Ngoi Li Nhap The

I. NHAP E. 1. LY DO CHON E TAI. Ngoi Li Nhap The mau nhiem cua niem vui. Niem vui ay khong ch khung canh ben ngoai, ma con the hien ca ben trong tam hon moi ngi. Bien co Nhap The la dp e moi ngi gap g giao lu, danh cho nhau nhng li cau chuc tot ep, nhng cai bat tay nong am than thng, nhng anh mat nhn tru men cam thong. Bien co Nhap The cung la dp e chung ta ngh en ngi khac, va e moi ngi quan tam en nhau. Ho gi thiep viet th chuc mng nhau, ho gi trao nhau nhng goi qua chat cha bao la tnh. ac biet, Ngoi Li Nhap The la mon qua quy gia nhat cua Thien Chua tang ban cho the gii. Bien co Nhap The la c hoi thuan tien e chung ta bat chc thanh Gio-an Tay Gia gii thieu Chua Gie-su cho ngi khac. Phai chang o cung la s mang truyen giao ma chung ta co bon phan phai thi hanh. Ngoi Li Nhap The mau nhiem cua tnh yeu. Ngai yeu chung ta, yeu en noi a tr nen ngi pham (c. 14) e chung chia than phan mong gion cung chung ta, xoa bo khoang cach vo bien e en vi chung ta. Ngai en e cho chung ta song va song doi dao (10,10). Ngai luon ben e nang chung ta trong tng phut giay. Ngai a chet e cho chung ta c song muon i, nhat la Ngai con nang chung ta len a v lam con Thien Chua (c. 12). Ngoi Li Nhap The mau nhiem cua anh sang. Ngoi Li la anh sang (c. 9), va anh sang ay a chieu soi chung ta bc i trong cuoc i tam toi nay. Khong co anh sang chung ta khong the song. Anh sang can thiet trong cuoc i chung ta. Nh anh sang o, chung ta nhn thay Ngai trong anh em e yeu thng va cung vi anh em chia se niem vui noi buon trong cuoc i. Nh anh sang o, chung ta nhan ra chnh Ngai e tri an va yeu men Ngai.

Ngoi Li Nhap The

Ngoi Li a nhap the va nhap the e thiet lap Nc Thien Chua tren tran gian. Theo Tin Mng Nhat Lam, Nc Thien Chua chnh la c Ki-to va than the mau nhiem cua Ngai. Khi iem cua viec thiet lap o chnh la bien co Nhap The. Theo thanh s Gio-an th mau nhiem Nhap The khong ch la mot thi iem nhat nh trong qua kh, ma la bao ham tat ca cuoc song cua Chua Gie-su 1. Ngai hang hien dien gia loai ngi chung ta. S hien dien nay at ti mc vien man va trng ton khi Chua Gie-su tr ve cung Cha. Ngha la mau nhiem Nhap The luon luon song ong trong chnh cuoc i Chua Gie-su va trong than the mau nhiem Ngi la Giao hoi, cung nh trong cuoc song cua moi ngi chung ta la nhng chi the. Vi nhng t tng va ly do tren, con xin chon chu e Ngoi Li Nhap The Gio-an (Ga 1,1-18). 2. PHAM VI NGHIEN CU. Bai Ta gom nhieu chu e quan trong. No la mot tong luan than hoc cua thanh s Gio-an. Tuy nhien, trong bai viet nay chung ta ch nham en e tai Ngoi Li Nhap The, cu the la e cap en nhng iem sau: trong Bai Ta Tin Mng cua Thanh

Th nhat, nhap e, c chia lam nam y nho: ly do chon e tai; pham vi nghien cu; trch dan ban van Ga 1,1-18; noi dung tong quat; va cau truc ban van.

Th hai, chu gai ban van, e viec chu giai c de hieu, chung ta chia ban van thanh bay iem 2 : Li than linh; Gio-an Tay Gia, chng t cua anh sang; Anh sang va the gian; T he than linh; Li thanh xac pham; Gio-an Tay Gia, iem moc gia Cu c va Tan c; Chua Gie-su mac khai ve Chua Cha. Cuoi cung la giai thch t cha khoa: Li hay Logos. ac biet nham

x. GIAO HOANG PIO X HOC VIEN A LAT , Chu Giai Phuc Am Chua Nhat Nam B, Mua Giang Sinh, tr. 195 2 x. H. V. DEN BUSSCHE, Jean, Commentaire de lEvang, Spirit. Desclee de Brower 1967, p. 65 106.

Ngoi Li Nhap The

ti Li trong cong oan Ki-to giao nguyen thuy cung nh trong van chng cua Gio-an.

Th ba, mot vai suy t than hoc. Chung ta cung suy ngh ve ba mau nhiem lien he tnh yeu; mau nhiem con ngi. ti e tai Ngoi Li Nhap The, o la: mau nhiem anh sang; mau nhiem

Th t, t nhng t tng tren, chung ta rut ra nhng bai hoc thieng lieng cho i song, nhat la hoc ni cac ang: Chua Gie-su; c Maria va thanh Gio-an Tay Gia.

Th nam, ket luan. Nh n soi sang cua Chua Thanh Linh, chung ta cung

no lc tm toi, nghien cu nhng iem tren, hy vong phan nao giup chung ta kham pha va hieu hn ve c Gie-su Ki-to, Ngoi Li Nhap The, e tang cng c tin va e chung ta them long yeu men Ngi. 3. BAN VAN GA 1,1-18
1 3

Luc khi au a co Ngoi Li

Ngoi Li van hng ve Thien Chua, va Ngoi Li la Thien Chua.

2

Luc khi au, Ngi van hng ve Thien Nh Ngoi Li, van vat c tao thanh,

Chua.
3

va khong co Ngi, th chang co g c tao thanh. ieu a c tao thanh song, va s song la anh sang cho nhan loai.
5 4

ni Ngi la s

Anh sang chieu soi trong bong toi, Co mot ngi c Thien Chua sai en,
Kinh Thanh Tan c, TP. Ho Ch Minh 1994, tr.

va bong toi a khong diet c anh sang.

6

NHOM 393

CAC GI KINH PHUNG VU ,

Ngoi Li Nhap The

ten la Gio-an.
7

Ong en e lam chng, va lam chng

ve anh sang, e moi ngi nh ong ma tin.

8

Ong khong phai la anh sang, Ngoi Li la anh sang that,

nhng ong en e lam chng ve anh sang.

9

anh sang en the gian va chieu soi moi ngi.

10

Ngi gia the gian,

va the gian a nh Ngi ma co, nhng lai khong nhan biet Ngi.
11

Ngi a en nha mnh, Con nhng ai on nhan,

nhng ngi nha chang chu on nhan.

12

tc la nhng ai tin vao danh Ngi, th Ngi cho ho tr nen con Thien Chua.
13

Ho c sinh ra, khong phai do kh huyet,

cung chang do y muon cua nhuc the, hoac do c muon cua ngi an ong, nhng do bi Thien Chua.
14

Ngoi Li a tr nen ngi pham

va c ngu gia chung ta. Chung toi a c nhn thay vinh quang cua Ngi, vinh quang ma Chua Cha ban cho Ngi, la Con Mot ay tran an sung va s that.
15

Ong Gio-an lam chng ve Ngi, ong

tuyen bo : ay la ang ma toi a noi : Ngi en sau toi, nhng troi hn toi, v co trc toi.
16

T nguon sung man cua Ngi,

Ngoi Li Nhap The

tat ca chung ta a lanh nhan het n nay en n khac.

17

Qua the, Le Luat a c Thien Chua ban

qua ong Mose, con an sung va s that, th nh c Giesu Ki-to ma co.

18

Khong ai a thay Thien Chua bao gi ;

nhng Con Mot la Thien Chua va la ang hang ni cung long Chua Cha, chnh Ngi a to cho chung ta biet.

4.

NOI DUNG TONG QUAT. Theo truyen thong Se-mt, thanh s Gio-an bat au Tin

Mng th t bang gia pha Chua Gie-su. Tuy nhien, trai vi Mat-theu v Mat-theu m au bang mot gia pha co tnh cach nhan loai t Abraham en Chua Gie-su. Con Gio-an khai but bang mot gia pha than linh cua Chua Gie-su. Hn na, ong con phac hoa tat ca s nghiep Chua Gie-su, Ngoi Li Nhap The. V vay, Bai Ta la li tuyen xng gia pha than linh ay. Theo Gio-an, trc khi la ang Messia va la Con Thien Chua theo ngha Cu c, Chua Gie-su a la Ngoi Li va la Thien Chua t muon thu, nen noi en gia pha th phai noi en nguon goc theo than tnh. T vng chnh yeu cua Bai Ta la Li (Logos). Tuy nhien, trc khi Li ay c noi ra vi va cho con ngi, th Li ay a la Li noi tam, Li Hang Hu: Luc khi nguyen a co Li. Li o van hng ve Thien Chua, va Li la Thien Chua (1,1). Li ay la tat ca the gii noi tam cua Thien Chua, la chnh mnh Ngai va la thanh y cua Ngai (MK so 2). Li noi tam ay, Thien Chua a to bay cho con ngi e thiet lap tng giao vi con ngi, mi goi va on nhan con ngi hiep nhat vi Ngai. Bay to bang hanh ong nh sang tao va nhng can thiep cua Ngai suot chieu dai cua lch s cu o: Nh Li, van

Ngoi Li Nhap The

vat c tao thanh. Va khong co Li, th chang co g c tao thanh (1,3). Thien Chua a bay to Li noi tam ay cach tron ven qua Li noi, Li c trao ban cho cac to phu, cac ngon s va nh cao la ni Chua Gie-su, Li hoa thanh xac pham: Thu xa, nhieu lan nhieu cach, Thien Chua a phan day cha ong chung ta qua cac ngon s, nhng vao thi sau het nay, Thien Chua a phan day chung ta qua Thanh T (Dt 1,1). Thanh Gio-an Thanh Gia giai thch: Khi Thien Chua a ban tang cho ta Con cua Ngai la chnh Li cua Ngai, Thien Chua khong con Li nao e ban cho ta na. Thien Chua a noi tat ca va dt khoat ni Li duy nhat o4. Bai Ta nay lay cot loi t mot thanh ca Ki-to giao tien khi, co le a c hnh thanh va ca hat trong nhom than can cua Gio-an, va co the c cam hng t nhng thanh ca, thanh thi cua Giao Hoi s khai dang knh Chua Kito (Ep 5,14; Cl 1,15-20; Pl 2, 6-11; 1 Tm 3,16; Dt 1,3-4), nhng a c hieu nh va thch nghi e lam nen Bai Ta cho trnh thuat sach Tin Mng th t5. Bai Ta gom nhng chu e ln, nhng no van ch la oan gii thieu ve c Gie-su Ki-to ma thoi, chung ta con can phai oc ca sach Tin Mng e lang nghe nhng Li Ngi noi, xem nhng viec Ngi lam, va chiem ngam cac dau ch Ngi thc hien, hau thau hieu mot c Gie-su Ki-to ung nh Bai Ta a cong bo trc. Bai Ta nh la mot tong luan than hoc, ngha la no co ong nhng net chnh yeu ma Tin Mng se khai trien. Bai Ta cung chnh la Tin Mng c nhn cach tong hp va sau xa, cac phan sau ch lay lai s iep o cach cu the va chi tiet, dien ta viec xuat hien Ngoi Li trong the gian. Bai Ta gom cac chu e chnh nh Li, S Song, Anh Sang, Toi Tam, Chng T, The Gian, c Tin, T He Than
4

x. LM. PHERO NGUYEN KHAM, Nghe Thuat Giang Thuyet, CV St. Jos. Tp. HCM 1996, tr. 4. 5 ALAIN MARCHADOUR, LEvangile de Jean, Centurion 1992, tr. 31.

Ngoi Li Nhap The

Linh, Nhap The cua Ngoi Li, An Sung va S That nhng tat ca cac chu e ay eu c sap at chung quanh chu e LI. 5. CAU TRUC CUA Ga 1,1-18. Trong Bai Ta co nhieu yeu to gi nh en chng au cua Sach Sang The. Tieng luc khi au lam ta lien tng ti trnh thuat sang tao trong St 1,1. Cac yeu to: Li, anh sang, bong toi, tao thanh cung la nhng yeu to co trong trnh thuat sang tao. Neu Thien Chua sang tao vu tru, con ngi, van vat trong bay ngay, th mot so nha chu giai chia Bai Ta thanh bay oan. Nh vay cho thay ban van Bai Ta ngup lan vao trong trao lu sau nhat cua truyen thong Kinh Thanh, khi keo dai suy t cua Cu c ve Ngoi Li. Trong iem cua Bai Ta la hoat ong cua Ngoi Li. Thien Chua keu goi chung ta hay tiep nhan Ngoi Li bang long tin vao Ngi, ang c Gio-an Tay Gia lam chng cho, e chung ta c tai sinh lam con cai Thien Chua. Nh vay, ta co the nhan ra Ga 1,1-18 co cau truc bay phan nh sau: 1. Li than linh (cc. 1-5). 2. Gioan Tay Gia, chng t cua anh sang (cc. 6-8). 3. Anh sang va the gian (cc. 9-11). 4. T he than linh (cc. 12-13). 5. Li thanh xac pham (c. 14). 6. Gioan Tay Gia , iem moc gia Cu c va Tan c (c. 15). 7. Chua Giesu mac khai ve Chua Cha (cc. 1618).

II. CHU GIAI.

Ngoi Li Nhap The

10

Trong phan nay, chung ta lan lt giai thch Bai Ta theo bay phan nh va noi tren: 1. LI THAN LINH (cc. 1-5). 1Luc khi au a co Ngoi Li Ngoi Li van hng ve Thien Chua, va Ngoi Li la Thien Chua.
2

Luc khi au, Ngi van hng ve Thien

Chua.
3

Nh Ngoi Li, van vat c tao thanh,

va khong co Ngi, th chang co g c tao thanh. ieu a c tao thanh song, va s song la anh sang cho nhan loai.
5 4

ni Ngi la s

Anh sang chieu soi trong bong toi,

va bong toi a khong diet c anh sang. ay la Li than linh nhat trong moi Li than linh cua Thien Chua. Chnh c Gie-su la Li. Bi v khi xuat hien trong lch s, Ngi mang en mac khai tron ven cua Thien Chua. Va e mang mac khai tron ven cua Thien Chua en cho loai ngi, Li phai c hien hu trc moi khi nguyen, luon hng ve, ben Thien Chua, phai mang trong mnh hu the tham sau nhat cua Thien Chua. o la ieu c phat bieu trong cau th nhat vi ba li khang nh: Luc khi au a co Ngoi Li. Ngoi Li van hng ve Thien Chua. Va Ngoi Li la Thien Chua. Gio-an a dung than hoc quy nap e ly luan: t toan bo s vu cua Chua Gie-su, thanh nhan a quy ket nguon goc cua Ngi, va t nguon goc quy ket en hu the. Ba li khang nh ay c cau thanh bi ba cau n gom chu t ong t thuoc t, nhng rat giau y ngha va cung

Ngoi Li Nhap The

11

giong nghiem trang, c xay dng tren cung mot kieu, dien ta cung mot t tng giong nhau, tuy nhien van co s i len dan dan. ong t (a co, hng ve, la: en), Tieng Viet dch thanh ba ch, con trong ban van Hy-lap ch co mot ong t duy nhat la en. Tuy nhien, cac nha chu giai thay moi trng hp mot ngha khac nhau: a co: ch s hien hu t thu i i (en arkhe en); Hng ve: ch s tng quan vi Thien Chua (en pros ton theos); La Thien Chua: ch ban chat (theos en). Rieng ve en la mot ong t eimi, th qua kh bat toan, e ch mot hanh ong hay mot tnh trang con keo dai trong thi gian (khac vi th aorist). Khi noi luc khi nguyen a co Li en, ma dung th qua kh bat toan nh vay, thanh s Gio-an muon cho biet rang Ngoi Li van a co, van a hien hu luon luon, khong co han nh nao trong thi gian ca. Chung ta thay co s khac biet tuyet oi gia mot ben a co, en (ong t eimi), vi ben kia a thanh s (1,3.6.14). Chua Gie-su khong trong vong chuyen dch hay tien hoa. Ngai van san co sung man hu the va hien hu. Ban tnh cua Ngai vnh hang, ngoai va vt tren thi gian. Ngc lai, tao thanh a mot thi trc khong co, nay tr thanh co thanh s (1,3.14). Chang han nh Gio-an Tay Gia trc kia khong co, nay bc vao san khau lch s, vi vai tro la ngi c sai en (c. 6), tc la s hien hu ay xay ra trong thi gian. Chnh Gio-an Tay Gia xac nhan rang: tuy en sau ong, Chua Gie-su van cao trong hn ong, bi v ngi a co trc ong (co t i i) (1,15-30). Khi ngi Dothai cho rang Ngi cha en nam mi tuoi, khong the thay Abraham c, Chua Gie-su lien qua quyet: "Trc khi co Abraham, Ta hang hu (8,58). Y tng "hien hu luon luon", "co t i i", c dien ta trong ban van va noi bi th hien tai. Ro rang la am ch en than tnh. Ngha nay c nhan manh qua viec dung th ban kh "a

Ngoi Li Nhap The

12

co" (a hien hu) trong mot cong thc cua Khai huyen, ni ma khong the at cau theo ngon ng Hy-lap c; "ang a co ang co va se en (Kh 4,8; x. Kh 1,4.8; 11,17; 16,5). Sau cung cung mot y tng ay khi Gio-an nhac en luc Chua Gie-su i vao trong vinh quang than linh va qua quyet Ngi a tien hu trong vnh cu (17, 5.24)6. Hng ve Thien Chua (c. 1b), tc la co tng quan vi Thien Chua. Ban van cua Cha Nguyen The Thuan dch cau nay la ni Thien Chua, tc la cung, than mat vi Thien Chua. Trong Thien Chua, thanh Gio-an phan biet Chua Cha va Chua Con la hai ngoi khac nhau. Nhng Ngoi Li hng ve Chua Cha, hien dien mot cach mat thiet, nh hai ngi than hng ve nhau va hien dien sat ben nhau nh Chua Gie-su noi: Thay trong Cha va Cha trong Thay (Ga 14,11)7. Li sang tao cua Thien Chua ch c con ngi hoan toan hieu thau trong Li mac khai tron ven cua Chua Giesu. ang hien hu t trc khi nguyen la mot hu the than linh, mot hu the vt len tren moi hu the. Mac khai Chua Gie-su mang en bat nguon t Chua Cha. Con la Li sau cung cua Thien Chua, bi v Ngi chnh la hnh anh cua Cha. Chua Gie-su a tng noi: Ta va Cha la mot (Ga 10,30; 10,38; 14,9-10). Cac cau nay khong he phu nhan viec Cha va Con ong ban tnh, mac du chung qua quyet con ngi Gie-su le thuoc va phuc tung Thien Chua. Than linh cua Li c minh chng bang s sang tao cua Ngi. Tat ca moi hu the chang tr vat chi a c tao dng bi Li vnh cu, trong khi Li nay trai lai a chang c tao nen v Ngi la bat thu tao. Li tren va ben ngoai tao vat, lam trung gian cua moi cai a c tao thanh. Phao-lo th at noi than tnh cua Chua Gie6

LM. PH. HOANG MINH TUAN, Li Thanh Xac Pham, Nxb. Ton Giao 2000, tr. 5152. 7 LM. TANILA HOANG AC ANH, Chu giai Tin Mng theo Thanh Gio-an, Hoc Vien a Minh 2002, tr. 67.

Ngoi Li Nhap The

13

su la trung gian cua moi thu tao (Cl 1,16-17; 1Cr 8,6; Dt 1,3). Con Gio-an dien ta s trung gian nay bang mot phng thc cua ngon ng Se-mit, la loi oi ngau phan e, phng thc at ke nhau mot khang nh va mot phu nh moi cai a nh ngi ma thanh s, va khong Ngi th chang g thanh s. Nh vay, Gio-an muon khang nh rang moi hien hu eu le thuoc vao hien hu vnh cu cua Li, moi s song eu la s tham d vao nguon song la chnh Li, moi tri thc la mot phan anh cua anh sang Li. Tiem tien t cai vo sinh en ong vat va con ngi hien ro len nh t tng ai cng cau 3 va 4: Nh Ngoi Li, van vat c tao thanh, va khong co Ngi, th chang co g c tao thanh. ieu a c tao thanh ni Ngi la s song, va s song la anh sang cho nhan loai. Li la nguon s song trong tao vat, Gio-an khong xac nh s song t nhien hay sieu nhien, nhng theo ong s song phat xuat t Thien Chua va toa lan cho en tao vat co the xac (Ga 11,25), no la mam cua s song lai than xac. S song ch thc, s song duy nhat, la s song nh Chua Ki-to, la s song lu xuat t s song than linh cua ang Phuc Sinh, la s song khong co tan iem, va neu co chet th oi hoi phai phuc sinh. Moi hnh thc cua s song cho du mong don i na th eu phan anh sinh lc cua Chua Ki-to. Viec xuat hien cua Chua Ki-to trong lch s a ban lai s song cho nhan loai. Trc Chua Ki-to, nhan loai ch co mot s song mau qua, song e ma chet, nhng du sao s song ay van lu xuat t nguon song vnh cu ma bay gi t thong ban mot cach tran ay trong Chua Gie-su Ki-to. Chua Ki-to mang en cho the gian mot s song vnh cu, mot s song khong chet bao gi (Ga 11,26). Theo Gio-an, moi s song eu bat nguon t Li vnh cu, Li s song c mac khai cho the gian trong Chua Ki-to.

Ngoi Li Nhap The

14

S song la anh sang cho nhan loai (c. 4b). S song va anh sang i oi vi nhau. au co s song th o co anh sang. Li la nguon duy nhat cua moi anh sang. Li t luc sang tao a la anh sang cho nhan loai. The ma hien gi anh sang chieu soi trong bong toi va bong toi khong on nhan anh sang (c. 5). Anh sang sap to rang th the gian con chm trong toi tam, the gian rat can en anh sang. Neu the gian on nhan anh sang th no se song, bang khong no se b ket an song trong toi tam hoan toan. Viec anh sang en a lam chia tach lch s the gian thanh hai thi ky: mot thi toi tam (trc Chua Ki-to), va mot thi ay anh sang (thi Chua Ki-to). T khi xuat hien anh sang o, the gian cung chia lam hai: con cai cua anh sang va con cai cua toi tam. V the, ta phan biet hai loai toi tam: mot la toi tam cua nhng thi trc Chua Ki-to (c, 5a; 1 Ga 2,8), va mot la toi tam phat xuat do viec b ket an v a khc t anh sang Chua Ki-to. Nh vay, anh sang la Chua Ki-to cung thuoc ve lch s. Chua Ki-to la anh sang cho nhan loai, anh sang ay co s mang pho quat, chieu toa ca vu hoan (Ga 8,12; 9,5; 12,40; 3,19). Chua Ki-to la anh sang bao lau ngay cua Ngi van tiep tuc (9,4-5), nhng khi gi iem th anh sang bien mat, va ngi Do-thai hoan toan b chm ngap trong toi tam (12,34-36). Chua Ki-to la anh sang, anh sang xuat hien cu the trong Israel, va Israel a co tnh dap tat anh sang (9,41; 15,24). Niem hoi tiec toi tam a khong on nhan anh sang con c dien ta trong Tin Mng: dan Israel a c Thien Chua tuyen chon, a c Cu c chuan b, a c chng t cua v Gio-an Tay Gia ma van khong chap nhan anh sang. Khi viet anh sang a chieu soi bong toi (c. 5a) chac chan thanh s noi ti the gii cua con ngi, va the gii nhan loai nay t choi anh sang, nen no tr nen toi tam, tr thanh the gii khong tin. Tuy nhien, bong toi a khong diet c anh sang (c. 5b). S sang van tiep tuc chieu soi, va cho du con ngi co

Ngoi Li Nhap The

15

pham toi, mot tia hy vong a c ban xuong cho ho. Sach Sang The 3,15 viet: Thien Chua at mot han thu gia ngi phu n va con ran, va con ran khong nhng khong e bep c mieu due ba, ma con b ap dap au. Mieu due cua ngi phu n ay la chnh c Gie-su, Ngai a chien thang Satan. 2. GIO-AN TAY GIA, CHNG T CUA ANH SANG (cc. 6-8). 6 Co mot ngi c Thien Chua sai en, ten la Gio-an.
7

Ong en e lam chng, va lam chng

ve anh sang, e moi ngi nh ong ma tin.

8

Ong khong phai la anh sang,

nhng ong en e lam chng ve anh sang. Gio-an Tay Gia la v ngon s cuoi cung cua Cu c, la ngi dan vao Tan c, la chng nhan cua c Ki-to. ay ong khong c nhac en nh mot ngi lam phep ra va rao giang s thong hoi cho bang nh chng nhan cua Chua Ki-to. Nhan vat c gii thieu ngi c Thien Chua sai en (c. 6a) la gng mat cua mot ngon s. Vi mot cai ten ong la Gio-an (c. 6b), chang can mot d kien gia pha nao, the la u gii thieu mot nhan vat. Cung nh cac ngon s cua Cu c t xoa m trc s iep cua Thien Chua ma mnh rao giang, Gio-an Tay Gia cung xoa mnh i khi lam chng ve anh sang, anh sang oc nhat xoa m moi anh quang khac. Han t lam chng tom tat y ngha cuoc i Gio-an Tay Gia. Thanh s a nhac i nhac lai ti ba lan noi dung chnh yeu cua s mang cua Gio-an Tay Gia la lam chng (cc. 7-8). Chng t nay nam trong mot toan khoi chng t, va Tin Mng Gio-an a trnh bay nh mot chng t hn la mot cuon Tin Mng.

Ngoi Li Nhap The

16

T ng lam chng a chung ta vao lanh vc cua thu tuc to tung, ta co the lien ket t ng nay vi nhieu han t phap ly khac nh cung cap, buoc toi, bau cha, phan x, an quyet Chng t i theo mac khai cua Chua Ki-to nh hnh vi bong, au ma mac khai ay vap phai y muon xau cua con ngi. ay la mot s kien nh lap trng e benh vc cho con ngi Gie-su. Tin Mng Gio-an trnh bay tat ca cuoc song cua Chua Gie-su di kha canh cua mot cuoc tranh chap vi mot the gii cng long. Cuoc tranh chap nay a ti vu an Gie-su. Vu an nay van con tiep tuc sau khi Ngi chet (15,18; 16,11), va Than Kh se con tiep tuc lam chng cung vi cac tong o (Ga 15,26; Mt 10,18; Mc 13,9; Lc 21,13). Gio-an Tay Gia a thay va a lam chng (1,34). Chua Gie-su cung lam chng khi Ngai noi vi ong Nicoemo: That toi bao that ong: chung toi noi nhng ieu chung toi biet, chung toi lam chng ve nhng ieu chung toi a thay, nhng cac ong khong nhan li chng cua chung toi (Ga 3,11.32), va thanh s cung lam chng nh vay (19,35). Thay lam cho hieu. ieu nay khong ap dung vao Chua Gie-su, ang thau suot moi s va la ang lam chng nhng g mnh a thay theo ngha manh nhat cua han t Ngi lam chng ve nhng g Ngi a thay va a nghe (3,32). Gio-an Tay Gia thay Than Kh di hnh dang mot chim cau va ket luan ra c thien sai tnh cua Chua Gie-su (1,32.34). Tren oi Can-ve, thanh s Gio-an chng kien li ong am thau canh sn Chua Gie-su co nc va mau chay ra, ong hieu rang Chua Gie-su a hoan tat chng trnh cu o ma Chua Cha trao pho, va cai chet cua Ngi mang n cu o cho nhng ai tin qua trung gian cua phep Ra va Thanh The (Ga 19, 36-37; Lc 5, 6-8). V Ngi la s song. a thay, a nghe, a s ti Chua Gie-su nen ong a nhan ra

Ngoi Li Nhap The

17

Nhng trng hp va neu tren, ong t thay eu c chia th qua kh hoan thanh, ngha la no ch mot hanh ong c thc hien trong qua kh, nhng hieu qua van ton tai cho en bay gi: Ngi ta a thay va ngi ta hieu. Chng t ni Tin Mng Gio-an nham ti con ngi cua Chua Gie-su (Ga 11,5; 5,31-39; 8,13.14.18; 10,25); nham ti vai tro anh sang cua Ngi (1,7-8). Vi thanh s Gio-an, Tin Mng phai lam chng bang cach tra li cau hoi: Chua Gie-su la ai?, nen Tin Mng phai mac khai ve con ngi va s vu cua Chua Gie-su e dan chung ta ti c tin va n cu o (1,7; 19,35; 20,31). Co nhieu chng nhan nhng ch co mot chng t duy nhat. Chng t duy nhat ay xet cho cung la ch thuoc ve Cha. Chng t cua Kinh Thanh va Gio-an Tay Gia th chuan b don ng (Rm 3,21). Chng t cua Chua Gie-su ve chnh mnh va chng t cua Cha ve Con qua cac cong viec th co tnh cach tron ven. Chang han, Kinh Thanh don ng cho Chua Ki-to (5, 17-39.45-47), Kinh Thanh khong ban s song, nhng Kinh Thanh dan ti Chua Ki-to la chnh s song (5,40). Gio-an Tay Gia en trc don ng cho Chua Ki-to, chnh Chua Ki-to nhac lai chng t nay e em ngi Do-thai tr ve vi chnh lo (5,34-35), viec nay qua co sc thc tnh c tin, song no cung gap khong t kho khan v s cng long cua ngi Do-thai. V the, chng t nay van nh mot li cao trach nang ne oi vi toi cng long cua Israel (3,39). Khi Chua Gie-su en th chng t nham ti ang c Cha sai (5,30); nham ti nguon goc va nh menh than linh cua Ngi (3,11.12.32; 8,14); nham ti viec Ngi cung hanh ong va ong mot ban the vi Cha (3,17-20). Chng t i song song vi mac khai ma Chua Gie-su ban ra ve chnh mnh khi t goi mnh la Con Ngi (3,11-12 vi 13,14; 5,3147 vi 5,20-30); vi mac khai ma Gio-an khai trien thanh

Ngoi Li Nhap The

18

mac khai cua Con (3,31-36; 5,20-30; 8,14-18). Trong chng t cua Chua Gie-su, chnh Cha t lam chng, khong qua trung gian nao het (8,14.18). Cac cong viec cung la chng t trc tiep cua Cha (5,36). Chng t cua Cha trong Chua Giesu th khong co trung gian, nh giao huan trc tiep ma Cha ban trong Chua Gie-su (6,45). Khi Gi en, Thien Chua t mac khai trong Con cua Ngai, bang cach to lo vinh quang Ngai, va nh the Cha tr nen hu hnh trong Con. Tuy nhien, ch co con mat c tin mi hieu c vinh quang nay, v Chua Gie-su xem ra b tieu diet, chet tat ti tren thap gia. Nhng chnh cai chet nay cua Chua Gie-su a phat sinh nguon n cu o va s song. Tat ca moi chng t tren eu quy ve mot muc ch la dan ti c tin (1,7; 19,35), trong o chng t cua Gio-an Tay Gia ong gop tch cc va chiem mot v the quan trong nh Tin mng th t noi : e moi ngi nh ong ma tin (c. 7b). 3. ANH SANG VA THE GIAN (cc. 9-11). 9 Ngoi Li la anh sang that, anh sang en the gian va chieu soi moi ngi.
10

Ngi gia the gian,

va the gian a nh Ngi ma co, nhng lai khong nhan biet Ngi.
11

Ngi a en nha mnh,

nhng ngi nha chang chu on nhan. Gio-an Tay Gia khong c goi la anh sang. Ong ch la chng nhan cua anh sang, e dan a nhan loai, nhat la ngi Do-thai i ti anh sang ch that la Chua Ki-to. Vang, Chua Ki-to la anh sang ch that, la banh ch that, la cay nho ch that, la muc t ch that v Ngi la s that, la chan ly (14,6). Chan ly cua

Ngoi Li Nhap The

19

Chua Gie-su co tnh cach hoan hao cua mac khai Ngi em ti. T khi mac khai Cha cho the gian, Chua Gie-su la ngi duy nhat c goi la chan ly. Chua Gie-su la mac khai cuoi cung cua Thien Chua that tuyet hao va co gia tr nhat, mac khai ay a tr thanh thc tai (1,14). Chua Ki-to la anh sang. Anh sang hien hu t i i. Anh sang chieu soi moi ngi. Ngoai Chua Ki-to, chang co anh sang nao na. ay ba kha canh ac biet cua anh sang c the hien: a co anh sang anh sang ch that anh sang soi chieu moi ngi. Xet ve lch s th mac khai cua anh sang la e cho Israel, nhng thc ra cung nham ti het ca va the gian. That la vo n, vo ngha, vo tnh, bat tn, bat trung, bat nhan qua i, the gian c Ngi tao dng, nhng a khong on nhan Ngi, tham ch ngay ca dan ma Ngi hang yeu thng, a chon lam dan rieng cua Ngi cung t choi Ngi. Thanh s Gio-an khong the noi ti anh sang ma khong nhac ti long toi tam, s mu quang hu y co tnh nay (3,19; 12,46). anh rang the gian cua con ngi khong xau t ban chat, v Thien Chua sang tao ra no va Ngai thay tot ep. Ngai a yeu thng no en o pho nop Con oc nhat cua Ngai e cu o no (3,16). Vang, the gian ay c tao nen tot lanh, nhng a tr thanh xau xa do quyet nh t do cua y ch con ngi. Sa-tan a mang en trong the gian s doi tra, toi loi va gian ac (8,44), t ay the gian b tu ham trong toi tam va rat can anh sang. Nhng chnh luc Chua Ki-to la anh sang ch thc bat au chieu toa th the gian lai khong on nhan, va a chm ngap trong toi tam (15,18). Cuoi cung, cai the gii toi tam, rat can anh sang ay a nghieng ve the gian thu nghch vi Thien Chua va t choi anh sang Chua Kito.

Ngoi Li Nhap The

20

Phai noi rang bien co bi tham nhat trong lch s nhan loai la Dan Israel, chnh que hng cua Chua Giesu, a t choi anh sang ch thc la Ngi. Ngi gia the gian (c.10a) noi len s hien dien cua Chua Ki-to trong the gii tao vat va nhat la nham ti viec en trong lch s cua Ngi. The gian a nh Ngi ma co (c. 10b). c Li tao dng, toan the the gian eu le thuoc vao Li sang tao o, va nh the la c chuan b e nhan biet Ngi. Chnh trong the gii Israel ma anh sang a xuat hien. Israel la dan rieng cua Ngi, la than thuoc cua Ngi, v Israel a c Ngi tao dng va chon la ra. Vay ma the gian lai khong nhan biet Ngi (c. 10c). Ch biet oi vi ngi Do-thai bao ham toan bo cac hoat ong hu y. Biet mot ngi khong ch la ro ten, ma con nhan dien c ke ay, va oi ta to mot thai o. Bi ay, ta biet Thien Chua la ang cao trong, thanh thien, thong minh, quyen phep the nao, th ta phai co thai o ton knh Ngai the ay. oi vi thanh s Gio-an, biet anh sang la biet no nh la anh sang chung cuc duy nhat, co gia tr cho moi ngi v anh sang chieu soi moi ngi (c. 9) khong tr mot ai. Li than van au xot cua thanh s Gio-an oi vi nhng ke vo n, cang au xot hn khi nhng ke vo n ay lai la chnh nhng ngi nha lai chang chu on nhan Ngi (c. 11). Phai chang o la am vang li than van cua ngon s Isaia xa: Con bo con biet chu, con la con biet cai mang co nha chu no, nhng Israel th khong biet, dan Ta chang hieu g (Is 1,3). 4. T HE THAN LINH (cc. 12-13). 12 Con nhng ai on nhan, tc la nhng ai tin vao danh Ngi, th Ngi cho ho tr nen con Thien Chua.

Ngoi Li Nhap The

13

21

Ho c sinh ra, khong phai do kh huyet,

cung chang do y muon cua nhuc the, hoac do c muon cua ngi an ong, nhng do bi Thien Chua. Trai han vi cau 11 tren, t tieng than van ai oan, tr thanh li vui mng han hoan. Thanh s Gio-an a nen noi au buon, a thoat ra khoi canh nhan loai e i vao s phong phu cua cuoc song Ki-to giao nhng ai tin vao danh Ngi, th Ngi cho ho tr nen con Thien Chua (c. 12). ay la viec tai sinh bi Thien Chua. Tin vao danh Ngi (c. 12), tc la pho thac hoan toan vao con ngi cua Chua Gie-su, bi v danh Ngi tom tat tat ca nhng g Ngi a t mac khai ve chnh ban than. Tin vao chnh Ngi la on nhan Ngi. Han t tin ni Gio-an dien ta tat ca con ng dan t c tin s khi en c tin trien n toan ven di tac ong cua Than Kh. Mac khai ve Chua Giesu a tien trien trong Tin mng t ang Messia Con Ngi Con Thien Chua, th c tin cung tien trien nh vay. c tin phai phat trien, bang khong se bat trung vi mac khai. Nhng ai tin vao danh Ngi, th Ngi cho ho tr nen con Thien Chua (c. 12). c tin la ieu kien can phai co. c tin khong lap ta lam con Thien Chua, nhng v chung ta co c tin, nen Thien Chua cho chung ta tr nen con cai Ngai. Chung ta chang co quyen g e oi t cach ay, tuy nhien, Thien Chua ban no cho chung ta, ay la quyen Ngai ban cho chung ta. Cong oan Ki-to hu au tien a thot len niem han hoan va kinh ngac cua mnh trc t cach ay nh ta thay trong th cua Thanh Phao-lo gi giao oan Galata: Khi thi gian ti hoi vien man, Thien Chua a sai Con mnh ti, sinh lam con mot ngi phu n, va song di Le Luat, e chuoc nhng ai song di Le Luat, hau chung ta nhan c n lam ngha t. e chng thc anh em la con cai, Thien Chua a sai Than Kh cua Con mnh en

Ngoi Li Nhap The

22

ng trong long anh em ma keu len Abba Cha i (Gl 4,4-6). oi vi Gio-an cung vay, t cach ay nam trung tam i song Ki-to hu anh em hay xem Chua Cha yeu thng chung ta dng nao: Ngi yeu en noi cho chung ta c goi la con Thien Chua, ma that s chung ta la con Thien Chua (1 Ga 3, 1.2.10). ay cung la s iep ma Maria Macala mang lai cho cac mon e cua Chua Gie-su vao sang ngay Phuc sinh: Cac mon e la anh em cua Chua Gie-su va nh the la con cai cua Cha, v Cha cua Thay cung la Cha cua anh em (20,17). T cach con cai tiep o c gi len bang hnh anh viec sinh ra, ho c sinh bi Thien Chua. Ta thay rang on nhan lam con Thien Chua; Tin c sinh bi Thien Chua. Hai khang nh nay i song song, khong van e nao i trc van e nao. T cach con cai lam bien oi tan can con ngi, mot viec sinh t tri cao, mot viec sinh bi Than Kh, o la sc manh cua Thien Chua (3,3.5). Viec sinh ra nay khong giong viec sinh ha cua nhan loai, moi yeu to cua viec sinh san tran tuc eu b loai tr. Theo quan niem Se-mt, ngi ta thng tng rang viec sinh san la ket qua cua mot s pha tron mau huyet. Nhng ay khong mot pha tron nao cua mau huyet, khong mot xung lc nao cua xac tht, khong mot thuc ay nao cua an ong (c. 13) co the la nguon goc cua t cach lam con Thien Chua. c sinh bi Thien Chua, o la chuyen hoan toan khac vi viec sinh san bi con ngi (8,37.39). Ch co Than Kh, sinh lc than linh mi co the hoan thanh c cong viec sinh thanh bi Thien Chua (1 Ga. 4,2-6). 5. LI THANH XAC PHAM (c. 14). 14 Ngoi Li a tr nen ngi pham va c ngu gia chung ta.

Ngoi Li Nhap The

23

Chung toi a c nhn thay vinh quang cua Ngi, vinh quang ma Chua Cha ban cho Ngi, la Con Mot ay tran an sung va s that. Li - thanh - xac - pham la nh iem cua Bai Ta, e cap ti mau nhiem Chua Gie-su Nhap The. Ngoi Li vnh cu i t vnh cu ti hien hu nhan loai. Ngoi Li thanh xac pham la mac khai chung quyet va duy nhat cua Thien Chua. oi vi thanh s Gio-an, mac khai ay la mot thc tai s mo c, va kinh nghiem ong co ve thc tai nay lam phat sinh trong ong niem xac tn ma ong muon bieu lo ra. Cu the nh trong 1 Ga 1,1-3 ong trnh bay cho chung ta: Thien Chua von la s song vnh cu ma a en gia loai ngi8 . Va ong nhan manh en thc tai kha xuc cua Ngoi Li s song, thc tai ma ong a thay, a nghe, a s c. Trong van chng Gio-an, chang bao gi thay tieng Giesu hay Gie-su Ki-to ch Con Thien Chua tien hu, nhng ch Chua Gie-su lch s, ang ma Gio-an a biet khi con song; ang ma ong a thay chet, song lai va len tri; ang ma ong tin la ang c trong vinh quang cua Cha. Chua Gie-su Ki-to ay, vi tat ca nhng g ma Ten Ngi bao ham trong y ngha cu o khong ngng c mon e ma Ngi yeu men qua quyet la co thc. Cac Phan Ki-to chang nhng t choi s kien Nhap The, ma ho con phu nhan hay muon tieu huy tat ca lch s cu roi c thc hien trong va nh Chua Gie-su Ki-to (1 Ga 4,3). Ho khong phu nhan con ngi Gie-su, nhng ho choi bo Chua Ki-to trong con ngi ay. oi vi Gio-an, bien co Nhap The bao ham tat ca cuoc song the nhan cua Chua Gie-su. Khi Gio-an tuyen bo ve Ngoi Li rang: Ngi nha Ngi trong vnh cu. Va tiep en lai qua quyet: Ngi a tr nen xac pham (c. 14). Nh vay, ong cung qua
8

NHOM CAC GI KINH PHUNG VU , Kinh Thanh Tan c, Li Chua cho moi ngi, Ha Noi 2006, tr. 1037.

Ngoi Li Nhap The

24

quyet rang: ang tien hu en trong the gian vao mot luc nhat nh cua lch s. Tuy nhien, thanh s khong ch at trong tam tren cai luc nhat nh ay, ma con tren kinh nghiem ma ong a co trong suot cuoc i Chua Gie-su. Trong mau nhiem Nhap The, c sinh bi Trinh N Maria, ang Emmanuel, Thien Chua gia chung ta (Mt 1,23) hang hien dien gia loai ngi. S hien dien nay at ti mc o vien man, tron ven va trng ton khi Chua Gie-su tr ve cung Cha (20,17). Chung toi a c nhn thay vinh quang cua Ngi (c. 14c). S chiem ngam vinh quang Ngoi Li la mot th kien khong ch mang chieu kch c tin, ma con la mot th kien the ly, am bao cai c nhn thay xem la co thc. Song, viec chiem ngam nay vt qua tri giac the ly, v cai nhn cham chu, ton knh, than phuc cua thanh s muon at ti s thau hieu sau xa ve Con Ngi. Chung toi a c nhn thay. ai t chung toi c chia so nhieu, co ngha la ngoai thanh s Gio-an ra, con co nhng chng nhan khac na, a tan mat chiem ngam vinh quang ay. Vi nhieu chng nhan nh vay a cung co va lam tang them gia tr lch s cua chng t. Neu ch co mot chng nhan ma thoi con co the b lam lan va b ao tng, nhng nhieu chng nhan th gia tr xac thc cang ln. Trong th th nhat cua Gio-an, ong con nai en chng t phoi hp cua cac tong o (1 Ga 1,1-3). nhng cho khac ong con ghi chu rang chng t cua cac mon o hau sinh da tren chng t cua cac chng nhan tan mat (17,20; 20,8; 20,29). Vinh quang ch la hnh thc xuat hien ac biet cua than tnh. Yeu tnh cua Thien Chua chnh la s thanh thien, s sieu viet, s cao ca troi vt tren moi cai khac. Nh the, thanh thien va than tnh ong ngha vi nhau. Thien Chua bieu lo s thanh thien cua Hu The Ngai qua vinh quang Ngai, cai vinh quang choi ngi trong tao vat, trong viec ieu khien vu tru, va ac biet trong lch s cua dan Ngai.

Ngoi Li Nhap The

25

Neu s thanh thien cua Thien Chua lam cho Ngai vo hnh trc mat nhan the, th trai lai, vinh quang cua Ngai mac khai s hien dien va hoat ong cua Ngai ra. Israel biet rang Giave gan gui ngay khi ho nhn thay vinh quang o. Luc bay gi ho cam thay hoac an toan hoac phai chet i trong that vong, tuy long trung tn cua ho khien ho cay trong, hay toi trang cua ho khien ho lo s hnh phat cua Ngai. Chung ta co the at van nan rang: Gio-an a thay vinh quang nao khi ong tuyen bo mnh a c chiem ngam no? Vinh quang nao ? o la viec Chua Gie-su bieu dng quyen lc a c the hien trong suot i song cong khai cua Ngi. Tat ca cac bien co trong cuoc i Ngi t Nhap The en cac phep la Ngi lam eu nh nhng cuoc mac khai vinh quang, ngha la bieu dng quyen nang sieu nhien cua Ngi (2,11; 11,40). Nhat la anh sang luc Chua song lai va len tri cho thay Ngi la Con Ngi va Con Thien Chua. c song ben Chua Gie-su va la mon e yeu dau cua Ngi, thanh Gio-an a nhn thay vinh quang cua Ngi qua cac bien co cuoc i Ngi. Kinh nghiem va tr am hieu cua ong khong nhng lien he en giay phut duy nhat cua viec Nhap The, ma con en ca i song Chua Giesu, ac biet la tan iem cua cuoc song ay, tc la GI. Chua Gie-su bieu lo vinh quang. Chua Gie-su la Con Mot cua Chua Cha. Vinh quang va Con Mot eu en t Cha. Mot cuoc bieu dng vinh quang hoanh trang nh vay ch c danh ac quyen cho ang duy nhat nam gi tc hieu Con Mot cua Cha. Chung ta ch gap thay tc hieu nay trong Gio-an (1,14.18; 3,16.18; 1Ga 4,9). Ong a ao sau ieu nay va i en xac nhan ro rang: Chua Gie-su la Con Mot Chua Cha. Con theo ngha tron ay nhat, oc hu nhat. La Con Mot, tat nhien Ngi cung la Ngoi Li tuyet hao, la Li tron ven nhat cua Cha (1,14.18). Bi v Cha a pho nop ngi Con Mot cua Ngai cho cai chet, nen ngi Con

Ngoi Li Nhap The

26

Mot ay hien than cho tnh yeu vo bien cua Cha oi vi nhan loai (Ga 3,16.18). La Con Mot, Ngi chiem hu cach tran ay an sung va s that (c. 14). Gio-an a dung thanh ng an sung va s that e dien ta s hoan hao cua long an can, cua tnh thng, s quan tam cham soc cua Thien Chua danh cho con ngi the hien trong Chua Gie-su Ki-to. 6. GIO-AN TAY GIA, IEM MOC GIA CU C VA TAN C (c. 15). 15 Ong Gio-an lam chng ve Ngi, ong tuyen bo : ay la ang ma toi a noi : Ngi en sau toi, nhng troi hn toi, v co trc toi. Ban van tr lai vi Gio-an Tay Gia. S xuat hien cua ong ay a gay nhieu thac mac, v tren (c. 7) a e cap ti ong nh mot ngi en e lam chng ve anh sang. Vay, tai sao Gio-an Tay Gia lai c chen vao ay? Phai chang v e gi lai mot li chng? Nhng li chng o chung ta lai se thay nhng cau di ay la li chng cua ong Gio-an (cc. 19-34). The th Gio-an Tay Gia ng chen vao ay e lam g? Phai chang viec ong xuat hien ay nh la mot phan tuyen, mot iem moc phan ranh gia Cu c va Tan c. Vang ung vay, v ong c e cap nh la mot ngi th niem an iem cuoi cho che o tam thi cua Cu c va bao am tnh chung quyet cua che o an sung Tan c trong Chua Ki-to 9. Chua Ki-to au phai la mot ngi c Thien Chua sai en nh bao ngi khac. Ngi troi vt hn ho, v Ngi bat nguon t vnh cu cua Thien Chua. Ngi en sau toi (c. 15c), oi vi con mat ngi pham, Chua Gie-su co the la mon o cua Gio-an Tay Gia
9

LM. PH. HOANG MINH TUAN, Sd, tr. 122

Ngoi Li Nhap The

27

v la ngi en sau. Khong phai the, mac du en sau, nhng Chua Gie-su van ln hn Gio-an Tay Gia, bi v Ngi troi hn ong, va a co trc ong. ong t a co dien ta s hien hu t i i. S tien hu nay lam cho Chua Gie-su co trc va ng tren bat c mot ai. Chua Gie-su xuat hien nh ton s cua tat ca nhng ke i trc Ngi, va bay gi khi Ngi en trong the gian th cung chang ai sanh c vi Ngi. 7. CHUA GIE-SU MAC KHAI VE CHUA CHA (cc. 16-18). 16 T nguon sung man cua Ngi, tat ca chung ta a lanh nhan het n nay en n khac.
17

Qua the, Le Luat a c Thien Chua ban

qua ong Mose, con an sung va s that, th nh c Giesu Ki-to ma co.

18

Khong ai a thay Thien Chua bao gi ;

nhng Con Mot la Thien Chua va la ang hang ni cung long Chua Cha, chnh Ngi a to cho chung ta biet. Chung ta bat gap t ng sung man trong cac th cua thanh Phao-lo gi cho cac giao oan Tieu A (Cl 1,19; 2,9; Ep 1,23; 3,19; 4,13). Ong a nhn thay tat ca sc manh thanh hoa cua Thien Chua c tap trung trong Than The Phuc Sinh cua Chua Ki-to va tuon tran tren cac tn hu, nhng tn hu nay tham d vao s sung man a at ti trng thanh e the hien s vien man cua Chua Ki-to. Vi thanh s Gio-an th t ng sung man (c. 16a) nay nghe co ve n s nhng that sau xa, v sung man an sung hay tran ay an sung (c. 14) cua Chua Ki-to khong phai bang s Phuc sinh nhng la bang yeu to than linh cua Con Mot. Tat ca chung ta a lanh nhan het n nay en n khac (c. 16b), o cung la nh s sung man an sung cua Chua Ki-to. Le luat a c ban qua Mo-se, con an sung

Ngoi Li Nhap The

28

va s that th nh c Gie-su Ki-to ma co (c. 17). Cu c du co ang ton trong en au i na, th cung ch tom tat trong le luat. Va le luat du co c Thien Chua trao ban, th no cung ngoai Thien Chua va ngoai con ngi. Chnh v the ma Gio-an xem le luat nh mot mac khai tam thi. Trong con ngi Chua Gie-su, an sung ngha la s hien dien an can cua Thien Chua a tr thanh thc tai, mot thc tai trng ton, thc tai ay phai nh Chua Gie-su Ki-to. Va chnh nh Chua Gie-su Ki-to, thi ky yeu thng (hay an sung) va long thanh tn (hay s that) a en. Cau 18 la cau ket cua Bai Ta c Gio-an dung nh e ong khung, no lay lai chu e khi nguyen cua cau m au Ngoi Li la Thien Chua, th cau 18 Con Mot von la Thien Chua; tiep en, neu cau au Ngoi Li ni Thien Chua, th cau 18: Con Mot ni cung long Cha. Phng phap nay cho thay co s tng ng gia cau au va cau cuoi. o la cach thc nhan manh s hiep thong vnh cu gia Cha va Con, ong thi trnh bay Ngoi Li la Con xuong the nhap the. Khong ai co the so sanh vi Ngoi Li, v chang ai a thay Thien Chua nh Ngi. Cho du Mo-se hay bat c ngon s nao, chang ai thc s nhn thay Thien Chua (Xh 3,2; 35,20; 1V 19,13; Is 6,5), v khong ai co the chiem ngam Thien Chua ma con song c (Tl 13, 21-22; 1Ga 4,12). Ngi Dothai cam thay run s va kinh hai trc Thien Chua rat thanh, ho biet rang hanh ong cua Ngai vt qua sc ho (Hc 43,31-32). Moi mac khai cua Thien Chua qua trung gian mot con ngi cho dau la ngon s th cung ch la nhng li ap ung. Nhng duy ch co Con Mot la Thien Chua va la ang hang ni cung long Chua Cha (c. 18) mi la mac khai chung quyet va tron ven cua Thien Chua. Ba tnh cach nay tng ng vi ba li khang nh cau 1. Mot cach ong khung that tuyet vi!

Ngoi Li Nhap The

29

ang hang ni cung long Chua Cha (c. 18) lam noi bat tnh cach than tnh tham sau cua Cha Con song chung. ong t dien ta tnh cach trng ton cua viec song chung o. Nh tnh cach than mat ay, Chua Gie-su mi la Li Thien Chua, Li Thien Chua ch thc, ch Ngi va ch mot mnh Ngi ma thoi mi co the mac khai. Chang ai thay Thien Chua bao gi, ngoai tr Con Mot, ang t co yeu to than linh, ang tham cung cua Cha, ni nha Ngi. Ngi a thay va a i sau vao Thien Chua nen Ngi co the mac khai Ngai ra: chnh Ngi a to cho chung ta biet (c. 18).

8.

GIAI THCH T CHA KHOA: LI HAY LOGOS. Trong Bai Ta Gio-an dung han t Li e ch ve

Chua Gie-su. Thanh s Gio-an cung dung han t logos e ngo y vi nhng ngi ng thi. Cac nha phe bnh ngh rang y niem logos a pho bien trong triet hoc bnh dan va trong the gii van minh Hy-lap. Chnh trong the gii nay, Gio-an a cong bo Logos ang hoa cong, trung gian gia tao vat en trong Chua Gie-su. ay, chung ta cung can phan biet hai y niem ve logos: y niem triet hoc, phat xuat t y muon giai thch vu tru va cach xep at cua no. Logos triet hoc la mot nguyen ly sieu hnh va luon luon noi tai trong vu tru, du a c than hoa. Con Logos cua Gio-an la ngoi v sieu viet cua c Gie-su trong vien tng vnh hang: c Gie-su chnh la Logos, Li, tc la ang mac khai tron ven, toan dien, ay u va chung cuc Thien Chua Cha ra cho con ngi10. a. Li trong cong oan Ki-to giao nguyen thuy Tin Mng, li rao giang, Li Chua, Li Thien Chua, ay la nhng thanh ng thng dung trong cac ban van Ki-to giao co e ch li rao giang ve Chua Ki-to, c chuyen t mieng ngi nay sang mieng ngi khac. Cac s o a c trnh bay nh la nhng ke
10

LM. PH. HOANG MINH TUAN, Sd, tr. 47.

Ngoi Li Nhap The

30

phuc vu Li (Cv 6,2-4; Lc 1,2); Sach Cong vu cho chung ta biet rang cong oan Gie-ru-sa-lem vui mng nghe tin la ca dan ngoai cung a on nhan Li Thien Chua (11,1) va Giao hoi s khai vui mng khi nhan thay Li tien trien manh (6, 7; 12,24): c Gie-su la Chua Ki-to, ay la li rao giang truyen mieng cho nhau (Cv 15,7; Ep 1,13; Cl 1, 5). V nh co hieu qua than linh va v cha ng Chua Gie-su, ang en hoan thanh Li Thien Chua a c thot ra trong Cu c, nen li rao giang Ki-to giao chnh la Li Thien Chua. Noi cach khac, Chua Gie-su hoan trong Tan c. Thien Chua tat Li Thien Chua cua Cu c va t mnh ban noi dung cho Li Thien Chua phat bieu li sau cung cua Ngai trong Chua Gie-su, cac li c thong truyen trong li rao giang. o la tom tat quan niem cua cong oan nguyen thuy trc Gio-an. b. Li trong van chng Gio-an Han t Li mang mot sac thai oc ao trong Gio-an. Gio-an kinh nghiem ve Li co trc viec rao giang, no bat nguon t Chua Gie-su lch s, vt qua Chua Gie-su c rao giang. Li tien van la Li cua Chua Gie-su trc khi tr thanh li noi ve Chua Gie-su. Nh vay, Li trong Gio-an gi len mot am vang co tnh chat ngoi v hn la am vang c gi len qua li cua thi Giao hoi s khai, v Gio-an la mot chng nhan tan mat cua Chua Gie-su ma than hoc ve Li cua ong khong quy chieu ve cong oan Ki-to hu cho bang ve chnh Chua Gie-su (17,20). Li tien van la li rao giang, nhng li rao giang nay trc het la chnh Chua Gie-su, Li Thien Chua, roi sau ay c li cua cac mon e truyen i. Li Chua Gie-su t no mang mot am hng than linh, cac dau ch va cong viec lai tang them am hng ay, nhat la vinh quang cua GI. Li Chua Gie-su co sc thuyet phuc (7,40.46; 8,30; 10,21) va c tang len nh dau ch va cong viec, cung nh cac viec o i kem

Ngoi Li Nhap The

31

theo Li (8,28; 14,10). Li Chua Gie-su co gia tr la nh sc manh ma Cha a phan chia cho Ngi (3,34; 5,24; 7,1617). Chua Gie-su lam chng ve Cha (3,11.32.35). Ngi cong bo ieu Cha a truyen cho Ngi (8,28-40; 12,49-50; 14,10). Li Ngi la Li cua Cha (14,24; 17,14). Li ay chia se nhng b mat cho Cha va Con (15,15). Li ay trc tiep mac khai Thien Chua (6,45-46). Li ay to bay Cha (17,6.8). Li Chua Gie-su that troi cao (6,53). e hieu c Li ay, chung ta can phai thuoc ve Thien Chua (8,47), phai e Cha loi keo ve Chua Gie-su (6,44.65), va phai nhan s tr giup cua Than Kh na (14,16.26). Nhng Li ay ch c mac khai bi Con Mot von cung la Thien Chua va ni cung long Cha (1,18). Li Chua Gie-su ong hoa vi chnh Li cua Cha, Li ch c biet ni Con Mot va nhng ke c Ngi Con ay mac khai cho. Li Chua Gie-su khong ch la li noi do mieng Ngi, no con bao gom cac hanh vi Ngi lam. Cac li noi va cong viec lam nen Li (8,28; 14,10), tao nen viec t mac khai cua Chua Gie-su, ang la mac khai ln lao, ay u nhat ve Thien Chua. Thien Chua t mac khai vi t cach la Cha (12,28). Chua Gie-su la Li cua Cha, Ngi dien ta cai Ngi thay ni Cha (3,11.32.33; 5,19). Gio-an trnh bay Chua Gie-su nh la Li cua Cha ma Ngi la Con oc nhat. Chua Gie-su la dau ch Cha dung e i vao lch s. Dau ch ay la mot am vang cua thc tai thien quoc, Li la vang doi thc tai ay trong the gian (8,26.38). Trong luc Gio-an nhan manh ti s tien hu cua Li than linh va en hanh ong sang tao cua Li o (1,1; 1 Ga 1,1), ong cung em nhng tnh cach ay gan cho Chua Gie-su ma ong a thay, a nghe, a s c. Tat ca mac khai cua Cu c eu don ng cho Chua Gie-su (5,37-40). Cu c ch la ch chet, con Chua Gie-su mi la Li song ong (5,46-47). Li la chan ly, no am bao s song, no a thanh thc tai

Ngoi Li Nhap The

32

(1,14.17; 8,31; 17,17). Chua Gie-su la Li ch thc troi vt moi li Cu c. Chua Gie-su la anh sang lam lu m anh chap chn cua Cu c, va ngay ca ngon en cua Gio-an Tay Gia. Chua Gie-su la Li s song (1 Ga 1,1; Ga 1,4), thanh tay (15,3), giai thoat (8,32), cong hieu cua Li ay nam cho mac khai con ngi Chua Gie-su la con ngi cua Cha, vai tro cua Li la mac khai, vai tro ma Gio-an lam noi bat khi so sanh vi cac giai oan mac khai trc ay vi tnh cach oc ao cua Li Chua Gie-su. Gio-an a gan tc hieu Li s song cho Chua Gie-su (1 Ga 1,1), ang la nguon moi s song, la Li chat cha quyen nang tac sinh cua Thien Chua (6,63.68), Li thong ban s song vnh cu (5,24-25.39.40). Chua Gie-su luon trung thanh vi lenh truyen cua Cha (15,10) va Ngi luon thong ban cho cac ke tin s song vnh cu. Ca hai chieu kch nay eu bat nguon t tnh yeu cua Cha. Khai Huyen (19,13), Chua Gie-su c nhan tc hieu Ngoi Li Thien Chua. Trong Tin Mng Gio-an (12,44-50) ghi lai dien t mac khai cong khai cua Chua Gie-su, mot dien t cho thay ro s hien dien cua Li, va dien t nay cung lay lai nhieu iem trong Bai Ta. Va ni Bai Ta Chua Gie-su c goi la Li, chnh v the ta cung co the goi cuon Tin Mng th t la Tin Mng cua Li. Nh tc hieu ay, Tin Mng Gio-an c nam di tc hieu cua mac khai. Mot lan na, chung ta xac tn rang Chua Gie-su la Li sau cung cua Thien Chua ban cho the gian, o la Li oc nhat v chang ai a thay Thien Chua bao gi, nhng Con Mot von la Thien Chua, va la ang hang cung long Chua Cha, chnh Ngi a to cho chung ta biet (c. 18). III. SUY T THAN HOC.

Ngoi Li Nhap The

33

Nh a e cap tren, Bai Ta la mot tong hp than hoc. Tuy nhien, ay chung ta ch ac chu ti mot so mau nhiem xung quanh chu e Ngoi Li Nhap The. 1. MAU NHIEM ANH SANG. Ngoi Li Nhap The ban tran ay anh sang cho the gian, va cu nhan loai khoi quyen lc cua toi tam. Trong li nguyen nhap le em Giang Sinh, Giao Hoi day ta cau xin rang: Lay Chua la ang a lay anh sang chan that soi chieu moi ngi, xin Chua cho chung con thau hieu mau nhiem anh sang cua Con Chua di at th cung c hng s vui mng cua Ngi tren tri11. Trong i song con ngi, anh sang co mot vai tro rat quan trong. Anh sang xua uoi s toi tam, lam cho ta xem thay nhng vat xa gan. Anh sang cung em lai s am ap, pha tan cai lanh leo gia ret. Chung ta song phai nh en anh sang, nhng ban chat cua anh sang oi vi chung ta van la mot mau nhiem. Co anh sang be ngoai lam cho mat ta xem thay moi vat xung quanh, nhng con co anh sang be trong lam cho tr khon ta nhan thay chan ly. Neu anh sang be ngoai can thiet cho i song than xac ta, th anh sang be trong rat can cho i song tinh than ta. Neu anh sang be ngoai la mot mau nhiem, th anh sang be trong cang mau nhiem hn. Ngoi Li la anh sang that, anh sang en the gian va chieu soi moi ngi (c. 9) ang chm am trong em toi, nh li tien tri Isaia a tien bao: Dan toc ang bc i trong u toi, a xem thay anh sang cha chan. S sang a bng len tren nhng ngi c ngu mien tham u s chet (Is 9,1-6). Anh sang rat can cho i song chung ta, the ma anh sang soi trong toi tam, nhng toi tam khong tiep nhan anh sang (c. 5) va Ngi a en nha mnh, nhng ngi nha chang chu on nhan (c. 11).
11

TOA TONG GIAM MUC TP. HCM, Sach Le Giao Dan, nam 1971, tr. 89.

Ngoi Li Nhap The

34

Ngoi Li Nhap The can ban tai s trao oi la lung gia Thien Chua va loai ngi, o la Ngoi Hai Thien Chua en nhan lay ban tnh loai ngi chung ta e ban cho chung ta c d phan vao ban tnh Thien Chua cua Ngi. Ngoi Li Nhap The la anh sang vnh cu an mnh di than phan con ngi e cu con ngi chung ta khoi quyen lc cua ta than en toi va cho chung ta tr nen con cai Thien Chua (c. 12). Anh sang khong e di ay thung, nhng anh sang phai chieu toa ra e cho moi ngi chung quanh xem thay. Gia mot the gii ay gian doi ieu ngoa, i song chung ta phai nh anh sang cua s chan that ngay chnh. o la n cua Ngoi Li Nhap The ma chung ta hay cau xin cung Chua: Lay Chua toan nang, chung con a c anh sang mi cua Ngoi Li Nhap The soi thau tan ay long, xin Chua lay anh sang c tin chieu doi vao tam tr va moi viec lam cua chung con12. 2. MAU NHIEM TNH YEU13. V yeu thng, Thien Chua a sai Con Mot mnh tr nen ngi pham va c ngu gia chung ta (c. 14), e cu chuoc chung ta. Tnh yeu lam nhng viec ma ta kho hieu, nhng viec ma t nhien cho la ngc i: Thien Chua la ang cao trong vo cung, ng tren tri cao, con ngi ta la loai thu tao hen ha. Gia Thien Chua va con ngi co mot khoang cach vo bien. The ma Thien Chua a chieu con ngi, ha mnh xuong vi con ngi, mac lay xac pham e vi con ngi. T bien co Nhap The, Thien Chua va con ngi tr nen gan gui than mat: Thien Chua thieng lieng vo hnh a tr nen than xac hu hnh, nhan loai co the nghe tieng Ngi noi, co the s en Ngi, xem thay Ngi. Nhan loai co the goi Ngi la Anh Ca, va Ngi goi nhan loai la anh em, la ban hu mnh (15,14-15). o la mau nhiem tnh yeu!
12 13

TOA TONG GIAM MUC TP. HCM, Sd, tr. 94. C HONG Y PHAO-LO GIUSE PHAM NH TUNG, Suy Niem Li Chua cac Le Trong, tr. 24.

Ngoi Li Nhap The

35

Thien Chua la ang hanh phuc vo bien, giau co vo cung. Con loai ngi gion ai mong manh, ngheo nan khon kho. V yeu thng, Thien Chua a Nhap The gia loai ngi e cung chung chia so phan vi loai ngi: Chua cung sinh ra bi mot ngi phu n, co que quan, co ngay sinh thang e, Chua cung sinh lam con tre yeu uoi, va sinh trong canh ngheo, trong mot gia nh cong nhan, cung phai lao ong vat va e lay cua nuoi mnh. Nh vay, v yeu thng, Chua a nhap the lam ngi, chap nhan moi hoan canh song cua con ngi, Chua a song ngheo, a lao ong, a kho au. Hn na, Chua con am nhan cai chet e em lai cho no mot bo mat mi. Chet khong phai la het ma la khi au s song mi. Trao ban la ac tnh cua tnh yeu. Thien Chua yeu ta nen Thien Chua ban cho ta mon qua quy gia vo cung la ban tnh Thien Chua: Con Thien Chua lam ngi (c. 14) e loai ngi tr nen con Thien Chua (c. 12). Thien Chua t tri xuong at e em con ngi t at len tri. Oi! s trao oi ky dieu, ch co tnh yeu vo bien cua Thien Chua mi thc hien c, va ch co con mat c tin mi nhn thay. That la mau nhiem tnh yeu! 3. MAU NHIEM CON NGI. Con ngi la g? Co y kien cho rang con ngi la ong vat thng ang. Y kien khac cho rang: Con ngi la cay say biet suy ngh. o la cac y kien cua cac triet gia. Nhng y kien ay khong noi len ay u ve pham gia con ngi. V the, nen nhieu ngi song khong xng ang vi pham gia cua mnh, va xuc pham en pham gia ngi khac cach bat cong va tan bao. Qua bao ngan nam lch s, pham gia con ngi b cha ap, moi quyen hanh con ngi b tc oat, ngi no le tr thanh con vat trong tay ong chu. Tuy nhien, ngay nay che o no le a b xoa bo. Nhng con ngi lai vng vao nhng vong vay no le mi. Co th no le duc vong. Co th no le am me. Co

Ngoi Li Nhap The

36

th no le chc quyen. Co th no le danh vong. Co th no le vat chat tien tai. Co th no le s ke ma tuy. Tat ca nhng th no le mi o troi buoc tam hon con ngi khien con ngi mat het t do nhan pham14. The nhng Ngoi Li la anh sang that, anh sang en the gian e chieu soi cho con ngi (c. 9) bc vao vung tri t do cua con cai Thien Chua (c. 12). Thien Chua lam ngi a am nhan lay ni mnh than phan con ngi vi moi chi tiet ac thu cua no e bat ky ai, du a v nao, gap hoan canh nao cung tm c ni Chua mot ngi ban ong hanh va mot tam gng sang cho xng ang vi pham gia con ngi. Ngoi Li Nhap The lam con tre va song i th au e day ta biet con tre du con thai nhi trong long me, cung co mot nhan pham can c ton trong, v chnh Chua noi: Ke nao lam h mot tre nho th tha buoc coi a vao co quang xuong bien con hn (Mt 18,6). Khi mi sinh Chua a phai tron sang Ai cap e chia se noi lo lang va i song bap benh thieu thon cua nhng ngi di dan. Chua cung a tng lao ong chan tay, nh o viec lao ong c nang cao gia tr va nhng ngi lao ong c an ui va tm c ni Chua mot ngi ong nghiep, cung chia se nhng noi vat va kho nhoc cua mnh. Chua con ong hoa mnh vi tat ca moi ngi, nhat la nhng ngi ngheo kho, benh tat, va ke nhng viec ta lam cho ho la lam cho chnh Chua. Ngi se can c vao o e thng cong cho ta sau nay (Mt 25,31-46). Chang le con ngi sinh ra i nay e roi au kho va chet the la cham het ? Cuoc i vo ngha the sao? Khong phai the, bi v Thien Chua tao dng nen con ngi giong hnh anh Ngai. Ngai yeu thng con ngi het mc. Khi con ngi sa nga pham toi mat ngha cung Chua, Ngai ban
14

TONG GIAM MUC GIUSE NGO QUANG KIET , Chia Se Tin Mng Chua Nhat Nam C, Le Giang Sinh, tr. 26.

Ngoi Li Nhap The

37

chnh Con Mot yeu dau cua Ngai la Chua Gie-su, Ngoi Li Nhap The e cu o con ngi. Chnh ten goi Gie-su ngha la Thien Chua cu o. o la s menh Ngi a hy sinh tat ca cuoc i e thc hien, hy sinh cho en chet tren thap gia. Ngay Chua Phuc Sinh la ngay than chet b anh bai va cung la ngay m ra mot ky nguyen mi cho nhng ai tin theo Chua se chien thang kho au va s chet. Tuy nhien, nh li thanh Augustino noi: Thien Chua dng nen con khong can co con, nhng Thien Chua cu o con th can co con cong tac. Ngoi Li Nhap The lam ngi e cu o con ngi, nhng con ngi c cu o th phai tin vao danh Ngi (c. 12), tin nhan Chua Gie-su la ang cu o va thanh tam thc hien nhng ieu Chua truyen day: knh men Thien Chua (nl 6,5; Mt 22,37) va yeu thng nhau (13,34; 15,12; 1 Ga 2,7-10). IV. BAI HOC THIENG LIENG.

1. NI CHUA GIE-SU15.
Neu ngay truyen tin, c Me cat tieng xin vang vi s than (Lc 1,26-38) th ngay o Chua Gie-su cung cat tieng xin vang vi Chua Cha. Vi li xin vang, c Me on nhan Ngoi Hai vao long (Lc 1,38). Cung vi li xin vang, Chua Gie-su on nhan thanh y Chua Cha ma suot i Ngai se hoan toan vang phuc. Chua Gie-su chap nhan lenh sai i cua Chua Cha (6,57). Vang lenh Chua Cha, Ngi tr nen xac pham va c ngu gia chung ta (c. 14), Ngi a xuong tran gian e loan bao cho nhan loai biet tnh thng cua Chua Cha (1 Ga 4,9), va quy tu moi ngi tr nen mot oan chien theo mot Chua Chien, e Ngi au th chung ta cung o vi Ngi (10,29; 14,3; 17,5.24). Li xin vang a a Chua Gie-su vao cuoc phieu lu ay gian nan. Ngi a t bo tri cao e c ngu ni at
15

Viet da theo y tng cua c Tong Giam Muc Giuse Ngo Quang Kiet trong bai giang le dp ai Hoi Gii Tre to chc tai Tong Giao Phan Ha Noi, mua he nam 2004.

Ngoi Li Nhap The

38

thap (c. 14). Ngi t bo thien ang hanh phuc e song kiep tram luan kho ai ni tran gian. Ngi t bo than phan Thien Chua e tr nen mot con ngi, mot con ngi be nho, yeu t, ngheo hen (Lc 2,7.12). Mot con chien hien lanh vao song gia bay soi d, ma sau nay cac mon e cua Ngi cung chung chia cuoc song hiem nguy ay (Lc 10,3). Mang hat giong yeu thng, Ngi ra i khong biet met moi. Ngi gieo mot cach hao phong: Gieo tren at tot, gieo ca tren at xau. Gieo tren ong ruong, gieo ca tren loi i. Gieo ca tren soi a. Gieo ca tren bui gai (Mt 13,4-9; Mc 4,3-9; Lc 8, 5-8). Khong ch rao giang li yeu thng, Ngi con song yeu thng. i en au Ngi cung thi an giang phuc en ay. Hoa banh ra nhieu e nuoi ngi oi khat (Mt 14,13; 15,32-39). Tham vieng va cha lanh cho ngi benh tat. a tay vuot ve nhng ngi mac phong hui. Khoc thng nhng ngi a chet. An ui nhng ngi sau kho. Tha th nhng ngi toi loi. Quy xuong ra chan cho cac mon e (13,115). Trong cuoc i Chua Gie-su, du gap biet bao chong oi, hieu lam, ghen ghet, Ngi van tiep tuc yeu thng. Song v yeu thng va chet cung v yeu thng. Chet v yeu thng nhan loai. Chet v vang phuc thanh y Chua Cha. Chet v yeu, o la tnh yeu ln lao nhat nh Ngi a noi: Khong co tnh yeu nao cao ca hn tnh yeu cua ngi hy sinh tnh mang v ban hu cua mnh (15,13). Chua Gie-su cung mi goi chung ta hay tiep tuc s mang o nh Cha a sai Thay, Thay cung sai anh em (20,21). Ngi sai chung ta i gieo yeu thng theo gng Ngi. Ra i gieo yeu thng la mot cuoc phieu lu nhng cung ay thu v. Co vat va gian nan, co nhoc nhan cay ang, nhng tran ay niem vui va hy vong, v co Chua la anh sang chieu soi

Ngoi Li Nhap The

39

chung ta, co an sung va s that cua Chua Ki-to d tran ni chung ta, khien chung ta lanh nhan het n nay en n khac (cc. 9.16.17). Theo gng Chua, chung ta hay ot ngon la yeu thng si am cho nhng tam long lanh gia. Hay thap sang ngon uoc yeu thng cho the gii khoi bong toi cua han thu, bong toi cua chien tranh, bong toi cua khung bo, bong toi cua chet choc oi ngheo. Hay vun trong cay yeu thng cho toa bong mat gia cuoc i ang b thieu ot trong kho han nang chay va thieu tnh ngi. Vi viec lam yeu thng, chung ta cung vi Ngoi Li Nhap The lam chng ve Chua Cha, ngi cha yeu thng tat ca moi ngi, khong tr mot ai. Vi viec lam yeu thng, chung ta lam chng ve li day cua Chua Gie-su anh em hay yeu thng nhau (15,12) e tr nen nhng ngi anh em trong gia nh Thien Chua. Vi viec lam yeu thng, chung ta cung nhau xay dng nen van minh tnh thng bang cach hoc theo li Chua Gie-su: Hay hoc cung Ta v Ta hien lanh va khiem nhng trong long (Mt 11,29-30).

2. NI C MARIA16.
Trong Bai Ta, thanh s Gio-an noi en gia pha than linh cua Chua Gie-su Luc khi au a co Ngoi Li. Ngoi Li van hng ve Thien Chua, va Ngoi Li la Thien Chua (c. 1). Thanh s khong he nhac ti c Maria trong gia pha nay. Tuy nhien, cau 14, ong noi : Ngoi Li a tr nen ngi pham va c ngu gia chung ta. Vay th Ngoi Li tr nen ngi pham bang cach nao? Tha: Ngi c sinh ra bi mot trinh n (Is 7,14; Gl 4,4; Mt 1,22), va trinh n ay la c Maria. Do o, vai tro cua c Maria that la quan trong trong chng trnh cu o cua Thien Chua. Trong tat ca nhan loai c Maria a on nhan Chua Gie-su vao trong cuoc i trc het va tren het, v chnh c Maria a cu mang Chua Gie-su trong long da cua mnh en noi me
16

x. LM. PHAN TAN THANH, Vang Trang Tuyet Vi, tr. 194

Ngoi Li Nhap The

40

va con ch la mot than xac, hn na con the hien s hiep nhat trong tinh than.

3. NI GIO-AN TAY GIA.

Co mot ngi c Thien Chua sai en, ten la Gioan. Ong en e lam chng, va lam chng ve anh sang, e moi ngi nh ong ma tin. Ong khong phai la anh sang, nhng ong en e lam chng ve anh sang (cc. 6-8). Vang, thanh Gio-an Tay Gia en e lam chng. Ong la con ngi trung tn va say me vi ly tng mnh a chon. Chung ta biet rang ngi Do-thai luc bay gi ang mong i ang Messia, ho nhan thay ni Gio-an Tay Gia mot dung mao cua ang Messia ay, cho nen ho i theo ong rat ong. Ngi ta hoi ong co phai la ang Ki-to khong? Ong t choi thang than: toi khong phai la ang Ki-to, khong phai la E-li-a, cung khong phai v ngon s nao ca (1,19-21). Ong khc t quyen li mot cach thang than. Hn na, ong con khc t ca mang song cua mnh khi ong thang than canh cao vua Heroe khong c quan he tnh ai lang nhang vi ba Heroiae la v cua em mnh (Mt 14,3-12; Mc 6,1729). Tuy nhien, ong cung la mot con ngi a tng cam nghiem nhng giay phut hoang mang chan nan trong cuoc i. Khi ong b bat ngoi trong tu, ong sai cac mon e en hoi Chua Gie-su: Tha Thay, Thay co phai la ang phai en khong, hay chung toi con phai ch mot ang nao khac? (Mt 11,2-15). Suot cuoc i hy sinh en hien dang ca mang song e gii thieu Chua Gie-su cho ngi khac. Gioan Tay Gia a lam chng ve Chua Gie-su, ong ch vao Chua Gie-su va tuyen bo cho moi ngi biet: ay la ang Cu The. Ngi en sau toi, nhng troi hn toi, v co trc toi (c. 15). Vay ma gi ay ngoi trong tu, lai sai mon e en hoi: Thay co phai la ang Cu The khong? Tam trang cua ong luc nay that hoang mang, nghi ng, chan

Ngoi Li Nhap The

41

nan! Noi hoang mang o bat nguon t mot thc te la: ong ngoi trong tu, ong suy ngh, ong thac mac ve Chua Gie-su khong biet co thc s la ang Cu The khong. Bi v neu Chua Gie-su la ang Cu The th Ngai phai bao ve chan ly, Ngai phai xay dng le cong bang, Ngai phai giai thoat ong khoi canh tu toi ch. ang nay chang thay Ngai noi nang g ca, chang thay Ngai thay oi c g, ch hoan toan im lang! Mot con ngi say me ly tng nh Gio-an Tay Gia, dam song va dam chet cho li mnh rao giang, dam hy sinh en ca mang song mnh e lam chng cho Chua Gie-su, the ma cung co nhng giay phut hoang mang! Phai chang o cung la niem an ui cho chung ta, bi v trong cuoc song oi khi chung ta cung b cat van: chung ta co gang song Tin Mng e c cai g? Chung ta co gang nhng thc te chung ta lai b nhot tu. Cai tu nguc cua oi ngheo, cua thua thiet, cua mat mat. ang khi o th thien ha ngi ta thanh thi, ngi ta giau co, ngi ta thang quan tien chc, ngi ta at c nhng thanh cong trong cuoc i. Cho nen chung ta cung hoang mang giong thanh Gio-an Tay Gia. Va khi ay chung ta cam thay mnh c ong cam, c nang rat nhieu. Theo gng thanh Gio-an Tay Gia, chung ta tiep tuc lam chng cho tnh thng cua Thien Chua danh cho nhan loai trong Chua Gie-su Ki-to.

V.

KET LUAN. Ngoi Li a thanh xac pham va c ngu gia

chung ta (c. 14). ay la mac khai tron ven va duy nhat cua Thien Chua, khong phai mot giac m, nhng la mot thc tai kha giac hu hnh, mot con ngi lch s, c sinh ra trong khong gian va thi gian. Thien Chua a noi vi nhan loai bang tieng noi cua con ngi, hien dien gia con ngi vi mot hnh dang con ngi, a lam mot con ngi hoan toan e con ngi tr nen con

Ngoi Li Nhap The

42

Thien Chua. S gap g, nhiem hiep gia ban tnh Thien Chua va ban tnh loai ngi ni Chua Gie-su Ki-to la mot mau nhiem, nhng cung la mot hong an cho chung ta. Thien Chua a nhap the gia chung ta, e chung ta co Chua gan va co the en vi Ngai cach de dang. Ngay hom nay, Ngi van tiep tuc gia chung ta qua cac dau ch hu hnh, nhng thc tai nhan loai nh Giao Hoi, cac nhiem tch Ngi la anh sang chieu soi bong toi va bong toi khong tiep nhan anh sang. Ngi a en nha mnh, nhng ngi nha chang chu on nhan. Tnh canh bi tham cua Ngoi Li Nhap The bat au t hang a Belem, keo dai cho en khi b ong inh tren thap gia, nh cao la cai chet cua Ngi, va van tiep tuc trong than the mau nhiem Ngi la Giao Hoi. Chnh v the, chung ta luon c mi goi tr nen nhng Gio-an Tay Gia la chng nhan cua anh sang (c. 6), la anh sang tran gian (Mt 5,14). Anh sang nay phai luon luon rc o nh tnh yeu Thien Chua ai yeu anh em, ngi ay song trong anh sang (1 Ga 2,10). Tnh yeu ch thc ma chung ta danh cho nhau, o la anh sang ma ta co bon phan mang en cho the gii hom nay. Bao lau no sang lang tinh tuyen, no se gap phai s chong oi cua bong toi, bi v ngi ta chuong bong toi hn anh sang, v cac viec ho lam eu xau xa (3,19), nhng ai on nhan va tin vao danh Chua Gie-su Ki-to, Ngoi Li Nhap The th se tr nen con Thien Chua (c. 12).

TH MUC
1- NHOM
CAC GI KINH PHUNG VU,

Kinh Thanh Tan c, Tp. Ho Ch

Minh 1994. 2- NHOM CAC GI KINH PHUNG VU, Kinh Thanh Tan c, Li Chua cho moi ngi, Ha Noi, 2006.

Ngoi Li Nhap The

43

3- THUAN, NGUYEN THE. JOS., Kinh Thanh, Tp. Ho Ch Minh 1976. 4- Bible de Jerusalem, ed. 1998. 5- DEI VERBUM, Hien Che Tn Ly ve mac khai Thien Chua Cong ong Vaticano II. 6- TOA TONG GIAM MUC TP. HCM, Sach Le Giao Dan, Tp. HCM 1971. 7- ANH, HOANG AC, Chu Giai Tin Mng Theo Thanh Gio-an, Hoc Vien a Minh 2002. 8- BARRETT. C. K., The Gospel according to John, London 1967. 9- BROWN. R. E., The Gospel according to John, New York 1970. 10- BUSSCHE. H. V. D., Jean, Commentaire de lEvang, Spirit. Desclee de Brower 1967. 11- GIAO HOANG PIO X HOC VIEN A LAT, Chu Giai Phuc Am Chua Nhat Nam A,B,C, Mua Giang Sinh. 12- HOA, TRAN VAN. PET., Tm hieu Tin Mng theo Thanh Gio-an, CV Ha Noi 2004. 13- KHAM, NGUYEN. PET., Nghe Thuat Giang Thuyet, CV Tp. HCM 1996. 14- KIET, NGO QUANG. JOS.,Chia Se Tin Mng Chua Nhat Nam C. 15- LONG, VU PHAN. FX., Tm hieu Tin Mng theo Thanh Gio-an. 16- MARCHADOUR . A., LEvangile de Jean, Centurion 1992. 17- THANH, PHAN TAN, Vang trang tuyet vi. 18- TUAN, HOANG MINH. P., Li Thanh Xac Pham, Nxb Ton Giao 2000. 19- TUNG, PHAM NH. P. JOS., Suy Niem Li Chua cac Le Trong. 20- TUNG, PHAM NH. P. JOS., Chua Ki-to vi Thi ai, Ha Noi 1997. 21- XAI, HO BAC. C., Tm Hieu Tin Mng theo Thanh Gio-an, CV Thanh Quy Can Th, 1995.

Ngoi Li Nhap The

44

MUC LUC
I. .trang 03 1. . 2. Pham vi Ly do chon e tai ...03 nghien NHAP

cu.. 04 3. Ban van Ga 1,1-18.. . ..05 4. 5. Noi dung tong quat. .. Cau truc ban van Ga 1,1-18. ...06

.0 8 II. CHU GIAI

09 1. Li than linh (cc. 1-5).. 09 2. Gio-an Tay Gia, chng t cua anh sang (cc. 6-8).. ..13 3. Anh sang va the gian (cc. 9-11). ..16 4. T he than linh (cc. 12-13).

18

Ngoi Li Nhap The

45 xac pham (c. 14).

5. Li

thanh

19 6. Gio-an Tay Gia , iem moc gia Cu c va Tan c (c. 15). 22 23 8. a. Giai thch t cha khoa: Li hay Logos25 Li trong cong oan Ki-to giao nguyen thuy.. . HOC. 25 b. Li trong van chng Gio-an. 26 III. SUY T THAN 7. Chua Gie-su mac khai ve Chua Cha (cc. 16-18).

28 1. Mau nhiem anh sang. 28 2. Mau nhiem tnh yeu. 29 3. Mau nhiem con ngi. 30 IV. BAI HOC THIENG LIENG .31

Ngoi Li Nhap The

46

1. Ni Chua Gie-su. 31 2. Ni c Maria.. 33 3. Ni Gio-an Tay Gia. ..33 V. KET LUAN.

...35 TH MUC

36 MUC LUC 37