Professional Documents
Culture Documents
t vn
Con ng ti u nht xc nh cu trc mt cht thng khng nh trc c. Thng thng phi kt hp 4 phng php : UV, IR, MS, NMR, i khi c s tr
gip ca phng php nh sc trn (CD) hoc tn sc quay cc (ORD). 2. Phng php chung T MS xc nh ion phn t v suy ra cng thc tng. Trong trng hp MS khng cho ion phn t th dng phn tch nguyn t. Xc nh s lin kt i v vng c hnh dung v khung phn t. Nu mt phn t ch cha C, H, O th s tng ng ni i v vng c tnh theo cng thc: CaHbOc : DBE =
(2a + 2) b 2
(1)
DBE = s tng ng ni i (2a + 2) l s nguyn t H trong hydrocacbon no c a nguyn t C. V ni i hoc vng s lm gim i 2H nn khi tr i b ta c s H thc c ca (2a + 2), chia 2 ta c s ni i v vng. + V d : Benzen c 4 tng ng ni i (3 ni i v 1 vng). Nhng nguyn t c 1 hoc 2 ho tr nh Cl, Br, O, S, ... khng nh hng n phng trnh (1). Cl, Br... c coi nh H v cng vo b. + Khi c nguyn t ho tr 3 nh N hoc P ... th phi s dng phng trnh (2) :
| | | |
CaHbOcNd : DBE =
(2a + 2) (b d) 2
(2)
V d : C5H11N : cha 1 tng ng ni i. y c th l cht isopropylimin ca acetaldehyt (1 ni i) hoc cyclopentylamin (1vng). Ngoi ra cn c th l nhiu cht khc na. Nhng khi 1 trong 4 phng php ph xc nh c 1 ni i (C=C, C= N, C=O) th kh nng vng b loi. Ngc li nu khng xc nh c ni i tc l phi c 1 vng. iu u tin ngh ti l ph UV. Nu nghi ng c hai hoc nhiu tng ng ni i trong phn t th s thy hp th mnh trong ph UV. Song, khi bt u cng vic xc nh cu trc ca mt cht th cha nn ly qu nhiu thng tin t ph UV. Thay vo l xc nh cc nhm chc trong phn t thng qua ph IR.
Ph NMR ( 1H v 13C) s gip ta dng nn khung cacbon ca cht cn tm v kh nng v v tr ca cc nhm chc trong phn t. Ph khi (MS) cng gip ta xc nh s b khung C, H ca phan t da vo phn mnh.
giai on ny cha c nh c th t cc thng tin thu c t cc phng php
ph.
Mt s v d : V d 1 : Phn tch nguyn t v MS cho bit cng thc C4H8O cha 1 tng ng ni i.
Trng hp ny : =
(mnh) carbonyl
1
H3C
C O
CH2
CH3
43
MS :
29 57
V d 2 :
Cng thc cng : C11H20O4 tnh c hai tng ng ni i. UV : khng cho hp th ca hai ni i lin hp. IR : + nh C=O mnh ti 1740 cm
1
+ nh >C=C< khng thy trong IR hai tng ng ni i phi l hai nhm carbonyl hoc 1C=O v 1 vng. + khng c OH 4 O l ca keton, ester hay ete. C-NMR : ch c 8C khc nhau, nh vy c mt s C xut hin cng v tr do cu trc i xng trong phn t.
H-NMR : + Tn hiu thp nht = 4,12 ppm (q) OCH2CH3. = 1,3 ppm (t)
1
13
thy r, tuy t l cng 1 : 2 : 1 khng r do trng lp. + Cng ca OCH2 quartet tng ng 4 H c th c hai nhm OCH2CH3 ging nhau. + Kt lun : OCH2CH3 thuc nhm ester (COOCH2CH3) + = 3,2 ppm (t) tch phn cho bit l 1 H, v ht O ( 2 COOEt), 2 tng ng ni i
O C O
-
O O O O
13
: 52,03
CH2 COOEt
+
O OEt C2H5CH CH2
OH OEt
OC2H5
m* = 83
COOEt C2H3
- MS :
COOEt
m* = 110,5
+.
CH 2
CH2
CH 3
m/z = 43 mnh nht [H3CCO]+ ( base peak, pic c s) m/z = 57 mnh [MC2H5]+ kh gii thch
C CH2 CH2 O
2,30.
Tn hiu 6 vch 1,6 ppm (t l cng 1 : 5 : 10 : 10 : 5 : 1) v singulet 2,11
ppm l sch.
Cht ghi trn nhn l metylpropylketon c ln mt ng phn. ng phn ny cha
nhm carbonyl ( > C= O) v nhm CH 2 gn trc tip vi CH3 (2,4 ppm) cc kh nng nh sau c th xem xt:
O O H 4 O
3 O
Ta c th loi cu trc 4, 5 v 6 ra v khng ph hp d kin ph. Trong ph IR v H- NMR khng c nhm aldehyt (IR: * 2600-2830cm-1. 1H- NMR: 8-10 ppm) khng phi 4. Cn 5 khng cha nhm - CH2 -; 6 khng cha nhm xeton. *) 1H-NMR : cho thng tin v t l hai ng phn :
Ta tr gi tr tch phn : 3,04 H (chun 2,11 ppm = 3H) ca tn hiu 2,4 ppm c
1
2H th cn 1,04H. Gi tr ny tng ng (l ca) 4H v tr - ca ng phn T l 2/3 = 1 : 0,26 (1.04 4H, vy 1H tng ng 0,26) 1,26 = 100% 79% (2) 1,00 = X 21% (3) 0,26 = Y V d 4 :
5
khng c nh no.
1
1545 cm
: OH.
thng thy vi cc hp cht NO2, mch thng, no). C-NMR : C 4 nhm C : 2C trong cng mt mi trng t v chng trng nhau (cng ln). Nh vy rt c th c hai nhm ging nhau, i xng trong phn t.
H-NMR : 4H = 4,12 ppm
1
13
2H = 3,32 (t) 2H = 2,00 (q) 3H = 1,00 (t) C nhm C2H5 (CH2CH3) v nhm CH2 nh vi cacbon bc 4 C
|
13
Nhm CH2CH3 cho 1 quartet 7.66 ppm v mt trong hai triplett 25,77 hoc 63,51. Nguyn t C bc 4 cho mt tn hiu yu 94,23 ppm. Hai C ging nhau nh vy phi l mt trong hai triplett. Triplett 63,51 c cng gn gp 2 triplett kia, nh vy n thuc v 2C ging nhau. N trng thp nn phi gn vi d nguyn t.
tn hiu ny do hai nhm OH gy ra v 2 OH ny gn vi CH2. Nh vy hai nhm ging nhau ny l CH2OH. Ta c cc phn nh sau
NO 2 NO 2 , HO OH
( CH 2
OH) 2
Sau khi lc vi D2O, CH2OH cho mt quartet ca h AB : A = 4,00 ppm, B = 4,24, JAB = 12 Hz Nhm CH2OH c gn vo mt trung tm "gi bt i" (prochiral):
HA CHAHBOH HO HB NO2 HB CH2 CH3 HA OH
V d 5 : *) T MS v phn tch nguyn t thu c C8H8O2 5 tng ng ni i. *) UV : h thng khng no mnh : max = 316 nm (max = 22000). 4 hoc 5 ni i. *) IR : Ch c t lin kt CH no 2880 2980 cm
loi COOH v khng c nh 2500 3000 (OH). Loi c aldehyt, v 1H-NMR vng 9 10 ppm khng c tn hiu c th l mt keton.
1
1615 cm
*) 13C-NMR : 8 tn hiu, tr mt metyl 27,83 (q) cn li 7 tn hiu vng khng no ( > 100 ppm), 1 carbonyl 193,36 ppm. *) 1H-NMR : 2,29 s sc CH3CO, mnh [M15]+ m/z = 121 (pic c s) ng h iu .
C6H5O C CH3 O (Keten) H2C C C6H5O
m/z = 94
- CH3
C6H5O C O
m/z = 121
- CO
C6H5O
m/z = 93
O H3C C O+
m/z = 43
*) 13C-NMR (off resonance) : H phn chia ra cc C *) 1H-NMR trong dung mi CCl4 khng phn gii tt. Khi cho thm 10% benzen vo th ph phn gii tt hn.
, X v Y khng c proton
Phn cn li l C4H3O, khng cha carbonyl v OH, 3 H nh vi C khc nhau. Vn cn li : th hay 3 H cn li c cc tn hiu : 6,46 ; 6,62 ; 7,48[rpm l mt furan th . H : J = 1,5 Hz (d) ; H = d, J, ' = 3,5 Hz (vch 2, 3) H = (q) (vch 5 8) J' = 3,5 Hz, J = 1,5 Hz.
H H
H ' O O
V d v kt hp cc phng php ph
1. V d 1 : Ph 1 4 Bi ton : Xc nh cu trc ca cht 1. MS : + m/z = 215 v 217 cng bng nhau c Br trong phn t (79 v 81). m/z = 169 v 171 m/z = 136 pic c s (base peak) khng cn Br- do ct mnh + cn cha 1 N trong phn t (s l trong TLPT) [M16]+. : m/z = 199, [M46]+ m/z = 169 [MBr16]+ : m/z = 120, [MBr 30]+ : m/z = 106 IR : + hai nh mnh : * = 1530 v 1345 cm lin hp (v NO2 no : 1560 cm ) + 1610 : nhn thm lin hp vi NO2. Vch 1600, 1450, 1400 cm
1 1 1
C NO2
+ * H : 3100 3300 ca nhn thm (dao ng ln, xung vi mt phng vng C thm ).
+ 855 cm
NO2
NO2
c th c kh nng cu trc A:
A B R Br
UV : ging UV ca p-nitrotoluen [max = 272 nm, log = 3,99 trong EtOH] 1H-NMR : ph hp vi cu trc B v c 3 nhm tn hiu nh sau : + Singulet = 4,52 ppm + Dublet 7,62 v 8,25 + ng tch phn cho t l cng : 1 : 1 : 1 + CH2 cho singulet (tnh ton l 4,45 ppm, thc nghim : 4,52 ppm). + H v tr ortho vi NO2 : tnh ton : 8,21, tm thy 8,25 H m-NO2 : tnh ton 7,52, tm thy 7,62
NO2 - Br O N O - NO O
+
- CO
Br
m/z = 136
m/z = 106
1. T trng cao
Nam chm siu dn c lm lnh bng He lng (cryomagnet) Hin c n thit b c nam chm 700 MHz hoc cao hn.
*) u th ca t trng cao : nhy tng do tng hiu s phn b trng thi ht nhn Ghi ph nhanh hn phn gii tt hn
proton gn vi (
, CH2 ,
CH),
v cacbon bc 4 (
10
E = h h 6,63.10
34
vng t ngoi v kh kin s dn n kch thch cc in t ca lin kt ho tr 10 (nm) Rnghen T ngoi xa T ngoi gn Vng kh kin (nhn thy) Hng ngoi 200 400 750
* (cm 1)
106 5.104 2,5.104 1,3.104
7
cm,
10
m)
1
Thay v : s
v* =
v c
= 96,5 kJ.mol
= 8066 cm
1000 cm 1kJ.mol
= 12 kJ.mol
1
= 84 cm
Khi mt nh sng c tn s
sng c th b hp th v phn t c nng ln trng thi kch thch in t 1. Thng qua t pht x, phn t c th tr v v tr gc c.
E = E(1) E(o) = h
1 Hp th h 0 Pht x h
d th s b hp th (absorption). nh sng sau khi i qua lp cht (truyn qua transmission) c cng : I = Io Iabs dI = .Idx dI : s gim cng dx : s gia (increment) ca dy Tch phn :
I0 d x
Io
dI = dx I
0
Gii : I = Io.e
hp th A (Absorption, absorbance, extinction) khng c th nguyn (n v). d tnh bng cm, c : mol.l
1
; : 1000 cm2.mol
= cm2.mmol 1)
Thng ngi ta cng khng ghi th nguyn ca . *) y l ni dung c bn ca nh lut Bouguer (1728) Lambert (1760) Beer (1852) p dng cho nh sng n sc v dung dch long (c 10 S hp th c tnh cng hp (tr trng hp ngoi l) :
n Io Atng = log = d i ci I i =1
2
mol.l 1).
*) Khi xc nh hp th cho tt c cc bc sng () hoc * v theo nh lut Lambert-Beer ta s c th hp th ( *)hoc () v l ph UV/Vis. Ta c th gii thch cc vng ph (tc cc bc chuyn in t da vo qu o phn t hay cn gi l orbital phn t (MO). T cc orbital khng lin kt n (i in t t do) mt in t c th c chuyn ln orbital trng phn lin kt (anti - bind) * hoc *. Bc chuyn in t ny (tng ng vng ph) c k hiu l:
n * n E n * * n *
n
Bng 1 l cc vng hp th ca nhng nhm mang mu (chromophore) bit lp. Khi c nh hng lp th, hiu ng khc th thay i v tr hp th.
200 400 750 nm
T ngoi
Kh kin
n *
50.103 cm-1
E
4 3 2 1 0
E
4 3 2
'
1 0
'
S0 0 0
Ph b)
S0
a)
Ph
Hnh 5: Di hp th cu to t di dao ng ca phn t gm 2 nguyn t r = khong cch 2 nguyn t, E = nng lng a) Di khng i xng vi bc chuyn mnh oo b) Di i xng vi bc chuyn mnh 2o
*) Chuyn dch hoc hiu ng bathochrom (bathochrom effect) : Chuyn dch nh hp th sang vng sng di do thay i mi trng hoc trong phn t c nhm auxochrom. *) Nhm auxochrom l nhm th gy ra chuyn dch . V d : ni i trong enamin chuyn t 190 nm 230 nm do lin hp vi i in t t do trong nit. Nhm th nit l auxochrom:
R 2N R'
*) Chuyn dch xanh hoc hiu ng hypsochrom : chuyn dch v sng ngn. Do thay i mi trng hoc khng cn lin hp. V d :
NH2 H
+
NH3
*) Hiu ng hypsochrom : Hiu ng gy gim cng hp th *) Hiu ng hyperchrom : Hiu ng lm tng cng hp th
1.4. Dung mi
Dung mi c hp th trong vng o th khng ph hp. Dung mi tt nht l cc perfluor ankan nh perfluorooctan. Cc hydrocarbon no nh: pentan, hexan, heptan, cyclohexan, k c nc, acetonitril c truyn qua n 195 nm (khi d = 1 cm) hoc 180 nm (khi d = 1mm).
Metanol, ethanol, dietyl ete c th s dng n 210 nm ; dichlometan : n 220
nm, chloroform : n 240 nm, CCl4 : 250 nm. Benzen, toluen, tetrahydrofuran ch s dng c trn 280 nm.
S tng tc gia dung mi cht o s lm ph khng nt, v vy c gng trnh
- Thng thng ph t ngoi c o trong dung mi , vi nng 10-4mol/l. Vi dy cuvet l 1cm theo nh lut Lambert - Beer tac: c. 1 nu t hp th A 1
MK Q M Z VK l0 l A D S
Q M Z
= ngun sng (UV: n hydro hoc n deuteri, Vis: n wolfram-halogel) = lng knh tn sc nh sng (monochromator)/ hoc mng tn sc = chia hai tia (l 1 gng quay)
MK = cuvet cha cht o trong dung mi VK = cuvet so snh cha dung mi tinh khit D S = detect = my ghi, mn hnh
3. Nhm mang mu (chromophore) 3.1. Nhm mang mu bit lp v tng tc ln nhau gia chng:
H C H O
H O C C H
cng mnh.
Bng 1: Cc nhm mang mu (Chromophor)
(max = 16000)
Hp cht
max (nm)
max
Bng 5: Hp th ca annulen
Hp cht max lgmax Dung mi Mu dung dch Tnh cht antithm Hexan Khng mu thm
Chlorophorm
Vng
khng thm
Vng
Nu Xanh vng
Benzen
Benzen
Tm
Nhm th
Dung mi Nc Cyclohexan Etanol Etanol Hexan Etanol Nc Nc Nc Nc Nc Nc Nc Nc Nc Etanol Nc Etanol Hexan Nc Hexan Etanol Nc Nc Etanol
Hnh 7: Ph t ngoi ca benzen Bng 7: Hp th sng ca mt s benzen th para X1-C6H4-X2 trong nc Hnh 8: Ph UV/Vis ca o-, m-, p-, nitrophenol: a/ trong 10-2 M HCl b/ trong 5x10-3 M NaOH
3.4. Cc hp cht cacbonyl : keton, aldehyt no: Bng 8: Bc chuyn n* hp cht cacbonyl no
Hp cht
max (nm)
max
Dung mi
12 15 53 50 160 70 41
Metanol
Etanol
Dung mi km phn cc
Dung mi phn cc
Hnh 11: Dch chuyn bathochrom v hypochrom ca bc chuyn * v n* ca xeton khi tng phn cc dung mi (solvatochromy)
EtOH
enzim NAD
CH3 CHO
Ngy nay c th dng laser xc nh c nhng cht trung gian c thi gian tn ti nna giy, pic giy, thm ch femto giy (1 fs = 10
15
s).
10
Chng II
ngoi ca ph in t.
Dao ng hoc s quay ca phn t c th o c bng hai cch :
+) Trc tip bng hp th trong ph hng ngoi hoc +) Gin tip bng tia tn x trong ph Raman.
i vi cc nh ho hc th nhng dao ng phn t hu dng nht cho vic xc
thng l t 4000 cm
400 cm 1.
dung dch o. Nu nng lng chm sng ph hp vi nng lng dao ng phn t th s c hp th.
11
chnh ph : dng vch bit ca polysterol. C th o : dng kh, dung dch, cht lng tinh khit v cht rn. Thi gian ghi ph : 10 pht.
giy, phn gii cao m cng khng b hao ht , chnh xc s sng cao. Ngy nay ngi ta pht trin thit b sc k ghp ni ph hng ngoi (GC/FTIR). Phn on i ra t GC c o FTIR pha kh.
Ngun sng
Mu
So snh
Cn bng
Chnh sa (Laser)
Detect
Mu o
Khuych i
Tch s liu
My ghi
Thit b ph IR thng
Ph
12
Pha kh : ng o 10 cm, hai u c knh lm t NaCl (cho tia hng ngoi truyn qua).
2.3.2. o trong dung dch:
Trong dung dch : CCl4, CHCl3 1 5%, Cuvette NaCl, Cuvette th hai cha dung mi cn bng.
Nu dung mi hp th > 65% nh sng hng ngoi th khng ghi c ph.
CHCl3 v CCl4 hp th > 65% vng khng quan trng cho ph hng ngoi, bi vy c th dng lm dung mi o.
2.3.3. o dng lng: Cht lng tinh khit : 1 git nh p gia 2 tm NaCl. 2.3.4. o dng rn:
Pha rn : 1 mg cht c nghin vi 1 git nujol ( hn hp paraphin lng ) trong
thnh vin trong sut bi mt my p . u im cho ph tt hn, nhng thng c thm vch OH 3450cm
1
Bin i Fourier
Di chuyn gng
% (cm 1 )
Hnh 12: T sc giao thoa (Interferrogram) n ph hng ngoi thng qua bin i Fourier
13
Online Spektrenkatalog : d liu ph chun do cc hng bn, dng so snh vi ph ca cht nghin cu.
I = cng sau khi qua dung dch Io = cng trc khi qua dung dch E = hp th (extinction)
= h s hp th
I 90 nh lut Lambert-Beer E = lg o = log ( xem hnh 14) ng trong trng hp I 20
.
I0
C
20
max
1 * = s sng [cm 1 ]
14
co : tc nh sng trong chn khng f = hng s lc (dyn/cm) tng ng lc lin kt (t l CC / C=C / CC = 1 : 2 : 3) mr = khi lng khi dao ng *) S dng dao ng : i vi phn t thng: i vi phn t gp: 3N 5 (N = s nguyn t trong phn t) 3N 6
O H + H
O
H
O H*
180
O H H H*
180
*H
*H
s(CS) as(CS)
O
dao ng ho tr
S C S
(SCS)
S C S
O O O O
O O O O
Sc k kh (SKK)
Mn hnh
My tnh
SKK -
15
16
Bng 10: V tr ca lin kt ho tr ca hydro, cng vch: (s - mnh; m - va; w - yu; v - thay i)
17
Bng 11: V tr ca dao ng ho tr ca nhm cacbonyl (tt c cc vch u mnh) II. Ph Raman
Hiu ng Raman c Smekal d on v l thuyt vo nm 1923 v 5 nm sau
nhiu.
1. Hiu ng Raman
*) Khi chiu vo dung dch ca mt cht hoc mt cht lng mt nh sng n sc (v d laser argon : = 488 nm = 20.492 cm 1), ta s thy nhng hin tng sau :
Phn ln nh sng s truyn qua dung dch hoc cht lng.
18
tn s ban u (lch hng Rayleigh). Nguyn nhn : va chm n hi gia lng t nh sng vi phn t.
Mt phn nh hn na ( 10 ) xut hin dng khuch tn theo tt c cc hng
8
nhng c nhiu tn s. N xut hin do hp th (absorption) v pht x li (re-emission) lin quan ti kch thch dao ng hoc dp tt dao ng. C th dng mt dectect quang in t ghi ph ca nh sng khuch tn ny. y l hiu ng Raman.
( Reyleigh)
2. Quy tc chn
c hiu ng Raman cn : phn cc ca phn t phi thay i trong khi phn
t dao ng. phn cc l mt i lng ca kh nng bin dng m my in t quanh nguyn t hoc phn t. V d phn cc ca I- ln hn ca Br- v Cl-.
H qu : i vi nhng phn t i xng th nhng dao ng xy ra mt cch i
xng qua tm i xng, s khng cho ph hng ngoi (IR - inactive, v khng c s thay i dipol moment : moment lng cc), nhng li cho ph Raman (Raman active). Ngc li nhng dao ng khng i xng qua tm s khng cho ph Raman, m li cho ph IR.
V d phn t CO2 :
19
O a
Dao ng ho tr i xng Vs
Dao ng ho tr a v b khng gy ra thay i dipol moment khng xut hin trong ph IR. phn cc ca a v b thay i (khc nhau) xut hin trong ph Raman. Trng hp c v d th ngc li.
20
Loi dao ng
IR-Bande (cm-1)
Dao ng i xng
Trong IR
21
3. Ph k Raman
nh sng n sc t ngun sng mnh c gia vng IR v UV, v vng ny t b
Gng
Mng Detect
Gng
i Fourier).
4. ng dng
c bit ph hp nghin cu nhng lin kt khng hoc t phn cc. V d :
CC, C=C, N=N, CC, OO, SS v cc h vng. Xc nh cc h khung phn t. Ngc li nhng nh IR mnh ca nhm phn cc nh C=O, OH ch xut hin yu trong ph Raman.
Li : c th ghi trong nc v dng cuvett thu tinh v nc l dung mi cho rt t
22
Chng III
Ph khi lng
1. t vn
Mc d phng php khi kh tng i c (1910 Thomson tch c ng
v Neon 20 v 22). Song, bc ngot phng php khi ph tr thnh phng php phn tch quan trng trong Ho hu c ch t nm 1960.
Hai th mnh ng gp vo s pht trin ca phng php khi ph l :
Vi lng mu nh nht c th xc nh c khi lng tng i ca phn t v thm ch thnh phn cc nguyn t ca mt hp cht. Qua vic phn mnh trong khi ph c th suy ra cu trc hoc thng tin v phn t.
i vi cc phn t phn cc, kh bay hi, trnh phn hu c nhng phng
php ion ho nh : EI (va chm in t), ho hc (CI), t trng (field ionisation), FAB (bn ph bng nguyn t tc cao), ph khi ion th cp (sekunder ion MS), ESI (my in t).
C th xc nh khi lng tng i n 1200 v cao hn na.
23
chn khng.
C 2 phng php : a dng kh a trc tip a dng kh : dng cho mu lng hoc kh, bm qua xylanh cc cht d bay hi
bng nhm hoc vng, = 1mm, gn trn mt thanh t c a vo bung chn khng. Sau khi ht chn khng, ci ng mu c lm ngui v a vo bung ion ho. y n c t nng t t n khi bay hi.
Lng mu cn : 9 15
10
g.
*) To ion : T b phn a mu, mt dng phn t nh, c nh c bn vo bung ion ho. Dng phn t ny va chm vung gc vi mt dng in t (nm gia catt nng v ant). in th gia catt v ant thay i gia 0 v 300V, c ngha : nng lng ca in t l : 0 300 eV.
cc ph khi in th thp : 12 15 eV.
M M + ion radical .
Ph khi lng bnh thng : 60 100 eV
+ 2e
(molecular ion)
2+ hoc M + e M + 3e
24
Nhng phn khng b ion ho s b ht ra khi bung ion qua bm chn khng. Cc
ho tc t cao nht.
Vic thu gn thnh chm ion c thc hin bi mt in trng ph khi vo
(1) (2)
z. U = v=
m. v 2 2
2. z. U m
*) Tch khi :
c thc hin thng qua t trng 1 Tesla. Nhng ion c cng in tch : ion nh hn b lch nhiu hn. Bn knh lch theo cng thc.
(3)
rm =
m. z.B
B = cng t trng T phng trnh (1) v (3) ta c phng trnh c bn ca khi ph l : (4)
2 m rm .B 2 = z 2. U
25
Khe vo
Ngun ion
Mun phn bit ion c cng s khi nhng thnh phn khc nhau nh: CO, C2H4, N2 phi dng khi ph phn gii cao. Thit b phn gii cao c thm mt in trng tnh t trc t trng (nh trn)
y l thit b hi t kp (double focussed), c th xc nh khi lng ion ti
Thit b phn gii cao i hi khe ion phi hp, do lm gim nhy.
12
16
14
CO 27,9949
C2H4 28,0313
N2 28,0061
12,000
1,00782
15,9949 14,0031
Khi mt hn hp c nhiu cht (M1+; M2+; M3+; ...) trong bung ion ho ta la chn 1 ion phn t no (v.d. M1+) cho qua khe, to s va chm ion ny phn mnh tip (fragmentation) v ghi ph ca ion ny. l k thut MS/MS. *) Chng minh ion :
Khi cho in th gia tc v cng t trng khng i ta s c phng trnh (5) :
(5)
m 2 = hng s. rm z
m = hng s. B2 z m m (trc y l ) mt bn knh lch cho trc th ch cn z e thay i (qut, scan) cng t trng. Trong trng hp ny ta mt dng c thu ion u ra ca b phn phn tch khi. tng dng in ion ta dng thit b nhn in t (electron multiplier).
Tc l : xc nh
26
t.
Cc trng hp ngoi l : pic [M+1] hoc [M+H] do 1 H gn vo phn t (hay
+ +
Nguyn t tinh khit : 19F, 31P, 127I. Nguyn t vi 1 ng v chnh (> 98%) : H (1H), C (12C), N (14N), O (O16). Nguyn t c 2 ng v chnh : S (32S, 34S), Cl (35Cl, 37Cl), Br (79Br, 81Br).
V d : Vng pic ion phn t ca hp cht C7H6ClNO (M = 155) : m/z = 155 : + 12 C 71H635Cl114 N116 O1 m/z = 156 : +
12
(1)
100% 155
(3) (4)
rel.Int.(%)
C 613C11H635Cl114 N116 O1
(2)
50
C 71H635Cl115N116 O1
+ 12 C 71H 42 H 235Cl114 N116 O1 + 12 C 71H637Cl114 N116 O1 + 12 C 71H635Cl114 N118O1 + 12 C 613C11H 52 H135Cl114 N116 O1
27
m/z = 158 :
12
C 613C11H637Cl114 N116 O1
(11)
............................................. ............................................. Pic c khi lng cao nht v l thuyt l m/z = 173 (13 C 72 H637Cl15N18O) . Do xc sut mt s ng v l rt nh nn ch c (1), (2), (8) v (11) l c ng gp chnh cho cng pic (xem hnh bn).
Quy tc nit : Ion phn t c khi lng chn th s c s chn nguyn t nit (N0,
N2, N4, ... ), khi lng l s l nguyn t nit (N1, N3, N5, ...).
Nng lng ion ho mt cht hu c thu ion phn t thng l t 7 14 eV (1 1 1
Xc nh chnh xc cng thc cng ca ion phn t : cn dng ph khi phn gii
Hai pic k nhau c cho l phn gii nu chng khng trng ln nhau qu
10%. tch vch c m/z = 950 khi vch m/z = 951 th my cn c phn gii l :
950 = 950 1
Khi ph k c phn gii thp thng c A = 1000 2000.
V phn gii cao :
Trong cc cng thc (2) (5) trang trc ta c khi lng nh sau : 156,017147 156,020069 156,010827 156,018008 (2) (3) (4) (5)
28
A(2)/(4) = A(2)/(5) =
Phn gii
Khng phn gii Mun ghi c c 4 pic th thit b khi ph cn phn gii 181.000. Thit b khi ph phn gii cao cn thm mt in trng trc t trng, nh vy cc ion c thu gom (focusse) 2 ln (double focussed - hi t kp) .
Phng php ghi ph
*) Chiu sng cc knh nh : Trong mt ph khi phn gii cao cht cn nghin cu v mt cht so snh thng l perfluokerosen cng c bay hi trong mt t trng v in th gia tc khng i. Ph c ghi trn mt tm knh nh. o sng ti (cng ) ca vt en (vch) v so snh vi ph cht chun, ta thu c s khi lng phn gii cao.Tin li ca phng php ny l cng mt lc c th ghi c tt c cc pic vi lng mu rt nh (khi nghin cu trao i cht, vt liu sinh hc). Bt tin l phi c thm thit b o sng ti v khong cch cc vt en. *) Ghi theo qut dng (qut t trng):
y ph c ghi bng cch: 3 i lng l dng ion, dng ion tng, bin thin t trng c x l theo thi gian v biu din thng qua my tnh.
Ngy nay : Cc tn hiu in c tch trong mt my tnh trong qu trnh ghi, sau s tnh ton v in ra ph. Ph ny s cho thng tin v khi lng v cng pic ( m/z v rel.%).
29
Nhng lin kt v tr i vi d nguyn t (N, O, S...) d b phn ct, v in tch sinh ra khi phn ct c cc d nguyn t lm bn vng.
Ph khi ca 2-Butanon
Ph khi ca 5- Androstan-3-on-etylen-acetal
30
31
Ph khi ca cyclo-hexanon
m/z = 55
Ph khi ca cyclohexanol
4.2. Phn ct v tr benzyl v allyl
Ph khi ca 2 aminoetanol
*) Phn ct v tr benzyl
Ph khi ca butylbenzen
32
Ph khi ca o-clortoluen
Cp ion m/z 91/65 v m/z 77/51 l c trng cho cc hp cht thm th mt ln Ta thy phn ct benzyl mnh hn phn ct phenyl.
alkyl
m/z = 91 l pic c s ca cc hp cht n-ankyl benzen nh toluen, etylbenzen, propylbenzen, pentylbenzen, o-, m-, p-xylen.
*) Phn ct v tr allyl
phenyl (phn ct benzyl) v lin kt C=C(phn ct allyl) th tun theo quy lut phn ct cc lin kt khng hot ho.
33
Ph khi ca 1-florheptan
Ph khi ca 1-clorheptan
Ph khi ca 1-bromheptan
4.4. Phn ng Retro - Diels - Alder (RDA)
Ph khi ca 1-iodmheptan
Cc h vng 6 cha mt ni i c th b ph vng to thnh hai mnh : cu t "En" v "Dien". Thng thy cu t "dien" mang in tch trong ph ; cu t "en" cng thy. Vng 6 c th khng cha, cha 1 hoc nhiu d nguyn t, n cng c th l mt phn ca h vng ln. Phn ng RDA c th xy ra ion phn t, cng c th xy ra phn mnh m ni i c hnh thnh do mt phn ct khc (v d phn ct ). Phn ng RDA l mt qu trnh trung ho in.
34
C ch I:
(m/z = 143)
Ph khi ca 5,7-dihydroxy-4'metoxyisoflavanon
Nhiu hp cht thin nhin nh indol ancaloit, tetrahydroisochinolin ancaloit, flavon, isoflavon, rotenoit c vng trung tm c th to phn ng RDA trong khi ph k. Cc mnh to thnh do phn ng RDA s cho cc thng tin rt hu ch gii cu trc cc cht ny.
4.5. Chuyn v Mc Lafferty
Chuyn v Mc Lafferty tng t phn ng Norrish II trong quang ho, trong nhit phn ester, trong phn ng Tschugaev,v trong phn ng "En".
35
Nhng nhm c th tham gia chuyn v Mc Lafferty : C=O (axit carboxylic, ester, andehyt, keton, amit, lactam, lacton) ; C=N (azometin, base Schiff, hydrazon, oxim, semicarbazon) ; S=O (sulfonester) ; C=C (alkyl aren, alkylheterocyclen, benzyleter, olefin). C ch I :
C ch II :
V d : CH3 CH 2 CH 2 COOCH3
Qua phn ct
36
S phn ct mnh ca butyl benzoat c trng cho cc metylester l pic m/z = 74 (Mc Laffesrty) v m/z = 59 (phn ct ), cho etyl ester l 88 v 73.
4.6. Phn ng onium
quan st thy nhng mnh ion c d nguyn t tch in dng nh oxonium, amonium, phosphonium, sulphonium.
Thng
Qua phn ct
Qua phn ct
phn ng onium
phn ng onium
37
Qua phn ct
phn ng onium
Ph khi ca N-butylacetamit
4.7. Mt CO
Nhng
(CO).
(m/z = 65)
Ph khi ca phenol
38
Ph khi ca Dispiro[4.1.4.1]-dodecan-6,12dion
(m/z = 65)
5. Cc phn ng nhit trong my khi ph 5.1. Nhng loi quan trng nht ca phn ng nhit Tch loi nhng mnh nh :
*) Phn ng retro :
Retroaldol :
39
Retro-Diels-Alder
*) Nhit phn cc hp cht cha nit bc 4 * Dealkyl ho 6. Cc phng php v khi nim khc 6.1. Ho va chm in t (EI) - Do nhng cht d bay hi phn t nh hoc t phn cc.
EI : Bt li l hay mt ion phn t hoc ion phn t cng yu. 10 20% hp cht c PTL < 300 khng thy ion phn t.
Li : c nhiu mnh ion, c th so snh ph vi ph ca cht bit, s dng ngn hng ph.
6.2. Ion ho ho hc (CI) - Phng php CI dng cho cc cht kh bay hi nh:
Nhng cht 200 Dalton nhng nhiu nhm phn cc Cht t 800 25.000 Dalton
CI : Dng mt cht kh (v d CH4, isobutan, NH3) vi mt p sut khong 102 Pa a vo bung ion ho. Cht kh ny va chm vi cc in t bn ra t mt catt nng vi nng lng 300 eV v b ion ho.
V d :
+ . CH 4 + e CH 4 + 2e
40
Phng php CI c th o c cc ion phn t v do xc nh c trng lng phn t. u tin, mt cht kh (v d hydrocacbon, H2, H2O, NH3, alcol, kh tr) qua va chm vi electron s b ion ho (p sut kh 1 kPa).
NH3
s c [C4H9]+, [NH4]+
Nu s dng cht kh khc (v d kh tr, CO2, N2) th khng xy ra proton ho m xy ra trao i in tch (charge exchange CE) : [He]+ + M [M]+ + He
Cc phn ng khc nh cng i in t :
M + [X]+ [MX]+
Bt anion :
AB + [X]+ [B]+ + AX
Ion ho hc l phng php m du b sung cho phng php EI.
Ph khi CI ca lysin metyl ester (Kh metan) Ph khi CI ca lysin metyl ester (Kh isopropan)
6.3. Ion ho bi in t (electrospray ionization ESI)
Dung dch cht cn o c phun qua mt capila vi tc 1 20 l/pht vo mt bung trong thit b.
41
S xut hin nhng git nh tch in, khi dung mi (MeOH/H2O ; CH3CN/H2O) bc hi, cc git s nh hn na v c a vo b phn phn tch trong mt capila. Kapila H quang in t
S ion ho bi in t (my in t , ESI) 6.4. Bn ph bng dng nguyn t nhanh (Fast-Atom-Bombardment, FAB)
Dng cho nhng phn t kh hoc khng bay hi.
Nguyn l : Mt dng nguyn t trung tnh c tc nhanh c dng bn vo mt lp cht cn nghin cu mng trong bung ion ho. Qua xut hin ion ca cht cn phn tch.
Dng nguyn t khng tch in, c tc cao, thng dng l argon (Ar), hn
hu cng dng xenon (Xe) v c to ra bng mt sng lc, ion Ar+ c gia tc (5 10 keV) trong mt bung va chm, khi va chm vi nguyn t Ar trung tnh s to ra Aro c tc cao.
matrix (thng dng glycerin, thioglycerin hoc 3-nitrobenzyl ancol) [1-2 g cht trong 1-2 l glycerin) trn mt mi nhn bng ng.
Vic chun b mu cng phc tp, cn s kho lo v kinh nghim.
polypeptit, oligosaclarit, nucleotit, ph thng cho ion phn t dng (positive ion) : MH+ ; hoc ion phn t m (negative ion) : [M+H] [M+( glycerin)]+
42
Mt si kim loi mnh (5 m) s c cy vi mt kim nh. Mt lng nh cht (~ 1 g) c ho trong dung mi v a ln si kim loi. Si kim loi t trong in k 8 kV v b t nng. V kim nh c cy vo l rt nhn nn u kim s c mt in th ln n 108 Vcm 1, iu ny dn ti : 1 e ca cht cn o c chuyn vo orbital d trng ca kim loi lm kim trn si kim loi xut hin ion phn t dng ca cht. Qua lc y Columb, ion phn t ny s c gii hp. Trong ph s c ion M+ v c th MH+. Cc phng php ci tin : Laser-Desorption, ph khi ion th cp (sekunder ion mass spectrometry SIMS) v californium plasma desorption.
V cc ion phn t cht nghin cu i khi mi trng lng hoc rn trong thi gian
12
ngn (10
+ 8kV
Si kim loi
ng v phng x 252Cf phn r thnh 2 phn chy ngc chiu nhau vi ng nngl 79 v 104 MeV, khi gp cht nghin cu trn tm Ni s lm tng nhit 10.000oK, phn t cht dng plasma s c gii hp dng + v v tng tc vo bung phn tch. Thit b MS ny dng k thut thi gian bay (time of flight TOF). Phng php ny c th xc nh c cht c phn t lng t 10.000 20.000 Dalton vi chnh xc 10 20 n v khi.
43
Tn hiu ph
- C th
Sn phm cng hp
3,500
(FAB)
3,500
Rt him
(ESI)
Keine ( elektrostatisch)
100,000
Khng
[M+H]+ [M+H4]+
3,500
Khng
44
Kh mang
SKK
MS
ts
MS bn cu t
ts
T ph khi ca hn hp 4 ng phn ca dn xut pyrrolizidin tch ph ca A, B (sn phm chnh 95%, M = 223 v C, D so snh
Cng tng i
Ph khi ca tng cu t
45
46
47