You are on page 1of 71

1

CHNG 1. TNG QUAN V GIU TIN V THY VN ............................................... 3


I. K thut giu tin............................................................................................................ 3
1. Khi nim giu tin .................................................................................................. 3
2. Phn loi cc k thut giu tin ................................................................................ 3
3. Phn bit thy vn v giu tin mt ......................................................................... 4
4. Cc hng ng dng ca thy vn ......................................................................... 5
5. Mi trng du tin .................................................................................................. 6
1. Giu tin trong nh (image) .................................................................................. 6
2. Giu tin trong audio ............................................................................................ 7
3. Giu tin trong video ............................................................................................ 7
4. Giu tin trong vn bn......................................................................................... 8
5. M hnh k thut giu tin .................................................................................... 8
6. Cc phng php du tin ...................................................................................... 10
1. Giu tin trong min quan st ............................................................................. 10
2. Cc phng php da vo k thut bin i nh .............................................. 10
3. Cc phng php s dng mt n gic quan .................................................... 10
II. Thy vn ..................................................................................................................... 10
1. Khi nim thy vn .................................................................................................... 10
2. M hnh ca k thut thy vn ................................................................................... 11
7. c trng ca thy vn s .................................................................................... 12
8. Phn loi cc k thut thy vn ............................................................................ 13
9. Cc kh nng tn cng trn h thng thy vn ..................................................... 14
CHNG 2. CC PHNG PHP THY VN TRN NH S .................................... 16
III. K thut min khng gian ........................................................................................ 16
10. K thut thy vn cho nh nh phn ..................................................................... 16
6. Thut ton 1 ...................................................................................................... 17
7. Thut ton 2 ...................................................................................................... 20
8. Thut ton 3 ...................................................................................................... 22
11. K thut thy vn cho nh xm ............................................................................ 26
IV. Thut ton thy vn da trn DCT ........................................................................... 28
12. tng ................................................................................................................. 28
13. Chuyn i cosin ri rc ....................................................................................... 28
9. Chuyn i tuyn tnh ....................................................................................... 28
10. Bin i cosin ri rc ........................................................................................ 29
14. Qu trnh nhng thy vn ..................................................................................... 31
15. Thut ton nhng thy vn WM .......................................................................... 33
16. V d minh ha ..................................................................................................... 34
17. Qu trnh trch thy vn ........................................................................................ 36
18. Kt lun................................................................................................................. 38
V. K thut thy vn s dng sng nh .......................................................................... 39
19. Gii thiu v sng nh .......................................................................................... 39
20. L thuyt bin i sng nh ri rc cho thy vn nh (DWT)............................. 40
21. X l ghp ............................................................................................................ 41
22. Phn tch kiu hnh chp ...................................................................................... 42
23. Phn tch sng nh kiu ng gi ........................................................................ 43
24. H sng nh .......................................................................................................... 44
25. K thut thy vn s dng php bin i sng nh ............................................. 45
11. K thut thy vn ca Raval Mehul va Rege Priti ............................................ 45
12. K thut thy vn ca Peining Tao v Ahmet M. Eskicioglu .......................... 46
VI. Thy vn min DFT ................................................................................................. 48
2

26. M hnh h thng thy vn ................................................................................... 48
27. M hnh v phn b tn hiu ca h s cng DFT ........................................ 50
28. B pht hin thy vn ti u ................................................................................ 52
29. Kt qu thc nghim ............................................................................................. 58
3

CHNG 1. TNG QUAN V GIU TIN V THY VN
I. K thut giu tin
1. Khi nim giu tin
Loi ngi bit n nhiu phng php bo v thng tin khc nhau, gii
php c bit n sm nht l cc h mt m. Vi phng php ny, thng tin
ban u c m ha, sau s c gii m nh kha ca h m. an ton ca
thng tin l do phc tp ca vic tm ra kha gii m. Cc h mt nh DES, RSA,
NAPSACK c s dng rt hiu qu v ph bin cho n ngy nay.
Mt hng nghin cu mi thu ht s quan tm ca nhiu ngi trong
nhng nm gn y l phng php giu tin. Cho ti nay phng php giu tin
c ng dng mnh m nhiu nc trn th gii. Vy giu tin l g? Giu thng tin
l mt k thut nhng (giu) mt lng thng tin s no vo mt i tng d liu
s khc. an ton thng tin ca phng php ny l do tnh cht n ca thng tin
c giu. Do yu cu c bn ca giu tin l khng lm nh hng n d liu
gc.
2. Phn loi cc k thut giu tin
K thut giu thng tin nhm hai mc ch: mt l bo mt cho d liu c
em giu, hai l bo v cho chnh i tng dng giu d liu vo. Hai mc ch
khc nhau ny dn n hai hng k thut ch yu ca giu tin.
Hng th nht l giu tin mt, nhm tp trung vo cc k thut giu tin sao
cho ngi khc kh pht hin c mt i tng c giu tin bn trong hay khng.
Hn na, nu pht hin c tin giu th vic gii tin cng kh thc hin c. ng
thi, cc k thut giu tin mt cn quan tm lng tin c th c giu, lng thng
tin du c cng nhiu cng tt. Tuy nhin lng thng tin giu cng ln th tnh n
ca thng tin giu cng thp.
Hng th hai l thy vn s, lin quan ti ng dng giu cc mu tin ngn
nhng i hi bn vng ln ca thng tin cn du trc cc bin i thng thng
ca tp d liu mi trng. Hng thy vn s c min ng dng ln hn. V d: ng
dng bo v bn quyn, pht hin xuyn tc thng tin Ty theo mc ch ca h
thy vn m ngi ta li chia thnh cc hng nh nh thy vn d v v thy vn
4

bn vng. Thy vn bn vng quan tm nhiu n vic nhng nhng mu tin i hi
bn vng cao ca thng tin c giu trc cc bin i thng thng trn d liu
cha. Hng ny c s dng bo v bn quyn tc gi. Thy vn d v yu cu
thng tin giu s b sai lch nu c bt k s thay i no trn d liu cha. Hng
ny c s dng pht hin xuyn tc thng tin. Cng c th chia thy vn theo
c tnh, mt loi cn c che du ch c mt s ngi tip xc vi n c th thy
c thng tin, loi th hai i lp, cn c mi ngi nhn thy. Sau y l s
phn loi:




3. Phn bit thy vn v giu tin mt
Xt v tnh cht, thy vn ging giu tin mt ch c hai hng ny u tm
cch nhng thng tin mt vo mt mi trng. Nhng v bn cht th thy vn c
nhng nt khc mt s im sau:
- Mc tiu ca thy vn l nhng thng tin khng ln, thng l biu tng, ch
k hay cc nh du khc vo mi trng ph nhm phc v vic xc nhn bn
quyn.
Hnh 1. Phn loi cc k thut du tin
5

- Thy vn khc vi giu tin mt ch giu tin sau cn tch li tin cn thy vn
tm cch bin tin giu thnh mt thuc tnh ca vt mang.
- Ch tiu quan trng nht ca mt thy vn l tnh bn vng, ca giu tin l dung
lng.
- Thy vn c th v hnh hoc hu hnh trn vt mang.
4. Cc hng ng dng ca thy vn
- Bo v bn quyn tc gi (copyright protection): y l ng dng c bn nht ca
k thut thy vn. Mt thng tin no mang ngha quyn s hu tc gi (ngi
ta gi n l thy vn watermark) s c nhng vo trong cc sn phm, thy
vn ch ngi ch s hu hp php cc sn phm c v c dng lm
minh chng cho bn quyn sn phm. Gi s c mt d liu dng a phng tin
nh nh, m thanh, video cn c lu thng trn mng. bo v cc sn phm
chng li hnh vi ly cp hoc lm nhi cn phi c mt k thut dn tem bn
quyn vo sn phm ny. Vic dn tem hay chnh l vic nhng thy vn cn
phi m bo khng li mt nh hng ln no n vic cm nhn sn phm.
Yu cu k thut i vi ng dng ny l thy vn phi tn ti bn vng cng vi
sn phm, mun b thy vn ny m khng c php ca ngi ch s hu th
ch c mt cch duy nht l ph hy sn phm.
- Xc thc thng tin v pht hin xuyn tc thng tin: mt tp thng tin s c
giu trong phng tin cha sau c s dng nhn bit d liu trn phng
tin gc c b thay i hay khng. Cc thy vn nn c n trnh s t m ca
i phng, hn na vic lm gi cc thy vn hp l hay xuyn tc thng tin
ngun cng cn xt n. Trong cc ng dng thc t, ngi ta mong mun tm
c v r b xuyn tc cng nh phn bit c cc thay i (v d nh phn bit
mt i tng a phng tin cha thng tin giu b thay i, xuyn tc ni
dung hay ch b nn mt d liu). Yu cu chung i vi ng dng ny l kh nng
giu thng tin cao v thy vn khng bn vng.
- Du vn tay hay dn nhn: Thy vn trong nhng ng dng ny c s dng
nhn din ngi gi hay ngi nhn mt thng tin no . V d cc vn khc
nhau s c nhng vo cc bn copy khc nhau ca thng tin gc trc khi
6

chuyn cho nhiu ngi. Vi nhng ng dng ny, yu cu l m bo an ton
cao cho cc thy vn, trnh kh nng xa du vt trong khi phn phi.
- iu khin truy nhp: Cc thit b pht hin thy vn ( y s dng phng php
pht hin thy vn giu m khng cn thng tin gc) c gn sn vo trong
cc h thng c ghi, ty thuc vo vic c thy vn hay khng iu khin (cho
php/cm) truy cp. V d h thng qun l sao chp DVD c ng dng
Nht.
5. Mi trng du tin
K thut giu tin c nghin cu v p dng trong nhiu mi trng d
liu khc nhau nh trong d liu a phng tin (vn bn, hnh nh, m thanh, phim),
trong sn phm phn mm v gn y l nhng nghin cu trn lnh vc c s d liu
quan h. Trong cc d liu , d liu a phng tin l mi trng chim t l ch
yu trong cc k thut giu tin.
1. Giu tin trong nh (image)
Hin nay giu tin trong nh l mt b phn chim t l ln nht trong cc
chng trnh ng dng, cc phn mm, h thng giu tin trong phng tin do lng
thng tin c trao i bng nh l rt ln v hn na giu thng tin trong nh cng
ng vai tr quan trng trong hu ht cc ng dng bo v an ton thng tin nh: xc
thc thng tin, xc nh xuyn tc thng tin, bo v bn quyn tc gi, iee khin
truy cp, giu tin b mtDo vn ny nhn c s quan tm ln ca cc c
nhn, t chc, trng i hc, v vin nghin cu trn th gii.
Thng tin s c giu cng vi d liu nh nhng cht lng nh t thay i
v khng ai bit c ng sau mang nhng thng tin c ngha. Ngy nay, khi
nh s c s dng ph bin, giu thng tin trong nh em li nhiu nhng
ng dng quan trng trn nhiu lnh vc trong i sng x hi. V d i vi cc
nc pht trin, ch k tay c s ha v lu tr s dng nh h s cc nhn ca
cc dch v ngn hng v ti chnh, n c dng xc thc trong cc th tn dng
ca ngi tiu dng. Phn mm WinWord ca Microsoft cng cho php ngi dng
lu tr ch k trong nh nh phn ri gn vo v tr no trong file vn bn m
bo tnh an ton ca thng tin. Ti liu sau c truyn trc tip qua my fax hoc
lu truyn trn mng. Theo , vic xc thc ch k, xc thc thng tin tr thnh
7

mt vn quan trng khi vic n cp thng tin hay xuyn tc thng tin bi cc tin tc
ang tr thnh mt vn nn i vi bt k quc gia no, t chc no. Hn na c
nhiu loi thng tin quan trng cn c bo mt nh nhng thng tin v an ninh,
thng tin v bo him hay cc thng tin v ti chnh, cc thng tin ny c s ha v
lu tr trong h thng my tnh hay trn mng. Chng d b ly cp v b thay i bi
cc phn mm chuyn dng. Vic xc thc cng nh pht hin thng tin xuyn tc
tr nn v cng quan trng v cp thit. Mt c im ca giu thng tin trong nh l
thng tin c giu trong nh mt cch v hnh, tng t cch truyn thng tin mt
cho nhau m ngi khc khng th bit c bi sau khi giu thng tin cht lng
nh gn nh khng thay i c bit i vi nh mu hay nh a cp xm.
2. Giu tin trong audio
Giu thng tin trong audio mang nhng c im ring khc vi giu thng tin
trong cc i tng a phng tin khc. Mt trong nhng yu cu c bn ca giu
tin l m bo tnh cht n ca thng tin c giu ng thi khng lm nh hng
nhiu n cht lng ca d liu gc. m bo yu cu ny, k thut giu thng
tin trong nh ph thuc vo h thng th gic ca con ngi, cn k thut giu thng
tin trong audio li ph thuc vo h thng thnh gic. V mt vn kh khn y
l h thng thch gic ca con ngi nghe c cc tn hiu cc gii tn rng v
cng sut ln nn gy kh khn i vi cc phng php du tin trong audio.
Nhng h thng thnh gic li km trong vic pht hin s khc bit ca cc gii tn
v cng sut. iu ny c ngha l cc m thanh to, cao tn c th che giu c cc
m thanh nh thp mt cch d dng. Cc m hnh phn tch tm l ch ra im
yu trn v thng tin ny s gip ch cho vic chn cc audio thch hp cho vic giu
tin. Vn kh khn th hai cho vic giu thng tin trong audio l knh truyn tin.
Knh truyn hay bng thng chm s nh hng n cht lng thng tin sau khi
giu. Cc phng php giu thng tin trong audio u li dng im yu trong h
thng thnh gic ca con ngi.
3. Giu tin trong video
Cng ging nh giu tin trong nh hay trong audio, giu tin trong video cng
c quan tm v c pht trin mnh m cho nhiu ng dng nh kim sot sao
8

chp thng tin, nhn thc thng tin v bo v bn quyn tc gi. Ta c th ly mt v
d l cc h thng chng trnh tr tin xem theo on phim xem. Mt phng
php giu tin trong video c a ra bi Cox [14] l phng php phn b u.
tng c bn ca phng php l phn phi thng tin giu dn tri theo tn s ca d
liu cha gc. Nhiu nh nghin cu dng nhng hm cosin ring v cc h s
truyn sng ring d giu tin. Trong cc thut ton khi ngun th thng cc k thut
cho php giu c m thanh v hnh nh vo video. Nh phng php ca Swanson
s dng cch giu theo khi, phng php ny giu c hai bit vo khi 8x8.
K thut giu thng tin bng video p dng c c im th gic v thnh gic
ca con ngi.
K thut giu tin ang c p dng cho nhiu loi i tng ch khng ch
ring d liu a phng tin nh nh, audio hay video. Gn y, c mt s nghin
cu giu tin trong vn bn text, c s d liu quan h v c s d liu XML, cho php
m ra nhng hng nghin cu mi.
4. Giu tin trong vn bn
Trong trao i thng tin qua h thng my tnh, vn bn chim mt t l rt ln
so vi cc loi phng tin cha khc. Tuy vy, giu tin trong vn bn li cha c
quan tm nghin cu nhiu. Cc nghin cu v giu tin trong vn bn c chia theo
hai hng, th nht vn bn c s dng giu tin l nhng vn bn c chp li
v lu trn my nh mt bc nh nh phn. Theo hng ny, cc k thut giu tin
c thc hin nh k thut giu tin trong nh. Hng th hai, phng tin cha s
dng cho qu trnh giu tin c lu di dng vn bn. Theo hng ny, cc k
thut giu tin cng tin hnh nh giu tin trong nh bng cch thay i mt s k t
ti mt s v tr trn vn bn m khng lm nh hng nhiu n ni dung vn bn
gc.
5. M hnh k thut giu tin
H thng giu tin ni chung bao gm 2 phn chnh: chn tin v tch tin. Giai
on chn tin cn thng tin kha K (cng khai hoc b mt) v thng tin mt cn giu
c chn vo nh gc c nh c bn quyn. Giai on tch tin cn nh c bn
9

quyn, kha K, cn hoc khng cn nh gc l c s tch thng tin t nh c bn
quyn.





- Mu tin mt: c th l vn bn hoc tp nh hay bt k mt tp nh phn no v
qu trnh x l nhng tin ta u phi chuyn d liu cn giu v dng chui nh
phn.
- nh ph hay nh gc: nh c dng lm mi trng nhng tin mt
a) Qa trnh chn tin
b) Qa trnh tch tin
Hnh .Qa trnh du tin v tch tin
10

- Kha K: l kha tham gia vo qu trnh giu tin nhm tng tnh bo mt.
- nh bn quyn: l nh sau khi c nhng tin mt vo n
6. Cc phng php du tin
Cc phng php giu tin trong nh hin nay u thuc vo mt trong 3 nhm:
1. Giu tin trong min quan st.
V d: Nhng vo cc bt c trng s thp (Least Significant Bit). Phng php
ny c p dng trn cc nh bitmap khng nn, cc nh dng bng mu. tng
chnh ca phng php l ly tng bit ca mu tin mt ri ri n ln nh mang, thay
i bit c trng s thp ca nh bng cc bit ca mu tin mt v mt ngi khng cm
nhn c s thay i .
2. Cc phng php da vo k thut bin i nh.
V d bin i t min khng gian sang min tn s nhm m bo tnh bn
vng ca thng tin du, s dng cho k thut thy vn bn vng. tng chnh l
nhng thng tin bng cch iu ch cc h s ca php bin i Cosin ri rc theo cc
bit tin cn giu v s lm trn li khi lng ha. Mt s phng php khc thuc
nhm ny s dng nh nh m hnh vt l vi cc di ph th hin mc nng lng.
Khi giu tin ging nh vic iu ch mt tn hiu di hp vo mt di tn rng
(nh ph).
3. Cc phng php s dng mt n gic quan
Nhm ny da trn nguyn l nh la gic quan ca con ngi. Mt n
y m ch hin tng mt ngi khng cm nhn c mt tn hiu nu n bn
cnh mt tn hiu nht nh no .
II. Thy vn
1. Khi nim thy vn
Cch y 700 nm thy vn trn giy c s dng Fabriano, Italy xc
nh nhn hng v nh my sn xut ra sn phm. Ngi ta s dng cc cht m khi
vit ln khng li du vt nhng kt qu li c hin th khi h n trn la. Sau
, thy vn nhanh chng lan rng trn ton Italy v ri trn cc nc chu u.
Ban u, thy vn c dng vi mc ch xc nh nhn hng v nh my sn xut.
Sau ny c s dng xc nh nh dng, cht lng v di, ngy thngn
11

th k th 18 n bt u c dng cho tin t v cc ti liu vn bn khc. Cho n
nay thy vn vn l mt cng c c dng rng ri vi mc ch bo mt cho tin
t.

. Thu vn trong ng la v ng Mark

Thut ng thy vn c a ra vo cui th 18. V trong giai on ny ngi
ta thy c nh hng ca vic nh du ln trn giy. V d u tin ca k
thut ny c ngha tng ng vi thy vn s l lnh vc i hi s kin tr ca
Emil Hembrooke cho vic nh danh cc tc phm m nhc. Nm 1988, Komatsu v
Tominaga a ra thut ng thy vn s.
Vy thy vn s l g? Thy vn s l mt mu cc bit c chn vo nh
s, audio, video hay text nhm xc nh thng tin bn quyn ca tc phm. Mc ch
ca thy vn l bo v bn quyn cho i tng d liu mang thng tin thy vn.
2. M hnh ca k thut thy vn
Tng t nh thy vn trn i tng vt l, k thut thy vn s c s
dng cho ni dung s thay v cho cc i tng vt l. Vi thy vn s, mt tn hiu
nng lng thp c chn vo mt tn hiu khc. Tn hiu nng lng thp c gi
l thy vn, n mang thng tin bo mt hoc bn quyn v tn hiu chnh. Tn hiu
chnh l tn hiu cha thy vn, cn gi l tn hiu ph thy vn, n c th l nh, m
thanh, video, vn bn dng s.

12

H thng thy vn s bao gm: b nhng thy vn v b pht hin thy vn.
B nhng thy vn chn thy vn vo tn hiu ph, b pht hin thy vn pht hin ra
s tn ti ca tn hiu thy vn. Lu , i tng gi l kha thy vn c dng cho
c phin nhng v pht hin thy vn. Kha thy vn l duy nht vi mi tn hiu
thy vn. Kha l kha b mt, ch tc gi mi bit. iu ni ln rng ch tc gi
mi pht hin ra c thy vn. Ngoi ra trn ng truyn cn c nhiu v s tn
cng t bn ngoi. Do cc k thut thy vn s phi bn vng vi c nhiu v s
tn cng trn.
7. c trng ca thy vn s
Nh cp trc y, k thut thy vn s rt hu dng khi ta mun nhng
siu d liu vo trong ni dung s. C mt s c ch nh s dng phn u ca file
d liu gc lu tr siu d liu. Tuy nhin khi mun chn cc thy vn hin vo
nh v video, hoc thm thng tin v audio trong audio th k thut thy vn kh phc
tp v n c cc c trng chnh sau y:
Tnh khng thy c (n): Khi ni dung s c nhng thy vn ta c th
khng nhn thy c ni dung c nhng v gn nh vic nhng thy vn vo
ni dung a phng tin s khng lm thay i nhiu ni dung a phng tin so
vi nguyn bn ca n. C nhiu phng php khc nhau t c iu . V d:
thay i t l bit ca video hoc thay i tn s c th nghe c trong tn hiu ca
audio.
Tnh bn vng: Ty vo tng ng dng m s dng thy vn c cc mc h
tr khc nhau chng li s thay i ni dung ca d liu gc. Nu s dng thy
vn xc nh quyn s hu th thy vn to ra phi bn vng vi bt k thao tc
chnh sa no ln d liu gc. Thy vn s khng b thay i hay ph hy do tc ng
ca cc hnh vi c ch tm hoc cc hnh vi lm thay i hnh dng hnh hc ca d
liu gc. V d: chuyn i t tn hiu tng t sang tn hiu s, t tn hiu s sang tn
hiu tng t, ct xn, ly mu, quay, co dn t l v nn. Nhng nu thy vn c
dng xc thc ni dung th thy vn phi l thy vn d v. Thy vn ny s b ph
hy bt k khi no ni dung b chnh sa, v vy bt k thao tc no tc ng vo ni
dung cng s b pht hin.
13

Tnh khng tch ri: khi ni dung s c nhng thy vn th khng th tc
thy vn ra khi ni dung s ly li ni dung gc.
Tnh bo mt: K thut thy vn gip ngn chn vic s dng vi phm bn
quyn ni dung s. Kha thy vn m bo ch c tc gi mi c quyn chnh sa
thy vn c trong ni dung s.
8. Phn loi cc k thut thy vn
Vic phn lp cc k thut thy vn ph thuc vo nhiu tham s khc nhau.
Di y l danh sch cc kiu thy vn, mi kiu thy vn c cc ng dng khc
nhau.
Phn loi da trn mi trng: mi trng thc hin thy vn c th l vn
bn, nh, m thanh, video. T s c cc loi thy vn tng ng l thy vn vn
bn, thy vn nh, thy vn m thanh v thy vn video.
Thy vn bn vng v thy vn d v: thy vn bn vng l loi thy vn m
bt k sa i no ln ni dung ca d liu c nhng thy vn th cng khng
lm thay i thy vn c nhng trong . Ngc li, thy vn d v l loi thy
vn khi c tc ng chnh sa hoc thay th ln ni dung ca d liu cha thy vn
th thy vn s b ph hy.
Thy vn n v thy vn hin: thy vn hin l thy vn m khi nhng thy
vn vo ni dung s th ta c th nhn thy ni dung ca thy vn cng vi ni dung
ca d liu c nhng. Ngc li, ta khng th nhn thy c ni dung ca thy
vn trong d liu c nhng i vi thy vn n.
Thy vn cng khai, thy vn b mt: vi thy vn cng khai, ngi dng c
th pht hin ra thy vn trong ni dung s c nhng thy vn. Thy vn b mt
th ngi dng khng c quyn pht hin ra thy vn c trong ni dung s.
Thy vn i xng v thy vn bt i xng: thy vn i xng (gi l thy
vn kha i xng) c chung mt kha cho qu trnh nhng v pht hin thy vn.
Thy vn bt i xng (gi l thy vn kha bt i xng) c kha khc nhau cho qu
trnh nhng thy vn v pht hin thy vn.
14



nh 1.8. Thy vn n v thy vn hin
Phng thc x l: C th phn loi thy vn da trn c s l chng ta x l
trn min khng gian, min tn s hay min nn.
9. Cc kh nng tn cng trn h thng thy vn
Thy vn bn vng phi vt qua c cc tn cng ngu nhin v c . Sau
y l mt s kh nng tn cng c bit n nhiu nht.
Tn cng n gin: l dng tn cng c gng lm hng thy vn c
nhng bng cch thao tc ln ton b d liu c nhng thy vn m khng c
nh nhn dng tch ly thy vn.
Tn cng pht hin: l s tn cng vi mc ch loi b i mi quan h v v
hiu ha kh nng khi phc thy vn, lm cho b pht hin khng th xc nh c
thy vn. iu ny c thc hin ch yu bng cch thay i hnh dng hnh hc
nh: phng to thu nh, xoay, ct xn, xa hoc chn thm im nh v cc php bin
i hnh hc
15

Tn cng nhp nhng: l s tn cng vi mc ch gy nhm ln bng cch to
ra d liu gc gi hoc d liu c nhng thy vn gi. V d: k tn cng c th
lm gin tnh xc thc ca thy vn bng cch nhng mt hoc nhiu thy vn b
sung sao cho thy vn mi khng th phn bit c vi thy vn ban u thy vn
dng xc thc.
Tn cng loi b: nhm mc ch phn tch xc nh ra thy vn hoc d
liu gc, tch d liu c nhng thy vn thnh d liu gc v thy vn.
Cn ch rng s phn bit trn nhiu khi khng r rng v nhiu kh nng
tn cng khng th phn loi c vo mt nhm c th no c.

16


CHNG 2. CC PHNG PHP THY VN TRN NH S
III. K thut min khng gian
K thut thy vn trong min khng gian c cc c trng sau y:
- Thy vn c ng dng trong min im nh
- Qu trnh nhng thy vn khng cn chuyn i nh gc
- Cc thao tc n gin c kt hp vi nh gc trong min im nh
- Thy vn c th c pht hin bng cch lin h mu mong mun vi tn hiu nhn
c.
Th mnh ca phng thc thy vn trong min im nh l n gin v c
phc tp tnh ton thp. Tuy nhin phng thc ny cng b l r mt tr ngi chnh:
nhu cu ng b ha hon ton khng gian dn ti h thng c tnh nhy cm cao
vi nhng tn cng khng ng b.
10. K thut thy vn cho nh nh phn
nh nh phn l nh ch c hai gi tr mc xm l 0 (en) v 1 (trng). to
thy vn cho nh en trng ta em nhng thy vn nh phn vo nh nh phn. Thng
thng vic nhng thy vn vo nh en trng kh thc hin hn nh a cp xm hay
nh mu. L do l nh nh phn ch c hai mc xm duy nht, v th nu thay i mt
bit ca im nh th ng ngha vi thay i ton b im nh.
C hai cch nhng d liu vo nh nh phn l thay i gi tr ca tng bit
ring l hoc thay i gi tr ca mt nhm bt. Cch th nht s o ngc mt im
en thnh trng hoc mt im trng thnh en. Cch tip cn th hai s lm thay i
mt s c trng ca nh nh dy ca cnh, v tr tng quan gia cc bitCch
tip cn ny ty thuc nhiu vo kiu nh (kiu vn bn, kiu bn ). V s tham
s c th thay i l hu hn, c bit l vi yu cu thy vn n, tng s d liu c
th du c l hu hn. Di y s trnh by mt trong cc thut ton thy vn in
hnh.
tng c bn ca thut ton trong k thut ny l chia mt nh gc thnh cc
khi nh v trong mi khi nh s giu khng qu mt bit thng tin. Thut ton ny
17

dng cho c nh mu, nh a mc xm v nh en trng nhng d trnh by thut
ton chng ta s s dng nh en trng.
6. Thut ton 1
Algorithm SW ( simple watermarking)
Input:
- File nh Bitmap en trng F
- D liu cn giu d c biu din di dng nh phn (dy bit 0/1).
Output:
- File nh giu tin G
Method:
- Chia F thnh cc khi kch thc m x n
- Vi mi khi B trong F ta xt kh nng giu mt bit d liu d
i
ca d
theo quy tc cn bng tnh chn l nh sau:
Gi t l tng s im trng (bit mang gi tr 1) trong B. Nu t v d
i
cng tnh
chn l th khng sa khi B v coi nh khi ny c giu bit d liu d
i
. Trong
trng hp ngc li, nu t v d
i
khc tnh chn l th o ngu nhin mt bit trong B
t v d
i
tr thnh cng tnh chn l.
Nh vy gi s cn giu 1 bit d liu b vo khi B. K hiu Sum(B) l tng s
im trng trong khi B, k hiu x=y (mod z) cho bit hai s nguyn x v y c cng s
d khi chia cho z ( x v y ng d theo modulo z). Nh vy biu thc x=y (mod 2)
cho bit x v y c cng tnh chn l. Ta cn xt hai trng hp sau y:
- Trng hp 1: Sum(B)= b (mod 2), khi B tha mn tnh cht
giu bit d liu b, ta khng cn sa khi B v xem nh bit b c giu vo
khi B.
- Trng hp 2: Sum(B) = b (mod 2), trng hp ny phi sa B thay
i tnh chn l ca Sum(B). D thy, ta ch cn o mt bit bt k trong B th
18

Sum(B) s tng hoc gim 1 n v. Gi B' l khi kt qu thu c t khi B
sau khi o mt bit trong B. Ta c Sum(B) =b (mod 2).
V d di y minh ha cho hai trng hp trn:
+ Gi s khi phi giu mt bit d liu b=1 vo khi B nh sau:
1 0 1 1
0 1 0 0
0 0 1 0
1 1 1 0
Hnh 2.4. Khi B kch thc 4 x 4, vi Sum(B)=8
Ta m s bit 1 trong khi: trong trng hp trn khi B c 8 bit 1, nn
Sum(B)=8. Do , Sum(B) = (mod 2). Nh vy khi B khng tha mn yu cu
giu bit 1. Mun giu bit 1 vo khi ny ta cn phi thay i khi bng cch chn mt
bit bt k v i t 0 sang 1 hoc t 1 sang 0. Gi s ta sa li phn t B[2,2] nh
hnh v sau:







Hnh 2.5. Khi B sau khi thay i bit
Sau khi thay i th Sum(B)=7, khi ta c Sum(B)= 1 (mod 2).
1 0 1 1
0 0 0 0
0 0 1 0
1 1 1 0
19

+ Gi s vn vi khi B cho nh trn nhng ta phi giu bit d
liu b=0 vo khi . Ta thy do Sum(B)=8 nn Sum(B)=0 (mod 2).
Khi B c bo ton v bit d liu b=0 xem nh c giu.
Trong thut ton thy vn ny, kha n gin l kch thc ca khi, tc l b
s (m, n). Nu bit kch thc ca khi th d dng trch li d liu d theo thut ton
SIW (Simple ivert watermarking) nh sau:
Algorithm SIW
Input:
- File nh Bitmap en trng c cha thy vn G
Output:
- D liu d (dy bit 0/1) trch t nh G
Format: d= SIW(G)
Method
Chia A thnh cc khi kch thc m x n, vi mi khi B
i
trong A ta tnh d
i
=
Sum(B) mod 2.
Vi thut ton ny vic chn khi l kh n gin: ta c th bt u t khi
u tin v cc khi tip theo mt cch tun t. Tuy nhin, ta c th chn ngu nhin
mt khi cha giu mi ln giu, hoc chn cc khi theo mt thut ton xc nh
km theo mt kha K. Khi , ta lm tng c an ton ca thun ton v kha
by gi cn thm c ch s khi giu tin cho tng bit. Hoc ta c th thay i kch
thc khi mi ln giu, chng hn nh khi th nht c kch thc khi l 8 x 8,
khi th hai c kch thc l 8 x 12 trong trng hp ny th kha s gm c kch
thc khi ca mi ln giu.
K thut trn s gp phi hin tng gy bt thng i vi nh sau khi giu
thng tin c bit khi chn vo nhng khi nh mt mu, chng hn mt khi ton
en hoc ton trng. Khi , nu cn o gi tr mt bit th v tr bit o s khc bit
hon ton vi cc bit trong khi v d b nhn bit c s thay i. V vy xc nh
nn thay i bt no trong khi bt ta phi tnh h s nh hng ca bt khi n b
20

thay i. H s ny tnh bng cch xt s thay i v tnh trn v tnh lin kt vi cc
im lng ging. Tnh trn c o theo s chuyn i mc xm theo chiu ngang v
chiu dc, ng cho trong ca s 3x3. Tnh lin kt c tnh bng s nhm im
en v s nhm im trng. V d: Nu o mt im nh trong hnh a s t b ch
hn im nh trong hnh b.

7. Thut ton 2
Vi thut ton ny, c th nhng mt bt vo mi khi bng cch hiu chnh
nhiu nht 1 bt ca khi. K thut ny c kh nng lm tng d liu c th nhng.
Xt nh gc F, kha b mt K v mt s d liu c nhng vo F. Kha b
mt K l kha c kch thc mxn. n gin ta gi s kch thc ca nh gc F l
bi s ca mxn. Qu trnh nhng thu c nh F c mt s bit b hiu chnh. Thut
ton thc hin nh sau:
Bc 1: Chia F thnh cc khi, mi khi c kch thc mxn.
Bc 2: Vi mi khi Fi thu c bc 1. Kim tra iu kin:
0<SUM(Fi.K)<SUM(K)
Nu iu kin trn ng th tip tc thc hin bc 3 nhng mt bit vo Fi.
Ngc li, d liu s khng c nhng vo Fi v Fi s c gi nguyn.
Bc 3: Gi s bit c nhng vo Fi l b. hiu chnh Fi ta lm nh sau:
Nu (SUM((Fi.K) mod 2 = b) th gi Fi nh c.
Ngc li: nu SUM((Fi.K)=1 th chn ngu nhin mt bit Fi(j,k)=0 m
K(j,k)=1 v i Fi(j,k) thnh 1.
21

Ngc li: nu SUM(Fi.K)=SUM(K)-1 th: chn ngu nhin mt bit ca Fi ti
v tr (j,k) m Fi(j,k)=1 v K(j,k)=1 v i Fi(j,k) thnh 0.
Ngc li:chn ngu nhin mt bit ca Fi sao cho K(j,k)=1 v o ngc
Fi(j,k).
Vic chn kha K nhm lm tng mt ca thut ton. Nu trc y ch bit
kch thc khi l M x N th i phng rt d khai thc c bn tin mt, nay ngoi
kch thc ny cn phi bit gi tr c th ca kha K.
Php ton F
i
^K quy nh thut ton ch c php sa cc bit trong khi F
i

ng vi bit 1 trong kha K. Nh vy, kha K c xem nh mt mt n, to ra khung
nhn cho thut ton. D nhin ta c th thay php ton ^ bng mt php ton khc,
chng hn php .
iu kin 0<SUM(F
i
^K) < SUM(K) qui nh nu khi F
i
^K ton 0 hoc ging
nh kha K th khng c giu tin trnh b l.
Trong bc S3 ch thc hin ti a mt php o mt bit ca F
i
thu c
khi F
i
nhm o bo tnh bt bin.
SUM(F
i
^K) mod 2=b
Do vic giu tin vo khi ch cn thay i ti a mt bit nn vic chn bit no
trong F o cn tun th theo nguyn tc:
Nu F
i
^K c nhiu bit 1 th chn bit 1, ngc li nu F
i
^K c qu t bit 1 th
chn bit 0. Nguyn tc ny lm gim kh nng bit o b pht hin. C th d dng
kim chng rng sau bc S3 ta thu c bt bin trn. Nh bt bin , ta d dng
gi m ly li thng tin giu nh sau:
Duyt ln lt cc khi F
i
ca nh ch F. Nu F
i
tha mn iu kin
0<SUM(F
i
^K) <SUM(K) th tnh bit b c giu vo trong khi bng cng thc
b= SUM(F
i
^K) mod 2.
V kha K l b mt nn thng tin nhng l b mt. Thut ton ny lm thay
i nhiu nht mt bit ca khi F
i
khi giu mt bit thng tin vo bn trong khi nn
vi mt khi c kch thc m x n ln th s thay i ca F
i
l nh.
22

Gi s ta cn giu dy bit d=011 vo mt nh F c kch thc 6x6 vi mt ma
trn kha K c kch thc 3x3 nh trong hnh v. Ta chia nh F thnh bn khi nh
mi khi s c kch thc l 3x3 ta thu c F1, F2, F3, F4.

V d nhng 3 bit
p dng thut ton:
- V SUM(F1^K) =SUM(K)=5 nn khng giu d liu vo trong F1.
- V SUM(F2^K) =3 nn ta giu bit u tin b=0 ca d vo khi ny.
- V SUM(F2^K) mod 2=3 mod 2 = 0 v tha mn iu kin nn ta chn ngu
nhin mt mt phn t, chng hn phn t (2,3) o bit trong khi F2. Vi phn t
ny ta c F2[2,3]=0 v K[2,3]=1. Sau khi o bit F2[2,3] ta thu c khi G2 nh
trn hnh v (bit i c t xm).
- Vi F3, SUM(F3^K)=3 v bit cn giu l bit th hai trong d, b=1 nn ta c
SUM(F3^K) mod 2=3 mod2=1=b. Khi F3 c gi nguyn vi ngha l khi
c giu bit b=1 (trng hp 1).
- Cui cng, i vi F4, SUM(F4^K)=4=SUM(K)-1, v bit cn giu l bit cui
cng ca d, b=1 nn ta c SUM(F4^K) mod 2=4 mod 2=0 = b.Trng hp ny ri
vo trng hp th 3 trong thut ton. Ta chn phn t (2,1) o bit trong khi F4
v vi phn t ny ta c F4[2,1]=1 v K[2,1]=1. Sau khi o bit F4[2,1] ta thu c -
khi G4 nh trn hnh v (bit b o c t xm).
8. Thut ton 3
23

* tng: K thut ny tt hn k thut trn v c th nhng nhiu bit vo mt khi.
Vi mt khi kch thc mxn c th nhng log2(mn+1) bit d liu bng cch thay
i nhiu nht 2 bt trong mt khi. y ta s dng ma trn trng s (W) khi nhng
thy vn. Thut ton m bo tt, an ton v giu c nhiu thng tin trong nh
bng cch thay i nhiu nht 2 bit mi khi nh. Nhc im ca phng php ny
l cht lng cha cao, d b pht hin, ch nn p dng cho nh mu. Thut ton ci
tin s ci thin rt nhiu cht lng nh bng k thut chn h s phn b bit en
trng v s bit giu tng ng.
* Mt s khi nim
- Kha b mt K:
Kha K l mt ma trn nh phn c cng kch thc mxn vi kch thc ca khi nh.
Kha c dng mt cch b mt gia ngi gi v ngi nhn.
- Ma trn trng s W cp r: ma trn ny c kch thc bng kch thc ca mt khi
nh (mxn) v tha mn cc iu kin sau:
+ W l mt ma trn s nguyn c cc phn t nm trong khong gi tr (0..2
r
-1) vi r
cho trc tha mn iu kin 2
r
<(mxn)
+ Mi mt phn t c gi tr t (1..2
r
-1) phi xut hin t nht 1 ln trong W.
Vi mi n,m,r tha mn 2
r
-1<=mxn s c:

( )
) 1 2 ( 1 2
) 1 2 ( ! 1 2


r r
mn r r
mn
C
Kh nng chn W. V d vi m=n=4, r=2 -> c 5.356.925.280 kh nng la
chn W. Con s ny ln lm gim nguy c thy vn b pht hin bi nhng k
ph hoi.





K W
F
1

F
2

F
3

F
4

24

Hnh 34. Ma trn nh F(F1,F2,F3,F4) kha K v ma trn trng s W
* Php o bit:
Php o bit l mt php bin i trn cc bit nh phn. o bit b tng ng vi
php bin i thay b bi 1-b, tc l nu ban u b nhn gi tr 0 th sau khi o bit n
s nhn gi tr 1 v ngc li, nu ban u b c gi tr l 1 th sau khi o n s mang
gi tr 0.
* Cc php ton trn ma trn dng trong thut ton
Ngoi cc php ton And, Xor, Sum cp, trong thut ton cn s dng thm
php nhn ma trn (k hiu ).



Hnh 35. FW l php ton nhn gia cc cp bit ca hai ma trn
* Thut ton:
- D liu vo:
+ F: l mt ma trn nh gc m ta dng nhng thng tin. F c chia thnh cc
khi nh F
i
, mi ma trn im nh F
i
c kch thc l (mxn), n gin ta gi s
rng F l bi ca cc F
i
.
+ K: l mt ma trn kha ngu nhin c kch thc mxn
+ W: l mt ma trn trng s ngu nhin, cng kch thc ca K
+ r: s lng bit c th du trong mi khi nh mxn
+ B: l lng thng tin cn du, B=b
1
b
2
b
z
(mi b
i
c r bit)
+ d: chnh lch trng s
- D liu ra:
Cc ma trn im nh Fi c thay i t Fi. Cc Fi cho ra nh F c
thng tin thy vn.
F W
FW
25

Thut ton s thc hin vic bin i mi Fi thnh Fi sao cho lun tha mn
iu kin sau:
SUM((Fi ) K ) b
1
b
2
b
r
(mod 2
r
)
Mi Fi b bin i nhiu nht l 2 bit. Qu trnh bin i gm 4 bit sau y:
B1) Tnh ma trn T=Fi K
B2) Tnh tng SUM(TW)
B3) Vi ma trn T v vi mi w=1,2,,2
r
-1 ta xc nh tp hp S
w
nh sau:
Sw={(x,y)|(W[x,y]=w .T[x,y]=0) v(W[x,y]=2
r
-w . T[x,y]=1)}
D nhn thy Sw l tp hp cc ta (x,y) ca ma trn F
i
[x,y] sao cho khi o bit
F
i
[x,y] th Sum bc 2 tng ln w. Thc vy, ta c:
+ Trng hp 1: nu W[x,y]=w v T[x,y]=0
Khi o bit Fi[x,y] s lm cho T[x,y]=1, do Sum tng ln w
+ Trng hp 2: Nu W[x,y] = 2
r
-w v T[x,y]=1.
Khi o bit F
i
[x,y] s lm T[x,y] =0, do Sum s gim i 2
r
-w, tc l tng ln w
theo mod 2
r
.
Quy c rng vi mi w w(mod 2
r
) trong w=1,2,,2r-1 ta c:
S
w
=S
w

B4) K hiu d=(b
1
b
2
b
r
)- SUM(TW) mod 2
r
.
Ta cn thc hin vic o bit trn Fi c Fisao cho tng Sum tnh c bc 2
khi thay F
i
bi F
i
s tng ln d.
Nu d=0, khng cn thay i F
i

Nu d = 0 ta thc hin cc cng vic sau:
1. Chn h bt k thuc tp {0,1,2,,2
r
-1} sao cho S
hd
= C v S
-(h-1)d
= C
2. Chn (x,y) bt k thuc S
hd
v o bit F
i
[x,y]
3. chn (x,y) bt k thuc S
-(h-1)d
v o bit F
i
[x,y]
26

R rng, tng Sum ln d, ta c th chn 2 tp khc rng S
hd
v S
-(h-1)d
. Tht vy, hai
tp ny cha cc v tr bit trong khi F
i
m ta c th o tng Sum ln hd v (h-
1)d mt cch tng ng, kt qu cui cng l sum s tng ln hd+(-(h-1)d) =d.
Tng t nh cc tp S
w
khc ta cng c th coi tp S
0
l tp cha cc v tr m khi
o nhng bit c v tr ny trn F
i
th s tng Sum ln 0. Kt qu ny cng t c
nu ta khng o bt k bit no trn F
i
. V vy ta c th coi S
0
l tp rng v khi ni
o mt bit c v tr thuc tp S
0
c ngha l khng cn lm g c.
* Sau khi nghin cu thut ton chng ta c th a ra mt s nhn xt
- Thut ton cho php nhng c ti log
2
(mn+1) bit d liu vo trong mi khi
nh mxn vi iu kin l 2
r
<mxn, bng cch thay i nhiu nht l 2 bit ca mt khi
nh. Nh vy, thut ton c ci tin nhiu so vi nhng thut ton khc ch nhng
c mt bit tin vo mi khi nh.
- an ton ca thut ton c nng cao thng qua vic s dng hai ma trn: ma
trn kha v ma trn trng s nhng v tch thy vn.
- Thut ton tng i d ci t
- y l thut ton nhng thy vn vo nh en trng nn ta cng c th tnh ton h
s phn b bit D ci thin cht lng nh sau khi nhng thy vn. Thc nghim
cho thy nu kt hp vi phn ci tin ny th cht lng nh c nng ln ng k.
- Sau ci tin c th p dng thut ton cho nh mu v nh a cp xm. Ngi ta s
dng k thut chn ra bit t quan trng nht (LBS) ca mi im nh xy dng ma
trn hai chiu cc bit 0, 1 nh vi nh en trng.
Nu p dng tt thut ton ny cho nh mu th c th ni thut ton t yu cu
c bn ca mt ng dng thy vn, nh m bo tnh n, s lng thy vn du c
cao v an ton.
11. K thut thy vn cho nh xm
Thut ton SW ni trn mc d p dng cho nh en trng nhng n cng c
th s dng cho nh mu hoc nh a cp xm.
27

Cc loi nh mu v a mc xm c gi tr ca mi im nh c biu din
bng dy nhiu bit. Trong dy cc bit ny c mt bit c gi l bit it quan trng nht
(LSB Least Significant Bit). Bit t quan trng nht l bit m khi ta o gi tr ca n
th im mu b thay i t nht. V d, vi nh a mc xm, mi mc xm c biu
din qua mt s nguyn khng m, th mc xm m s sai khc t nht so vi hai mc
xm lin k l m-1 hoc m+1. Trong trng hp ny bit it quan trng nht chnh l bit
thp nht trong dng biu din nh phn ca m. o bit ny s lm thay i mc xm
m thnh m-1 hoc m+1. Hu ht cc thut ton thy vn trn nh mu v nh a cp
xm thng s dng gin tip thut ton thy vn trn nh en trng theo s sau
y:
Gi s ta cn giu bn tin d vo nh C
- Bc 1: Trch t nh mu C ra mt nh en trng F.
- Bc 2: S dng thut ton SW giu bn tin d vo nh en trng F thu c
nh en trng F.
- Bc 3: Tr li cc bit ca F vo mi im nh mu tng ng ca F thu
c nh mu kt qu l G.
C nhiu cch trch ra mt nh en trng t mt nh mu C. V d, vi mi
gi tr biu din im nh C ta chn ra mt bit thp. Nu bit ny mang gi tr 0 th s
sinh ra mt im en tng ng trong nh F, ngc li nu bit trch ra mang gi tr 1
th s sinh ra mt im en tng ng trong nh F, ngc li nu bit trch ra mang
gi tr 1 th sinh ra mt im trng tng ng cho nh en trng F.
Th tc tr li nh en trng F vo nh mu gc C l ngc so vi th tc
trch ni trn. Nu im nh trong F l en th ta gn gi tr 0 cho bit thp nht ca
im nh tng ng trong C, ngc li nu im nh trong F l trng th ta gn tr 1
cho bit thp nht ca im nh tng ng trong C.
Nh vy, y l k thut thy vn kh n gin nhng rt d b tn cng do
phng php chn vo cc bit quan trng dng nh khng thch hp i vi thy
vn s, ni m cc bc nh phi i mt vi cc thay i c tnh lm ph hoi chng,
cng thm cc bin i khc nh nn hoc gii nn (c mt mt thng tin). K thut
28

ny c s dng cho cc thut ton thy vn chng xuyn tc do tnh cht d b ph
v trc cc tn cng trn h thy vn.
IV. Thut ton thy vn da trn DCT
12. tng
Thut ton di y s dng phng php nhng thy vn trong min tn s
ca nh, gii tn c s dng cha tn hiu thy vn l min tn s gia ca cc
khi nh cng kch thc c chn ra t nh ban u v c p dng php bin
i cosin ri rc DCT chuyn sang min tn s. Mi bit tn hiu thy vn s c
nhng trong mt khi.
13. Chuyn i cosin ri rc
9. Chuyn i tuyn tnh
Trong chuyn i tuyn tnh, dy {
n
} s nhn c t dy {
n
_ } theo cng thc:
i n
M
i
i n ,
1
0
o _ - =

=

y l cng thc chuyn i thun. Dy ban u c th khi phc thng qua cng
thc chuyn i ngc:
i n
M
i
i n ,
1
0
| _ - =

=

Nu s dng ma trn ta cng thu c kt qu tng t:
_ . A =
_ . B =
Trong , | |
1 1 0
,...., ,

=
M
_ _ _ _ , | |
1 1 0
,..., ,

=
M
v A, B l ma trn MxM vi
| | | |
j i j j i j i
B A
, , , ,
, | o = =
Ma trn bin i thun v ngc l bin i ngc ca nhau. Do , A.B=B.A=I. Vi
I l ma trn n v.
M rng cng thc ny cho hm hai chiu ta c cng thc bin i thun cho khi
tuyn tnh c kch thc MxM nh sau:
29

l k j i
M
i
M
j
j i l k
X
, , ,
1
0
1
0
, ,
.o

=
= (3.5)
Bin i hai chiu gi l c th tch c nu n c th phn thnh mt dy bin i
mt chiu. Vi nh s, iu ny tng ng vi bin i theo hng, sau l bin
i theo ct hoc ngc li. Trong trng hp c th phn tch th cng thc (3.5)
c biu din nh sau:
l j
M
i
M
j
j i i k l k
X
,
1
0
1
0
, , ,
. . o o

=
=
Vi ma trn ta c:
T
A X A . . =
V cng thc ngc:
T
B B X . . =
Mt bin i c gi l trc giao nu ma trn ngc ca ma trn bin i chnh l
ma trn chuyn v.
B=A
-1
=A
*T
T ta c:
( ) _ _ _ _ A A A A
T T T T
M
i
i
* * * *
1
0
2
. = = =

=
(3.10)
Trong bin i trc giao, ma trn A ch ra rng:
I A A A A
T
= =

. .
1 *
(3.11)
Do :

=
= = =
1
0
2 * *
M
n
n
T T
I _ _ _ _ _ (3.12)
Kt hp cng thc 3.10 v 3.12 ta nhn c:


=

=
=
1
0
2
1
0
2
M
n
n
M
n
n
_
10. Bin i cosin ri rc
a) DCT mt chiu
30

Cho mng V gm M s: V=[v
o
,v
1
,...,v
M-1
].
Dy V c xy dng t V nh sau:
V=[v
o
,v
1
,...,v
M-1
,v
M-1
,,v
1
,v
0
].
Ni cch khc:
| |
| |
| |

<= <=
<= <=
=
1 2 1 2
1 0
'
M k M k M V
M k k V
k V
Ta ly bin i DFT 2M im ca V:
| | | | | | | | 1 2 0 , 1 2 '
/
1 2
/
1
0
/
1 2
0
s s + = =

=

M u e k M V e k V e k V u T
M ku j
M
M k
M ku j
M
k
M ku j
M
k
t t t
(3.15)
Nu t l=2M-1-k, cng thc 3.15 tr thnh:
| | | | | | 1 2 0 ,
/ ) 1 2 (
1
0
/
1
0
s s + =

=

M u e l V e k V u T
M u l M j
M
l
M ku j
M
k
t t

Suy ra:
| | | | 1 2 0 ), (
2 / ) 1 2 ( 2 / ) 1 2 (
1
0
2 /
s s + =
+ +

M u e e k V e u T
M u k j M u k j
M
k
M u j t t t

Do :
| | | |
|
.
|

\
| +
=

=
M
u k j
k V e u T
M
k
M u j
2
) 1 2 (
cos 2 .
1
0
2 /
t
t

H qu l ta c cng thc chuyn i mi:
DCT(V[k])=C[u]=

s s
=

1 1 ] [ .
0 ] 0 [
2
1
2 /
M u u T e
u T
M u jt

T phn tch trn ta thy bin i DCT ca vector V thu c bng cch ly nh
ngc, kt hp vi hai dy nhn c y 2M im, sau ly M im u ca
chuyn i DFT 2M im.
Cp DCT c biu din tng qut hn nh sau cho bin i thun:
31

| | | |
| | | |
|
.
|

\
| +
=
=

=
M
u k
k V
M
u C
k V
M
C
M
k
M
k
2
) 1 2 (
cos
2
1
0
1
0
1
0
t

Bin i ngc:
| | | | | |
|
.
|

\
| +
+ =

=
M
u k
u C
M
C
M
k V
M
u
2
) 1 2 (
cos
2
0
1
1
1
t

Bin trong cng thc cosin m nhn vic iu chnh tn s, h s nhn vi cosin
m nhn vic iu chnh bin ca hm. R rng IDCT l tng cosin ca cc tn s
khc nhau v cc h s DCT biu din rng ca mi hm cosin.
b) DCT hai chiu
Cng thc chuyn i DCT hai chiu nh sau:
| |
|
.
|

\
| +
|
.
|

\
| +
=


=

=
M
j x
M
i y
x y V j i c j i T
M
y
M
x
2
) 1 2 (
cos
2
) 1 2 (
cos , ) , ( ] , [
1
0
1
0
t t

=
=
lai nguoc
M
j i
M
j i c
2
0 ,
1
) , (
Chuyn i IDCT cho hai chiu:
| | | |
|
.
|

\
| +
|
.
|

\
| +
=


=

=
M
j x
M
i y
j i T j i c x y V
M
j
M
i
2
) 1 2 (
cos
2
) 1 2 (
cos , ) , ( ,
1
0
1
0
t t

Khng ging nh DFT, DCT lm vic vi s thc v n c bit n nhiu
hn so vi DFT. Vi DCT ta c th trnh c cc h s ln cho cc thnh phn tn
s cao so vi DFT do c bin khng lin tc.
14. Qu trnh nhng thy vn
Input:
Thy vn: Mt chui cc bit S hoc mt nh nh phn W, v mt nh F
Output: nh gc nhng thy vn FW
32

Thc hin:
Mt nh c kch thc M x N s c chia thnh (M x N)/64 khi 8x8,
mi bit thy vn s c giu trong mt khi.
Bc 1: Chn mt khi bt k B v bin i DCT khi thu c B
Bc 2: Chn hai h s v tr bt k trong min tn s gia ca khi B, gi
s l B(i,j) v B(p,q).
Bc 3: Tnh chnh lch d= || B(i,j) | - | B(p,q)|| mod a, trong a l mt
tham s tha mn a=2(2t+1), t l s nguyn dng.
Bc 4: Bit thy vn S
i
s c nhng sao cho tha mn iu kin

+ <
+ >=
1 2
1 2
t d
t d

Nu d<2t+1 m S
i
=1 th mt trong hai h s DCT b(i,j) hoc b(p,q) c tr
tuyt i ln hn s b thay i t>=2t+1 theo cng thc sau:
Max(|b(i,j)|, |b(p,q)|) + (INT(0.75 x a) d)
Vi hm max(|b(i,j)|, b(p,q)|) l hm chn ra h s c tr tuyt i ln hn, h
s c chn s c cng thm mt lng l (INT(0.75 x a) d), hoc cng c th
bin i mt trong hai h s theo cng thc:
Min(|b(i,j) , |b(p,q)|) - (INT(0.25 x a) +d), INT() l hm ly phn nguyn ca
mt s thc.
Tng t, nu d>=2t+1 m S
i
=0 th mt trong hai h s DCT b(i,j) hoc
b(p,q) c tr tuyt i ln hn s c thay i tha mn d<2t+1 nh sau:
Max(|b(i,j) , |b(p,q)|) (d - (INT(0.75 x a) )
Hm max(|b(i,j)| , |b(p,q)|) l hm chn ra h s c tr tuyt i ln hn, h s
c chn s b tr i mt lng l (d INT(0.25 x a)), hoc cng c th bin i
mt trong hai h s theo cng thc:
Min(|b(i,j) , |b(p,q)|) + (INT(0.25 x a) - d)
nu S
i
=1
nu S
i
=0

33

Hm Min(|b(i,j) , |b(p,q)|) l hm chn ra h s c tr tuyt i nh hn, h
s c chn s c cng thm mt lng l (INT(0.25 x a) - d)
Bc 5: Thc hin php bin i ngc IDCT i vi khi nh nhng bit
thng tin thy vn. Ghp cc khi nh kt qu c nh cha thy vn.
15. Thut ton nhng thy vn WM
nhng thy vn W th hin qua dy bit (w
1
, w
2
,, w
n
) vo nh ngun F ta
ly ngu nhin tng khi bit B ca nh ngun v giu ln lt cc bit thy vn w
i
vo
mi khi. Kha dng trch thy vn bao gm gi tr n l bc ca cc khi nh B,
trt t ngu nhin K ca qu trnh chn cc khi B v cc cp ch s (i,j), (p,q) c
chn sa ma trn h s C trong cc li gi thut ton WM1 cho mi khi. Qu
trnh nhng thy vn c m t qua s sau:














Hnh 3.1. Qu trnh nhng thy vn
Algorithm WM
Input
- S t nhin n: bc ca khi
- S t nhin t
nh gc
Cc khi DCT
nh nhng thy vn
Cc khi nh
Cc khi nhng thy vn
Watermark
Tch
Bin i
Nhng thy vn
Bin i
Cc khi bin i ngc IDCT
Ghp nh
34

- Thy vn W=(w
i
, w
2
,, w
m)

- nh ngun F
Output
- nh cha W bin i t F
- Trt t chn khi K
- Dy cc cp ch s S
Procedure WM(W, F, n, t, S)
Method
1. Khi tr
K:= null;
S:= null;
m:=length(W);
2. for i:=1 to m do
Chn ngu nhin theo ch s r khi B trong F cha giu tin;
Add r to K
WM1(w
i
, B, n, t, i, j, p, q);
Add(i,j) to S;
Add(p,q) to S;
End for;
End WM.
Do thut ton WM c phc tp tnh ton l O(n
2
log
2
n) nn phc tp tnh
ton ca thut ton WM s l O(mn
2
log
2
n), trong m l chiu di tnh theo s bit
ca thy vn, n l bc ca mt khi nh.
16. V d minh ha
Gi s ta cn giu mt bit thy vn b vo khi nh B. Ta chn a=18=
2(2x4+1), do t=4.
Qu trnh giu tin c thc hin nh sau:
Gi s c gi tr nh bng di y. Khi ny c ly ra t thnh phn Blue
ca mt nh mu 24 bit.
58 75 77 55 55 55 55 55
35

26 77 77 77 55 77 77 76
78 25 77 77 77 78 26 76
33 26 33 27 27 26 26 77
203 202 202 202 27 26 26 26
202 202 151 149 150 201 26 27
244 202 40 201 202 102 244 201
202 208 202 202 202 202 202 201

Hnh 3.2. Khi nh tch t mu Blue
Sau khi bin i DCT ta thu c khi B cha cc h s DCT nh sau
862 117 3 0 36 6 -17 -50
-409 -63 -28 -53 -30 -6 50 9
174 -123 13 32 0 -8 -58 18
30 144 -18 28 -18 1 -22 -43
-38 40 11 -76 -23 21 16 5
-71 -109 57 53 72 -6 -59 22
4 47 -70 44 -26 -38 100 -7
72 63 28 -40 47 59 -51 1
Hnh 3.3. Min tn s gia ca khi sau php bin i DCT
T khi h s B ni trn ta s chn bt k hai h s trong min tn s gia
c nh du sm. Gi s l hai v tr B[4,2] v B[8,1] gi tr tng ng l 144
v 72.
Tnh d: d=||144|-|72|| mod 18=0
36

V d<2t+1 =9 nn nu phi giu bit b=0 vo khi ny th ta s gi nguyn khi
v d tha mn iu kin giu.
Trong trng hp ny, thc hin php bin i DCT ngc ta thu li c
chnh khi B ban u IDCT(B, B, n).
Ngc li, nu phi chn giu bit b=1 vo B th ta phi thay i mt trong hai
h s chn thu c h thc d>=2t+1.
V B[4,2]=144 c tr tuyt i ln hn B[8,1]=72 nn B[4,2] c chn
sa tr. Gi tr mi ca B[4,2] khi s l:
B[4,2]:= B[4,2] + INT(0.75 x a)-d=144+INT(0.75x18)-0=157
By gi, tnh li d vi trng hp h s B[4,2] thay i thnh 157.
D=(157-72) mod 18 = 13>9=2t+1 v tha mn iu kin giu bit 1 vo khi.
Sau , khi B li c bin i ngc DCT thu c khi nh mi sau y.
61 78 57 78 55 53 52 52
25 77 76 77 55 77 77 77
74 23 75 76 77 79 29 80
32 25 32 26 27 27 27 78
205 203 203 202 26 25 24 25
206 205 152 150 150 200 23 24
245 202 41 202 201 102 244 200
199 206 201 202 203 204 204 204
Hnh 3.4. Khi nh sau khi giu d liu
17. Qu trnh trch thy vn
Da vo trt t K ca qu trnh chn khi v dy cc cp h s trong mi ln
sa khi, thut ton trch thy vn IWM trnh by di y s c mi ln mt khi B
t nh cha thy vn FW v sau gn tr cho bit b theo iu kin di y:
37

Nu d>=2t+1, t b:=1;
Nu d<2t+1, t b:=0;
Gi tr t xem nh bit trc, a=2(2t+1).
Trong thut ton IWM, hm length(K) cho ra s lng phn t trong dy K.
Algorithm IWM
Input
- nh en trng F c cha thy vn
- Bc ca khi n
- S t nhin t
- Dy K cha cc ch s ca cc khi chn ngu nhin trong thut ton
nhng thy vn.
- Dy S cha cc cp ch s quy nh v tr cc phn t sa trong mi
khi.
Output
- Thy vn W biu din qua dy bit
Procedure IWM(F, V, K, S, n, t)
Method
Khi to W:=null;
m:=length(K);
for f:=1 to m do
get rth block B in F;
get next index(p,q) in S;
DCT (B, C, n)
d:=||C[i,j]|-|C[p,q]|| mod a;
if d>=2t+1 then b:=1 else b:=0
38

endif;
add b to W;
endfor;
End IWM.
Qu trnh tch thy vn c m t nh hnh di y











Hnh 3.5. Qu trnh trch thy vn
18. Kt lun
Kch thc khi nh nu trong k thut l 8 x 8. Tuy nhin, c th la chn cc
kch thc khc nhau ty theo kch thc tng nh gc v kch thc thc t ca
thy vn.
Vic chn mt cp h s trong min tn s gia c th c chn c nh cho
tt c cc khi trong qu trnh nhng thy vn. Khi , thy vn c th rt d b pht
hin thng qua vic th ln lt cc cp h s trong min tn s gia. C th lm tng
an ton v kh pht hin thy vn bng cch a ra mt thut ton c s dng
kha cho s la chn cp h s trong min tn s gia cho tng khi DCT. Khi , v
nh nhng thy vn
Ly ra cc khi chn
Khi bin i DCT
Watermarks
Tch khi
Bin i DCT
Gii m
39

tr ca cp h s c chn cho qu trnh nhng thy vn trong tng khi s c lu
s dng lm kha cho qu trnh tch thy vn.
Trong k thut ny, qu trnh tch thy vn khng cn s dng nh gc. Tham
s a trong k thut ng vai tr nh l h s tng quan gia tnh n v tnh bn vng
ca thy vn. Khi tng h s a ln th sai lch ca thy vn gim i v nh vy n
bn vng hn. Tuy nhin, nu tng a th cht lng nh sau khi giu s gim. iu
ny rt d hiu v a ln ngha l phn lp khong cch hai h s ln nn khong bin
i ca mt h s tha mn iu kin giu ln dn n nh hng nhiu n cht
lng nh.
(Phn ny phi lm li v d v ly v d cho phn tch thy vn)
/*******************************************/

V. K thut thy vn s dng sng nh
19. Gii thiu v sng nh
Bin i tn hiu ch l dng biu din khc ca tn hiu. N khng lm thay
i ni dung thng tin ca tn hiu. Bin i sng nh cung cp cch biu din thi
gian tn s ca tn hiu. Bin i ny to ra nhm khc phc nhng hn ch ca
bin i Fourier thi gian ngn (Short Time Fourier Transform-STFT) v cng c
s dng phn tch tn hiu ng. Trong khi STFT cho phn di khng i
tt c cc tn s. Bin i sng nh s dng k thut a phn di bng cch vi
mi tn s khc nhau n phn tch vi mt phn di khc nhau.
Mi sng l mt hm dao ng ca thi gian hoc khng gian v tun hon.
Ngc li, sng nh l sng cc b, chng c nng lng tp trung thi gian hoc
khng gian v thch hp phn tch tn hiu tm thi. Trong khi bin i fourier v
STFT s dng sng phn tch tn hiu th bin i sng nh s dng sng nh ca
nng lng hu hn.
40


Hnh 2.1. S khc nhau gia sng(a) v sng nh(b)
Trong phn tch sng nh, tn hiu c phn tch nhiu ln vi hm sng nh
v s bin i c tnh ton vi mi phn c to ra. Vi tn s cao, bin i sng
nh cho phn di rt tt v thi gian v phn di khng tt v tn s. Vi tn s
thp, bin i sng nh cho phn di tt v tn s v phn di khng tt v thi
gian.
20. L thuyt bin i sng nh ri rc cho thy vn nh (DWT)
DWT l ch rt ln. y ch tp trung vo nhng vn ca DWT m c
lin quan n vn ta ang quan tm l thy vn. Hai vn chung ca tt c cc
thut ton bin i sang min tn s l bin i thun v bin i ngc.
DWT l vit tt c Discrete Wavelet Transformation, s dng bin i d
liu mu thnh h s sng nh.
IDWT l vit tt ca Inverse Discrete Wavelet Transformation, dng bin
i ngc h s sng nh thnh d liu mu gc.
y ta tho lun v nh c kch thc NxN.
2.2.1. X l phn tch
nh c lc thng cao v thng thp gia cc dng. Kt qu lc ca mi ln
c ly mu hai ln theo thng cao v thng thp. Hai tn hiu con ny tng ng
vi thnh phn tn s cao v thnh phn tn s thp gia cc dng. Mi tn hiu con
ny mt ln na c lc thng cao v thng thp, nhng ln ny l gia cc ct. Kt
qu ny mt ln na c ly mu.
41












Hnh 2.2. Bc phn tch ca nh hai chiu
bc ny d liu gc c phn thnh 4 nh con, mi nh c kch thc
N/2xN/2 cha thng tin v cc thnh phn tn s khc nhau. Hnh 2.2. th hin bc
phn tch ca nh xm hai chiu. Hnh 2.3. th hin 4 nhnh con khi phn tch nh.

Hnh 2.3. Bc phn tch DWT
LL l kt qu lc thng thp c dng v ct, cha thnh phn miu t th v
nh. Do LL cn c gi l xp x ca nh. HH l kt qu lc thng cao theo c
hng v ct v n cha thnh phn tn s cao ca tn hiu tng t. HL v LH l kt
qu ca lc thng thp mt chiu v lc thng cao chiu cn li. LH cha thng tin
chi tit theo chiu ng, tng ng vi cung ngang. HL biu din thng tin chi tit
theo chiu ngang t cung ng. Tt c 3 thnh phn con: HL, LH, HH c gi l
nhnh con chi tit v n b sung chi tit tn s cao cho nh xp x.
21. X l ghp
X l ngc th hin trn hnh 2.4. Thng tin t 4 nh con c ly mu v lc
ngc gia cc ct. Kt qu thu c mt ln na c ly mu v lc ngc vi b
42

lc ngc. Kt qu cui cng thu c chnh l nh gc. y khng c s mt mt
thng tin trong qu trnh phn tch cng nh qu trnh ghp thu c nh gc.










Hnh 2.4. Bc ghp 4 thnh phn nh con
Vi DWT c th phn tch nh nhiu ln. C th tip tc phn tch cho n
khi tn hiu c phn tch ton b hoc ngi dng t ng ngt qu trnh phn
tch mt cch th cng. Vi cc ng dng nn v thy vn, thng thng qu trnh
phn tch khng thc hin qu 5 ln.
Hu ht s dng hai cch phn tch sau:
- Phn tch kiu hnh chp
- Phn tch kiu ng gi
22. Phn tch kiu hnh chp
Kiu phn tch n gin v ph bin nht l phn tch kiu hnh chp. Vi
cch phn tch ny, ta ch tin hnh phn tch tip cho thnh phn con LL. Hnh 2.5.
th hin lc phn tch ca 3 mc. mi mc chi tit ca mi thnh phn l kt
qu cui cng ca mc , nhng ch c thnh phn xp x l LL c phn tch tip.

Hnh 2.5. 3 mc phn tch nh s dng kiu phn tch hnh chp
43

Hnh 2.6 th hin cu trc hnh chp l kt qu ca cch phn tch ny. mc
phn tch su nht s c mt nh con xp x v 9 nhnh con cc mc khc nhau.
Sau khi phn tch thnh phn LL, c tt c D(L)=3*L+1 nhnh con.

Hnh 2.6. Hnh chp sau 3 mc phn tch
Hnh 2.7 l mt v d v kt qu ca phn tch kiu hnh chp. l kt qu
tng ng vi mt, hai v ba mc phn tch.

Hnh 2.7. Phn tch nh ln 1, 2 v 3
23. Phn tch sng nh kiu ng gi
Kiu phn tch ny khng hn ch s ln phn tch vi tng thnh phn nh,
mi ln phn tch tt c cc thnh phn con u c phn tch. Hnh 2.8 th hin
lc ca kiu phn tch ng gi qua hai ln phn tch.
44


Hnh 2.8. Hai ln phn tch ca k thut ng gi.
Hnh 2.9 th hin kt qu phn tch nh qua 2 ln



Hnh 2.10. Kt qu phn tch kiu ng gi sau 2 ln phn tch
24. H sng nh
45

C mt s hm c s c dng lm h sng nh cho bin i sng nh. V h
sng nh to ra tt c cc hm sng nh, n xc nh c trng ca bin i sng nh
sau khi thc hin. Do , chi tit ca ng dng c th nn c xem xt k xc
nh ra h sng nh nn s dng sao cho qu trnh bin i sng nh s hiu qu cho
ng dng tng ng.
Hnh 2.11. minh ha mt s hm sng nh ph bin. Hm Haar l mt trong
nhng hm n gin v lu i nht. Do bt k tho lun no v sng nh u bt
u vi hm Haar. Hm Daubechies l hm ph bin nht. N th hin c s ca x
l tn hiu sng nh v thng dng cho cc ng dng ln. Hai hm Haar v
Daubechies cn c gi l sng Maxflat v p ng xung ca chng c dt nht
tn s 0 v . y l c trng m nhiu ng dng mong mun t c. Hm Haar,
Daubechies, Symlets v Coiflets u c h tr sng nh trc giao. Sng ny cng
vi sng nh Meyer c kh xy dng li cu trc mt cch hon ho. Sng Meyer,
Morlet va Mexican Hat l cc sng c hnh dng i xng.
25. K thut thy vn s dng php bin i sng nh
11. K thut thy vn ca Raval Mehul va Rege Priti
3.3.1.1. tng
Da trn k thut bin i sng nh hai tc gi Raval Mehul v Rege Priti
xut k thut thy vn s dng php bin i sng nh hai chiu phn tch nh
gc thnh bn bng LL, HL, LH v HH ri nhng tn hiu thy vn th nht vo bng
LL, nhng mt thy vn khc vo bng HH. Kt qu th nghim cho thy thy vn
bn vng trc mt s php x l nh thng thng.
3.3.1.2. Qu trnh nhng thy vn
Input:
- Thy vn: hai nh nh phn J, K kch thc N x N
- Mt nh cha I kch thc 4N x 4N
Output: nh cha nhng thy vn I
Method:
- S dng php bin i sng nh hai chiu mc hai i vi I
46

- Nhng thy vn J vo bng LL2, nhng thy vn K vo bng HH2 bi
cng thc : V
i,j
=V
i,j
+oW
i,j
. Vi V
i,j
l h s tng ng trong LL2 v HH2; o
l h s tng quan gia tnh n v tnh bn vng ca thy vn.
- S dng php bin i ngc IDWT tng hp li c nh cha
thy vn.
3.3.1.3. Qu trnh tch thy vn
- S dng php bin i sng nh hai chiu mc hai i vi nh gc I v
nh cha thy vn I.
- T kt qu phn tch trn, tnh gi tr lch gia cc im tng ng
thuc cc bng LL2, HH2 ca nh cha thy vn v nh gc ri chia cho o
c bit tng ng thuc nh thy vn: W
i,j
= (V
i,j
- V
i,j
)/ o.
- Kim nh, nh gi thy vn tch c vi thy vn gc.
3.3.1.4. Kt qu
Qua th nghim, k thut thy vn ca Raval Mehul va Rege Prit cho kt
qu thy vn bn vng trc mt nhm cc bin i thng thng i vi nh
cha thy vn. Thy vn nhng bng LL bn vng trc mt nhm cc php
bin i, trong khi thy vn nhng bng HH li bn vng trc mt nhm cc
bin i khc. iu th hin, thy vn c nhng cc bng khc nhau th
hin tnh bn vng khc nhau trc cc tn cng vo h thy vn. Nh vy, c th
s dng thy vn nhng vo tt c c bng trong php phn tch sng nh c
th tm c s bn vng t nht mt trong cc bng trc cc tn cng hoc c
th xy dng mt phng php nhng kt hp vo cc bng tm mt thy vn
tng hp t cc bng nhng.
Qu trnh tch thy vn y c yu cu s dng c nh gc v nh
cha thy vn.
12. K thut thy vn ca Peining Tao v Ahmet M. Eskicioglu
Vi k thut trn cc tc gi s dng php bin i sng nh hai chiu
phn tch nh gc thnh cc bng tn khc nhau, ri nhng tn hiu thy vn
vo mt hoc mt s cc bng tn. Theo cch , thy vn c th bn vng trc
mt s tn cng nhng li km bn vng vi mt nhm cc tn cng khc. Khc
phc yu im trn, trong thut ton ny, cc tc gi Peining Tao v Ahmet M.
47

Eskicioglu nhng tn hiu thy vn vo c bn bng tn trong php phn tch
sng nh, mi bng tn c th s dng cc h s khc nhau.
3.3.2.1. Qu trnh nhng thy vn
Input:
nh cha, I=(a
ij
, 0si, js2n),
nh thy vn l nh nh phn, W=(w
ij
e0, 1`, 0si, jsn)
Output: nh cha c nhng thy vn IW
Method:
- Thc hin php bin i sng nh DWT mc mt phn tch
nh cha I.
- Sa cc min tn s Vij tng ng vi cc bng LL, HL, LH, v
HH:
-
ij k
k
ij
k
ij w
W V V o + =
,
; vi i,j=1,.,n; k=1, 2, 3, 4
- Thc hin php bin i ngc IDWT i vi cc bng sa
i tng ng trong bc th 2 c nh cha nhng thy vn IW.
3.3.2.2. Qu trnh tch thy vn
Input : nh cha nhng thy vn, nh gc
Output: Thy vn l nh nh phn W
*

Method:
- Thc hin php bin i sng nh DWT mc mt phn tch
nh gc I v nh nhng thy vn (c th qua x l).
- Tch thy vn t cc bng LL, HL, LH, HH:
; / ) (
*
,
*
k
k
ij
k
ij w
k
ij
V V W o = vi i, j=1,,n; k=1, 2, 3, 4
- Nu 5 . 0
*
>
ij
W th ly 1
*
=
ij
W ngc li ly
*
ij
W =0.
3.3.2.3. Kt qu
Vi k thut nhng thy vn s dng php bin i sng nh trn y, thy
vn sau khi c nhng bng tn thp th bn vng i vi mt nhm cc tn
cng, trong khi thy vn c nhng bng tn cao li bn vng trc mt nhm
cc tn cng khc, thy vn nhng trong nhng bng tn gia cng bn vng vi
mt s tn cng.
48

VI. Thy vn min DFT
26. M hnh h thng thy vn
Cho s(i), i=1,2,,N l mu ca tn hiu gc s vi di N. Cho S(k),
k=1,2,,N l h s bin i DFT ca s(i) v M(k), P(k) l ln ca bin i Fourier
(M(k)= ) (k S ) v pha ca n tng ng l P(k) = arg(S(k)). Gi s rng S
R
(k) v S
I
(k)
k hiu cho phn thc v phn o ca S(k). Vic nhng thy vn s c thc hin
trong min Fourier v c th hn l ln ca n. Do , xut pht t ln ca bin
i Fourier M ta to ra ln bin i c nhng thy vn. Ga s M l ln
c nhng thy vn c to ra bng cch nhng thy vn vo hm f:
M=f(M,W,p) (1)
Trong cng thc trn, vecter M cha mu ca dy thu vn. Dy ny do b
sinh ngu nhin to ra. Ga s W(k), k=1,2,,N l tn hiu ngu nhin thuc min
{1,-1}. Do , trung bnh ca dy thy vn mu W(k) tng ng vi 0. Trong
trng hp f l hm tuyn tnh, d dng chng minh rng trung bnh ca ln
c thy vn vn khng thay i. Tham s p xut hin trong cng thc (1) l s
thc, s ny cho bit di ca thy vn. Khi p tng ln th thy vn cng bn vng.
Nu hm nhng thy vn l hm nhn, ln ca thy vn tnh theo cng thc
sau:
M=M+MWp=M(1+Wp) (2)
xc nh tn hiu c nhng thy vn cui cng s (trong min khng
gian) ta s dng cng thc bin i Fourier ri rc ngc IDFT p dng ln ln
thy vn M v h s DFT gc vi pha l P.
s=IDFT(M,P) (3)
Cho tn hiu thy vn y, b pht hin thy vn c mc ch quyt nh liu y
c phi l tn hiu gc ca thy vn W hay khng. B pht hin thy vn c th xem
nh l mt b kim tra gi thit, trong hai gi thit c th c l:
H
0
: tn hiu y khng phi l tn hiu gc ca thy vn W
H
1
: tn hiu y l tn hiu gc ca thy vn W
49

Ch rng gi thit H
0
c th xut hin trong trng hp tn hiu y cha c
thy vn(H
0a
) hoc tn hiu y c thy vn bi thy vn W khc(H
0b
), trong
WW. H
0a
v H
0b
l loi tr ln nhau v hp ca chng to thnh H
0
.
Hiu qu ca mt phng thc thy vn ph thuc phn ln vo s la chn
b pht hin thy vn d. B pht hin tng quan v b pht hin thy vn c dng
ph bin. N xut hin trong mt s phng thc thu vn khng ch trong min
khng gian m cn trong min tn s. Vic kim tra ca b pht hin thy vn l s
tng quan gia thy vn v tn hiu thy vn y ca n.

(4)

qut nh theo gi thit hp l, b pht hin thy vn a u ra d so
snh vi ngng chn l T. Vic tnh ton ca phng thc thy vn c th o
bng cch s dng xc sut khai bo Pfs v xc xut loi b Pfr. Xc xut khai bo l
kiu li I, n l kh nng ca gi thit bc b H
0
, thm ch iu l ng. Trong
trng hp ny, n l kh nng pht hin ra thy vn W trong tn hiu. Vi kiu li II
tng ng vi xc xut loi b, xc sut ny cho bit khng pht hin ra thy vn W
trong tn hiu (tr khi H
0
l sai).
Trong hu ht cc phng thc thy vn, gi thit H0 c chp nhn khi b
pht hin thy vn ln hn ngng T. Do , xc sut khai bo v xc sut loi b c
th biu din theo cng thc sau:

C th thc hin theo cng thc xc sut trn nu b pht hin thy vn phn
b cho c hai gi thit. Do , gi s f
0
(x),f
1
(x) l hm xc sut cho gi thit H0 v H1
th xc sut li l:

50

Theo cng thc trn, P
fa
v P
fr
ph thuc vo ngng T. S thay i T s lm
tng mt xc sut v lm gim xc sut cn li. Do , ngoi b pht hin thy vn,
vic chn ngng thch hp cng l mt vn quan trng. Trong mt s trng hp,
b pht hin c ngha nh l tng hoc tch ca cc giai on c lp so vi cc
phn b ging nhau. Theo l thuyt hu hn trung tm, b pht hin tun theo phn
b Gaussian. Do trong trng hp ny, c th tnh xc sut li nh sau:

Trong
0
,
1
l gi tr trung bnh v o
0
,o
1
l lch chun ca phn b f
0
, f
1

tng ng.
27. M hnh v phn b tn hiu ca h s cng DFT
Bc c s xy dng b pht hin ti u l tnh ra h s phn b bin i.
V th trong phn ny s tnh phn b ca h s ln DFT ca tn hiu. M hnh
thng k tn hiu nh sau:

Vi E(.) l gi tr mong mun.
Hm t ng tng quan gi nh l:

Vi a l hng gi tr thc. a nhn gi tr trong on [0.9,,0,99] vi mt vi
lp tn hiu mt chiu. Ch rng a c khuynh hng v 0 vi cch tip cn h s
tng quan t ng phn b Dirac.
51

T cng thc (5) v (8) trn ta thy h s tng quan tn hiu Fs,s(D) ch ph
thuc vo s khc nhau tuyt i D ca tn hiu. Bin i DFT ca tn hiu s(i),
i=1,,N cho theo cng thc sau:

Gi thit bin i DFT trn theo phn b Gaussian, theo l thuyt hu hn
trung tm vi cc bin ngu nhin. Gi thit ny s hp l t nht vi trng hp gi
tr ca tham s a nh. Nhm kim tra bng thc nghim, ta thc hin kim tra
Kolmogorov-Smirnov vi tt c h s. Hnh 2 l gi tr ca p vi mi h s trong
trng hp a=0 v a=0.995. Tham s thng k dng kim tra Kolmogorov-
Smirnov (gi tr mong mun v bin) nhn t cng thc 12, 13 v 30. iu chng
t rng gi tr p l rt thp vi tt c cc h s theo phn b Gaussian.
T suy ra cng thc tnh trung bnh ca S(k):

Chng minh cng thc ny c trnh by trong phn tip theo. Bin ca S(k)
c tnh tch bit so vi phn thc S
R
(k) v phn o S
I
(k) theo cng thc sau:

Thay th gi tr cng thc 5 vo cng thc 10 ta c :

Kt qu cui cng tnh bin ca S
R
(k) v S
I
(k) nh sau:

52


Cng thc ny c chng mnh trong phn tip theo.
Hnh 1 th hin cc bin gi thit v tim nng ca phn thc v phn o ca
cc h s bin i Fourier ri rc. Trong v d ny 100 tn hiu c di 1000 theo
m hnh (8) c dng vi a=0,99.
Bc tip theo l tnh phn b ln ca cng Fourier ) (k S . Quan st
cng thc (10) ta thy tt c cc giai on ca DC u c gi tr trung bnh bng 0.
Nu bin ca S
R
(k) v S
I
(k) bng nhau th cng c th kt lun phn b ca ) (k S l
mt Rayleigh:

Tuy nhin bin ca phn thc v phn o ca S(k) ch bng nhau khi tt c cc
mu tn hiu c th c m hnh nh mt bin phn b hon ton c lp (a=0). Do
, trong cc trng hp khc ta phi s dng hm xc sut ca tn hiu.

Trong : v o
1
o
2
. Cc bin z cho trong
cng thc:

Trongn I0 l hm Bessel v o
1,
o
2
l lch chun ca phn thc v phn
o ca S(k). Do phn b ln DF nh sau:

28. B pht hin thy vn ti u
Phn ny trnh by v b pht hin thy vn ti u cho thy vn nhn bng cch s
dng b kim tra t l kh nng (Likelihood Ratio Test- LRT). Theo l thuyt
53

Neyman-Pearson, ti u ha kh nng ca b pht hin P
D
vi P
fa
=e, ta quyt nh
l H
1
nu:

Vi ngng T xc nh t cng thc:

Cng thc (16) gi l b kim tra LRT. Hm mt xc sut ca tn hiu c
nhng thy vn P(M, H0), P(M,H1) c tnh ton cho mi tn hiu c thy
vn vi thy vn bit v cha bit. Vi P(M;H0) ta gi thit rng thy vn l ngu
nhin v c m hnh bi:

Theo cng thc nhng (2), d dng chng minh rng PDF ca tn hiu c thu
vn bng:

Xy dng f
M
vi hm mt xc sut ca phn b trong cng thc (14) ta thy:

Trong trng hp gi thit H1, tn hiu c thy vn bi thy vn bit W. Do ,
xc sut s l:
54


Nu gia cc h s ca S l c lp, ta kt lun rng:

Kt hp vi cng thc (14), (21), (16) ta nhn c lc pht hin ti u:

Ngng c la chn sao cho c th xc nh c xc sut li khai bo tht bi
c nh ngha trc. tnh xc sut li khai bo tht bi, trc ht phi bit phn
b b pht hin trong trng hp pht hin thy vn sai. Gi thit phn b l
Gaussian. Sau tnh tham s phn b t thng k phn b qua thc nghim. Cui
cng xc nh li thy vn t tn hiu c nhng thy vn.
T thng k phn b qua thc nghim v xc sut li khai bo tht bi mong mun, ta
tnh ngng theo cng thc sau:

Trong m v o m l gi tr mong i v lch chun ca tp u ra ca b
pht hin. Do theo cng thc trn ta c ngng T sau:

Nhu cu v s lng ca b pht hin l khng bit trc, tuy nhin s lng phi
ln nu mun xp x chnh xc phn b. Bng thc nghim, s lng t nht xp
x phn b c xc nh thng qua th tc sau y. Trc ht c lng tham s
phn b m v o m s dng phn b thc nghim c to ra t u ra ca b
pht hin L. Cho L tng trong khong t L
min
n L
max
. Sau theo thng k ny
tnh ngng nhm thu c xc sut khai bo tht bi tng ng vi 10
-10
. Ta dng
ti L* m ti dn ti mt c lng n nh ca T.
55

Th tc ny c minh ha trong hnh 4 vi L
min
=5, L
max
=1000. Theo hnh ny, gi tr
ngng n nh khi s ln thc nghim ln hn L*=100. Tt nhin L* ph thuc vo
sc mnh ca b nhng thu vn, di ca tn hiu v c trng ca tn hiu. V th
ta xut thc hin th tc trn vi tp tn hiu i din v vi cc b nhng trong
cc ng dng c th.
1. Chng minh cc cng thc
* Tnh trung bnh h s fourier ri rc
Trung bnh ca S(k) l:

Thay na bng
N
kj t 2
theo cng thc (30):

Th thu c:

Thay vo tng vi iu kin rng buc: 0<=k<N, a2l =>
N
k t 2
2l=>k0.
Cui cng ta thu c:

S dng cng thc:
56


Ta thu c:

Do , gi tr trung bnh bng:

* Tnh bin ca h s Fourier ri rc
S(k) l mt tn hiu phc tp, do bin ca phn thc v phn o s c tnh ring
bit vi nhau.
- Bin ca phn thc:
Tnh theo cng thc:

Tng th 2 tnh trong cng thc (30). Tng th nht tng ng vi:

p dng cng thc (31):

Sau chia tng thnh 2 phn:
57



T nhn c cng thc 12.
- Bin ca phn o:
Tnh theo cng thc:

Chia cng thc trn ging nh cng thc 34 v s dng cng thc 31 ta c:

T thu c cng thc 13
* Tnh phn b ca f
z
(z):
Phn ny ta tnh
2 2
) ( y x z f
z
+ = , trong x ~N(0,o
1
2
),y~ N(0,o
2
2
) v o
1
o
2
. Thay x
bng zcos(t), y bng z sin(t), phn b trn trn bng:

Thay vo cng thc 37:
58


Sau khi a vo tng chu k ca hm sin v tnh i xng:

C th vit cng thc 38 nh sau:

S dng cng thc 31:

Vi I
0
(z) l hm Bessel ca z, p dng cng thc 39:

Cui cng thay th q v dng cng thc 41, cng thc 38 tr thnh:

Trng hp c bit o
1
=o
2
, hm phn b xc xut f(z) l hm Rayleigh.
29. Kt qu thc nghim
Qua thc nghim, ngi ta xc nh mc u tin ca cc b pht hin xut
so vi cc b pht hin tng quan c in. Thc nghim thc hin trn tn hiu s
mt chiu.
xy dng cc tn hiu vi c trng tng quan t ng mong mun, ta lc mt tn
hiu phn b thng thng S c gi tr trung bnh bng 0 vi b lc IIR:

B lc ny to ra tn hiu c hm tng quan t ng c dng sau:
59


Cng thc ny ging vi cng thc 8 khi
s
2
=0. Bin ca tn hiu lc bng (1-
a)/(1+a) o
s
2
. Nhng thy vn theo cng thc 2. Sau tn hiu c thy vn s
c a vo cng thc tng quan (4) v b pht hin xut (23). c lng
xc sut loi b tht bi v xc sut khai bo tht bi, c kha ng v kha li u
phi c dng trong sut phin pht hin.
Th tc trn c thc hin vi mt s lng ln cc kha khc nhau. Nh l thuyt
hu hn trung tm nn phn b ca L(x) l thng thng. Kt qu l phn b ca
ln(L(x)) cng l thng thng, vi ln(x) l logarit t nhin ca x. th hin kh
nng xp x rt tt ca u ra ca b pht hin bi phn b Gaussian, ta a ra kt qu
thc nghim ca n trong hnh 3. Hnh 3a v 3b l kt qu phn b s dng kha li
v kha ng tng ng. Kt qu ny kh tt v theo l thuyt null ca Kolmogorov-
Smirnov mc quan trng bng 0.01 b loi b. Sau y ta s s dng b pht
hin L(x) thay cho ln(L(x)). Cho dr(x) v de(x) l phn b ca u ra ca b pht hin
cho thy vn li v thy vn ng tng ng.
Tnh gi tr trung bnh thc nghim v lch chun bng cch xp x pdf thc
nghim vi pdf thng thng, c th dng c trng ton t nhn c (Receiver
Operator Characteristic ROC) cho c hai u ra ca b pht hin. ng cong ROC
dng so snh hiu qu ca b pht hin.
Th tc trn c dng vi cc gi tr khc nhau ca tham s a. Qu trnh pht hin
thc hin nh sau:
- B pht hin tng quan
- B pht hin xut xem xt tham s a bit.
- B pht hin xut c lng tham s a cha bit t dy thy vn
- H s tng quan c chun ha
Hnh 5-8 l kt thc nghim ca b pht hin xut so vi b pht hin tng quan,
tham s a c thay i trong phm vi t [0,1].
Hnh 5, gi tr ca tham s a bng 0. y l trng hp c bit vi tn hiu trng,
khng s dung cng thc lc 26. H qu l tham s a tng ln t ti gi tr 0.995
trong hnh 8. Quan st hnh 5-8 c th kt lun:
60

- B pht hin xut tt hn nhiu so vi b pht hin tng quan
- Hiu nng ca b pht hin xut dng c lng tham s a cng
ging nh s dng tham s a bit v ng cong ROC u gn vi c hai
b pht hin ny.
- ng cong ROC tng ng vi b pht hin xut khng nh hng
nhiu n gi tr tham s a so vi b pht hin tng quan.

Figure 1: Bin thc nghim v bin l thuyt ca phn thc v phn o ca mi h s Fourier ri rc cho
100 tn hiu vi di 1000 v h s a=0.99

Figure 2: Gi tr P (u ra ca b kim tra Kolmogorov-Smirnov) vi mi h s ca phn thc sau khi
bin i Fourier ca tn hiu. Hnh a:a=0, hnh b:a=0.995
61


Figure 3: Phn b u ra ca b pht hin thc nghim. Hnh a: kha li, hnh b: kha ng.

Figure 4: c lng ngng v s ln thc nghim
62


Figure 5: ng cong ROC b pht hin tng quan, b pht hin tng quan chun, b pht hin
tng quan xut s dng tham s bit a=0.

Figure 6: ng cong ROC b pht hin tng quan, b pht hin tng quan chun, b pht hin
tng quan xut s dng tham s bit a=0.9.
63


Figure 7: ng cong ROC b pht hin tng quan, b pht hin tng quan chun, b pht hin
tng quan xut s dng tham s bit a=0.97.

Figure 8: ng cong ROC b pht hin tng quan, b pht hin tng quan chun, b pht hin
tng quan xut s dng tham s bit a=0.995.




64

CHNG 3. XY DNG NG DNG
I. Xy dng cc modul cho cc thut ton s dng xc thc ni dung
1. X l chui thnh dy nh phn
Ni dung thy vn cn nhng vo nh c th l mt chui.
V d: Phng Th Lan. Nhng thng tin nhng c vo nh l cc bit v
on bit. V th phi chuyn chui thnh xu nh phn tng ng bng cch ly
ra tng k t ca chui, s dng bng m ASCII ly ra m ca k t. Tip
theo s dng thut ton chia lin tip cho 2 ly ra tng bit ca m ASCII
tng ng v lu cc bit ny vo mt mng kiu nguyn. y l mng dy nh
phn cn nhng vo nh.
2. To kha cho thut ton thy vn
Ma trn kha l mt ma trn nh phn. Chng trnh cho php chn kch thc
ca ma trn kha gm s dng v s ct. V cng l kch thc ca khi nh
v kch thc ca ma trn trng s. Sau khi chn kch thc s c mt hp
thoi hin ra chn gi tr ca ma trn. Mi phn t ca ma trn ng vi mt
nt CheckBox, nu nt ny c tch th c ngha l phn t tng ng ca ma
trn kha s nhn gi tr 1, ngc li nhn gi tr 0.
Mc nh, ma trn ny c kch thc l 3x3 v gi tr ca cc phn t c dng
hnh ch thp nh minh ha hnh di.








Vi ma trn trng s, sau khi ngi dng a vo s bit c th giu trong mt khi l
r (s bt ny phi m bo 2
r
<mxn), da vo gi tr ny trong chng trnh s dng
65

hm chn ngu nhin cc gi tr trong khong t 0 n 2
r
-1 to gi tr cho ma trn
trng s. Tt nhin phi m bo mi gi tr trn xut hin t nht mt ln trong ma
trn.
2. Kt qu demo chng trnh
- Giao din chnh ca chng trnh:

- nhng thy vn: g thng tin ni dung thy vn cn nhng vo mc ni dung
thy vn cn nhng, tip theo m mt file nh v chn mt trong 3 thut ton: 1,
2, 3 s thu c nh cha thy vn.
- ly thy vn cha trong nh nhng thy vn, chn mc tch thy vn. Nu
khi lng thy vn cn nhng qu ln so vi kch thc ca nh, chng trnh s
cnh bo ngi dng nhp li ni dung thy vn.
Sau y l cc kt qu thu c t 3 thut ton thy vn dng xc thc ni dung nh s:
Thut ton 1:
66


Thut ton 2:


Thut ton 3:

67



nh gi:
- V chng trnh x l vi nh 24 bit mu, ngha l ch c mt thnh phn R hoc G hoc
B tham gia nhng thy vn nn kh nng l ca nh rt thp. Nu quan st k trn cc
kt qu ti cc vng sng ca nh th c kh nng nhn ra c mt vi im nh c s
thay i trn gam mu tng ng.
- gim kh nng b l, c th tng kch thc khi.
- S c s nh i gia dung lng thy vn cn nhng v kh nng b l ca nh. Khi t
l nhng ln th kh nng b l cng tng v ngc li.

3. Kim tra kh nng xc thc ni dung ca chng trnh
xc thc ni dung nh:
- Ly nh giu thy vn bng cc thut ton trong min khng gian, sau lu nh kt
qu.
- Ly nh kt qu cha thy vn bc trn thc hin mt s k thut tn cng: to
nhiu, phng to, thu nh, ct nh, xoay nh, bp mo, tng gim sng
- Xc thc ni dung nh bng cch ly li thy vn t cc nh b tn cng v thy thy
vn ny khng phi l thy vn m tc gi nhng. iu chng t ni dung nh
b chnh sa. Hay ni cch khc ni dung ca nh khng cn nh nguyn bn ca n.
68


Figure 9: nh gc

Di y l nh cha thy vn b chnh sa theo cc tc ng: to nhiu, phng to, thu
nh, ct nh, xoay nh, bp mo, tng gim sng






nh nhng thy vn: Phung Th Lan
69








70

















Kt qu tch thy vn s dng chc nng tch thy vn ca chng trnh ci t cho thy tt
c cc nh b tc ng ca cc thao tc trn u khng thu c thy vn Phung Th
Lan giu. Vy cc nh khng phi l nh nguyn bn ca tc gi. Hay ni dung nh
c xc thc.

4. nh gi tnh bn vng ca thy vn vi thut ton DCT
Di y l mt s kt qu thc nghim trn mt s bi vit ca tp ch IEEE thc hin
nhng thy vn bng thut ton DCT vi nh xm.
71

You might also like