bit m khng th c hi n
c ng hai s nh phn nhi u bit.
4.5.2.2. B t ng (B c ng ton ph n FA: Full Adder)
S kh i:
181
Trong :
- C
n-1:
S nh c a l n c ng tr c
- C
n
: S nh c a l n c ng hi n t i
- S
n
: T ng hi n t i
T b ng tr ng thi m t ho t ng c a m ch ta vi t c ph ng trnh logic:
L p b ng karnaugh v t i thi u ho, ta c:
182
Ho c s d ng HA th c hi n FA:
4.5.3. B tr (Subtractor)
4.5.3.1. B bn tr (B tr bn ph n HS: Half subtractor)
B bn tr th c hi n tr 2 s nh phn 1 bit.
Quy t c tr nh sau:
Trong a l s b tr , b l s tr , D l hi u, B l s m n. B ng tr ng thi:
Ph ng trnh logic:
M ch ny ch cho php tr hai s nh phn 1 bit m khng th c hi n vi c tr
hai s nh phn nhi u bit.
183
4.5.3.2. B tr ton ph n (FS Full subtractor)
M ch c s kh i v b ng tr ng thi m t ho t ng nh sau:
Trong : B
n-1
: S m n c a l n tr tr c
B
n
: S m n c a l n tr hi n t i
D
n
: Hi u s hi n t i
L p b ng Karnaugh v t i thi u ho, ta c:
C hai cch th c hi n b tr ton ph n theo bi u th c logic tm c: ho c
th c hi n tr c ti p (hnh 4.44) ho c s d ng HS th c hi n FS (hnh 4.45).
184
T b c ng ton ph n, ta xy d ng m ch c ng hai s nh phn nhi u bit b ng
hai ph ng php: N i ti p v Song song.
Ph ng php n i ti p:
185
Thanh ghi A ch a s A: a
3
, a
2
, a
1
, a
0
Thanh ghi B ch a s B: b
3
, b
2
, b
1
, b
0
Thanh ghi S ch a s S: s
3
, s
2
, s
1
, s
0
Nh c i m c a ph ng php ny l th i gian th c hi n lu.
Ph ng php song song:
kh c ph c nh c i m , ng i ta dng ph ng php c ng song song.
Do tn hi u i u khi n C
k
(i u khi n c ng) ng th i nn th i gian th c hi n
php c ng nhanh h n ph ng php n i ti p, song do s nh v n ph i chuy n n i
ti p nn s nh h ng t c x l. V v y ng i ta c i ti n m ch trn thnh m ch
c ng song song v i s nh nhn th y tr c (m ch c ng nh nhanh)
B ng cch d a vo s phn tch m ch c ng ton ph n nh sau:
Ta c:
Suy ra:
Trong
Khi n = 0:
Khi n = 1:
186
Khi n = 2:
Khi n = 3:

y chnh l c s tnh ton t o ra s nh c
1
, c
2
, c
3
tu thu c a
n
, b
n
nn lc
s tm c S
n
. Trn th c t ng i ta ch t o ra cc vi m ch c ng nh nhanh,
v d IC 7483.
187
CH NG V
H TU N T
5.1. KHI NI M CHUNG
M ch s c chia lm 2 lo i chnh: H t h p v h tu n t .
i v i h t h p: tn hi u u ra tr ng thi k ti p ch ph thu c vo tr ng thi
hi n t i c a u vo, m khng quan tm tr ng thi hi n t i c a u ra. Nh v y,
khi cc u vo thay i tr ng thi th l p t c u ra cng thay i tr ng thi.
i v i h tu n t : Cc u ra tr ng thi k ti p v a ph thu c vo tr ng
thi hi n t i c a u vo, ng th i cn ph thu c tr ng thi hi n t i c a u ra.
Do , v n thi t k h tu n t s khc so v i h t h p v c s c a thi t
k h tu n t l d a trn cc FF. M t khc, i v i h tu n t , khi cc u vo thay
i tr ng thi th cc u ra khng thay i tr ng thi ngay m ch cho n khi c
m t xung i u khi n th lc cc u ra m i thay i tr ng thi theo cc u vo.
Nh v y, h tu n t cn c tnh ng b v tnh nh nn h tu n t l c s thi t
k cc b nh .
5.2. M CH M
L i d ng tnh o tr ng thi c a FF JK khi J=K=1, ng i ta th c hi n cc
m ch m.
Ch c nng c a m ch m l m s xung C
K
a vo u vo ho c th hi n
s tr ng thi c th c c a cc u ra.
N u xt kha c nh t n s c a tn hi u th m ch m c ch c nng chia t n,
ngha l t n s c a tn hi u u ra l k t qu c a php chia t n s c a tn hi u C
K
u vo cho s m c a m ch.
Ta c cc lo i: m ch m ng b , khng ng b v m vng.
5.2.1 M ch m ng b
Trong m ch m ng b cc FF ch u tc ng ng th i c a xung m C
K
.
5.2.1.1 M ch m ng b n t ng, m ln
thi t k m ch m ng b n t ng (l y th d n=4), tr c tin l p b ng
tr ng thi, quan st b ng tr ng thi suy ra cch m c cc u vo JK c a cc FF sao
cho m ch giao hon t o cc u ra ng nh b ng l p. Gi s ta dng FF tc ng
188
b i c nh xu ng c a xung C
K
(Th t ra, k t qu thi t k khng ph thu c vo chi u
tc ng c a xung C
K
, tuy nhin i u ny ph i c th hi n trn m ch nn ta cng
c n l u ). V i 4 FF m ch m c 2
4
=16 tr ng thi v s m c t 0 n 15.
Ta c b ng tr ng thi:
Nh n th y:
- FF A i tr ng thi sau t ng xung C
K
, v y: T
A
= J
A
= K
A
= 1
- FF B i tr ng thi n u tr c Q
A
= 1, v y T
B
= J
B
= K
B
= Q
A

- FF C i tr ng thi n u tr c Q
A
= Q
B
= 1, v y: T
C
= J
C
= K
C
= Q
A
.Q
B
- FF D i tr ng thi n u tr c Q
A
=Q
B
=Q
C
=1, v y:
T
D
= J
D
= K
D
= Q
A
.Q
B
.Q
C
= T
C
.Q
C

Ta c k t qu (hnh 5.1)
189
Hnh 5.1
5.2.1.2 M ch m ng b n t ng, m xu ng
B ng tr ng thi:
Nh n th y:
- FF A i tr ng thi sau t ng xung C
K
, v y: T
A
= J
A
= K
A
= 1
- FF B i tr ng thi n u tr c Q
A
= 0, v y: T
B
= J
B
= K
B
= Q
A

- FF C i tr ng thi n u tr c Q
A
=Q
B
=0, v y: T
C
= J
C
= K
C
= Q
A
. Q
B

- FF D i tr ng thi n u tr c Q
A
= Q
B
= Q
C
= 0, v y:
T
D
= J
D
= K
D
= Q
A
. Q
B
. Q
C
= T
C
. Q
C

190
Ta c k t qu (Hnh 5.2)
Hnh 5.2
5.2.1.3 M ch m ng b n t ng, m ln/ xu ng
c m ch m n t ng, m ln ho c xu ng ta dng m t a h p 21 c
u vo i u khi n C ch n Q ho c Q a vo t ng sau qua cc c ng AND.
Trong m ch (Hnh 5.3) d i y khi C=1 m ch m ln v khi C=0 m ch m
xu ng.
Hnh 5.3
5.2.1.4 T n s ho t ng l n nh t c a m ch m ng b n t ng:
Trong m ch (Hnh 5.4) ta c n 2 c ng AND. Trong tr ng h p t ng qut cho n
t ng, s c ng AND l (n-2) nh v y th i gian t i thi u tn hi u truy n qua m ch
l:
T n s c c i xc nh b i:
191
gia tng t n s lm vi c c a m ch, thay v dng cc c ng AND 2 u vo
ta ph i dng c ng AND nhi u u vo v m c theo ki u:
Nh v y t n s lm vi c khng ph thu c vo n v b ng:
5.2.1.5 M ch m ng b Modulo - N (N 2n)
thi t k m ch m modulo - N, tr c nh t ta ph i ch n s t ng.
S t ng n ph i th a i u ki n:
2
n-1
< N < 2
n
Th d thi t k m ch m 10 (N = 10).
2
4-1
< 10 < 2
4
V y s t ng l 4.
C nhi u ph ng php thi t k m ch m ng b modulo-N.
Sau y ta kh o st hai ph ng php: dng hm Chuy n v MARCUS
Phhhng php dng hm Chuy n (Transfer function)
Hm Chuy n l hm cho th y c s thay i tr ng thi c a FF. M i lo i FF c
m t hm Chuy n ring c a n.
Hm Chuy n c nh ngha nh sau: hm c tr 1 khi c s thay i tr ng
thi c a FF (Q
+
Q) v tr 0 khi tr ng thi FF khng i (Q
+
= Q).
Chng ta ch thi t k m ch m dng FF JK do ta ch xc nh hm Chuy n
c a lo i FF ny.
B ng tr ng thi c a FF JK:
192
Dng B ng Karnaugh ta suy ra c bi u th c c a H:
thi t k m ch m c th ta s xc nh hm H cho t ng FF trong m ch,
so snh v i bi u th c c a hm H suy ra J, K c a cc FF. D i y l m t th d .
Thi t k m ch m 10 ng b dng FF JK
B ng tr ng thi c a m ch m 10 v gi tr c a cc hm H t ng ng:
T b ng trn ta th y:
xc nh H
B
, H
C
v H
D
ta ph i v b ng Karnaugh.
193
Ghi ch: Trong k t qu c a hm H ta mu n c ch a Q v Q t ng ng suy ra
ngay cc tr J v K nn ta chia b ng Karnaugh ra lm 2 ph n ch a Q v Q v
nhm ring t ng ph n ny.
T cc k t qu ny, ta v c m ch (Hnh 5.4)
Hnh 5.4
By gi ta c th ki m tra xem n u nh v m t l do no , s m r i vo
cc tr ng thi khng s d ng (t ng ng v i s t 10 n 15) th khi c xung ng
h tr ng thi ti p theo s nh th no? M ch c quay v m ti p?
p d ng cc hm chuy n c c, ng v i m i tr ng thi Q c a t ng FF
trong cc t h p khng s d ng, ta tm tr H t ng ng r i suy ra Q
+
, ta c b ng
k t qu sau:
194
T b ng k t qu ta c k t lu n:
- Khi u ra r i vo tr ng thi 10
10
(1010), n s nh y ti p vo tr ng thi 11
10
(1011)
r i sau nh y v 6
10
(0110) (Dng 1 v 2)
10
10
(11 01)
r i sau nh y v 4
10
(0100) (Dng 3 v 4)
10
10
(1111)
r i sau nh y v 2
10
(0010) (Dng 5 v 6).
Tm l i, n u c m t s c x y ra lm cho s m r i vo cc tr ng thi khng s
d ng th sau 1 ho c 2 s m n t ng quay v m t trong cc s m t 0 n 9
r i ti p t c m bnh th ng.
Ph ng php MARCUS
Ph ng php MARCUS cho php xc nh cc bi u th c c a J v K d a vo
s thay i c a Q
+
so v i Q
T b ng tr ng thi c a FF JK ta c th vi t l i nh sau:
thi t k m ch, ta so snh Q
+
v Q c c b ng s th t cho J, K c a
t ng FF, sau xc nh J v K.
Th d thi t k l i m ch m 10 b ng ph ng php MARCUS
B ng s th t cho J, K c a t ng FF:
195
Ghi ch: Trong b ng trn, khng c cc c t cho Q
+
, tuy nhin ta c th th y ngay l
dng bn d i chnh l Q
+
c a dng bn trn, nh v y k t qu c c t s so snh
dng trn v dng ngay d i n.
Ta th y ngay J
A
= K
A
= 1
Dng b ng Karnaugh xc nh cc hm cn l i. Nh n th y cc FF B v C c th
xc nh chung cho J v K (cng v tr 1 v x), FF D c xc nh J v K ring
Ta c l i k t qu trn.
Trn th tr ng c kh nhi u IC m:
- 4 bit BCD: 74160, 74162, 74190, 74192, 4192, 4510, 4518. . ..
- 4 bit nh phn: 74161, 74163, 74191, 74193, 4193, 4516, 4520. . ..
- 8 bit nh phn: 74269, 74579, 74779. . ..
5.2.2 M ch m khng ng b
L cc m ch m m cc FF khng ch u tc ng ng th i c a xung C
K
.
Khi thi t k m ch m khng ng b ta ph i quan tm t i chi u tc ng
c a xung ng h C
K
.
5.3.2.1. M ch m khng ng b , n t ng, m ln (n=4):
196
T b ng tr ng thi c a m ch m 4 bit, ta th y n u dng FF JK tc ng b i
c nh xu ng c a xung ng h th c th l y u ra c a t ng tr c lm xung ng
h CK cho t ng sau, v i i u ki n cc u vo JK c a cc FF u c a ln m c
cao. Ta c m ch m khng ng b , 4 bt, m ln (Hnh 5.5).
Hnh 5.5
Hnh 5.6 l d ng tn hi u xung C
K
v cc ng ra c a cc FF:
Hnh 5.6
T h p cc s t o b i cc ng ra cc FF D, C, B, A l s nh phn t 0 n 15
5.2.2.2. M ch m khng ng b , n t ng, m xu ng (n=4):
c m ch m xu ng ta n i Q (thay v Q) c a t ng tr c vo u vo C
K
c a t ng sau. (Hnh 5.7) l m ch m xu ng 4 t ng.
D ng sng u ra cc FF v s m t ng ng cho (Hnh 5.8)
197
Hnh 5.7
Hnh 5.8
Quan st tn hi u ra cc Flipflop ta th y sau m i FF t n s c a tn hi u ra
gi m i m t n a, ngha l:
Nh v y xt v kha c nh t n s , ta cn g i m ch m l m ch chia t n.
198
5.2.2.3. M ch m khng ng b , n t ng, m ln, xu ng (n=4):
c m ch m ln ho c m xu ng ng i ta dng cc m ch a h p 21
v i u vo i u khi n C chung ch n Q ho c Q c a t ng tr c n i vo C
K
t ng
sau ty theo yu c u v cch m.
Trong (Hnh 5.9), khi C =1, Q n i vo C
K
, m ch m ln v khi C = 0, Q n i
vo C
K
, m ch m xu ng.
Hnh 5.9
Trn th c t , n gi n, ta c th thay a h p 21 b i m t c ng EX-OR,
u i u khi n C n i vo m t u vo c ng EX-OR, u vo cn l i n i v i u ra
Q c a FF v u ra c a c ng EX-OR n i vo u vo CK c a FF sau, m ch cng
m ln/xu ng ty vo C=0 hay C=1.
Hnh 5.10
199
5.2.2.4. M ch m khng ng b modulo - N (N=10)
Ki u Reset:
thi t k m ch m ki u Reset, tr c nh t ng i ta l p b ng tr ng thi
cho s m.
Quan st b ng d i y ta th y xung th 10, n u theo cch m 4 t ng th
Q
D
v Q
B
ph i ln 1. L i d ng hai tr ng thi ny ta dng m t c ng NAND 2 u vo
a tn hi u v xa cc FF, ta c m ch m (Hnh 5.11).
Hnh 5.11
M ch m ki u Reset c khuy t i m nh :
- C m t tr ng thi trung gian tr c khi t s m cu i cng.
- Ng vo Cl khng c dng cho ch c nng xa ban u.
Ki u Preset:
Trong ki u Preset cc u vo c a cc FF s c t tr c th no khi
m ch m n tr ng thi th N th t t c cc FF t ng quay v khng.
thi t k m ch m khng ng b ki u Preset, th ng ng i ta lm nh sau:
200
- Phn tch s m N = 2
n
.N (N<N) r i k t h p hai m ch m n bit v N. Vi c
thi t k r t n gi n khi s N' << N
- Quan st b ng tr ng thi v k t h p v i ph ng php thi t k m ch m ng b
(MARCUS hay hm chuy n) xc nh JK c a cc FF.
Th d , thi t k m ch m 10, ta phn tch 10=2x5 v ta ch c n thi t k
m ch m 5 r i k t h p v i m t FF ( m 2)
B ng tr ng thi c a m ch m 5.
Gi s dng FF JK c xung CK tc ng c nh xu ng.
T b ng tr ng thi ki u reset, ta th y c th dng tn hi u u ra FF B lm
xung ng h cho FF C v a J
C
v K
C
ln m c cao:
C
KC
= Q
B
. ; J
C
=K
C
=1
Cc FF B v D s dng xung CK c a h th ng v cc u vo JK c xc
nh nh hm chuy n:
Dng b ng Karnaugh xc nh H
D
v H
B
r i suy ra cc tr J, K c a cc FF.
201
C th xc nh J, K c a cc FF B v D b ng ph ng php MARCUS:
Ta c ngay K
D
=K
B
=1
Dng b ng Karnaugh xc nh J
D
v J
B
Hnh 5.12 l m ch m 10 thi t k theo ki u m 2x5 v i m ch m 5 c c t
k t qu trn.
Hnh 5.12
202
IC 7490 l IC m 10, c c u t o nh m ch (Hnh 5.12) thm cc u vo Reset 0 v
Reset 9 c s m ch (Hnh 5.13)
Hnh 5.13
B ng s th t cho cc u vo Reset:
Dng IC 7490, c th th c hi n m t trong hai cch m c:
- M ch m 2x5: N i Q
A
vo u vo B, xung m (C
K
) vo u vo A.
- M ch m 5x2: N i Q
D
vo u vo A, xung m (C
K
) vo u vo B
Hai cch m c cho k t qu s m khc nhau nh ng cng m t chu k m 10.
T n s tn hi u u ra sau cng b ng 1/10 t n s xung C
K
(nh ng d ng tn hi u ra
khc nhau).
D i y l hai b ng tr ng thi cho hai tr ng h p ni trn.
203
m 2x5 m 5x2
Hnh 5.14 cho th y d ng sng cc u ra c a hai m ch cng m 10 nh ng hai
ki u m khc nhau:
- Ki u m 2x5 cho tn hi u ra Q
D
khng i x ng
- Ki u m 5x2 cho tn hi u ra Q
A
i x ng
Hnh 5.14
5.2.3 M ch m vng
Th c ch t l m ch ghi d ch trong ta cho h i ti p t m t u ra no v
u vo th c hi n m t chu k m. Ty ng h i ti p m ta c cc chu k m
khc nhau.
Sau y ta kh o st vi lo i m ch m vng ph bi n.
5.2.3.1. H i ti p t Q
D
v J
A
v Q
D
v K
A
Hnh 5.15
204
i v i m ch ny, s m vng ch th y c khi c t tr c u ra
- t tr c Q
A
=1, ta c k t qu nh b ng
- N u t tr c Q
A
= Q
B
= 1 ta c b ng:
5.2.3.2. H i ti p t
D
Q v J
A
v Q
D
v K
A
(Hnh 5.16)
Hnh 5.16
M ch ny cn c tn l m ch m Johnson. M ch c m t chu k m nm c
hin m khng c n t tr c v n u c t tr c, m ch s cho cc chu k khc nhau
ty vo t h p t tr c . B ng d i l chu k m m c nhin.
205
5.2.3.3. H i ti p t
D
Q v J
A
v Q
C
v K
A
(Hnh 5.17)
Hnh 5.17
B ng tr ng thi:
V d v thi t k m ch m:
1. Dng FF JK thi t k m ch m 6, ng b
B ng tr ng thi v hm chuy n m ch m 6:
206
H
C
= 1 J
C
=K
C
= 1
Xc nh J
A
, K
A,
J
B
, K
B

B ng Karnaugh cho hai hm chuy n H
A
& H
B
M ch i n:
2. Thi t k m ch m 7 khng ng b , dng FF JK c u vo xung ng h tc
ng b i c nh ln c a CK.
B ng tr ng thi:
207
Nh n xt b ng tr ng thi ta th y m i l n Q
B
thay i t 1 xu ng 0 th Q
A
i
tr ng thi, m FF c xung ng h tc ng b i c nh ln nn ta c th l y
B
Q lm
xung ng h cho FFA v J
A
=K
A
=1.
FF B v FFC s dng xung ng h h th ng, dng ph ng php MARCUS
xc nh J & K c a cc FF ny.
Ta th y ngay K
C
=1
5.3. B GHI D CH
Cc thng tin nh phn c th c l u tr nh cc trig c vai tr nh m t
nh s nh phn. u n i ti p nhi u trig D ta nh n c m t b ghi d ch: M i khi
c xung nh p t vo c a nh p, thng tin vo c a D s c d ch t m t sang ti p
theo t F
0
F
3
, y l ph ng php ghi n i ti p thng tin vo cc nh .
208
Nh p Q
0
Q
1
Q
2
Q
3
0 0 0 0 0
1 D
1
0 0 0
2 D
2
D
1
0 0
3 D
3
D
2
D
1
0
4 D
4
D
3
D
2
D
1
5 D
5
D
4
D
3
D
2
6 D
6
D
5
D
4
D
3
7 D
7
D
6
D
5
D
4
B ghi d ch 4 bt nh phn v i kh nng ghi v nh 4 bit thng tin c u t o t 4
trig JK n i ki u trig D c cho trn hnh 5.17. C hai kh nng l y thng tin ra
kh i b ghi d ch: l y ra ng th i Q
0
Q
3
(ki u song song) sau 4 nh p ghi n i ti p
ho c l y ra l n l t t i Q
3
cc thng tin vo tr c 4 nh p.
Tr ng thi ra c a b ghi d ch 4 bit hnh 5.17 theo tr t t xung nh p
Ngoi ra cn cch ghi song song ( ng th i) vo cc nh nh hnh 5.18.
- G
0
G
7
l cc c ng 3 tr ng thi v i c i m: Tn hi u i u khi n G="1"
u ra c n i v i u vo, G ="0" u ra tr ng thi tr khng cao.
- Khi l nh ghi nh n tr "1" thng tin nh phn D
0
D
7
c ghi vo cc trig D
(F
0
F
7
), k t thc l nh ghi (nh n tr "0") thng tin nh phn c l u tr trong .
209
Hnh 5.17 : B ghi d ch a vo n i ti p dng Trig JK n i ki u trig
D
J
C
K
J
C
K
J
C
K
J
C
K
R
R R R
Q
0
Q
0

Q
3
Q
3

Q
2
Q
2

Q
1
Q
1

Q
3
Q
2
Q
1
Q
0
F
3
F
2
F
1
F
0
C (Xung nh p)
Xung xo
D
(S
li u
c n ghi
d ch)
Khi c l nh c (G nh n tr "1")
cc c ng 3 tr ng thi c m , thng tin nh phn c g i t i a ch c n nh n.
Cc thao tc ghi - c c th c
hi n ng th i v i c 8 bit thng tin.
Ngoi ra ng i ta cn k t h p ph ng php n i ti p v song song trong m t b
ghi d ch s d ng linh ho t cc u th c a m i cch ng th i t o kh nng
chuy n t m t dy thng tin n i ti p thnh d ng song song ho c ng c l i. Hnh
5.19 a ra c u trc m t b ghi d ch 4 bit ki u ny, s d ng 4 trig D k t h p v i
cc c ng logic ph .
S li u a vo b ghi d ch hnh 5.19 c th tu n t (ki u n i ti p) u vo
D hay ki u ng th i cc u P
0
P
3
tu theo xung i u khi n L v xung nh p C.
D Q
C
D Q
C
D Q
C
D
7
D
1
D
0
R
R
R
F
0
F
1
F
7
L nh
" c"
Xung xo
L nh "ghi"
G
7
G
1
G
0
Hnh 5.18: B ghi c u trc vo - ra
song song (8 bit)
210
Hnh 5.19: B ghi d ch 4 bit h n h p.
Khi L = 0 th v i vi c c xung nh p C, thng tin D s c d ch ph i 1 bit
h ng F
0
F
3
. Lc L = 1 th khi c xung nh p C, thng tin P
0
P
3
s c a ng
th i vo F
0
F
3
. Vi c l y s li u ra cng c th ng th i c 4 bit trn cc l i ra Q
0
Q
3
hay tu n t trn l i ra D
ra
ki u vo tr c ra tr c sau 4 nh p c a xung C.
K t c u hnh 5.19 cho php s d ng linh ho t v khai thc h t cc u i m c a
m i ph ng php ghi d ch ki u tu n t hay ng th i.
5.4. B NH
5.4.1. Cc khi ni m
i v i cc thi t b s , kh nng ch a ng c d li u l m t yu c u quan
tr ng. Ch ng h n trong my tnh, cc con s c n thi t trong php ton ph i c l u
tr ngay trong my. Cn cc thi t b i u khi n s th l nh i u khi n cng ph i
c l u tr th c hi n d n theo m t trnh t no . V v y, b nh l m t thnh
ph n khng th thi u c c a cc thi t b s .
Khi nghin c u v b nh , thng tin hay d li u l u chuy n trong cc thi t b
s u ph i vi t d i d ng m h 2, t c l m t chu i k t h p b i 0 v 1 v c
bi u di n b i hai m c i n th khc nhau.
Thng th ng, thng tin hay d li u c t o thnh t m t n v c b n g i
l t (word). M t t c chi u di nh t nh tu theo lo i my, ch ng h n 8 bit, 16 bit,
Q
2
Q
1
Q
0
Q
0
C
D
Q
1
C
D
Q
2
C
D
Q
3
C
D
R
G
00
C
R R R R
F
0
F
1
F
2
F
3
G
01
G
02
G
03
G
1
G
2
G
3
G
4
G
5
G
6
G
7
G
8
P
0
P
1
P
2
P
3
D
ra
Q
3 (Xung
(Xung
ng b)
(S
D
vo
(Tn hiu iu
L
211
32 bit, .v..v... T l thnh ph n thng tin c b n nh t. Cc b ph n c a thi t b
th ng ch truy n i hay nh n vo nguyn m t t (hay nguyn t ) ch khng ph i vi
bit c a t . Tuy nhin, v t c t o thnh t nhi u bt nn n v c b n c a b
nh chnh l bit.
Khi so snh cc b nh ng i ta th ng l u n cc c tnh sau:
+ Dung l ng.
Dung l ng (hay ni r h n l dung l ng nh ) l kh i l ng thng tin hay d
li u c th l u tr c trong b nh . xc nh dung l ng ta th ng dng n
v l s bt (ho c kilobit ho c megabit). Dung l ng lin quan m t thi t n gi thnh
c a b nh . Gi thnh ny c nh gi theo tiu chu n: chi ph/ bit.
+ Th i gian thm nh p (access time).
Th i gian ny g m c 2 ph n: th nh t l th i gian c n thi t xc nh v tr
c n thi t c a t (th i gian tm t ) trong b nh v th hai l th i gian c n thi t
l y ra kh i b nh . Th i gian thm nh p (vi t t t l at) l m t thng s quan tr ng
c a b nh , n u n ko di th s lm gi m kh nng lm vi c c a thi t b v thi t b
ch ho t ng c ch ng no chng nh n c d li u m thi.
B nh th ng c chia lm hai lo i cn c vo hai tnh ch t v a nu trn l
b nh chnh v b nh ph .
+ B nh chnh.
B nh chnh n m g n cc b x l d li u v c n c at r t ng n ( sec) v i
dung l ng khng c n l n l m (vi ch c kilobit l c th c). Ph n ny ch a cc
d li u, thng tin, ho c cc l nh c n ngay cho cng tc.
+ B nh ph .
B nh ph khng c n thi t ph i n m g n thi t b , at c th l n (t i ms)
nh ng l i c n c dung l ng l n (t hng ch c kilobit tr ln, c th n hng ch c
megabit) l u tr cc thng tin ch a c n ngay ho c cc k t qu v a c x l
xong. Chng c tnh ch t nh m t th vi n.
B nh ch c kh nng l u tr , khi s d ng ta ph i ghi d li u vo (th ng
g i l vi t vo) ho c l y d li u ra (th ng g i l c ra). Vi c vi t v c nh v y
th ng bao g m c vi c xc nh v tr c a m i t trong b nh . M i t (trong b
212
nh ) ph i c m t v tr ring c xc nh b i m t m s g i l a ch c a t . Nh
v y b nh c n ph i c m ch xc nh a ch c a m i t tr c khi c hay vi t.
Ta th ng c th xo cc d li u c trong b nh vi t vo d li u m i,
lo i b nh nh v y g i l b nh c - vi t (Read - Write Memory). S d ph i g i
nh th l v c n ph i phn bi t v i m t lo i b nh khc c ch a s n cc d li u,
khi s d ng ta c n c ra m khng vi t g vo c. V i lo i b nh ny d li u
c ghi vo trong qu trnh ch t o, sau n i dung c a b nh c l u tr vnh
vi n trong b nh m khng thay i c. Lo i ny g i l b nh ch c (Read
Only Memory) ng d ng c a lo i ny th ng l ch a cc l nh i u khi n s
ho t ng c a thi t b m cc l nh ny khng c n thay i trong qu trnh lm vi c
khc nhau. N m gi a hai lo i b nh ni trn cn c m t lo i b nh khc, chng
gi ng nh b nh c vi t ch c th vi t vo b ng ph ng ti n c bi t v sau
n i dung c l u tr vnh vi n cho n khi ta mu n xo i (t t nhin cng b ng
ph ng ti n c bi t), lo i b nh ny i khi c g i l b nh bn c nh (Read
Mostly Memory).
Sau y chng s xt cc lo i b nh thng d ng nh t hi n nay.
5.4.2. B nh RAM
Thu t ng RAM l vi t t t c a t ti ng anh Random Access Memory, th ng
dng ch cc b nh c vi t.
B nh Ram th ng c s d ng trong cc thi t b tnh c t gi cc k t
qu trung gian hay kt qu t m th i khi th c hi n cc ch ng trnh i u khi n.
Nh ta bi t m t m ch FF c hai tr ng thi b n, r t ti n d ng lm m t n
v nh c a b nh c vi t. Tuy nhin, trong qu kh t ng ny khng c th c
hi n v m ch FF lm b ng b ph n r i c kch th c t ng i l n, tiu th cng
su t ng k v t n km. Nh ng t khi k thu t m ch tch h p ra i ng i ta ch
t o c cc m ch tch h p v i nhi u b ph n bn d n trn m t di n tch Silic ngy
cng b. T b nh bn d n dng FF ra i.
Hi n nay c hai lo i b nh bn d n RAM chnh l dng Tranzitor l ng c c
(npn) v lo i MOSFET.
213
+ B nh Ram dng Tranzitor l ng c c l y FF lm n v nh c b n nn v n
t c r t cao, at vo kho ng vi ch c nanosec v cng su t tiu th vo kho ng 1
nanowatt/bit.
+ B nh RAM dng MOSFET c chia lm hai lo i:
- Lo i tnh (static) cng l y c u trc FF lm n v nh c b n.
- Lo i ng (dynamic) l i d ng i n dung k sinh c a c c c ng (gate) ch a
d li u.
S d ng i ta g i tnh v ng l v lo i dng FF khng c n xung kch thch
tng c ng thm i n tch trong t i n (thao tc lm t i b nh ), n u khng i n
tch ny s gi m i v m t d li u.
Ni chung b nh MOSFET ch m h n b nh l ng c c nh ng b l i n v
nh c kch th c nh h n nn c th thu g n nhi u n v nh trong m t di n tch
silic nh m cng su t tiu th l i khng ng k (ch ng h n 250 mW cho 4096 bit
i v i cc b nh th h u tin).
Khi c n cc b nh RAM c dung l ng l n ta c th m c nhi u b nh nh
l i v i nhau m kch th c ton th khng l n l m.
5.4.3. B nh ROM
- MROM (Mask ROM): c l p trnh b i nh s n xu t.
u v nh c i m: ch c tnh kinh t khi s n x t hng lo t nh ng l i khng ph c
h i c khi ch ng trnh b sai, h ng.
- PROM (Programmable): y l lo i ROM cho php l p trnh b i nh s n xu t.
Nh c i m: n u h ng khng ph c h i c
- EPROM (Erasable ROM): l lo i PROM c th xo v l p trnh l i.
ng d ng: ch a ch ng trnh i u khi n vo ra c a my tnh, PC, P, C, ROM
BIOS. Dng ch a k t . Dng ch a cc bi n i hm.
214
Hnh 5.20: S kh i c a ROM 16x8 = 128 bit
215
M C L C
Ph n 1: K thu t xung ............................................................................................................... 1
Ch ng 1: ................................................................................................................................... 2
KHI NI M CHUNG ................................................................................................................ 2
1. Tn hi u xung v tham s : .................................................................................................. 2
1.1. nh ngha .................................................................................................................... 2
1.2. Cc tham s c b n c a tn hi u xung: ...................................................................... 3
2. Cc d ng i n p n gi n v ph n ng c a m ch i n RC RL i v i d ng xung.
................................................................................................................................................. 5
2.1. Khi ni m .................................................................................................................... 5
2.2. M ch l c RC: .............................................................................................................. 8
2.3. M ch RL ...................................................................................................................... 8
3. Ph n ng c a m ch l c RC i v i cc xung n .......................................................... 9
3.1. i n p l y ra trn i n tr (m ch vi phn) .............................................................. 9
3.2. Tn hi u l y ra trn t i n: ..................................................................................... 10
4. Ch kha c a tranzito ................................................................................................. 11
4.1. Cc yu c u c b n: .................................................................................................. 11
4.2. c tnh truy n t ................................................................................................... 14
5. Ch kha c a khu ch i thu t ton ......................................................................... 16
5.1. M ch so snh m t ng ng: ...................................................................................... 16
5.2. M ch so snh 2 ng ng ............................................................................................ 18
Ch ng 2: ................................................................................................................................ 20
CC PH NG PHP BI N I V T O D NG XUNG ................................................. 20
1. M ch vi phn .................................................................................................................... 20
1.1. nh ngha v khi ni m ........................................................................................... 20
1.2. M ch khu ch i thu t ton vi phn ........................................................................ 23
2. M ch tch phn ................................................................................................................. 23
2.1. nh ngha v khi ni m ........................................................................................... 23
2.2. Cc m ch t o i n p bi n i ng th ng ......................................................... 26
3. M ch h n ch bin .................................................................................................... 27
Ch ng 3: ................................................................................................................................. 28
CC M CH DAO NG XUNG ........................................................................................... 28
1. Cc m ch khng ng b hai tr ng thi n nh ............................................................ 28
1.1. Trig i x ng (RS) dng tranzitor .......................................................................... 28
1.2. Trig Smit dng IC tuy n tnh .................................................................................. 29
2. Cc m ch khng ng b m t tr ng thi n nh .......................................................... 31
2.1. a hi i dng tranzitor ........................................................................................... 31
2.2. a hi i dng khu ch i thu t ton .................................................................... 33
3. Cc m ch khng ng b hai tr ng thi khng n nh ................................................. 34
3.1. a hi t dao ng dng tranzitor ............................................................................. 34
3.2. a hi t dao ng dng khu ch i thu t ton ...................................................... 37
4. Dao ng Blocking ........................................................................................................... 39
5. M ch t o xung tam gic ................................................................................................... 43
5.1. V n chung ............................................................................................................ 43
5.2. M ch n dng c b n ............................................................................................... 45
5.3. M ch t o xung tam gic dng transistor. .................................................................. 46
5.4. M ch t o xung tam gic dng vi m ch khu ch i thu t ton. .............................. 49
Ch ng 4: ................................................................................................................................. 53
VI M CH NH TH I 555, DAO NG TCH THOT DNG UJT ................................ 53
216
1. S chn v c u trc 555 .............................................................................................. 53
1.1. S chn IC 555 ..................................................................................................... 53
1.2. S c u trc IC 555 ............................................................................................... 53
1.3. Nguyn t c ho t ng cc chn IC555 ..................................................................... 54
2. M ch a hi dng IC555 .................................................................................................. 55
3. M ch n a hi dng IC555 ........................................................................................... 59
4. M ch dao ng tch thot dng UJT ................................................................................ 60
5. M ch t o tn hi u xung tam gic dng UJT .................................................................... 63
6. M ch t o tn hi u xung n c thang dng UJT .................................................................. 66
7. M ch dao ng tch thot t o xung ng b .................................................................. 67
7.1. M ch ng b i u khi n n n n a chu k ............................................................. 67
7.2. M ch ng b i u khi n n n ton chu k ............................................................. 68
Ch ng 5. ................................................................................................................................ 70
M CH DAO NG T O XUNG DNG C NG LOGIC, VCO, CCO ................................ 70
1. M ch a hi n n dng c ng logic. ............................................................................. 70
2. M ch a hi t dao ng dng c ng logc. ..................................................................... 70
3. M ch dao ng VCO (Voltage Control Oscilator) dng IC 566 ..................................... 71
Ph n 2: K thu t s ................................................................................................................. 78
CH NG I .............................................................................................................................. 79
H TH NG M V KHI NI M V M ......................................................................... 79
1.1 H TH NG S M .................................................................................................... 79
1.1.1 H m .................................................................................................................... 79
1.1.2 C s c a h m .................................................................................................. 79
1.1.3 i c s ................................................................................................................. 81
1.2 H M NH PHN V KHI NI M V M .......................................................... 81
1.2.1 H m nh phn ..................................................................................................... 81
1.2.2 Khi ni m v m ..................................................................................................... 83
CH NG II ............................................................................................................................. 88
I S BOOLE ....................................................................................................................... 88
2.1 M T S NH NGHA ................................................................................................ 88
2.2 CC PHP TON C B N C A I S BOOLE ................................................... 88
2.3 CC NH L C A I S BOOLE ......................................................................... 89
2.3.1 nh l ...................................................................................................................... 89
2.3.2 Cc ph ng php bi u di n hm logic ................................................................... 90
2.3.3 T i thi u ho hm Boole ......................................................................................... 94
CH NG III ......................................................................................................................... 101
CC PH N T LOGIC C B N ........................................................................................ 101
3.1 KHI NI M V M CH S ........................................................................................ 101
3.1.1 M ch t ng t ...................................................................................................... 101
3.1.2 M ch s ................................................................................................................. 101
3.1.3 H logic d ng/m ............................................................................................... 101
3.2 C ng Logic ................................................................................................................... 103
3.2.1 Khi ni m .............................................................................................................. 103
3.2.2 Phn lo i ................................................................................................................ 103
3.2.3. Cng su t tiu tn Ptt ............................................................................................ 128
3.2.4. Fanout .................................................................................................................... 129
3.2.5. Fanin (H s m c m ch u vo) ....................................................................... 129
3.2.6. ch ng nhi u .................................................................................................... 129
3.2.7. Tr truy n t ...................................................................................................... 129
3.3. FLIP-FLOP (FF) .......................................................................................................... 130
217
3.3.1. Khi ni m ............................................................................................................. 130
CH NG IV ......................................................................................................................... 153
H T H P ........................................................................................................................... 153
4.1 Khi ni m chung .......................................................................................................... 153
4.2. M ch m ho v gi i m ............................................................................................. 154
4.2.1. Khi ni m ............................................................................................................. 154
4.2.2. M ch m ho (ENCODER) .................................................................................. 154
4.2.3. M ch gi i m ...................................................................................................... 159
4.3 M CH CH N KNH PHN NG .................................................................. 168
4.3.1 i c ng ............................................................................................................. 168
4.3.2. M ch ch n knh ................................................................................................... 168
4.3.3. M ch phn ng ................................................................................................ 171
4.4 M CH SO SNH ......................................................................................................... 175
4.4.1. i c ng ............................................................................................................ 175
4.2.2. M ch so snh 1 bit ................................................................................................ 175
4.4.3. M ch so snh nhi u bit ........................................................................................ 177
4.5. M CH S H C .......................................................................................................... 180
4.5.1. i c ng ............................................................................................................ 180
4.5.2. B c ng (Adder) ................................................................................................... 180
4.5.3. B tr (Subtractor) ............................................................................................... 183
CH NG V .......................................................................................................................... 188
H TU N T ........................................................................................................................ 188
5.1. KHI NI M CHUNG ................................................................................................. 188
5.2. M CH M ............................................................................................................... 188
5.2.1 M ch m ng b ............................................................................................ 188
5.2.2 M ch m khng ng b .................................................................................. 196
5.2.3 M ch m vng ................................................................................................... 204
5.3. B GHI D CH ............................................................................................................ 208
5.4. B NH ..................................................................................................................... 211
5.4.1. Cc khi ni m ....................................................................................................... 211
5.4.2. B nh RAM ........................................................................................................ 213
5.4.3. B nh ROM ........................................................................................................ 214
M C L C .............................................................................................................................. 216
218
TI LI U THAM KH O
1. V ngC ng .K thu txung ,NXB H&THCN,1979
2. Nguy nT nPh c. M ch i nt (t p12 ),NXBTP
HCM,2005
3. Nguy nT nPh c. K thu txungc b nvnngcao,
NXBTPHCM,2002
4. Nguy n Thu Vn. K thu t s . NXB KHKT, 2004
5. ngV nChuy t. K thu t i nt s . NXBGiod c .
6. V c Th . C s k thu t i n t s . NXBGiod c.
7. H ng d n s d ng ph n m m thi t k m ch: Electric Workbench, Circuit
Maker, Orcad. (Ti li u trn Internet).
219

Giao Trinh Ky Thuat Xung So 185

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giao Trinh Ky Thuat Xung So 185

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KHOA CNG NGH THNG TIN

, trong tr ng h p c n ch n tranzitor tr ng thi bo ha su (tr ng thi

Do tnh ch t c a b khu ch i thu t ton i n tr l i vo v cng l n, i n

v m ch tch phn dng khu ch i thu t ton v i l i vo o do

- Qu trnh dao ng xung lin quan t i th i gian m v c duy tr tr ng thi bo

l h s khu ch i dng tnh T.

Ngoi ta cn c m t s tham s khc nh :

D ng xung ra chc chn nh sau:

V y, ta c cng su t tiu tn cho c IC l:

You might also like