Li ni u

Trc xu th pht trin nh v bo ca khoa hc cng ngh, ca ton cu ho, c bit l s ni ln ca nn kinh t tri thc v cc ngun lc ngy cng tr nn khan him hn. Th ngy nay con ngi c xem xt l yu t c bn, yu t nng ng cho s pht trin bn vng. Chnh v vy con ngi c t vo v tr trung tm, con ngi va l mc tiu va l ng lc ca s pht trin kinh t x hi, tc pht trin kinh t ca mt quc gia l do con ngi quyt nh. Vit nam l quc gia c truyn thng nng nghip lu i, nng thn hin ang chim hn 70% lao ng x hi v y l mt ngun lc lao ng di do, y tim nng cho s pht trin kinh t x hi, gp phn thc hin thnh cng qu trnh CNH - HH (cng nghip ho hin i ho) t nc. Nhng y cng l thch thc ln cho vn s dng lao ng nng thn, khi m tnh trng tht nghip thiu vic lm ang cn rt ln v c nguy c ngy cng gia tng lm km hm s pht trin ca t nc. Chnh v vy m em chn ti "S dng ngun lao ng nng thn" c th gp mt phn kin ca mnh vo vic gii quyt vic lm nng thn nc ta hin nay. Em xin chn thnh cm n thy Nguyn Vnh Giang gip em hon thnh ti ny. Tuy nhin hiu bit ca em v vn cn hn ch nn em hy vng thy c th cho em kin ln sau em c th hon thin ti hn v c th

p dng n vo gii quyt vic lm nng thn qu hng em mt cch tt hn. Em xin chn thnh cm n.

Phn I: C s l lun v ngun lao ng v s dng ngun lao ng nng thn Vit Nam.
I. Cc khi nim c bn lin quan n ngun lao ng v s dng ngun lao ng nng thn Vit Nam.

1. Cc khi nim c bn: a) Khi nim chung v lao ng. Lao ng l hot ng c mc ch ca con ngi nhm bin i cc vt cht t nhin thnh ca ci vt cht cn thit cho i sng ca mnh. Trong qu trnh sn xut, con ngi s cng c lao ng tc ng ln i tng lao ng nhm to ra sn phm phc v cho li ch ca con ngi. Lao ng l iu kin ch yu cho tn ti ca x hi loi ngi, l c s ca s tin b v kinh t, vn ho v x hi. N l nhn t quyt nh ca bt c qu trnh sn xut no. Nh vy ng lc ca qu trnh trin kinh t, x hi quy t li l con ngi. Con ngi vi lao ng sng to ca h ang l vn trung tm ca chin lc pht trin kinh t - x hi. V vy, phi thc s gii phng sc sn xut, khai thc c hiu qu cc tim nng thin nhin, trc ht gii phng ngi lao ng, pht trin kin thc v nhng kh nng sng to ca con ngi. Vai tr ca ngi lao ng i vi pht trin
2

nn kinh t t nc ni chung v kinh t nng thn ni ring l rt quan trng. Ngun lao ng l ton b nhng ngi trong tui lao ng c kh nng lao ng ( theo quy nh ca nh nc: nam c tui t 16-60; n tui t 16-55). Lc lng lao ng l b phn ca ngun lao ng bao gm nhng ngi trong tui lao ng, ang c vic lm trong nn kinh t quc dn v nhng ngi tht nghip nhng c nhu cu tm vic lm b) Khi nim ngun lao ng nng thn. - Khi nim v ngun lao ng nng thn. Ngun lao ng nng thn l mt b phn dn s sinh sng v lm vic nng thn trong tui lao ng theo qui nh ca php lut (nam t 16 n 60 tui, n t 16 n 55 tui) c kh nng lao ng. Lc lng lao ng nng thn l b phn ca ngun lao ng nng thn bao gm nhng ngi trong tui lao ng c kh nng lao ng, ang c vic lm v nhng ngi tht nghip nhng c nhu cu tm vic lm. Tuy nhin do c im, tnh cht, ma v ca cng vic nng thn m lc lng tham gia sn xut nng nghip khng ch c nhng ngi trong tui lao ng m cn c nhng ngi trn hoc di tui lao ng tham gia sn xut vi nhng cng vic ph hp vi mnh.T khi nim ngun lao ng nng thn m ta thy lao ng nng thn rt di do, nhng y cng chnh l thch thc trong vic gii quyt vic lm nng thn.

- Khi nim v vic lm. Trc y trong c ch k hoch ho tp trung ngi lao ng c coi l c vic lm v c x hi tha nhn l ngi lm vic trong thnh phn kinh t quc doanh, khu vc nh nc v khu vc kinh t tp th. Trong c ch nh nc b tr vic lm cho ngi lao ng. Hin nay, nn kinh t nc ta chuyn sang nn kinh t hng ho nhiu thnh phn, quan nim v vic lm thay i mt cch cn bn. Theo iu 13 chng 3 B lut lao ng nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam nm 1994 ban hnh: "Mi hot ng lao ng to ra thu nhp, khng b php lut cm u c tha nhn l vic lm". Vi quan nim v vic lm nh trn s lm cho ni dung ca vic lm c m rng v to ra kh nng to ln gii phng tim nng lao ng, gii quyt vic lm cho nhiu ngi. iu ny c th hin trn hai gc : +Th trng vic lm c m rng bao gm tt c cc thnh phn kinh t, cc hnh thc t chc sn xut kinh doanh v cng khng hn ch v mt khng gian (trong nc, ngoi nc....). + Ngi lao ng c t do hnh ngh c t do lin doanh, lin kt t do thu mn lao ng theo php lut v s hng dn ca Nh nc t to vic lm cho mnh v thu ht thm lao ng. hiu thm v khi nim vic lm ta cn hiu thm hai khi nim sau: Th nht: vic lm y : theo nh ngha vic lm y trong cun s dng lao ng v gii quyt vic lm Vit Nam (trang 23- Nh xut bn s tht), th vic lm y

l s tho mn nhu cu vic lm ca bt c ai c kh nng lao ng trong nn kinh t quc dn. Hay ni cch khc vic lm y l trng thi m mi ngi c kh nng lao ng, mun lm vic th u c th tm c vic lm trong thi gian ngn. Th hai: thiu vic lm: c hiu l khng to c iu kin cho ngi lao ng s dng ht thi gian lao ng ca mnh. - Khi nim to vic lm. To vic lm cho ngi lao ng l pht huy s dng tim nng sn c ca tng n v, tng a phng v ca tng ngi lao ng nhm to ra nhng cng vic hp l n nh v y xong vic lm phi em li thu nhp m bo tho mn nhu cu i sng hng ngy cho ngi lao ng. - Khi nim s dng ngun lao ng. L hnh thc phn cng ngi lao ng vo cng vic mi cng vic c c tnh khc nhau v chuyn mn, hnh thi. S dng c hiu qu ngun lao ng thc cht l vic phn b ngun lao ng mt cch hp l sao cho vic s dng lao ng ny t c mc ch l tng trng v pht trin kinh t - x hi. Phn b ngun lao ng chnh l vic phn phi, b tr hnh thnh ngun lao ng theo quy lut, xu hng tin b vo cc lnh vc hot ng, cc ngnh kinh t, cc vng lnh th. Xt v bn cht th l s i mi tnh trng phn cng lao ng ngy cng tin b hn v t trnh ngy cng cao hn.

Phn b ngun lao ng hp l phi phi hp kt hp hi ho nhiu bin php phn b theo tng lnh vc sn xut, tng ngnh, tng ni b ngnh kinh t, tng vng lnh th trong phm vi quc gia. Mt xu hng c tnh quy lut l lc lng lao ng c phn b v lnh vc sn xut vt cht ngy cng gim v khi nn kinh t pht trin th nhu cu v hng th vn ho tinh thn ngy cng cao v y l nhu cu v hn. o to lao ng, nng cao trnh lnh ngh, trnh chuyn mn k thut, chm sc sc kho cho ngi lao ng, nng cao nng lc qun l, ch o v t chc sn xut. Trong lnh vc khng sn xut vt cht phn b t trng ln lao ng vo cc ngnh nghin cu khoa hc, y t gio dc, vn ho th thao, gim lao ng trong qun l hnh chnh, lao ng qun l.Trong lnh vc sn xut vt cht tng t trng lao ng, gim t trong lao ng trong ngnh nng nghip, bi v tng nng sut lao ng trong cc ngnh trn l thun li hn n tc ng tr li ngnh nng nghip.
2. Vai tr ca ngun lao ng nng thn.

Lao ng l mt trong ba nhn t ca bt c mt qu trnh sn xut no v trong thi i ngy nay khi m cc ngun lc tr nn khan him th n c xem xt l yu t quan trng nht ca qu trnh sn xut, vai tr ca ngun lao ng ni chung v ngun lao ng nng thn ni ring l rt quan trng trong qu trnh pht trin kinh t t nc. c bit trong giai on hin nay khi nc ta ang thc hin CNH - HH t nc trong CNH- HH nng nghip, nng
6

thn c c bit quan tm. V vy lao ng nng thn c vai tr ht sc quan trng n c th hin qua cc mt sau: a. Ngun lao ng nng thn tham gia vo qu trnh pht trin cc ngnh trong nn kinh t quc dn. Trong giai on u ca qu trnh cng nghip ho, ngun lc trong nng nghip c s lng ln v chim t trng cao trong tng s lao ng x hi. Song, cng vi s pht trin ca qu trnh cng nghip ho, ngun nhn lc trong nng nghip vn ng theo xu hng gim xung c tng i v tuyt i. Qu trnh bin i din ra theo hai giai on sau: - Giai on u: din ra khi t nc bt u cng nghip ho, nng nghip chuyn sang sn xut hng ho, nng sut lao ng nng nghip c gii phng tr nn d tha v c cc ngnh khc thu ht, s dng vo hot ng sn xut- dch v. Nhng do tc tng t nhin ca lao ng trong khu vc cng nghip cn ln hn tc thu ht lao ng d tha t nng nghip, do thi k ny t trng lao ng nng nghip mi gim tng i, s lng lao ng tuyt i cn tng ln. Giai on ny di hay ngn l tu thuc vo trnh pht trin ca nn kinh t ca t nc quyt nh. Chng ta c th nhn thy hin tng ny Vit Nam hin nay l hin tng c nhiu nng dn b rung v i lm cc vic phi nng nghip khc hoc i lm thu vi thu nhp cao hn l lm nng nghip. - Giai on th hai: nn kinh t pht trin trnh cao, nng sut lao ng nng nghip tng nhanh v nng sut lao ng x hi t trnh cao. S lao ng di ra do nng

nghip gii phng c ngnh khc thu ht ht. V th giai on ny s lng lao ng nng thn gim c tng i v tuyt i. Chng ta ang trong qu trnh cng nghip ho hin i ho v ch trng cng nghip ho hin i ho nng thn, hi vng s nng cao c nng sut lao ng nng thn, t s tng bc rt bt c lao ng nng thn tham gia vo cc ngnh sn xut khc. b. Ngun lao ng nng thn tham gia vo sn xut lng thc thc phm. Nc ta l mt nc c truyn thng nng nghip lu i dn s sng ch yu bng ngh nng. V vy, ngun lao ng nng thn tham gia vo sn xut nng nghip l rt ng o. Cng vi s i ln ca nn kinh t v s gia tng v dn s th nhu cu v lng thc thc phm ngy cng gia tng. Vic sn xut lng thc thc phm ch c th t c trong ngnh nng nghip v sc lao ng to ra lng thc, thc phm l do ngun lao ng nng thn cung cp. Nn kinh t pht trin gn vi s pht trin ca qu trnh th ho, thu nhp ca ngi dn tng ln i hi khi lng lng thc, thc phm ngy cng ln v yu cu v cht lng cng ngy cng cao. c th p ng v s lng v p ng yu cu v cht lng th ngun lao ng nng thn phi c nng cao v trnh tay ngh v kinh nghim sn xut Nh chng ta bit vo nhng nm 1980 ca th k trc hng nm chng ta phi nhp khu hng triu tn lng thc, v trong nhng nm bnh qun lng thc u ngi ca chng

ta ch t 268,2 kg/ngi/nm. Nhng do cht cht lng ngun lao ng nng thn ngy cng c nng cao trong nhng nm sau , c bit trong thi gian gn y nh : s lng, trnh chuyn mn k thut, tay ngh, hc vn ca ngi lao ng ngy cng c nng ln. Nn nng sut v sn lng lng thc tng nhanh c v s lng v cht lng. Khng nhng cung cp lng thc, thc phm n nh cho nhu cu trong nc m hng nm chng ta xut khu nng sn, thu c ngoi t ng k cho t nc trong thi gian qua to iu kin vt cht cho qu trnh CNH - HH t nc. vic cung cp lng thc, thc phm n nh v cht lng khng ngng c nng cao th ngun lao ng nng thn ng vai tr ht sc quan trng. c. Ngun lao ng nng thn tham gia vo qu trnh sn xut nguyn liu cho cng nghip ch bin Nng Lm - Thu sn . Cng nghip ch bin nng, lm, thu sn vi cc yu t u vo l cc sn phm m ngi lao ng nng thn lm ra. Trong thi k CNH - HH th pht trin cng nghip ch bin l rt quan trng nng cao sc cnh tranh ca sn phm nng nghip. d. Lao ng nng thn l th trng tiu th sn phm ca cc ngnh khc. Lao ng nng thn l th trng tiu th sn phm rng ln ca cc ngnh khc v ca chnh bn thn ngnh nng nghip. Ti thi im 01/07/2003, lc lng lao ng ca c nc l 42.128.343 ngi. Trong , khu vc nng thn c 31.941.500 lao ng

chim 75,82% lc lng lao ng ton quc. n thi im 01/7/2004, lc lng lao ng c nc c 43,255 triu lao ng tng gn 2.7%so vi thi im 01/07/2003. Trong lc lng lao ng nng thn c 32,706 triu ngi, chim 75,6% lc lng lao ng c nc. Vi dn s trn 30 triu th c th ni nng thn l mt th trng tiu th rng ln cn phi c khai thc trit . 3. c im ca ngun lao ng nng thn Do c im ca sn xut nng nghip c c im khc vi c im ca cc ngnh khc. V vy, lao ng nng thn cng c nhng c im khc vi lao ng cc ngnh kinh t khc, c th n biu hin cc mt sau: a. Lao ng nng thn mang tnh thi v. y l c im dc th khng th xo b c ca lao ng nng thn. Nguyn nhn ca nt c th trn l do: i tng ca sn xu nng nghip l cy trng vt nui chng l nhng c th sng trong qu trnh ti sn xut t nhin v ti sn xut kinh t an xen nhau. Cng mt loi cy trng vt nui nhng vng khc nhau c iu kin t nhin khc nhau chng cng c qu trnh sinh trng v pht trin khc nhau. Tnh thi v trong nng nghip l vnh cu khng th xo b c trong qu trnh sn xut chng ta ch c th tm cch lm gim tnh thi v ca sn xut nng nghip. T t ra v cho vic s dng cc yu t u vo ca qa trnh sn xut, c bit l vn s dng lao ng nng thn mt cch hp l c ngha rt quan trng.

10

b. Ngun lao ng nng thn tng v s lng. Dn s c coi l yu t c bn quyt nh s lng lao ng: qui m v c cu ca dn s c ngha quyt nh n qui m c cu ca ngun lao ng. Tnh n ngy 01/07/2002, dn s nng thn c trn 60 (triu ngi), chim 75,1% dn s c nc. Trong c 30.984 (ngn ngi) thuc lc lng lao ng thng xuyn, chim 76,1% tng lc lng lao ng thng xuyn ca c nc. Trong trn 76% lao ng trong khu vc sn xut nng - lm - nghip. Do s pht trin ca qu trnh th ho v s thu hp dn v tc tng t nhin ca dn s gia nng thn v thnh th nn t l dn s cng nh lc lng lao ng so vi c nc ngy cng gim. Mc d vy, qui m dn s v ngun lao ng nng thn n nm 2005 vn tip tc gia tng vi tc kh cao. D bo n nm 2005 lc lng lao ng thng xuyn ca c nc khong 44,6 triu ngi (bnh qun trong nm t 2000 n 2005 mi nm tng thm khong 1,2 triu lao ng) v t l lao ng nng thn s gim t 77,4% (nm 2002 xung cn khong 74% nm 2005) bnh qun hng nm t l ny gim khong 0,7%, nm 2000 - 2002 gim bnh qun hng nm v t l ny l 0,65% th lc lng lao ng nng thn Vit Nam nm 2005 s vo khong 33 (triu ngi). c.Cht lng ngun lao ng nng thn cha cao. Cht lng ca ngi lao ng c nh ga qua trnh hc vn, chuyn mn k thut v sc kho.

11

- Trnh hc vn v chuyn mn k thut: ngun lao ng ca nc ta ng v s lng nhng s pht trin ca ngun nhn lc nc ta cn nhiu hn ch, nhiu mt cha p ng c yu cu kht khe trong bi cnh t nc ang hi nhp kinh t quc t c bit chng ta ang chun b gia nhp t chc WTO trong thi gian ti trong nng nghip c xem l mt trong nhng th mnh. Ring lao ng nng thn chim hn 3/4 lao ng ca c nc. Tuy vy ngun nhn lc nng nghip, nng thn cha pht huy ht tim nng do trnh chuyn mn ca lao ng thp k thut lc hu. Do , c mt ngun lao ng vi trnh chuyn mn k thut cao th nh nc cn phi c chnh sch o to bi dng c ngun nhn lc trnh pht trin t nc. - V sc kho. Sc kho ca ngi lao ng n lin quan n lng calo ti thiu cung cp cho c th mi ngy, mi trng sng, mi trng lm vic,vv.... Nhn chung lao ng nc ta do thu nhp thp nn dn n cc nhu cu thit yu hng ngy cha p ng c mt cch y . V vy, sc kho ca ngun lao ng c nc ni chung v ca nng thn ni ring l cha tt.
II. Cc nhn t nh hng n ngun lao ng nng thn

1. Cc nhn t nh hng n s lng lao ng a. Dn s.

12

Dn s c coi l yu t c bn quyt nh s lng lao ng : qui m v c cu ca dn s c ngha quyt nh n qui m v c cu ca ngun lao ng. Cc yu t c bn nh hng n s bin ng ca dn s l: phong tc, tp qun ca tng nc, trnh pht trin kinh t, mc chm sc y t v chnh sch ca tng nc i vi vn khuyn khch hoc hn ch sinh . T n nh hng n qui m ca dn s, n ngun lao ng. Tnh hnh tng dn s trn th gii hin nay c s khc nhau gia cc nc. Nhn chung cc nc pht trin c mc sng cao th t l tng dn s thp: ngc li nhng nc km pht trin th t l tng dn s cao. T l tng dn s ca th gii hin nay l 1,8%, cc nc Chu l 2 - 3% v cc nc Chu Phi l 3 - 4%. Cn Vit Nam con s ny l 1.47% ( nm 2003) v 1.44% ( nm 2004). Hin nay 3/4 dn s sng cc nc ang pht trin, dn s tng nhanh trong khi pht trin kinh t tng chm, lm cho mc sng ca dn c khng tng ln c v to ra p lc ln trong vic gii quyt vic lm. Do k hoch ho dn s i i vi pht trin kinh t l vn quan tm ca cc nc ang pht trin trong c Vit Nam chng ta. c bit nng thn hin nay t l tng dn s vn cao hn thnh th v t l ph n sinh con th 3 nng thn cao gp i so vi thnh th ( 24% so vi 13%) b.T l tham gia lc lng lao ng. T l tham gia lc lng lao ng l phn trm ca dn s trong tui lao ng tham gia lc lng lao ng trong tng s ngun nhn lc. Nhn t c bn tc ng n t l tham gia

13

lao ng l b phn dn s trong tui lao ng. Nhng do c im ca lao ng nng thn bao gm c nhng ngi trn v di tui lao ng vn thch hp vi mt s cng vic v vn pht huy c kh nng ca h. c. Tht nghip v t l tht nghip. Tht nghip l hin tng nhng ngi trong tui lao ng c kh nng lao ng, ang khng c vic lm nhng ang tch cc tm vic lm ti thi im iu tra. S ngi khng c vic lm s nh hng n s ngi lm vic v nh hng n kt qu hot ng ca nn kinh t.Tht nghip l vn trung tm ca mi quc gia v n khng ch tc ng v mt kinh t m n cn nh hng n vn x hi. Theo cch tnh thng thng t l tht nghip tnh bng t l % gia tng s ngi tht nghip vi tng s ngun lao ng. Nhng i vi cc nc ang pht trin t l tht nghip ny cha phn nh ng s thc v ngun lao ng cha s dng ht. Trong thng k tht nghip cc nc ang pht trin, s ngi ngho thng chim t l rt nh v khi h tht nghip th h c gng khng thi gian ko di. Bi v h khng c cc ngun lc d tr, h phi chp nhn mi vic nu c. Do cc nc ang pht trin biu hin tnh trng cha s dng ht lao ng ngi ta s dng khi nim tht nghip hu hnh v tht nghip tr hnh. Tht nghip tr hnh bao gm bn tht nghip v tht nghip v hnh. Tnh trng ny xy ra ph bin nng thn ca cc nc ang pht trin cng nh nng thn Vit nam.

14

d. Dng di chuyn nng thn thnh th. Trc nm 1986 dng di chuyn nng thn - th c bit l th ln c hn ch ti mc ti a v ch yu di dng phn cng cng tc. Tuy nhin, cng vi s thnh cng ca chnh sch khon trong nng nghip, vic xo b ch bao cp trong phn phi, cc chnh sch ci cch trong khu vc nng nghp nng thn, s th ho v s ni lng ca ch h khu to nn nhng dng di chuyn lao ng t nng thn ra thnh ph, th x, th trn lm thu di ngy hoc ch tm vic lm trong nhng thng nng nhn... c thu nhp cao hn. Tnh chung trong ton quc, di dn nng thn, th c cng khong 150 - 200.000 ngi trong 1 nm. Cc th ln c t l di dn cao l H Ni, Thnh Ph H Ch Minh, bnh qun mi nm c khong t 55.000-80.000 ngi di c, chim khong 40-45% trong tng s dn tng ln hng nm ca thnh ph ny. iu dn ti s lao ng nng thn b gim st ng thi lao ng thnh th tng nhanh. Mt khc, do khng c trnh chuyn mn k thut nn s lao ng ny cng ch lm nhng cng vic nng nhc, bn hng rong thnh ph nn thu nhp khng cao nhng cng gii quyt c vn vic lm trong lc nng nhn. tuy nhin vic lao ng nng thn ra thnh ph ng nn cng chnh l gnh nng cho thnh ph v cc vn nh mi trng, an ninh trt t. Do vn t ra l phi to vic lm cho ngi lao ng nng thn ngay trn chnh qu hng ca h, gii quyt vic lm theo xu hng "ly nng bt ly

15

hng" to vic lm tng thu nhp ngay trn chnh qu hng ca h bng nhiu bin php nh : a dng ho cy trng vt nuI, cho ngi ngho vay vn vi li sut u i vv e. Dng di chuyn lao ng ra khi lnh th Vit Nam. y l hin tng nhng ngi lao ng nng thn i xut khu lao ng, l mt trong nhng hng i ca mt s t ngi ch khng phi l a s, bi v nhng ngi c kh nng xut khu lao ng nng thn l rt t v nhng yu cu ca nc nhp khu lao ng l kh cao nn dng di chuyn ny rt t nh hng n sn xut nng nghip. 2. Nhng nhn t nh hng n cht lng lao ng nng thn. S lng lao ng mi phn nh c mt mt s ng gp ca lao ng vo pht trin kinh t. Mt khc, cn c xem xt n cht lng ngun lao ng, l yu t lm cho lao ng c nng sut cao hn. Cht lng lao ng c th c nng cao nh gio dc, o to, nh sc khe ca ngi lao ng, nh b tr iu kin lao ng tt hn. - Gio dc c coi l mt dng quan trng nht ca s pht trin tim nng ca con ngi theo nhiu ngha khc nhau. Yu cu chung i vi gio dc l rt ln, nht l i vi gio dc ph thng, con ngi mi ni u tin rng gio dc rt c ch cho bn thn mnh v con chu h. Bng trc gic, mi ngi c th thy mi quan h gia gio dc v mc thu nhp. Mc d khng

16

phi tt c nhng ngi, v d nh tt nghip ht cp III c thu nhp cao hn nhng ngi mi tt nghip cp I, nhng a s l nh vy, v mc thu nhp ca h u cao hn nhiu. Nhng t c trnh gio dc nht nh cn phi chi ph kh nhiu, k c chi ph gia nh v chi ph ca quc gia. chnh l khon u t cho con ngi. cc nc ang pht trin gio dc c thc hin di nhiu hnh thc nhm khng ngng nng cao trnh vn ho v chuyn mn k thut cho mi ngi. Kt qu gi dc lm tng lc lng lao ng c trnh to kh nng thc y i mi cng ngh. Cng nghip thay i cng nhanh cng thc y tng trng kinh t. Vai tr ca gio dc cn c nh gi qua tc ng ca n i vi vic tng nng sut lao ng ca mi c nhn nh c nng cao trnh v tch lu kin thc. - Ging nh gio dc, sc kho lm tng cht lng ca ngun nhn lc c hin ti v tng lai, ngi lao ng c sc kho tt c th mang li nhng li nhun trc tip bng vic nng cao sc bn b, do dai v kh nng tp trung trong khi ang lm vic.Vic nui dng v chm sc sc kho tt cho tr em s l yu t lm tng nng sut lao ng trong tng lai, gip tr em pht trin thnh nhng ngi khe v th cht, lnh mnh v tinh thn. Hn na iu cn gip tr em nhanh chng t c nhng k nng, k xo cn thit cho sn xut thng qua gio dc nh trng. Nhng khon chi cho sc khe cn lm tng ngun nhn lc v mt s lng bng vic ko di tui lao ng. Ngoi yu t gio dc v sc kho, nhn t nh hng n nng sut lao ng cn c ng lc lao ng. y l mt nhn t quan

17

trng trong vic nng cao nng sut lao ng. Nhng ngi lao ng nng thn c xem l cn c, chu thng, chu kh do thc, trch nhim lao ng ca h l rt tt.
III. Kinh nghim s dng lao ng ca Trung Quc.

L mt nc ang pht trin ln nht th gii vi dn s qu ng v mc tng trng kinh t cha cao: s dng tt lao ng l mt nhim v rt nng n.Trong nhng thi k khc nhau, chnh ph: Trung Quc a ra nhng chnh sch khc nhau cho ph hp vi tnh hnh thc t, m bo quyn li cho mi cng dn theo hin php v Lut lao ng, ng thi s dng c hiu qu ngun nhn lc ca t nc. Hin nay, sau nhiu nm cng c v th nghim, Trung Quc c mt cch t chc lao ng ph hp vi nn kinh t th trng x hi ch ngha. V c bn nhng chnh sch ny kh thnh cng v c th c coi l bi hc kinh nghim qu bu cho cc nc ang pht trin khc. Theo s liu ca B bo tr x hi ca Trung Quc, trong 10 thng u nm 2004 trn lnh th Trung Quc gii quyt vic lm cho 7,74 triu lao ng thnh ph, hon thnh 86% ch tiu c nm t ra l 9 triu ngi. Tnh ht qu III/2004, s ngi ng k tht nghip cc thnh ph ca Trung Quc l 8,21 triu ngi, t l tht nghip l 4,2%, thp hn 0,1% so vi cui nm 2003. Hin nay, c ch mi v to vic lm bao gm cc hnh thc: Ngi lao ng t to vic lm, th trng iu tit vic lm, chnh quyn xc tin vic lm... bt u hnh thnh ti Trung Quc.

18

L mt nc ng dn nht th gii, Trung Quc c li th vi ngun lao ng di do, gi r. Tuy nhin, trong thi i cng ngh thng tin hin nay, lc lng lao ng c s dng phI c nhng tiu chun nht nh v gio dc v tay ngh, c bit l nhu cu ca cc cng ty nc ngoi i vi ngun lao ng ni a c chuyn mn nhng t tn km. Do vy, thng qua cc hnh thc gio dc, o to, Trung Quc thc hin cp chng nhn tiu chun ngh nghip nhm xy dng mt i ng lao ng c trnh hc vn, tay ngh cao. Hin nay, ti cc thnh ph ca Trung Quc, hn 80% s ngi tm c vic lm mi tt nghip trung hc ph thng tr ln hoc qua o to dy ngh, 45 triu ngi c cp chng nhn tiu chun ngh nghip. Nhn thc r v tm quan trng ca vn nu trn, Chnh ph Trung Quc t mc tiu gii quyt vic lm cho ngi lao ng l mt trong nhng nhim v cp bch nht. Cc bin php c th xc nh nhm thc hin c hiu qa nhim v ny l: a. a mc tiu gii quyt vic lm vo trong k hoch v chin lc pht trin kinh t trong cc k hoch v chin lc pht trin kinh t - x hi ca t nc; Ci cch kinh t theo hng pht trin nhanh khu vc dch v, khuyn khch pht trin cc doanh nghip va v nh; pht trin khu vc kinh t phi nh nc; thc hin chnh sch ti chnh tch cc tng co gin ca cu v lao ng.

19

b. Cc bin php thc y th trng lao ng. Chnh ph trung quc xc nh cc mc tiu rt c th; th trng lao ng Trung Quc phi pht trin mt cch thng nht, theo hng m ca, cnh tranh v quy phm ho. Trong , cc bin php c ch trng nht hin nay l; - Hon thin th ch th trng lao ng, ngi lao ng c thc s t do i tm vic lm, to iu kin thun li hng ho sc lao ng c th lu thng d dng trn th trng, khi thng cc ro lm phn mng th trng gia nng thn v thnh th, gia cc vng, to iu kin lao ng nng thn c c hi tt hn tham gia vo cc ngnh ngh phi nng nghip. - Hon thin cc chc nng ca th trng lao ng bng cch rt bt cch chc nng khng cn thit, gim bt s can thip ca b hoc c quan nh nc vo hot ng ca th trng lao ng. - u t xy dng c s vt cht cho th trng lao ng.Trc ht l xy dng cc trung tm, cc c s giao dch lao ng, cung cp c trang thit b, iu kin lm vic cn thit cho cc c s ny; ci to c s dch v gii thiu vic lm. - Nng cao trnh qun l ca i ng cn b, nhn vin lm vic ti cc th trng lao ng: c th l c cc bin php thu ht nhng ngi c trnh chuyn mn v phm cht ph hp vi loi hnh cng vic ny; o to nhn vin mi, c tnh chuyn nghip v qun l v vn hnh th trng lao ng.

20

c. Ci tin cng tc qun l ca nh nc ca Chnh ph i vi th trng lao ng. Chnh ph qun l th trng mt cch thng nht, c bi bn, tun th ng php lut. Chuyn cng nhn "di d" thnh dng cng nhn "tht nghip" tch h ra khi s "bo tr" ca doanh nghip, thc thi ch hp ng lao ng ton din, bt buc s lao ng di d phi c s n lc tm kim vic lm mi. d. Xc nh chnh sch thu ht nhn ti mt cch hp l. Hin nay, Trung Quc c chnh sch u tin h khu cho cc nhn ti thu ht lao ng c chnh cao. Cc nhn ti Trung Quc cn c u i c bit v tr cng lao ng; lng ca ngi lao ng c trnh cao hn nhiu so vi lng ca lao ng trung bnh. Lao ng c trnh cao Trung Quc cn c hng cc u i c bit v iu kin lm vic v sinh hot (th d: u i v nh , u tin mua c phiu, c c i hc tp v tu nghip nc ngoi). Trung Quc coi y l mt bin php gi chn v thu cc nhn ti trong v ngoi nc. e. Tng cng cng tc to o v o to li ngi lao ng. ng trc nm vn nan gii v trnh chuyn mn v tay ngh lao ng thp, v s bt hp l trong kt cu k nng lao ng, chnh Ph Trung Quc ra nhiu chnh sch bng cch huy ng c sc dn vo cng tc o to ngun nhn lc. Trong nhng nm gn y, Trung Quc cho php thnh lp mt s lng ln cc trng i hc v trng dy ngh dn lp, cc lp o to sinh vin c thu hc ph (p ng 50% nhu cu chi ph o to cao ng ca Trung Quc).

21

f. ci cch chnh sch tin cng tin lng hoc tin cng lao ng. Chnh sch tin cng tin lng lao ng ca Trung Quc c th c tm gn trong tm t sau: "u tin hiu qu, chiu c cng bng". Yu t hiu qu trn th trng lao ng dc t ln hng u. Yu t cng bng trong tr cng lao ng giai on ny ch c t trong hng "chiu c cng bng" trong thi im hin nay, Trung Quc cng phi p dng nhng bin php va c th, va kin quyt sau: - Tng cng vic thu thu thu nhp c nhn. - Hon thin ch tr cp x hi v m rng phm vi dch v ca h thng an sinh x hi. - Yu cu chnh quyn a phng, nht l chnh quyn thnh ph ln phi xy dng h thng an sinh x hi ca a phng mnh mi ngi u c hng mc sng ti thiu. - Trung Quc khng p dng quy nh v mc lng ti thiu. g. Nng cao hiu qu ca cc "Trung tm ti to vic lm" cho lao ng di d ca cc doanh nghip nh nc Trung Quc. Thc trng gii quyt vic lm Trung Quc thi gian qua c th gi cho chng ta mt s kinh nghim sau: - Phi c s thng nht nhn thc v vic lm, tm quan trng ca vic lm trong qu trnh pht trin kinh t x hi, c cng n vic lm l ci gc ca dn sinh.

22

- Xc nh r nhim v ca ng v chnh quyn cc cp l phi ly vic ci thin v to ra cng n vic lm l nhim v trng tm. - a dng ho cc hnh thc gii quyt vic lm: pht trin kinh t, pht trin vic dy ngh, nng cao cht lng ngh nghip, pht trin h thng dch v v cht lng tm vic lm ca ngi lao ng. -Bo m quyn li hp php ca ngi lao ng. -Nng cao thu nhp ca dn c thnh th v nng thn. -Pht trin h thng an sinh x hi nh chnh sch bo him, bo tr x hi thit lp h thng dch v y t v h thng bo v sc kho ca c dn, bo v mi trng sinh thi khu dn c. - Mt mc tiu quan trng ca cng tc gii quyt vic lm l: "nhanh chng lm cho nhng ngi cha thot ngho, gii quyt vn no m, ng thi tng bc i ln cuc sng kh gi". Mi mt quc gia c iu kin kinh t vn ho, x hi, nhng tim nng gii quyt vic lm khc nhau, song trong xu th ton cu ho v hi nhp kinh t quc t chng ta cn tham kho v vn dng sng to nhng kinh nghim ca cc quc gia, dn tc, nht l cc quc gia gn gi vi chng ta v lch s truyn thng vn ho gii quyt nhng vn lao ng v vic lm Vit nam.

23

Phn II
Thc trng s dng ngun lao ng nng thn ca nc ta hin nay

1. S chuyn dch lao ng nng thn. a. S chuyn dch lao ng nng thn theo vng. Ti thi im 01/07/2003, lc lng lao ng t 15 tui tr ln ca c nc l 42.128.343 ngi.Trong khu vc nng thn c 31.941.500 lao ng chim 75,82% lc lng lao ng ton quc (n c 15.888.646 lao ng chim 76,52% lc lng lao ng n ton quc). So vi nm 2002, lc lng lao ng khu vc nng thn tng 1,33% vi quy m tng thm l 417.900 ngi. Lc lng lao ng nng thn hin nay chim t trng ln (75,82%). Do , thc hin tin trnh CNH-HH nng nghip, nng thn th vic chuyn dch c cu lao ng theo vng theo ngnh ngh to ra nhiu vic lm thu ht lao ng nng thn ang l vn bc xc cn c gii quyt. Phn b lc lng lao ng nng thn theo 8 vng lnh th nh sau: - Vng ng bng Sng Hng: 7.619.657 ngi, chim 23,86% lc lng lao ng nng thn c nc. - Vng ng Bc : 4.117.596 ngi chim 12,86% lc lng lao ng ca c nc.

24

- Vng Ty Bc: 1.156.402 ngi chim 3,62% lao ng ca c nc. - Vng Bc trung B: 4.425.112 ngi chim 13,85% lc lng lao ng ca c nc. - Vng Duyn Hi Nam Trung B : 2.531.119 ngi chim 7,91%. - Vng Ty Nguyn: 1.644.570 ngi, chim 5,15%. - Vng ng Nam B: 7.395 ngi, chim 9,34%. - Vng ng Bng Sng Cu Long: 7.470.646 ngi, chim 23,39% lc lng lao ng ca c nc. S phn b lc lng lao ng khu vc nng thn gia cc vng trong c nc l khng hp l so vi tim nng ca cc vng. ng bng Sng Hng v vng ng bng Sng Cu Long l hai vng c tng s lao ng cao nht c nc, ngun lao ng di do v cng l hai vng sn xut nng nghip ln nht trong c nc. Trong khi Ty bc v Ty nguyn hai vng c t trng lao ng thp nht so vi cc vng trn nhng li c u th v quy m t ai v cc iu kin t nhin khc nhng li thiu lao ng c bit l lao ng c trnh chuyn mn k thut cao. Do trnh tnh trng lng ph trong vic s dng lao ng th cn phi c s b tr sp xp li lao ng gia cc vng trong c nc. Vng ng bng Sng Hng v vng ng bng Sng Cu Long l hai vng c s lng lao ng ng o nht, hai vng ny to ra hn 2,5 triu vic lm mi nm. Cc vng khc nh ng Bc v Ty nguyn ch chim di 5% tng s vic lm c nc. Tuy nhin cc vng pha bc, t l vic lm c phn cao

25

hn t l dn s. Ngoi tr ng bng Sng Cu Long, cc vng khu vc min trung v pha nam c t l vic lm thp hn mt cht so vi t l dn s. b. S chuyn dch lao ng theo ngnh. C cu lao ng chuyn dch cn chm lao ng vn ch yu tp trung trong nng nghip. Lao ng hot ng trong lnh vc phi nng nghip cn chim t l thp. V vy trong thi gian ti cn c gii php chuyn dch lao ng theo hng gim t trng lao ng trong nng nghip tng t trng lao ng trong cng nghip v dch v. 2. Quy m ngun lao ng nng thn. Cuc iu tra lao ng v vic lm 01/07/2003 c B lao ng - Thng binh v x hi phi hp vi Tng cc thng k thc hin cung cp thng tin lm cn c cho vic xy dng k hoch hng nm v 5 nm v lao ng v vic lm, nh gi tnh hnh thc hin ngh quyt IX ca ng v chuyn dch c cu lao ng theo ngnh kinh t, t l tht nghip ca lc lng lao ng trong tui lao ng khu vc thnh th v khu vc nng thn. Lc lng lao ng hay cn gi l dn s hat ng kinh t bao gm ton b nhng ngi t 15 tui tr ln ang c vic lm hoc khng c vic lm nhng c nhu cu lm vic trong thi k iu tra. Ti thi im 01/07/2003 lc lng lao ng t 15 tui tr ln ca c nc l 42.128.343 ngi.

26

Bng1: Dn s t 15 tui tr ln hot ng kinh t thng xuyn chia theo trnh hc vn khu vc nng thn nm 2002
Vng kinh t Tng s Cha bit ch Cha tt nghi p tiu B Sng 74647 49 39848 91 10639 59964 357729 219141 148228 89250 203085 100584 250754 hc 516398 594746 252153 444781 530953 334164 684624 227127 8 tt nghip tiu hc 167146 8 129526 9 341757 114468 3 108969 4 558219 130531 7 317211 4 tt nghip PT c s 397608 9 132586 5 151510 194434 2 589655 324607 542897 855315 1240830 411282 99361 612534 203108 166644 345441 586866 tt nghip PT trung hc

Hng ng bc Ty bc Bc b Duyn

22 trung 42945 68 hi 25026 60 15867 19 29788 63 71363

min trung Ty nguyn ng nam b ngbng sng long

Cu 27

Ngun: Nin gim thng k lao ng thng binh v x hi 2002 Nxb Lao ng x hi 2003, tr 23 -26.

27

3. Cht lng ngun lao ng nng thn. Mt nn kinh t tng trng nhanh v bn vng cn da vo ba yu t c bn l: p dng cng ngh mi, pht trin kt cu h tng hin i v nng cao cht lng ngun nhn lc. Qu trnh pht trin ngun nhn lc con ngi l qu trnh bin i v s lng, cht lng v c cu ngy cng p ng tt hn yu cu ca nn kinh t. Trong giai on pht trin nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, hin nay chng ta cng nhn thc r vai tr quyt nh ca ngun nhn lc nht l ngun nhn lc c cht lng cao vn l yu t vt cht quan trng i vi s pht trin lc lng sn xut. L mt quc gia ng th hai trn th gii v xut khu go song tnh hnh sc kho ca ngi lao ng nng thn cn hn ch nht l v cn nng v chiu cao. iu ny chu nh hng rt ln ca vic sinh hot n ung hng ngy hay ni ng hn l b chi phi bi mc thu nhp. Do dn s v lao ng tng nhanh, nng sut lao ng thp km v vy mc thu nhp ca dn c nng thn rt thp. Cuc iu tra mc sng tin hnh nm 1992-1993 v s liu thng k cng cho thy mc thu nhp bnh qun u ngi mt thng nng thn l 148,1 nghn ng (1994), c 20,6% s h thu nhp khng thanh ton khu phn n duy tr cuc sng, 21,55% s h thu nhp di mc trung bnh 18,13% s h c thu nhp kh v ch c 7,1% s h c thu nhp cao. Nh vy, s h c thu nhp di mc trung bnh v khng n chim ti 42,15%, s ngho vng nng thn l 57% gp 2 ln s ngho thnh th,

28

cho nn khong 90% s h ngho thuc v nng thn, kt qu t cuc iu tra mc sng dn c nm 1997-1998 cho thy t l i ngho gim t 50% (1993) xung cn 30-35%. iu ng ch l c cu thu nhp ca dn c nng thn cho n nay vn da ch yu vo nng nghip v lm nghip (nm 1996 - 49,2%) v xu hng ny t thay i so vi cc nm trc (1993 - 51,57%) Sc kho v th trng ca ngi Vit Nam ni chung l nh b, hn ch nhiu v th lc, cho d c b li u th v s chm ch, sing nng, do dai th th lc nh vy cng kh tr vng c trong nhng dy chuyn sn xut i hi cng lm vic cao. Theo s liu iu tra v thc trng th lc ca lao ng ti Vt Nam, ngun lao ng vit Nam c th lc km, th hin qua cc ch s v chiu cao, cn nng trung bnh sc bn. C th l trong khi chiu cao trung bnh ca ngi lao ng Vit Nam l 1,50m, cn nng 39kg th cc con s tong ng ca ngi Philippines l 1,53m, 45,5kh: ngi Nht l 1,64cm: 53,3kg. S ngi khng tiu chun v cn nng Vit Nam ti 48,7%, s ngi ln suy dinh dng l 28%, ph n thiu mu l 40% (s liu iu tra nm 2000). y l vn kh nghim trng, nn khng c gii quyt sm s nh hng khng nh n sau ny 4. Thc trng s dng ngun nhn lc - Xt trn gc vic lm. Trong nhng nm i mi va qua Vit nam t dc nhng thnh tu kinh t to ln, c bit l trong lnh vc nng
29

nghip. Tuy vy, nng thn Vit nam hin ang chim hn 70 % lao ng x hi v thch thc ln nht trong khu vc ny l tnh trng tht nghip, thiu vic lm ca ngi lao ng ang rt ln v c th tip tc gia tng. Trong nhng nm gn y, nhiu cuc iu tra, kho st cho thy t l tht nghip chnh thc khu vc nng thn chim t 3-4% (nm 1989 t l ny l 3,28% v nhng nm 1998 l 3,9%). Tuy nhin, tnh trng thiu vic lm nghim trng l c im ni bt ca lao ng nng thn. Nm 1995, Vin khoa hc lao ng v cc vn x hi tin hnh iu tra c bn v lao ng v cc vn x hi. Kt qu iu tra cho thy tnh hnh s dng lao ng mt s vng nh sau: vng ng Nam B, t l thiu vic lm ca dn s trong tui lao ng khu vc nng thn l 32,36% v nu nh gi theo mc thiu vic lm th nhm lao ng thiu vic lm trn 50% chim t l cao nht (59,83%), tip n l thiu vic lm mc 30-50% (chim 36,32%) v thiu vic lm di 30% (chim 3,85%). Ty nguyn, t l thiu vic lm khu vc nng thn l 35,59%, trong thiu vic lm di 3 thng chim 73,36%. Thiu vic lm t 3-6 thng chim 21,67% v thiu vic lm trn 6 thng l 4,97%. Bc Trung B t l thiu vic lm ca dn s trong tui lao ng khu vc nng thn l 43,88%, trong phn theo mc thiu vic lm th cao nht l mc thiu vic lm di 30% - chim 68,98%, tip n l thiu vic lm t 30 - 50%- chim 23,19% v thiu vic lm trn 50% chim 7,82%....

30

Theo s liu iu tra ca B lao ng - Thng binh v x hi v Tng cc thng k, s lao ng thiu vic lm trong khu vc nng thn nm 1998 l 8.219.498 ngi, chim 28,19% tng s lao ng hot ng kinh t thng xuyn ca khu vc (nm 1997 t l ny l 25,47%). Trong , n c 382.616 ngi, chim 12,85% so vi tng s ngi thiu vic lm v bng 26,19% tng s lao ng n 15 tui tr ln hot ng kinh t thng xuyn khu vc ny. S ngi thiu vic lm tp trung nhiu nht nhm tui 15 - 24 (chim 34,03%), tip n l nhm tui t 25 - 34 (chim 28, 24%), v thp nht l nhm tui 60 tr ln( chim 15,76%). So vi nm 1996, s ngi tht nghip nhm tui 15- 24 tng khong 1,1%, nhng la tui 25-34 li gim 1,15%. Trn 7 vng lnh th, khu vc nng thn ca BSH (ng bng Sng Hng) c t l thiu vic lm cao nht (37,78%), tip n l vng Bc trung b (33,61%), thp nht l vng Ty Bc (18,12%). Xt theo c cu ngnh kinh t, s lng v t l lao ng thiu vic lm khu vc nng thn phn b nh sau: ngnh sn xut nng nghip v lm nghip c 6.991.718 ngi, chim 85,06%; ngnh cng nghip ch bin c 327.053 ngi ( chim 3,98%); ngnh thng nghip sa cha xe c ng c c 296.802 ngi, chim 3,61%; ngnh xy dng c 168.395 ngi, chim 2,05%; ngnh thu sn c 118.329 ngi, chim 1,44%; cn li ngnh khc chim t l t 0,1- 1%. Nh vy, s ngi thiu vic

31

lm khu vc nng thn ch yu vn nm khu vc nng nghip. Trong c cu chia theo thnh phn kinh t, s ngi 15 tui tr ln hot ng kinh t thng xuyn thiu vic lm nng thn nm 1998 ch yu tp trung thnh phn kinh t ngoi nh nc (8.083.320 ngi, chim 98,34%); tip n l khu vc kinh t nh nc (112.305 ngi, chim 1,36%); cc khu vc v thnh phn kinh t khc chim t l khng ng k. Nu so vi nm 1997, s ngi thiu vic lm nng thn thuc khu vc kinh t ngoi nh nc tng 10,74% vi mc tng tuyt i l 787.009 ngi; khu vc kinh t ngoi nh nc tng 106,18%, vi mc tng tuyt i l 57.835 ngi; khu vc kinh t nc ngoi tng 232,59% vi mc tng tuyt i l 4.509 ngi. S tng ln nhanh chng ca lao ng thiu vic lm khu vc ngoi nh nc (t 43,04% nm 1996 ln 98,34% nm 1998) chng t khu vc ny ang gp kh khn trong to m vic lm cho ngi lao ng. Nu xt theo v th lao ng th s ngi thiu vic lm khu vc nng thn nm 1997 ch yu vn l lao ng h gia nh (3.446.346 ngi, chim 46,70%) so vi tng lao ng thiu vic lm khu vc. Tip n l ch kinh t h v cc cng vic t lm (2.870.724 ngi, chim 38,90%), ngi lm cng n lng ( 904.594 ngi, chim 12,60%), cc loi khc chim t l khng ng k . Nh vy, t nm 1988 n nay, s lao ng khng c vic lm thng xuyn trong khu vc nng thn ngy cng gia tng; n nm 1998 trong tng s gn 30 triu lao ng nng thn

32

c ti gn 9 triu lao ng tht nghip hoc bn tht nghip y l con s khng nh, thc s bo ng i vi nn kinh t t nc. - Xem xt thi gian s dng lao ng. Nhng nm gn y, nhiu chnh sch, chng trnh v gii php tm v m c trin khai gp phn tch cc vo cng cuc xo i gim ngho, pht trin vic lm v gii quyt vic lm cho lao ng nng thn. T l s dng thi gian lao ng nng thn tng t 73,88% (nm 2000) ln 74,37% (nm 2001). Tnh ring cho lao ng thun nng tng t 68,01% (nm 2000) ln 73,82% (nm 2001) v 74,63% (nm 2002). Tuy nhin, vn vic lm cho lao ng nng thn, c bit l cc vng thun nng vn cn rt bc xc. S lng v t l thiu vic lm vn tip tc gia tng, khu vc nng thn hu nh ngi lao ng chi s dng ht 2/3 thi gian lao ng ca mnh (40 gi/tun), 1/3 s thi gian cn li, h khng c vic lm. Bng 2. T l s dng thi gian lao ng nng thn Vit nam (tnh n thi im 1/7/2002) n v: %
Nm 2001 Tng s Nam 74,37 74,30 sng 75,63 75,96 73,12 72,82 72,80 7,16 72,88 73,04 33 Nm 2002 Tng s N 75,41 75,38 75,53 75,74 75,53 71,08 74,58 75,65 71,08 74,84

Ton quc ng bng Hng ng bc Ty bc Bc trung b

Duyn hi nam trung 74,40 b Ty nguyn 77,16 ng nam b 76,50 ng bng sng cu 73,39 long

74,22 77,30 76,61 72,61

74,96 78,07 75,50 76,62

74,81 78,12 75,08 71,73

Ngun:

"Bo co iu tra Lao ng - vic lm", B lao

ng - Thng binh v x hi, thng 7/2002 5.V trnh hc vn ph thng v chuyn mn k thut ca lc lng lao ng V Trnh hc vn ph thng nm 2004 so vi nm 1/7/2003, nhn chung t l m ch v cha tt nghip tiu hc ca lc lng lao ng c nc l 17,1%, gim 3,1%. Cn t l tt nghip ph thng c s l 32,8%, tng 2,6% v PTTH l 19,7% tng 1,4%. Ring 8 vng lnh th, vng c t l m ch v cha tt nghip tiu hc cao nht l Ty Bc ( 34,9%); tip n l Ty Nguyn (25,9%); Thp nht l ng bng sng Hng 2,8%. Vng c t l tt nghip PTTH cao nht l BSH (26,5%); Tip n l NB (25,6%),Thp nht l BSCL ( 10,5%); Ty Bc l (11,7%). V trnh chuyn mn k thut, t l qua o to ni chung ca c nc l 22,5%. Trong t l qua o to ngh ( bao gm c ngn hn v di hn, khng phn bit c v khng c chng ch tt nghip) l 13,3%; tt nghip THCN l 4,4%; tt nghip cao ng, i hc tr ln l 4,8% so vi nm 2003 t l lao ng qua o to ca c nc tng 1,5%; Trong

34

 t l qua o to ngh tng 0,8%; t l tt nghip THCN tng 0,3%: C-H tng 0,4%. 6. nh gi a. Nhng mt t c. Trong nhng nm i mi va qua Vit Nam t c nhng thnh tu kinh t to ln, kinh t lun tng trng vi tc cao. gp phn vo thnh cng th lc lng lao ng nng thn c phn ng gp quan trng. C cu kinh t nng thn chuyn dch theo hng tch cc gim dn lao ng lm vic trong lnh vc nng nghip tng dn lao ng lm vic lm vic trong lnh vc cng nghip v dch v thc y nhanh qu trnh thc hin CNH - HH. C s h tng nng thn cng pht trin, to iu kin pht trin sn xut. S lao ng c vic lm ngy mt tng, kt qu l nm 2003 gii quyt vic lm cho 1.505.000 ngi, tng gn 6% so vi nm 2002, trong phn ln (74,4%) vic lm c gii quyt t cc chng trnh pht trin kinh t x hi. T l tht nghip gim xung, gim (0,23%) so vi nm 2002 v t l s dng thi gian lao ng nng thn l 77,94% (tng 2,53% so vi nm 2002) t n c bn gii quyt c vn tht nghip v bn tht nghip nng thn. b. Nhng hn ch cn tn ti. Tuy nhng thnh tu t c l rt to ln v c ngha quan trng trong cng cuc pht trin t nc. Nhng bn cnh n vn cn tn ti nhiu bt cp lm km hm qu trnh pht

35

trin kinh t c bit l kinh t nng thn. Trong vn lao ng v s dng lao ng nng thn cng tn ti nhng hn ch sau: - V cht lng lao ng: hu ht lao ng nng thn nc ta u c cht lng thp ch yu cha qua o to, cha p ng c yu cu kht khe trong bi cnh t nc ang hi nhp kinh t quc t v y nhanh CNH - HH. - V mt c cu lao ng: tuy c cu lao ng ang chuyn dch theo xu hng tch cc (gim t l lao ng trong nng nghip tng t trong lao ng trong lnh vc cng nghip v dch v trong nng thn) nhng hin nay lao ng vn ch yu tp trung trong lnh vc nng nghip.

36

Phn III. Mt s gii php s dng ngun lao ng nng thn

I. Quan im s dng ngun lao ng

1. Quan im pht trin ngun lao ng Trc xu th pht trin nh v bo ca khoa hc, cng ngh, ca ton cu ho v c bit s ni ln ca nn kinh t tri thc, u t vo ngun nhn lc con ngi ang thc s c coi l hng u tin s mt. Nhiu quc gia Chu u t mnh m vo vic tng tr t thc hin chin lc "cng nghip ho n u" to ra chic cha kho thn k m li cho "con ng tt n s pht trin". u t vo con ngi, vo ngun nhn lc ang tr thnh yu t c tc ng mnh m nht n tng trng kinh t. nc ta, cc ngh quyt i hi ng u t ra yu cu chm lo pht trin ngun lc con ngi, pht trin tri thc ca con ngi Vit Nam th hin trong cc lnh vc khoa hc cng ngh, gio dc v o to nhm nng cao dn tr o to nhn lc, bi dng nhn ti v ly vic pht huy ngun lc con ngi lm yu t c bn cho s pht trin nhanh v bn vng. Tng cng u t pht trin ngun lc con ngi v nng cao cht lng cuc sng ca nhn dn khng ch l yu cu khch quan i vi kinh t x hi, m cn l nhn t bo m nh hng x hi ch ngha ca qu trnh pht trin t nc.

37

Bn cnh cc li th cnh tranh hu hnh nh ti nguyn thin nhin, v tr a l, ngun vn... th lc lng lao ng di do, c tim nng tr tu chnh l lith cnh tranh ln nht ca nc ta. Ni cch kc, pht trin ngun nhn lc c ng v nh nc ta coi l khu t ph trong qa trnh pht trin kinh t x hi t nc. V vy, cc quan im pht trin ngun nhn lc vi cht lng ngun nhn lc p ng c nhu cu pht trin kinh t t nc trong qa trnh hi nhp a. Gio dc gi v tr quyt nh trong pht trin ngun lao ng Gio dc v o to gi v tr quyt nh n cht ng ngun lao ng, gio dc, o to l mt b phn hu c ca chin lc pht trin kinh t x hi nhm to ra ngun lao ng c cht lng cao thc hin cac mc tiu kinh t x hi ca t nc. Gio dc c coi l mt dng quan trng nht ca s pht trin tim nng ca con ngi theo nhiu ngha khc nhau, yu cu chung i vi gio dc l rt ln, nht l i vi gio dc ph thng, con ngi mi ni u tin rng gio dc rt c ch cho bn thn mnh v con chu h. Kt qu gio dc lm tng trnh lao ng, to kh nng thc y nhanh qu trnh i mi cng ngh, cng nghip pht trin cng nhanh cng thc y tng trng kinh t. Vai tr ca gio dc cn c nh gi qua tc ng ca n i vi vic tng

38

nng sut lao ng ca mi c nhn nh c nng cao trnh v tch lu kin thc. b. Pht trin ngun nhn lc l s nghip chung ca ng, Nh nc v nhn dn. X hi ho cng tc o to, bi dng lao ng nng thn, tnh cht x hi th hin ch mi cp, mi ngnh, mi hi qun chng (hi lm vn, hi ph n, hi cu chin binh...), mi ngi lao ng cng nh cc t chc hp tc quc t cng tham gia cng tc o to, bi dng lao ng nng nghip, nng thn, trong vic xy dng chng trnh bin son ti liu, xy dng c s vt cht cc trng lp. X hi ho cn th hin ch ngi c o to, bi dng trc dy cho ngi cha c o to bi dng. Cc gia nh tham gia truyn ngh "cy ngh" tiu th cng, ngh gia truyn cho cc thnh vin trong gia nh, dng h. X hi ho cn th hin ch ngi hc, ngi s dng v a phng cng chia s kinh ph. Cng tham gia xy dng c s vt cht cho o to, bi dng nh xy dng cc trung tm hc tp cng ng, tn dng cc trng hc khi ngh h, cc cu lc b hoc nh dn v cng s dng tt lao ng c o to bi dng. 2. Mt s vn cn quan tm trong giai on gii quyt vic lm khu vc nng thn nhng nm ti. Chin lc pht trin kinh t x hi giai on 2001-2010 c thng qua ti i hi ln th IX ca ng xc nh n nm 2010 t l lao ng nng nghip trong lao ng x hi nc ta cn khong 50% v qu thi gian lao ng s dng nng thn t
39

khong 80-85%. Vic thc hin cc ch tiu chin lc v lao ng nng thn nc ta trong qu trnh cng nghip ho, hin i ho t nc. u nhng nm 90 va qua, lao ng trong nng nghip nc ta chim khong 72% lc lng lao ng x hi. n u nhng nm 2001, t l ny l 68-69%, tc sau gn 10 nm pht trin kinh t v chuyn dch c cu kinh t nng thn, chng ta gim c khong 3-4% lao ng x hi hot ng trong lnh vc nng nghip. Ti nm 2010 tc trong khong 10 nm tip theo chng ta phi phn u gim t l lao ng x hi trong lnh vc nng nghip xung khong 18-19%. y l mt ch tiu rt cao so vi mc t c ca khong thi gian 10 nm v trc. Trong khi bc vo giai on 2001-2010 t l tng dn s nc ta cn mc 1,7%/nm v nng thn l 2%/nm. Hng nm c nc c khong 1,5 triu ngi bc vo tui lao ng, s ngi tm c vic lm l 1,2 triu ngi. Nh vy, hng nm trn c nc s ngi khng c vic lm tng thm khong 0,3 triu ngi (hn 2/3 s ny l khu vc nng nghip nng thn). Thc t trn y cho thy rng, vic hon thnh nhng ch tiu chin lc v lao ng v s dng qu thi gian lao ng nng thn nc ta vo nm 2010 c ngha rt to ln, song cng l mt nhim v ht sc kh khn. hon thnh nhim v ny i hi phi c nhng gii php v m ng b v hu hiu thc hin mt cch c kt qu vic phn cng li lao ng v to thm nhiu vic lm cho lao ng nng thn.

40

My quan im c bn v gii quyt vn vic lm cho lao ng nng thn nc ta. a. Gii quyt vn vic lm cho lao ng nng thn nc ta trong nhng nm ti phi da ch yu vo cc bin php to vic lm ngay trong lnh vc nng nghip nng thn. mi quc gia, trong qu trnh cng nghip ho, hin i ho, s phn v lao ng x hi mang tnh quy lut nh sau: Trc khi tin hnh cng nghip ho, lao ng trong nng nghip nng thn tng nhanh c v tuyt i v tng i. Khi tin hnh cng nghip ho, lao ng nng nghip nng thn gim xung v tng i nhng v tuyt i vn tng ln. Ch n giai on cng nghip "ct cnh" tc cng nghip ho v c bn hon thnh th lao ng trong nng nghip, nng thn mi gim c v tng i v tuyt i. Tnh quy lut trn th hin rt r xu hng bin ng s lng trang tri v quy m t ai bnh qun mt trang tri cc nc. nhng nc hon thnh cng nghip ho, do cng nghip v dch v pht trin cao thu ht mnh lao ng nng nghip, nng thn dn n lao ng nng nghip, nng thn, nhn khu nng nghip v h nng nghip gim v tuyt i. iu ny lm gim s lng trang tri nng nghip, ng thi tng quy m t ai ca trang tri. M nhng nm 1950 c 5.648.000 trang tri, nm 1970 c 2.954.000 trang tri v nm 1992 cn 1.925.000 trang tri, quy m bnh qun 1 trang tri nm 1950 l 86 ha, nm 1970 l 151 ha v nm 1992 l 198,7 ha. Php nm 1955 c 2 triu 285.000 trang tri nm 1993 cn

41

801400 trang tri ; quy m din tch bnh qun mt trang tri 1955 l 14 ha, nm1993 l 35,1 ha. Trong khi cc nc ang cng nghip ho do lao ng nng nghip cn tng v tuyt i dn ti s h nng nghip tng tuyt i nn din ra xu hng ngc li; s lng trang tri tng ln v quy m t ai trang tri gim xung. n 1955 c 44.354.000 trang tri, nm 1985 c 97.720.000 trang tri; quy m bnh qun mt trang tri nm 1953 l 3,01 ha, nm 1985 cn 1,68 ha. Philippin nm 1938 c 1.639.000 trang tri, nm 1980 c 3.420.000 trang tra; quy m din tch bnh qun mt trang tri nm 1948 l 3,4 ha, nm 1980 cn 2,62 ha. nc ta giai on 2001-2010 l giai on ang trong tin trnh cng nghip ho, cng nghip cha ct cnh, dch v cha pht trin, sc thu ht lao ng nng nghip cn hn ch nn lao ng trong lnh vc nng nghip, nng thn vn tip tc tng v tuyt i. Thc t trn s lm cho tnh trng thiu vic lm ca lao ng nng nghip, nng thn ngy cng gia tng nu khng c cc bin php to vic lm hu hiu ngay t trong lnh vc nng nghip, nng thn. b. Gii quyt vn vic lm cho lao ng nng thn nc ta nhng nm ti cn c thc hin vi cc gii php ton din v ng b, ng thi cn c mt s gii php mang tnh t ph. Gii quyt vn vic lm m bo thu nhp, i sng v gim lao ng d tha trong nng thn v ang l vn nan gii nc ta do cc iu kin, cc yu t nh hng trc tip

42

v gin tip n gii quyt vic lm cho lao ng nng thn u c kh khn v vng mc. C th d dng nhn thy nhng kh khn, vng mc nh hng ti gii quyt vic lm cho lao ng nng thn do c cu kinh t nng thn cn nhiu bt cp, trnh hc vn v tay ngh ca ngi lao ng nng thn cn thp, h thng dy ngh km pht trin, c s h tng nng thn thp km, th trng nng sn v cc sn phm ca kinh t nng thn cn ch tc... Do vy gii quyt vn vic lm cho lao ng nng thn cn phi xc nh v thc thi mt h thng cc gii php ng b v hu hiu. c. Nh nc gi vai tr c bit quan trng trong gii quyt vn vic lm cho lao ng nng thn nc ta. Cc kh khn, vng mc trong gii quyt vn vic lm cho lao ng nng thn nc ta nh nu trn l ph bin v bao trm cc iu kin, cc yu t ch yu lin quan n gii quyt vn vic lm cho lao ng nng thn. khc phc nhng kh khn vng mc trn y cn c s quan tm v s gp sc ca ton x hi, trong nh nc gi vai tr c bit quan trng. Vai tr ca Nh nc c th hin ch yu s qun l, iu tit v tc ng ca nh nc ti qu trnh gii quyt vn vic lm cho lao ng nng thn thng qua cc ch trng chnh sch kinh t - x hi v cc bin php t chc qun l v m ph hp nhm to iu kin thun li trin khai thc hin cc gii php to vic lm cho lao ng nng thn. Kinh nghim ca cc nc, nht l cc nc trong khu vc, cho

43

thy, nh nc c vai tr quyt nh trong gii quyt vn vic lm cho lao ng trong khu vc nng thn.
II. Mt s gii php s dng lao ng nng thn nc ta hin nay.

Nh khng nh trn, to vic lm v s dng hp l lao ng nng thn nc ta hin nay cng nh trong nhng nm ti th cn c mt s gii php sau: 1. Xy dng li c cu sn xut nng nghip tng a phng. Xy dng mt c cu kinh t hp l chng nhng c ngha quyt nh i vi vic pht trin kinh t ca c nc m, cn c ngha i vi vic s dng y v hp l ngun lao ng x hi, trong c lao ng nng thn. Trong iu kin nc ta lao ng nng thn cn chim t trng ln, th vic s dng y v hp l ngun lao ng nng thn cng phi c thc hin trong mi quan h hu c vi vic pht trin cc ngnh kinh t quc dn khc hnh thnh c cu phn cng lao ng mi nhm thc hin c cu kinh t hp l. M rng v pht trin cc ngnh kinh t quc dn: Cng nghip v tiu th cng nghip, giao thng thng mi v dch v... l m rng a bn sn xut, thu ht mi ngi c kh nng lao ng trong nng thn. Vic phn phi sc lao ng gia nng nghip vi cc ngnh kinh t quc dn khc phi m bo cho nng nghip c v s lng v cht lng mt c cu lao ng hp l cho nng nghip pht trin theo ng nh hng x hi ch ngha. Vic

44

rt bt lao ng trong nng nghip chuyn sang cc ngnh kinh t khc l tu thuc vo nng cao nng sut lao ng nng nghip. C cu kinh t ca t nc phi gn lin vi vic pht trin kinh t i ngoi. Trong khi nhiu a phng hin nay c cu sn xut nng nghip vn cn mang nng tnh t cung t cp, trong trng trt vn l ch yu, chn nui ch chim t trng nh ( cc a phng ny t trong chn nui thng khng qu 20% gi tr sn xut nng nghip). Trong trng trt, din tch trng cy lng thc, c bit l trng la, chim t trng rt cao. Cc cy cng nghip, cy n qu v cc cy trng c trnh thm canh v c gi tr kinh t cao cn chim t trng thp. Trong nhng nm ti, gp phn to thm vic lm cho lao ng nng thn, cn thc y mnh vic c cu li sn xut nng nghip mi a phng theo hng pht trin cc ngnh chn nui v pht trin cc loi cy trng c trnh thm canh v c gi tr kinh t cao m th trng, nht l th trng ngoi nc, c nhu cu. Vic pht trin chn nui v pht trin cc loi cy trng c trnh thm canh v gi tr kinh t cao s thu ht mt b phn ng k lao ng nng thn vo sn xut nng nghip. C cu li sn xut nng nghip theo hng trn s to iu kin khai thc y hn cc ngun lc pht trin ca tng a phng, trong c ngun lc lao ng phc v pht trin kinh t a phng. mt s ni nhiu din tch trng la mt v c chuyn sang trng cy n qu hoc kt hp trng

45

cy n qu vi nui c em li hiu qu kinh t cao hn hn so vi trng la trc y, ng thi thu ht thm ng k lao ng vo sn xut, n c ngha quan trng trong vic s dng y v hp l ngun lao ng nng thn nc ta. 2. Phn b lao ng hp l gia cc vng l bin php quan trng s dng y v hp l ngun nhn lc trong nng thn. Thc hin vic phn b lao ng i hi phi kt hp cht ch lao ng vi cc ngun ti nguyn v t liu sn xut sn c trong tng vng khc nhau trn phm vi c nc khai thc c hiu qu tim nng , to ra nhiu ngnh mi, nhiu vng chuyn mn ho kt hp vi pht trin tng hp, lm cho nn kinh t c nc pht trin mt cch ng u. Vic iu chnh sc lao ng t ni ng n vng tha dn trong tng tnh, trong mi huyn c ngha thit thc trong vic s dng ngun nhn lc trong ni b a phng mnh. ng thi phi ch iu chnh sc lao ng gia cc vng hp l hn. thc hin c vic th yu cu trc ht i vi tng tnh, tng huyn, cng nh tng doanh nghip nng nghip phi nm chc nhn lc v nhu cu lao ng. Dn s l c s ca ngun nhn lc. V vy, k hoch ho ngun nhn lc phi gn lin vi k hoch ho dn s. Trong khi dn s tng ln kh nhanh, thu nhp quc dn bnh qun u ngi cn thp, v vy phi thc hin k hoch ho dn s v coi l cuc vn ng ln c ngha chin lc v kinh t x - hi.
46

3. Pht trin cng nghip nng thn bao gm c tiu th cng nghip, pht trin dch v nng thn c ngha quan trng trong vic s dng ngun nhn lc, pht trin sn xut v nng cao i sng lao ng nng thn. Pht trin cc ngnh ngh nng thn l sn xut nguyn liu, cng c sn xut, thc hin ch bin, dch v i sng, vv... Mt b phn lao ng nng nghip cha c vic lm c th lm dch v trong cc ngnh khc. Trong vic pht trin ngnh ngh nng thn cn phi to ra tng bc nhng ngi c ngh v hnh thnh cc lng ngh. y mnh hn na vic trang b cho ngi lao ng nhng t liu sn xut cn thit; m bo c v s lng, cht lng v chng loi cng c sn xut. 4. Pht trin cc doanh nghip va v nh trong nng thn. Cc doanh nghip va v nh (s dng t 4-5 n vi chc lao ng) c vai tr rt quan trng trong pht trin kinh t nng thn. V thc cht cc doanh nghip va v nh ch yu ra di v hot ng trn c s kinh t gia nh v tiu ch. y l loi hnh doanh nghip thch ng rng ri trong nn kinh t do c th thay i mt cch linh hot v phng hng, quy m sn xut kinh doanh v ng dng cng ngh sn xut...Tnh thch ng rng to kh nng cho cc doanh nghip va v nh c th ng vng trn th trng. Cc doanh nghip va v nh vi phng hng sn xut kinh doanh a dng c th phn b rng khp a bn nng thn l mt ngun thu ht lao ng ti ch quan trng, gp phn quan trng trong vic gii quyt vic lm cho lao
47

ng nng thn.Vic pht trin cc doanh nghip Hng trn Trung Quc nhng nm qua, m ch yu l cc doanh nghip va v nh, thu ht v gii quyt vic lm cho hn 100 triu lao ng nng thn, gp phn quan trng gii quyt sc p vic lm cho lao ng nng thn. nc ta, cc doanh nghip va v nh trong nng thn cn thiu vng. Tr cc vng c cc lng ngh pht trin (c nc c khong 1.400 lng ngh, trong c khong 300 lng ngh truyn thng), cc vng cn li hu nh khng c hoc rt thiu vng cc doanh nghip va v nh kinh doanh cc ngnh ngh, dch v phi nng nghip. Trong nhng nm ti, gp phn gii quyt vic lm cho lao ng nng thn, cc a phng v c s cn c cc bin php khuyn khch pht trin cc doanh nghip va v nh kinh doanh c ngnh ngh, dch v phi nng nghip v pht trin cc loi hnh trang tri nng, lm, ng nghip ph hp vi tng a phng v c s. 5. Pht trin dy ngh, nng cao trnh vn ho, trnh chuyn mn k thut, trnh nghip v ca ngi lao ng trong nng thn. Hin nay, theo kt qu iu tra nghin cu, s lao ng trong nng nghip, nng thn nc ta c o to chuyn mn k thut ch chim khong 8-9% trong tng s lao ng nng thn.Tuyt i b phn lao ng trong nng nghip, nng thn hot ng sn xut nh k thut do th h cha ng truyn li hoc tch lu qua hot ng v hc hi trc tip ln nhau. Trnh chuyn mn k thut ca lao ng nng thn cn hn
48

ch l mt trong nhng nguyn nhn cn tr vic pht trin sn xut kinh doanh trong nng thn v hn ch vic s dng lao ng trong nng thn. Trong nhng nm ti gii quyt vn vic lm cho ngi lao ng nng thn, cn coi trng vic pht trin dy ngh cho ng lao ng nng thn. Cc hot ng sn xut kinh doanh c i tng sn xut v phng php sn xut, cng c sn xut v kt qu sn xut (sn phm) ring th c gi l mt ngh. Nh vy, ngh trong nng thn rt a dng, bao gm cc ngh trong nng nghip v cc ngh phi nng nghip. V vy, mi a phng cn cn c vo iu kin c th ca a phng mnh, vo nhu cu ca a phng mnh, v ca vng, ca ton x hi v sn phm v dch v xc nh c cu ngh cn o to ti a phng mt cch ph hp tay ngh cho lao ng s dng c hiu qa lao ng. S hnh thnh th trng sc lao ng trong nn kinh t sn xut hng ho nhiu thnh phn c s hng dn bo v ca nh nc v php lut. S hnh thnh m ra kh nng ngi lao ng to vic lm theo lut nh. Cn m rng h thng cc trung tm o to v hnh thnh v pht trin cc trung tm gii thiu vic lm. Nh nc cn phi i mi v tng bc hon thin h thng c ch chnh sch, hon thin h thng php lut m bo gii phng thc s ngun nhn lc. Trong cn ch chnh sch v lut v t do kinh doanh, t do lao ng v t do di chuyn lao ng, gp vn v huy ng vn, quyn s dng t

49

ai, quyn tha k ti sn, thc hin tt hp ng lao ng v lut lao ng ca nc ta 6. Pht trin cc ngnh ngh phi nng nghip trong nng thn. Kinh nghim ca cc nc, c bit l cc nc trong khu vc cho thy, pht trin cc ngnh ngh phi nng nghip trong nng thn l mt trong cc hng ch yu to vic lm tng thu nhp cho lao ng nng thn. Cc ngnh ngh phi nng nghip trong nng thn rt a dng, bao gm nhiu ngnh ngh c th thuc cc ngnh cng nghip, tiu th cng nghip, thng mi, dch v trong nng thn. Trong giai on hin nay, pht trin cng nghip v tiu th cng nghip nng thn s huy ng c cc ngun lc sn c ti ch pht trin kinh t, ng thi to thm c nhiu vic lm cho lao ng nng thn v gp phn chuyn dch c cu kinh t nng thn. Hin ti cng nghip v tiu th cng nghip trong nng thn nc ta cn km pht trin, phn ln cc vng nng thn nc ta cn l cc vng thun nng vi t trng ca ngnh trng trt cn rt cao. Kt qu nghin cu cho thy nguyn nhn ch yu lm hn ch s pht trin ca cc ngnh cng nghip v tiu th cng nghip ca nc ta hin nay l s ch tc trong khu tiu th sn phm bi kh nng cnh tranh ca sn phm cng nghip v tiu th cng nghip nng thn ca nc ta cn thp so vi cc nc trong khu vc v nhiu nc khc trn th gii. iu ny ch yu do gi thnh sn phm ca chng ta cn cao hn trong khi cht lng sn phm ni chung cn thp hn ng k so vi
50

cc nc khc. Nguyn nhn trc tip dn n gi thnh sn phm cao l do gi c cc yu t u vo ca sn xut cng nghip v tiu th cng nghip nng thn cn cao, nht l gi nguyn liu v my mc thit b. Nguyn nhn chnh ca sn phm cht lng cha tt l do cng ngh sn xut ca chng ta cn qu lc hu so vi cc nc trong khu vc c bit l so vi cc nc pht trin trn th gii. pht trin cc ngnh cng nghip v tiu th cng nghip trong nng thn nc ta trong nhng nm ti, Nh nc cn c cc bin php ph hp tp trung khc phc nhng nguyn nhn ch yu nu trn nhm gim gi u vo ca sn xut v nng cao cht lng sn phm ca cc ngnh cng nghip v tiu th cng nghip nng thn trc ht l: - Gim thu xut nhp khu xung cn 0% i vi tt c cc lai vt t, my mc thit b nhp khu v gim thu gi tr gia tng i vi vic sn xut cc loi vt t, my mc thit b trong nc phc v trc tip cho vic sn xut cc loi nng, lm, thy sn lm nguyn liu cho cng nghip ch bin v cc ngnh tiu, th cng nghip nng thn. - u t tho ng cho cng tc nghin cu khoa hc v ng dng khoa hc cng ngh trong cc ngnh nng, lm, ng nghip v mt s ngnh sn xut nguyn liu cho cng nghip ch bin v cc ngnh tiu th cng nghip nng cao cht lng nguyn liu v gim gi nguyn liu u vo lm cho sn phm u ra c cht lng cao, gi thnh h sc cnh tranh

51

trn th trng trong v ngoi nc, c bit trong thi gian sp ti nc ta gia nhp t chc thng mi th gii WTO. - Tng cng u t cho cc hot ng nghin cu, thit k, ch to v ng dng cc loi my mc thit b, dy truyn cng ngh trong cc ngnh cng nghip ch bin nng, lm , thy sn v tiu th cng nghip thay th nhp khu v gim gi cng ngh u vo ca sn xut cng nghip v tiu th cng nghip. 7. T chc lao ng tr trong nng thn i xy dng kinh t mi nhng ni cn qu t ai. Hin nay, nhiu a phng cn qu t ai ng k c th s dng vo sn xut nng, lm, ng nghip. Mt s tnh, huyn cc vng trung du, min ni qu t c kh nng nng lm nghip cn kh ln. y l mt ngun lc quan trong cn c khai thc pht trin kinh t ca vng ny, ng thi to vic lm cho mt b phn lao ng d tha trong nng thn. Trong nhng nm ti, cc a phng cn gn khai thc cc vng t c kh nng nng, lm, ng nghip vi vic phn b li lc lng lao ng nng thn thng qua vic t chc cho lao ng tr trong nng thn i xy dng cc vng kinh t mi. Trong nhng nm qua c mt s ni t chc cho lao ng tr trong nng thn i xy dng kinh tt mi kh thnh cng. Ngh an l tnh c nhiu thnh cng v kinh nghim tt trong t chc cng vic ny. Nhng nm qua Ngh An thnh lp nhiu i thanh nin xung phong i xy dng kinh t mi. Cc n v thanh nin xung phong c t chc tt v c s h tr, gip v mi
52

mt ca chnh quyn a phng. Hin nay, cc huyn min Ty Ngh An hnh thnh nhiu lng ngh kinh t mi thanh nin xung phong. Mt i vin thanh nin xung phong xy dng gia nh v lp nghip trn vng kinh t mi. Mi h thanh nin xung phong va gn b vi t chc thanh nin xung phong va l mt h t chc t ch. M t chc thanh nin xung phong xy dng kinh t mi ca Ngh An l mt l mt m hnh tt v kt hp pht trin kinh t vi gii quyt vn vic lm cho lao ng nng thn. Cch lm ca Ngh An cn c cc a phng khc nghin cu v tham kho xc nh m hnh t chc ph hp vi a phng mnh a lao ng tr i xy dng kinh t nhng vng c iu kin v t ai m cha c khai thc s dng ng thi to c cng n vic lm cho ngi lao ng.

53

Kt lun

Nng thn Vit Nam c mt v tr ht sc quan trng trong i sng kinh t - x hi Vit Nam. Sau nhiu nm pht trin , nng thn (bao gm c min ni) vn chim 90% din tch, 79,24% dn s v hn 70% lao ng ca c nc. Xut pht t v tr chin lc ca nng thn trong qu trnh i mi t nc ng v Nh nc c nhiu ch trng v ng li pht trin nng thn.Trong nhng nm qua, thc hin ng li i mi ca ng, sn xut nng nghip nc ta lin tc thu c nhiu thnh tu to ln. Thnh tu ln nht l trong mt thi gian khng di t mt nn nng nghip t cp t tc, lc hu vn ln tr thnh mt nn nng nghip sn xut hng ho m bo an ton lng thc quc gia v c t l hng ho ngy cng ln, c v tr ng k trong khu vc v trn th gii. Nc ta tr thnh mt trong nhng nc ng u th gii v xut khu 4 mt hng l go, c ph, iu v ht tiu. gp phn t c nhng thnh tu to ln v rt c ngha c s ng gp khng nh ca lao ng nng thn,nhng ngi tham gia trc tip vao qu trnh sn xut. Tuy nhn bn cnh nhng ng gp to ln th tnh hnh lao ng nng thn cng cn nhiu bt cp nh: cht lng lao ng nng thn cha cao, tht nghip v bn tht nghip cn ph bin, phn b lao ng cn cha hp l gia cc ngnh v cc vng nng thn. Vi cc nghin cu v nhng gii php trn em hy vng trong thi gian ti lao ng nng thn s c s dng
54

hiu qu hn, ng gp tch cc cho s nghip CNH - HH nng nghip, nng thn, xy dng nng thn mi hin i hn gp phn xy dng thnh cng Ch ngha x hi nc ta.

Ti liu tham kho

Trong qu trnh thc hin ti em c tham kho mt s ti liu sau: - Gio trnh kinh t lao ng - Tc Thng tin th trng lao ng - Tc L&XH s 251 - Tc Thi Bo Kinh T Vit Nam: Kinh T Vit Nam 2004-2005 VN&TG - Tc Con s & S kin

55

Mc lc Li Phn I. 1. 2. 3. Vai c Cc tr im ca ca ni I: Cc khi ngun ngun u... C khi nim lao lao s l nim c ng ng lun c bn nng nng

...Trang1 v2 bn2 . 2 thn 5 thn 8 II. Cc nhn t nh hng n ngun lao ng nng thn 10

56

1. 2. III.

Cc Nhng Kinh

nhn nhn

t t s

nh nh

hng hng lao

n ti

s cht

lng lng

lao lao

ng.. 10 ng 13 Nghim dng ng Trung Quc.14 Phn II. Thc Trng s dng ngun lao ng nng thn nc ta hin nay.19 1. 2. 3. 4. S Quy Cht Thc chuyn m lng trng dch ngun ngun s lao lao lao dng ng ng ng ngun nng nng nng lao thn.19 thn.21 thn22 ng...23 5. V trnh hc vn v chuyn mn k thut ca lc lng lao ng.26 6. 27 Phn 9 I.Quan im s dng ngun lao ng29 IIIGiI php..2 nh gi chung

57

1.

Quan

im

pht

trin

ngun

lao

ng.29 2. Mt s vn quan tm trong giai on giI quyt vic lm nng thn trong nhng nm ti31 II. Mt giI php nhm s dng c hiu qu ngun lao ng nng thn..34 1. Xy dng li c cu sn xut nng nghip tng a phng..34

58

2. Phn b lao ng hp l gia cc vng l bin php quan trng s dng y v hp l ngun nhn lc trong nng thn35 3. Pht trin cng nghip nng thn bao gm c tiu th cng nghip, pht trin dch v nng thn c ngha quan trng trong vic s dng ngun nhn lc, pht trin sn xut v nng cao i sng lao ng nng thn 36 4. Pht trin cc doanh nghip va v nh trong nng thn37 5. Pht trin dy ngh, nng cao trnh vn ho, trnh chuyn mn k thut, trnh nghip v ca ngi lao ng trong nng thn.37 6. Pht trin cc ngnh ngh phi nng nghip trong nng thn.38 7. T chc lao ng tr trong nng thn i xy dng kinh t mi nhng ni cn qu t ai.40 Kt lun 42 Ti Mc .44,45
59

liu

tham

kho lc

.43

60