MC LC

PHN M U ........................................................................................................ 3
NI DUNG ................................................................................................................ 5
CHNG 1: NHNG VN C BN V KINH DOANH ....................... 5
NGOI HI V TM L TI CHNH (BEHAVIORAL FINANCE) .......... 5
1.1. Tng quan v kinh doanh ngoi hi ......................................................... 5
1.1.1. Th trng ngoi hi(FOREX) ..................................................... 5
1.1.1.1. Khi nim v c im ca FOREX .............................................. 5
1.1.1.2. Cc chc nng ca FOREX ........................................................... 6
1.1.1.3. Thnh vin tham gia trn FOREX .................................................. 7
1.1.2. Kinh doanh ngoi hi ................................................................... 7
1.1.2.1. Khi nim v c im hot ng kinh doanh ngoi hi ................
1.1.2.2. Li ch t hot ng kinh doanh ngoi hi .................................... 7
1.1.2.3. Ri ro khi kinh doanh ngoi hi ..................................................... 8
1.1.3. Vn t gi v li nhun trong kinh doanh ngoi hi .............. 9
1.1.3.1. Khi nim t gi ........................................................................... 10
1.1.3.2. T gi mua, t gi bn v li kinh doanh ngoi hi .................... 11
1.1.3.2.1. T gi mua v t gi bn ........................................................... 11
1.1.3.2.2. Chnh lch t gi mua v t gi bn ......................................... 12
1.1.3.3. Hnh vi u c v kinh doanh chnh lch t gi ......................... 13
1.1.4. Cc giao dch ngoi hi c bn ................................................. 14
1.2. Ti chnh hnh vi .......................................................................... 16
1.2.1. Khi nim ............................................................................................
1.2.2. c im ......................................................................................... 16
1.2.3. Cc trng phi chnh l thuyt Ti chnh hnh vi c bn ........... 20
1.3. Biu hin ca Ti chnh hnh vi trong kinh doanh trn th trng
ngoi hi .............................................................................................. 22


CHNG 2: PHN TCH NG DNG L THUYT TI CHNH HNH
VI TRONG KINH DOANH NGOI HI TRN TH TRNG QUC T
............................................................................................................................... 24
2.1. iu kin ng dng l thuyt Ti chnh hnh vi ........................... 24
2.2. ng dng l thuyt Ti chnh hnh vi trong kinh doanh ngoi hi
trn th trng ngoi hi quc t ......................................................... 26
2.2.1. L thuyt trin vng (prospect theory) ............................................ 26
2.2.2. Thuyt khng thch s m h (ambiguity aversion) ........................ 27
2.2.3. Thuyt Ti khon tinh thn (mental accounting) ............................ 28
2.2.4. Thuyt T kim sot (self- control) ................................................. 29
2.2.5. Thuyt v s hi tic (regret) .......................................................... 29
2.2.6. Thuyt Th v sai- tm l da vo kinh nghim hay thut ton
(heuristics) ................................................................................................. 30
2.2.6.1. Tm l by n (herd behavioral) ................................................ 30
2.2.6.2. Qu t tin (overconfident) ............................................................ 31
2.2.6.3. Phn ng qu chm vi thay i- ch ngha bo th
(conservatism) ........................................................................................... 31
2.2.6.4. Lch lc do tnh hung in hnh (representativeness) ............... 32
2.2.6.5. Tm l gi cht (anchoring) ........................................................ 33
2.3. M hnh nhn bit nh hng ca Ti chnh hnh vi n s bin
ng t gi trn th trng ngoi hi: ................................................. 34
2.3.1. Gi nh ........................................................................................... 34
2.3.2. Nguyn tc d bo .......................................................................... 35
2.3.3. M phng ngu nhin ca m hnh ................................................. 39
2.3.4. Nhng tn ti cha gii quyt c t m hnh ............................. 41
CHNG 3: NH GI MT S BIU HIN CA TI CHNH HNH
VI TRN TH TRNG NGOI HI VIT NAM ...................................... 43
3.1. Khi qut v th trng ngoi hi Vit Nam................................. 43
3.1.1. Giai on 1988-1991: Nn tng cho s hnh thnh ...................... 43


3.1.2. Giai on 1991-1994: Giai on hot ng ca Trung tm giao
dch ngoi t. ............................................................................................. 45
3.1.3. T 1994 n nay: Giai on hot ng ca Th trng ngoi t lin
ngn hng. ................................................................................................. 49
3.2. Nhng tm l ti chnh ph bin trong kinh doanh trn th trng
ngoi hi Vit Nam giai on t 2005 dn thng 6 nm 2011 ............ 51
3.2.1.Tm l gm gi ngoi t .................................................................
3.2.2. S tng hp cc nhn t lin quan n tm l ...............................
3.3. Mt vi gi cho kinh doanh ngoi hi ti Vit Nam di gc
ca Ti chnh hnh vi ........................................................................... 52
KT LUN ..................................................................................................................



Danh mc bng biu
Bng 1: Phn bit nghip v arbitrage v Speculation
Bng 2: Cc trng phi tm l v ng dng trong ti chnh hnh vi
Bng 3: So snh TTGDNT v TTNTLNH




Danh mc cc t vit tt

GD: Giao dch
NHNN: Ngn hng Nh nc
NHTM: Ngn hng thng mi
NHTW: Ngn hng Trung ng
TTGDNT: Trung tm giao dch ngoi t
TTNTLNH: Th trng ngoi t lin ngn hng



Danh mc ti liu tham kho
- Ti chnh quc t- GS.TS Nguyn Vn Tin- Nh xut bn thng k 2010.
- Nghip v kinh doanh ngoi hi- GS.TS Nguyn Vn Tin- Nh xut bn thng
k 2008.
- Th trng ngoi hi Vit Nam trong tin trnh hi nhp quc t- GS.TS Nguyn
Vn Tin- Nh xut bn thng k 2002.
- Ineffective market- An introduction to Behavioral finance- Andrei Schleifer.
- Behaviroal finance- Martin Sewell, 2007- revised 2010.
1

PHN M U
1. Tnh cp thit ca ti:
Kinh doanh ngoi hi c th c hiu l kinh doanh tin t (curency trading)
c nhiu im khc bit i vi u t trn th trng chng khon vn quen thuc
vi nhiu nh u t. Th trng ngoi hi vi khi lng giao dch khng l, lun
lun tn ti c hi thu li nhun song cng mang nhiu ri ro. Thm vo , s
khng hiu qu ca th trng ngoi hi s l tin ng dng cc yu t tm l.
i vi th trng ngoi hi giao ngay, tm l tc ng ln n quyt nh mua hay
bn ca cc nh kinh doanh c bit l cc nh u t theo hng phn tch k
thut. Mt xu hng r rng vn c th b ph v khi cc nh u t nhn nh
tng lai m m.
L thuyt Ti chnh hnh vi (behaviroal finance) cn c mt s tn gi khc
nh Tm l hnh vi, Tm l ti chnh vi nn tng c bn l th trng khng
lun lun ng, t ra mt i trng ln i vi L thuyt Th trng hiu qu
(EMH- effective market hypothesis), c s ca cc l thuyt ti chnh t nhng thp
nin 1960 tr li y. L thuyt th trng hiu cho rng mt khi tn ti hin tng
nh gi sai trn th trng ngha l gi ca cc cng c ti chnh (c phiu, tri
phiu, sn phm phi sinh, ) khng phn nh mt cch chnh xc gi tr hp l th
s tn ti c hi kinh doanh chnh lch gi, v nhng nh u t hp l khi tn
dng nhng c hi ny (mua ti sn b nh gi thp, bn ti sn b nh gi qu
cao), s gp phn iu chnh th trng v trng thi hp l hay cn bng. C ch
iu chnh kinh doanh chnh lch gi gip to ra th trng hp l tr thnh nn
tng cho rt nhiu l thuyt nh gi: t ng cong th trng hiu qu, CAPM cho
n Black Scholes, n cc l thuyt ti chnh quc t nh PPP, backwardation,
Tuy nhin, l thuyt Ti chnh hnh vi ch ra rng c nhng trng hp nhng nh
u t hp l khng th chin thng nhng nh u t bt hp l v khi th
trng s khng hiu qu, hay sai (tc l nh gi qu cao hoc qu thp gi c
phiu hay cc loi sn phm ti chnh khc).
2

Cc l thuyt Ti chnh hnh vi ch yu c cp nhiu trong th trng
chng khon, c dng gii thch hin tng bong bng ti chnh hay ti sn
(ch yu l bt ng sn) trong kh th trng ngoi hi l mt th trng nhy
cm vi yu t tm l li t c cp. c bit, th trng ngoi hi Vit Nam-
mt th trng chu rt nhiu nh hng t yu t tm l nhng hin vn cha c
nhng ti liu nghin cu, nh gi mt cch tng th v vn Ti chnh hnh vi
trong kinh doanh ngoi hi. Xut pht t thc tin , tc gi la chn vn
Nghin cu ng dng l thuyt Ti chnh hnh vi (Behavioral finance) trong kinh
doanh trn th trng ngoi hi.
2. Tnh hnh nghin cu:
Trn th gii, c th k n mt s tc phm nghin cu v Ti chnh hnh vi
trn th trng ngoi hi v th trng ti chnh ni chung nh:
- A behavioral finance model of the exchange rate with many forcasting rules-
Paul De Grauwe, Pablo Rovira Kaltwasser, 2006.
- Behavioral finance and wealth management- Michael M.Pompian, 2006.
- Behavioral Finance- Jay R. Ritter, The Pacific-Basin Finance Journal, 2003.
Ti Vit Nam, theo tm hiu ca tc gi vn cha c nhng nghin cu c th
v Ti chnh hnh vi trong kinh doanh ngoi hi. Tuy nhin c mt s nghin cu
cung cp nhng kin thc nn tng v L thuyt Ti chnh hnh vi nh:
- ng dng Ti chnh hnh vi vo nghin cu thc tin- Trn Ngc Th v H
Quc Tun, Tp ch kinh t pht trin thng 7 nm 2007.
- Ti chnh hnh vi v nhng bt thng ca th trng chng khon Vit
Nam- Thc s L t Ch, Tp ch kinh t pht trin thng 7 nm 2007.
3

Cc nghin cu ny u ch yu cp n phn tch Ti chnh hnh vi trn
th trng chng khon.
3. Mc tiu v nhim v nghin cu:
Nghin cu mang n nhng l lun v Ti chnh hnh vi nhm ng dng vo
phn tch din bin hnh ng ca nh kinh doanh trn th trng ngoi hi ni
chung v trn th trng ngoi hi Vit Nam ni ring. t c mc tiu nghin
cu, ti s i su vo nhng nhim v c bn sau:
- H thng nhng vn l lun c bn v hot ng kinh doanh ngoi hi
v Ti chnh hnh vi.
- Phn tch ng dng ca Ti chnh hnh vi trong kinh doanh ngoi hi trn
th trng quc t. Xc nh mc nh hng ca yu t tm l n s
bin ng ca t gi.
- Tm hiu ng dng ca Ti chnh hnh vi trn th trng ngoi hi Vit
nam- Vinaforex.
4. i tng v phm vi nghin cu:
i tng v phm vi nghin cu ca ti l: ng dng cc l thuyt ti
chnh hnh vi trong kinh doanh trn th trng ngoi hi quc t v mt vi nh
gi i vi th trng ngoi hi Vit Nam.
5. Phng php nghin cu:
Trong qu trnh nghin cu, ti cso s dng kt hp nhiu phng php
nghin cu nh sau:
- Phng php tng hp, thng k
- Phng php tip cn h thng, phng php nh tnh.
4

- S liu phn tch trong ti l s liu v t gi hi oi chnh thc cng b ca
th trng ngoi hi quc t ly t cc phn mm d liu trc tuyn nh Historical
Exchange rate, Forex.com. T gi s dng l midpoint- trung bnh ca t gi bid-ask
ly gi tr theo ngy.
6. ngha ca ti:
ti nghin cu gp phn h thng ha cc hc thuyt v Ti chnh hnh vi
ng thi a ra cc ch s nhm nhn bit tc ng ca yu t tm l trong kinh
doanh ngoi hi. T , ti cng ch ra mc ng dng ti th trng Vit
Nam. Nhng l thuyt c bn v Ti chnh hnh vi cng l tin quan trng cho
cc nghin cu su hn khng ch trn th trng ngoi hi m trn c th trng
chng khon, th trng bt ng sn Nhng l thuyt ny cng c th ng dng
nhm gii thch cc hin tng bong bng u c, khng hong ti chnh
7. Kt cu ti:
ti ngoi phn m u v kt lun th bao gm 3 chng gii quyt phn
ni dung sau:
Chng 1: Nhng vn c bn v kinh doanh ngoi hi v Ti chnh hnh vi
(Behavioral fianance).
Chng 2: Phn tch ng dng l thuyt Ti chnh hnh vi trong kinh doanh
ngoi hi trn th trng quc t.
Chng 3: nh gi mt s biu hin ca Ti chnh hnh vi trn th trng
ngoi hi Vit Nam.
5

NI DUNG
CHNG 1: NHNG VN C BN V KINH DOANH
NGOI HI V TI CHNH HNH VI (BEHAVIORAL FINANCE)
1.1. Tng quan v kinh doanh ngoi hi:
1.1.1. Nhng vn c bn th trng ngoi hi:
1.1.1.1. Khi nim v c im:
Th trng ngoi hi (Foreign Exchange- FOREX hay FX) hiu theo ngha
rng l ni din ra cc hot ng mua bn ngoi hi
1
. Hiu theo ngha hp, th
trng ngoi hi c hiu l ni mua bn ngoi t gia cc ngn hng v cc t
chc ti chnh tn dng vi nhau.
2

Th trng ngoi hi c nhng c im c bn sau:
- Khng nht thit phi tp trung ti mt v tr a l hu hnh nht nh m c th
din ra bt c u ni m cc ch th kinh t c th mua hoc bn cc ng tin khc
nhau thng qua in thoi, telex, fax, my tnh...). Do n mang tnh cht quc t hn
l quc gia v n cn c gi l th trng khng gian (space market). y l th
trng ton cu hay th trng khng ng do c s chnh lch v mi gi nn cc
giao dch c din ra sut ngy m.
- Cc giao dch ch yu din ra gia cc ngn hng vi nhau- chim 85% cn
14% l gia ngn hng vi khch hng, ch 1% din ra gia nhng ngi bn l vi

1
Ngoi hi bao gm ngoi t i vi mt quc gia, cc phng tin thanh ton quc t ghi bng
ngoi t (hi phiu, sc,), cc giy t c gi ghi bng ngoi t (tn phiu, tri phiu, c phiu),
ng tin quc gia do ngi khng c tr nm gi v vng theo tiu chun quc t (Vit Nam quy
nh l vng khi, vng thi c cht lng t 99,5% v khi lng t 1 kg tr ln, c nhn hiu ca
nh sn xut vng c Hip hi vng, S giao dch vng quc t cng nhn. London Bullion
Market Association quy nh n v giao dch ti the London Bullion Market l 1 ounce vng tinh
khit/nguyn cht (pure gold). Khch hng tr tin theo hm lng vng tinh khit ch khng phi
theo trng lng ca thi vng. Vng 24 carat/Karat (vit tt l ct/K) l vng tinh khit vi hm
lng vng l 99,9%).
2
Khi nim c tng hp t gio trnh Ti chnh quc t- GS.TS Nguyn Vn Tin, 2010.
6

nhau nn th trng ngoi hi c bit n nh th trng bn bun, lin ngn
hng- Interbank.
- Th trng ngoi hi c khi lng giao dch ln c tnh khong 4500 t
mi ngy trong 40% giao dch chu u, 40% ti M v phn cn li ca th
gii ch khong 20%.
3

- T gi trn cc th trng khc nhau c chnh lch khng ng k do th
trng c tnh ton cu v hot ng hiu qu.
- ng tin s dng nhiu nht l USD (chim 41,5% tng s cc ng tin
tham gia, xt trn tng s l 83% v t gi bao giwof cng gm 2 ng tin)
- Th trng ngoi hi c tnh thanh khon cao v nhy cm vi cc s kin chnh
tr, kinh t, x hi, tm l, chnh sch tin t ca cc nc pht trin.
1.1.1.2. Cc chc nng ca FOREX:
- Thc hin kp thi cc hot ng v thanh ton quc t t hot ng thng
mi, tn dng v u t.
- Th trng ngoi hi l ni hnh thnh v iu chnh t gi hi oi. Ngn
hng trung ng thng qua hot ng mua bn ngoi t cng s gp phn thc hin
chnh sch tin t quc gia.
- Th trng ngoi hi mang c im ca th trng tin t gip cc nh u
t ang dng ha danh mc u t, b sung ngun d tr ngoi hi cho cc doanh
nghip, ngn hng v quc gia.
- Th trng ngoi hi cung cp cc cng c nhm phng nga ri ro t gi
cng nh tm kim li nhun trc tip.

3
S liu cng b ca Ngn hng Thanh ton quc t thng 6/2011. Theo c tnh n nm 2020 s
t ti 10.000 t USD mi ngy.
7

1.1.1.3. Thnh vin tham gia trn FOREX
4
:
C nhiu cch thc phn chia thnh vin tham gia trn th trng ngoi hi
song xt t gc kinh doanh ngoi hi ta thy cc i tng chnh:
-Ngn hng v cc nh giao dch ngoi hi phi ngn hng (Non-bank foreign
exchange dealers): hot ng trn c 2 th trng bn bun v bn l, cung cp dch
v cho khch hng, thu li t chnh lch (spread) gia gi mua (bid price) v gi
bn (ask/offer price), chnh lch do thay i t gi. EBS (Electronic Broking
System) ngy nay thay th phn ln hot ng ca brokers.
- C nhn v cng ty thc hin giao dch u t v thng mi: nh xut nhp
khu, nh u t chng khon, MNEs, ngi du lch...
- Nh u c (speculators) v kinh doanh chnh lch gi (arbitrageurs): kim
li nhun cho chnh mnh, khng c ngha v phi phc v khch hng v m bo
cho th trng c lin tc. Speculators kim li nhun t bin ng t gi,
arbitrageurs kim li t chnh lch t gi gia cc th trng.
- Ngn hng trung ng v Kho bc: S dng th trng lm thay i d tr
ngoi t, tc ng ln t gi theo cch c li cho nn kinh t.
1.1.2. Kinh doanh ngoi hi:
1.1.2.1. Khi nim v c im hot ng kinh doanh ngoi hi:
Kinh doanh ngoi hi l hot ng mua bn, u t, cho vay hoc u c
ngoi t ca cc t chc tn dng (TCTD) hoc phi tn dng c php kinh doanh
ngoi hi v cng ty ln trn th trng ti chnh trong v ngoi nc vi mc ch
chnh l tm kim li nhun v phng nga ri ro trong hot ng kinh doanh.

4
Tham kho slides bi ging ca TS. Mai Thu Hin- Ging vin B mn Ti chnh quc t, i
hc Ngoi Thng.
8

Kinh doanh ngoi hi mang y cc c im cp th trng
ngoi hi v cc c im ring bit m ni bt l kh nng sinh li cao km theo
ri ro ln.
1.1.2.2. Li ch t hot ng kinh doanh ngoi hi:
Kinh doanh ngoi hi l mt lnh vc kinh doanh hp dn nht hin nay bi
nhng li ch m lnh vc mang li:
- Trc ht, cc giao dch c din ra vi mt mc ph rt thp. Hn na nh
vo vic cho php s dng n by nn t sut sinh li kh hp dn c th t mc
100:1 hay 200:1.
- Do th trng hot ng lin tc 24h nn cho php cc nh tham gia th
trng c th vo ra bt c lc no m khng phi ch i gi m ca v ng ca.
- Khch hng c th giao dch trc tip vi th trng trn cc phn mm giao
dch vi sn v c cp nht thng tin trc tip v t gi nn giao dch din ra
nhanh chng, gim thiu vn thng tin bt cn xng.
- Th trng ngoi hi l th trng ton cu nn s rt t khi xy ra trng hp
mt ai kim sot ton b th trng v vy trong di hn y l mt th trng
u t an ton.
1.1.2.3. Ri ro trong kinh doanh ngoi hi:
Trc nhng li ch mang li, cc nh u t s phi chp nhn mt mc ri ro
cao th hin qua bin bin ng ln ca gi v lc n by. Mi mt cp t gi
chu ri ro khng mang tnh h thng- ri ro mang tnh c bit, c th loi b ri ro
bng cch a dng ha danh mc cc ng tin u t v ri ro mang tnh h thng-
tc ng n hu ht cc cp t gi nh khng hong ton cu.Cc nguyn nhn dn
n ri ro trong hot ng KDNT bao gm: ri ro t gi, ri ro li sut, ri ro thanh
khon v ri ro cng ngh.
9

- Ri ro t gi: Ri ro t gi l loi ri ro gy nn bi s bin ng mnh
ca t gi dn n thua l trong giao dch. Ni mt cch khc, ri ro t gi l ri ro
thua l t trng thi khng cn bng (trng thi m) khng bo him do s bin
ng ca t gi. Trng hp thng xy ra nht i vi loi ri ro ny l vic duy
tr mt trng thi hi oi m ca mt ng tin nht nh. Nu nh trng thi hi
oi dng (Long position) i vi mt loi ngoi t m ngoi t b gim gi th
chc chn s b ri ro v ngc li.
- Ri ro li sut: s chnh lch li sut gia hai ng tin trong cp t gi c
th khin cho mt ng tin tng gi song vn khng mang li li nhun.
- Ri ro thanh khon: xy ra khi mt ng tin mt kh nng giao dch hay
thanh ton, trng hp ny t khi xy ra nhng cng khng th loi tr
- Ri ro cng ngh: cc hot ng kinh doanh ngoi hi phn ln din ra
thng qua mng in t, telex, fax nn c th gp phi cc trc trc lin quan n
vn cng ngh trong khi t gi bin ng rt nhanh.
qun tr nhng ri ro c bn ny, ta c th:
- Duy tr s cn xng v trng thi ngoi hi thng qua qun l bng cng c
hn mc.
- Thc hin vic a dng ha danh mc u t vi cc ng tin khc nhau
v cc nghip v khc nhau- giao ngay v phi sinh.
- Chn mc t cc thch hp v n by hp l, ph hp vi mc chp
nhn ri ro t ra t u. La chn cc nguyn tc khi bt u tham gia vo th
trng.
1.1.3. Vn t gi:
T gi l vn quan trng hng u cc nh u t tin hnh kinh doanh
ngoi hi, t gi c coi tng t nh gi c hng ha thng thng hay ti sn ti
chnh trn th trng ngoi hi. Nghin cu nhng vn c bn v t gi chnh l
10

c s nn tng cho nhng nghin cu v Tm l ti chnh trong kinh doanh ngoi
hi.
1.1.3.1. Khi nim:
T gi l gi c ca mt ng tin c hin th thng qua ng tin khc
5
.V
d: 1 USD = 20.400 VND. Trong v d ny, gi ca USD c hin th thng qua
VND v 1 USD c gi l 20.400 VND.
Trong t gi c hai ng tin, mt ng tin ng vai tr ng tin yt gi, cn
ng tin kia ng vai tr ng tin nh gi. ng tin yt gi (Commodity
Currency k hiu l C ) : l ng tin c s n v c nh v bng 1 n v.
ng tin nh gi (Term Currency k hiu l T) : l ng tin c s n v
thay i, ph thuc vo quan h cung cu trn th trng. V d 1: 1 AUD = 0,7642
USD, trong : AUD l ng tin yt gi, cn USD l ng tin nh gi. V d 2: 1
USD = 20.400 VND, trong : USD l ng tin yt gi, cn VND l ng tin
nh gi.
Yt gi trc tip- yt gi gin tip:
- Yt t gi trc tip ( yt gi ngoi t trc tip) gi ngoi t c bc l trc
tip bng tin, chng ta khng cn tnh ton suy on g thm. Nh vy, phng
php yt t gi trc tip l phng php yt gi ngoi t xt t gic ca quc gia,
trong : Ngoi t, vi vai tr l hng ho (Commodity Currency), l ng tin yt
gi, c s n v c nh v bng 1 n v. Ni t, vi vai tr l tin t (Terms
Currency), l ng tin nh gi, c s n v thay i ph thuc vo quan h cung
cu trn Forex. V d ti Vit Nam, E(VND/USD)
6
= 20.693

5
Khi nim t gi mang tnh th trng theo Gio trnh Thanh ton quc t- GS.TS. NGT inh
Xun Trnh, 2009.
6
Cch vit VND/USD mang tnh hc thut nghin cu cn thng thng cc ngn hng thng
nim yt theo cch vit USD/ VND.
11

- Yt t gi gin tip (Yt gi ngoi t gin tip). gi ngoi t ch c bc l
mt cch gin tip bng tin: ni t ng vai tr l ng tin yt gi, c s n v c
nh v l bng 1 n v; ngoi t ng vai tr l ng tin nh gi, c s n v
thay i ph thuc vo quan h cung cu trn th trng ngoi hi. V d vaanms t
gi E(VND/USD)= 20.693 nhng ti th trng Hoa K.
- Trn th gii ch c ng tin quc t SDR l hon ton c yt gi t gi
trc tip. Bi v: th nht, SDR lun ng vai tr l ngoi t (hng ho) trong mi
quan h vi tt c cc ng tin cn li; th hai, trn th trng ngoi hi SDR lun
ng vai tr l ng tin yt gi.
- Cc nc Anh, New Zeland, c v cc nc ng tin chung EURO l dng
phng php yt t gi ngoi t gin tip.
- Tt c quc gia cn li u p dng phng php yt t gi ngoi t trc tip.
- Ring M p dng phng php yt t gi trc tip vi cc ngoi t GBP,
AUD, NZD, EUR v SDR; cn vi cc ngoi t khc, p dng phng php yt t
gi gin tip th spread nh hn so vi ng tin khng n nh.
1.1.3.2. T gi mua, t gi bn v li kinh doanh ngoi hi
Rt nhiu nhm ln gia t gi mua v t gi bn, bi v trong mi giao dch
ngoi hi c 2 i tc, 2 t gi v 2 ng tin. Nhng nh kinh doanh chuyn
nghip s dng t gi mua v t gi bn nhm kim li nhun thng qua vic to th
trng v kinh doanh chnh lch gi (arbitrage) mi khi c c hi pht sinh.
1.1.3.2.1. T gi mua v t gi bn
T gi mua l t gi m ti ngn hng yt gi sn sng mua ng tin yt
gi. T gi bn l t gi m ti Ngn hng yt gi sn sng ban ng tin yt gi.
Vi cch yt gi 2 chiu, th t gi ng trc gi l t gi mua v t gi ng sau
gi l t gi bn.
12

V d: mt ngn hng ti Singapore yt t gi: E(SGD/USD)= 1,6410
1,6415. T gi ng trc 1,6410 gi l t gi mua, ngha l ti ngn hng yt
gi sn sng mua ng tin yt gi l USD. Hay ni cch khc, ngn hng yt gi
sn sng mua USD ti t gi: 1 USD= 1,6410 SGD. T gi ng sau 1,6415 gi l
t gi bn, ngha l ti ngn hng yt gi sn sng bn ng tin yt gi l USD.
Hay ni cch khc, ngn hng yt gi sn sng bn USD ti t gi : 1 USD = 1,6415
SGD. Ngn hng hi gi hay khch hng s tin hnh cc giao dch ngc vi ngn
hng yt gi th phi tr cho ngn hng yt gi theo t gi bn, tc l t gi 1 USD =
1,6410 SGD.
1.1.3.2.2. Chnh lch t gi mua v t gi bn
Chnh lch gia t gi mua v t gi bn gi l spread- l thu nhp t hot
ng kinh doanh ca ngn hng nu khng c chi ph xy ra. c c thu nhp
t hot ng mua bn ngoi hi, ngn hng yt t gi sao cho t gi mua vo l thp
hn t gi bn ra.
V d, E(VND/USD) = 20.380-20.430.
Spread c tnh theo hai cch sau:
- Tnh theo im t gi (s tuyt i):
Spread = 20.430-20.380 = 50 tc 50 im.
iu ny c ngha l: Nu ngn hng yt gi ng thi va mua va bn 1
USD th li s l 50 im, tc 50 VND.
Tnh theo t l % (s tng i):

Spread = .100%
Thay vo ta tnh c Spread l 0,25%.
13

Speard l iu ngn hng yt gi hng n bi khi speard cng nh th khi
lng giao dch c xu hng ln hn, do tng li nhun thu v s ln.
1.1.3.3. Hnh vi u c v kinh doanh chnh lch t gi:
y l hai mc ch quan trng khi cc nh u t la chn kinh doanh ngoi
hi tm kim li nhun bn cnh mc ch phng v ri ro t gi.
Hnh vi u c t gi ( Speculations) :
u c l vic mua mt ng tin ngy hm nay v bn li ng tin ny ti mt
thi im nht nh trong tng lai nhm n chnh lch t gi. V hnh vi mua v bn
din ra ti hai thi im khc nhau, nn hnh vi u c to ra trng thi ngoi hi
m, nn chu ri ro t gi v phi b vn kinh doanh.
V d: Gi s t gi k hn thi hn t l F
t
(VND/USD) = F
t
; nu nh kinh doanh
d tnh t gi giao ngay ti thi im hp ng k hn n hn S
e
t
(VND/USD) =
S
e
t
ln hn t gi k hn, th c th tin hnh u c t gi bng cch: ngy hm
nay k mt hp ng mua bn k hn USD, sau bn giao ngay USD ti thi
im hp ng n hn kim li (S
e
t
S
t
) > 0
Nu nh kinh doanh d tnh t gi spot ti thi im hp ng k hn n hn
S
e
t
(VND/USD) = S
e
t
thp hn t gi k hn F
t
, th c th tin hnh u c t gi
bng cch: ngy hm nay k mt hp ng bn k hn USD, sau mua giao ngay
USD ti thi im hp ng n hn kim li (F
t
- S
e
t
) > 0.
Kinh doanh chnh lch t gi ( Arbitrage):
L vic cng mt thi im mua mt ng tin ni r v bn li ni c gi
cao hn n chnh lch t gi. V hnh vi mua vo v bn ra din ra ti cng mt
thi im, nn v mt l thuyt th kinh doanh chnh lch t gi khng chu ri ro t
gi v khng phi b vn.
Khi cc ngn hng nhn ra vic yt t gi khng thng nht, ngay lp tc
mt hoc c hai ngn hng s iu chnh t gi mua bn ca mnh, iu ny lm cho
c hi kinh doanh chnh lch t gi cng bin mt.
14

V d: Ngn hng A yt t gi VND/USD l 15.667-15.674, ngn hng B yt
t gi 15.676-15.679. L nh kinh doanh, ta c th Arbitrage bng cch mua USD
ti ngn hng A vi t gi 15.674 sau bn li cho ngn hng B vi t gi 15.676.
Kt qu Arbitrage l: 2 VND/USD.
Phn bit Arbitrage v Speculation:
Bng 1: Phn bit nghip v arbitrage v Speculation
Tiu ch Arbitrage Speculation
Thi gian Mua v bn xy ra ng thi Mua v bn xy ra ti hai
thi im
Vn kinh doanh Khng cn b vn Phi b vn
Trng thi ngoi hi Khng to ra trng thi
ngoi hi
To ra trng thi ngoi hi
m
Ri ro t gi Khng chu ri ro t gi Chu ri ro t gi
C s kinh doanh Quan st th trng Phn on th trng v sn
sng chu ri ro
Li kinh doanh Chc chn v bit c Khng chc chn v khng
bit trc
a im kinh doanh Ti hai th trng C th ti mt th trng
C hi kinh doanh Ch l thong qua C th tin hnh bt c lc
no
1.1.4. Cc giao dch ngoi hi c bn
7
:
Trn th trng ngoi hi c 5 nghip v kinh doanh ph bin l: giao ngay, k
hn , hon i,, tng lai v quyn chn, trong , nghip v giao ngay l nghip v
c s, cn cc nghip v khc l pht sinh, tc l c bt ngun t cc thng s c

7
Cc khi nim trong phn ny c tng hp t slides bi ging ca TS. Mai Thu Hin- Ging
vin b mn Ti chnh quc t, i hc Ngoi Thng.
15

sn trn th trng. Nghip v giao ngay gi l nghip v c s bi v t gi p
dng cho cc hp ng giao ngay khi , 4 nghip v cn li gi l phi sinh, bi v
t gi p dng cho cc hp ng ny khng c hnh thnh trc tip t quan h
cung cu trn th trng, m c bt ngun t t gi giao ngay v chnh lch li
sut gia hai ng tin. Cc giao dch giao ngay, k hn, hon i ch din ra trn
th trng phi tp trung- OTC (Over to Counter). Nghip v tng lai ch din ra
trn th trng tp trung- Sn giao dich tng lai tin t. Nghip v quyn chn din
ra trn c hai th trng.
- Giao ngay: Kinh doanh giao ngay c thng nht trn th trng quc t ch
bao gm vic mua bn cc ng tin khc nhau c trn ti khon ngn hng v cc
bn mua bn tin hnh thanh ton ngay sau khi tho thun. Khi nim giao ngay
y thng l vo ngy lm vic th hai k t ngy k kt hp ng. T gi giao
ngay c xc nh theo quy lut cung cu trn th trng ngoi hi lin ngn hng.
Th trng giao ngay c bit n nh l th trng rt si ng, giao dch vi
khi lng tin cc ln v vi tc giao dch nhanh nh tia chp nhm tn dng
c hi chnh lch t gi d l cc nh.
- Giao dch k hn (forward transactions hay forward) l giao dch m hai bn
cam kt s mua bn vi nhau mt lng ngoi t nht nh theo mt t gi xc nh
vo mt thi im xc nh trong tng lai.
- Hp ng ngoi t tng lai (foreign currency futures contract) l mt dng hp
ng k hn c tiu chun ha (standardized) v c thc hin ti S giao dch
(exchange-traded). Hp ng ngoi t tng lai quy nh vic trao i 1lng ngoi
t tiu chun s c thc hin vo mt thi gian, ti mt a im v vi mt mc
gi c nh. im khc bit c bn gia futures v forward l futures c giao
dch trn th trng th cp, c iu tit v h tr bi S giao dch (clearing
house) v phi thanh ton l li hng ngy.
16

- Hon i ngoi t (currency swap) l 1 chui cc hp ng forward series of
forward contracts), l vic mua v bn ng thi 1 s lng ngoi t nht nh bng
hai hp ng ring r ti mc t gi c xc nh trc. Hp ng Swap thng
c p dng vi nhng ngi m h i vay hoc u t bng ngoi t trnh ri
ro t gi hoc vi cc ngn hng c nhiu ngoi t vi cc k hn khc nhau
- Quyn chn ngoi t (foreign currency option) l hp ng trao cho ngi s
hu quyn chn quyn (nhng khng phi l ngha v) mua hoc bn mt lng
ngoi t nht nh ti mt mc gi c nh trong mt thi gian xc nh. Quyn
chn ngoi t c th thc hin vo trc ngy ht hn hp ng (American option)
hoc vo ng ngy ht hn hp ng (European option).
Ngi mua quyn chn (option buyer) tr ph cho quyn chn ny v c th
chn: quyn chn mua ngoi t (call), quyn chn bn ngoi t (put). Ngi nm
gi quyn chn (holder) c th thc hin quyn chn hoc hp ng quyn chn
ht hn m khng tin hnh giao dch (s mt ph tr trc). Ngi bn quyn chn
(writer/grantor) lun phi sn sng tin hnh giao dch khi ngi mua mun.
1.2. Ti chnh hnh vi:
1.2.1. Khi nim:
Cc nghin cu kinh t thng cho rng con ngi trc ht c thc y bi
nhng ng c vt cht v a ra cc quyt nh theo mt cch hp l. ay chnh l
tin xy dng l thuyt tho dng (d tnh)- l thuyt kinh t ni bt i vi
nhng quyt nh trong tnh trng khng chc chn. Trong vic nghin cu m rng
v hnh vi ca con ngi da trn nhng cuc iu tra v cc th nghim, Daniel
Kahneman v cc nh tm l khc t cu hi v nu gi thuyt v s hp l trn
phng din kinh t trong mt s hon cnh quyt nh. Trong mt lot cc nghin
17

cu, Kahneman phi hp vi Amos Tversky
8
ch ra rng con ngi khng c
kh nng phn tch mt cch y nhng quyt nh phc tp khi nhng kt qu
trong tng lai khng c g chc chn. Trong nhng hon cnh nh vy, h s tm
kim cc bin php khng tun theo quy lut thng thng. Trong mt th nghim
ni ting, ch th cho rng tn ti kh nng nh nhau vo mt ngy no , ti mt
bnh vin nh cng nh ti mt bnh vin ln (ni c nhiu a tr ra i), hn
60% nhng a tr c sinh ra s l cc b trai. Tng t, mt nh u t nhn ra
rng mt ngi qun l vn c th thng ch s trung bnh hai nm lin c th kt
lun rng nh qun l c ti nng hn l mt nh u t trung bnh, trong khi
mi lin h thc s v mt thng k yu hn nhiu. Ci nhn thin cn nh vy
trong vic din gii s liu c th gip chng ta lm sng t cc hin tng khc
nhau i vi cc th trng ti chnh, mt lnh vc nghin cu si ng, ti chnh
lin quan n hnh vi (behavioral finance), pht trin ng dng nhng kin thc
v tm l trong n lc hiu r chc nng ca cc th trng ti chnh.
Kahneman v Tversky cng tin hnh mt th nghim trong cc ch th
c ngh phn loi cc c nhn l mt ngi bn hng hoc mt i biu
quc hi trn c s nhng c im nht nh. Khi mt c nhn ngu nhin quan
tm n chnh tr v tham gia vo cc cuc tranh lun, hu ht mi ngi u cho
rng anh ta l mt i biu quc hi, bt chp thc t l t l nhng ngi bn hng
cao hn mt cch tng i trong dn s, ngha l lm tng kh nng anh ta l mt
ngi bn hng. Thm ch sau khi cc ch th c thng bo rng t l cc i
biu quc hi v nhng ngi bn hng trong dn s thay i v cn bn, dng
nh n khng nh hng g n cc kt qu. Mt pht hin ng ch l, cc c
nhn nhy cm hn nhiu i vi cch m mt kt qu i trch khi mt mc
tham kho (thng l hin trng) so vi kt qu tuyt i. Khi i mt vi mt
chui nhng quyt nh di iu kin ri ro, cc c nhn dng nh thng a ra
mi quyt nh da vo li nhun v thua l mt cch c lp hn l da vo nhng

8
Daniel Kahneman v Amos Tversky l hai nh kinh t c nhiu nghin cu v hnh vi bt hp l
xut pht t yu t tm l. H cng a ra L thuyt trin vng- hc thuyt quan trng nht cuat
Ti chnh hnh vi.
18

kt qu ca mt quyt nh i vi ton b ti sn ca h. Hn na, hu ht cc c
nhn u chng li kt qu thua l, lin quan n mt mc tham kho, hn l
thch kt qu li nhun trong cng kch c mu. Cc kt qu ny v nhng kt qu
khc mu thun vi nhng d bo t l thuyt truyn thng ca s ti a ho
tha dng d tnh.
Ti chnh hnh vi ra i nh mt i cc vi cc quy lut kinh t thng thng
trc . Ti chnh hnh vi l mt lnh vc hp ca ti chnh vi ch n l tm
hiu v gii thch h thng ti chnh chu s tc ng ca cc quyt nh mang tnh
tm l. Ti chnh hnh vi s dng nhng kin thc c bn ca tm l hc nhn thc,
khoa hc x hi cng nh nhn chng hc l gii hnh vi ca nhng nh u t
bt hp l (irrational investors) ti sao khng tun theo cc m hnh ti chnh c bn.
1.2.2. c im:
Cc m hnh ti chnh truyn thng cho rng nh u t u hnh ng hp l
v cn nhc tt c cc thng tin c sn trn th trng khi ra quyt nh v vy th
trng c hiu qu v gi chng khon phn nh chnh xc gi tr ni ti ca ti sn.
Cc nh u t lun hnh ng kp thi trc cc thng tin mi v cp nht gi c
mt cch chnh xc. Khi c chnh lch gi xut hin, cc nh u t hp l s hnh
ng v a th trng tr v cn bng ng gi thc. Do , gi c lun phn
nh tt c cc thng tin sn c v khng th tn ti chin lc u t no c th
kim c khon li nhun vt tri (Fama, 1965). Ba hc thuyt nh lng nn
tng gip xc nh c hiu qu u t l L thuyt danh mc u t hin i
(Morden Porfolio Theory- Markowitz, 1952), M hnh nh gi ti sn vn- CAPM
(Capital Asset Pricing Model- Sharpe, 1964) v L thuyt chnh lch gi (Arbitrage
Pricing Theory- Ross, 1972). Tuy nhin, c nhiu nghin cu cho thy s vn dng
khng chnh xc ca cc hc thuyt ny thng qua d liu u t c sn trn th
trng. V d nh Fama v French cng cc cng s ch ra rng c s lp lun
v th trng chng khon, t sut sinh li mong mun cng nh hnh vi ca nh
u t khng th gii thch c t cc l thuyt trn. Cc m hnh ti chnh hnh vi
19

xut hin nhm gii quyt nhng vn kh khn m cc m hnh truyn thng
khng th gii quyt c. V bn cht, ti chnh hnh vi lp lun rng s chn la
u t khng phi lun lun hp l bi lun c mt gii hn chnh lch cho php
nh u t thu li ng thi tc ng ln gi c- hay t gi. Ti chnh hnh vi da
trn cc bng chng thc t v tm l hc nhn thc v cc thnh kin (bias) pht
sinh do con ngi chu tc ng ca nim tin, s a thch v cch thc m h ra
quyt nh trc mang li (Baberis v Thaler, 2003).
Hn ch v chnh lch gi v tm l hc l hai nn tng c bn cu thnh nn
Ti chnh hnh vi. Cc nh l thuyt ti chnh truyn thng cho rng bt k mt loi
ti sn ti chnh no c nh gi sai bi cc nh u t khng hp l s to c hi
cho cc nh u t hp l tn dng mt cch nhanh chng v do , kinh doanh
chnh lch s mt i. Trong khi , nhng nh ti chnh hnh vi li cho rng chin
lc sa cha nhng sai st ca th trng- nh gi sai c th gy ra c chi ph
v ri ro, do cc nh u t s khng tha thit c a th trng v hp l v
lm cho vic nh gi sai tip din. Phn tch chi tit v lp lun ny c a ra
bi De Long, Shleifer, Summers v Waldmann (1990), Shelifer v Vishny (1997).
L thuyt ti chnh hnh vi nhn chung khng phi l mt trng phi ti chnh
chnh thng (mc d thng b cc nh nghin cu thuc trng phi th trng
hiu qu, dn u l Fama kch). L thuyt ny cn dng s khai, cn tn ti
nhiu vn gy tranh ci bi cha c nhng c s v nguyn l vng chc nh l
thuyt chnh thng hin i nh ri ro - t sut sinh li, th trng hiu qu, kinh
doanh chnh lch gi, v l mt s b sung hn l tch bit khi l thuyt ti chnh
chnh thng. ng dng ca ti chnh hnh vi khng ch dng li trong vic gii
thch cc hnh vi khng hp l ca nh u t, m i xa hn, n c th iu chnh
cc m hnh nh gi (bao gm nh gi chng khon, sn phm phi sinh) cho
n ng dng trong l thuyt qun tr Cng ty (corporate governance) hay cu trc
vn trong ti chnh doanh nghip, ln gii thch tnh tng tc gia cc th trng
khc nhau.
20

1.2.3. Cc trng phi l thuyt Ti chnh hnh vi c bn:
Nh cp ti chnh hnh vi nghin cu mi quan h gia yu t tm l v
kinh t ti chnh nhm gii thch vic cc nh u t din gii v gii thch vic cc
nh u t din gii v phn ng nh th no vi thng tin ra quyt nh u t.
Nhiu hc thuyt khc nhau c a ra nhm tm hiu v gii thch v Ti chnh
hnh vi nhng nhn chung c ba trng phi chnh c lit k trong bng sau.
Bng 2: Cc trng phi tm l v ng dng trong ti chnh hnh vi
9

Trng phi
chnh
Cc l thuyt chnh ng dng trong ti chnh
Tm l hnh vi
Do John B.Watson
sng lp nm 1913,
nghin cu cc
iu kin khin con
ngi s hnh ng
theo mt cch no

-Tin vo iu tht ra
khng tn ti (magical
thinking)
-a thch s chc chn
(certainty effect)
-L thuyt trin vng
(prospect theory)

Hiu ng a thch s chc chn v
l thuyt trin vng lin quan n
cc vn khng a thch ri ro v
thch mo him khi b l hn khi
ang li trong ti chnh
Tm l nhn thc
Do Uric Neiser
sng lp nm 1967,
nghin cu v cch
m suy ngh ca
con ngi iu
khin hnh vi ca
h
-Hi chng t tin (touchy
feely syndrome), l
thuyt nui tic (regret
theory)
-Mu thun v nhn thc
(cognitive dissonance)
-nh ngha hp (narrow
framing), tnh ton bt
hp l
y l trng phi ng gp ln
cho ti chnh, ngoi nhng hiu
ng cp trn, hiu ng
mu thun v nhn thc, b p
chi ph b ra, l thuyt tic nui
gip gii thch v sao chng ta
thng nm gi mi cc khon l
v c l lin tc.
Hi chng t tin gii thch chng

9
Thc s H Quc Tun, Ti chnh hnh vi: Nghin cu ng dng tm l. hc vo ti chnh, Tp
ch Kinh t pht trin (7/2007)
21

(representativeness)
-B p chi ph b ra
-Qu t tin
(Overconfident)
-Lch lc trong nhn thc
v qu kh (hindsight
bias), khng nh qu
mc (confirmatory bias)
ta c xu hng t nh gi cao c
phiu m mnh chn u t.
Hiu ng lch lc trong nhn thc
v qu kh hay khng nh qu
mc cng ging nh hi chng
qu t tin, lm chng ta nhn xt
rng mnh c kh nng d on th
trung tt
L thuyt cu trc
hnh thc (Gestait
theory)
Do Max
Werrtheirmer sng
to t 1912, nghin
cu cch chng ta
suy din t nhng
d liu chng ta
nhn c
-Hiu ng thuyt phc
(persuasion effect)
-Hiu ng t thuyt phc
(seff-persuasion)
-Lch lc do tnh hung
in hnh
-Xu hng t bo v
(ego-defensive attitude)
-Hiu ng c on sai
(false consensus effect)
-L thuyt phn khng
(somatic market theory)
y l trng phi c tc ng rt
ln n cc l thuyt ti chnh, a
ra cc lun im v sao chng ta c
th mc sai lm t nhiu tnh
hung khc nhau, c bit cc l
thuyt phn khng, l thuyt c
on sai, v hiu ng t thuyt
phc, thuyt phc a ra nhiu gii
thch kh d cho cc hiu ng by
n v nguyn nhn hin tng
nh gi sai ko di
Phn tm hc
(Psycho-analysis)
Do Sigmund Freud
sng lp u th k
20, nghin cu v
cc loi bnh tm
thn
-Hi chng hoang tng
(paranoid personality
disorder)
-Qu ch n bn thn
(narcissistic personality
disorder)
-Hi chng phin mun,
bi quan (depressed
personality disorder)
Chng ta qu lo lng v vic c th
b la hay c th sai lm, hay
chng ta qu ch n vic c
thnh cng hay khng, u s nh
hng n quyt nh ca chng ta
trong kinh doanh chng khon. V
vy, trng phi ny cng c ng
gp trong vic gii thch hnh vi
nh u t, t nhng gii thch v
22

ri lon tnh cch (personality
isorder)

1.3. Biu hin ca Ti chnh hnh vi trong kinh doanh trn th trng ngoi
hi:
Mt trong nhng c im quan trng ca th trng ngoi hi l cc nh
u t tham gia phn ln u l nh u t chuyn nghip c kin thc v ti chnh,
hn na th trng ngoi hi li l th trng hiu qu nht hin nay song y vn
c coi l th trng nhy cm vi cc yu t tm l. Nguyn nhn dn n iu
o bi th trng ngoi hi tn ti y c 3 iu kin c th ng dng tm l
ti chnh nhm gii thch s bin ng t gi: hnh vi u t khng hp l, tnh h
thng ca hnh vi khng hp l v gii hn kh nng chnh lch gi. Vn gii
hn kh nng chnh lch gi xut hin do ngay c khi t gi xc nh khng ng
gi tr thc th cc nh u t cng khng th thc hin v vn ri ro v chi ph.
Thm vo , xu hng chung ca nhiu nh u t l t ra mt s quy tc u t
nht nh v i khi qu t tin vi cch u t s gy ra nhng hnh vi khng
hp l.
Khi tin hnh kinh doanh ngoi hi, i a s cc nh u t khng la chn
cc ng tin khng quen thuc nn mc a dng ha rt km. Nguyn nhn
nm ch h khng a thch nhng th khng quen hay cn gi l khng a thch
s m h. H chp nhn la chn cc ng tin ri ro u t m bit r v n
hn l th thch trong cc ng tin mi c th em li mc t sut sinh li cao hn
rt nhiu. Khng ch vy, xu hng u t vo cc ng tin ang ln gi l mt
trong nhng sai lm c bn ca nhiu nh u t xut pht t quan im lch lc do
cc tnh hung in hnh- h tin vo nhng g tng xy ra hn l cc thng tin c
c t th trng. H thng mc vo xu hng tip tc duy tr trng thi ngaoij t
c ngay c khi xu hng i chiu xut hin. iu ny khng ch xy ra i vi
23

cc nh u t c nhn m ngay c cc nh u t chuyn nghip cng c th mc
phi m khng bit.
Mt biu hin in hnh khc m nhiu nh kinh doanh trn th trng ngoi
hi gp phi l h thng tch bch ti khon l v li. Khi t gi tng, h bn
ngay lp tc v cht li cho d ngay sau t gi li tip tuc tng nhng h khng
h khon l tim nng b mt khi h t b v th ca mnh. Ngc li,
khi t gi gim to ra khon l nhng h vn tin tng rng t gi s ln tr li v
cha i khon l ny vo hch ton.
Ti th trng ngoi hi Vit Nam, chng ta khng cn xa l vi cm t tm l
gm gi ngoi t. Hin tng tm l ny xut hin gn nh hin tng m ng-
cn gi l tm l by n khi cc doanh nghip v c nhn c ngun thu t ngoi t
nhng khng bn li cho cc ngn hng m gi li vi mc ch ch i t gi tng
thu li hoc lo ngi s bin ng bt thng ca t gi trong tng lai.
Kt lun chng 1:
Chng u tin a ra cc khi nim v kinh doanh ngoi hi c lin quan
cht ch n Ti chnh hnh vi ng thi a ra khi nim c bn v l thuyt ti
chnh hnh vi. Th trng ngoi hi vi khi lng giao dch ln c coi l mt th
trng hiu qua tuy nhin thng qua mt s biu hin trn th trng ngoi hi, ta
c th hnh dung phn no nh hng ca cc nhn t tm l n hnh vi ca cc
ch th tham gia trn th trng ngoi hi. Nhng kin thc c bn t chng 1 s
c s dng lm nn tng cho nhng nghin cu su hn chng sau.
24

CHNG 2: PHN TCH NG DNG TI CHNH HNH VI TRONG
KINH DOANH NGOI HI TRN TH TRNG QUC T
2.1. iu kin ng dng Ti chnh hnh vi
L thuyt th trng hiu qu (effective market hypothesis- EMH) c coi l
iu kin cho s pht trin ca tm l ti chnh. L thuyt EMH chim mt v tr
quan trng trong ngnh ti chnh t nhng nm 1970 cho n nay. Fama (1970)
nh ngha th trng hiu qu l th trng m gi c ca cc ti sn ti chnh
phn nh y tt c cc thng tin lin quan. Nh u t c gi nh rng lun
hnh ng mt cch hp l vi s thay i v gi ti sn ti chnh. Nu c cc nh
u t khng hp l th cc nh kinh doanh chnh lch gi s tin hnh kinh doanh
chnh lch gi a gi c v gi tr thc ca n. Trn c s ca EMH, nhiu m
hnh nh gi ti sn ra i v cho kt qu c cng nhn l c gi tr. Song
chng ta hy nghin cu li nhng gi nh m m hnh EMH t ra:
- Nh u t c hnh vi khng hp l:
Cc nh u t s c hnh vi khng hp l khi h khng phn tch v x l
ng nhng thng tin m h c (v th trng cung cp), t dn n nhng k
vng lch lc v tng lai ca ti sn ti chnh hay t gi- gi ca ngoi t m h
la chn u t m h u t vo. Ngoi ra, trong mt s trng hp, da trn
kinh nghim hay nhn thc sn c, h cng mc phi nhng lch lc trong nhn
thc (cognitive biases). Nhng nghin cu v cc hnh vi khng hp l tiu biu
trong th trng ti chnh l kt hp gia tm l hc, m ch yu l trng phi tm
l nhn thc (cognitive psychology) vi trng phi tm l hnh vi (behavioral
psychology)
- Hnh vi khng hp l mang tnh h thng:
Nu ch c mt nh u t c nhn hoc mt ngn hng nh l c hnh vi bt
hp l th khng th gy ra nh hng ln cho ton b th trng tr khi cc nh
25

u t ng lot mua hay bn mt ng tin- ch tiu t l mua-bn cng l mt
biu hin ca Ti chnh hnh vi. Trn th trng ngoi hi, iu ny rt t khi xy ra
bi thng tin c cung cp kh y i vi mi nh u t.
- Gii hn kh nng kinh doanh chnh lch t gi:
L thuyt th trng hiu qu tin rng nu tn ti nh gi sai th s tn ti c
hi kinh doanh chnh lch gi thu li nhun, v chnh hnh vi kinh doanh chnh
lch gi s iu chnh gi trn th trng v cn bng. Nhng nu tn ti nh gi
sai, m li khng th thc hin kinh doanh chnh lch gi tn dng cc khon li
nhun ny th nh th no? V ti sao li khng th thc hin kinh doanh chnh
lch gi khi c nh gi sai ?
Mt gii thch c chp nhn rng ri trong trng phi ti chnh hnh vi l
c 2 dng nh gi sai: mt dng l thng xuyn xy ra v c th kinh doanh chnh
lch gi c, mt dng l khng thng xy ra, ko di v khng th kinh doanh
chnh lch gi c (ni mt cch khc, kh m xc nh c khi no mc nh
gi sai t ti gii hn trn hay di v iu chnh li). Nu tham gia chnh sa
kiu nh gi sai dng 2 th rt d ri vo trng thi tin mt, tt mang, m in
hnh l bi hc ni ting ca LTCM
10
kinh doanh chnh lch gi ca Royal Duch v
Shell v b thua l, nhng ngay sau khi h thua l khng bao lu th gi 2 c phiu
ny iu chnh li ng nh d on ca h. y l v d cho thy thc t nh gi
sai c th ko di rt lu, v kiu nh u t hp l nh LTCM tham gia sa cha
sai lm ny th s tht bi.
Barberis v Thales (2003) ch ra rng kinh doanh chnh lch gi khng th xy
ra v c nhng ti sn v l thuyt l c tnh thay th ln nhau hon ho v c th
kinh doanh chnh lch gi 2 ti sn , nhng thc t th khng nh vy, do to
ra ri ro tng thm cho hot ng kinh doanh chnh lch gi (vn c xem l ri
ro thp n mc phi ri ro). Ngoi ra, chi ph thc hin cc chin lc hng chnh

10
Qu u t thnh lp nm 1993 bi John Meriwether bao gm cc nh kinh t tng t gii
thng Nobel kinh t ni ting vi chin lc kinh doanh chnh lch vi ri ro cao.
26

lch gi v s tn ti ca cc giao dch ca nhng nh u t khng hp l (gi l
noise trading) cng ngn cn iu ny. Chnh v vy, chng ta tng thy trong
lch s nhiu v bong bng gi Nht (thp nin 1980), i Loan (1990), c phiu
cng ngh truyn thng ca M (1999-2000), ri gn y l chng khon Trung
Quc v Vit Nam cng b xem l qu nng. Tuy nhin, r rng khng h c
nhng iu chnh tc thi nh ngi ta k vng, m nhng v bong bng ny ko
di nhiu nm (nht l cc nc chu ang pht trin). y l du hiu ca gii
hn kh nng kinh doanh chnh lch gi.
i vi th trng ngoi hi, kh nng tn ti arbitrage 2, 3 im
11
l rt kh
bi vn thng tin ton cu c s h tr ca cc cng c cng ngh hin i
lm gim kh nng kinh doanh chnh lch gi cha k n ri ro v chi ph khi tin
hnh giao dch hay m trng thi ngoi t.
Ch cn tn ti mt trong ba yu t trn th Ti chnh hnh vi c th pht huy
vai tr ca mnh. Khi xy ra c ba iu kin mt lc- v d nh th trng ngoi hi
Vit Nam th nh hng ca tm l l rt ln ln s bin ng ca t gi.
2.2. ng dng l thuyt Ti chnh hnh vi trong kinh doanh ngoi hi trn th
trng quc t:
2.2.1. L thuyt trin vng (prospect theory):
L thuyt ny c a ra bi 2 nh tm l hc: Daniel Kahneman and Amos
Tversky nhm gii thch cch con ngi qun l s ri ro v khng chc chn. L
thuyt trin vng cho rng mi ngi c xu hng khng thch ri ro (risk averse)
trong vng li hoc khi mi vic tin trin tt v thch mo him (risk seeking)
trong vng l. Theo Tversky v Kanheman, con ngi nh gi cao kt qu m h
cm nhn s chc chn xy ra hn l phn tch v cn nhc tt c cc kh nng c
th xy ra- hai ng gi l Hiu ng v s chn chc. Vic ti a ha gi tr nhn

11
Arbitrage2,3 ng vi s chnh lch t gi xy ra ti 2,3, th trng khc nhau trong cng thi im.
iu kin tn ti l tch ca cc t gi phi khc 1.
27

c theo L thuyt k vng khc xa so vi l thuyt MPT ca Markowitz a ra
vo nm 1952 (ti a ha t li ch v thua l ch khng phi t kt qu cui cng).
Tm li theo L thuyt k vng, cc nh u t c th c cc la chn khc nhau
t ti cng mt li ch mong i nh nhau. Nhn t chi phi s la chn l s
so snh v o lng li ch nhn c v thua l do li ch o mang li.
L thuyt v s khng thch mt mt- s bo ton (loss aversion):
Thuyt khng mt mt c pht trin bi Daniel Kahneman and Amos
Tversky vo nm 1979 nh mt phn c th ca hc thuyt k vng vi nhn nh
rng con ngi b thc y mnh nhm trnh s mt mt hn l tm kim li nhun.
Xu hng s hi mt mt i khi lm cho con ngi khng th loi b i nhng ti
sn ti chnh khng mang li li nhun ngay c khi h nhn thy rng khng c k
vng g v mc sinh li trong tng lai.
2.2.2. Thuyt khng thch s m h (ambiguity aversion):
Con ngi c xu hng khng thch s u c hay nh cuc nu kh nng
em li ch li khng chc chn, s ngn ngi cc tnh hung khng r rng gi l
thuyt khng thch s m h. Xu hng tm l ny xut hin trong nhiu bi cnh
khc nhau. Trong bng nu ai khng bit v hai i bng th h rt s a ra
nhn nh ai thng cng ging nh khi la chn ng tin u t phn ln u ngi
ngn trc nhng ng tin t c giao dch hay nhng ng tin bin ng qu
mnh.
Ellberg (1961) thc hin mt th nghim nh sau: C 2 ci hp, mi hp ng
100 hn bi. Hp th 2 cha 50 bi v 50 bi xanh trong khi hp th nht cha bit
t l gia bi xanh v bi . Nhng ngi tham gia cuc th nghim u tin c
yu cu chn 1 trong 2 phng n sau:
a1: Bi rt ra t hp 1, c $100 nu , $0 nu xanh v a2: Bi rt ra t hp 2,
$100 nu , $0 nu xanh. Sau , nhng ngi tham gia cuc th nghim c
28

yu cu chn 1 trong 2 phng n sau: b1: Bi rt ra t hp 1, $100 nu xanh, $0 nu
v b2: Bi rt ra t hp 2, $100 nu xanh, $0 nu . Trong th nghim ca
Ellberg (1961), a2 c chn nhiu hn a1, b2 c chn nhiu hn b1. Nh vy
cho d c th kh nng t c t hp 1 c th cho kt qu cao hn nhng nhiu
ngi vn a thch s r rng- preference for the familiar.
2.2.3. Thuyt Ti khon tinh thn (mental accounting):
y l mt dng ca nh ngha hp- c lp mt khi nim hay phn tch mt
vn trong mt khun kh hn hp, tch bit, v c gng a ra quyt nh ti u
cho khun kh hn hp y, thay v cho ton cc. Phng php ny c th hu ch
trong mt s trng hp gii hn v ngun lc, hay khng thi gian phn tch
nhiu. Tuy nhin, n cng c th a n sai lm. Chng ta c xu hng tch ring
cc quyt nh m ng ra phi c kt hp li vi nhau vo cc ti khon o
trong tr tng tng ca chng ta (mental account) v ti a ho li ch tng ti
khon. V v th, i khi chng ta a ra cc quyt nh nhn tng l hp l, m
tht ra l sai lm. V d, c ngi c xu hng tch bit ra 2 ngn sch gia nh,
mt dnh cho mua thc n trong gia nh, mt dnh cho i n nh hng cui tun.
V khi chi tiu mua n, ngi ny thng khng mua hi sn cao cp v ngh
rng n mc v ch n tht bnh thng, nhng khi vo n nh hng, ngi ny li
gi tm hm, thay v n mt ba tht bnh thng (ng nhin r hn tm hm).
Nu thay v nh vy, ngi ny i mua tm hm cho ba n ti nh, v ch n tht
bnh thng trong nh hng, anh ta c th tit kim tin. Vn nm ch anh ta
tch bit ra 2 ti khon ring cho thc n ti nh v i n cui tun !
S dng tnh ton bt hp l v nh ngha hp, chng ta c th gii thch
nhiu hin tng nh la chn nghch vi s thch (preference reversals), s thua l
(loss aversion), v hiu ng phn b ti khon kh ph bin, th hin c bn ch
ngi ta sn sng thc hin ngay nhng lnh mang li li nh, nhng tr hon
khng thc hin lnh dng l khi xut hin nhng khon l nh. V d, khi mua t
gi t 20.693, sau gi gim xung 20.300, ngi ta vn khng bn (thm ch
29

cn mua tip) v ch n khi gi ln trn 21.000 mt cht mi bn ngay kim li.
Gi c gim tip ngi ta cng c gi ng tin . V h tch bit gia ti
khon li v ti khon l trong tm tr ca mnh, cho nn h c ti a ho ti
khon li, v ti thiu ho ti khon l, nn gi ln mt cht th bn, gi xung th
c gi, xem nh n cha b chuyn qua ti khon l. Hiu ng phn b ti khon
ny cng c th c l gii bng hiu ng t la di (s rng nu bn m b l th
s cm thy bn thn ra quyt nh u t km), hay hiu ng tic nui (l bn ri
m gi ln th sao). Hiu ng phn b ti khon l gii mt phn v sao trong th
trng tng gi th khi lng giao dch tng cao hn khi th trng gim gi ti M
v Nht.
2.2.4. Thuyt T kim sot (self- control):
T kim sot l hin tng cp n xu hng tiu dng ca con ngi hin
ti nh mt khon chi ph cho tit kim tng lai. Thi i vi vic tr thu l
mt minh chng r rng cho thuyt tm l ny. Gi s chng ta l ngi np thu
v d on thu nhp trong nm ti s lm tng thu ln 3600$. Chng ta ng trc
hai la chn: ng mi thng 300$ cho mt ti khon tit kim 12 thng tit
kim c khon tin phi np hoc s giu gim thu nhp chu thu mi thng
300$. Cc hc thuyt kinh t hp l cho rng phn ln mi ngi s gi tin tit
kim v khon tin ny s c tr li v nhn c mt khon tin nhiu hn
3600$. Tuy nhin rt nhiu ngi la chn khng np thu v h cho rng tin
gi tit kim s rt kh kim sot. Nm 1998, Hersh Shefrin and Richard Thaler
gii thiu hc thuyt hnh vi gii thch vng i ca cc ti sn ti chnh- miu t
v tit kim ca cc h gia nh vi nn tng l thuyt t kim sot.
2.2.5. Thuyt v s hi tic (regret):
Con ngi c xu hng cm thy ni au hay s e do t hi tic khi lm sai
mt vic g . Do trnh phi nhng tht bi gy ra hi tic, con ngi c xu
hng thay i hnh vi ca mnh nhng iu ny i khi c th dn n nhng kt
30

qu khng hp l. Shilller (1995) ch ra nhng bng chng cho thy nhng tn
thng tinh thn gy ra khi nim tin tr nn khng cn chnh xc.
2.2.6. Thuyt Th v sai- tm l da vo kinh nghim hay thut ton
(heuristics):
Cc kinh nghim, hay quy tc hc c thng gip chng ta ra quyt nh
nhanh chng v d dng hn nhiu (chnh cc trng dy v kinh t v mt no
cng ch ra mt s cc quy tc quyt nh cho mt s trng hp kia m). Nhng
trong mt s trng hp, da dm qu nhiu vo cc quy tc i khi s dn n sai
lm, c bit l khi cc iu kin bn ngoi thay i. V c bit l ngi ta thng
cao hiu qu ca nhng quy tc n gin, gn gi v d nh, kiu hiu ng m
Tversky v Kahneman (1979) gi l hiu ng quy tc c sn (availability heuristic).
Shiller (2000) a ra mt v d l khi nhiu ngi u dng internet th h d
dng ngh n nhng in hnh thnh cng v nhng i mi hp dn ang din ra
trn mng, th l h ngh ngnh kinh doanh ny s thnh cng, rt cuc dn n
v bng n gi c phiu cc Cng ty cng ngh cao, dot.com vo cui nhng nm
1990. Mt v d khc gy bt ng l ca Benartzi v Thaler (2001) khi h ghi nhn
qua th nghim cho mt s ngi N la chn cho vic u t tin tit kim, nhiu
ngi nhanh chng p dng quy tc 1/N (a dng ho u t kiu n gin nht,
u t 1/N s tin vo mi loi hnh u t), trong khi nu phn tch k, h s u
t theo nhng quy tc khc (nh chia phn no vo c phiu, phn no vo chng
khon thu nhp c nh, v tu vo iu kin th trng).
2.2.6.1. Tm l by n (herd behavioral):
Tm l by n l mt trong nhng xu hng tm l c nhc nhiu n nht
v Ti chnh hnh vi v c s dng ch yu gii thch cc v bong bng u
c. V bn cht, tm l by n l mt trong ba iu kin ng dng tt cc L
thuyt ti chnh nhm gii thch cho cc hin tng ti chnh bt thng.
31

Hnh vi by n l thut ng dng ch s iu chnh tng thch vi mt
phng thc thc hin v c th hin nh l mt s tng ng trong hnh vi
theo sau cc quan st tng tc v hnh ng v kt qu pht sinh t nhng hnh
ng ny gia cc c nhn (Hirshleifer v Teoh, 2003).
Trong th trng chng khon, hnh vi by n bao hm vic cc nh u t c
xu hng b qua cc thng tin ring m thin v cc kt qu quan st
(Bikhchandani v Sharma, 2001) khng tng thch vi cc yu t c bn, nn tng
ca th trng (Hwang v Salmon, 2004). l hnh vi m cc c nhn thit lp da
trn vic quan st hnh ng ca nhng ngi khc, hay ni cch khc l hnh
ng bt chc nhau. Mt khi nim khc v hnh vi by n c nhiu ngi bit
n l Hnh vi by n mi ngi hnh ng theo nhng g m nhng ngi khc
ang lm, thm ch ngay c khi thng tin ring ca h cho thy nn hnh ng mt
cch khc i. (Banerjee (1992)).
2.2.6.2. Qu t tin (overconfident):
C nhiu nghin cu tm l hc trn th trng ti chnh cho thy cc nh u
t t ra qu t tin (mt s bng chng th nghim c trnh by trong cc tc
phm Irrational Exuberance (2000) ca Shiller, mt s khc trnh by trong A
survey of behavioral finane (2003) ca Barberis v Thaler). Bng chng gn y
nht l vic nhiu nh u t t a dng ho danh mc ca mnh v u t nhu vo
nhng Cng ty m mnh quen thuc (mt s nghin cu tranh ci rng c th v h
c thng tin ni b v nhng Cng ty , nhng nhng nghin cu gn y trong
lnh vc qun tr Cng ty bc b lun c ny). Nh vy, mt cch gii thch kh
d l cc nh u t t a dng ho ny t tin qu mc vo tm hiu bit ca mnh
i vi Cng ty, Barber v Odean (2001) cn cng b mt kt qu th v l nhng
nh kinh doanh chng khon l nam th qu t tin nhiu hn n, v nam cng thc
hin nhiu giao dch th kt qu cng t hi hn n.
2.2.6.3. Phn ng qu chm vi thay i- ch ngha bo th (conservatism):
32

Khi iu kin thay i (thng tin mi v trin vng nn kinh t chng hn),
ngi ta c xu hng chm phn ng vi nhng thay i , v gn nhn nh
(anchoring) ca mnh vi tnh hnh chung trong mt giai on di hi trc . Tc
l khi c tin nn kinh t suy gim, h cho rng kinh t km i ch l tm thi, di
hn vn l i ln, m khng nhn thy c th tin pht i tn hiu mt chu k suy
thoi nhiu nm bt u.
Hiu ng ny (gn vi kinh nghim di hn) l ngc li vi hiu ng lch lc
do tnh hung in hnh (t nng vo cc tnh hung in hnh ngn hn). Phi hp
2 hiu ng ny c th gip gii thch hin tng phn ng chm (underrreaction)
trn th trng chng khon. V d, khi ban u tin tc cng b ca mt Cng ty
cho thy li nhun gim, ngi ta vn tin rng y ch l gim tm thi, v phn
ng chm vi thng tin ny, nn gi c phiu Cng ty c tin xu vn gim chm.
n khi lin tc vi qu sau, tnh hnh vn xu, th ngi ta pht hin ra mt
tnh hung in hnh mi: Cng ty ny qu trc cng kinh doanh km, qu ny
cng kinh doanh km, vy nn bn tng c phiu Cng ty ny i trnh l. Th l
mi ngi x i bn c phiu. Kt qu, li dn n phn ng thi qu.
2.2.6.4. Lch lc do tnh hung in hnh (representativeness):
Thng c din t mt cch n gin l xu hng khng quan tm nhiu
n nhng nhn t di hn, m thng t nhiu quan tm n nhng tnh hung
in hnh ngn hn. V d khi t gi tng lin tc 3, 4 thng hoc di hn nhiu
ngi bt u suy ngh rng li nhun cao t vic u t vo ng tin l vic
bnh thng. Quay tr v v d trn th trng chng khon nu tr li giai on
2001, 2002 ca th trng Vit Nam khi gi chng khon i xung, chc hn nhng
ai kinh doanh c phiu nim yt (khng tnh c phiu OTC) trong giai on ny s
thy s khc bit, mt mc li nhun 30-50% thi im y l khng bnh thng,
song trong 2006-2007 l qu bnh thng.
33

Tversky v Kahneman (1974) a ra mt nh ngha hn lm hn cho tnh
hung ny l ngi ta nh gi xc sut xy ra ca nhng s kin trong tng lai
da vo mc tng t vi mt tnh hung in hnh no . im quan trng
l ngi ta thng ch quan tm n mt tnh hung in hnh ca mt giai on
ngn thay v quan tm n mt mu hnh in hnh trong mt giai on di (iu
ny gi l lut s quan st nh, law of small numbers).
Chng hn cho rng iu kin hin nay ca nn kinh t Vit Nam tng
ng vi giai on ny trong nm 2006 nhiu hn l ging vi nm 2001 th
ng nhin s cho rng xc sut gi c phiu cn ln na l cao hn xc xut gi
c phiu s gim. Nhng nu nhn cho mt giai on 2000-2006, ngi ta s thy
th trng lc ln, lc xung, khng phi ln mi khng ngng, th s c nh gi
khc v xc sut tng, gim.
Con ngi c xu hng nh gi xc sut ca mt s kin bng cch ly mt
s kin c trng c th so snh c v gi nh rng xc sut l tng t. iu
ny ch yu da vo nhng kinh nghim m chng ta c c trong qu kh. Ngay
t khi mi sinh ra, con ngi c xu hng phn loi cc hin tng, s vt v
suy ngh. Khi con ngi i mt vi mt hin tng mi, khng hon ton ph hp
vi hin tng phn loi trc , h cng s c a chng vo mt tp hp no
da trn nhng s tng ng c c v t s nh hnh nn nn tng
h c th hiu bit v nhng nhn t mi. Cch thc tip thu ny cung cp mt cng
c hu hiu cho vic x l thng tin mi bng cch ng thi kt hp vi nhng
kinh nghim c lin quan trong qu kh. Tuy nhin, sai lm chnh l do gi nh
rng s tng t trong kha cnh ny to ra s tng t trong kha cnh khc.
Tng t, con ngi thng c xu hng nhn bit xc sut ca cc vn tng
ng vi nhng g xy ra trc ngay c khi kt qu thu c khng cso
ngha thng k.
2.2.6.5. Tm l gi cht (anchoring):
34

Kahneman vTversky (1974) cho rng c mt gi tr c lng, ngi ta
thng bt u bng mt gi tr c lng no , sau c nhng iu chnh t
gi tr ban u ny. Bng chng t cc th nghim cho thy cc iu chnh thng
l khng ng k v con ngi thng gi chtvo gi tr ban u m h tin
tng l ng. i vi nhiu nh u t trn th trng ngoi hi, h thng tun
theo nhng quy tc m h t ra t trc khi tin hnh la chn ng tin u t
cn c vo hnh ng ca mt s ngi i trc. iu ny gy ra nhng tn tht
kh kim sot bi phn ln h ch nhn ra khi mi th i qu xa.
2.3. M hnh nhn bit nh hng ca Ti chnh hnh vi n s bin ng
t gi trn th trng ngoi hi:
Trong s rt nhiu hc thuyt c a ra th s lng m hnh c th nhn
bit c mc tc ng ca tm l n th trng ngoi hi khng phi l nhiu.
Trong khun kh gii hn nghin cu, ti i su vo phn tch mt m hinhftaif
chnh hnh vi v t gi hi oi do Paul De Grauwe a ra nm 2006 cng vi cng
s ca ng l Pablo Rovira Kaltwasser. M hnh ny s gip chng ta kt lun v
nhn nh cho rng Ti chnh hnh vi xut hin v tc ng mnh n kinh doanh
ngoi hi l ng hay sai.
2.3.1. Gi nh:
Cc nh u t d bo bin ng ca t gi bng nhng quy tc rt n gin.
H la chn 1 trong 3 nhm phn tch chnh: phn tch c bn xc nh t gi cn
c vo cung cu v t gi hi oi, phn tch ngoi suy- cn c vo bin ng t gi
trong qu kh v phn tch ng lng cn c vo bin ng v s lng mua-bn
kt hp vi gi. Da vo phn tch cc tnh hung m phng, chng ta s thu c
hai im cn bng t gi, mt theo phn tch c bn- cc nh phn tch c bn cho
rng l gi tr thc v mt theo quy tc ca phn tch k thut. Kh nng tm ra
mt im cn bng hp l cng nh thay th hay b sung cho nhau ca hai im
cn bng u ph thuc vo s lng cc quy tc m nh u t s dng. Khng
35

ch vy, s bin ng v t gi cn chu tc ng ca trng thi cn bng ban u
cng nh s nhn thc v chp nhn ri ro ca nh u t.
Chng ta lun c N la chn khi quyt nh u t. Cc nh giao dch c thng
tin khng hiu qu, c nhn lun gy ra cc li h thng trong vic d on li
nhun h s thu c t u t. Kt qu l h s lp li li v mc tiu ti a ha
li ch.
Cc nh u t c gi nh c k la chn da trn s tin tng vo t gi hi
oi tng lai. Mi nh u t c th u t vo hai loi ti sn- mt ti sn trong
nc c coi l phi ri ro t gi v mt ti sn nc ngoi- chu ri ro t gi. Li
ch thu c th hin qua cng thc:
U(W
k
t+1
) = E
t
(W
k
t+1
)-
2
1
V
k
(W
k
t+1
) (1)
Trong : (W
k
t+1
) l gi tr nhn c ca nh u t s dng quy tc k d
bo t gi cho thi k t+1. E
12
t
l k vng ca nh u t. l h s ri ro khng
mong mun, V
k
(W
k
t+1
) l phng sai sai s ca W
k
t+1
khi s dng quy tc k, k ly
gi tr t 1 n K.
W
k
t+1
= (1+ rf)S
t+1
d
k
t
+ (1+ rd)(W
k
t
- S
t
d
k
t
) (2)
rd, rf ln lt l li sut trong nc v nc ngoi. S
t
, S
t+1
l t gi ti thi
im t v t+1. d
k
t
l t trng nm gi ti sn nc ngoi s dng quy tc k ti thi
im t. Xt v bn tri, phn pha sau l gi tr ca danh mc trong nc cn pha
trc l gi tr ca danh mc nc ngoi th hin bng ng ni t cng ti thi
im t+1.
2.3.2. Nguyn tc d bo:

12
Cc k hiu E- expectation trong phn ny ch gi tr k vng ca cc nh u t.
36

Nh u t c th la chn trong K nguyn tc khc nhau d bo s thay
i v t gi. Nh gi s c 3 loi l: phn tch c bn- fundamental, phn tch
ngoi suy-extrapolative v phn tch ng lng- momentum vi k hiu ln lt
l F,C v M. Khi :
K= (f
1
+f
2
++f
F
) + (c
1
+ c
2
+...+ c
C
)+ (m
1
+m
2
++m
M
) (3)
Trong f
i
, c
i
, m
i
i din cho s gii thch theo quan im th i ca nh phn
tch c bn, phn tch k thut ngoi suy v phn tch ng lng.
Cc nh phn tch c bn a ra d bo bng cch so snh gi th trng ca t
gi vi gi c bn ca t gi- gi tr thc m h tin rng l t gi l ra phi c. Tuy
nhin, tht kh xc nh gi tr c bn mt cch chn chc, do h da vo s d
on bin s . Nguyn tc d bo cho bi cng thc:
E
fi
t
(S
t+1
) = - (S
t-1
- S
*
t-1,fi
) trong S
t+1
= S
t+1
- S
t
(4)
0< <1, S
*
t-1,fi
l t gi c s c d bo ti thi im t-1. Ngay c khi d
bo bng phn tch c bn h vn a ra cc kt qu khng ng nht, tt c h u
phi s dng quy tc trung bnh a ra d bo v t gi. T cng thc ta thy
rng, nu nh u t s dng nguyn tc phn tch c bn nhn thy t gi trn th
trng cao hn t gi d bo th h tin rng t gi s gim trong giai on tip theo do
S
t+1
< 0. Tham s th hin phn trm thay i ca d bo sai lch c nh u t
k vng xy ra trong tng lai. Mi nh u t c bn d on mt t gi c s khc
nhau nn h s c xu hng to lp trng thi ngoi hi i lp nhau khi t gi bin
ng khng qu xa t gi thc.
Cc nh u t theo hng phn tch k thut li d bo s bin ng t gi
thng qua phn tch ngoi suy v ng lng. Phn tch ngoi suy cho rng t gi
trong qu kh tc ng n t gi trong tng lai nh sau:
37

E
ci
t
(S
t+1
)=
ci
S
t-1
(5),
ci
l tham s ngoi suy.
Phn tch ng lng thc cht l s tnh ton so snh gia ng trung bnh
ng- MA ngn hn v di hn thng qua quan st s bin ng t gi trong qu
kh. Nu ng trung bnh ng ngn hn ln hn (nh hn) ng trung bnh
ng trong di hn th nh u t d on gi s tng (gim). n gin m hnh
ch xt trung bnh ng gin n SMA vi k hiu stMA, ltMA l ng trung bnh
ng ngn hn v di hn. Ta c:
E
mi
t
(S
t+1
)=
mi
(stMA
t-1
- ltMA
t-1
) (6)
Ta c
N
S
s
i
i t
N
s

=

1
stMA
t-1



N
S
l
i
i t
N
l

=

1
ltMA
t-1

trong N
s
< N
l.
N l s ngy la chn tnh. Trong khun kh bi nghin
cu tc gi la chn N
s
= 5 v N
l
= 15.
n y ri ro ca vic kinh doanh ngoi hi s c xc nh bi phng sai
theo cng thc:

2
t+1, fi
= (E
fi
t
(S
t+1
)- S
t+1
)
2
(7)

2
t+1, ci
= (E
ci
t
(S
t+1
)- S
t+1
)
2
(8)
38

2
t+1, mi
= (E
mi
t
(S
t+1
)- S
t+1
)
2
(9)
Phn tip theo s ch r cch nh u t nh gi s ng n ca nguyn tc
d bo trn. tng chung l nh u t la chn mt trong cc nguyn tc gi tr
hin c, sau so snh li ch d on thu c sau khi iu chnh ri ro ca
quy tc la chn so vi cc phng n thay th t h s tip tc p dng quy tc
hoc chuyn sang quy tc khc. Mt khi kt qu ca s la chn c nh gi
l ng k th la chn s to ra mc sinh li cao hn.
b sung cho tng trn, ta s dng m hnh tnh ton t li ch ca d
on c a ra bi Brock and Hommes(1997):
| |
| | ( )

=
K
k t
fi t
fi t
w
1
*
,
*
,
,
exp
exp
t
t
(10)
| |
| | ( )

=
K
k t
ci t
ci t
w
1
*
,
*
,
,
exp
exp
t
t
(11)
| |
| | ( )

=
K
k t
mi t
mi t
w
1
*
,
*
,
,
exp
exp
t
t
(12)
Trong
*
t,fi
,
*
t,ci
,
*
t,mi
ln

lt l li nhun thun iu chnh ri ro
Ta c
*
t,fi
=
t,fi
-
2
t, fi
(13)

*
t,ci
=

t,ci
-
2
t, ci
(14)

*
t,mi
=

t,ci
-
2
t, mi
(15)
Cc cng thc trn c hiu nh quy tc ca s thay i. Khi li nhun
iu chnh ri ro ca mt quy tc c th no y cao hn so vi li ch tng t thu
c t cc quy tc khc th s lng cc nh u t s dng quy tc kinh doanh
39

ny s tng v ngc li. ng lc cho vic s dng k thut thay i nh trn l
do nh u t quan st mi trng v phn ng li trc cc bin s kinh t bng
cch iu chnh hnh vi vi mt kh nng chc chn c xem xt nh mt hm s
ca bin s kinh t. Trong m hnh, bin s kinh t dn n s thay i hnh vi ca
nh u t l li nhun iu chnh ri ro- li nhun thun ca khon u t trn
th trng ngoi hi. Tham s o lng sc mnh cc d bo sau khi c xem
xt li. Khi tng, nh u t s phn ng mnh trc li nhun tng ng vi quy
tc. Khi t n v cc, cc nh u t s la chn nguyn tc d bo c chng
minh cso mc sinh li tt nht. Khi tin ti 0 nh u t s khng nhy cm vi
li nhun t quy tc mang li.Tm li, s quyt nh vic nh u t c chuyn
sang mt quy tc d bo khc cho li nhun cao hn khng- tham s ny l nhn t
quan trng dn n cc bong bng ti chnh din ra.
Ta coi li nhun l s tin thu c t vic u t 1$ vo ti sn nc ngoi.
( ) ( ) | | | | x S r S r
t t t k
sgn 1 1
1
*
,
+ + = t (16)
Trong : ( ) | | ( ) | |
1 1
*
1 1

+ + =
t t
k
t
S r S E r x vi K k , 1 =
| | x sgn = 1 nu x>0, =0 nu x=0, -1 nu x<0.
Qua cng thc ta thy rng nu nh u t d bo t gi tng v s tng
c hin thc ha th li nhun s cn bng vi s tng trong t gi ph hp vi
chnh lch li sut. Ngc li, khi t gi gim th h cng to c mc thua l cn
bng vi s gim gi .
2.3.3. M phng ngu nhin ca m hnh:
V rt kh xy dng hm s tuyn tnh xc nh im cn bng v s
thay i ca m hnh bng cch phn tch nn ta s s dng k thut m phng. Ta
s la chn gi tr hp l ca cc tham s nh gi tr gn nht vi thc nghim c
th quan st c.
40

Trc tin, tp trung vo vic xc nh mc tc ng ca cc quy tc d
bo im cn bng v s thay i xung quanh im cn bng . Gi s mt na
cc nh u t tin tng vo phn tch c bn , na cn li tin tng vo phn tch
k thut bao gm c phn tch ngoi suy v ng lng. V t gi t phn tch c
bn khng th xc nh chc chn nn mi nh u t s la chn mt quy tc phn
tch khc nhau d bo gi tr ca t gi c bn. Nhiu chuyn gia phn tch u
t cho rng gi tr theo phn tch c bn s c d bo t t gi k hn ca cc
giao dch phi sinh tin t. D bo c a ra bi vic phi hp ngu nhin theo
phn phi chun i vi gi tr trung bnh cn bng ca t gi thc v phng sai

2
f
c o lng bi s khng chc chn v gi tr thc.
Cc nh u t s dng quy tc ngoi suy hay ng lng chn la gi tr cho

mi
,
ci
, trong iu

kin rng buc nh sau: | | 1 ; 5 , 0 e
ci
| v | | 5 , 0 ; 25 , 0 e
mi
| v gi tr

ci
> 1 v >
mi
0,5 cho kt qu khng n nh. Cc nh u t s thay i cc quy
tc ph thuc vo li ch so snh m cc quy tc ny mang li c xc nh theo
cc cng thc (10),(11),(12).
C rt nhiu tham s xut hin trong qu trnh xy dng m hnh, song n
gin cho vic nhn dng c nh hng ca yu t tm l n bin ng ca t gi
hi oi ta s quan tm n hai tham s chnh l
mi,

ci.
Nu nh cc quy tc la chn
l chnh xc ngha l ri ro t u t bng 0 th gi tr d on ca t gi ti thi im
t+1 chnh bng t gi giao ngay ti thi im . Nu thc s c iu ny th tm l
ti chnh khng tc ng n t gi.
Vi 1276 quan st t 1/1/2008 n 29/6/2011 ca cp t gi EUR/USD- t gi
c ly l nghch o ca t gi USD/EUR trn th trng d th hin s thay
i, ta chn ng stMA 5 v ltMA 15 tnh ton, chng ta thy rng c
- 689 trn tng s 1260
13
kt qu thu c cho | | 5 , 0 ; 25 , 0 e
mi
|
14


13
C 16 gi tr khng cho tham s l 1 gi tr cui cng ngy 26/9/2011 v 15 gi tr trc khi bt
u tnh gi tr u tin ca ltMA 15.
41

- 392 tng s 1260 kt qu thu c cho | | 1 ; 5 , 0 e
ci
|
iu ny chng t tn ti hin tng tm l ti chnh rt r trn th trng
ngoi hi- th trng c coi l tng i hiu qu hin nay.
Nghin cu tng t cng vi s quan st v thi im nh trn th cp t gi
USD/VND cho 22 | | 5 , 0 ; 25 , 0 e
mi
| v 7 | | 1 ; 5 , 0 e
ci
| . iu ny cho thy i vi cp t
gi ny phn tch k thut khng pht huy hiu qu. iu ny m ra nghin cu v
nh hng ca tm l n hiu qu hot ng ca th trng ngoi hi Vit Nam.
Bng vic kim chng theo s liu thc t trong qu kh, tuy khng th xc
nh c cc tham s mt cch chn chn song vn cho chng ta cn c a ra
nhn nh v s hin hu ca cc xu hng tm l lm cho tt c cc quy tc d bo
m nh u t a ra u khng th xc nh chnh xc mc bin ng v t gi
s xy ra.
2.3.4. Nhng tn ti cha gii quyt c t m hnh:
M hnh ch n gin ch ra c mc tc ng ca tm l n bin ng t
gi m vn cha th a ra s o lng c th v tc ng ca cc yu t tm l.
Hn na, gi c ca ngoi t c chng minh trong nhiu ti liu thc nghim
c a ra ph thuc nhiu vo mt s yu t nh tc ng ban u v quan trng
hn c l nhn thc t chnh cc nh u t. Mc d cc nh u t trn th trng
ngoi hi thng l cc nh u t chuyn nghip hay c t chc song yu t tm l
vn chi phi h cc quyt nh la chn ng tin u t.
Kt lun chng 2:
Chng 2 h thng ha cc l thuyt c bn v Ti chnh hnh vi to thnh h
thng kin thc nn tng cho nhng ai quan tm v mun tm hiu su hn v nh

14
Gi tr trong m phng thu c bng cch gi s gi tr k vng theo tnh ton t cc cng
thc (5) (6) l chnh xc.
42

hng ca nhn t tm l n hnh vi ca cc nh u t gy ra bin ng bt
thng ca th trng. Qua vic tm hiu v m hnh ca Paul De Grauwe v Pablo
Rovira Kaltwasser, tc gi nhn thy rng m hnh vn c th pht trin i vo
chi tit hn na. Trong phm vi nghin cu, ti mi ch dng li vic s dng
mt s tham s chnh nhm nhn dng ra s hin hu ca Ti chnh hnh vi trong
kinh doanh ngoi hi v i n kt lun rng tm l c tc ng ln n th trng
ngoi hi ni chung v c bit mnh i vi vic kinh doanh trn th trng ngoi
hi Vit Nam thng qua bin ng t gi. Nhng xu hng tm l ti th trng
ngoi hi Vit Nam s c nh gi chng 3.

43

CHNG 3: MT S BIU HIN CA TI CHNH HNH VI TRN TH
TRNG NGOI HI VIT NAM

3.1. Khi qut v th trng ngoi hi Vit Nam- VINAFOREX
3.1.1. Giaion 1988-1991: Nn tng cho s hnh thnh
Hu qu ca mt c ch t gi c nh v a t gi mang tnh p t bt chp
quy lut cung cu tin t li hu qu ht sc nghim trng. ng tin Vit
Nam c nh gi qu cao so vi cc ng tin t do chuyn i. T gi chnh
thc ngy cng chnh lch xa t gi thc t, lm cho hot ng xut khu gp kh
khn, cn cn thng mi b thm ht nng. i vi cc doanh nghip, c bit l
doanh nghip sn xut hng xut khu ri vo tnh trng kh khn thua l, tuy c
ch thu b chnh lch ngoi thng (l th ngn sch cp b, cn li th np ngn
sch) nhng d sao cng trit tiu ng lc pht trin xa hn.
Ngy 26/3/1988, Ngh nh 53/HBT ra i, tch h thng Ngn hng Vit
Nam t mt cp thnh hai cp: Ngn hng Nh nc v h thng Ngn hng chuyn
doanh. Ngn hng Nh nc l NHTW thc hin chc nng qun l v m, ban
hnh chnh sch tin t, tn dng v ngn hng; h thng Ngn hng chuyn doanh
thc hin chc nng kinh doanh tin t tn dng. Bc u tng Ngn hng chuyn
doanh hot ng theo c th gn lin vi tng lnh vc kinh t. C th l: Ngn hng
Ngoi thng hot ng v lnh vc i ngoi, nh kinh doanh ngoi hi, thanh ton
quc t; Ngn hng Cng thng hot ng trong lnh vc cng thng nghip;
Ngn hng Nng nghip hot ng trong lnh vc nng nghip v Ngn hng u t
hot ng trong lnh vc u t. Nh vy, ch duy nht c Ngn hng Ngoi thng l
c php hot ng v kinh doanh ngoi hi, thanh ton quc t v m ti khon
nc ngoi; cc ngn hng khc ch c hot ng trong nc.
44

Nhm p ng nhu cu i mi ca t nc, bo v c lp v ch quyn v
tin t, pht trin nn kinh t quc dn, gp phn m rng quan h v kinh t, chnh
tr v vn ho vi nc ngoi. Ngy 18/10/1998, Hi ng B trng ban hnh
Ngh nh s 161/HBT v iu l qun l ngoi hi ca nc Cng ho X hi
Ch ngha Vit Nam, thay th iu l qun l ngoi hi ban hnh theo Ngh nh s
102/CP, ngy 6/7/1963 ca Hi ng Chnh ph. Sau khi Ngh nh 161 ra i,
ngy 15/3/1989 NHNN Vit Nam c Thng t 33 c th nu ra nh sau:
Nh nc CHXNCN Vit Nam thng qua NHNN Vit Nam thc hin thng
nht qun l Nh nc v ngoi hi v kinh doanh ngoi hi. Mi vic kinh doanh
ngoi hi u c thc hin theo quy nh ca NHNN Vit Nam. NHNT Vit
Nam l c quan c php kinh doanh ngoi hi duy nht c d b. T nay,
cc Ngn hng Thng mi ni chung mun kinh doanh ngoi hi c th lm th
tc NHNN cp php. y c xem nh s khi u to ra mi trng v iu
kin ca th trng ngoi hi c t chc, hnh thnh mt sn chi cha ng yu t
cnh tranh ca th trng. Trong thc t, trc s i hi pht trin cc hot ng
ngn hng, c bit l cc nghip v ngn hng quc t, NHNN ln lt cp giy
php kinh doanh ngoi hi, thanh ton quc t cho cc Ngn hng Thng mi
hot ng Vit Nam. Tuy nhin, v t gi (yu t quan trng nht ca th trng
ngoi hi), sau khi c ch trng thu ht vn nc ngoi, c bit l sau khi thng
qua Lut u t Nc ngoi ti Vit Nam nm 1987, lung vn ngoi t bng USD
ln lt vo Vit Nam.
Song, do chng ta vn duy tr t gi chnh thc do NHNN p t nn vn cn
khong cch kh xa so vi sc mua thc t ca VN v th trng ngm. T gi
mua bn ca cc Ngn hng c php da trn c s t gi chnh thc do NHNN
cng b cng tr 5% v chnh lch gia t gi mua bn quy nh l 0,5%.
Cho d c nhng bc chuyn bin, nhng Vit Nam vn thiu vng mt th
trng ngoi hi chnh thc hon chnh hn chp ni cung cu ngoi t v to c
s xc nh t gi chnh thc mt cch khch quan st vi quan h cung cu trn th
45

trng, nhm thc y hot ng xut nhp khu, u t nc ngoi v thu ht
ngun lc vo h thng ngn hng. ng trc tnh hnh , Thng c NHNN
ra Quyt nh s 107-NH/Q, ngy 16/8/1991 ban hnh Quy ch hot ng ca
Trung tm giao dch ngoi t; trn c s , hai Trung tm giao dch ngoi t
c thnh lp v i vo hot ng ti TP.HCM v H Ni.
3.1.2. Giai on 1991-1994: Giai on hot ng ca Trung tm giao dch
ngoi t.
Quyt nh s 107-NH/Q ngy 16/8/1991 v vic ban hnh Quy ch t chc
v hot ng ca Trung tm giao dch ngoi t (TTGDNT). Trn c s Quy ch
ny, 2 Trung tm giao dch ngoi t ti TP.HCM v H Ni ln lt ra i vo
thng 8 v thng 11 nm 1991. Nhng ni dung chnh ca Quy ch t chc v hot
ng ca Trung tm giao dch ngoi t nh sau:
Mc ch hot ng:
Nhm hnh thnh mt th trng ngoi t c t chc Vit Nam. Thng qua
hot ng ca TTGDNT, NHNN nm bt c thc t v cung cu ngoi t, ng
thi tng cng cng tc gim st vic qun l v m ca Nh nc v tin t.
Thng qua phin giao dch Trung tm xc nh mt t gi hp l phn nh ng
sc mua thc t ca VN. y l bc m cho vic thit lp mt th trng ngoi
hi oi hon chnh Vit Nam. NHNN tng bc b sung Qu d tr ngoi t v
tin ti can thip th trng trong c nc.
- i tng tham gia gm: cc ngn hng c php kinh doanh ngoi t, cc t
chc XNK kinh doanh trc tip vi nc ngoi; cc t chc, n v kinh doanh dch
v thu ngoi t v ngn hng Nh nc Trung ng.
- T chc ca Trung tm: Do mt Ban iu hnh lnh o, bao gm 3 i din ca
NHNN v bn i din ca ngn hng c php kinh doanh ngoi t. Ch tch Ban
iu hnh l i din ca NHNN. Ban iu hnh do Thng c NHNN ch nh,
46

chu trch nhim gim st vic t chc thc hin phin giao dch thng qua T
nghip v hin trng.
- Mc ch giao dch ti Trung tm:
i vi NHNN: mua, bn ngoi t theo yu cu ca Nh nc v tng qu d tr
ngoi t quc t v can thip th trng. i vi cc ngn hng c php:p ng
nhu cu mua, bn ngoi t ca khch hng. i vi cc n v t chc: bn ngoi t
p ng nhu cu bng VND,mua ngoi t p ng nhu cu ngoi t thanh ton
cho nc ngoi (ch mua ngoi t s dng cho cc khon thanh ton pht sinh
trong vng 7 ngy k t ngy mua ngoi t).
- Thi gian giao dch: T chc u gi vo 14 gi th ba v th su hng tun.ng
tin giao dch: la M v ng Vit Nam. T gi p dng: L t gi c n nh
khi t c s cn bng cung cu v ngoi t. S lng ngoi t cho mi ln giao
dch: Ti thiu l $10.000. Trung tm hot ng theo nguyn tc u gi t thp n
cao hoc ngc li t c s cn bng cung cu v ngoi t.Thi hn thanh
ton: khng qu 2 ngy lm vic sau ngy giao dch (khng tnh ngy ngh). Pht
nu chm thanh ton. Mc pht quy nh theo tng thi k.
L ph: Ph thnh vin: 200 USD/nm.Ph giao dch: 0,01% trn doanh s giao dch
do bn mua ngoi t tr, nhng ti a khng qu 100 USD.
- V qun l ngoi hi: NHNN giao cho cc ngn hng c php tp hp cc yu
cu mua bn ngoi t ca khch hng khng c php trc tip mua bn ngoi t
ti Trung tm. Cc ngn hng c php ch tp hp cc nhu cu mua ngoi t c
nhu cu thanh ton trong vng 7 ngy k t khi mua v vic s dng ngoi t ca
n v phi ph hp vi cc quy nh v qun l ngoi hi.
C th ni, vic thnh lp qu iu ho ngoi t ti NHNN v Chnh ph u
quyn cho Thng c c ton quyn iu hnh mt cch linh hot lm du
nhng bin ng tht thng ca t gi trn th trng. NHNN s dng Qu iu
47

ho mt cch rt linh hot v hiu qu, mt mt Qu iu ho to cho NHTW mt
lc thc s can thip c hiu qu nhm n nh t gi, p ng nhu cu thit yu
ca nn kinh t v ngoi t.
Vic thnh lp 2 trung tm giao dch ngoi t l bc ngot u tin ca h
thng Ngn hng trong qu trnh i mi thc s c ch theo hng th trng. Hai
Trung tm ny l tin thn ca th trng ngoi hi Vit Nam ngy nay. Thng qua
hot ng mua bn ti hai Trung tm, vi vai tr l ngi t chc v iu hnh,
NHNN kp thi nm bt cung cu ngoi t trn th trng iu hnh chnh
sch tin t cng nh t gi ph hp vi tn hiu th trng v hng nhu cu ngoi
t vo cc mc tiu thit yu ca nn kinh t. T gi USD/VND c hnh thnh
theo quan h cung cu mt cch tng i khch quan. Cch thc giao dch mua
bn ngoi t ti hai Trung tm theo phng thc u gi. Khi cung ln hn cu, th
t gi gim v ngc li.
nh gi v hot ng ca hai Trung tm giao dch ngoi t :
* V mt tch cc : Trc ht, c th khng nh rng vic trin khai hai Trung tm
giao dch ngoi t ti H Ni v TP. HCM l mt ch trng ng n ca NHNN
trong qu trnh chuyn dn hot ng kinh doanh ngoi hi theo c ch th trng.
Hot ng ca hai Trung tm t nhng mt tch cc sau :
1. V vic xy dng t gi :
- Bc u hnh thnh phng thc xc nh t gi tng i linh hot thng
qua cn i cung cu ngoi t ti Trung tm. Trong khi trc , t gi mi thng
iu chnh mt ln do NHNN cng b khng c yu t cung cu ngoi t tham gia
vo hnh thnh t gi.
- Do t gi phn nh tng i trung thc cung cu v ngoi t v sc mua ca
VND nn c cc cc NHTM, cc t chc kinh t v c th trng ngm chp
nhn mt cch t nguyn.
48

- Trc y, khi cn ch NHNN n phng quy nh t gi chnh thc th
khong cch gia t gi chnh thc vi t gi ngoi th trng ngm l rt ln (c
th ln n hng chc ln). Sau thi gian hot ng, khong cch ny dn c
thu hp .
- Thng qua cc phin giao dch, NHNN kp thi nm bt cung cu ngoi t
c bin php tch cc trong vic n nh t gi ca VND theo nh hng ca
Chnh ph, ph hp vi chnh sch tin t.
2. Qua hot ng ca hai trung tm to ra tp qun, kin thc kinh doanh
ngi hi cho NHNN, cc NHTM v cc t chc kinh t. Hnh thnh i ng cn b
iu hnh th trng ngoi t, to iu kin cho vic thnh lp th trng ngoi hi
hon chnh sau ny .
3. NHNN tng bc hon thin chnh sch qun l v m v t gi cng
nh khu t chc, iu hnh hot ng th trng ngoi hi.
* Nhng mt tn ti : Bn cnh nhng kt qu nu trn, hot ng ca hai Trung
tm cn c nhng tn ti hn ch nh sau :
1. Trung tm ch c vai tr lch s rt ngn, tnh thit thc ca n i vi
nhng ngi tham gia khng cao, cc phin hp ri rc, mua bn qua trung gian
(NHNN) phi mt ph, th tc rm r, phng thc mua bn khng thun li nh
phi c mt, ng k, ch i
2. Cung cu ngoi t ti hai Trung tm cha phn nh cung cu ngoi t ca
ton b nn kinh t. V l trung tm giao dch trc tip ( mt i mt ) nn cung cu
ch th hin tng a bn c tr s ca Trung tm.
3. C ch thanh ton khng khuyn khch cc NHTM bn ngoi t ti Trung
tm, bi v nu bn mt khon ngoi t ln th phi chia nh ta tng n v mua;
trong khi nu cc n v mua li khng c ti khon ti Ngn hng bn th vic
49

thu hi s tin bng VND rt phc tp, v thng khng p ng c nhu cu ca
NHTM. V vy, cc NHTM thng bn ngoi t cho NHNN bn ngoi phin giao
dch, sau ti cc phin giao dch NHNN bn li ngoi t cho cc n v kinh t.
V d, khi NHTM cn bn 2 hoc 3 triu USD, nu bn cho NHNN th c s vn
ngay trong ngy, cn nu bn ti Trung tm cho cc n v kinh t th c khi phi
ch 2 n 3 ngy mi c thanh ton. iu ny khin NHNN thnh ngi trung
gian mua bn gia cc NHTM v cc n v kinh t, lm cho vai tr iu tit ca
NHNN b m nht.
4. i vi cc NHTW trn th gii, vic tung ngoi t ra hay mua ngoi t vo
hon ton c th gi b mt v s lng nhm trnh u c v ngoi t. Nhng ti
cc Trung tm khng gi c b mt v s liu mua vo hay bn ra ca NHNN,
nn khi thy cc NHNN bn ra nhiu th cc NHTM li cng mua nhiu hoc khi
thy NHNN mua vo nhiu th cc NHTM li cng bn ra lm cho th trng mt
n nh v gy kh khn cho NHNN trong vic iu hnh lng cung ng tin.
5. V mt iu hnh t gi : Do hai Trung tm hot ng tch bit nhau v i
din tring cho tng khu vc nn i khi iu hnh t gi cn b chi phi bi
UBND a phng, v vy, gy kh khn trong vic thng nht iu hnh t gi ca
NHNN.
3.1.3. T 1994 n nay: Giai on hot ng ca Th trng ngoi t lin
ngn hng.
Thng 10 nm 1994, Thng c NHNN ban hnh quyt nh s 203/Q-
NH ngy 20/10/1994 thnh lp Th trng Ngoi t Lin ngn hng v ban hnh
Quy ch t chc v hot ng ca TTNTLNH, nh du bc ngot lch s trong
qu trnh hnh thnh v pht trin ca th trng ngoi hi Vit Nam theo cc chun
mc quc t.
Bng 3: So snh TTGDNT v TTNTLNH
50

Tiu ch Trung tm
giao dch ngoi t
Th trng
ngoi t lin ngn hng
1.Thnh vin + Ngoi NHNN, NHTM v
cng ty ti chnh, cn c
cc t chc cho thu chi
ngoi t ln nh cc cn ty
XNK .
+ Ch NHNN, cc NHTM v Cng
ty ti chnh c php
2.Thi gian
giao dch
+ Ch giao dch vo cc
bui chiu th Ba v th
Su vo lc 14h.
+ Tt c cc ngy lm vic trong
tun theo thi gian biu :
. sng t 8h n 11h
. chiu t 13h30 n 15h30
3.Phng tin
giao GD cc
thnh vin
+ Hnh thc giao dch trc
tip mt i mt ti mt a
im c th ( Trung tm
giao dch ngoi t)
+ Theo Q/199/Q-NHNN3 ngy
26/3/1999:
. Telex
. Mng vi tnh ( h thng ng
VDS ca Telerate, Dealing 2000 ca
Reuters )
. H thng SWIFT
4. Tnh th
trng
+ Phn nh cung cu ngoi
t ch yu ti H Ni v
TP.HCM
+ V l thuyt, phn nh cung cu
ngoi t ca hu nh ton b nn
kinh t; trn thc t, do mua n
khng si ng nn TTNTLNH b
m nht.
5. T gi GD + Hnh thc u gi, cc
thnh vin khng trc tip
thng lng vi nhau.
Cc thnh vin trc tip thng
lng vi nhau theo quan h cung
cu
6.Loi nghip
v
+Ch bao gm giao dch
giao ngay.
+ Bao gm giao dch giao ngay,k
hn v hon i
7. Loi tin + ng tin trong GD ch + ng tin trong giao dch ch bao
51

GD gm la M v ng Vit
Nam.
gm la M, ng Vit Nam v
cc ngoi t t do chuyn i.
8. S lng
GD
+ S lng ngoi t mi
giao dch ti thiu l 10 000
USD.
+ S lng ngoi t cho mi giao
dch ti thiu l 50 000 USD hoc
tng ng.

T vic so snh trn ta thy hot ng ca TTNTLNH mang tnh th trng
cao hn, linh hot hn, su rng hn v khch quan hn so vi Trung tm giao dch
ngoi t trc y. T t gi ca VND vi ngoi t cng c hnh thnh mt
cch khch quan hn v phn nh tng i thc t sc mua ca VND. l bc
pht trin mi mc cao hn ca hot ng ngoi t ti Vit Nam.
3.2. Nhng tm l ti chnh ph bin trong kinh doanh trn th trng ngoi
hi Vit Nam giai on t 2005 dn thng 6 nm 2011:
Vi s liu v t gi t ngy 13/8/2005 n ngy 29/6/2011 ta thu c tt c
2148 quan st
15
ta thy c 213 gi tr | | 5 , 0 ; 25 , 0 e
mi
| v 595 gi tr | | 1 ; 5 , 0 e
ci
| trong
tng s 2132 h s thu c . iu cho thy s bin ng xa gia ng trung
bnh ng di hn v ngn hn bi tn ti yu t tm l. iu mi ch phn
nh s thay i trong t gi bnh qun lin ngn hng cn nu theo di s thay i
trong t gi phi chnh thc th ta cn c th thy s nh hng ca yu t tm l n
vic mua bn ngoi t ln n mc no.
Php lnh ngoi hi ra ban hnh vo ngy 13/12 nm 2005 v chnh thc c
hiu lc t 01/6 nm 2006 a hot ng ca th trng ngoi hi Vit Nam i
vo qu o hp l. Cc ngn hng thng mi l thnh vin tham gia ch yu trn

15
SMA ly N=5, LMA ly N=15 nn c 15 gi tr khng cho cng vi 1 gi tr cui l 16.
V vy, tng quan st thc t s l 2132

52

th trng ngoi hi Vit Nam nhm thu li nhun t kinh doanh cho khch hng
cng nh chnh bn thn mnh ng thi bo him ri ro t gi cho cc khon tin
gi. Tuy nhin, khi xem xt n th trng ngoi hi Vit Nam, chng ta vn khng
th b qua cc nh kinh doanh c nhn bi h l i tc quan trng ca cc ngn
hng. Nhn chung, mi khi Ngn hng Nh nc thng bo iu chnh t gi hi
oi theo ch t gi th ni c iu tit- a s l gim gi ng ni t th lng
giao dch ngoi hi- ch yu l ng USD c xu hng gim l chnh bi tm l
gm gi ngoi t. y l mt trong nhng tm l quan trng ca cc ch th tham
gia kinh doanh ngoi hi trn th trng Vit Nam song khng phi tm l duy nht.
Trong phm vi tm hiu ca tc gi, ta c th gi tn hai nhm tm l ph bin trn
th trng ngoi hi Vit Nam:
3.2.1. Tm l gm gi ngoi t
16
:
y l tm l ph bin nht v c nhc ti nhiu nht khi xem xt n th trng
ngoi hi Vit Nam, c coi l s kt hp gia Tm l hi tic (regret) v by n
(herd). Cn c vo kt qu ca 2148 s quan st trn t 2005 n 2011 so vi
1260 trong chng 2 ta thy rng Ti chnh hnh vi th hin mnh m t nm 2008
tr i. Nm 2008 v 4 thng u nm 2009, t gi VND/USD bin ng phc tp v
c xu hng tng mnh. Mc d NHNN c nhng bin php chnh thc iu
chnh tng t gi nh nng t gi bnh qun lin ngn hng, ni rng bin t gi
giao dch USD/VND, nhng kh nng thanh khon ca th trng vn hn ch, t
gi vn chu sc p tng gi. Ngn hng u t & Pht trin Vit nam (BIDV)
phn tch c th tnh hnh cung-cu ngoi t hin nay xem xt xu hng bin
ng ca t gi USD/VND.

16
Mt nguyn nhn khc dn n hin tng trn c gii thch l do li sut vay VND thp,
phm vi v thi gian cho vay c m rng, theo ch trng kch cu ca Chnh ph, mt s
doanh nghip c ngoi t c xu hng khng mun bn ngoi t ra v ch mun vay bng VND. V
vy, mc d nhu cu ngoi t khng qu ln nhng do doanh nghip khng bn ngoi t cho h
thng ngn hng, nn cc NHTM khng c ngoi t phc v doanh nghip.

53

Nm 2008 chng kin nhng bin ng o chiu mnh m ca t gi
USD/VND. Nu trong qu I, USD lin tc gim gi so vi VND th t u qu II,
t gi USD/VND c du hiu tng nh tr li v tng mnh lin tc t cui thng 5
v t nh im ti thi im gia thng 6. Sau khi Ngn hng Nh nc thc
hin cc bin php can thip ng b v quyt lit vo th trng ngoi hi, t gi
st gim v bnh n tr li trc khi li dy sng trong t thng 10 v thng 11.
Nguyn nhn chnh dn ti nhng din bin phc tp ca t gi trong nm 2008
chnh l: s tham gia ca cc dng tin nng ca u t gin tip nc ngoi
(FII), v c bit l tm l u c gm gi ngoi t trong doanh nghip v dn c.
Dng tin FII vo Vit nam trong qu I khin cung ngoi t d tha gp phn
y t gi USD/VND lin tc gim. Trong khi chnh s tho lui ca dng tin
ny khi Vit nam trong thi im thng 5, thng 6 v thng 10, thng 11 li l
nguyn nhn to sc p ln tnh trng cng thng ngun ngoi t, y t gi tng
cao t bin. Cng vi dng vn FII, tm l u c l nguyn nhn xuyn sut
trong nhng bin ng t gi nm 2008. u nm tm l d on t gi USD/VND
s gim khin doanh nghip xut khu vay ngoi t chuyn i ra VND phc v sn
xut kinh doanh, v doanh nghip nhp khu ch yu vay ngoi t thanh ton hng
nhp thay v mua ngoi t cng lm th trng ngoi hi d tha ngoi t. Chnh
tm l u c gm gi ngoi t ch t gi tng ti thi im thng 5, thng 6 li lm
cc doanh nghip tng nhu cu mua ngoi t thanh ton cc khon n vay trc hn
v chun b ngun ngoi t thanh ton LC sp n hn khin ngun ngoi t ngy
cng thiu ht.
Sang n nm 2009, t gi USD/VND li tip tc tng trong 4 thng u nm
c bit sau khi Ngn hng Nh nc thc hin ni rng bin t gi ln +/-5%.
Trong bi cnh ngun ngoi t rng vo Vit nam l dng trong 4 thng u nm
th dng nh yu t chnh khin t gi USD/VND tng mnh li chnh l do yu t
u c gm gi ngoi t hn l cc yu t v lung ngoi t ra vo nn kinh t.
Thc vy, cn cn thng mi thng d lin tc trong 3 thng u nm v tng gi
tr thng d trong 4 thng t 800 triu USD, dng vn u t gin tip FII l tng
i cn bng khi gi tr bn rng ca nh u t nc ngoi (NTNN) trn th
54

trng tri phiu l khong 300 triu USD trong qu I c b p bi FII rng
vo th trng chng khon trong thng 4 v thng 5 l khong 130 triu USD. Tuy
nhin, lng ngoi t vo Vit nam khng c cung ng ra th trng p ng cc
nhu cu thanh ton ngoi t nh thanh ton tin hng nhp khu, thanh ton tr n
vay n hn m tp trung trn ti khon tin gi ch t gi ln, doanh nghip
chuyn sang vay VND mua ngoi t tr n vay trc hn c bit khi chng
trnh h tr li sut gp phn thu hp chnh lch li sut VND v li sut USD,
ngi dn chuyn t tin gi VND sang tin gi ngoi t. Th hin, s d tin gi
ngoi t trong h thng ngn hng ti thi im cui thng 4/2009 tng khong
4,52% so vi cui nm 2009, trong khi s d tin vay ngoi t gim 1,6% tng
ng.
Mt v d in hnh khc l vo ngy 9/7 nm 2009, trong khi t gi bnh qun
lin ngn hng do Ngn hng Nh nc cng b l 16.955 ng mi USD, h 1
ng so vi ngy trc , th cc ngn hng thng mi vn t gi VND/USD
mc kch trn. C th, BIDV, Vietcombank, Techcombank, Vietinbank gi
mua v bn USD mc gi trn 17.803 ng. Cc ngn hng nim yt gi mua v
bn cng mt gi cho thy h ang gp kh khn v ngun cung. Trong khi , theo
bo co ca Ngn hng nh nc trong 6 thng u nm 2009, Vit Nam nhp
siu khong 2,1 t USD ch bng 14,7% so vi cng k nm trc, k hoch c nm
l nhp siu di 10 t USD. Vn FDI thc hin 6 thng u nm t khong 4 t
USD v c nm c th gii ngn ln n 8 t USD, cc khon vay ca WB, ADB
cho mc tiu xa i gim ngho v h tr tng trng kinh t tng ln t 1,2-1,5 t
USD so vi k hoch c. Ngun kiu hi, lao ng nc ngoi gi v 6 thng u
nm cng mc 2,83 t USD, tuy c gim so vi nm 2008 nhng khng gim
nhiu, d kin c nm 2009 t t 5,8-6 t USD so vi 7,2 t USD ca nm 2008.
iu cho thy cn cn thanh ton c nhn nh l c tn hiu kh quan, c li
cho n kinh t. Nguyn nhn gii thch cho hin trng trn l do khng hong ti
chnh, suy thoi kinh t ton cu tc ng n tm l gm gi ngoi t. Nhiu
doanh nghip xut khu gm gi ngoi t v lo s s bin ng ca t gi qu ln
lm cho cc ngn hng khng c ngun cung ngoi t iu ha cho nn kinh
55

t gy ra tnh trng cng thng cho th trng ngoi hi. Khng ch vy, gii u c
cn li dng tm l gm gi ngoi t a ra cc tin n nhm kim li trn s
bin ng t gi mnh ti th trng phi chnh thc- th trng mua bn ngoi t t
do. Trng hp gn y nht khi Ngn hng Nh nc thng bo s nng t gi
VND/ USD t 18.945 ln 20.693 th cc doanh nghip xut khu cng gm gi
ngoi t, bn thn cc ngn hng cng khng mun cho vay bng USD khin cho
th trng ng im trc khi t gi chnh thc c iu chnh. S iu chnh t gi
ny gy ra nhng hiu ng tch cc n tm l ca cc nh u t. T gi ngay sau
khi iu chnh c tng ti th trng phi chnh thc nhng sau gim gn v t
gi bnh qun lin ngn hng k t ngy 22/4 nm 2011, thm ch cn thi im cn
thp hn. Thm vo , lng mua bn ngoi t cng cho thy tm l n nh v tin
tng vo VND ca cc nh u t. Theo s liu t Ngn hng Nh nc chi nhnh
thnh ph H Ch Minh, doanh s mua ngoi t ca cc ngn hng thng mi trn
a bn trong thng 5 nm 2011 t 9,5 t USD, doanh s bn ra c t 9,6 t USD.
Trong lng ngoi t mua t t chc kinh t chim 31,5% doanh s, hn 8,1%
mua t nhiu ngun khc nhau nh iu chuyn trong h thng, kiu hi, thu i.
S cn li mua t cc t chc tn dng. Doanh s bn ngoi t p ng nhu cu
thanh ton ca doanh nghip chim 33,2% doanh s, gn 4,7% l bn trong h
thng, bn chuyn tin c nhn cho cc mc ch du hc, khm bnh, nh c... Nh
vy, tm l gm gi ngoi t c tac sng khng tt n th trng ngoi hi
c gim bt nh vo nhng hiu ng tch cc t iu chnh t gi. Ni mt cch
khc, tm l gm gi ngoi t l mt hin tng thc y nhng i mi cho chnh
sch tin t ca Ngn hng trung ng.
3.2.2. S tng hp cc nhn t lin quan n tm l:
Khi nghin cu v tm l trong kinh doanh trn th trng ngoi hi Vit Nam,
ngoi tm l gm gi ngoi t th cc tm l khc ng thi tc ng n hnh vi
ca cc nh u t khi kinh doanh ngoi t. Cc ngn hng thng mi nh thng
cn c vo hnh ng ca cc ngn hng ln hn iu chnh t gi mua vo v
bn ra- tm l ny kh ph bin v c th gi l tm l hnh ng theo ngi dn
56

ng (mt biu hin ca Tm l gi cht- anchoring). Ngy 17/6, t gi m ca
ca cc Ngn hng thng mi ng lot nng cao. Gi USD bn ra ca Ngn hng
Thng mi C phn Ngoi thng Vit Nam (Vietcombank) mc 20.800
VND, mc cao nht k t ngy 22/4/2011 (thi im bt u c s st gim mnh);
mc gi mua vo cng ln 20.700 VND. So vi ngy 16/6, mc tng ghi nhn l
100 VND - mc t bin trong thi gian gn y. iu ny gay nh hng n
hng lot cc ngn hng thng mi khc. C th ti cc ngn hng thng mi
khc, gi USD mua vo - bn ra cng ph bin l 20.700 - 20.800 VND. y cng
l ln u tin sau khong mt thng t gi ca cc ngn hng thng mi cao hn
mc t gi bnh qun lin ngn hng.
Xt trn gc cc c nhn kinh doanh ngoi hi khi p dng phn tch k
thut, h thng qu t tin vo kh nng nhn dng xu th s tip t xy ra- xu th
cng c hoc o chiu. i vi th trng bin ng nh th trng Vit Nam,
nhiu nh u c tin t cho rng nn cn c vo bin ng di hn trong khi cc
nh u t li qu tin vo nhng s bin ng ngn hn. Thm vo , tm l ca
cc nh u t ngi Vit thng c xu hng tch bch gia hai loi ti khon li
v l. Khi t gi tng v cm thy c li h s chp nhn bn ngay thu li nhun
trong khi nu l th h vn nm gi cho n khi t gi tng tr li. y c th l
biu hin ca tm l s mt mt nhng c nhn ti cho rng y l trng hp ca
thuyt Ti khon tinh thn bi cc nh u t thng xc nh r li l khi chm
dt mt trng thi ngoi t no trong khi khng tnh khon l t ngoi t ang
nm gi v cho rng cha bn ra ngha l cha l thc s. Thuyt khng a thch s
m h th hin rt r khi i a s cc cng c phng nga ri ro t gi (cc hp
ng giao dch ngoi hi c bn) cng nh th trng giao ngay th ng USD vn
chim nhiu nht. Cc ngn hng thng mi cng nh cc c nhn rt ngi a dng
ha ng tin u t c bit l cc ng tin c xu hng ngc chiu bin ng
vi USD.
Khi xem xt tm l ca cc nh u t trn th trng ngoi hi Vit Nam ta
thy rng h c y cc biu hin tm l theo ng cc thuyt Tm l ti chnh
57

nghin cu chng 2 nhng biu hin kh phc tp, thng cng lc mang
nhiu tm l khc nhau.
3.3. Mt vi gi cho kinh doanh ngoi hi ti Vit Nam di gc ca
Ti chnh hnh vi
Sau khi nghin cu v tm l kinh doanh trn th trng ngoi hi quc t v
nh gi mt s biu hin trn th trng Vit Nam, ta thy rng th trng ngoi
hi Vit Nam l mt th trng c bit nhy cm vi cc yu t tm l bi hnh vi
bt hp l thng xuyn din ra mang tnh h thng. Ta him thy ngn hng no
c th mnh dn la chn trng thi tri ngc vi cc ngn hng khc. Nh
trnh by, Ti chnh hnh vi nghin cu nh hng ca cc yu t tm l n hnh
vi ca cc nh u t di gc kinh t hc nhm gii thch nhng hin tng bt
thng m cc thuyt kinh t c in khng gii quyt c. Tuy nhin, nu bit tn
dng nhng im li do cc yu t tm l a ra th th trng ngoi hi c th to
ra cc chuyn bin tch cc.
Trc ht , thc trng tn ti th trng ngoi t phi chnh thc t ra yu cu
cn thng nht hai th trng ny v mt t gi. Cha c mt ti liu no thng k
c th khi lng giao dch ca th trng ny song c th khng nh rng y l
th trng phi chnh thc hot ng kh si ni. Khi cn tn ti chnh lch gia hai
th trng th cc c nhn s vn c tm l gm gi ngoi t em bn trn th
trng phi chnh thc. iu c th khin cho t gi bin ng theo hng khng
tt n ton b nn kinh t (gy ra lm pht kh kim sot chng hn). Vi vic
tng t gi chnh thc 9,3% trong thng 2 nm 2011 va qua cng vi cc bin php
qun l gt gao, th trng chnh thc v phi chnh thc thu hp dn khong cch
v chuyn bin theo hng c li khin cho tm l ca cc nh kinh doanh ngoi
hi tr nn n nh. Tuy nhin, vic duy tr lu di iu ny l mt vn khng d
lun cn cc bin php ng b t Ngn hng nh nc v Chnh ph.
58

Xt t gic Ti chnh hnh vi, ta c th p dng mt s Thuyt tm l sau
to ra s chuyn bin tch cc cho th trng ngoi hi Vit Nam cng nh
phng nga nhng tc ng tiu cc t cc yu t tm l:
- Tm l gi cht v Thuyt khng a thch s m h: Phn ln cc giao dch
ngoi hi hin nay u lin quan n ng USD bi USD l ng tin c s dng
ph bin trong thanh ton quc t. loi b c iu ny, cc ngn hng v nh
u t cn thay i thi quen s dng tin t trong thanh ton, nn s dng a dng
tin t hn. Thm vo , vic ngn hng nh nc quy nh vic d tr bt buc
bng ng USD cng l nguyn nhn khin cho ng USD vn chim v tr c tn
do vy ngn hng nh nc nn quy nh tng t l d tr bt buc l tng cc
ngoi t. iu ny va gip cc ngn hng ch ng hn trong mua bn ngoi t
va to thi quen cho cc doang nghip s dng cc ng tin a dng hn trong
thanh ton. Thuyt tm l gi cht gi rng nn p dng t cc Ngn hng ln
t to ra s theo sau ca cc ngn hng nh hn, t tc ng n cc doanh
nghip, c nhn. V khi s khng a thch m h s khng cn tn ti nn cc
doanh nghip xut nhp khu s mnh dn hn trong vic la chn nhiu ng tin
khc nhau trong thanh ton.
- Tm l by n: Tm l by n l hnh vi ti chnh ph bin nht trn th
trng chng khon, bt ng sn v cng c nh hng rt ln n th trng
ngoi hi. Hnh vi by n xut pht ch yu do cc nh kinh doanh ngoi hi b
qua cc thng tin quan trng ca ring mnh- khng tin vo thng tin ca mnh c
m thin v cc kt qu quan st t th trng v bt chc hnh ng ca cc nh
t khc. gim thiu tc ng tiu cc ca hnh vi by n (khi nhiu ngi
ng lot mua ri bn mt ng tin s gy ra tn cng v tin t, c th l nguyn
nhn dn n khng hong tin t ni ring v ti chnh ni chung nh trng hp
ca Mexico 1982) khng c cch no khc l cung cp y thng tin cho cc nh
u t (gim thiu hin tng thng tin bt cn xng- mt trong hai bn mua v bn
c nhiu thng tin hn ben cn li).
59

- Cc thuyt tm l cn li nh Thuyt ti khon tinh thn, thuyt t kim sot,
Qu t tin, ch ngha bo th lin quan trc tip n tm l cng nh quan im
ca chnh cc nh u t. khc phc nhng yu t tm l ny, bn thn cc nh
u t cn t thay i nhn thc ca chnh mnh. Cc nh u t khi kinh doanh cn
t ra nhng nguyn tc cho ring mnh nhng khng qu cng nhc ri vo
trng thi bo th cng nh khng nn qu tin tng vo nhng g xy ra trong
qu kh. Nhiu yu t thuc v vn ha cng s tc ng ti tm l ca nh u t
nn rt kh thay i. Tuy nhin, cc nh u t cng nn ch rng hnh ng theo
tm l c th a li cc kt qu thnh cng trong ngn hn nhng v di hn a s
s dn n iu ngc li.
Kt lun chng 3:
Th trng ngoi hi Vit Nam ra i mun hn so vi nhiu nc khc trong
khu vc v trn th gii, hot ng ca th trng cng cha t hiu qu cao
17
. V
vy, cc l thuyt hnh vi l c s tt nht gii thch cho s bin ng ca th
trng. Tm l gm gi ngoi t cng vi s kt hp tng hp ca cc nhn t tm
l khc gy ra nhng kh khn v ngun cung ngoi t. khc phc nhng tc
ng tiu cc , Ngn hng Nh nc khng ch iu chnh t gi m cn cn kt
hp vi chnh sch li sut cng nh cc bin php kim sot i vi th trng phi
chnh thc, lng kiu hi v thu nhp ngoi t ca cc doanh nghip thng qua
cng c kt hi. Cc nh u t mun khng mc phi nhng sai lm t cc yu t
tm l cng cn c s hiu bit v Ti chnh hnh vi.

17
Tham kho Chng 8,9 Gio trnh Nghip v kinh doanh ngoi hi v Th trng ngoi hi- GS.TS
Nguyn Vn Tin, 2008.
60

KT LUN
Ti chnh hnh vi l mt lnh vc tuy khng cn qu mi m i vi th gii
song s lng cc nghin cu v lnh vc ny ti Vit Nam cng khng nhiu.
Nghin cu v Ti chnh hnh vi trong kinh doanh trong th trng ngoi hi, ti
ch ra c mc nh hng ca cc yu t thuc v tm l tc ng n th
trng. Nhng ni dung l thuyt tng hp c c th c s dng cho cc
nghin cu su hn sau ny. Cc hnh vi ca nh u t b thc y bi nhn t tm
l s ngy cng chim v tr quan trng bi cc quy tc phn tch c bn cng nh
k thut cha a ra nhn nh chn thc v th trng. Ti chnh hnh vi c
ng dng quan trng trong vic xc nh s bt thng ca th trng chng khon
(c bit l th trng chng khon Vit Nam hin nay) cng nh gii thch hin
tng bong bng u c nh t. Mt s nghin cu cn ch ra tc ng ca tm l
u t n mt s cuc khng hong ti chnh tin t trong c c cuc khng
hong kinh t 2008.
Xt ring trong lnh vc ngoi hi, m hnh s dng xc nh nh hng
ca Ti chnh hnh vi n bin ng t gi vn c th hon thin hn bng cch
thy v dng ng trung bnh ng gin n, ta c th dng trung bnh ng c
trng s a yu t thi gain vo m hnh gip tng mc chnh xc. M hnh
trong bi nghin cu ni ring cng nh cc m hnh xc nh nh hng ca Tm
l ti chnh ni chung u mc phi mt nhc im chung l thiu cc c s
nn tng thuyt phc gii thch mt cch trit . Tuy nhin, qua nghin cu,
ti c th khng nh rng tm quan trng ca l thuyt Ti chnh hnh vi s
ngy cng c nng cao trong iu kin din bin ngy cng phc tp nh hin
nay.