- Ch-ng 1: Khi nim chung Bi ging cu thp F1

Ch-ng 1

Nhng vn chung v cu thp

1.1.Khi nim v kt cu nhp cu thp
1.1.1. Khi nim v cu thp

Cu thp l cu c kt cu chu lc chnh -c lm bng thp, hp kim thp hoc thp lin hp BTCT trong vt liu thp ng vai tr ch yu.
1.1.2. Lch s xy dng v pht trin cu thp.

1.1.2.1. Lch s pht trin cu thp trn th gii. Cu thp ra i v pht trin cng vi s ln mnh ca cng nghip luyn kim trn th gii. Tuy nhin ngay t nhng nm u tin ca k nguyn tr-c ng-i Trung Quc v n bit dng dy xch bng st lm cu treo, cho n th k th 17 cc cy cu t-ng t mi -c xy dng chu M v chu u. Khong th k 18, cng nghip kim loi ca Chu u cn trong giai on u trong qa trnh pht trin. Cc sn phm chnh l gang v st. Gang chu un v chu ko km nn nhng chic cu gang u tin th-ng -c lm d-i dng vm, c kt cu ging nh- nhng chic cu g thi by gi. Chic cu vm gang u tin thuc loi ny -c xy dng Anh qua sng Severn 1776 - 1779. Cu treo dy xch bng st cng cng xut hin v pht trin song song vi cu vm gang. Chic cu treo dy xch u tin -c xy dng Pensylvaria (M). Khong u th k 19 cu treo Php xy dng cu Fry-bua (1834) c chiu di nhp 265m. Mt trong nhng chic cu dy xch ni ting -c xy dng khong gia th k 19 u th k 20 l cu S-gi-tren-n-i qua sng Danube Budapest (Hungari) c nhp chnh 203m. Vo cc nm 20-30 ca th k 19, s xut hin dy cp bng thp si thay cho dy xch lm cho tc pht trin ca cu tng ln rt nhanh. S pht trin ca u my hi n-c m ra thi k cch mng cng nghip th k 19 v -c p dng trong u my ca xe la khin ti trng qua cu l rt ln do dn n s xut hin ca kt cu cu dm thp v dn thp. Mt trong nhng cy cu dm th u tin trn -ng xe la l cu Bri-ta-nia qua vnh Menai Anh, cu -c xy dng
- Nguyn Vn Vnh B mn Cu Hm - H GTVT

- Ch-ng 1: Khi nim chung Bi ging cu thp F1

vo nm 1846-1850. Cu c dng lin tc hai nhp theo s 2x (70 + 140)m, mt ct ngang l mt hp kn c -ng xe chy d-i.
Hnh 1.1: Cu di hng qua vnh Forth (Scotland)

Cc cu dm hnh hp t ra khng kinh t vi cc nhp ln v khng s dng ht c-ng vt liu ca vch dm, do kt cu nng n, tn thp, chiu cao kin trc ln v khai thc khng thun tin khi b tr xe chy d-i. T bt u thi k chuyn t cu dm sang cu dn. Chic cu dn thp u tin -c xy dng M vo nm 1840 v chic cu dn thp hon ton u tin -c xy dng l cu qua knh Erie New York nm 1840 c chiu di nhp 24,5m. Cng vi s pht trin mnh m ca vt liu thp , nhng chic cu vm tr-c y lm bng gang nh-ng t nhng nm 1880 bt u thay gang bng thp v -c ng dng rng ri c, Nga, M, Thy in...Mt trong nhng cu vm ni ting trn th gii l cu Sydney Australia, xy 1924-1932, cu chnh di 503m rng ton cu l ln xe p v mt dng nm c nhp v chiu 48,8m cho hai -ng xe la, 8 ln xe t, mt l ng-i i b. Hnh 1.2: Cu

Vm Sedney (Australia 1924 - 1932)

Kt cu nhp cu treo c trng l-ng nh nn kh nng v-t nhp cao, tuy nhin dao ng ca kt cu nhp cng rt ln do xy ra rt nhiu cc tai nn ca cu treo. u th k 20 Php i theo h-ng tm cc h gin dy trong cc thanh ch chu ko v lm vic theo s khng bin dng hnh hc, ng u tr-ng phi ny l Gisclar, mt k s- ni ting ng-i Php.
Hnh 1.3: Cu Golden Gate (M)

- Nguyn Vn Vnh B mn Cu Hm - H GTVT

- Ch-ng 1: Khi nim chung Bi ging cu thp F1

Tuy nhin ch n nm 1938 gio s- ng-i c Dishinbger th thit k mt cu treo cho -ng st i qua sng Elbe vi mc ch ca ng l -a cc dy cp cng xin vo cu treo tng c-ng cng. Dishinbger dng cc dy cp tit din ln dm cng nh- cc gi ta n hi v ngh ca ng -c thc hin vo cu Stromsund Thy in nm 1955. Cu c dm cng lin tc ba nhp lm bng thp hp kim v cc dy vng lm bng dy cp c-ng cao, cu c nhp chnh 183m v bn mt cu bng b tng ct thp. Kt cu nhp cu dy vng c cng ln v c ch tiu kinh t k thut tt nn ch trong mt thi gian ngn -c p dng rng ri hu ht cc n-c trn th gii. Cui th k 20 l cuc chy ua v chiu di nhp gia cu treo v cu dy vng. Cc cu treo v cu dy vng c nhp ln l:

Hnh 1998)
STT Tn cu t n-c

1.4:

Cu

Akasi

(Nht

Bn

Mt s cu dy vng ln trn th gii

Nm

Lnhp (m)

1 2 3 4 5

Scarsundet Nam Ph Normandie Tatara Akasi

Na Uy Trung Quc Php Nht Bn Nht Bn

1991 1993 1995 1999 1998

530 602 856 890 1991

1.1.2.2. Lch s pht trin cu trong n-c. Vit Nam lch s pht trin cu thp tri qua nhiu giai on, gn lin vi lch s u tranh ca dn tc. Thi k Php thuc l thi k mng l-i giao thng -ng st v -ng b -c trin khai, c bit l tuyn -ng st xuyn
3

- Nguyn Vn Vnh B mn Cu Hm - H GTVT

- Ch-ng 1: Khi nim chung Bi ging cu thp F1

Vit (1920 1936). Khi nhiu cu dn thp -c xy dng. c im ni bt ca cc cu thp trong giai on ny l kh hp, ti trng nh kt cu theo dng c in cc n-c chu u vo cui th k 19. Trn -ng st ch phc v mt -ng n chung vi t, trn -ng b th-ng ch thit k cho mt ln xe. Dn ch c dng nhiu thanh xin nh- cu ung c, cc dn bin cong v vnh l-c nh- cu Ninh Bnh, Ph L-ng, Lai Vu, Tn An, Bn Lc; mt s cu c tnh nh hnh bn vnh cu nh- cc dn Pigi, Effel, Bailey... Cy cu ni ting -c xy dng thi l cu Long Bin, cu dn c bin a gic vi chiu di ton cu gn 3000m trong phn dn thp di 1860m, theo s dn hng, nhp ln nht di 130m v nhp eo di 52,5m v n nay cu vn cn ang -c s dng. Chic cu vm ni ting v M quan l cu Hm Rng qua sng M Thanh Ho vi chiu di nhp 160m, theo s vm ba khp c thanh chu ko. Cu b ph hu trong cuc khng chin chng Php nm 1946. Sau khi kt thc khng chin chng Php (1954), trong mt thi gian ngn chng ta khi phc v lm mi hng lot cc cu thp nh- cu Lng Ging Lo Cai, cu Vit Tr, cu Ninh Bnh, cu Hm Rng -c xy dng li theo s dn gin n 2 nhp (80 + 80)m. T nm 19654 1975 hu ht cc cng trnh cu min Bc u b ph hu trong cuc chin tranh ph hoi do M pht ng. Cc cng trnh cu giai on ny ch yu l cng trnh tm phc v giao thng trong thi chin. Hnh 1.5: Cu Hm Rng (Thanh Ho) Sau nm 1975 t n-c hon ton gii phng, t n-c ta b-c vo thi k i mi, phc hi nn kinh t quc dn. Hng lot cc cu c -c ph b v khng p ng -c nhu cu v ti trng v mt xe hin i. Cc cu thp trn tuyn -ng st xuyn Vit ln l-t -c thay th v xy dng mi.

- Nguyn Vn Vnh B mn Cu Hm - H GTVT

- Ch-ng 1: Khi nim chung Bi ging cu thp F1

Cu Thng Long bc qua sng Hng l dng cu dn thp lin tc gm 5 lin, mi lin 3 nhp c chiu di 112m, mt cu bng thp bn trc h-ng (Orthotropic), chiu di ton cu Lcau = 1680m. Cu -c thit k cho 4 ln xe t chy trn, hai ln -ng st v 2 ln xe th s chy d-i. T nm 1972 1977 do cc chuyn gia Trung Quc thc hin v t nm 1978 1985 cu -c hon thnh vi s gip ca cc chuyn gia Lin x. Hnh 1.6: Cu Thng Long (H Ni) Cu Ch-ng D-ng -c xy dng nm 1985 vi chiu di nhp 97,6m, chiu di ton cu Lcau = 1211m.

Cu Vit Th), cu

Tr Quan

(Ph (Nam

nh) xy dng nm 1994 d-i dng cu thp b tng lin hp lin tc ba nhp: 42 + 63 + 42m.

Hnh 1.7: Cu Vit Tr (Ph Th)

Vit Nam, chic cu dy vng u tin -c xy dng nm 1976 qua sng rakrng thuc tnh Qung Tr. Cu c nhp
- Nguyn Vn Vnh B mn Cu Hm - H GTVT

- Ch-ng 1: Khi nim chung Bi ging cu thp F1

chnh di 129m, chiu rng 7 + 2 x 0,8m, n nm 1999 cu b sp do g neo. Cu arkrng -c xy dng li nm 2000 theo dng kt cu nhp cu dy vng mt mt phng dy, vi chiu di nhp 129m, chiu rng cu 7 + 2x0,8m Hnh 1.8: Cu arkrng (Qung Tr) Trong thi gian gn y cng vi s gip ca cc chuyn gia n-c ngoi chng ta lin tc xy dng cc cu dy vng nhp ln nh-:
Mt s cu dy vng ln trong n-c
STT Tn cu Tnh Nm XD S nhp (m)

1 2 3 4 5 6 7 8

Sng Hn M Thun Kin Bnh Bi Chy Nht Tn Cn Th Ph M

Nng Vnh Long Hi Phng Hi Phng Qung Ninh H Ni TP Cn Th TP H Ch Minh 230 + 550 + 230 162,5 + 380 + 162,5 2000 2003 2005 2006 150 + 350 + 150 84 + 200 + 84 100 + 260 + 100 216,5 + 435 + 216,5

1.2.Tng quan v cc dng, cc s cu thp.

1.2.1. Cc s cu to.

1.2.1.1. Kt cu nhp cu dm: - c im: D-i tc dng ca ti trng thng ng th gi cu ch truyn p lc thng ng. Kt cu nhp cu dm c th l cu dm gin n, cu dm gin n mt tha hoc cu dm lin tc. Do c cu to n gin, d thi cng nn KCN cu dm -c dng ph bin nht hin nay.

- Nguyn Vn Vnh B mn Cu Hm - H GTVT

- Ch-ng 1: Khi nim chung Bi ging cu thp F1

- Cc loi kt cu nhp cu dm: cu dm thp. + Cu dm c. + Cu dm lin hp thp BTCT. 1.2.1.2. Kt cu nhp cu dn.

Hnh

1.9:

Kt

cu

nhp

Hnh 1.10: Kt cu nhp cu dn - Kt cu chu lc chnh ca kt cu nhp cu dn l cc mt phng dn, vi cc thanh dn ch chu lc dc trc (ko hoc nn). Chiu cao dn ln nn kh nng chu lc v v-t nhp ca kt cu nhp cu dn ln hn so vi kt cu nhp cu dm. Nh-c im chnh ca kt cu nhp cu dn l cu to v thi cng phc tp. - Kt cu nhp cu dn th-ng -c p dng cho cc cu chu ti trng ln nh- cu cho -ng st.

1.2.1.3. Kt cu nhp cu vm. - D-i tc dng ca ti trng thng ng th gi cu c c phn lc thng ng V v phn lc nm ngang H nn ng-i ta cn gi vm l dng kt cu c lc y ngang. Cu vm c kh nng chu lc ln nht l dng cu dn vm, tuy nhin kt cu ny c cu to rt phc tp nn t -c p dng. Hnh 1.11: Kt cu nhp cu vm.

- Nguyn Vn Vnh B mn Cu Hm - H GTVT

- Ch-ng 1: Khi nim chung Bi ging cu thp F1

- Kt cu nhp cu vm th-ng -c p dng cho cc cu bc qua cc khe su, qua thung lng hoc ti ni yu cu tnh thm m cao ca cng trnh cu. 1.2.1.4. Kt cu nhp cu khung. - Tr v dm -c lin kt cng vi nhau chu lc. Phn lc gi gm thnh phn thng ng V, thnh phn nm ngang H.

Hnh 1.12: KCN Cu khung 1.2.1.5. Kt cu nhp cu treo. - B phn chu lc ch yu ca cu treo l dy cp hoc dy xch h mt cu (dm hoc dn). Do trn quan im tnh hc, cu treo l h thng t hp gia dy v dm (hoc dn). - C th phn cu treo thnh 2 loi : Hnh 1.13: Cu dy vng. + Cu treo dy vng (gi tt l cu treo). + Cu treo dy xin (cu dy vng). - Cu treo dy xin (Cu dy vng): y l kt cu dm cng ta trn cc gi cng l cc gi cu trn m tr v trn cc gi n hi l cc dy vng. Dy vng v dm ch to nn h bt bin hnh do h c cng ln hn so vi cu treo. - Cu treo dy vng (Cu treo): Trong cu treo, dy lm vic ch yu chu ko v ti ch neo cp c lc nh rt ln do trong kt cu nhp cu treo ti v tr m ta phi cu to h neo rt ln v rt phc tp. Hnh 1.14: Cu treo dy vng.
1.2.2. Cc s tnh hc (s chu lc).

- S gin n. + Phn b ni lc: Biu m men ch c du (+) v gi tr ln nht l ti gia nhp. + Phn b vt liu: Vt liu tp

M
- Nguyn Vn Vnh B mn Cu Hm - H GTVT

- Ch-ng 1: Khi nim chung Bi ging cu thp F1

trung ch yu khu vc gia nhp do ni lc do tnh ti ln, d tr kh nng chu hot ti km nn kh nng v-t nhp thp. Hnh 1.15: Kt cu nhp gin n + Kh nng v-t nhp hp l: 1. Kt cu nhp cu dm: L 40 m. 2. Kt cu nhp cu dn: L 60 m. - S hng (s mt tha) + Phn b ni lc: Biu m men xut hin M- ti mt ct gi v M+ ti mt ct gia nhp. + Phn b vt liu: Vt liu tp trung ch yu khu M vc mt ct gi do kt cu nhp nh nn kh nng v-t nhp tt hn so vi kt cu nhp gin n . Hnh 1.16: KCN gin n mt tha. - S dm (dn) hng + nhp eo: Kt cu nhp c nhp eo th-ng khai thc khng m thun, lc xung kch ln, M khe co gin phi cu to phc tp do hin nay rt t dng. Hnh 1.17: KCN hng + Nhp eo - S lin tc: Phn b ni lc: Gi tr M- ti mt ct gi ln hn M+ ti mt ct gia nhp d pht M huy -c ht kh nng lm vic ca vt liu. Hnh 1.18: S KCN lin tc.

- Nguyn Vn Vnh B mn Cu Hm - H GTVT

- Ch-ng 1: Khi nim chung Bi ging cu thp F1

1.3.-u, nh-c im v phm vi p dng ca cu thp

1.3.1. u im

- Vt liu thp c kh nng chu lc ln hn so vi cc loi vt liu thng th-ng nh-: , g, b tng...ng thi thp l loi vt liu c tin cy cao. - Kt cu nhp cu thp c trng l-ng bn thn nh v thanh mnh hn nhiu so vi kt cu nhp b tng do c kh nng v-t nhp ln. - Kt cu nhp cu thp c tnh linh ng cao, d ch to, lp rp v thi cng lp ghp do rt ngn -c thi gian thi cng. - Thch hp trong vic tiu chun v nh hnh ha trong ch to do h -c gi thnh sn phm. - Kt cu nhp cu thp d kim tra, tng c-ng v sa cha khi cn thit.
1.3.2. Nh-c im

- Rt d b g v b n mn trong mi tr-ng t nhin do i hi cng tc duy tu bo d-ng phi -c tin hnh th-ng xuyn nn chi ph bo d-ng cu ln. - Kt cu nhp hoc b phn kt cu c th b gim hoc mt kh nng chu lc khi gp nhit cao (t > 500oC ). - Nhiu chi tit c cu to phc tp i hi phi thc hin trong cng x-ng.
1.3.3. Phm vi p dng.

- p dng cho cc cng trnh cu chu ti trng ln nh- ti trng -ng st... - p dng cho cc cu v-t nhp ln: L > 100m. - p dng cho cc cng trnh cu -ng st, cu -ng t v cc loi cu tm yu cu thi cng nhanh hoc dng cho cu qun s yu cu lp rp nhanh v tho d, vn chuyn nh nhng... - p dng cho cc cng trnh yu cu c tnh thm m cao.
G Gdm Gdn Go

Th h p ch cho Dm

Lo

Th h p ch cho Dn

< 40 50m
- Nguyn Vn Vnh B mn Cu Hm - H GTVT

> 80m
10

- Ch-ng 1: Khi nim chung Bi ging cu thp F1

Hnh 1.19:

Phm vi hiu qu ca kt cu nhp cu thp

1.4.Vt liu thp lm cu

1.4.1. Yu cu i vi vt liu thp s dng lm cu.

- Tnh cht lm vic ca kt cu nhp cu thp. + Kt cu nhp chu ti trng ln. + Kt cu nhp chu ti trng ng cao. + Kt cu nhp chu nh h-ng trc tip ca cc yu t kh hu, mi tr-ng nn kh nng b n mn rt cao. - Yu cu i vi vt liu thp. + Phi c c-ng cao, kh nng chu lc. + Phi c kh nng chu lc xung kch tt. + C c tnh cng ngh thch hp: Chu gia cng c kh nh-: mi, ct, gt.. v phi c tnh chu hn.
1.4.2. thp s dng trong xy dng cu thp.

- Thp dng trong kt cu nhp cu thp gm c 4 loi: + Thp ccbon (hay thp kt cu) M 270M cp 250. + Thp hp kim thp c-ng cao M 270M cp 345 v 345W. + Thp hp kim thp ti v gia nhit M 270M cp 485W. + Thp hp kim thp ti v gia nhit vi c-ng chy do cao M270M cp 690 v 690W.
Bng 2: Cc c tnh ti thiu ca thp kt cu theo hnh dng, c-ng v chiu dy
Thp than Thp hp kim c-ng cao Thp hp kim thp ti v gia nhit Thp hp kim thp ti v gia nhit vi c-ng chy do cao

Loi thp

K hiu AASHTO K hiu ASTM t-ng -ng Chiu dy bn thp, mm Thp hnh C-ng ko t fu(MPa)

M 270M cp 250 A 709M cp 250

M 270M cp 345 A 709M cp 345 Ti 100

M 270M cp 345W A 709M cp 345W

M 270M cp 485W A 709M cp 485W Ti 100

M 270M cp 690/690W A 709M cc cp 690/690W

Ti 100

Ti 100

Ti 65

T 65 100 Khng p dng

Tt c cc nhm 400

Tt c cc nhm

Tt c cc nhm 485

Khng p dng

Khng p dng 760

450

620

690

- Nguyn Vn Vnh B mn Cu Hm - H GTVT

11

- Ch-ng 1: Khi nim chung Bi ging cu thp F1

Gii hn chy fy (MPa)

250

345

345

485

690

620

Ghi ch: 1. fu: C-ng ko t ca thp. 2. fy: Gii hn chy ca thp. 3. Trong bng trn M 270M l k hiu loi thp hay mc thp, cn cp ca thp chnh l gii hn chy ca thp. V d: + Thp M 270M cp 250 th gii hn chy ca thp fy= 250 MPa = 2500 kG/cm2. + Thp M 270M cp 345W th gii hn chy ca thp fy= 345 MPa = 3450 kG/cm2, cn ch W th hin l thp chng g. 4. Tt c cc loi thp trong bng trn u l thp hn -c. - Mun n hi: Es = 200000 MPa = 2.106 kG/cm2. - H s gin n nhit: = 1,17.10-5 (1/
o

C)

- Chiu dy nh nht ca thp s dng trong kt cu nhp cu thp -c quy nh trong iu 6.7.3 nh- sau: + Thp kt cu bao gm c lin kt ngang, lin kt dc v cc loi bn nt tr s-n dm ca thp hnh, s-n tng c-ng kn trong mt cu c bn trc h-ng (bn Orthotropic), tm m v thp lan cn u phi c chiu dy ti thiu l 8mm. + Chiu dy s-n ca thp hnh, s-n tng c-ng kn trong bn mt cu c bn trc h-ng phi c chiu dy ti thiu l 7mm. + Vi nhng kt cu hoc b phn kt cu chu nh h-ng n mn nghim trng th phi -c bo v c bit chng n mn hoc phi quy nh chiu dy b n mn tng thm chiu dy thp khi thit k.

- Nguyn Vn Vnh B mn Cu Hm - H GTVT

12

- Ch-ng 1: Khi nim chung Bi ging cu thp F1

1.5.cc Xu h-ng pht trin trong lnh vc cu thp hin i

1.5.1. Cc xu h-ng pht trin chung.

- V vt liu v dng kt cu nhp: Phn tch mt lot cc cu thp hin i xy dng trn th gii trong nhng nm gn y thy ni bt ln ba ph-ng h-ng: + Ph-ng h-ng th nht l s dng cc loi thp cht l-ng cao, nhm gim cng tc duy tu bo d-ng v sn cu, y l cng vic rt tn km, nh h-ng n sc khe cng ng ng thi gy nhim mi tr-ng v l mi lo th-ng xuyn ca nhng ng-i lm cng tc qun l. + Ph-ng h-ng th hai l tip tc nghin cu tm kim cc h lin hp v-t nhp di v c tnh thm m cao. + Ph-ng h-ng th ba l dng cc cu dm thp gin n hoc lin tc c chiu cao khng i gim gi thnh ch to v thi cng thay cho cc kt cu nhp dn thp c in. Hin nay th-ng dng l cc kt cu cu dm thp lin hp bn b tng ct thp hoc mt cu bng bn thp trc h-ng. Ngoi ra cc tit din hp kn cng -c nghin cu p dng tng c-ng cng chng xon v to mi tr-ng khng g bn trong. - V lin kt trong cu thp: cng vi cc tin b v thp cht l-ng cao th lin kt inh tn khng cn thch hp na m hin nay ang p dng hai loi lin kt mang tnh cng nghip v hin i l lin kt hn v lin kt bu lng c-ng cao. Ngoi ra hin nay lin kt dn cng ang -c p dng vi -u im l khng lm gim yu tit din thanh v bn nt c cu to rt n gin. - V cng ngh thi cng: S dng cc ph-ng tin vn chuyn v thit b lao lp c nng lc ln. p dng cc cng ngh thi cng tin tin nh-: c y, c hng, lp hng....
1.5.2. Xu h-ng pht trin kt cu nhp cu ln n-c ta.

- So vi cc n-c trn th gii, nghnh xy dng cu Vit Nam vn cn non tr. Tuy nhin trong thi gian gn y cng vi s gip ca cc chuyn gia, cc cng ty ln n-c ngoi trong lch vc Cu thp chng ta v ang lin tc xy dng cc kt cu nhp cu c kh nng v-t nhp ln, c tnh thm m cao v p dng cc cng ngh thi cng tin tin. c bit l s pht trin mnh m ca kt cu nhp cu dy vng.

- Nguyn Vn Vnh B mn Cu Hm - H GTVT

13

- Ch-ng 1: Khi nim chung Bi ging cu thp F1

- Nguyn Vn Vnh B mn Cu Hm - H GTVT

14