Professional Documents
Culture Documents
2.Nhm ch th u c ( speculators) Nh u c tham gia trn th trng vi mc ch l chp nhn ri ro tm kim li nhun. tm kim li nhun t chnh lch gi, cc nh u c thc hin phan tch th trng nhm c gng d bo xu hng bin ng gi chng khon tham gia vo th trng. Mt l do khc khin nhng nh u c quan tm n th trng chng khon phi sinh l tc dng n by ca cng c ti chnh ny. i vi nhng cng c nh quyn chn hay hp ng tng lai, nh u c ch phi b ra 1 s tin u t kh nh so vi gi tr hp ng m h thc hin. Trng hp gi bin ng thun li, li nhun h nhn c s gia tng ng k v ngc li trong trng hp bt li
Hay l s hu 10 c phn s c mua 1 c phn mi vi gi 15.000/c phn Quyn mua c phn c 3 c im: L dnh cho cc c ng L mt cng c ngn hn v c th chuyn i Gi xc nh trn quyn mua c phn thp hn gi th trng ca c phiu. 2.Chng
quyn.
t pht hnh thm chng khon ca cng ty c th l pht hnh thm c phiu thng, tri phiu hoc c phiu u i trong c phiu thng l cng c hp dn cc nh u t nht v tri phiu v c phiu u i l thng l nhng cng c mang li thu nhp c nh. . V vy cc cng ty c phn phi c nhng bin php tng hp dn vi 2 cng c cn li l tri phiu va c phiu u i. chnh l chng quyn Chng quyn l 1 loi chng khon c pht hnh cng vi vic pht hnh tri phiu hoc c phiu u i, cho php ngi s hu chng quyn c php mua mt s lng c phiu nht nh theo mt mc gi nht nh trong mt thi gian nht nh ( thng l k hn di) nhm mc ch khuyn khch cc nh u t mua c phiu u i hoc tri phiu khin cho cc cng c ny hp dn hn., Cc cng ty khi pht hnh tri phiu v c phiu u i c th a thm thng tin l nh u t no mua tri phiu hoc c phiu u i s c cp thm 1 chng quyn, mi chng quyn cho php mua 1 c phiu thng vi nhng iu kin xc nh c th lm tng tnh hp dn. Chng quyn c cc c im sau: Chng quyn c pht hnh nhm tng tnh hp dn ca cc loi chng khon khc c th y l tri phiu v c phiu u i. Chng quyn l cng c di hn v c th chuyn nhng.( y chnh l khc bit chnh gia quyn mua trc v chng quyn). Thi hn thng thng ca chng quyn thng l vi nm n vo chc nm v nh u t c th thc hin quyn vo bt k thi im no cn hn.
3. Hp ng quyn chn
Quyn chn l mt hp ng cho php ngi nm gi quyn c php la chn l thc hin hay khng thc hin vic mua hay bn mt s lng hng ha bgaars nh trong mt khong thi gian xc nh vi mt mc gi xc nh trc. Hng ha y rt a dng, c th l chng khon, thng phm, cc loi tin hay hp ng tng lai.. 1 quyn chn c nhng thnh phn sau: Loi quyn chn ( quyn chn mua (call option) hay quyn chn bn ( put options) Tn hng ha c s Khi lng giao dch Ngy o hn Gi thc hin Ph quyn chn hay cn gi l gi quyn chn
Chng ta cng phn bit cc loi gi ghi trn quyn chn Gi thc hin quyn chn l mc gi m 2 bn tha thun v cam kt s thc hin vo ngy giao hng. Ph quyn chn l gi m ng mua phi tr cho ngi bn c s hu quyn . Ph quyn chn hay cn gi l gi quyn chn. y chnh l chi ph m ngi mua phi tr cho ngi bn c quyn la chn thc hin hay k thc hin quyn. Ph quyn chn cao hay thp ty thuc vo gi thc hin m ngi mua mun thc hin v thi gian c hiu lc ca quyn. Ph quyn chn v gi thc hin quyn c quan h mt thit vi nhau. Quyn chn mua s c ph cao nu gi thc hin thp v ngc li, quyn chn bn s c ph cao nu gi thc hin cao v ngc li. Ph quyn cao hay thp ty thuc vo mc li nhun m ng nm gi c th thu c. V d: vo ngy 1/1/2010, mt ngi b ra 200.00d mua 1 quyn chn mua 100 c phiu ca cng ty X vi gi 20.000/c phn th ph quyn chn l 200.000 v gi thc hin quyn la 20.000
Gi tr thi gian ca quyn (Time value) l khon chnh lch gia gi tr ni ti v ph quyn. Xt v d sau: Mt ngi b ra 400.000 mua 1 hp ng quyn chn mua c phiu, c quyn mua 100 c phiu ca cng ty X mc g 40.000. vo ngy thc hin quyn, gi th trng l 42.000. Ngi mua c th b ra 4.000.000 mua ngay 100 c phiu vi gi 40.000 v bn ngay trn th trng vi gi 42.000 thu c 4.200.000. Li 200.000. 200.000 chnh l gi tr ni ti ca quyn. gi tr thi gian ca quyn l khon chnh lch gia gi tr ni ti v ph quyn. Gi tr thi gian y = 400.000 200.000 = 200.000
Khng thc hin Khng thc hin Thc hin hay khng thc hin Thc hin Thc hin Thc hin
Khon li ca ngi mua chnh l khon l ca ngi bn v ngc li Nh vy, ngi mua quyn chn mua s c khon l ti a = ph quyn v li nhun ti a l khng gii hn ty thuc vo chnh lch gia gi th trng v gi thc hin Ngi bn quyn chn mua c li nhun ti a = ph quyn chn v l ti a l khng gii hn ty thuc chnh lch gia gi thc hin v gi th trng. V d 2: Vo ngy 1/1/2010, mt hp ng quyn chn bn dc k kt gia 1 nh u t v 1 ngn hng. Chi tit hp ng: quyn chn bn kiu chu M cho php giao dch 1000 c phiu cng ty X ti mc gi thc hin l 40.000/ c phiu, thi gian o hn l 31/12/2010.Ph quyn chn l 2.000/ c phiu. Li nhun v thua l ca nh u t trn 1 c phiu nh sau: Gi th Gi thc Ph quyn trng ca hin quyn c phiu 42.000 41.000 40.000 39.000 38.000 36.000 35.000 40.000 40.000 40.000 40.000 40.000 40.000 40.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 Li nhun v thua l Kt qu ca nh u t thc hin quyn Ngi Ngi bn mua -2000 +2000 Khng thc hin -2000 +2000 Khng thc hin -2.000 +2.000 Thc hin hay khng thc hin -1000 +1000 Thc hin 0 0 Thc hin +2000 -2000 Thc hin +3000 -3000
Ngi mua quyn chn bn s c khon l ti a = ph quyn chn v li nhun v hn ty thuc khon chnh lch gia gi thc hin v gi th trng Ngi bn quyn chn bn s c khon li nhun gii hn = ph quyn v khon li k xc nh ty thuc vo khon chnh lch gia gi th thng v gi thc hin
4.Hp ng k hn
Hp ng k hn l mt loi chng khon phi sinh, l tha thun ca cc bn v vic mt bn s mua hay bn mt lng hng ha cho bn kia vo mt thi im trong tng lai theo gi tha thun khi thnh lp hp ng. Ba yu t to nn hp ng k hn l thi hn, gi k hn v ngy thanh ton. Ngy thanh ton chnh l thi im xy ra giao dich c quy nh trn hp ng. Gi k hn l gi p dng thanh ton hay chnh l gi ghi trn hp ng. Thi hn ca hp ng l thi gian tnh t thi im hp ng c hiu lc n thi im giao dch. Ging nh cc loi chng khon phi sinh khc, hp ng k hn c lp nhm hn ch cc ri ro xy ra do bin ng gi c trong tng lai. Khi gi c bin ng trong tng lai th hai bn tham gia vn phi giao dch theo gi tha thun nn gii hn c ri ro tim nng cng nh hn ch li nhun tim nng ca mnh. Hng ha giao dch trong hp ng k hn c th l bt c loi hng ha no. Tuy nhin, Hp ng k hn c s dng nhiu nht l hp ng trong lnh vc ngoi t v li sut, do 2 lnh vc ny c s bin ng kh mnh. c im Hp ng k hn c gi tr php l cao, cc bn tham gia khng c t ph v hp ng. Hp ng ch b hy nu c s ng ca c 2 bn. Ngay ti thi im hp ng c k kt th khng c s giao dch hay thanh ton. Vic giao dch ch din ra ti thi im ghi trn hp ng. Hp ng k hn c giao dich trn th trng OTC. iu ny c ngha 2 bn tham gia hp ng s trc tip gp v tha thun v cc iu khon trn hp ng.
Hai bn tham gia hp ng t tha thun vi nhau v gi da trn nhng c tnh mang tnh c nhn. Hp ng k hn mang ri ro thanh khon. Ri ro ny xy ra khi mt trong hai bn khng thc hin hp ng.
ng tng lai c phn theo l v c nh m s thun tin cho vic theo di.
Hng ha ca hp ng tng lai mc d c quy nh trc nhng rt a dng, t cc loi hng ha nng sn, n cc sn phm cng nghip v v hn na l cc sn phm ti chnh tin t. C th nu ra mt s loi hp ng tng lai l hp ng tng lai ch s chng khon, hp ng tng lai li sut, hp ng tng lai ngoi hi, hp ng tng lai nng sn, hp ng tng lai kim loi v khong sn Do cc yu t ca hp ng c son trc nn khi lng hng ha trn mi hp ng thng nh khuyn khch cc bn mua v bn. Nu mt doanh nghip cn giao dch vi khi lng nhiu th c th mua nhiu hp ng. Mt iu kh hay l hp ng tng lai c thanh ton li l hng ngy theo gi th trng trong khi hp ng k hn th phi i n ht k hn. Cc giao dch tin t ca hp ng tng lai u thng qua mt trung tm thanh ton b tr (clearing house) Trung tm ny ng vai tr nh mt bn ca hp ng. C ngha l mt bn tham gia hp ng lun lun l trung tm thanh ton b tr, cc bn mua v bn khng c tham gia trc tip vi nhau. Trung tm c chc nng xc nhn giao dch v bo m cho vic thc hin ngha v hp ng bng cch lm trung gian gia cc bn , v mt k thut, n lun l mt bn tham gia trong mi hp ng. Phng giao hon phi chu trch nhim hon ton nu mt bn tham gia hp ng tht bi trong vic thc hin ngha v hp ng. m bo kh nng thanh ton, phng thc thanh ton b tr c p dng. Thanh ton b tr l mt phng thc thanh ton trong ngoi thng, trong tin hng khng c thanh ton trc tip v ngay gia ngi bn v ngi mua m c ghi vo mt ti khon c gi l ti khon Clearing, n cui k tin hnh b tr gia ti khon ca hai bn. C th l, ti khon Clearing c
chia lm hai bn, bn N v bn C, thng l trong mt nm xut hin nhiu thng v gia bn A v bn B, khi bn A mua ca bn B mt l hng th tr gi hng s c ghi vo bn C ca ti khon bn A v N vo ti khon bn B, cn nu bn B mua ca bn A mt l hng th tr gi s c ghi vo bn C ca ti khon B v ghi vo bn N ca ti khon A. n cui nm s tin hnh b tr gia bn C v N ca hai ti khon, v theo nguyn tc s liu cui cng hai ti khon phi trng khp nhau. Khi nu ti khon A c s d bn C, tc l ti khon B s c s d bn N, v s d chnh l s tin m bn B phi thanh ton cho bn A. Ngc li, nu ti khon B c s d bn C, tc l ti khon A c s d bn N, lc s d chnh l khon tin m bn A phi tr cho bn B. Trong hp ng tng lai, vic b tr c tin hnh hng ngy. Da vo gi th trng ngy hm , trung tm s cc nh ra li l m cc bn phi chu. Nu gi th trng ln hn gi hp ng th bn mua c li, bn bn chu l v ngc li. Khon li l ny c hch ton vo ngay ti khon k gi ti trung tm ca khch hng . Bn l chu trch nhim thanh ton theo s d l cui cng, ngc li, bn li nhn c cng theo s d li cui cng tham gia giao dch cc hp ng tng lai, ngi giao dch cn mt khon tin k gi m bo cc bn tun theo nhng iu kin ca hp ng. Khon tin ny c gi l tin k qu. Mc ch ca khon ny l nhm gim thiu ri ro tn dng xy ra khi mt bn khng thanh ton tin vo cui t giao dch. Mi s giao dch tng lai s a ra nhng yu cu k qu ban u (initial margin) ti thiu c th giao dch . Khon k qu ban u l khon tin phi gi vo trong ti khon giao dch (hay cn gi l ti khon k qu) khi mun mua hay bn. Khon k qu ban u ny ph thuc vo mi s giao dch, mi loi hng ha,v gi tng lai ca hng ha ang c giao dch hin ti v cc d liu trong qu kh. Sau mt thi gian giao dch, nu nu tin trong ti khon gim ti bng hoc di mc k qu duy tr (maintenance margin) theo qui nh (mc ny ty thuc vo qui nh ca cc s giao dch v loi hng ha giao dch), th phi chuyn thm tin vo ti khon a tin trong ti khon v mc k qu ban u. V d
Chnh nh tc dng ca trung tm thanh ton b tr lm tng kh nng thanh khon ca cc hp ng tng lai. Cc bn c th kt thc hoc chm dt v th ca mnh mt cch d dng. Bn gi th trng v (ngi mua) c th kt thc v th ca mnh bng cch bn li hp ng tng lai vi cng loi hng ha v cng ngy giao hng. Ngc li,bn gi th on v (ngi bn) cng c th kt thc v th ca mnh bng cch mua mt hp ng tng lai tng t. Ngc li, ngoi th trng hp ng k hn li sut v th trng k hn ngoi t, hu ht cc th trng k hn u rt km thanh khon. Kh nng thanh khon cao cng lm cho mc ri ro do khng thc hin hp ng nh i. y l mt u th ca hp ng tng lai so vi hp ng k hn. Nu khng mun thc hin tip hp ng, cc bn c th d dng bn i trn th trng.
THC TRNG S DNG CC CNG C PHI SINH TRN TTCK VIT NAM
Giao dch ti chnh tin t l lnh vc cha c s xut hin ca cc nh bo him bi tnh bin ng khn lng ca n. Cc ch th tham gia khng cn cch
no khc ngoi vic t bo him cho mnh bng vic chuyn hn hoc san s 1 phn ri ro cho th trng bng cc Cng c ti chnh phi sinh. Tuy nhin, nhn mt cch tng qut, mc p dng cc Cng c phi sinh Vit Nam cn rt hn ch. Nhiu kin cho rng, xut pht im nn kinh t lc hu cha cho php chng p dng cc k thut ti chnh hin i. Ni cch khc, thi quen v tp qun kinh doanh l nhng cn tr ln i vi qu trnh ph bin cc Cng c ti chnh phi sinh Vit Nam. Giao dch k hn xut hin vi t cch l cng c ti chnh phi sinh u tin Vit Nam theo quyt nh s 65/1999/Q-NHNN7 ngy 25/2/1999. Cc giao dch k hn c thc hin trong hp ng mua bn USD v VND gia ngn hng thng mi vi doanh nghip xut nhp khu hoc vi cc ngn hng thng mi khc c php ca ngn hng nh nc. Tuy nhin, Hp ng k hn t c s dng, mt phn l do th trng lin ngn hng VN cha pht trin, mt phn do nhng hn ch vn c ca n trong vic phng chng ri ro t gi v nhng hn ch ca NHNN. V th, cc giao dch k hn ch chim khong 5-7% khi lng giao dch ca th trng ngoi t lin ngn hng. Cc cng c phi sinh li sut v t gi ngoi t tip tc xut hin VN v c cc ngn hng s dng do nhu cu ni ti ca cc NHTM nhm theo kp chun mc hot ng ngn hng quc t. NHNN cho php cc NHTM thc hin mt s nghip v phi sinh nhm phng nga ri ro li sut v ri ro t gi. Theo quyt nh s 1133/Q- NHNN ngy 30/09/2003 v quy ch thc hin giao dch hon i li sut cho php m rng danh mc cc NHTM v cc TCTD, cc DN c s dng cng c hon i li sut. Hon i li sut c thc hin i vi c VND v ngoi t gia cc ngn hng vi DN vay vn ti NH; gia NH vi nhng DN vay vn ti cc t chc tn dng (TCTD) khc, k c vay vn nc
ngoi; gia cc NH trong nc vi nhau v gia cc ngn hng thng mi trong nc vi cc TCTD nc ngoi. Trn c s ni lng qun l ca NHNN, nhiu NHTM trin khai cung cp Hp ng hon i li sut cho cc doanh nghip (DN), tm kim i tc l cc TCTD nc ngoi k kt hp tc. Tuy nhin, giao dch phi sinh trong c hon i li sut c coi l hot ng ngoi bng ca NH do hng dn hch ton t pha NHNN i vi cc nghip v ny ang c xem l iu kin cc NHTM y mnh cung cp dch v ny cho khch hng. T khi NHNN cho php thc hin nghip v hon i li sut trn th trng Vit Nam (t 1/2003), c mt s ngn hng nh ABN, Citibank thc hin hon i li sut trong phm vi ng USD t ngy 1/3/2005 ti 2/2006. Tuy nhin, giao dch hon i li sut gia 2 ng tin USD v VND (hon i li sut cho) c thc hin, t trc khi c quy nh chnh thc ca ngn hng nh nc. Cho ti ln u tin, khi c NHNN cho php, HSBC cung cp gi Swaps tin ng cho mt cng ty a quc gia vi s vn ln ti 15 triu USD trn ti trng Vit Nam. Theo , HSBC s a VND v nhn USD t khch hng, ti thng 12/2007, HSBC s a USD v nhn li VND t khch hng. Vi giao dch ny, khch t c mc li sut cnh tranh nht trn th trng ni a cho vic vay vn tin ng k hn 3 nm m khng chu bt c mt ri ro no v t gi USD/VND. Chnh hnh ng ca HSBC, to ra nn tng pht trin cho cc giao dch hon i sau ny. Ngn hng Standard Chartered chi nhnh ti Vit Nam thc hin hon i li sut cho gia hai ng tin cho i vi cc khon vay ngoi t ca khch hng s khi khch hng vay ngoi t. V trong tng lai, Standard Chartered
s cn cung cp nhiu sn phm phi sinh na trn th trng Vit Nam, ha hn tng lai pht trin th trng. mt mc cao hn, cc cng c lai tp c ngun gc t hon i nh hon i li sut cng dn, hon i li sut km theo iu kin quyn chn, hon i li sut bt u thc hin trong tng lai cng xut hin v trin khai trn th trng ngoi hi trong thi gian gn y. iu c bit l cc hp ng hon i ri ro tn dng c th im p dng ti Vit Nam theo cng vn 3324/NHNNCSTT, thng 4/2006 cho php HSBC chi nhnh thnh ph H Ch Minh thc hin. Mc d l mt loi hon i nhng hon i ri ro tn dng thc s li ging mt chnh sch bo him hn. Tc mt bn nm gi tri phiu hoc cc khon vay, nh k s thanh ton cho bn kia. Trng hp tri phiu b nh gi thp hay cc khon vay trn b v n, bn bo him y l HSBC s tr cho bn i tc, khch hng cc khon b tr l. Sn phm hon i ri ro tn dng ca HSBC Vit Nam ch gn vi ri ro tn dng ca cc loi tri phiu do chnh ph hoc cc DN Vit Nam pht hnh tri phiu ra th trng quc t, cc khon vay di hn ca DN Vit nam ti cc t chc tn dng hot ng ti Vit Nam. Khch hng chuyn nhng ri ro tn dng cho HSBC l cc t chc tn dng hot ng ti Vit Nam v bn nhn chuyn nhng l cc chi nhnh HSBC nc ngoi. Thi hn ca giao dch khng qu 5 nm. Khch hng mua loi cng c ny cng ging nh thc hin mt khon u t gin tip. Vic tip cn vi cc cng c ny cho php nh u t c c hi tm kim nhng mc li nhun cao hn so vi hot ng tn dng tin gi bnh thng, nng cao hiu qu s dng ngun vn ca cc TCTD. Hn na, vic s dng cc cng c mi ny cn gp phn nng cao mc tn nhim ca chnh ph v cc DN Vit Nam khi pht hnh tri phiu ra th trng quc t.
Quyn chn ngoi t, li sut v vng dng nh l nhng cng c phi sinh c th trng hoan nghnh v n nhn nhiu nht do nhng u im vn c ca n trong bi cnh li sut v t gi v gi vng lun trng thi tng lin tc. Ngn hng u t v pht trin Vit Nam (BIDV) l ngn hng u tin c php thc hin giao dch quyn chn li sut. Cc giao dch quyn chn li sut c php thc hin i vi nhng khon cho vay v i vay trung hn (di 5 nm) bng USD hoc bng EURO v ch c thc hin i vi cc DN hot ng ti VN, cc NHTM hot ng VN c NHNN cho php v cc NH nc ngoi. Sau BIDV l hng lot cc NHTM khc, bao gm c NHTM c phn cng c cho php thc hin nghip v ny. Bn cnh quyn chn li sut, quyn chn ngoi t cng c nhiu ngn hng cung cp, in hnh l BIDV, Eximbank, ACB, Techcombank, Agribank, Citibank, Vietcombank, ICB, v ngn hng Hng Kng bank chi nhnh thnh ph HCM. Nguyn tc chnh ca loi quyn chn ny l cc DN v c nhn c quyn t mua hay t bn USD vi VN thng qua mt t gi do khch hng t chn, c gi l t gi thc hin. c bit, quyn chn USD v VN p ng cho c nh nhp khu v nh xut khu trong quyn chn mua p dng cho nh nhp khu v quyn chn bn p dng cho nh xut khu. Sau khi NHNN cho php ACB, Sacombank v Agribank thc hin quyn chn mua bn vng, ngy 10/12/2004 ACB l ngn hng u tin cng b trin khai dch v ny. Dch v ny c tung ra trong bi cnh trong nc v quc t gi vng lin tc tng, tuy nhin cng cn c thi gian o lng mc n nhn ca th trng i vi cng c. Ti nay, c rt nhiu ngn hng c php ca Ngn hng nh nc cho php thc hin cc nghip v Option. c bit, Ngn hng nh nc cng cho php thc hin cc Options tin ng ti BIDV, ngn hng thng mi c
phn Chu, ngn hng c phn thng mi quc t. Vi nghip v ny, chc chn tng lai s c m rng bi khi VND s c c hi tip cn vi th trng ti chnh th gii. V th ca VND v Vit Nam cng qua m tng ln. Tuy nhin, v ang trong giai on th im nn cc ngn hng ny b gii hn bi thi gian thc hin. Nhn chung, hot ng ny ang em li mt c cu sn phm hin i cho cc ngn hng trong iu kin hi nhp. Hn na, nhu cu ca khch hng i vi cc giao dch Options ang c xu hng tng, do vy ngn hng nh nc tin hnh gia hn th im hp ng cc nghip v ny. Quyn chn USD v VN p ng cho c nh nhp khu v nh xut khu trong quyn chn mua p dng cho nh nhp khu v quyn chn bn p dng cho nh xut khu. Sau khi NHNN cho php ACB, Sacombank v Agribank thc hin quyn chn mua bn vng, ngy 10/12/2004 ACB l ngn hng u tin cng b trin khai dch v ny. Dch v ny c tung ra trong bi cnh trong nc v quc t gi vng lin tc tng, tuy nhin cng cn c thi gian o lng mc n nhn ca th trng i vi cng c ny. im li nhng mc chnh xut hin ca cc cng c phi sinh VN, d nhn thy rng n cha c th trng n nhn nh l cng c khng th thiu trong phng nga ri ro. i vi lnh vc c phiu cng nh vy, hin cha c t chc no ng ra to lp cc cng c phi sinh v c phiu, gip tng tnh thanh khon v trin khai cc cng c ny mt cch rng ri. Trn th trng giao dch t do hin mi c mt s c nhn t tho thun vi nhau cc iu khon ging nh hp ng quyn chn trong vic mua bn c phiu, iu ny cng cho thy nhu cu v cng c ny l c thc i vi TTCK ca Vit Nam.