You are on page 1of 52

Tp bi ging V K thut

ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -1-



CHNG I TIU CHUN V TRNH BY BN V

1.1 KHI NIM V TIU CHUN
Tiu chun l nhng quy nh trong mt lnh vc no m ngi hot ng trong lnh
vc phi tun theo.
Cc tiu chun thng gp:
- Tiu chun nh nc Vit Nam: TCVN
- Tiu chun vng: TCV
- Tiu chun ngnh: TCN
- Tiu chun c s: TC
- Tiu chun quc t: ISO
V d: TCVN 8-20:2002
1.2 KH GIY (TCVN 7285:2003)
1.2.1 Kh giy theo dy ISO-A
Bn v c thc hin trn kh giy nh nht, m bo s r rng v chnh xc cn
thit.
Cc kh giy trong dy ISO-A gm kh ln nht A0 c din tch 1m
2
v cc kh khc
c c bng cch chia i cnh di ca kh giy trc.

1.2.2 Kh giy ko di
Cc kh giy ko di l loi kh giy kt hp cnh ngn thuc kh nh v cnh di
thuc kh ln trong dy ISO-A.
V d: A3.1 (l kh giy kt hp cnh ngn ca kh A3 v cnh di ca kh A1)
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -2-

1.3 QUY CCH TRNH BY BN V (TCVN 7285:2003)



Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -3-

1.3.1 L v khung bn v
Tt c cc kh giy phi c l. L tri rng 20 mm, l ny thng dng ng bn v
thnh tp. Cc l khc rng 10 mm.
Khung bn v gii hn vng v c v bng nt lin c chiu rng nt 0,7 mm.
1.3.2 Du nh tm
d dng nh v bn v khi sao chp, mi bn v phi c 4 du nh tm. Cc du ny
t hai trc i xng ca t giy xn vi dung sai i xng l 1 mm. Du nh tm v
bng nt lin c chiu rng nt 0,7 mm bt u mp ngoi ca li ta v ko di 10
mm vt qua khung bn v.
1.3.3 Li ta (h thng tham chiu li)
T giy phi c chia thnh cc min, Mi min c tham chiu bng cc ch ci
vit hoa t trn xung di (khng dng ch I v O) v cc ch s vit t tri qua phi, t
c hai cnh ca t giy. i vi t A4 ch t cnh pha trn v bn phi. Chiu cao cc
ch ci v ch s l 3,5 mm. Chiu di mi min l 50 mm bt u t trc i xng ca t
giy xn (du nh tm). Li ta v bng nt lin c chiu rng 0,35 mm.
1.3.4 Du xn
tin xn giy, phi c du xn t bn gc t giy. Cc du ny c dng hai hnh
ch nht chng ln nhau vi kch thc 10 mm x 5 mm.
1.3.5 Khung tn
V tr ca khung tn i vi kh giy t A0 n A3 c t gc phi pha di ca
vng v. Cc kh giy ny c trnh by ngang.
Kh A4, bn v c trnh by ng, khung tn t cnh ngn hn ca vng v.
Hng c bn v trng vi hng c ca khung tn.
Mu khung tn s dng cho cc bi tp ca mn hc quy nh nh sau:
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -4-


Ch s ghi trong khung tn dng ch thng, theo quy nh ca TCVN v ch v ch
s trn bn v k thut. Ring ghi <TN BI TP> dng ch hoa, kh ch phi ln cc
khc.
V d cho 1 khung tn:

1.4 T L (TCVN 7286:2003)
T l l t s gia kch thc di ca mt phn t thuc vt th biu din trong bn v
gc v kch thc thc ca chnh phn t .
C 3 loi t l c s dng trn bn v k thut:
- T l nguyn hnh: 1:1
- T l thu nh:
1:2; 1:5; 1:10; 1:20; 1:50; 1: 100; 1:200; 1: 500; 1:1000; 1:2000; 1: 5000; 1:10000
- T l phng to:
2:1; 5:1; 10:1; 20:1; 50:1
K hiu gm ch T L v tip theo l t s, v d T L 1:2. Nu khng gy hiu
nhm c th khng ghi t T L.
Khi cn dng nhiu t l khc nhau trn mt bn v, t l chnh c ghi trong khung
tn, cc t l khc c ghi bn cnh ch dn ca phn t tng ng.
1.5 NT V (TCVN 8-20:2002)
Ty thuc vo lai v kch thc ca bn v, chiu rng d ca tt c cc nt v phi
chn theo dy s sau:
0,18; 0,25; 0,35; 0,5; 0,7; 1; 1,4; 2 (mm)
Chiu rng cc nt mnh, m, v rt m tun theo t l 1:2:4
Chiu rng nt ca bt k ng no phi nh nhau trn sut chiu di ca ng .
Cc nt ca cng mt loi phi thng nht chiu rng trn cng mt bn v.
Di y l mt s loi ng nt thng dng trn bn v. Sinh vin cn tham kho
thm ti liu cho cc loi ng nt khc.
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -5-


Chiu di cc phn t trong cc nt v khng lin tc, tng ng vi chiu rng (d) ca
nt v:

Cc nt v ct nhau th tt nht ct nhau bng nt gch.
Khong cch ti thiu gia cc ng song song l 0.7 mm
Th t u tin ca ng nt:
ng bao thy, cnh thy
ng bao khut, cnh khut
Nt ct
ng trc, ng tm
ng dng.
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -6-

1.6 Ch v ch s (TCVN 7284:2003)
1.6.1 Kh ch danh ngha
L chiu cao h ca ng bao ngoi ca ch ci vit hoa.
h= (0.13); 1.8; 2,5; 3,5; 5; 7; 10; 14; 20 (mm)

1.6.2 Kiu ch
L loi nt trn, khng chn, c vit thng ng hoc nghing (gc nghing 75 so
vi phng dng ch. Chiu rng d ca tt c cc nt ch u bng nhau, d = 1/10 h.
u tin cho kiu ch ng
Cc kch thc:

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -7-

1.6.3 Cu to ch

Kiu ch ng


Kiu ch nghing
1.6.4 Cch vit ch
Khi vit ch cn phi k ng dn. Khi vit ch hoa hay kiu ch s th k 2 dng
song song nhau v cch nhau bng kh ch. Khi vit ch thng th k 3 dng: 2 dng song
song nhau v cch nhau bng kh ch v dng th 3 cch dng di 7/10 kh ch.
Lu cc ng k ny phi tht nht (ch vit ch) trnh lm bn bn v.

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -8-

1.7 Ghi kch thc (TCVN 7583-1:2006)
1.7.1 Quy nh chung
Kch thc ghi trn bn v l kch thc tht ca vt th, khng ph thuc vo t l ca
cc hnh biu din.
Thng tin v kch thc phi y v ghi trc tip trn bn v.
Mi kch thc ch c ghi mt ln.
Cc kch thc nn t v tr sao cho n th hin r rng nht cc yu t c lin quan.
Cc kch thc c lin quan nn nhm li mt cch tch bit d c.
n v o:
Cc kch thc ch c ghi cng mt n v o
Khi c nhiu n v o kch thc c dng trong mt ti liu, phi ghi mt
cch r rng n v.
Dng , pht, giy lm n v o gc (V d 302010)

1.7.2 Cc yu t ca mt khu kch thc
Mi mt kch thc gi l mt khu kch thc. Mt khu kch thc gm 3 yu t:
ng dng, ng kch thc v con s kch thc.
v ng kch thc
L yu t xc nh phn t cn ghi kch thc
ng kch thc c v bng nt lin mnh.
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -9-

ng kch thc phi c v trong cc trng hp sau:
Kch thc di song song vi on cn ghi kch thc.
Kch thc gc hoc kch thc ca mt cung.
Cc kch thc xut pht t tm hnh hc ca bn knh.

Khi khng ch, ng kch thc c th ko di v o chiu mi tn.
Khi mt b phn b ct la, ng kch thc phi v nh khng b ct
Nn trnh khng cho ng kch thc giao nhau vi bt k ng no khc nhng nu
khng trnh c, ng kch thc phi v lin tc.

Cc ng kch thc c th khng v y khi:
V cc ng kch thc cho ng knh v ch v cho mt phn ca yu t i
xng trong hnh chiu hoc hnh ct.
Mt na l hnh chiu v mt na l hnh ct.

ng kch thc phi kt thc bng mt du kt thc (mi tn, vch xin, chm)
thng nht trn cng bn v
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -10-


Nu khng ch c th thay cc mi tn i nhau bng mt chm hay vch xin

v ng dng
ng dng c v bng nt lin mnh v vt qu ng kch thc mt khong xp
x 8 ln chiu rng nt.
ng dng nn v vung gc vi di cn ghi kch thc.
ng dng c th v nghing nhng chng phi song song vi nhau
ch c vt gc hay c cung ln, ng dng c v t giao im cc ng bao.
ng ko di ca cc ng bao phi vt qu giao im mt khong xp x 8 ln chiu
rng nt.

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -11-

ng dng c th b ngt qung nu khi v lin tc s gy mp m kh hiu.

v Gi tr kch thc
Cc gi tr kch thc phi t song song vi ng kch thc, gn im gia ng
kch thc v pha trn ng kch thc mt cht.
Khng cho bt k ng no ct hoc tch i gi tr kch thc.
Cc gi tr kch thc phi c hng ghi theo hng c bn v theo hnh sau:

Nu khng ch ghi, gi tr kch thc c th t trn phn ko di ca ng kch
thc hoc ghi trn ng ch dn.

1.7.3 Ghi kch thc c bit
v ng knh
K hiu phi t trc gi tr kch thc. Khi mt ng knh c th minh ha bi
mt u mi tn th ng kch thc phi vt qua tm.
Cho php ghi kch thc tit din vt th trn xoay trn hnh chiu song song vi trc
trn xoay.
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -12-


v Bn knh
C k hiu R trc gi tr bn knh. Khi ghi cc kch thc bn knh, ch c dng mt
u mi tn, u mi tn t vo giao im ca ng kch thc vi cung.
Khi tm ca bn knh vt ra ngoi phm vi v, ng kch thc phi v hoc l b ct
bt hoc l b ngt vung gc ty theo vic c cn hay khng cn thit phi xc nh tm.

v Hnh cu
c ghi kch thc theo ng knh hoc bn knh v c ch S trc gi tr kch
thc.
v Cung, dy cung v gc

v Hnh vung
C k hiu trc gi tr kch thc nu hnh vung ch c ghi kch
thc trn mt cnh.
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -13-

v Cc yu t lp li v cch u nhau
Cc yu t c cng gi tr kch thc c th ghi kch thc bng cch ch r s lng
nhn x vi gi tr kch thc


v Cc chi tit i xng
Cc kch thc ca cc yu t phn b i xng ch phi ghi mt ln.

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -14-

CHNG II V HNH HC

2.1 DNG HNH
2.1.1 Dng cc ng thng song song hoc vung gc vi nhau
Dng thc T hay eke v.

2.1.2 Chia on thng thnh nhiu phn bng nhau
Dng phng php t l
Qua A v ng Ax bt k
Trn Ax t n on bng nhau bng cc im
1,2..,n
Ni n vi B, t 1, 2... v song song vi nB ta
c cc im chia trn on thng
2.1.3 Chia ng trn thnh nhiu phn bng nhau
v Chia 3, 6, 12
- Chia vng trn (O, R) lm 3 phn bng nhau
Dng ng knh AB
Dng (A, R)
M, N = (A, R) (O, R)
B, M, N l cc im chia
- Chia 6
Dng (B, R)
P, Q = (B, R) (O, R)
- Chia 12 tng t.
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -15-

v Chia 5
Chia gn ng vng trn (O, R) lm 5 phn bng nhau
Dng ng knh AB v CD vung gc
Dng (C, R)
P, Q = (C, R) (O, R)
M = PQ CD
N = (M, MA) CD
AN l cnh ng gic u ni tip

v Chia 7
Chia gn ng vng trn (O, R) lm 7 phn bng nhau
Dng ng knh AB
Dng (B, R)
M, N = (A, R) (O, R)
P = MN AB
MP l di cnh ca tht gic u ni tip

2.1.4 V a gic u
c sch tham kho
2.1.5 V dc v cn
v dc
dc i ca ng thng AC i vi ng thng
AB l i = tang(CAB) = tg
K hiu: hoc
V d v cch v dc


Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -16-

v cn
cn ca nn ct trn xoay

(D d)
k 2i
L
-
= =

vi i l dc ca ng sinh so vi trc.
K hiu: hoc
K hiu v gi tr cn c ghi trn ng ch dn hoc c ghi dc trc (nu
ch)
V d:

2.2 V NI TIP
2.2.1 V tip tuyn
2.2.2 V cung ni tip
V cung ni tip l v mt cung trn ni ng thng vi ng thng, ng
thng vi cung trn hoc cung trn vi cung trn sao cho c s chuyn tip lin tc.
Cung trn phi v ni tip vi nhng ng thng hay nhng cung trn c gi l cung
ni tip.
Cung trn hay ng thng c trn bn v gi l cc yu t bit.
Thng thng, ngi ta cho bit hay chn trc bn knh cung ni tip. v c
cung ni tip ta cn xc nh tm cung ni tip.
Nguyn tc xc nh tm cung ni tip l ta cn tm giao im ca 2 ng qu
tch tm
C 3 dng qu tch tm ph thuc vo yu t bit:
v Nu yu t bit l ng thng

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -17-

Kt lun: Tm cung ni tip s nm trn ng thng song song vi ng thng
bit, v cch n mt khong bng bn knh cung ni tip.
v Nu yu t bit l cung trn

- Tip xc ngoi
Kt lun: tm cung ni tip s nm trn cung trn,
cung trn ny c tm l tm cung trn bit, v c bn
knh bng TNG hai bn knh.



- Tip xc trong
Kt lun: Tm cung ni tip s nm trn cung trn,
cung trn ny c tm l tm cung trn bit, v c bn
knh bng HIU hai bn knh.






v V d

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -18-

CHNG III PHNG PHP HNH CHIU VUNG GC

3.1 CC PHP CHIU
3.1.1 Php chiu xuyn tm
- L php chiu c cc tia chiu lun ng quy ti mt im. im ng quy gi l
tm chiu.
- Hnh chiu xuyn tm ca mt ng thng khng qua tm chiu l mt ng
thng.
- Tnh cht bo ton s lin thuc: nu im thuc ng thng th hnh chiu ca
im cng phi thuc hnh chiu ca ng thng.
P

A

A




3.1.2 Php chiu song song
L php chiu xuyn tm c tm chiu S l im v tn. Nh vy php chiu song
song c cc tia chiu lun song song vi nhau v song song vi hng chiu l.
Cc tnh cht
- Php chiu song song bo ton s song song AB//CD AB//CD.

P
C
D
A
B
l
A'
C'
B'
D'

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -19-

- Php chiu song song bo ton t s n ca 2 on thng song song


- Php chiu song song bo ton t s n ca 3 im thng hng

3.1.3 Php chiu vung gc
- L php chiu song song c hng chiu l vung gc vi mt phng chiu P.
P
A
A

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -20-

3.2 PHNG PHP HNH CHIU VUNG GC
3.2.1 Biu din im
3.2.1.1 H thng hai mt phng hnh chiu
Ly 2 mt phng
- Mt phng P
1
thng ng
- Mt phng P
2
nm ngang
- P
1
P
2
= x
- (P
1
, P
2
): h thng 2 mt phng hnh chiu.
Biu din im A
- Chiu vung gc A ln P
1
c im A
1

- Chiu vung gc A ln P
2
c im A
2

- Xoay P
2
quanh x (theo chiu mi tn) cho n trng P
1

A
2
s n thuc P
1

Nhn xt
- A
1
A
x
A
2
thng hng v vung gc vi x
Tn gi
- P
1
: mt phng hnh chiu ng
- P
2
: mt phng hnh chiu bng
- x: trc hnh chiu
- A
1
: hnh chiu ng ca im A
- A
2
: hnh chiu bng ca im A
Hai mt phng P
1
v P
2
chia khng gian lm 4 phn, mi phn c gi l mt gc
t khng gian v c nh s th t nh hnh v.
3.2.1.2 H thng ba mt phng hnh chiu
B sung mt phng P
3

- P
3
^ P
1
, P
3
P
1
= z
- P
3
^ P
2
, P
3
P
2
= y
Hnh chiu cnh ca im A
- Chiu vung gc A ln P
3
c im A
3

- Xoay P
3
quanh z (theo chiu mi tn) cho
n trng P
1
A
3
s n thuc P
1

P2
A
A
2 x
A
1
x
A
2
P1
x
P2
Ax
II I
III IV
A
2
x Ax
A
1
x
A
3
P1
P2
x
P3
P1
P2
x
A
1
P3
y
z
y
A
3
Az
Ax
A
2
A
P3
A
2
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -21-

Nhn xt
- A
1
A
z
A
3
thng hng v vung gc vi z
- A
z
A
3
= A
x
A
2

Tn gi
- P
3
: mt phng hnh chiu cnh
- A
3
: hnh chiu cnh ca im A


3.2.2 ng thng
3.2.2.1 Biu din
ng thng c xc nh bng hai im phn bit thuc ng thng.

3.2.2.2 Cc ng thng c bit
v ng thng song song vi mt phng hnh chiu

ng bng
nh ngha: // P
2

Tnh cht:
- A
1
B
1
// x (tnh cht c trng)
- A
2
B
2
=AB

x y
y
A
2
A
1
x
z
y
y
Az
Ax
A
3
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -22-

ng mt
nh ngha: // P
1

Tnh cht:
- A
2
B
2
// x (tnh cht c trng)
- A
1
B
1
=AB

ng cnh
nh ngha: // P
3

Tnh cht:
- A
1
B
1
v A
2
B
2
^ x
(tnh cht c trng)
- A
3
B
3
=AB

v ng thng vung gc vi mt phng hnh chiu
ng thng chiu bng
nh ngha: ^ P
2

Tnh cht:
- A
2
B
2
v

A
1
B
1
^ x
(tnh cht c trng)
- A
1
B
1
=AB= A
2
B
2


ng thng chiu ng
nh ngha: ^ P
1

Tnh cht:
- A
1
B
1
v

A
2
B
2
^ x
(tnh cht c trng)
- A
2
B
2
=AB= A
2
B
2


Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -23-

ng thng chiu cnh
nh ngha: ^ P
3

Tnh cht:
- A
1
B
1
// A
2
B
2
// x
(tnh cht c trng)
- A
1
B
1
= AB = A
2
B
2

- A
3
B
3

3.2.3 Mt phng
3.2.3.1 Biu din
Mt phng c biu din bng cc yu t xc nh mt phng
- Ba im khng thng hng
- Mt im v mt ng thng khng cha im
- Hai ng thng ct nhau
- Hai ng thng song song
A
A

A
A


A
A

A
A


Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -24-

3.2.3.2 Cc mt phng c bit
v Mt phng vung gc vi mp hnh chiu

Mt phng chiu ng
nh ngha: ^ P
1

Tnh cht: Hnh chiu ng suy bin thnh ng thng
(c trng)

Mt phng chiu bng
nh ngha: ^ P
2

Tnh cht: Hnh chiu bng suy bin thnh ng thng
(c trng)

Mt phng chiu cnh
nh ngha: ^ P
3

Tnh cht:
- Cha t nht mt ng thng chiu cnh (c
trng)
- Hnh chiu bng suy bin thnh ng thng

v Mt phng song song vi mp hnh chiu
Mt phng bng
nh ngha: // P
2

Tnh cht:
- Hnh chiu ng suy bin thnh ng thng
song song vi x (c trng)
- Hnh chiu bng ca mt hnh phng c hnh
dng v ln bng tht
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -25-

Mt phng mt
nh ngha: // P
1

Tnh cht:
- Hnh chiu bng suy bin thnh ng thng
song song vi x (c trng)
- Hnh chiu ng ca mt hnh phng c hnh
dng v ln bng tht
Mt phng cnh
nh ngha: // P
3

Tnh cht:
- Hnh chiu ng v bng suy bin thnh ng
thng vung gc vi x (c trng)
- Hnh chiu cnhca mt hnh phng c hnh
dng v ln bng tht

3.2.4 a din
3.2.4.1 Khi nim
a din l mt hnh c to thnh t cc a gic phng. Cc a gic ny tng i
mt c cnh chung
- nh ca a gic: nh a din
- Cnh ca a gic: cnh a din
- Cc a gic: mt ca a din
a din c xc nh bng nh v cnh ca a din


Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -26-

3.2.4.2 Biu din
a din c biu din bng cc yu t xc nh a din: nh v cnh ca a din


Xt thy khut
- ng bao ngoi: lun lun thy
- ng cho: xt
Hnh chiu th ba
Tm cc yu t xc nh a din l nh v cnh ca a din
im thuc a din
- Khi n thuc mt mt ca a din
- Xc nh im thuc a din: gn im vo mt ng thng thuc mt ca a
din
V d: Cho im M thuc a din, bit M
1
tm M
2
v M
3
.
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -27-

CHNG IV HNH CHIU VUNG GC
4.1 QUY NH CHUNG
Cc hnh chiu vung gc nhn c bng php chiu thng gc v thu c cc hnh
chiu hai chiu trn mt phng v chng c b tr mt cch c h thng so vi nhau.
biu din y mt vt th c th cn ti 6 hnh chiu theo cc hng a, b, c, d, e, f, v
th t cc hng cng l trnh t u tin.


4.2 PHNG PHP BIU DIN
4.2.1 Phng php chiu gc th nht
Phng php chiu gc th nht l mt cch biu din bng php chiu vung gc trong
i tng cn biu din c t gia ngi quan st v mt phng ta trn i
tng c chiu vung gc.
V tr cc hnh chiu khc so vi
hnh chiu chnh c xc nh bng
cch quay cc mt phng chiu ca
chng quanh cc ng thng trng
(hoc song song) vi cc trc ta
n v tr nm trn mt phng ta
(b mt bn v), trn hnh chiu
ng (hnh chiu chnh, hnh chiu t
trc A) c chiu ln.
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -28-


Nh vy trn bn v cn c vo hnh chiu chnh A cc hnh chiu khc c b tr
nh sau:
Hnh chiu B: hnh chiu t trn t ngay bn di.
Hnh chiu E: hnh chiu t di t ngay bn trn.
Hnh chiu C: hnh chiu t tri t ngay bn phi.
Hnh chiu D: hnh chiu t phi t ngay bn tri.
Hnh chiu F: hnh chiu t sau t bn phi hoc bn tri.



4.2.2 Phng php chiu gc th ba
Phng php chiu gc th ba l mt cch biu din bng php chiu vung gc trong
i tng cn biu din, khi nhn t pha ngi quan st, c t pha sau mt phng
ta m trn i tng c chiu vung gc. Trn mi mt phng chiu, i tng
c biu din nh l c chiu vung gc t xa v tn ln cc mt phng chiu trong
sut.
V tr cc hnh chiu khc so vi hnh chiu chnh c xc nh bng cch quay cc
mt phng chiu ca chng quanh cc ng thng trng (hoc song song) vi cc trc ta
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -29-

n v tr nm trn mt phng ta (b mt bn v), trn hnh chiu ng (hnh
chiu chnh, hnh chiu t trc A) c chiu ln.

Nh vy trn bn v cn c vo hnh chiu chnh A cc hnh chiu khc c b tr nh
sau:

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -30-

4.2.3 B tr mi tn tham chiu
Trong trng hp khng th b tr v tr ca cc hnh chiu theo ng cc quy nh
nghim ngt ca phng php gc chiu th nht hoc th ba, vic dng phng php mi
tn tham chiu cho php b tr cc hnh chiu v tr bt k.
Ngoi tr hnh chiu chnh, mi hnh chiu c th c nh danh bng mt ch ci ph
hp (vi hnh 1) . Trn hnh chiu chnh dng mt ch in thng ch r hng quan st
ca cc hnh chiu khc. Cc hnh chiu ny c nh danh bng mt ch in hoa tng
ng v c t pha trn bn tri hnh chiu .
Cc hnh chiu c nh danh ny c th t v tr bt k so vi hnh chiu chnh. Bt
k hng quan st th no, cc ch ci in hoa nh danh cho cc hnh chiu phi c vit
theo hng d nhn ca bn v.
4.2.4 Biu din bng hnh chiu vung gc qua gng
Hnh chiu vung gc qua gng l mt cch biu din bng hnh chiu thng gc,
trong vt th cn biu din c t pha bn trn mt gng phng, gng ny t
song song vi mt phng nm ngang ca vt th, mt gng hng ln trn; hnh nh ca
vt th qua gng chnh l hnh chiu vung gc qua gng.
Hnh chiu loi ny c th c ch dn bi mt ch in hoa k hiu cho hnh chiu ny
(ngha l Hnh chiu E).

4.3 CHN HNH CHIU
Hnh chiu cha nhiu thng tin nht ca i tng thng c gi l hnh chiu chnh
(hnh chiu t trc). Hnh chiu chnh thng biu din i tng v tr lm vic, hoc v
tr ang ch to hoc v tr ang lp rp. V tr cc hnh chiu khc cn c theo v tr hnh
chiu chnh v ph thuc vo phng php chiu chn (gc th nht, gc th ba, b tr
mi tn tham chiu). Trong thc t thng khng cn phi dng ti 6 hnh chiu. Khi cn
dng cc hnh chiu khc vi hnh chiu chnh th cc hnh ny phi chn sao cho:
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -31-

S lng cc hnh chiu phi t nht nhng biu din y i tng m
khng gy mp m kh hiu.
Trnh s lp li khng cn thit ca cc chi tit.
Trnh c vic phi dng ng bao khut v cnh khut
Bi tp p dng:

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -32-

CHNG V HNH CT V MT CT

5.1 KHI NIM
biu din cu to bn trong ca vt th ta tng tng c mt mt phng i qua phn
t bn trong cn kho st. Mt phng ny s chia vt th thnh hai phn. Ly i phn vt th
nm gia ngi quan st v mt phng tng tng. Hnh biu din thu c gi l hnh
ct.


Mt phng tng tng gi l mt phng ct
Phn vt th thuc mt phng ct gi l mt ct thuc hnh ct
Hnh biu din ch th hin cc ng bao ngoi ca vt th nm trn mt phng ct gi
l mt ct
Nh vy hnh ct l mt ct c bao gm c nhng ng bao pha sau mt phng
ct.

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -33-

V d 1

V d 2


Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -34-


5.2 K HIU VT LIU TRN MT CT (TCVN 7-93)
5.2.1 K hiu
K hiu chung ca cc vt liu, khng ph thuc loi vt liu (s dng khi khng
xc nh vt liu)
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -35-

Nu cn ch r vt liu c dng th s dng cc k hiu tng ng trong bng sau:

K hiu t thin nhin ch v ng bao quanh ca mt ct.
Nu trn bn v cn th hin nhng vt liu m k hiu cha c quy nh trong
tiu chun ny th cho php dng k hiu ph nhng phi ch thch.
5.3.2 Cc quy tc v k hiu vt liu trn mt ct
Cc ng gch gch ca k hiu vt liu c v bng nt mnh nghing mt gc
thch hp, tt nht l 45
o
so vi ng bao quanh chnh hoc vi trc i xng ca mt
ct.

Nu ng gch gch nghing trng vi phng ng bao mt ct th gc thch
hp l 30
o
hoc 60
o
.
Khong cch gia cc ng gch gch chn ty thuc vo ln ca min cn
gch vt liu v t l bn v nhng khng nh hn 2 ln chiu rng ca nt m v
khng nh hn 0.7mm. Thng thng khong cch ny nn l chn 23mm i vi
bn v A3.
Nu vng gch qu rng cho php ch gch vng bin.
Cho php t en cc mt ct hp c b rng nh hn 2mm.
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -36-

Nhng mt ct k nhau ca cc chi tit khc nhau th phi gch khc nhau
(phng hoc khong cch) hoc so le nhau.


t khong trng khng nh hn 0.7mm gia cc mt ct hp k nhau.

5.3 QUY NH CHUNG
Cc quy tc chung b tr hnh chiu cng p dng cho hnh ct v mt ct.
Mi mt phng ct v hnh ct phi c t tn r rng bng mt cp ch vit hoa,
t bn cnh cc mi tn ch hng chiu i vi mt ct hoc hnh ct tng ng. Cc ch
ny phi t theo hng c ca bn v.


Cc mi tn v bng nt lin m. Gc nh mi tn c th bng 30
o
hoc 90
o

Hnh ct v mt ct c th t v tr khng tng ng vi hng chiu trong mt
phng ct xc nh. Cp ch ci nh tn ca hnh ct v mt ct phi dt ngay pha trn
ca hnh biu din tng ng.
V tr mt phng ct c v bng nt gch di chm m, gi l nt ct, v c v
vi mt di thch hp cho d c
Nu mt phng ct i hng, nt ct ch cn v cc ch cui ca mt phng ct, ni
m mt phng ct i hng.
V nguyn tc, gn , chi tit sit, trc, nan hoa ca bnh rng v cc chi tit tng t
khng b ct dc, ngha l khng v ng gch gch vo mt ct trong trng hp ny.
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -37-

5.4 PHN LOI HNH CT
5.4.1 Theo s lng mt phng ct
5.4.1.1 Hnh ct s dng mt mt phng ct
5.4.1.2 Hnh ct s dng hai mt phng ct song song nhau (hnh ct bc)

5.4.1.3 Hnh ct s dng ba mt phng ct lin tip


Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -38-

5.4.1.4 Hnh ct s dng hai mt phng ct giao nhau (hnh ct xoay)
Trong trng hp ny, mt mt phng ct c xoay ti v tr song song vi mt
phng nhn hnh chiu.

5.4.2 Theo phm vi ct
5.4.2.1 Hnh ct bn phn
Cc chi tit c th v mt na l hnh chiu cn mt na l hnh ct. ng
phn chia hnh chiu v hnh ct l trc i xng.

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -39-






Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -40-


5.4.2.2 Hnh ct cc b
Khi xt thy khng cn thit phi v hnh
ct ton b hoc bn phn th c th v hnh ct
cc b (hnh ct mt phn ca vt th). ng
phn cch phi v bng nt dic dc hoc l nt
ln sng.
Ch :
- Nu hnh biu din khng i xng th
c p dng hnh ct cc b

- Nu hnh biu din i xng nhng c nt lin m trng vi trc i xng th
khng c s dng hnh ct bn phn m ch c p dng hnh ct cc b

Bi tp p dng

Bi 1
HNH CHIU ( bi) HNH CT (bi lm)

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -41-

Bi 2
HNH CHIU ( bi) HNH CT (bi lm)

Bi 3
HNH CHIU ( bi) HNH CT (bi lm)


Bi 4
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -42-

HNH CHIU ( bi) HNH CT (bi lm)

Bi 5
HNH CHIU ( bi) HNH CT (bi lm)

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -43-

CHNG VI CC LOI HNH BIU DIN KHC
6.1 MT CT
6.1.1 Mt ct ri
Mt ct c v ra pha ngoi hnh chiu, phi t n gn vi hnh chiu v c lin h
vi hnh chiu bng nt gch di chm mnh.

Khi c nhiu mt phng ct lin tip c th b tr theo cc cch sau:


Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -44-


6.1.2 Mt ct chp
Nu khng gy kh hiu, mt ct c th c xoay ngay trn hnh chiu tng ng. Khi
, ng bao ca mt ct phi v bng nt lin mnh.





6.2 HNH CHIU RING PHN (TCVN 8-30:2002)
6.2.1 Quy nh chung
Khi cn minh ha y v r rng cc b phn ca vt th cha c biu din r trn
hnh chiu ton b, c th dng hnh chiu ring phn. Hnh chiu ring phn c gii hn
bng nt dch dc (hoc nt ln sng) v c b tr theo mi tn tham chiu.
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -45-


6.2.2 V tr c bit ca hnh chiu
Khi cn, cho php v hnh chiu ring phn v tr khc so vi v tr xc nh bi mi
tn ch hng chiu. Hnh chiu ring phn loi ny phi c ch r bi mi tn cong cho
bit hng xoay. C th ch r gc xoay, khi phi ghi treo trnh t: Ch ci trn hnh
chiu mi tn cong gc xoay.

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -46-

Quy cch v mi tn cong:

6.2.3 Hnh chiu ring phn ca chi tit i xng
tit kim thi gian v din tch v, cc vt th i xng c th v mt na thay cho
v ton b.
ng trc c nh du ti hai u bng hai nt mnh, ngn, song song nhau v v
vung gc vi trc i xng.

6.3 HNH CHIU CC B (TCVN 8-34:2002)
Cho php dng hnh chiu cc b thay cho hnh
chiu ton b, min l hnh chiu phi r rng.
Hnh chiu cc b phi v gc chiu th ba bt k
bn v chnh s dng gc chiu no biu din.
Hnh chiu cc b c v bng nt lin m v ni vi
hnh chiu c bn bng nt gch di chm mnh.


Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -47-

6.4 HINH CHCH
L hnh biu din c trch ra t mt hnh
biu din c trn bn v. Hnh trch c
gii hn bng nt ln sng v thng c
phng to.


Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -48-

CHNG VII BIU DIN VT TH
Thng thng mt bn v k thut bao gm cc thnh phn:
- Hnh biu din v cc k hiu c lin quan
- Kch thc v cc k hiu c lin quan
- Cc yu cu v k thut (k hiu, vn bn)
- Khung bn v, khung tn (mt s loi bn v c th c thm bng k, bng thng
k).
Phn ny ch cp dn vic xc nh cc hnh biu din cn thit cho mt vt th hnh hc
v ghi kch thc xc nh ln ca vt th hnh hc.
7.1 HNH BIU DIN
Bao gm tt c cc loi hnh biu din c quy nh theo TCVN v bn v k thut:
- Hnh chiu vung gc
- Hnh chiu ring phn
- Hnh chiu cc b.
- Hnh ct v mt ct
- Hnh trch
xc nh nn s dng loi hnh biu din no, cn hiu r mc ch s dng ca cc
loi hnh biu din.
S lng hnh biu din s dng nn hn ch n mc ti thiu cn thit, nhng phi
m t y v r rng hnh dng vt th. Khi chn hnh biu din trnh vic phi dng
cc ng bao khut v cnh khut, trnh vic lp li khng cn thit cc b phn thuc vt
th.
7.2 CHN HNG CHIU CHNH
Hng chiu chnh c chn sao cho hnh biu din chnh th hin c hnh dng
tng qut ca i tng ng thi phi th hin c nhiu nht v r rng nht nu c th
c cc b phn hnh hc thuc v vt th. Hnh biu din chnh thng biu din i
tng v tr lm vic hoc v tr ang lm vic hoc v tr lp rp.
Chn c hnh biu din chnh hp l s gip gim s lng hnh biu din cn
din t i tng, bn v d c v nh vy d c thit lp chnh xc hn.
7.3 CHN LOI HNH BIU DIN V S LNG HNH BIU DIN
Ty theo vt th v phng n biu din, s lng hnh biu din c th l 1,2,3 hay
nhiu hn. Ch rng mt s k hiu (k hiu ng knh, b dy, chiu di) c s
dng khi ghi kch thc s gip lm gim s lng hnh biu din cn dng din t vt
th.
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -49-

7.3.1 Vt th dng trn xoay
Ni chung ch cn mt hnh biu din chiu trn mt phng song song vi trc trn
xoay
V d:
1/ So snh gia hai hnh biu din 1a vi 1b, 2a vi 2b, hnh biu din no xc
nh mt vt th? Cho bit l vt th g?
Hnh 1a/ Hnh 1b/

Hnh 2a/ Hnh 2b/

2/ So snh hai hnh biu din di y, hnh biu din no c th din t y , r rng
mt vt th? Ti sao?.
Hnh 3a/ Hnh 3b/

7.3.2 Vt th dng tm hay thanh
Ni chung cn hai hnh biu din, trong phi c mt hnh (hnh chiu, mt ct) din
t hnh dng hay tit din tm hay thanh. Trong mt s trng hp ch cn mt hnh biu
din din t hnh dng hay tit din v k hiu kch thc b dy hay chiu di.
Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -50-

V d: biu din mt thanh thp hnh (loi thp gc, hay cn gi l thp L)







7.3.3 Vt th dng hnh hp
Thng thng cn ba hnh biu din theo ba hng chiu vung gc nhau (c th nhiu
hn).
V d: Hnh biu din bn y xc nh hnh dng mt vt th hay cha? Ti
sao?




Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -51-

7.3.4 Vt th c thng tin cn din t trn mt nghing
Thng thng khi biu din vt th, u tin s dng cc hnh biu din theo cc hng
chiu c bn. Tuy nhin trng hp vt th c thng tin cn din t theo cc hng chiu
khng vung gc nhau, cn phi p dng cc hnh biu din theo cc hng chiu ph
(hng chiu khng song song vi cc hng chiu c bn).
V d: Hy xc nh cc hng chiu cn thit biu din y , r rng cho vt th
di y:

Tp bi ging V K thut
ng L Trm Hng - BM HH & VKT - HBK TpHCM -52-

7.4 PHN B CC HNH BIU DIN
Ni chung cc hnh biu din nn t ng v tr lin h chiu trc tip gia chng vi
nhau. y l v tr tt nht gip cho vic phn tch c bn v cng nh vic thit lp bn v
c thun tin. Cc hnh biu din din t cng mt b phn hnh hc nn c t gn
nhau.
Trong mt s trng hp v d khng th b tr hnh ng lin h hiu v chng ln vi
cc hnh biu din khc hoc nu t ng lin h chiu phi dng mt kh giy ln hn th
c th t hnh v tr bt k (nn dt gn ch k hiu hng chiu v ch nh danh).
Cng c th xoay cc hnh chiu ring phn, hnh ct hay mt ct nghing nu khng gy
kh khn cho vic c v thit lp bn v.
Nh vy c mt phn b hnh hp l phi phn tch c c mt phng n biu
din hp l trc khi v.
7.5 GHI KCH THC
Mi b phn hnh hc phi c ghi cc kch thc nh v v nh dng. Mi kch
thc ch c ghi mt ln. Trng hp kch thc xc nh mt phn t c th ghi trn
nhiu hnh biu din khc nhau th nn ghi trn hnh biu din no th hin phn t r
nht.
Cc kch thc c lin quan n cng mt b phn hnh hc nn nhm li mt cch tch
bit v ghi trn hnh biu din no th hin b phn hnh hc r nht.
Khng nn ghi kch thc cho cc ng bao hay cnh khut.
Thng thng kch thc nn ghi bn ngoi hnh biu din d ghi, d c. Trng
hp ng dng kch thc ct qua mt vng phc tp hoc trng vi nhng ng nt
biu din khc c th cn nhc ghi bn trong hnh biu din.

You might also like